‫‪Is‬‬
‫‪la‬‬
‫ﻫﻤﺎﯾﺶ ﻣﻠﯽ ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﻣﮑﺎﻧﯿﮏ ‪NCME٢٠٠٨‬‬
‫‪m‬‬
‫اﯾﺮان‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﯽ واﺣﺪ ﺧﻤﯿﻨﯽ ﺷﻬﺮ‪،‬آﺑﺎن‪1387‬‬
‫ﻣﺮوري ﺑﺮ روﻧﺪ ﻃﺮاﺣﯽ و ﻣﻠﺰوﻣﺎت ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ورﻗﻬﺎي ﻓﻠﺰي ﺑﻪ روش ﺷﮑﻞ دﻫﯽ اﻧﻔﺠﺎري‬
‫‪ic‬‬
‫‪A‬‬
‫ﯾﻮﻧﺲ ﻋﻠﯿﺰاده‬
‫‪za‬‬
‫اﺳﺘﺎدﯾﺎر‪ -‬داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﯽ اﻣﯿﺮﮐﺒﯿﺮ‬
‫‪alizadeh@aut.ac.ir‬‬
‫‪d‬‬
‫‪U‬‬
‫‪ni‬‬
‫‪ve‬‬
‫‪rs‬‬
‫ﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي ﻋﻤﻠﯽ و ﻣﺘﺪاول ﺷﮑﻞ دﻫﯽ اﻧﻔﺠﺎري‬
‫‪ity‬‬
‫ﭘﺮداﺧﺘﻪ و ﺗﻮاﻧﺎﯾﯿﻬﺎي آن را ﺑﯿﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ورﻗﻬﺎ و ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي ﻓﻠﺰي اﺳﺖ ﮐﻪ در آن از ﯾﮏ ﺧﺮج اﻧﻔﺠﺎري ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻨﺒﻊ‬
‫ﺗﺠﻬﯿﺰات و ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺷﮑﻞ دﻫﯽ اﻧﻔﺠﺎري‬
‫‪K‬‬
‫اﺟﺰاي اﺻﻠﯽ ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺷﮑﻞ دﻫﯽ اﻧﻔﺠﺎري ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ﻣﺎده ﻣﻨﻔﺠﺮه‪ ،‬ﻗﺎﻟﺐ‪،‬‬
‫‪ho‬‬
‫ﻣﺤﯿﻂ ﻧﺎﻗﻞ اﻧﺮژي و ﻣﯿﺪان ﮐﺎر‪ .‬آراﯾﺶ اﯾﻦ اﺟﺰا را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻫﻨﺪﺳﻪ‬
‫ﻗﻄﻌﻪ و ﺗﻌﺪاد ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﻪ روﺷﻬﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ اﯾﺠﺎد ﻧﻤﻮد‪ .‬در اﯾﻨﺠﺎ آراﯾﺸﻬﺎي‬
‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺮاي ﻗﻄﻌﺎت ﻟﻮﻟﻪ اي و ورﻗﻬﺎ و ﻋﻨﺎﺻﺮ اﺻﻠﯽ ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﻣﻮرد‬
‫ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫ﺑﺎزﮔﺸﺘﯽ آن را زﯾﺎد ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺮﮐﯿﺐ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎي اوﻟﯿﻪ اﻧﺪك و ﻣﺸﺨﺼﻪ‬
‫ﻣﻮاد ﻣﻨﻔﺠﺮه‬
‫ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺤﺪود ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﮐﺎر اراﯾﻪ ﺷﺪه در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ‪ ،‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﺮوري‬
‫ﻣﺎده ﻣﻨﻔﺠﺮه ﺑﻪ ﻣﺎده اي اﻃﻼق ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺣﺠﻢ ﭘﺮﻓﺸﺎري از ﮔﺎز را‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﯽ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﭘﺮﮐﺎرﺑﺮدﺗﺮﯾﻦ ﻧﻮع ﻣﻮاد ﻣﻨﻔﺠﺮه در ﺷﮑﻞ دﻫﯽ‬
‫اﻧﻔﺠﺎري‪ ،‬ﺧﺮﺟﻬﺎي اﻧﻔﺠﺎري ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﺑﻮده ﮐﻪ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ واﮐﻨﺶ‬
‫ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﺑﻪ دو دﺳﺘﻪ ﮐﻠﯽ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﻮاد ﻣﻨﻔﺠﺮه ﺿﻌﯿﻒ ﯾﺎ ﺳﻮزﺷﯽ‬
‫و ﻣﻮاد ﻣﻨﻔﺠﺮه ﻗﻮي ﯾﺎ ﺷﺪﯾﺪاﻻﻧﻔﺠﺎر‪ .‬ﻣﻮاد ﻣﻨﻔﺠﺮه ﺿﻌﯿﻒ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎروت ﯾﺎ‬
‫ﮐﻮردﯾﺖ ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﯿﺸﺮاﻧﻪ در ﮔﻠﻮﻟﻪ ﻫﺎ ﯾﺎ راﮐﺘﻬﺎ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ رود و‬
‫ﻓﺸﺎرﻫﺎﯾﯽ در ﻣﺮﺗﺒﻪ ‪ ٠.٢٨‬ﮔﯿﮕﺎﭘﺎﺳﮑﺎل را ﺑﺮاي ﻣﺪت ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻃﻮﻻﻧﯽ اﯾﺠﺎد ﻣﯽ‬
‫ﮐﻨﺪ ]‪ .[22‬ﻣﻮاد ﻣﻨﻔﺠﺮه ﺿﻌﯿﻒ ﮐﺎرﺑﺮد ﭼﻨﺪاﻧﯽ در ﺷﮑﻞ دﻫﯽ اﻧﻔﺠﺎري‬
‫ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻮاد ﻣﻨﻔﺠﺮه ﻗﻮي ﺑﻪ دو ﻧﻮع اوﻟﯿﻪ و ﺛﺎﻧﻮﯾﻪ دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪي ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﭼﺎﺷﻨﯽ‬
‫ﻫﺎ از ﻣﻘﺎدﯾﺮ اﻧﺪﮐﯽ ﻣﻮاد ﻣﻨﻔﺠﺮه اوﻟﯿﻪ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎر ﺣﺴﺎس ﺑﻮده و ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﯽ‬
‫ﻣﻨﻔﺠﺮ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻮاد ﻣﻨﻔﺠﺮه ﺛﺎﻧﻮﯾﻪ اﻧﺮژي ﺑﺴﯿﺎر ﺑﯿﺸﺘﺮي‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻮاد ﻣﻨﻔﺠﺮه اوﻟﯿﻪ دارﻧﺪ وﻟﯽ از ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻤﺘﺮي ﺑﺮﺧﻮردار‬
‫ﺑﻮده و ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﺷﻮك ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﯽ و ﻗﻮي )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﻮك ﻧﺎﺷﯽ از اﻧﻔﺠﺎر ﭼﺎﺷﻨﯽ( ﻣﯽ‬
‫ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻨﻔﺠﺮ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﺷﮑﻞ دﻫﯽ ﻓﻠﺰات ﺑﻪ روش اﻧﻔﺠﺎري ﺻﺮﻓﺎً از ﻣﻮاد ﻣﻨﻔﺠﺮه ﺛﺎﻧﻮﯾﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫دﯾﻨﺎﻣﯿﺖ‪) PETN ،‬ﭘﻨﺘﺎارﯾﺘﺮﯾﺘﻮل ﺗﺘﺮاﻧﯿﺘﺮات‪ ،(C٥H٨N١٢O٤ ،‬ﺗﯽ ان ﺗﯽ‬
‫)ﺗﺮي ﻧﯿﺘﺮوﺗﻮﻟﻮﺋﻦ‪ (C٧H٥N٣O٦ ،‬و ‪) RDX‬ﺳﯿﮑﻠﻮﺗﺮي ﻣﺘﯿﻠﻦ‪-‬ﺗﺮي‬
‫ﻧﯿﺘﺮاﻣﯿﻦ‪ (C٣H٦N٦O٦ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻮاد ﭘﺎﻟﺲ ﻓﺸﺎر ﻧﺴﺒﺘﺎً ﮐﻮﺗﺎه‬
‫ﻣﺪت و ﭘﺮﻓﺸﺎري در ﻣﺮﺗﺒﻪ ‪ ١٣.٨-٢٧.٦ GPa‬ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﭘﺮﯾﻤﺎﮐﻮرد و‬
‫ﻣﻮاد ﻣﻨﻔﺠﺮه ﺻﻔﺤﻪ اي ﮐﺎرﺑﺮد ﮔﺴﺘﺮده اي در ﺷﮑﻞ دﻫﯽ دارﻧﺪ ﭼﺮا ﮐﻪ ﮐﺎر‬
‫ﮐﺮدن ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺳﺎده ﺑﻮده و ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺎ ﭼﺎﻗﻮ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻫﺮ اﻧﺪازه اي ﺑﺮﯾﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ‬
‫ﺑﺮاي ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﺷﮑﻞ دﻫﯽ ﺑﺰرگ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﯿﺶ از ‪ 10‬ﮐﯿﻠﻮﮔﺮم ﻣﺎده ﻣﻨﻔﺠﺮه‬
‫ﻧﯿﺎز ﺑﺎﺷﺪ از ﻣﻮاد ﻣﻨﻔﺠﺮه ﭘﺮس ﺷﺪه ﯾﺎ رﯾﺨﺘﻪ ﮔﺮي ﺷﺪه اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد‪،‬‬
‫اﺣﺴﺎن ﮐﻮﺛﺮي ﻧﯿﺎ‬
‫داﻧﺸﺠﻮي دﮐﺘﺮاي ﻣﮑﺎﻧﯿﮏ‪ -‬داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﯽ اﻣﯿﺮﮐﺒﯿﺮ‬
‫‪ehsankowsar@aut.ac.ir‬‬
‫ﭼﮑﯿﺪه‬
‫ﺷﮑﻞ دﻫﯽ اﻧﻔﺠﺎري ﯾﮏ ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﮑﻞ ﭘﻼﺳﺘﯿﮏ ﺑﺎ ﻧﺮخ اﻧﺮژي ﺑﺎﻻ در‬
‫اﻧﺮژي اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ در اﯾﻦ روش ﺗﻨﻬﺎ از ﯾﮏ ﻧﯿﻤﻪ ﻗﺎﻟﺐ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺰﯾﺖ ﺑﺰرﮔﯽ در ﮐﺎﻫﺶ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻗﺎﻟﺒﻬﺎي ﺑﺎ‬
‫اﺷﮑﺎل ﭘﯿﭽﯿﺪه ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎي ﻋﻈﯿﻢ اﻟﺠﺜﻪ‬
‫ﯾﺎ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻧﺮژي ﺧﺎص ﺣﺬف ﺷﺪه ﮐﻪ ﺷﮑﻞ دﻫﯽ ﺻﻔﺤﺎت ﻓﻠﺰي ﺑﺰرگ و‬
‫‪m‬‬
‫ﺿﺨﯿﻢ را اﻣﮑﺎن ﭘﺬﯾﺮ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﮔﯿﺮه ﺑﻨﺪي ﺻﻔﺤﺎت ﻓﻠﺰي و ﮐﺎرﮐﺮدن‬
‫ﺑﺎ ﺧﺮﺟﻬﺎي اﻧﻔﺠﺎري آن را ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﮐﺎرﺑﺮي دﺷﻮار ﮐﺮده ﮐﻪ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎي‬
‫‪ei‬‬
‫‪ni‬‬
‫ﮐﺎرﺑﺮي دﺷﻮار‪ ،‬اﯾﻦ ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺷﮑﻞ دﻫﯽ را ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻗﻄﻌﺎت ﻧﻤﻮﻧﻪ و‬
‫‪sh‬‬
‫ﮐﻠﯽ ﺑﺮ ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﻬﺎي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه در زﻣﯿﻨﻪ ﺷﮑﻞ دﻫﯽ اﻧﻔﺠﺎري اﺳﺖ ﮐﻪ دﻻﯾﻞ‬
‫‪ah‬‬
‫اﻧﺠﺎم ﮐﺎر‪ ،‬ﺗﻮﺻﯿﻒ ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﺷﮑﻞ دﻫﯽ اﻧﻔﺠﺎري و ﺳﺎزوﮐﺎر ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺑﺮرﺳﯽ‬
‫ﺷﺪه و ﻣﺮوري ﺑﺮ ﻣﻠﺰوﻣﺎت ﺗﻮﻟﯿﺪي آن اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪rB‬‬
‫ﮐﻠﻤﺎت ﮐﻠﯿﺪي‪ :‬ﺷﮑﻞ دﻫﯽ اﻧﻔﺠﺎري‪ ،‬ﻣﻠﺰوﻣﺎت ﺗﻮﻟﯿﺪ‪ ،‬ﺗﺤﻠﯿﻞ اﺑﻌﺎدي‪ ،‬ﻣﻮج‬
‫ﺷﻮك‪.‬‬
‫‪ra‬‬
‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫‪nc‬‬
‫آﻏﺎز ﺑﻬﺮه ﮔﯿﺮي از ﻣﻮاد ﻣﻨﻔﺠﺮه در ﺷﮑﻞ دﻫﯽ ﻓﻠﺰات ﺑﻪ ‪ 1888‬ﺑﺮﻣﯽ ﮔﺮدد‪،‬‬
‫در آن زﻣﺎن ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﮐﺎرﺑﺮد ﺛﺒﺖ ﺷﺪه ﻋﺒﺎرت ﺑﻮده از ﺣﮑﺎﮐﯽ ورﻗﻬﺎي‬
‫‪h‬‬
‫ﻓﻮﻻدي ﺑﺎ اﯾﺠﺎد ﻃﺮﺣﯽ ﺑﺮ روي ﺑﻠﻮك ﻣﺎده ﻣﻨﻔﺠﺮه ﯾﺎ ﻗﺮاردادن ﯾﮏ اﺳﺘﻨﺴﯿﻞ‬
‫ﻣﯿﺎن ﻣﺎده اﻧﻔﺠﺎري و ﺻﻔﺤﻪ‪ .‬ﺑﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎي ﭼﻨﺪ ﮐﺎرﺑﺮد ﻣﺤﺪود‪ ،‬ﺷﮑﻞ دﻫﯽ‬
‫اﻧﻔﺠﺎري ﺗﺎ اواﺳﻂ دﻫﻪ ‪ 1950‬و آﻏﺎز ﻋﺼﺮ ﻓﻀﺎ )ﮐﻪ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﺷﮑﻞ دﻫﯽ ﺗﻌﺪاد‬
‫ﮐﻤﯽ از ﻗﻄﻌﺎت ﺑﺎ ﺷﮑﻠﻬﺎي ﭘﯿﭽﯿﺪه ﺑﻮد( ﮐﺎرﺑﺮد ﭼﻨﺪاﻧﯽ ﻧﺪاﺷﺖ ]‪ .[1‬ﻗﻄﻌﺎت‬
‫ﻣﺬﮐﻮر ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺑﺰرگ ﺑﻮده و از ﻣﻮادي ﺑﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺷﮑﻞ دﻫﯽ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ روﺷﻬﺎي‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ دﺷﻮار ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺷﮑﻞ دﻫﯽ اﻧﻔﺠﺎري اﻣﮑﺎن ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻗﻄﻌﺎت ﺑﺰرگ و ﺷﮑﯿﻞ را ﻓﺮاﻫﻢ ﮐﺮده و ﻧﯿﺰ‬
‫ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﮐﺮدن ﺑﺮاي ﻣﺎﺷﯿﻦ اﺑﺰارﻫﺎ و ﻗﺎﻟﺒﻬﺎي ﮔﺮاﻧﻘﯿﻤﺖ و زﻣﺎﻧﺒﺮ را‬
‫ﺣﺬف ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻧﯿﺎز ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﭘﮋوﻫﺶ درﺑﺎره ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎي ﺷﮑﻞ دﻫﯽ ﺑﺮاي‬
