HỌC PHẦN: TỰ ĐỘNG HOÁ THUỶ KHÍ TRONG MÁY

Giảng viên: TS. Trần Thị Thanh Hải

chƯ¬ng Iii: C¬ cÊu ®iÒu khiÓn, ®iÒu chØnh

1. C¬ cÊu chØnh ¸p:

Van an toµn, van trµn, ...
2. C¬ cÊu lưu lượng:
Van tiết lưu, bộ ổn tốc
3. C¬ cÊu chØnh hưíng:
Van mét chiÒu, Van ®¶o chiÒu

• §iÒu chØnh (®Þnh lưîng): Áp suất (lực), Lưu lượng Q (vận

tốc), hưíng dßng dÇu
• §iÒu khiÓn (®Þnh tÝnh): Tr¸i - ph¶i
I. C¥ CÊU cÊu chØnh ¸p
- Nhiệm vụ: KÕt cÊu gièng nhau, nªn cã thÓ thay thÕ nhau ®ưîc.
1. Van an toµn, van trµn
Van an toµn: Phßng qu¸ t¶i cho HTTL. Mở khi quá tải.
Chó ý tÝnh chèng mßn, ®é chính xác
Van trµn: Gi÷ ¸p suÊt trong HT kh«ng ®æi. Điều chỉnh tự động.
chó ý tÝnh chèng mßn, ®é kÝn khÝt
V = (2 - 5) m/s

- Ký hiệu: p0, Q

HoÆc

(V = 1 - 2,5) m/s
 a. Van an toµn bi

p < [p0] p > [p0]

Plx

p0, Q

- Vị trí lắp:
- Nguyên lý làm việc
. B×nh thường: Plx c©n b»ng víi ¸p lùc dÇu
pd 2 pd 2

. p0 = Plx Q= .Vdau VdÇu = VdÇu ra bơm

4 4
. Khi quá tải: pd 2
. p0 > Plx
4
Đưêng kÝnh bi
Bi ®Þnh vÞ tèt: D » 1,3 d
Plx
2a = 900 - 1200
d

p0, Q

¦u ®iÓm: DÔ chÕ t¹o

Nhưîc ®iÓm: Ồn, kh«ng lµm viÖc ë ¸p suất cao
b. Van an toµn piston 4 1. Cöa vµo
2. Lç gi¶m
chÊn Æ 0,8
- 1mm
7
6
3. Buång dÇu

d 1 4. Lß xo
p0, Q
5 5. Piston
6. Cöa ra
3 p0 2
Nguyên lý làm việc 7. Lç th¸o
dÇu dß
- B×nh thưêng: buång trªn
pd 2
. p0 = Plx ¦u ®iÓm: Êm hơn van AT bi
4 Nhưîc ®iÓm: Khi p cao, Q lín à lß xo 4 lín
- Khi quá tải:
à t¨ng kích thước van
pd 2
. p0 > Plx
4
c. Van an toµn bi - piston
- Kết cấu: Lß xo 1, lß xo 2 yÕu
- Nguyên lý làm việc: C
Plx1
. B×nh thường: pA = pB
. Khi qu¸ t¶i: pA> pB , piston ­
Plx2

HÕt qu¸ t¶i, pA¯, bi xuèng tõ tõ. 1

p0, Q
B
- Khi cần thay đổi po => Plx1
A

Lç tiÕt lu
2

Ưu điểm
-Ph¹m vi ®/c réng: 5 ÷ 63 bar
- Tæ hîp cña 2 lo¹i van (lµm viÖc rÊt ªm)
Đặc tính của van:

p(bar)
Van bi - Van an toàn, trµn tæ hîp bi -
piston tèt nhÊt, sử dụng
Van bi + piston
nhiÒu
- Van bi lµ xÊu nhÊt.
Van piston

