PANITIKANG FILIPINO
ANG TUNAY NA PANITIKAN
Panitikan
- pasalin diwa
- Mapaplalim ang kaunawaan
Diksyunaryo ni Webster
- Panitikan- Kabuuan o kalipunan ng mga
pinagyamang isinulat o nailimbag sa
tanging wika ng mga tao.
- Kalipunan- tinipon o pinagsama saman
a akda sa panitiklan
- Ibat ibang panahon ng pananakop ng
ibang bansa sa ating bansa
Bro. Azarias
- Pagpapahayag ng damdamin ng tao
hingil sa ibat ibang bagay sa daigdig, sa
pamumuhay, pamahalaan at lipunan
Ang Tunay na Panitikan
- Matapat na paglalarawan ng buhay na
isinasagawa sa paraang masining.
- Pagtutugma-tugma ng mga karanasan
ng tao, alinsunod sa ninanais na paraan
ng pagpapahayag
- Dahil sa panitikan, ang mga tao ay
nabibigyan ng tulay sa nakaraan na
maaari ring salaminin sa kasalukuyang
panahon.
Pagsasalaysay
- Tayo ay nagkkwento
Paglalarawan
- Pagbibgay katangian o nakita natin
Paglalahad
- Pagpapahayag o nagbubunyag ng
impormasyon
Pangangatwiran
- Kapag tama nangangatwiran,
pagpapaliwanag ng opinion
- Ebidensya – para paniwalaan
Long (1971) – naitala ng pinakmabubuting
damdamin ng tao ang isang tunay na panitikan
Dr. Rufino Alejandro (1949) – ang panitikan ay
katuturang bungang-isip na isinatitik
- Malikhaing guni guni
Mga Layunin sa Pag-aaral ng Panitikan
1. Malaman ng mga tao ang kanilang
kalinangan at kasaysayan
2. Mababatid nila ang kalakasan o
kahinaan ng kanilang paniniwala at pag-
uugali
a. Pinag-aaralan ang panitikan
upang mabatid ang kalakasan o
kahinaan ng paniniwala at pag-
uugali ng mga taong
naninirahan sa Pilipinas.
3. Maging matatag at matibay ang
kanilang pagkalahi
4. Malaman ang mga kapintasan at
kagalingang pampanitikan upang lalong
mapayabong
5. Magkaroon ng pagmamalasakit sa ating
sariling panitikan
KALAGAYANG NAKAPANGYAYARI SA Lesson 2
PANITIKAN
Mga Impluwensiya ng Panitikan
a. Klima- may kinalaman sap ag-iisip at
pag-uugali ng tao. 1. Doctrina Christiana
 Isinulat ni Padre Juan
b. Hanapbuhay- gawaing pang-araw-araw De Plasencia noong
at mga tungkulin ng tao 1953.
a. Panginigsda- bangka w/  Sampung utos ng DIyos,
sagwan, sibat, lambat, utos ng Santa Iglesya,
b. Pagsasaka- araro, kalabaw, ang pitong sakramento
c. Pangangaso- sibat, bato at nag labing-apat na
 Mangangaso pagkakawanggawa.
A. Sampung Utos ng Diyos
Main purpose ng mga kastila pag nag
1. Ibigin mo ang Diyos nang
iinvade
lalo sa lahat.
3 G’s 2. Huwag mong saksihin ang
Diyos kung hindi totoo.
o God 3. Mangilin ka kung Domingo
o Gold at kung pista.
o Glory 4. Igalang mo ang iyong ama
at ina.
c. Kinatitirhan- ang kinatitirihang pook ng 5. Huwag kang pumatay ng
lahi ay nagtatakda sa hilig at takbo ng kapwa mo tao.
talasalitaan at himig ng tayutay ng 6. Huwag kang makiapid sa
panitikan. hindi mo asawa.