‫ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻗﻄﻌﺎت در ﺻﻨﺎﯾﻊ ﻫﺴﺘﻪ اي و ﻫﻮاﻓﻀﺎ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ آن ﺷﺪه ﮐﻪ ﻓﺮآﯾﻨﺪ‬
‫ﺷﮑﻞ دﻫﯽ اﻧﻔﺠﺎري ﻧﯿﺰ ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪ .‬اﻣﮑﺎن ﻣﺤﺪود‬
‫دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮﺟﻮد درﺑﺎره اﯾﻦ ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪه ﮐﻪ ﺑﯿﺶ از آﻧﮑﻪ‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ﺳﻮاﻻت ﺑﻪ دﺳﺖ آﯾﺪ‪ ،‬ﭘﺮﺳﺸﻬﺎي دﯾﮕﺮي ﻧﯿﺰ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ آن ﻣﻄﺮح‬
‫‪Is‬‬
‫‪la‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ 1‬ﻗﺎﻟﺐ ﺷﮑﻞ دﻫﯽ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﺮاي ﺷﮑﻞ دﻫﯽ اﻧﻔﺠﺎري ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎ‪.‬‬ ‫ﭼﺮا ﮐﻪ ﺑﻪ راﺣﺘﯽ ﻣﯽ ﺗﻮان آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ وزن و اﺑﻌﺎد ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ رﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﻓﺮآوري‬
‫‪m‬‬
‫دﻗﯿﻖ ﻣﺎده ﻣﻨﻔﺠﺮه ﺑﯿﺸﺘﺮ در آزﻣﻮﻧﻬﺎي ﺳﻌﯽ و ﺧﻄﺎ در ﺷﮑﻞ دﻫﯽ ﻧﻤﻮﻧﻪ‬
‫‪ic‬‬
‫از ﻗﺎﻟﺒﻬﺎي ﺗﮏ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻗﻄﻌﺎت ﻓﻨﺠﺎﻧﯽ ﺷﮑﻞ از ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎ ﺑﺎ ﻧﺮخ‬ ‫ﻫﺎي ﮐﻮﭼﮏ ﺷﺪه ﮐﺎرﺑﺮد دارد‪.‬‬
‫‪ 24‬ﺗﺎ ‪ 36‬ﻋﺪد در ﺳﺎﻋﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎي‬ ‫ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺳﺎده ﻣﯿﺎن ﻣﻮاد ﻣﻨﻔﺠﺮه ﺿﻌﯿﻒ‪ ،‬ﻗﻮي و ﯾﮏ ﭘﺮس ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ اﯾﻦ ﻧﺘﺎﯾﺞ‬
‫‪A‬‬
‫ﺷﮑﻞ دﻫﯽ‪ ،‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻓﺮآﯾﻨﺪ از ﻗﺒﯿﻞ ﻃﺮاﺣﯽ ﭘﯿﺸﻔﺮم و ﻗﺎﻟﺐ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﺧﺮج‬ ‫را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ دﻫﺪ‪ :‬ﯾﮏ ﮐﯿﻠﻮﮔﺮم ﻣﺎده ﻣﻨﻔﺠﺮه ﻗﻮي ﻣﻌﺎدل ‪ 5‬ﮐﯿﻠﻮﮔﺮم ﻣﺎده‬
‫و آراﯾﺶ ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﻣﻬﻢ و ﺗﺎﺛﯿﺮﮔﺬار اﺳﺖ‪ .‬ﺷﮑﻞ دﻫﯽ اﻧﻔﺠﺎري ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎ ﻧﻮﻋﺎً‬ ‫ﻣﻨﻔﺠﺮه ﺿﻌﯿﻒ اﻧﺮژي آزاد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ؛ و ﯾﮏ ﮐﯿﻠﻮﮔﺮم ﺧﺮج ﻣﻨﻔﺠﺮه ﻗﻮي اﻧﺮژي‬
‫‪za‬‬
‫ﺷﮑﻞ دادن ﻫﺮ ﻧﻮع ﭘﺮوﻓﯿﻞ ﻧﻬﺎﯾﯽ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﯾﮏ ﺗﮑﻪ اﻣﮑﺎن ﭘﺬﯾﺮ‬ ‫ﻣﻮﺛﺮي ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﯾﮏ ﭘﺮس ‪ ٥ MN‬آزاد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ]‪ .[3‬ﻋﻤﻮﻣﺎً‪ ،‬ﺧﺮﺟﻬﺎي‬
‫‪d‬‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺣﺬف ﯾﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﻧﯿﺎز ﺑﺮاي اﺗﺼﺎل‪ ،‬اﻣﮑﺎن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺗﺮ از‬ ‫ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ در ﻧﺰدﯾﮑﯽ ﺧﻂ ﻣﺮﮐﺰ ﯾﮏ ﻗﻄﻌﻪ ﻟﻮﻟﻪ اي ﯾﺎ در ﻓﺎﺻﻠﻪ اي از ورق‬
‫ﻗﻄﻌﺎت در ﺑﺴﯿﺎري از ﻣﺤﯿﻄﻬﺎي ﺧﻮرﻧﺪه را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪ .‬در ﺷﮑﻞ دﻫﯽ ﻗﻄﻌﺎت ﺑﺰرگ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﺗﻌﺪادي از ﺧﺮﺟﻬﺎ را ﺑﻪ‬
‫‪U‬‬
‫ﺑﺎ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺷﮑﻞ دﻫﯽ اﻧﻔﺠﺎري ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺎ ﻫﯿﺪروﻓﺮﻣﯿﻨﮓ ]‪ [6‬ﺷﺒﺎﻫﺘﻬﺎي ﻗﺎﺑﻞ‬ ‫ﻧﺤﻮ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺗﻮزﯾﻊ ﮐﺮد‪ .‬ﻧﻮﻋﺎً‪ ،‬ﻫﺪف آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﮑﻞ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﺎ‬
‫‪ni‬‬
‫ﺗﻮﺟﻬﯽ از ﻗﺒﯿﻞ ﮐﺎﻫﺶ ﺗﻌﺪاد اﺗﺼﺎﻟﻬﺎ در ﻗﻄﻌﺎت ﭘﯿﭽﯿﺪه و ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﻫﺮ دو‬ ‫ﺣﺪاﻗﻞ ﺗﻌﺪاد ﻋﻤﻠﯿﺎت و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ وزن ﻣﺠﺎز ﺧﺮج اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎي ﺷﮑﻞ دﻫﯽ و ﭘﺎﻧﭻ در ﯾﮏ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آﯾﺪ‪.‬‬ ‫در اﻧﻔﺠﺎر ﺗﻮده اي از ﺧﺮج ﺷﺪﯾﺪاﻻﻧﻔﺠﺎر ﺛﺎﻧﻮﯾﻪ‪ ،‬ﻣﻮج اﻧﻔﺠﺎر از ﻧﻘﻄﻪ آﻏﺎزش‬
‫‪ve‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ اي از آن ﺷﮑﻞ دﻫﯽ اﻧﻔﺠﺎري ﯾﮏ ﻟﻮﻟﻪ از ﺟﻨﺲ ﻓﻮﻻد ﺿﺪزﻧﮓ ]‪ [1‬ﺑﻪ‬ ‫درون ﺧﺮج ﺣﺮﮐﺖ ﮐﺮده و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﯽ آن را ﺑﻪ اﻧﺒﻮﻫﯽ از ﮔﺎز ﺑﺎ ﻓﺸﺎر در‬
‫ﻣﺮﺗﺒﻪ ‪ 20‬ﺗﺎ ‪ 30‬ﮔﯿﮕﺎﭘﺎﺳﮑﺎل در ﻣﺠﺎورت ﺧﺮج ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬واﮐﻨﺶ‬
‫‪rs‬‬
‫ﻗﻄﺮ داﺧﻠﯽ ‪ 130‬ﻣﯿﻠﯿﻤﺘﺮ و ﺿﺨﺎﻣﺖ ﺟﺪاره ‪ 1‬ﻣﯿﻠﯿﻤﺘﺮ و ﻃﻮل ‪ 2.3‬ﻣﺘﺮ اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ اﻧﺪازه ﺷﺪن‪ ،‬ﺷﮑﻞ دﻫﯽ و ﭘﺎﻧﭻ ﺷﺪن آن در ﯾﮏ ﻣﺮﺣﻠﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫اﻧﻔﺠﺎر ﻣﻘﺎدﯾﺮ زﯾﺎدي ﮔﺮﻣﺎ ﻧﯿﺰ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﻧﺒﺴﺎط اﯾﻦ ﺣﺒﺎب ﮔﺎز ﺑﺴﯿﺎر‬
‫‪ity‬‬
‫ﺷﮑﻞ ﻧﻬﺎﯾﯽ ﻟﻮﻟﻪ داراي ‪ 27‬ﺳﻮراخ ﻟﺒﻪ دار ﺑﺮاي ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﭘﺮچ‪ ،‬دو ﺳﻮراخ ﺑﻪ‬ ‫ﻓﺸﺮده و ﺑﺎ دﻣﺎي ﺑﺎﻻ‪ ،‬اﻧﺮژي ﺷﮑﻞ دﻫﯽ اﻧﻔﺠﺎري را ﺗﺎﻣﯿﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫ﻗﻄﺮ ‪ 19‬و ‪ 25‬ﻣﯿﻠﯿﻤﺘﺮ‪ ،‬و ﯾﮏ ﺷﯿﺎر ﺑﯿﻀﯽ ﺑﻪ ﻋﺮض ‪ 15.7‬و ﻃﻮل ‪59.5‬‬ ‫ﺑﺴﯿﺎر ﺗﻘﺮﯾﺒﯽ و ﻏﯿﺮ دﻗﯿﻖ ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺣﺠﻢ ﮔﺎزي ﮐﻪ در اﺛﺮ اﻧﻔﺠﺎر‬
‫‪K‬‬
‫ﻣﯿﻠﯿﻤﺘﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﻓﺮآﯾﻨﺪ در ﯾﮏ ﻗﺎﻟﺐ دوﺗﮑﻪ ﻓﺮورﻓﺘﻪ در آب اﻧﺠﺎم ﺷﺪه و ﺑﯿﻦ‬ ‫ﯾﮏ ﺧﺮج آزاد ﻣﯽ ﺷﻮد ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 1000‬ﺳﺎﻧﺘﯿﻤﺘﺮ ﻣﮑﻌﺐ ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ ﮔﺮم ﺧﺮج‬
‫ﻗﻄﻌﻪ و ﻗﺎﻟﺐ ﺧﻼء اﯾﺠﺎد ﺷﺪ‪ .‬روﺷﻬﺎي ﺑﻪ ﮐﺎر رﻓﺘﻪ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎ ﺑﻪ‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ho‬‬
‫ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده در ﺷﮑﻞ دﻫﯽ اﻧﻔﺠﺎري ﻣﻄﻠﺒﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻣﻘﺎﻻت ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫ﻧﻤﯽ آﯾﺪ‪ .‬ﻧﮑﺘﻪ ﺷﮕﻔﺖ اﻧﮕﯿﺰ آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻫﯿﺪروﻓﺮﻣﯿﻨﮓ‪ ،‬ﺗﺎﮐﯿﺪ زﯾﺎدي‬ ‫آراﯾﺸﻬﺎي ﺗﺠﺮﺑﯽ ﺑﺮاي ﺷﮑﻞ دﻫﯽ ﻗﻄﻌﺎت اﺳﺘﻮاﻧﻪ اي‬
‫‪m‬‬
‫ﺑﺮ ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻟﻮﻟﻪ ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً اﮐﺴﺘﺮوژن ﯾﺎ ﺟﻮﺷﮑﺎري ﻣﻘﺎﻃﻊ ﻧﻮرد ﺷﺪه‬ ‫ﺷﮑﻞ دﻫﯽ اﻧﻔﺠﺎري ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎ ﻏﺎﻟﺒﺎً در آراﯾﺶ ﻗﺎﻟﺐ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﺎ ﻗﺎﻟﺐ دو ﺗﮑﻪ اﻧﺠﺎم‬
‫‪ei‬‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺧﻮاص ﻟﻮﻟﻪ و ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺟﻮش ﺟﺰو ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻬﻢ در ﺷﮑﻞ‬ ‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﺷﮑﻞ ‪ .1‬در اﯾﻦ آراﯾﺶ ﺑﺴﺘﻪ‪ ،‬ﺧﺮج ﮐﺎﻣﻼً در ﻗﺎﻟﺐ ﻣﺤﺒﻮس ﺷﺪه و‬
‫ﻗﻄﻌﻪ ﺑﯿﻦ ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ و ﺧﺮج ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪ .‬ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺧﺮج در ﺷﮑﻞ دﻫﯽ ﻟﻮﻟﻪ‬
‫‪ni‬‬
‫ﭘﺬﯾﺮي و ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻣﺤﺼﻮل ﻧﻬﺎﯾﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻬﻢ ﺑﻮده و ﻣﻌﻤﻮﻻً در راﺳﺘﺎي ﻣﺤﻮر ﻣﺮﮐﺰي ﻟﻮﻟﻪ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪ .‬ﺑﯿﻦ‬
‫‪sh‬‬
‫آراﯾﺸﻬﺎي ﺗﺠﺮﺑﯽ ﻗﻄﻌﺎت ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﺪه از ورق‬ ‫ﻗﻄﻌﻪ و ﺳﻄﺢ ﻗﺎﻟﺐ ﺧﻼء اﯾﺠﺎد ﻣﯽ ﺷﻮد ﺗﺎ ﻫﻮا در ﻫﻨﮕﺎم ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﮔﯿﺮ ﻧﯿﺎﻓﺘﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺑﯿﺎن ﺳﺎده‪ ،‬ﺷﮑﻞ دﻫﯽ ﻗﻄﻌﻪ از ورق ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ آن اﺳﺖ ﮐﻪ ورق ﺑﻪ ﺳﻤﺖ‬ ‫ﮔﯿﺮ ﮐﺮدن ﻫﻮا ﯾﺎ رواﻧﮑﺎر در ﺑﺮاﺑﺮ ﺣﺮﮐﺖ ﻗﻄﻌﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﯾﺠﺎد ﮐﺮده و ﻫﻨﮕﺎم‬
‫‪ah‬‬
‫ﻗﺎﻟﺐ ﮐﺸﯿﺪه ﺷﻮد و ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺗﺮﯾﻦ آراﯾﺶ آن ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﯾﮏ ﺳﯿﺴﺘﻢ‬ ‫ﻓﺸﺮده ﺷﺪن ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺗﺮﮐﯿﺪه و ﺑﻪ ﻗﻄﻌﻪ و ﻗﺎﻟﺐ آﺳﯿﺐ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ .‬در ﺷﺮاﯾﻂ‬
‫ﺷﮑﻞ دﻫﯽ اﻧﻔﺠﺎري ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ‪ ،‬ﺣﻔﺮه ﻗﺎﻟﺐ در اﺛﺮ ﺧﻮردﮔﯽ ﻧﺎﺷﯽ از ﮔﺎز ﺑﻪ‬
‫‪rB‬‬
‫ﻗﺎﻟﺐ ﺑﺎز ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ آﻧﭽﻪ ﮐﻪ در ﺷﮑﻞ ‪ 2‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺘﻐﯿﺮﻫﺎي اﯾﻦ‬
‫ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﮐﺸﺶ ﻋﻤﯿﻖ اﺳﺖ‪ .‬ﻗﻄﻌﻪ ﺑﺮ روي ﻗﺎﻟﺐ ﮔﯿﺮه ﺑﻨﺪي ﺷﺪه‬ ‫ﺗﺪرﯾﺞ ﺗﺨﺮﯾﺐ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺧﺮده ﻫﺎي ﻧﺎﺷﯽ از آن ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺮ روي ﮐﯿﻔﯿﺖ‬
