1. Pojęcie etyki.

Etyka to dział filozofii, którego przedmiotem jest moralność (czyli oceny i normy uznawane w grupie). Pochodzi od greckiego
słowa ethos co znaczy obyczaj, oraz ethikos czyli zwyczajowy. Etyka to nauka o moralności która zajmuje się opisem, analizą i
wyjaśnieniem rzeczywiście istniejącej moralności i ustaleniem jak należy postępować moralnie. Etyka to także ogół norm
moralnych, zasad postępowania które są przyjęte i obowiązują w danym okresie czasu i w danej społeczności.
2. Koncepcje etyki. ( m.in. Arystoteles, Kant)
Etyka Arystotelesa jest moralnością ludzkiego postępowania w życiu doczesnym. Wynikała ona w dużym stopniu z jego „teorii
bytu”, ale także była wypracowana na drodze obserwacji. Rozumiał on dobro i cnotę jako dążenie do doskonalenia swojej duszy.
Ponieważ dusze ludzkie są niepowtarzalne, dlatego to, co jest dobre dla jednego człowieka, niekoniecznie musi być dobre dla
drugiego, dlatego dobro jest pojęciem subiektywnym i zależy od wielu czynników. A próba uszczęśliwiania wszystkich poprzez
tworzenie idealnego państwa jest nierealna. Arystoteles podzielił cnoty na intelektualne i moralne. Intelektualne są skutkiem
doświadczenia a moralne, czyli cnoty etyczne są skutkiem przyzwyczajenia. Arystoteles uważał także że te cnoty etyczne
mieszczą się w złotym środku. Arystoteles uważał także że człowiek jest zwierzęciem politycznym i jest stworzony do życia w
państwie.

Kant uważał że etyka jest najważniejszym działem filozofii. Jego najważniejsze pytanie etyczne brzmiało: Czym jest działanie
moralne w przeciwieństwie do niemoralnego? Uważał że można odpowiedzieć na to pytanie poprzez rozróżnienie działań
podejmowanych przez skłonności a takich podejmowanych z poczucia obowiązku. Za pomocą argumentów etycznych próbował
wykazać że dowody na temat Boga wywodzące się z rozumu są ułomne. Dla Kanta człowiek postępuje moralnie tylko wtedy gdy
tłumi swoje uczucia i skłonności i robi to co powinien. Spełnianie obowiązków to dla niego robienie czegoś na co nie ma się
ochoty ale należy to zrobić – jest taki obowiązek (np. płacenie rachunków). Osoba która np. płaci rachunki bo ma taką ochotę
jest natomiast niemoralna. Moralność według Kanta jest ściśle związana z obowiązkiem i powinnością.

A dla Platona dobro i wartości moralne to byty idealne. Istnieją one w rzeczywistości niedostrzeganej zmysłami i rzucają one tak jakby cienie na
zjawiska które są dostępne dla zmysłów i to jest też metafora jaskini i najprościej mówiąc chodzi w niej o to że punkt widzenia zależy od punktu
siedzenia.