d. Lipunan at pulitika- mga ugaling 7. Huwag kang magnakaw
panlipunan at mga simulating 8. Huwag kang
pampulitika at pamahlaang nagdadala magsisinungaling
ng kahilingan at kabishaasnang 9. Huwag kang magnasa sa di
nagpapasama sa panitikan ng isang mo asawa.
bansa 10. Huwag mong pagnasaan
e. Relihiyon at edukasyon- ang tayog, ang di mo pag-aari.
lalim at lawak ng isang panitikan ay
nakukuha rin sa pananampalatayang
dala ng relihiyon at kabihasnan at B. Ang mg autos ng Santa Iglesya
kalinangang naituturo ng pilosopiya ng 1. Makinig ng misa, huwag
edukasyon ng bansa liliban lalo na kung
Domingo, o pistang
pangolin
2. Magkumpisal at
magkomunyon, minsa lang
sa isang taon, at kung may
hirap na ikakamatay

C. Ang Pitong Sakramento
1. Baptism o Pagbibinyag
2. Confirmer o Pagkukumpil
3. Confesar o Pangungumpisal
4. Comulgar o Pagtanggap ng
komunyon
5. Extrema uncion o pantig o bilang
pagpapahid ng langis
6. Order ng sacerdote o banal
na pagpapari
7. Pagpapakasal
D. Ang labing-apat na
Pagkakawanggawa
1. Dalawin ang mahihirap
2. Painumin ang nauuhaw
3. Pakainin ang nagugutom
4. Damitan ang walang damit.
5. Tubusin ang nabihag
6. Patuluyin ang walang
tutuluyan
7. Ibaon ang namatay
8. Aralan ang di-nakaaalam
9. Aralan ang di-napaaaral
10. Ang taong nagkasala ay
pagdalitain
11. Iwalang-bahala sa loob ang
kasalanan ng nagkasala sa
iyo
12. Huwag ipaaalam sa loob
ang pagmumura ng tao
13. Aliwin ang nalulumbay
14. Ipanalangin sa Diyos ang
nabubuhay at nangamatay
na kristiyano
LESSON 3
TULA O BUGTONG
Patula o Panulaan (Poetry) - pagbubuo
ng pangungusap sa pamamagitan ng
salitangbinibilang ang pantig sa
taludtod na pinagtugma-tugma ang mga
dulo ng mga taludtodsa isang saknong.
 Tradisyunal- may sukat, bawat
saknong may 4 taludtod, may
Mga Uri ng tula:
1. Tulang liriko o tulang
pandamdamin- tula ng puso.
Nagsasaad ng marubdob na
karanasan, guniguni o damdamin ng
may akda.
a. Dalit- nagbbigay parangal
sa Maykapal
 Tula sa Maykapal
b. Soneto- tula na may labing-
apat na taludtod at
nagsasaad ng mga aral sa
buhay.
c. Elehiya- isnag uri ng
panaghoy o panangis.
 nalulungkot
d. Oda- pumupuri sa isang
kadakilaang nagawa ng
isang tao o grupo ng mga
tao.
e. Awit- ang mga paksa nito ay
pag-ibig, pag-asa,
kaligayahan, at iba pa.
 May musika
2. Tulang Pasalaysay – tumutukoy sa
mga pinapaksang mahahalagang
mga tagpo opangyayari sa buhay,
ang kagitingan at kabayanihan ng
tauhan.
a. Awit/Korido–tulang
nagsasalaysay ng
pakikipagsapalaran ng mga
 kilalang tao sakaharian gaya f. Balad – uri o tema ng isang
ng hari, reyna, duke, tugtugin.
prinsipe, at prinsesa.  Mabagal
o Awit- labindalawang 4. Tanaga– tumutukoy ito sa mga maikling
pantig katutubong Pilipinong tula
o Korido- wawaluhing nanaglalaman ng pangaral at payak na
pantig pilosopiyang ginagamit ng matatanda sa
b. Epiko- isinasalaysay ang pagpapagunita sa mga kabataan.
kabayanihan at h. Haiku- isang panitikang tula na
pakikipagtunggali ng isang tao o nagmula sa bansang Hapon.
mga taolaban sa mga kaaway
na kadalasang hindi
A. Tula- ito ay uri ng akdang pampanitikan
mapaniwalaan dahil sa mga
na binubuong mga saknong at ang bawat
tagpuangmakababalaghan at di-
saknong ay binubuonaman ng mga
kapani-paniwala.
taludtod.