‫و ﻫﻮاي ﻣﻮﺟﻮد در ﺣﻔﺮه ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ از ﻃﺮﯾﻖ ﺳﻮراخ واﻗﻊ در ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺗﺮﯾﻦ ﻧﻘﻄﻪ‬ ‫ﺳﻄﺢ ﻗﻄﻌﻪ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺑﮕﺬارد‪ .‬در ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﻫﻢ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺷﮑﺴﺖ ﻗﺎﻟﺐ ﮐﻪ‬
‫‪ra‬‬
‫ﮐﻒ ﻗﺎﻟﺐ ﺗﺎ ﺣﺪود ‪ 3‬ﻣﯿﻠﯿﻤﺘﺮ ﺟﯿﻮه ﺗﺨﻠﯿﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻗﻄﻌﻪ و ﻗﺎﻟﺐ‬ ‫ﺧﻄﺮﻧﺎك ﻧﯿﺰ اﺳﺖ رخ دﻫﺪ‪.‬‬
‫‪nc‬‬
‫درون ﻣﺨﺰن آب ﻓﺮو ﺑﺮده ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺧﺮج اﻧﻔﺠﺎري در ارﺗﻔﺎع ﻣﻌﯿﻨﯽ‬ ‫ﮔﺰارش ﺷﺪه ﮐﻪ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎي ﻗﺎﻟﺐ ﺑﺮاي ﺷﮑﻞ دﻫﯽ ﻗﻄﻌﺎت ﻟﻮﻟﻪ اي ﺑﺎ ﻗﻄﺮ‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻣﻨﻔﺠﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬آراﯾﺶ دﯾﮕﺮي ﻏﯿﺮ از ﻣﺨﺰن ﭘﺮ از آب‪ ،‬ﺷﮑﻞ‬ ‫ﺑﯿﺶ از ‪ 50‬ﻣﯿﻠﯿﻤﺘﺮ ﻏﯿﺮ اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﯽ ﺷﻮد ]‪ .[4‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻦ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي‬
‫‪h‬‬
‫‪ ،3‬ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﮐﯿﺴﻪ ﭘﺮ از آب‪ ،‬ﺷﮑﻞ ‪ ،4‬ﮐﻪ ﺑﺮ روي ﻗﻄﻌﻪ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪.‬‬ ‫ﻣﺘﻌﺪدي از ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪي و ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎي ﭘﯿﭽﯿﺪه ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در‬
‫ﺑﻪ اﯾﻦ روش‪ ،‬ﺷﮑﻞ دﻫﯽ اﻧﻔﺠﺎري ﺑﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺗﻮﻗﻒ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﻨﻈﻮر از‬ ‫‪ 1973‬ﮔﺰارش ﺷﺪه ﮐﻪ از ﻗﺎﻟﺒﻬﺎي دو ﺗﮑﻪ از ﺟﻨﺲ ﻓﻮﻻد اﺑﺰار ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﯿﺪ‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺗﻮﻗﻒ‪ ،‬ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﯿﺎن ﻗﻄﻌﻪ و ﺧﺮج اﺳﺖ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﺧﺮج در ﺗﻤﺎﻣﯽ‬ ‫اﻧﺒﻮه اﻧﺪام ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ]‪ .[5‬در ﭘﺮوژه ﻣﺬﮐﻮر‪ ،‬ﻗﻄﻌﺎت‬
‫ﺟﻬﺎت اﻧﺮژي آزاد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺨﺸﯽ از اﻧﺮژي آن ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻗﻄﻌﻪ ﻫﺪاﯾﺖ‬ ‫اﻧﺪام ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ ﺑﺎ دﻗﺖ ﺑﺎﻻ و ﮐﯿﻔﯿﺖ ﺳﻄﺢ ﻣﻨﺎﺳﺐ از ﭘﯿﺶ‪-‬ﻓﺮﻣﻬﺎي ﻟﻮﻟﻪ اي‬
‫ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬در ﺷﺮاﯾﻂ ﻋﺎدي‪ ،‬اﮔﺮ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺧﺮج ﺗﺎ ﺳﻄﺢ آب دو ﺑﺮاﺑﺮ ﻓﺎﺻﻠﻪ آن از‬ ‫از آﻟﯿﺎژ آﻟﻮﻣﯿﻨﯿﻮﻣﯽ ﭼﺮﺧﮑﺎري ﺷﺪه ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﺪه اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻗﻄﻌﻪ ﺑﺎﺷﺪ اﻧﺮژي ﮐﺎﻓﯽ ﺗﺎﻣﯿﻦ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻗﺎﻟﺒﻬﺎي ﻣﺎده ﮐﻪ در ﺷﮑﻠﻬﺎي ‪ 2‬و ‪3‬‬
‫ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﻧﺪ ﮐﺎرﺑﺮد ﺑﯿﺸﺘﺮي داﺷﺘﻪ و ﻣﺘﺪاوﻟﺘﺮاﻧﺪ‪ .‬ﻗﺎﻟﺒﻬﺎي ﻧﺮ‪ ،‬ﺷﮑﻞ ‪،4‬‬
‫‪Cartridge‬‬
‫را ﻧﻤﯽ ﺗﻮان در آب ﻓﺮو ﺑﺮد و ﻣﺎده ﻧﺎﻗﻞ اﻧﺮژي را ﺗﻨﻬﺎ ﻣﯽ ﺗﻮان روي ﻗﻄﻌﻪ‬
‫ﻗﺮار داد‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ آب زﯾﺮ ﻓﻠﺰ در ﺣﺎل ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﮑﻞ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺮﮔﺸﺖ ورق از روي‬ ‫‪Die‬‬
‫ﯾﮏ ﻣﺤﯿﻂ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺗﺮاﮐﻢ ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬آراﯾﺶ ﺳﻮم ﻗﺎﻟﺐ ﺷﮑﻞ دﻫﯽ آزاد‬ ‫‪Workpiece‬‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﮑﻞ ‪ ،3‬ﮐﻪ در آن ﻗﻄﻌﻪ درون ﯾﮏ ﺣﻔﺮه ﺑﺎز ﺷﮑﻞ داده ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ‬ ‫‪Cavity‬‬
‫ﻓﺮآﯾﻨﺪ را ﻫﻢ ﺑﻪ دﻻﯾﻠﯽ ﻣﺸﺎﺑﻪ آراﯾﺶ ﻗﺎﻟﺐ ﻧﺮ ﻧﻤﯽ ﺗﻮان درون آب اﻧﺠﺎم داد‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎﯾﯽ ﻫﻢ از ﺷﮑﻞ دﻫﯽ ﺑﺪون ﻗﺎﻟﺐ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ در آن ﻗﻄﻌﺎت‬
‫ورق ﮐﻪ ﺑﻪ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺟﻮش داده ﺷﺪه اﻧﺪ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﯾﮏ ﻣﺨﺰن را داده و درون‬ ‫‪Cover‬‬
‫‪Is‬‬
‫‪la‬‬
‫ﺧﻮاص ﻣﺤﯿﻂ ﻧﺎﻗﻞ اﻧﺮژي ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد‪ .‬ﻣﺤﯿﻄﻬﺎي ﻧﺎﻗﻞ اﻧﺮژي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده‬ ‫آن‪ ،‬ﻣﺎده ﻧﺎﻗﻞ اﻧﺮژي ﻣﺎﻧﻨﺪ آب ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺧﺮج در ﻣﺮﮐﺰ ﻣﺨﺰن‬
‫‪m‬‬
‫ﻋﺒﺎرت اﻧﺪ از آب )ﮐﻪ ﻣﺘﺪاوﻟﺘﺮﯾﻦ ﻣﺎده ﺑﺮاي اﯾﻦ ﮐﺎرﺑﺮد اﺳﺖ(‪ ،‬ﻫﻮا‪،‬‬ ‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﭘﺲ از اﻧﻔﺠﺎر ﺑﺎﻋﺚ ﺷﮑﻞ دﻫﯽ ﻣﺨﺰن ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬از اﯾﻦ روش در‬
‫‪ic‬‬
‫ﭘﻼﺳﺘﯿﺴﯿﻦ )ﮐﻪ ﺑﺮاي ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﮑﻠﻬﺎي ﻣﻮﺿﻌﯽ ﻗﻄﻌﻪ ﻣﻮﺛﺮ اﺳﺖ( و ژﻻﺗﯿﻦ )ﮐﻪ‬ ‫ﺷﮑﻞ دﻫﯽ ﻣﺨﺎزن ﮐﺮوي ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺰرگ ]‪ [7‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ روش‬
‫از ﻣﺤﺪودﯾﺘﻬﺎي ﮐﺎري ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ ﻣﯽ ﮐﺎﻫﺪ(‪ .‬آب ﺑﻪ دﻟﯿﻞ آﻧﮑﻪ ﺑﺎزدﻫﯽ اﻧﺘﻘﺎل‬ ‫ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺗﻮﻗﻒ‪ ،‬از روش ﺗﻤﺎﺳﯽ ﻧﯿﺰ در ﺷﮑﻞ دﻫﯽ اﻧﻔﺠﺎري ﺑﻬﺮه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه‬
‫‪A‬‬
‫اﻧﺮژي ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺎﻻﺗﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﻮا دارد ﮐﺎرﺑﺮد ﺑﯿﺸﺘﺮي دارد‪.‬‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ از ﻧﺎم اﯾﻦ ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺑﺮ ﻣﯽ آﯾﺪ‪ ،‬ﺧﺮج در ﺗﻤﺎس ﺑﺎ ﻗﻄﻌﻪ ﻗﺮار‬
‫در ﺷﮑﻞ دﻫﯽ اﻧﻔﺠﺎري ورق‪ ،‬ﺷﮑﻞ ‪ ،2‬ﺧﺮج اﻧﻔﺠﺎري زﯾﺮ آب ﻣﻨﻔﺠﺮ ﺷﺪه و‬ ‫ﻣﯽ ﮔﯿﺮد و ﭘﺲ از اﻧﻔﺠﺎر‪ ،‬ﻣﻮج ﺷﻮك ﺑﻪ ﺟﺎي ﻣﺤﯿﻂ ﻧﺎﻗﻞ اﻧﺮژي‪ ،‬ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﺎً‬
‫‪za‬‬
‫ﺣﺒﺎب ﮔﺎز ﭘﺮﻓﺸﺎري ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬در اﺛﺮ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺣﺒﺎب ﮔﺎز‪ ،‬ﯾﮏ ﻣﻮج‬ ‫درون ﺧﻮد ﻓﻠﺰ اﯾﺠﺎد ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪d‬‬
‫ﺷﻮك اوﻟﯿﻪ در آب ﻣﺠﺎور ﺣﺒﺎب ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﺷﻮك در ﻓﺎﺻﻠﻪ‬
‫ﮐﻮﺗﺎﻫﯽ از ﻣﻨﺒﻊ آن ﺣﺪود ‪ 50‬درﺻﺪ از اﻧﺮژي ﮐﻞ ﺧﺮج را درﺑﺮ دارد‪ .‬ﺣﺒﺎب‬ ‫‪Vacuum Line‬‬
‫‪U‬‬
‫ﮔﺎز ﻣﻨﺒﺴﻂ ﻣﯽ ﺷﻮد ﺗﺎ ﻓﺸﺎر درون آن ﺑﻪ زﯾﺮ ﻓﺸﺎر آب اﻃﺮاف ﮐﺎﻫﺶ ﭘﯿﺪا‬
‫‪ni‬‬
‫‪Explosive Charge‬‬
‫ﮐﻨﺪ‪ .‬در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﻓﺮآﯾﻨﺪ اﻧﺒﺴﺎط ﻣﺘﻮﻗﻒ ﺷﺪه و ﺣﺒﺎب ﺷﺮوع ﺑﻪ ﻣﻨﻘﺒﺾ ﺷﺪن‬ ‫‪Water Tank‬‬

‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ اﺑﻌﺎد ﮐﻤﯿﻨﻪ ﺧﻮد ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻓﺸﺎر ﺑﻪ اﻧﺪازه ﮐﺎﻓﯽ‬ ‫‪Hold Down Ring‬‬
‫‪ve‬‬
‫‪Hold Down Clamp‬‬

‫‪Stand off‬‬
‫اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ ﮐﻮﭼﮏ ﺷﺪن ﺣﺒﺎب ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻣﯽ ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ‬
‫‪Forming Blank‬‬
‫ﻓﺸﺎر ﺣﺒﺎب از ﻓﺸﺎر ﻣﺤﯿﻂ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺷﺪه ﻣﺠﺪداً اﻧﺒﺴﺎط ﺣﺒﺎب اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪rs‬‬
‫در اﺑﺘﺪاي اﻧﺒﺴﺎط دوم‪ ،‬ﻣﻮج ﺷﻮك ﺛﺎﻧﻮﯾﻪ اي در آب اﯾﺠﺎد ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻮج‬ ‫‪Closed Die‬‬
‫‪ity‬‬
‫‪Cavity‬‬
‫ﺷﻮك ﺛﺎﻧﻮﯾﻪ ﻫﺮﮔﺎه ﮐﻪ ﺣﺒﺎب ﺑﻪ اﻧﺪازه ﮐﻤﯿﻨﻪ ﺑﺮﺳﺪ آزاد ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻮج ﺷﻮك‬
‫ﺛﺎﻧﻮﯾﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺨﺶ ﮐﻮﭼﮑﯽ از ﮐﻞ اﻧﺮژي را ﺣﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﻧﻘﺶ اﻧﺪﮐﯽ در‬
‫‪K‬‬
‫ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺷﮑﻞ دﻫﯽ ورق دارد‪.‬‬
‫ﻣﻮج ﺷﻮك اوﻟﯿﻪ در ﺳﯿﺎل ﺑﻪ ورق ﺑﺮﺧﻮرد ﮐﺮده و ﺑﻪ آن ﯾﮏ ﺳﺮﻋﺖ اوﻟﯿﻪ ﻣﯽ‬
‫‪ho‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ 2‬ﺷﻤﺎي ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺷﮑﻞ دﻫﯽ اﻧﻔﺠﺎري ﺑﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺗﻮﻗﻒ‪.‬‬
‫دﻫﺪ‪ .‬ﺣﺮﮐﺖ ورق ﻧﯿﺰ ﺑﺎﻋﺚ ارﺳﺎل ﯾﮏ ﻣﻮج ﺗﺮﻗﯿﻖ در آب ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ اﻣﺮ‬
‫ﺳﺒﺐ ﮐﺎﻫﺶ ﻓﺸﺎر در آب ﻣﺠﺎورت ورق ﺷﺪه ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﮐﺎوﯾﺘﺎﺳﯿﻮن رخ‬
‫‪m‬‬
‫دﻫﺪ‪ .‬ﺳﺮﻋﺖ ورق در اﺛﺮ ﻗﯿﻮد در ﻣﺮزﻫﺎ )ﻟﺒﻪ ﻫﺎ( ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ و آب ﺑﯿﻦ‬
‫‪ei‬‬