3. Mechanizm racjonalizacji
Ma na celu uspokojenie sumienia i polega na odwołaniu się do cenionych przez siebie wartości („musiałem to zrobić, by zadbać o
przyszłość moich dzieci”). Przykładem tego mechanizmu jest błędne założenie możliwości występowania korzystnego rodzaju
korupcji, szczególnie w sytuacjach, w których łagodzi ona niesprawności systemu. Kolejnym przykładem jest mówienie że drobna
korupcja nikomu nie zaszkodzi. Następnym jest osąd, według którego korupcji nie da się udowodnić, gdyż obu stronom zależy,
by rzecz się nie wydała.
4. Mechanizm usprawiedliwienia.
Ma na celu uspokojenie sumienia i polega na odwoływaniu się do postępowania innych ludzi („inni też tak robią, nie będę się
wyróżniał”). Przykładem tego mechanizmu jest także fakt iż korupcja jest uwarunkowana kulturowo. Kolejny przykład to
założenie iż korupcja wynika ze złego prawodawstwa. Następnym jest powszechne przekonanie, że winny jest tylko ten, kto
przyjmuje korzyść majątkową. Kolejnym przykładem jest przekonanie, że korupcja wynika ze słabych zarobków.
5. Czynniki kształtujące poziom etyki w administracji publicznej.( czynniki zewnętrzne i wewnętrzne).
Zewnętrzne: system gospodarczy, polityka, prawo, etyka społeczna
Wewnętrzne: misja, cel, polityka wewnętrzna, kultura organizacji, moralność urzędników
6. Infrastruktura etyczna w administracji publicznej.
Dobór kadr, kształcenie i doradztwo etyczne, źródła informacji o obowiązkach etycznych, kontrola i instrumenty gwarantujące
realizację zasad dobrej administracji, odpowiedzialność (kontrola dzieli się na wewnętrzną – czyli przez jednostkę znajdującą się
w strukturze administracji, oraz jest wykonywana przez inspekcje przez podmioty o danych kompetencjach min. instytut ochrony
środowiska. Jest także kontrola zewnętrzna czyli państwowa przez min. sądy, trybunały, prezydenta oraz kontrola niepaństwowa
sprawowana przez obywateli i organizacje społeczne poprzez różnego rodzaju wnioski i petycje)
7. Kodeks Etyki Służby Cywilnej.- zasady etyki służby cywilnej (6)
Zasada godnego zachowania (być życzliwym, zapobiegać konfliktom), zasada służby publicznej, zasada lojalności, zasada
bezstronności, zasada rzetelności, zasada neutralności politycznej
8. Wytyczne w zakresie przestrzegania zasad służby cywilnej. (9)
Zasada legalizmu, praworządności i pogłębiania zaufania obywateli do organów administracji publicznej, zasada
bezinteresowności, zasada ochrony praw człowieka i obywatela, zasada jawności i przejrzystości, zasada profesjonalizmu, zasada
dochowania tajemnicy ustawowo chronionej, zasada odpowiedzialności za działanie lub zaniechanie działania, zasada
racjonalnego gospodarowania środkami publicznymi, zasada otwartości i konkurencyjności naboru
9. Pożądane wartości etyczne charakterystyczne dla pracownika administracji publicznej
Bezstronność, obiektywność, niezawisłość (niezależny od osób dla których podejmuje decyzje), przejrzystość, rzetelność
(starannie wykonywać zadania), odpowiedzialność
10. Główne elementy kwestionariusza uczciwości organizacji publicznej.
Ocena relacji między współpracownikami oraz jak wygląda współpraca w urzędzie
Jak pracownicy są traktowani w relacjach między sobą oraz z przełożonymi
Czy są przestrzegane zasady, które są w urzędzie (np. godziny pracy)
Stosunek pracy i czy przełożeni działają zgodnie z wartościami etycznymi
Niewłaściwe postępowanie (dyskomfortowe pytania, czy jest się zastraszanym itp.)
Czy w organizacji są stosowane reguły postępowania dotyczące wizerunku, bezstronności, neutralności politycznej
Czy są podejmowane działania w sposób prawny (pytania o uczciwość)
11. Etyka sektora obywatelskiego.
Jest to etyka pozarządowa. Istnieje tam karta zasad działania organizacji pozarządowych do których należą jawność, legalizm,
niezależność, rzetelność, odpowiedzialność, rozliczalność, partnerstwo, podział władz, unikanie konfliktów interesów,
obiektywność, działalność na rzecz dobra wspólnego
12. Dysfunkcje w sferze publicznej.
Typy dysfunkcji: przerost formalizacji (za dużo wymaganych zadań do wykonania, żeby coś załatwić), nieracjonalnie
skonstruowane instytucje prawne (dużo szczebli podejmowania decyzji)
13. Prawne narzędzia przeciwdziałania patologiom i dysfunkcjom w administracji publicznej.
Centralne Biuro Antykorupcyjne, policja, wprowadzenie polityki antymobbingowej, Państwowa Inspekcja Pracy, zgłoszenie
mobbingu do sądu, udanie się do psychologa (w celu stwierdzenia lub pomocy przy wypaleniu i przerdzewieniu zawodowym)

14. Instytucjonalne narzędzia przeciwdziałania patologiom i dysfunkcjom w administracji publicznej.

Zgłaszanie podejrzenia korupcji przełożonemu, uwrażliwianie urzędów przed nepotyzmem, zgłoszenie mobbingu przełożonemu,
zbieranie dowodów i świadków, ustalanie granic, dystans do prac (aby przeciwdziałać wypaleniu zawodowemu),
przeprowadzanie ankiet w organizacji, budowanie zaufania do przełożonych i współpracowników, założenie monitoringu
15. Korupcja i jej rodzaje.
Korupcja to nadużycie stanowiska publicznego w celu uzyskania prywatnych korzyści. Nazwa wywodzi się z łacińskiego słowa
corruptio czyli zepsucie. Z korupcją walczy głównie Centralne Biuro Antykorupcyjne.
Do form korupcji należą łapówkarstwo bierne i czynne, sprzedajność urzędnicza, przekupstwo, płatna protekcja (pośredniczenie
w załatwianiu sprawy), handel wpływami, przekroczenie uprawnień, niedopełnienie obowiązków
16. Konflikt interesów.
To kolizja pomiędzy interesem prywatnym a publicznym, która powoduje że czynności służbowe przestają być bezinteresowne i
bezstronnicze. Interes osobisty wygrywa wtedy z dobrem ogółu. Taka sytuacja może spowodować zachowanie korupcyjne.
17. Działalność Whistle –Blowing.
W teorii Whistle Blowing to informowanie o nadużyciach w odniesieniu do korporacyjnych skandali. W praktyce może on
oznaczać specyficzną formę donosicielstwa z którą wiążą się dylematy moralne. Pracownicy mogą zgłaszać naruszenia
anonimowo, za pośrednictwem specjalnego kanału. Obecnie kluczowa stała się sama informacja, jej jakość i prawdziwość, bez
względu na powody jakimi kierowała się osoba która zasygnalizowała że coś się dzieje. Whistle Blowing można podzielić na
wewnętrzny (czyli w ramach danej organizacji np. banku) oraz zewnętrzny (czyli do podmiotu zewnętrznego – np. regulatora).