3. Tulang Patnigan Mga Uri ng Tula:
a. Karagatan- paligsahan sa tula
1. Tradisyunal- Tinatawag na tradisyunal
na nilalaro bilang parangal sa
ang isang tula kung mayroon itong sukat,
isang patay.
tugma at indayog.
b. Duplo- paligsahan sa tula na
karaniwang ginaganap sa 2. Malayang Taludturan- Itinuturing na
ikasiyam na gabi sa bakuran ng malayang taludturan ang tula kung walang
namatayan matapos mailibing sukat at tugma o di-regular ang sukat at
ang patay bilang pang- aliw sa kumbensyunal ang tono o hagod.
naulila nito.
c. Ensileda- paligsahan sa pagtula
na ginagawa bilang pang- aliw Mga Sangkap ng Tula:
sa namatayan. Ginagawa ito
gabi- gabi hanggang ikasiyam na 1. Tugma- magkakasintunog ang huling
gabi. pantig ng bawat taludtod.
d. Balagtasan- isa pang tagisan ng 2. Sukat- tumutukoy sa bilang ng pantig,
talino sa pamamagitan ng saknong, at taludtod ng tula.
palitan ng katwiran sa
pamamaraang patula. o Pantig- syllable
 Francisco Balagtas,
3. Paksa o kaisipang taglay ng tula- ito ang
lakan, lakambini
mga nabubuong kaalaman, mensahe,
e. Tulang pandulaan- dulang
pananaw at saloobin nito.
isinusulat nang patula tulad ng
moro-moro at komedya. 4. Talinghaga- kung napagagalaw nang
 Parang role play pero husto ang guniguni ng bumabasa bunga ng
nasa anyo ng tula ang pagtataka at pagtatanong.
pagbigkas.
 5. Imahen o larawang- diwa- kung may
nabubuo sa guniguni ng mambabasa
naisang tao, pook, sitwasyon o pangyayari.
6. Aliw- iw- kung maindayog ang pagbigkas.
7. Tono- ito ang damdaming nakapaloob sa
tula. Maaaring may kalungkutan,kasiyahan,
galit, pag-aalala, at iba pa. Maaari ring ang
tono ng tula ay nangangaralo kaya naman
ay nang-aaliw.
8. Persona- tumutukoy sa nagsasalita sa loob ng
tula
B. Bugtong- binubuo ito ng mga parirala at mga
pangungusap na maaaring patula at patalinhaga
kung bigkasin.
o patula na binabasa
 Ang tula sa lahat ng anyo ng panitikan ang
pinakagumigising sa damdamin ng tao. 
Lesson 4
Salawikain at Maikling Kwento
a. Salawikain- nagpapahayag ng aral sa buhay
sapagkat kinapapalooban ng mabubuting payo
ng mga matatanda na batay sa kanilang
karanasan sa buhay.
Katangian ng mga Salawikain:
a. Payak
b. Karaniwan ang mga pananalita
c. May tugma ang karamihan
d. Kinasasalaminan ng puna sa buhay
e. Maiikling pangungusap
f. Pag-uulit ng mga salita
b. Maikling Kuwento – ito ay hinggil
sa isang mahalagang pangyayaring
kinasasangkutan ng isa o ilang tauhan at
may iisang kakintalan o impresyon lamang.