‫ﺣﺒﺎب ﮔﺎز و ﻧﺎﺣﯿﻪ ﮐﺎوﯾﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻪ آن اﻋﻤﺎل ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺿﺮﺑﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫‪Water Chamber‬‬ ‫‪Explosive Charge‬‬
‫ﭘﺪﯾﺪه ﺑﺎرﮔﺬاري ﻣﺠﺪد ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه و ﺣﺘﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻮج ﺷﻮك اوﻟﯿﻪ‬
‫‪ni‬‬
‫‪Hold Down Clamp‬‬
‫اﻧﺮژي ﺑﯿﺸﺘﺮي ﺑﻪ ورق اﻋﻤﺎل ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﺗﺠﺮﺑﯽ ﻧﯿﺰ‬ ‫‪Hold Down Ring‬‬
‫‪sh‬‬
‫ﺻﺤﻪ ﮔﺬاري ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي آﻧﮑﻪ ﺑﺎرﮔﺬاري ﻣﺠﺪد رخ دﻫﺪ‪ ،‬ارﺗﻔﺎع آب روي‬
‫‪Forming Blank‬‬
‫ﺧﺮج ﺑﺎﯾﺪ ﺑﯿﺶ از دو ﺑﺮاﺑﺮ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺗﻮﻗﻒ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻏﯿﺮ اﯾﻦ ﺻﻮرت ﺣﺒﺎب ﮔﺎز‬
‫‪ah‬‬
‫در ﺳﻄﺢ آب ﻣﯽ ﺗﺮﮐﺪ و ﻓﺮآﯾﻨﺪ اﻧﺘﻘﺎل اﻧﺮژي ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻮج ﺷﻮك‬
‫‪Open Die‬‬
‫اوﻟﯿﻪ و ﺑﺎرﮔﺬاري ﻣﺠﺪد ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪه اي از ﮐﺎر را در ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺷﮑﻞ دﻫﯽ اﻧﺠﺎم‬
‫‪rB‬‬
‫‪Cavity‬‬
‫ﻣﯽ دﻫﺪ ]‪.[8‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ 3‬ﺷﻤﺎي ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺷﮑﻞ دﻫﯽ اﻧﻔﺠﺎري آزاد ﺑﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺗﻮﻗﻒ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﭘﯿﭽﯿﺪه اﻧﺘﻘﺎل اﻧﺮژي از اﻧﻔﺠﺎر زﯾﺮ آب ﻫﻨﻮز ﺗﻮﺻﯿﻒ رﯾﺎﺿﯽ‬
‫‪ra‬‬
‫ﮐﺎﻣﻠﯽ اراﯾﻪ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬روﺷﻬﺎي ﺗﻘﺮﯾﺒﯽ ﺑﺮاي ﺑﺮآورد اﻧﺮژي ﮐﻞ اﻋﻤﺎل ﺷﺪه‬
‫‪nc‬‬
‫ﺑﻪ ورق ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻮده ﮐﻪ ﺳﻪ روش ﻣﺘﺪاول آن ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬ ‫‪Explosive‬‬
‫‪ .1‬روش ﻫﻨﺪﺳﯽ‪ ،‬ﮐﻪ اﺳﺎﺳﺎً ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ اﻧﺮژي ﻣﺨﺼﻮص ﺧﺮج و آراﯾﺶ آن‬
‫‪h‬‬
‫‪Bag Containing Water‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﺮج اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻣﺤﯿﻂ ﻧﺎﻗﻞ اﻧﺮژي ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﺴﺒﯽ ﺑﺎ ﺿﺮﯾﺐ‬
‫ﺗﺠﺮﺑﯽ ﺑﯿﺎن ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ .2‬روش اﻧﺮژي‪ ،‬ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﻓﺮﻣﻮل ﭼﮕﺎﻟﯽ اﻧﺮژي ﺗﺠﺮﺑﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از اﻧﺪازه‬
‫ﮔﯿﺮﯾﻬﺎي اﻧﻔﺠﺎر زﯾﺮ آب ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪه و ﺷﺎﻣﻞ اﺛﺮ ﺑﺎرﮔﺬاري ﻣﺠﺪد اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪Metal Blank‬‬

‫ﭼﮕﺎﻟﯽ اﻧﺮژي روي ﻣﺴﺎﺣﺖ ﻗﻄﻌﻪ اﻧﺘﮕﺮال ﮔﯿﺮي ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﮐﺎرﺑﺮد اﯾﻦ‬
‫روش ﻣﺤﺪود ﺑﻪ ﺧﺮﺟﻬﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺛﻮاﺑﺖ ﺗﺠﺮﺑﯽ اﻧﺮژي آﻧﻬﺎ ﺗﻌﯿﯿﻦ‬ ‫‪Product‬‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪Male Die‬‬
‫‪ .3‬روش اﯾﻤﭙﺎﻟﺲ‪ ،‬ﻧﯿﺰ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ رواﺑﻂ ﺗﺠﺮﺑﯽ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه از اﻧﺪازه‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ 4‬ﺷﻤﺎي ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺷﮑﻞ دﻫﯽ اﻧﻔﺠﺎري ﺑﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺗﻮﻗﻒ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫ﮔﯿﺮﯾﻬﺎي ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﺷﻮك ﻧﺎﺷﯽ از اﻧﻔﺠﺎر زﯾﺮ آب اﺳﺖ و ﺗﻨﻬﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ‬
‫ﻗﺎﻟﺐ ﻧﺮ‪.‬‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﮐﺎر رود ﮐﻪ ﻣﺤﯿﻂ ﻧﺎﻗﻞ اﻧﺮژي آب ﺑﻮده و ﭘﺪﯾﺪه ﺑﺎرﮔﺬاري‬
‫ﻣﺠﺪد وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺤﯿﻄﻬﺎي ﻧﺎﻗﻞ اﻧﺮژي و ﻗﺎﻟﺒﻬﺎي ﺷﮑﻞ دﻫﯽ‬
‫روﺷﻬﺎي اول و دوم‪ ،‬ﺑﺮآورد ﺣﺪ ﺑﺎﻻﯾﯽ از اﻧﺮژي ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪه ﺑﻪ ﻗﻄﻌﻪ ﺣﺎﺻﻞ‬
‫ﺑﺮآورد ﻣﻘﺪار اﻧﺮژي آزاد ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺧﺮج اﻧﻔﺠﺎري ﺑﻪ ﻗﻄﻌﻪ ﻓﻠﺰي ﻣﻮﺿﻮع‬
‫از ﻣﻮج ﺷﻮك اوﻟﯿﻪ و ﭘﺪﯾﺪه ﺑﺎرﮔﺬاري ﻣﺠﺪد ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ دﻫﺪ‪ .‬روش ﺳﻮم‬
‫ﻣﻬﻤﯽ در ﻃﺮاﺣﯽ اﯾﻦ ﻓﺮآﯾﻨﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﯾﮏ ﺧﺮج ﻣﻌﯿﻦ ﺑﺎ اﺑﻌﺎد ﻣﺸﺨﺺ‪،‬‬
‫ﺑﺮآورد ﺣﺪ ﭘﺎﯾﯿﻨﯽ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ رواﺑﻂ ﺗﺠﺮﺑﯽ ﻓﺸﺎر و اﯾﻤﭙﺎﻟﺲ ﺗﺠﺮﺑﯽ داده و‬
‫ﺑﺎزدﻫﯽ اﻧﺘﻘﺎل اﻧﺮژي ﺗﺎ ﺣﺪ زﯾﺎدي ﺑﻪ آراﯾﺶ ﻗﻄﻌﻪ ﮐﺎر ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﺮج و‬
‫اﻧﺮژي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﺎز ﺑﺎرﮔﺬاري ﻣﺠﺪد را درﻧﻈﺮ ﻧﻤﯽ ﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫‪Is‬‬
‫‪la‬‬
‫ﺑﺎ اﻟﯿﺎف ﺷﯿﺸﻪ ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻬﺮه ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻗﺎﻟﺒﻬﺎي ﻓﻮﻻد ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﺗﻌﺒﯿﻪ ﺷﺪه در‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬ﻓﺮاﻓﺸﺎر ‪ P‬اﯾﺠﺎد ﺷﺪه در ﻣﺤﯿﻂ آب را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺎ راﺑﻄﻪ زﯾﺮ‬
‫‪m‬‬
‫ﺑﺘﻦ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﻗﻄﻌﺎت ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺑﻪ ﮐﺎر رود‪ .‬ﺑﺮاي ﻗﻄﻌﺎت ﺑﺎ ﺗﻌﺪاد ﺑﺎﻻ ﺑﺎﯾﺪ‬ ‫ﺑﻪ دﺳﺖ آورد ]‪:[1‬‬
‫‪ic‬‬
‫از ﻣﻮاد ﺑﺎدواﻣﺘﺮي اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪ .‬ﭼﺪن ﭼﮑﺶ ﺧﻮار ﺑﺮاي ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﺑﺎﻻ و‬ ‫‪a‬‬
‫‪ w٢ / ٣ ‬‬
‫ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﻣﮑﺮر ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﭼﺪن ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ﺗﻮﻟﯿﺪ‬ ‫‪P  k ‬‬ ‫‪‬‬ ‫)‪(1‬‬
‫‪ R ‬‬
‫‪A‬‬
‫ﺑﺎﻻ دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺖ وﻟﯽ ﺻﺎﻓﯽ ﺳﻄﺢ ﺧﻮﺑﯽ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻧﻤﯽ آﯾﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺻﺎﻓﯽ ﺳﻄﺢ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﺗﻌﺪاد ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﺎﻻ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻮﻻد اﺑﺰار ﻣﺎﺷﯿﻨﮑﺎري ﺷﺪه ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻣﯽ‬ ‫ﮐﻪ در آن ‪ P‬ﻓﺮاﻓﺸﺎر ﺑﺮﺣﺴﺐ ‪ k ،psi‬ﺛﺎﺑﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﺧﺮج‬
‫‪za‬‬
‫ﺷﻮد ﮐﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ اي از آن در ﺷﮑﻞ ‪ 5‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬از اﯾﻦ ﻗﺎﻟﺐ ﺑﺮاي‬ ‫اﻧﻔﺠﺎري داﺷﺘﻪ و ﺑﺮاي ﺧﺮج ‪ TNT‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ٢١٦٠٠‬اﺳﺖ‪ w ،‬وزن ﺧﺮج‬
‫ﺑﺮﺣﺴﺐ ﭘﻮﻧﺪ‪ R ،‬ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺧﺮج از ﻗﻄﻌﻪ )ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺗﻮﻗﻒ( ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻓﻮت و ‪ a‬ﺛﺎﺑﺘﯽ‬
‫‪d‬‬
‫ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﯿﺴﻪ ﻫﺎي ﺧﻼء ﺑﻪ ﮐﺎر رﻓﺘﻪ در ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﻟﺤﯿﻢ ﮐﺎري ﮔﺮم ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي‬
‫ﺷﺎﺗﻠﻬﺎي ﻓﻀﺎﯾﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﮐﯿﺴﻪ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻧﺎزل ﻣﺘﺼﻞ ﺷﺪه و ﺧﻼء‬ ‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﻤﻮﻣﺎً ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ١.١٥‬درﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪U‬‬
‫اﯾﺠﺎد ﺷﺪه ﺑﺎﻋﺚ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻦ ‪ 1080‬ﻋﺪد ﻟﻮﻟﻪ در ﻣﺤﻞ ﺧﻮد )ﺑﺎ رﻋﺎﯾﺖ‬ ‫ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻬﻢ در ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻓﺮاﻓﺸﺎر‪ ،‬ﺗﺮاﮐﻢ ﭘﺬﯾﺮي ﻣﺤﯿﻂ ﻧﺎﻗﻞ اﻧﺮژي و اﻣﭙﺪاﻧﺲ‬
‫آﮐﻮﺳﺘﯿﮏ آن ﮐﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﺿﺮب ﭼﮕﺎﻟﯽ در ﺳﺮﻋﺖ ﺻﻮت در آن ﻣﺤﯿﻂ اﺳﺖ‬
‫‪ni‬‬
‫ﺗﻮﻟﺮاﻧﺴﻬﺎي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ( ﻫﻨﮕﺎم اﻧﺠﺎم ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﻟﺤﯿﻢ ﮐﺎري ﮔﺮم ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻗﺎﻟﺐ‬
‫ﺷﮑﻞ ﺳﻬﻤﻮي داﺷﺘﻪ ﮐﻪ ﻗﻄﺮ آن در ﭘﺎﯾﯿﻦ ‪ ،(٩١٤.٤ mm) ٣٦ in.‬در ﺑﺎﻻ‬ ‫ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﺼﻮر ﺑﻬﺘﺮ از ﻓﺸﺮدﮔﯽ در ﺷﺮاﯾﻂ ﺷﮑﻞ دﻫﯽ ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ‬
‫‪ve‬‬
‫‪ (٢٣١١.٤ mm) ٩١ in.‬و ارﺗﻔﺎع ‪ (٣٨١٠ mm) ١٥٠ in.‬داﺷﺖ‪ .‬اﯾﻦ‬ ‫ﮐﻪ ﺳﺮﻋﺖ اﻧﻔﺠﺎر ﻧﻮﻋﺎً ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ (٦.٨*١٠٣ m/s) ٢٢*١٠٣ ft/s‬اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺎل‬