Q(l/ph)
 2. Van c¶n
- NhiÖm vô: Gi¶m tèc cuèi hµnh tr×nh, b¾t ®Çu hµnh tr×nh ®Ó
CCCH cøng v÷ng, an toµn, kh«ng bÞ rung ®éng.
- Vị trí lắp: Trên đường dầu ra
- Ký hiệu: p1 p2
plx
P

p2

T d
p2
- Nguyên lý làm việc
F

pd 2
4 Plx
p2 . = Plx ® p2 = 2
4 pd
 3. Van gi¶m ¸p
- Sử dụng: Khi 1 nguån,
nhiều c¬ cÊu chÊp hµnh.
- Vị trí lắp: Trưíc CCCH

- Ký hiệu: 2 1

p1 HoÆc
plx

p2 p1
p2

- Nguyên lý làm việc d

p2

pd 2
4 Plx
p2 . = Plx ® p2 = 2 F a

4 pd
­¯ p2 Þ­¯ Plx - Dùng trong HT p nhá.
- Gi¶m chÊn kÐm, nếu p lín: sinh chấn ®éng.
Van gi¶m ¸p piston vi sai
p2 < p1 do lưu lưîng thay ®æi.
3
­¯ Plx Þ p2 ­¯
9
11
10
p2 ® (4), qua lç tiÕt lưu (5) ® (6)
6 7 p2 ® lç tiÕt lưu gi¶m chÊn (7) ® (8)
p 2 Bthưêng: p2 kh«ng ®æi trong gi¸ trÞ
8
p1
2 ®ưîc ®iÒu chØnh à 9 ®ãng,
1
(10) c©n b»ng 2 phÝa

5
¦u ®iÓm:
4 Êm, nh¹y, æn ®Þnh ®ưîc, p réng
p1 = 5 ÷ 64 bar , p2 = 2 ÷ 50 bar

Nhưîc ®iÓm: Phøc tạp

Kh¾c phôc: KÕt cÊu ®¬n gi¶n h¬n, c¸c ®Æc tÝnh còng gÇn
gièng víi van piston vi sai

9
11
10
6 7
p2 p1
8
2 p2
p1
1

4
 II. C¬ cÊu chØnh lƯu lƯîng
§iÒu chØnh lưu lưîng qua van: ®iÒu chØnh vËn tèc cña CCCH.
1. Van tiÕt lưu v
- Vị trí lắp:
F
- Ký hiệu: Plx p2 p1
• Van cè ®Þnh. Ax

• Van ®iÒu chØnh

Q2 p3

- Thay ®æi Q: thay ®æi tiÕt diÖn ch¶y Ax, Dp

- NÕu Dp = const ® V = const.
- Van tiÕt lưu kh«ng ®¶m b¶o V = const
 II. C¬ cÊu chØnh lƯu lƯîng
§iÒu chØnh lưu lưîng qua van: ®iÒu chØnh vËn tèc cña CCCH.
v
1. Van tiÕt lưu
-Lưu lưîng qua Ax F
p2 p1
theo c«ng thøc Torixelli: Plx
Ax
2g
Q2 = µ . Ax . . p2 - p3
g Q2 p3
µ- hÖ sè tho¸t dÇu,
Q2 = cµ. Ax . Dp
µ phô thuéc tiÕt diÖn ch¶y
2g N N m 3
c= = const g - ; Dp - ®Q-
g m 3
m 2
s
cµ. Ax . Dp
VËn tèc cña piston: V =
F
Hai lo¹i:
- Van tiÕt lưu ®iÒu chØnh däc trôc
- Van tiÕt lưu ®iÒu chØnh quanh trôc

Dp
p1 p2 4
qv
3

2
Dp
1

qv

Chªnh lÖch ¸p vµ lưu lưîng qua tiÕt diÖn

Thay ®æi Ax : ĐiÒu khiÓn däc trôc

p1 p2

p1
p2

Thay ®æi Ax : ĐiÒu khiÓn quanh trôc

p2
p1 p2
DÉn dÇu tõ ngoµi DÉn dÇu tõ trong

p1
 2. Bé æn tèc p2
p1

- Van ghép: Van giảm áp + Van tiết lưu

- жm b¶o hiÖu ¸p kh«ng ®æi khi gi¶m ¸p

®¶m b¶o Q kh«ng ®æi qua van ® VCCCH gÇn như kh«ng ®æi.