Isa itong masining na anyo ng panitikan.
o Edgar Allan Poe- Ama ng Maikling
kuwento at nagpahayag na ang
maikling kuwento ay isang akdang
pampanitikang likha ng guniguni o
bungang- isip na hango sa isang
tunay na pangyayari sa buhay.
o Sebastian- Ang dula ay nagsimula
noong mga unang taon ng
pangungupkop ng mga Amerikano.
o Tiongson- Ang drama ay binubuo ng
tanghalan, ibat ibang kasuotan,
iskripto, “characterization”, at
“internal conflict.”
Uri ng Maikling Kuwento: 
1. Kuwento ng tauhan- inilalarawan
ang mga pangyayaring
pangkaugalian ng mga tauhang
nagsisiganap upang mabigyan ng
kabuuan ang pag-unawa sa kanila
ng isang mambabasa. Ang diin nito
ay nasa mga tauhan.
2. Kuwento ng katutubong kulay-
binibigyang-diin ang kapaligiran at
mga pananamit ng mga tauhan, ang
uri ng pamumuhay, at hanapbuhay
ng mga tao sa nasabing pook.
3. Kuwentong bayan- inilalahad ang
mga kuwentong pinag-uusapan sa
kasalukuyan ng buong bayan.
4. Kuwento ng kababalaghan- pinag-
uusapan ang mga salaysaying hindi
kapanipaniwala o mga misteryo.
5. Kuwento ng katatakutan-
naglalaman ang kuwento ng
katatakutan ng mga pangyayaring
kasindak- sindak.
6.  Kwento ng madulang pangyayari-
binibigyang diin ang kapanapanabik
at mahahalagang pangyayari na
nakapagpapaiba o nakapagbago sa
tauhan.
7. Kwento ng sikolohiko- ipinadarama
sa mga mambabasa ang damdamin
ng isang tao sa harap ng isang
pangyayari at kalagayan. Ito ang uri
ng maikling kuwentong bihirang
isulat sapagkat may kahirapan ang
paglalarawan ng kaisipan.  ang katuparan o kasawian ng
8. Kwento ng pakikipagsapalaran-
nasa balangkas ng pangyayari ang
interes ng kuwento gaya ng
buhay ng isang estudyante.
9. Kwento ng katatawanan-
nagbibigay-aliw at nagpapasaya
naman sa mambabasa.
10. Kuwento ng romansa- tungkol ito
sa pagliligawan at pagmamahalan
ng dalawang tao, karaniwan ng
isang binata at dalaga.
Elemento ng Maikling Kuwento:
1. Paksa- pinakakaluluwa ng
maikling kuwento.
2. Banghay- tumutukoy sa
pagkakasunud- sunod ng mga
pangyayaring naganap sa kuwento.
3. Kaispan- ideya o ang mensahe
sa kuwento.
4. Panimula- ipinakikilala rito ang
mga tauhan sa kuwento.
5. Saglit na kasiglahan- naglalahad
ng panandaliang pagtatagpo ng mga
tauhang nasasangkot sa suliranin.
6. Suliranin- ito ang problemang
kahaharapin ng mga tauhan sa
kuwento.
7. Tunggalian- tagisan ito ng talino
ng lahat ng tauhan.
Uri ng Tunggalian:
a. Tao laban sa tao
b. Tao laban sa sarili
c. Tao laban sa lipunan
d. Tao laban sa kapaligiran
o kalikasan
8. Kasukdulan- pinakarurok na
bahagi ng kuwento kung saan
maaaring makamtan ng tauhan
kaniyang ipinaglalaban.
9. Kakalasan- ito ang unti- unting
paghulagpos ng damdamin ng
tauhan at tulay ito sa wakas.
10. Wakas- ito ang resolusyon o
ang kahihinatnan ng kuwento. Ito
rin ang nag- iiwan ng kakintalan sa
isipan ng mga mambabasa.
Mga Katangian ng maikling
kuwento ayon Kay Alejandro G.
Abadilla:
1. May paksang diwa
2. May banghay
3. May paningin
4. May himig
5. May salitaan/ diyalog
 Tauhan- Sila ang
gumaganap sa kuwento