‫ﻗﺎﻟﺐ ﺑﻪ روش ﺟﻮﺷﮑﺎري ﺑﺎ ﮔﺎز ﻣﺤﺎﻓﻆ از ورﻗﯽ ﺑﻪ ﺿﺨﺎﻣﺖ ‪١.٢٥ in.‬‬ ‫آﻧﮑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﮑﻞ ورق در ﻣﺮﺗﺒﻪ ‪(٣٠-٢٠٠ m/s) ١٠٠-٦٠٠ ft/s‬‬
‫‪rs‬‬
‫)‪ (٣١.٧٥ mm‬و ﺣﻠﻘﻪ ﻫﺎي ﻧﻮرد ﺷﺪه و ﺟﻮﺷﮑﺎري ﺷﺪه ﺑﻪ ﺿﺨﺎﻣﺖ ‪٢.٢٥‬‬ ‫ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ity‬‬
‫‪ (٥٧.١٥ mm) in.‬ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﺪه ﮐﻪ ﺑﺮاي ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺟﻮﺷﻬﺎ از ﻣﻔﺘﻮل ‪٠.٠٤٥‬‬ ‫در اﯾﻨﺠﺎ ﺗﻨﻬﺎ آراﯾﺸﻬﺎي ﺳﺎده ﺑﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺗﻮﻗﻒ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﭘﺪﯾﺪه‬
‫‪ (١.١٤٣ mm) in.‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺪاﻗﻞ ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻧﻬﺎﯾﯽ ﺟﺪاره ﻗﺎﻟﺐ‬ ‫ﻫﺎي اﻧﺘﺸﺎر ﻣﻮج در ﺳﯿﺴﺘﻤﻬﺎي ﻗﺎﻟﺐ ﺑﺴﺘﻪ ﮐﻪ ﺳﻄﻮح اﻧﻌﮑﺎﺳﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮي دارد‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﭘﯿﭽﯿﺪه ﺗﺮ اﺳﺖ ﭼﺮا ﮐﻪ ﭼﮕﺎﻟﯽ اﻧﺮژي ﻣﻮج ﻣﻨﻌﮑﺲ ﺷﺪه ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار‬
‫‪K‬‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ‪ (١٢.٧ mm) ٠.٥ in.‬ﺑﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻌﺪ از آﻧﮑﻪ ﺷﮑﻞ اوﻟﯿﻪ ﻗﺎﻟﺐ ﺑﺎ‬
‫ﺟﻮﺷﮑﺎري ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺠﻢ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ از ﻣﺎده آن ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ‬ ‫ﺧﺮج اﻧﻔﺠﺎري ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫‪ho‬‬
‫ﺗﻮﻟﺮاﻧﺴﻬﺎي ﻧﻬﺎﯾﯽ‪ ،‬ﻣﺎﺷﯿﻨﮑﺎري ﺷﺪ ]‪.[9‬‬ ‫ﺗﻔﺎوت ﻣﯿﺎن اﻧﺮژي ﺳﺎﻃﻊ ﺷﺪه از ﺧﺮج اﻧﻔﺠﺎري و اﻧﺮژي ﺟﺬب ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﻗﻄﻌﻪ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺷﮑﻞ دﻫﯽ )ﻋﻤﺪﺗﺎً ﻗﺎﻟﺐ( ﺟﺬب ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي‬
‫‪m‬‬
‫اﻃﻤﯿﻨﺎن از رﻓﺘﺎر اﻻﺳﺘﯿﮏ ﻗﺎﻟﺐ‪ ،‬ﻗﺎﻟﺐ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﮐﺴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ از اﻧﺮژي‬
‫‪ei‬‬
‫ﺑﺎﻗﯿﻤﺎﻧﺪه را ﺑﺪون آﻧﮑﻪ دﭼﺎر ﺗﺴﻠﯿﻢ ﺷﻮد ﺗﺤﻤﻞ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻟﺬا ﻣﺪت زﻣﺎن‬
‫ﺑﺎرﮔﺬاري و ﻣﯿﺰان ﺑﺎرﮔﺬاري اﻋﻤﺎل ﺷﺪه ﺑﻪ ﻗﺎﻟﺐ را ﺑﺎﯾﺪ درﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫‪ni‬‬
‫ﯾﮏ روش اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه ﺑﺮاي ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﺪت زﻣﺎن اﻋﻤﺎل ﺑﺎر ﺑﻪ ﻗﺎﻟﺐ‪ ،‬روي ﻗﺎﻟﺐ‬
‫‪sh‬‬
‫اﺳﺘﻮاﻧﻪ اي ﺷﮑﻞ دﻫﯽ اﻧﻔﺠﺎري‪ ،‬ﻋﺒﺎرت ﺑﻮده اﺳﺖ از ﻧﺼﺐ ﮐﺮﻧﺶ ﺳﻨﺠﻬﺎي‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ ﺑﺮ روي آن و اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي ﮐﺮﻧﺸﻬﺎي ﻣﺤﯿﻄﯽ در ﺳﻄﺢ‬
‫‪ah‬‬
‫ﺑﯿﺮوﻧﯽ ﻗﺎﻟﺐ‪ .‬ﻗﺎﻟﺐ ﻣﺬﮐﻮر از ﻟﻮﻟﻪ ﻓﻮﻻدي ﺟﺪاره ﺿﺨﯿﻢ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﮐﻪ ﻗﻄﺮ‬
‫داﺧﻠﯽ آن ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ،(١٧١ mm) ٦.٧٥ in.‬ﻗﻄﺮ ﺧﺎرﺟﯽ آن ﺑﺮاﺑﺮ ‪١٠.٥٠ in.‬‬
‫‪rB‬‬
‫)‪ (٢٦٧ mm‬و ﻃﻮل آن ﺑﺮاﺑﺮ ‪ (٤١ mm) ١.٦٢ in.‬اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺮج ﭘﺮﯾﻤﺎﮐﻮرد‬
‫از ﺟﻨﺲ ‪ PETN‬ﺑﻪ ﻗﻄﺮ ‪ (٥٠.٨ mm) ٢ in.‬و ﭼﮕﺎﻟﯽ ﺧﻄﯽ ‪ ٤٠٠ g/ft‬ﺑﻪ‬
‫‪ra‬‬
‫ﻃﻮر ﻣﺘﻘﺎرن درون ﻗﺎﻟﺐ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و ﻣﻨﻔﺠﺮ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺴﯿﺮ ﮐﺮﻧﺶ ﺣﺎﺻﻞ ﻧﺸﺎن‬
‫دﻫﻨﺪه ارﺗﻌﺎﺷﺎت ﺳﺎزه اي ﻗﺎﻟﺐ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻮج ﺑﺎ ﻓﺮﮐﺎﻧﺲ ﺑﺎﻻ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺮ روي‬
‫‪nc‬‬
‫ﯾﮏ اﻧﺒﺴﺎط ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺗﺮ ﺳﻮار ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬دوره ﺗﻨﺎوب ارﺗﻌﺎﺷﺎت ﺳﺎزه اي ﺣﺪود‬
‫‪) ١٢٤ ? s/cycle‬ﻣﻌﺎدل ﻓﺮﮐﺎﻧﺲ ‪ (٨٠٦٦ Hz‬ﺑﻮد و روﻧﺪ ﮐﻠﯽ اﻧﺒﺴﺎط ﺑﻪ‬
‫‪h‬‬
‫ﻣﺪت ﺑﯿﺶ از ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯽ ﺛﺎﻧﯿﻪ ﺑﻪ ﻃﻮل اﻧﺠﺎﻣﯿﺪ‪ .‬اﻓﺰاﯾﺶ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻣﻼﯾﻢ ﻣﻨﺤﻨﯽ‬
‫ﮐﺮﻧﺶ‪-‬زﻣﺎن در ﻣﺮاﺣﻞ اوﻟﯿﻪ ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻮج ﺷﻮك ﺷﺪﯾﺪي در ﻗﺎﻟﺐ‬
‫ﺷﮑﻞ ‪ 5‬ﯾﮏ ﻗﺎﻟﺐ ﺷﮑﻞ دﻫﯽ اﻧﻔﺠﺎري ﺷﮑﻞ داده ﺷﺪه‪ ،‬ﺟﻮﺷﮑﺎري ﺷﺪه‬ ‫اﯾﺠﺎد ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ اﻣﺮ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ ﮐﻪ ﺑﺮﺧﻮرد ﻗﻄﻌﻪ ﺑﻪ ﻗﺎﻟﺐ ﭘﺪﯾﺪه‬
‫و ﻣﺎﺷﯿﻨﮑﺎري ﺷﺪه‪.‬‬ ‫ﺣﺎدي ﻧﺒﻮده و ﻧﺮخ آﻏﺎز ﺑﺎرﮔﺬاري ﻣﺠﺪد ﻣﻼﯾﻢ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺪت ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت‬
‫ﻧﺎﺷﯽ از ارﺗﻌﺎش ﻗﺎﻟﺐ اﻧﺪﮐﯽ ﮐﻤﺘﺮ از ‪ 20‬درﺻﺪ داﻣﻨﻪ ﮐﻞ اﻧﺒﺴﺎط اﺳﺖ‪ .‬از‬
‫ﻫﻨﮕﺎم ﻃﺮاﺣﯽ ﻗﺎﻟﺒﻬﺎي ﺷﮑﻞ دﻫﯽ اﻧﻔﺠﺎري‪ ،‬ﻧﮑﺘﻪ ﻣﻬﻤﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬ ‫اﯾﻨﺮو وﺟﻮد ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺎ اﺣﺘﺴﺎب ﯾﮏ ﺿﺮﯾﺐ اﻃﻤﯿﻨﺎن اﻧﺪك در‬
‫داﺷﺖ آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﺒﻮر اﻣﻮاج ﺿﺮﺑﻪ از ﻣﺎده ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﯾﺠﺎد ﺗﻨﺸﻬﺎي ﻓﺸﺎري‬ ‫ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ و اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺷﺒﻪ اﺳﺘﺎﺗﯿﮏ ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﯽ ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫ﯾﺎ ﮐﺸﺸﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﻧﻌﮑﺎس اﻣﻮاج از ﺳﻄﻮح‪ ،‬ﺳﻄﻮح‬ ‫ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﺮاي ﻗﺎﻟﺒﻬﺎي ﺷﮑﻞ دﻫﯽ اﺳﺘﻮاﻧﻪ اي ﮐﻪ ﻗﻄﻌﻪ در آن ﮐﺮﻧﺶ ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﻣﻨﻌﮑﺲ ﮐﻨﻨﺪه ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺳﺒﺐ ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﺷﺪن اﻣﻮاج ﺷﺪه ﮐﻪ ﮔﺎﻫﯽ ﺣﺘﯽ ﺑﺎﻋﺚ‬ ‫ﺗﻮﺟﻬﯽ دارد اﻋﺘﺒﺎرﺳﻨﺠﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ ]‪.[2‬‬
‫ﻣﺘﻼﺷﯽ ﺷﺪن ﻗﺎﻟﺐ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﻗﺎﻟﺐ در ﻓﺸﺎر ﻣﻘﺎوم و در ﮐﺸﺶ ﺿﻌﯿﻒ‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب ﺟﻨﺲ ﻗﺎﻟﺐ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﺷﺮاﯾﻂ ﻋﻤﻠﮑﺮدي ﻗﻄﻌﻪ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ﻗﻄﻌﺎت‪ ،‬ﺻﺎﻓﯽ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺘﻦ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ آن را درون ﻣﺤﻔﻈﻪ ﭼﮕﺎﻟﺘﺮ ﺑﺎ اﻣﭙﺪاﻧﺲ آﮐﻮﺳﺘﯿﮑﯽ‬ ‫ﺳﻄﺢ و ﺗﻮﻟﺮاﻧﺴﻬﺎي ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز دارد‪ .‬ﻣﻮاد ﺿﻌﯿﻒ و ارزان ﻗﯿﻤﺘﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺘﻦ‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮي ﻗﺮار داد‪ .‬اﯾﻦ اﻣﺮ ﺳﺒﺐ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ اﻣﻮاج ﺿﺮﺑﻪ ﻓﺸﺎري در ﻣﺮزﻫﺎي‬ ‫ﺑﺮاي ﺗﻌﺪاد ﺧﯿﻠﯽ ﮐﻢ ﻗﻄﻌﺎت‪ ،‬ﯾﺎ ﻧﻬﺎﯾﯽ ﮐﺮدن ﻃﺮاﺣﯽ ﻗﺎﻟﺐ اﺻﻠﯽ و ﯾﺎ‬
‫ﻗﺎﻟﺐ ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻣﻮاج ﻓﺸﺎري ﻣﻨﻌﮑﺲ ﺷﻮﻧﺪ ﻧﻪ ﮐﺸﺸﯽ‪.‬‬ ‫ﺑﺮآوردن ﻣﻠﺰوﻣﺎت ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺣﺮارﺗﯽ ﺑﯿﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ اي ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ رود‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻧﯿﺮوﻫﺎي اﻧﻔﺠﺎر ﮐﻢ ﺑﺎﺷﺪ از ﻗﺎﻟﺐ ﺑﺎ ﺟﻨﺲ رزﯾﻦ اﭘﻮﮐﺴﯽ ﺗﻘﻮﯾﺖ ﺷﺪه‬
‫‪Is‬‬
‫‪la‬‬
‫اﺑﻌﺎد ﻧﻬﺎﯾﯽ ﻗﻄﻌﻪ ﺑﻪ اﺑﻌﺎد ﻗﺎﻟﺐ ﻧﺰدﯾﮑﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺗﻔﺎوت ﻣﯿﺎن اﺑﻌﺎد ﻧﻬﺎﯾﯽ‬ ‫ﻣﺤﻮﻃﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ‬
‫‪m‬‬
‫ﻗﻄﻌﻪ و اﺑﻌﺎد ﻗﺎﻟﺐ ﭘﺲ از ﺷﮑﻞ دﻫﯽ اﻧﻔﺠﺎري ورق در ﻗﺎﻟﺐ‪ ،‬ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ وزن‬ ‫ﻣﻠﺰوﻣﺎت ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺷﮑﻞ دﻫﯽ اﻧﻔﺠﺎري ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ اﺑﻌﺎد ﻗﻄﻌﺎت‪ ،‬آراﯾﺶ ﻗﺎﻟﺐ و‬
‫‪ic‬‬
‫ﺧﺮج‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﺧﻄﯽ ﮐﺎﻫﺶ ﭘﯿﺪا ﮐﺮده و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﺣﺪوداً‬ ‫ﻣﺤﯿﻂ ﻧﺎﻗﻞ اﻧﺮژي دارد‪ .‬ﺑﺮاي ﻗﻄﻌﺎت ﺑﺰرگ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻗﺎﻟﺐ ﻣﺎده‪ ،‬ﻋﻤﺪﺗﺎً از‬
‫ﺛﺎﺑﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﺧﻮاص ﺟﻨﺲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺨﺘﯽ و ﻣﺪول اﻻﺳﺘﯿﮏ دارد ﻣﯽ‬ ‫ﯾﮏ ﻣﺨﺰن آب ﺣﻔﺮ ﺷﺪه در زﻣﯿﻦ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻗﺎﻟﺐ‪ ،‬ﻗﻄﻌﻪ و‬
‫‪A‬‬
‫رﺳﺪ‪.‬‬ ‫ﺧﺮج درون ﻣﺨﺰن ﻓﺮو ﺑﺮده ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﺨﺰن ﺑﺎ ﺣﻔﺮ زﻣﯿﻦ و ﭘﻮﺷﺎﻧﺪن‬
‫ﺟﺪول ‪ 1‬ﺗﻮﻟﺮاﻧﺴﻬﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﺷﮑﻞ دﻫﯽ ﮔﻨﺒﺪﻫﺎي ﺑﺰرگ در ﻣﺤﺪوده‬ ‫ﺟﺪاره آن ﺑﺎ ﺑﺘﻦ اﯾﺠﺎد ﺷﺪه و در ﺑﺮﺧﯽ از ﻣﻮاﻗﻊ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺨﺰن ﻧﻬﺎﯾﯽ از آن‬
‫‪za‬‬
‫‪ ١٠٠٠-١٥٠٠ mm‬از ﻓﻮﻻد ﭘﺮاﺳﺘﺤﮑﺎم ‪ AMS ٦٤٣٤‬ﺑﺎ ﺿﺨﺎﻣﺖ در‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺘﻦ در اﺛﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﮑﺮر ﻣﻨﺒﺴﻂ و ﻣﻨﻘﺒﺾ ﺷﺪه ﮐﻪ‬
‫‪d‬‬
‫ﺣﺪود ‪ ٢.٣‬ﺗﺎ ‪ [12] ٣.٨ mm‬ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪه را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ‪ .‬در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ‪،‬‬ ‫ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺗﺮك در آن ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﻟﺬا ﻧﻮﻋﺎً از ﯾﮏ روﮐﺶ ﺿﺪ آب ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺗﻮﻟﺮاﻧﺴﻬﺎي ‪ ٠.٠٣-٠.٢ mm‬ﺑﺮاي ﮐﺸﺶ ﻋﻤﯿﻖ ﻗﻄﻌﺎﺗﯽ ﺑﺎ ﻗﻄﺮ ‪٥٠٠ mm‬‬ ‫ﻻﺳﺘﯿﮏ ﯾﺎ ﻓﻮﻻد ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﻧﯿﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ از روﮐﺶ ﻓﻮﻻدي‬
‫‪U‬‬
‫ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ ]‪.[13‬‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻗﻄﺮ ﻣﺨﺰن ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻗﻄﺮ ﻣﺨﺎزن اﺳﺘﻮاﻧﻪ اي ﻓﻮﻻدي‬
‫‪ni‬‬
‫ﺗﺠﺎري در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 1‬ﺗﻮﻟﺮاﻧﺴﻬﺎي ﻗﺎﺑﻞ ﺣﺼﻮل در ﺷﮑﻞ دﻫﯽ اﻧﻔﺠﺎري ﮔﻨﺒﺪﻫﺎي ﺑﺰرگ‬ ‫ﺗﺌﻮﺗﯿﺎ ]‪ [10‬در اواﯾﻞ دﻫﻪ ‪ 1970‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺟﺎﻣﻌﯽ درﺑﺎره ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺳﺎﺧﺖ‬
‫‪ve‬‬
‫ﺗﻮﻟﺮاﻧﺲ )ﻣﯿﻠﯿﻤﺘﺮ(‬ ‫ﺗﺠﻬﯿﺰات ﺷﮑﻞ دﻫﯽ اﻧﻔﺠﺎري اﻧﺠﺎم داد‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﻮاﻋﺪ ﮐﺎﻣﻞ ﻃﺮاﺣﯽ‬
‫اﺑﻌﺎد‬
‫‪rs‬‬
‫اﻣﮑﺎن ﭘﺬﯾﺮ‬ ‫ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ‬ ‫ﻣﺨﺎزن ﺑﺎ ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺑﯿﻦ ‪ 5‬ﺗﺎ ‪ 500‬ﭘﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻫﺰﯾﻨﻪ ﮔﻮدﺑﺮداري‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ دﻫﯽ‬
‫‪٠.١٢٨‬‬ ‫‪٠.٢٥٤‬‬ ‫ﻗﻄﺮ‬ ‫روﮐﺶ ﻓﻮﻻدي‪ ،‬ﭘﺸﺖ ﺑﻨﺪي آن ﺑﺎ ﺑﺘﻦ و ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﺧﺎك اراﯾﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در‬
‫‪ity‬‬
‫‪٠.٠٥٠‬‬ ‫‪٠.١٠٠‬‬ ‫ﺿﺨﺎﻣﺖ‬ ‫اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﮔﺮﻣﮑﻦ آب و ﻓﯿﻠﺘﺮاﺳﯿﻮن‬
‫آن ﺑﺮاي ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﮐﻪ دﻣﺎي ﻣﺤﯿﻂ ﮐﻤﺘﺮ از ‪ 13‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﯿﮕﺮاد اﺳﺖ و‬
‫ﻣﺪﻟﻬﺎ و ﻣﺪﻟﺴﺎزي ﺷﮑﻞ دﻫﯽ اﻧﻔﺠﺎري‬
‫‪K‬‬
‫ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺮ ﺧﻮاص ﺟﻨﺲ ﻗﻄﻌﻪ ﺗﺎﺛﯿﺮﮔﺬار ﺑﺎﺷﺪ و ﺣﺼﺎر اﯾﻤﻨﯽ دور ﻣﯿﺪان‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺪﻟﺴﺎزي و ﺷﺒﯿﻪ ﺳﺎزي ﻫﻤﻪ ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎ را ﺑﻬﺘﺮ ﻣﯽ ﺗﻮان درك‬ ‫و ﻏﯿﺮه ﻧﯿﺰ اراﯾﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬در اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﺠﻬﯿﺰات ﻣﯿﺪان ﺑﺮاي‬
‫‪ho‬‬
‫ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻣﺪﻟﺴﺎزي و ﺷﺒﯿﻪ ﺳﺎزي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺷﮑﻞ دﻫﯽ اﻧﻔﺠﺎري را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ‬ ‫ﭘﺎﯾﯿﻦ آوردن ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻗﺎﻟﺐ ﺑﻪ درون ﻣﺨﺰن‪ ،‬ﺗﺠﻬﯿﺰات ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺧﻼء ﺑﯿﻦ ﻗﻄﻌﻪ‬
‫ﺳﻪ دﺳﺘﻪ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﺮد‪ :‬ﻣﺪﻟﺴﺎزي ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ‪ ،‬ﻣﺪﻟﺴﺎزي ﻣﻮج ﺿﺮﺑﻪ و ﻣﺪﻟﺴﺎزي‬ ‫و ﻗﺎﻟﺐ و ﺗﻤﻬﯿﺪ زاﻏﻪ ﻻزم ﺑﺮاي آﻣﺎده ﺳﺎزي و ﻧﮕﻬﺪاري ﺧﺮج اﻧﻔﺠﺎري دﯾﺪه‬
‫‪m‬‬
‫دﯾﻨﺎﻣﯿﮏ ﻣﻮﻟﮑﻮﻟﯽ‪.‬‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺘﺎﯾﺞ اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﺎ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎي واﻗﻌﯽ ﺳﺎﺧﺖ ﺳﻪ ﻣﯿﺪان ﻣﺸﺎﺑﻪ‬
‫‪ei‬‬
‫در اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺰﯾﻨﻪ ﮐﻞ ﯾﮏ ﻣﯿﺪان ﺷﮑﻞ دﻫﯽ‬
‫ﻣﺪﻟﺴﺎزي ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ‬ ‫اﻧﻔﺠﺎري ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ‪ 10:1‬اﻟﯽ ‪ 50:1‬ﺑﺮاﺑﺮ ﮐﻤﺘﺮ از ﺗﺠﻬﯿﺰات ﺷﮑﻞ دﻫﯽ ﻣﺘﺪاول‬
‫‪ni‬‬
‫ﻏﺎﻟﺒﺎً ﭘﯿﺶ از ﺳﺎﺧﺖ ﻗﺎﻟﺒﻬﺎي ﺑﺎ اﺑﻌﺎد اﺻﻠﯽ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎﯾﯽ در ﻣﻘﯿﺎس ﮐﻮﭼﮏ‬ ‫ﺑﺎ ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎي ﮐﺎرﺑﺮي ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻗﻄﻌﻪ در ﺷﮑﻞ دﻫﯽ‬
‫‪sh‬‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻮدن ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﻘﯿﺎس ﮐﻮﭼﮏ ﺿﺮﯾﺐ ﻣﻘﯿﺎس‬ ‫اﻧﻔﺠﺎري ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫از ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮐﻮﭼﮏ ﺑﻪ اﻧﺪازه واﻗﻌﯽ ﺑﺎﯾﺪ دﻗﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮﻟﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻧﯿﻞ‬ ‫از ﺳﻮي دﯾﮕﺮ ﻗﻄﻌﺎت ﮐﻮﭼﮏ را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﮐﯿﺴﻪ ﻫﺎي ﭘﻼﺳﺘﯿﮑﯽ‬
‫‪ah‬‬
‫ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻘﺼﻮد‪ ،‬ﻻزم اﺳﺖ ﻗﻮاﻋﺪ ذﯾﻞ اﻟﺬﮐﺮ درﺑﺎره ﺿﺮاﯾﺐ ﻣﻘﯿﺎس و اﻟﺰاﻣﺎت‬ ‫ﭘﺮ از آب روي زﻣﯿﻦ و ﺑﺪون ﻓﺮاﻫﻢ ﮐﺮدن اﻣﮑﺎﻧﺎت ﭼﻨﺪاﻧﯽ ﺑﺮاي ﻣﯿﺪان‪ ،‬ﺗﻮﻟﯿﺪ‬
‫ﺷﺒﺎﻫﺖ ﺳﺎزي رﻋﺎﯾﺖ ﮔﺮدد‪.‬‬ ‫ﮐﺮد‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ ﺗﻤﻬﯿﺪ اﻣﮑﺎﻧﺎﺗﯽ ﺑﺮاي ﮐﺎر ﮐﺮدن اﯾﻤﻦ ﺑﺎ ﻣﻮاد ﻣﻨﻔﺠﺮه و ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ‬
‫‪rB‬‬
‫‪٣‬‬
‫ﺟﺮم ﺧﺮج اﻧﻔﺠﺎري اﺻﻠﯽ ﺑﺎﯾﺪ ‪ n١‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺟﺮم ﺧﺮج ﻣﺪل ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﮐﻪ در آن‬ ‫دادن ﺧﺮج ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻗﺎﻟﺐ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻗﻄﻌﺎت ﺧﯿﻠﯽ‬
‫ﮐﻮﭼﮏ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﯿﺪﻫﺎي دﻧﺪاﻧﭙﺰﺷﮑﯽ‪ ،‬ﻓﺮآﯾﻨﺪ را ﻣﯽ ﺗﻮان درون ﻣﺤﻔﻈﻪ اي ﺑﻪ‬
‫‪ra‬‬
‫‪ n١‬ﻧﺴﺒﺖ دﻫﺎﻧﻪ ﻗﺎﻟﺐ اﺻﻠﯽ ﺑﻪ دﻫﺎﻧﻪ ﻗﺎﻟﺐ ﻣﺪل اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺰاﻣﺎت ﺷﺒﺎﻫﺖ‬
‫اﻧﺪازه ﯾﮏ ﻟﯿﻮان و روي ﻣﯿﺰ اﻧﺠﺎم داد‪ .‬ﮔﺰارﺷﻬﺎﯾﯽ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ اﻧﺠﺎم ﺗﻮﻟﯿﺪ‬
‫ﺳﺎزي ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪nc‬‬
‫ﺧﻮدﮐﺎر ﻗﻄﻌﺎت ﺑﺎ ﻗﺎﻟﺒﻬﺎﯾﯽ ﺗﺎ ﻗﻄﺮ ‪ 500‬ﻣﯿﻠﯿﻤﺘﺮ و ﻋﻤﻖ ‪ 100‬ﻣﯿﻠﯿﻤﺘﺮ در‬
‫‪ .1‬ﺷﺒﺎﻫﺖ ﻫﻨﺪﺳﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﮐﺎﻣﻼً رﻋﺎﯾﺖ ﺷﻮد‪.‬‬
‫دﺳﺘﮕﺎه اﮐﺴﭙﻠﻮﻓﺮم اراﯾﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ]‪.[11‬‬
‫‪ .2‬ﺟﻨﺲ ورق ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي اﺻﻠﯽ و ﻣﺪل ﺑﺎﯾﺪ ﯾﮑﺴﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪h‬‬
‫‪ .3‬ﻧﻮع ﺧﺮج و روش ﺗﻮﻟﯿﺪ آن )رﯾﺨﺘﻪ ﮔﺮي ﯾﺎ ﭘﺮس( ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﭼﮕﺎﻟﯽ آن‬
‫ﺑﺎﯾﺪ در ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي اﺻﻠﯽ و ﻣﺪل ﯾﮑﺴﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻮﻟﺮاﻧﺴﻬﺎي ﻗﺎﺑﻞ ﺣﺼﻮل‬
‫‪ .4‬ﻣﺎده ﻧﺎﻗﻞ اﻧﺮژي ﺑﺎﯾﺪ در ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي اﺻﻠﯽ و ﻣﺪل ﯾﮑﺴﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫دﻗﺖ ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﺎ ﺷﮑﻞ دﻫﯽ اﻧﻔﺠﺎري را ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺎ ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎي ﻣﺴﺘﻄﯿﻞ‬
‫ﺷﮑﻠﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺷﻌﺎع ﮔﻮﺷﻪ ‪ ١.٣ mm‬ﺷﮑﻞ داده ﺷﺪه ﻧﺸﺎن داد ]‪ .[12‬ﺑﻪ‬
‫ﺳﻔﺘﯽ ﮔﯿﺮه ﺑﻨﺪي ﻗﺎﻟﺐ در ﻣﺤﯿﻂ ورق ﺑﺎﯾﺪ ‪ n١‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﻔﺘﯽ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ‬ ‫‪.5‬‬
‫ﻋﻼوه‪ ،‬ﺑﺮ روي ﻗﻄﻌﺎت ﮐﻮﭼﮏ ﺷﮑﻞ داده ﺷﺪه ﺑﻪ روش اﻧﻔﺠﺎري ﺑﻪ‬
‫ﻣﺪل ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮﻟﺮاﻧﺴﻬﺎي ﺗﺎ ‪ ٠.٠٢٥ mm‬ﻣﯽ ﺗﻮان دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﻋﻤﻮﻣﺎً ﺑﻪ دﻟﯿﻞ اﺧﺘﻼف در‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻗﺎﻟﺐ ﺑﺮ روي ﺿﺮﺑﻪ ﮔﯿﺮ ﻧﺼﺐ ﺷﺪه‪ ،‬ﺳﻔﺘﯽ ﻓﻨﺮﻫﺎي ﻗﺎﻟﺐ اﺻﻠﯽ‬ ‫‪.6‬‬
‫رﻓﺘﺎر ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻓﻨﺮي ﺗﻮﻟﺮاﻧﺴﻬﺎي ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه در ﺷﮑﻞ دﻫﯽ اﻧﻔﺠﺎري ﻣﯽ‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ‪ n١‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻘﺪار ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺪل ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ﯾﺎ ﺑﻬﺘﺮ از ﺗﻮﻟﺮاﻧﺴﻬﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ روﺷﻬﺎي ﻣﺘﺪاول ﺷﮑﻞ دﻫﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪٢‬‬
‫ﻧﯿﺮوي ورﻗﮕﯿﺮ ﻗﺎﻟﺐ اﺻﻠﯽ ﺑﺎﯾﺪ ‪ n١‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻘﺪار ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺪل ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪.7‬‬ ‫در ﯾﮏ ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺷﮑﻞ دﻫﯽ ﺑﺎ ﻗﺎﻟﺐ ﻣﺸﺨﺺ‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻓﻨﺮي را ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ‬
‫‪٣‬‬
‫‪ .8‬ﺟﺮم ﻗﺎﻟﺐ اﺻﻠﯽ ﺑﺎﯾﺪ ‪ n‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺟﺮم ﻗﺎﻟﺐ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪١‬‬
‫ﺟﻨﺲ ﻗﻄﻌﻪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ دادن ﻣﻘﺪار ﺧﺮج و ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺗﻮﻗﻒ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮان ﺗﺎ ﺣﺪ‬
‫‪ .9‬ﺟﻨﺲ ﻗﺎﻟﺐ و اﺳﺘﺤﮑﺎم آن ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي اﺻﻠﯽ و ﻣﺪل ﯾﮑﺴﺎن‬ ‫ﻣﺸﺨﺼﯽ ﮐﻨﺘﺮل ﮐﺮد‪ .‬اﻓﺰاﯾﺶ اﻧﺪازه ﺧﺮج ﯾﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺗﻮﻗﻒ ﺑﺎﻋﺚ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫اﻓﺰاﯾﺶ ﻧﯿﺮو و ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﮑﻞ ﻗﻄﻌﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﻧﯿﺮوي اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ ﺑﻪ ﻗﺎﻟﺐ‬
‫‪ .10‬ﻓﺸﺎر ﻫﻮا در ﺣﻔﺮه ﻗﺎﻟﺐ ﭘﯿﺶ از ﺷﮑﻞ دﻫﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي اﺻﻠﯽ‬ ‫ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﮑﻞ اﻻﺳﺘﯿﮏ ﻗﺎﻟﺐ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻗﺒﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬از‬
‫و ﻣﺪل ﯾﮑﺴﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫اﯾﻨﺮو ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﮑﻞ اﺿﺎﻓﯽ ﻗﻄﻌﻪ‪ ،‬ﺑﺮﮔﺸﺖ اﻻﺳﺘﯿﮏ آن را ﺟﺒﺮان ﺧﻮاﻫﺪ ﮐﺮد و‬
‫‪Is‬‬
‫‪la‬‬
‫ﻣﺴﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ ﮐﻪ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ از ﻓﺮض ﻫﯿﺪرودﯾﻨﺎﻣﯿﮏ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ ،‬اﺛﺮ‬ ‫‪ .11‬ﺿﺮﯾﺐ اﺻﻄﮑﺎك ﻣﯿﺎن ورق و ﺳﻄﻮح ﻗﺎﻟﺐ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎً ﯾﮑﺴﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪m‬‬
‫اﯾﺠﺎد ﺣﻔﺮه ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺑﻮده و ﻏﯿﺮ واﻗﻌﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از اﯾﻨﺮو در اﯾﻨﮕﻮﻧﻪ‬ ‫‪ .12‬ﺷﮑﻞ ﭘﺬﯾﺮي ﺟﻨﺲ ورق در ﻣﺪل ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻣﻘﺪار ﻧﻤﻮﻧﻪ اﺻﻠﯽ‬
‫‪ic‬‬
‫ﻣﺴﺎﯾﻞ از ﺳﻄﺢ ﺗﺴﻠﯿﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬وﯾﻠﮑﯿﻨﺰ ]‪ [16‬ﺑﺮاي در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺮﯾﺎن ﭘﻼﺳﺘﯿﮏ از ﻣﻌﯿﺎر ﻓﻮن ﻣﯿﺴﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﮐﺪﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي ﺑﺮ‬ ‫‪ .13‬اﺧﺘﻼف دﻣﺎﻫﺎي ﻣﺪل و ﻧﻤﻮﻧﻪ اﺻﻠﯽ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ ﺑﺮ ﺧﻮاص ورق‬
‫‪A‬‬
‫ﻣﺒﻨﺎي ﺳﯿﺴﺘﻤﻬﺎي ﻣﺨﺘﺼﺎﺗﯽ اوﯾﻠﺮي و ﻻﮔﺮاﻧﮋي ﺗﻬﯿﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎﯾﯽ‬ ‫ﯾﺎ ﻣﻘﺪار اﻧﺮژي آزاد ﺷﺪه از ﺧﺮج ﻧﺪارد‪.‬‬
‫از ﮐﺪﻫﺎي ﺗﻔﺎﺿﻞ ﻣﺤﺪود ﻻﮔﺮاﻧﮋي ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪HEMP ،[17] TOODY‬‬ ‫ﻗﻮاﻋﺪ ﺿﺮاﯾﺐ ﻣﻘﯿﺎس و اﻟﺰاﻣﺎت ﺷﺒﺎﻫﺖ ﺳﺎزي ﻓﻮق ﺑﺎ اﻧﺠﺎم ﺷﮑﻞ دﻫﯽ‬
‫‪za‬‬
‫]‪ [18‬و ‪ ،[19] WONDY‬در ﺣﺎﻟﯿﮑﻪ در ﮐﺪ ‪ [20] OIL‬از روش اوﯾﻠﺮي‬ ‫اﻧﻔﺠﺎري روي ﯾﮏ ﻣﺪل ﺑﺎ ﻗﻄﺮ ‪ (٦٠٩.٦ mm) ٢٤ in.‬و ﻧﻤﻮﻧﻪ واﻗﻌﯽ ﮔﻨﺒﺪ‬
‫‪d‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﺟﺪول ‪ 3‬ﺟﺰﺋﯿﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺘﻬﺎي اراﯾﻪ ﮐﻨﻨﺪه ﮐﺪ‬ ‫ﺑﺎ ﻗﻄﺮ ‪ (٣٠٤٨ mm) ١٢٠ in.‬ﻣﻮرد ارزﯾﺎﺑﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﻪ‬
‫ﮐﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻮدن ﻧﺮم اﻓﺰارﻫﺎﯾﺸﺎن را ﺑﺮاي ﺷﮑﻞ دﻫﯽ اﻧﻔﺠﺎري اﺑﺮاز ﮐﺮده اﻧﺪ‬ ‫دﺳﺖ آﻣﺪه ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ آﻣﯿﺰ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺮج اﻧﻔﺠﺎري واﻗﻌﯽ ﺑﻪ وزن ‪١٢.٢ kg‬‬
‫‪U‬‬
‫اراﯾﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ اﻏﻠﺐ اﯾﻦ ﮐﺪﻫﺎ ﻣﻨﺤﺼﺮاً در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺗﺴﻠﯿﺤﺎت‪،‬‬ ‫ﻃﺒﻖ ﻣﻘﯿﺎس ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺧﺮج ﻣﺪل ﺑﻪ وزن ‪ ٩٧.٥ g‬ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ اي‬
‫‪ni‬‬
‫ﺳﺮﺟﻨﮕﯿﻬﺎ و ﺑﺮاي درك ﺑﻬﺘﺮ اﻧﻔﺠﺎرﻫﺎي ﻫﺴﺘﻪ اي ﺑﻪ ﮐﺎر ﺑﺮده ﺷﺪه اﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽ‬ ‫از ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﮐﺮﻧﺸﻬﺎي ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﺷﺪه و ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه در ﺟﺪول ‪ 2‬آورده ﺷﺪه‬
‫ﺗﻮان از آﻧﻬﺎ در ﻃﺮاﺣﯽ ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎي ﺷﮑﻞ دﻫﯽ اﻧﻔﺠﺎري ﻧﯿﺰ ﺑﻬﺮه ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ve‬‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﻗﻮاﻋﺪ ﻣﻘﯿﺎس و اﻟﺰاﻣﺎت ﺷﺒﺎﻫﺖ ﺳﺎزي ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ درﻧﻈﺮ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻋﺪم ﻗﻄﻌﯿﺘﻬﺎي ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺑﻪ ﮐﺎر رود‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ ﻗﻮاﻋﺪ ﻣﻘﯿﺎس در ﭘﯿﺶ‬
‫‪rs‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 3‬ﺑﺴﺘﻪ ﻫﺎي ﻧﺮم اﻓﺰارﻫﺎي ﺗﺠﺎري ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﺷﺒﯿﻪ ﺳﺎزي ﺷﮑﻞ‬
‫دﻫﯽ اﻧﻔﺠﺎري‬ ‫ﺑﯿﻨﯽ وزن ﺧﺮج ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﺑﺰرگ )اﻋﻢ از ﺷﮑﻞ دﻫﯽ آزاد ﯾﺎ ﺑﺎ ﻗﺎﻟﺐ( ﺑﺴﯿﺎر‬
‫‪ity‬‬
‫ﻣﺤﺼﻮل‬ ‫ﺷﺮﮐﺖ‬ ‫ﺳﻮدﻣﻨﺪ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﯽ ﺗﻨﻬﺎ از آن ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﻘﺮﯾﺐ اوﻟﯿﻪ ﺑﺮاي ﺗﻌﯿﯿﻦ‬
‫‪AUTODYN-٢D, AUTODYN-٣D‬‬ ‫‪Century Dynamics‬‬ ‫ﻣﻘﺪار ﺧﺮج اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪ ،‬ﭼﺮاﮐﻪ اﺛﺮات ﺑﺮﺧﯽ از ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎ ﺑﻪ وﯾﮋه ﺑﺮاي‬
‫‪K‬‬
‫‪MSC-Dytran‬‬ ‫‪MSC-Software‬‬ ‫ﺷﮑﻠﻬﺎي دﺷﻮار‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﭘﯿﭽﯿﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺰﺋﯿﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﺳﺘﺨﺮاج ﻗﻮاﻋﺪ‬
‫ﻣﻘﯿﺎس‪ ،‬اﻟﺰاﻣﺎت ﺷﺒﺎﻫﺖ ﺳﺎزي و ﺿﺮاﯾﺐ ﻣﻘﯿﺎس در ﺷﮑﻞ دﻫﯽ اﻧﻔﺠﺎري را‬
‫‪ho‬‬
‫رﻓﺘﺎر ﻣﺘﺎﻟﻮرژﯾﮑﯽ ﻣﺎده ﺗﺤﺖ ﺷﻮك‬ ‫ﻣﯽ ﺗﻮان در ﻣﺮﺟﻊ ]‪ [14‬ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫رﻓﺘﺎر ﻣﺘﺎﻟﻮرژﯾﮑﯽ ﻓﻠﺰات ﺗﺤﺖ ﺷﻮك ﻣﻮﺿﻮع ﭘﯿﭽﯿﺪه اي ﺑﻮده و اﮔﺮﭼﻪ‬
‫‪m‬‬
‫ﺗﺎﺣﺪودي ﺳﺎزوﮐﺎر آن ﺗﻮﺻﯿﻒ ﺷﺪه وﻟﯿﮑﻦ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺗﺠﺮﺑﯽ آن ﺑﻪ دﻟﯿﻞ‬ ‫ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ اي از ﮐﺮﻧﺸﻬﺎي ﻧﻤﻮﻧﻪ اﺻﻠﯽ ﺑﺎ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﺷﺪه‬ ‫ﺟﺪول ‪2‬‬
‫‪ei‬‬
‫ﻣﻘﯿﺎﺳﻬﺎي زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻮﭼﮏ‪ ،‬اﻣﮑﺎن ﭘﺬﯾﺮ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاي‬ ‫در ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﺪل ]‪[14‬‬
‫ﻣﺪﻟﺴﺎزي اﯾﻦ رﻓﺘﺎر ﻋﻼﻗﻪ زﯾﺎدي وﺟﻮد دارد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺗﺎ اﯾﻦ اواﺧﺮ ﻫﻢ ﺗﻮان‬
‫‪ni‬‬
‫ﮐﺮﻧﺶ ﻣﺸﺎﻫﺪه‬ ‫ﮐﺮﻧﺶ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﯽ ﻻزم ﺑﺮاي ﻣﺪﻟﺴﺎزي دﻗﯿﻖ دﯾﻨﺎﻣﯿﮏ ﻣﻮﻟﮑﻮﻟﯽ ﺑﺎ ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻠﻬﺎي ﺑﯿﻦ‬ ‫ﮐﺮﻧﺶ در ﻣﺪل‬
‫ﺷﺪه در ﻧﻤﻮﻧﻪ‬ ‫ﺷﺪه در ﻧﻤﻮﻧﻪ‬
‫‪sh‬‬
‫اﺗﻤﯽ واﻗﻌﯽ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬در ‪ 2001‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺷﺒﯿﻪ ﺳﺎزﯾﻬﺎي ﭘﺎﺳﺦ ﻋﯿﻮب‬ ‫ﯾﮏ ﭘﻨﺠﻢ )‪(%‬‬
‫اﺻﻠﯽ )‪(%‬‬ ‫اﺻﻠﯽ )‪(%‬‬
‫ﻣﻨﻔﺮد ﺑﻪ ﺷﻮك اراﯾﻪ ﺷﺪ ]‪ .[21‬در ﻫﻤﺎن ﺳﺎل از ﺷﺒﯿﻪ ﺳﺎزﯾﻬﺎي دﯾﻨﺎﻣﯿﮏ‬ ‫ﮐﺮﻧﺶ ﺳﻄﺢ‬
‫‪ah‬‬
‫‪٤.٠ ~ ٦.٣‬‬ ‫‪٧.٠ ~ ٨.٢‬‬ ‫‪٧.٠ ~ ٨.٢‬‬
‫ﻣﻮﻟﮑﻮﻟﯽ ﭼﻨﺪ ﻣﯿﻠﯿﻮن اﺗﻤﯽ اﻣﻮاج ﺷﻮك در آﻫﻦ ﻣﺎرﺗﻨﺰﯾﺘﯽ )‪ (bcc‬ﺑﺮاي‬ ‫ﮐﺮﻧﺶ‬
‫ﻧﺸﺎن دادن اﺳﺘﺤﮑﺎم ﺷﻮك ﻓﺮاﺗﺮ از آﺳﺘﺎﻧﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﮑﻞ ﭘﻼﺳﺘﯿﮏ رﯾﺰداﻧﻪ‬ ‫‪-٨ ~ -١٢.٥‬‬ ‫‪-١٤.٠ ~ -١٦.٥‬‬ ‫‪-١٤.٠ ~ -١٦.٥‬‬
‫‪rB‬‬
‫ﺿﺨﺎﻣﺖ‬
‫ﻫﺎي آﺳﺘﻨﯿﺘﯽ )‪ (fcc ،hcp‬ﮐﻪ در زﻣﯿﻨﻪ ﻣﺎرﺗﻨﺰﯾﺘﯽ ﺟﻮاﻧﻪ ﻣﯽ زﻧﻨﺪ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﺷﺪ‪ .‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ ﮐﻪ رﺷﺪ و راﺳﺘﺎي دو رﯾﺰداﻧﻪ آﺳﺘﻨﯿﺘﯽ ﮐﺎﻣﻼً‬
‫ﻣﺪﻟﺴﺎزي اﻣﻮاج ﺷﻮك در ﻓﻠﺰات‬
‫‪ra‬‬
‫واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺟﻬﺖ ﮐﺮﯾﺴﺘﺎﻟﻮﮔﺮاﻓﯽ ﺷﻮك و ﻗﺪرت ﺷﻮك اﺳﺖ ]‪ .[22‬ﺣﺠﻢ ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﺗﺤﻠﯿﻞ اراﯾﻪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻫﻮﮔﻮﻧﯿﺖ و راﻧﮑﯿﻦ ﺑﺮاي ﺳﯿﺎﻻت‪ ،‬ﻋﻤﻮﻣﺎً درﺑﺎره اﻣﻮاج‬
‫ﺗﻮﺟﻬﯽ از ﺗﺤﻠﯿﻞ دﯾﻨﺎﻣﯿﮏ ﻣﻮﻟﮑﻮﻟﯽ ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﮐﺎر ﺑﺎ دﯾﻨﺎﻣﯿﮏ ﻣﻮﻟﮑﻮﻟﯽ‬
‫‪nc‬‬
‫ﺷﻮك ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣﯽ رود‪ .‬اﺳﺎﺳﺎً ﻓﺮض ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﺪول ﺑﺮﺷﯽ ﻓﻠﺰ ﺑﺮاﺑﺮ ﺻﻔﺮ‬
‫ﻏﯿﺮﺗﻌﺎدﻟﯽ در ﯾﮏ ﺗﮏ ﮐﺮﯾﺴﺘﺎل ﻧﯿﮑﻞ )‪ (fcc‬اﺳﺖ ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ ]‪.[70‬‬
‫ﺑﻮده و ﭘﺎﺳﺦ آن ﺑﻪ ﻣﻮج ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎﯾﻌﺎت ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ؛ از اﯾﻨﺮو اﯾﻦ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺤﺪود‬
‫‪h‬‬
‫ﺑﻪ ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺎﻻ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺟﻤﻊ ﺑﻨﺪي و ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﯿﺮي‬
‫وﺿﻌﯿﺖ ﮐﺮﻧﺶ ﺗﮏ ﻣﺤﻮري ﺑﺎﻋﺚ اﯾﺠﺎد ﺗﻨﺸﻬﺎي ﺑﺮﺷﯽ ﺷﺪه ﮐﻪ ﻧﻤﯽ ﺗﻮان از‬
‫در ﺗﻼش ﺑﺮاي ﻣﺮوري ﺑﺮ ﻣﻮﺿﻮع ﺷﮑﻞ دﻫﯽ اﻧﻔﺠﺎري‪ ،‬ﻧﮕﺎرﻧﺪﮔﺎن درﯾﺎﻓﺘﻨﺪ‬
‫آﻧﻬﺎ در ﺗﺤﻠﯿﻠﻬﺎي دﻗﯿﻘﺘﺮ ﺻﺮف ﻧﻈﺮ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻣﺸﮑﻞ دﯾﮕﺮ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﺤﻠﯿﻞ‬
‫ﮐﻪ ﮐﻬﻮﻟﺖ اﯾﻦ ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺗﺎﺣﺪي ﮐﺴﺐ اﻃﻼﻋﺎت درﺑﺎره آن را دﺷﻮار ﮐﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫رﯾﺎﺿﯽ اﻣﻮاج ﺷﻮك اﺳﺖ ﭼﺮاﮐﻪ ﺳﺮﻋﺖ‪ ،‬ﭼﮕﺎﻟﯽ‪ ،‬دﻣﺎ و ﻓﺸﺎر در ﺟﺒﻬﻪ ﺷﻮك‬
‫اﻟﺒﺘﻪ از اﻃﻼﻋﺎت اراﯾﻪ ﺷﺪه در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ اﯾﻦ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﺮ ﻣﯽ آﯾﺪ ﮐﻪ ﺷﮑﻞ دﻫﯽ‬
‫ﻧﺎﭘﯿﻮﺳﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻠﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻓﺮآﯾﻨﺪﻫﺎ را ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‬
‫اﻧﻔﺠﺎري ﻓﺮآﯾﻨﺪي اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﯾﺮ ﺑﻮده ﮐﻪ از ﻫﺰﯾﻨﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاري ﭘﺎﯾﯿﻦ و‬
‫ﻏﯿﺮﺧﻄﯽ ﺑﻮده و در ﮔﺎم از ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ اﻧﺠﺎم ﺳﻌﯽ و ﺧﻄﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻨﻤﺎن‬
‫ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﮐﺎرﺑﺮدي ﺑﺎﻻﯾﯽ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺗﻮزﯾﻊ و ﺷﺪت ﻓﺸﺎر و‬
‫و رﯾﭽﻨﯿﺮ ﯾﮏ ﻋﺒﺎرت وﯾﺴﮑﻮزﯾﺘﻪ ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺮده و ﺑﻪ ﻧﺘﺎﯾﺞ رﯾﺎﺿﯽ‬
‫اﻧﺮژي در ﻣﺤﺪوده اي وﺳﯿﻊ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪي ﺑﺎﻻﺗﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ روﺷﻬﺎي ﺷﮑﻞ‬
‫ﺑﻬﺘﺮي دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ ]‪ .[15‬ﻋﺒﺎرت وﯾﺴﮑﻮزﯾﺘﻪ ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻫﻤﻮار‬
‫دﻫﯽ ﻣﺘﻌﺎرف اﯾﺠﺎد ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺰﯾﺖ دﯾﮕﺮي ﮐﻪ در ﺗﻤﺎﻣﯽ روﺷﻬﺎي ﺷﮑﻞ‬
‫ﮐﺮدن ﺟﺒﻬﻪ ﺗﯿﺰ ﺷﻮك و ﺳﺎده ﮐﺮدن ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ و روﺷﻬﺎي ﺗﻔﺎﺿﻞ‬
‫دﻫﯽ ﺳﺮﯾﻊ ﻣﺸﺘﺮك اﺳﺖ اﻓﺰاﯾﺶ ﺷﮑﻞ ﭘﺬﯾﺮي اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺳﺮﻋﺘﻬﺎي‬
‫ﻣﺤﺪود ﻣﻄﺮح ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻮج ﺷﻮك ﺗﺎﺣﺪي از ﺳﻠﻮل ﺷﺒﮑﻪ ﺗﻔﺎﺿﻞ ﻣﺤﺪود ﺑﺰرﮔﺘﺮ‬
‫ﺧﺎﺻﯽ از ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﮑﻞ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬اﯾﻦ ﻓﺮآﯾﻨﺪ داراي ﻣﻌﺎﯾﺒﯽ از ﻗﺒﯿﻞ ﻧﯿﺎز‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺎزوﮐﺎرﻫﺎي اﺗﻼف در ﺟﺒﻬﻪ ﺷﻮك رخ ﻣﯽ دﻫﺪ و ﻣﯽ ﺗﻮان آن را ﺑﻪ‬
‫ﺑﻪ داﻧﺶ ﻓﻨﯽ ﻻزم ﺑﺮاي ﻣﺘﺨﺼﺺ ﻓﺮآﯾﻨﺪ و ﻣﺤﺪودﯾﺘﻬﺎي ﮐﺎر ﺑﺎ ﻣﻮاد ﻣﻨﻔﺠﺮه‬
‫ﺻﻮرت رﯾﺎﺿﯽ ﺑﺎ ﯾﮏ ﻋﺒﺎرت وﯾﺴﮑﻮزﯾﺘﻪ ﺑﯿﺎن ﮐﺮد‪ .‬از اﯾﻦ روش ﺗﺤﻠﯿﻞ در‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺼﻮر ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺷﮑﻞ دﻫﯽ اﻧﻔﺠﺎري ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪي ﺑﺎﻻﯾﯽ ﺑﺮاي‬
‫ﮔﺴﺘﺮه اي از ﻣﺴﺎﺋﻞ درﺑﺮﮔﯿﺮﻧﺪه اﻧﺘﺸﺎر دﯾﻨﺎﻣﯿﮑﯽ اﻏﺘﺸﺎﺷﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه‬
‫ﮐﺎرﺑﺮدﻫﺎي آﯾﻨﺪه ﺻﻨﺎﯾﻊ اﺗﻤﯽ و ﻫﻮاﻓﻀﺎ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺷﺒﯿﻪ ﺳﺎزي ﺑﺮاي اﻧﻔﺠﺎر ﻣﺎده ﻣﻨﻔﺠﺮه در ﺗﻤﺎس ﺑﺎ ﯾﮏ ﺑﻠﻮك‬
Is
la
16. M. Wilkins, in: B. Alder, S. Fernbach, M. ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻋﻼﯾﻢ‬
m
Rotenberg (Eds.), Methods in Computational
a,k ‫ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺛﺎﺑﺖ‬
Physics, Vol. ٣, Academic Press, New York, ١٩٦٤,
ic
p. ٢١١. n١ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﻗﻄﺮ دﻫﺎﻧﻪ ﻗﺎﻟﺐ اﺻﻠﯽ ﺑﻪ ﻗﻄﺮ دﻫﺎﻧﻪ ﻗﺎﻟﺐ ﻣﺪل‬
17. Bertholf L.D., Benzley S.E., TOODY II, A P Pa ،‫ﻓﺮاﻓﺸﺎر ﻣﻮج ﺿﺮﺑﻪ در آب‬
A
Computer Program for Two-dimensional Wave
Propagation, Sandia Laboratories Research R m ،‫ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺗﻮﻗﻒ از ﺧﺮج‬
za
Laboratory, SC-RR-٦٨-٤١, ١٩٦٨. w kg ،‫وزن ﺧﺮج‬
18. Wilkins M., in: Alder B., Fernbach S., Rotenberg
d
M. (Eds.), Methods in Computational Physics, Vol.
‫ﻣﺮاﺟﻊ‬
٣, Academic Press, New York, ١٩٦٤, p. ٢١١.
1.
U
19. Lawrence R.J., WONDY III, A Computer Program Blazynski, T.Z., Explosive Welding, Forming and
for One-dimensional Wave Propagation, Sandia Compaction, Applied Science Publishers, Barking,
ni
Laboratories Research Laboratory, SC-DR-٧٠-٧١٥, ٢٠٠٥.
١٩٧٠. 2. Ezra, A.A., Principles and Practice of Explosive
ve
20. Kinslow R. (Ed.), High-velocity Impact Metalworking, Garden City Press Limited, ١٩٧٣.
Phenomena, Academic Press, New York, ١٩٧٠. 3. Forming displacement hulls and sailboat hulls by
rs
21. Belak J., Atomistic response of metals with defects explosive forming. http://www.rbbi.com
to shock loading, in: Proceedings of the ١٢th /folders/tech/process/altform.htm, ٢٠٠٧.
ity
Biennial International Conference of the APS 4. Watkins, M.T., The shaping of metals, Contemp.
Topical Group on Shock Compression of Phys. ٩ (٥) (١٩٦٨) ٤٤٧–٤٧٤.
Condensed Matter, Renaissance Waverly Hotel, 5. Dawson R.J., Strickland K., The industrial
K
Atlanta, GA, June ٢٤–٢٩, ٢٠٠١, Meeting exploitation of explosive forming, Paper ١٧, in:
ID:SHOCK٠١. T.Z. Blazynski (Ed.), Proceedings of the
ho
22. Kadau K., Germann T.C., Lomdahl P.S., Holian International Conference on the Use of High-energy
B.L., Shock-induced structural phase Rate Methods for Forming, Welding and
Compaction, University of Leeds, March ٢٧–٢٩,
m
transformations studies by molecular-dynamics
simulations, in: Proceedings of the ١٢th Biennial ١٩٧٣.
6. International Conference on Hydroforming ٢٠٠١,
ei
International Conference of the APS Topical Group
on Shock Compression of Condensed Matter, Hydroforming of Tubes, in: K. Siegert (Ed.),
ni
Renaissance Waverly Hotel, Atlanta, GA, June ٢٤– Extrusions and Sheet Metals, Vol. ٢, November ٦–
٢٩, ٢٠٠١, Meeting ID:SHOCK٠١. ٧, ٢٠٠١, Fellback, near Stuttgart, Germany. ISBN
sh
23. Kum O., Winey J.M., Gupta Y.M., Orientation ٣-٨٨٣٥٥-٣٠١-٨.
effects in shocked nickel single crystals via 7. Zhang R., Iyama H., Zhang T.-S., Itoh S.,
ah
molecular dynamics, in: Proceedings of the ١٢th Hokamoto K., The American Society of
Biennial International Conference of the APS Mechanical Engineers, PVP ٩٦, ١٩٩٦, pp. ٢٠٧–٢١١,
and Beijing Explosive Forming Factory, Beijing,
rB
Topical Group on Shock Compression of
Condensed Matter, Renaissance Waverly Hotel, PR China.
Atlanta, GA, June ٢٤–٢٩, ٢٠٠١, Meeting 8. Rajendran, R.; Narasimhan, K.; “Deformation and
ID:SHOCK٠١. fracture behavior of plate specimens subjected to
ra
underwater explosion—a review”, International
Journal of Impact Engineering, ٣٢, pp. ١٩٤٥–١٩٦٣,
nc
٢٠٠٦.
9. Rolled Alloys, Ltd., Grangefield Road, Pudsey,
h
Leeds LS٢٨ ٦JT, United Kingdom.
http://www.rolledalloys.com/who/marketpdf/case_a
erospace.pdf, ٢٠٠٨.
10. Teotia A.P.S., Cost of explosive forming facilities,
in: Proceedings of the Fourth International
Conference of the Centre for High Energy Forming,
Colorado, USA, July ١٩٧٣.
11. Sabelkin V.P., Marco A., Rojo H., Mater. Sci.
Forum ٣٥٧–٣٥٩ (٢٠٠١) ٦٥–٧٢.
12. Rinehart J.S., Pearson J., Explosive Working of
Metals, Pergamon Press, Oxford, ١٩٦٣.
13. Swift K.G., Booker J.D., Process Selection from
Design to Manufacture, Arnold, Paris, ١٩٩٧.
14. Ezra, A. A.; Penning, F. A., “Development of
Scaling Laws for Explosive Forming”,
Experimental Mechanics, pp. ٢٣٤-٢٣٩, August
١٩٦٢.
15. Nenmann J. von, Richtnyer R.D., J. Appl. Phys. ٢١
(١٩٥٠) ٢٣٢٢.