- Nguyªn nh©n g©y ra sù kh«ng æn ®Þnh chuyÓn ®éng:

T¶i träng thay ®æi, ®é ®µn håi cña dÇu, rß dÇu, thay ®æi nhiÖt ®é,
thiÕu sãt vÒ kÕt cÊu, c¬ cÊu ®iÒu khiÓn chÕ t¹o kh«ng chÝnh x¸c...

- Sử dụng: Trong nh÷ng c¬ cÊu chÊp hµnh cÇn chuyÓn ®éng ªm,
®é chÝnh x¸c cao
- Vị trí l¾p: Trên ®ưêng dÇu vµo, ra.
L¾p trªn ®ưêng dÇu vµo

D
F1 F2 V

p1
P
p1.F1 = p2 .F2 + P + SFms
p2

d
G
f
p2 .F2 + P + SFms
® p1 =
F1

CAx p0 - p1
V=
p0 = const F1

Muèn V = Const ®Dp = const

 p1
Dp = p’0 – p1
p’0

pD 2 pD 2
. p = Plx +
/
0 . p1 p0 p1 Plx
4 4
p0

pD 2

D
®
4
( )
. p0/ - p1 = Plx

p0
4Plx
® Dp = = const p1­ ® piston bÞ
Bé nguån
pD 2
®Èy l¹i ®khe hë
p (bar) Dp = const
X­ ®p0­ p0
p'0

p2 .F2 + P + SFms p1

Dp
p1 = p2

F1 V
V = const
P (N)

P (N)
L¾p trªn ®ưêng dÇu ra

D
F1 F2 V

2 P
p1
p2

d
G
f

D
p2

p2 p3
Plx

p2

p3

p0 .F1 + P + SFms
p2 =
F2
pD 2 pD 2
. p2/ = Plx +
4 4
. p3
(
® p2 - p3 =
/
) 4.Plx
pD 2
= const
 III. C¬ cÊu chØnh hƯíng (cña dßng dÇu)
§iÒu khiÓn ®ãng më hoÆc nèi liÒn, ng¨n c¸ch c¸c ®ưêng dÉn dÇu vÒ
c¸c bé phËn cña hÖ thèng.
1. Van mét chiÒu
Cho chÊt láng ®i theo 1 chiÒu.
n §ưîc ®Æt ë c¸c vÞ trÝ kh¸c nhau tuú theo môc ®Ých.
n Tæn thÊt ¸p qua van Dp » 1 bar
D

F1 F2 V

P
p1
p2
d

G d
f
p

pd 2
Van 1 chiÒu cã c¶n p. = Plx
4
Bài tập: S¬ ®å Ðp ngưîc
Vctac

Vnhanh

p
F

Q1 2/2 Q2

V2
V1

Q1, p1
Q2, p2
Q2 p1 nhỏ
Vctac = Q1 lín p2 lín
F Q2 nhỏ,
Q1 + Q2 Bơm lưu
Vnhanh = lượng Bơm áp
F suất
 2. Van ®¶o chiÒu
- NhiÖm vô: ®ãng, më c¸c èng dÉn ®Ó khëi ®éng c¬ cÊu biÕn ®æi
n¨ng lưîng, ®¶o chiÒu chuyÓn ®éng cña c¬ cÊu chÊp hµnh.
- Sè vÞ trÝ: sè ®Þnh vÞ con trưît cña van, 2 hoÆc 3 vÞ trÝ, …

a 0 b a b

VÞ trÝ “0”: Van chưa cã tác ®éng tÝn hiÖu vµo.

Van : 3VT,à “0” gi÷a, van 2V, “0” cã thÓ lµ a hoÆc b

- Sè cöa: lµ sè lç ®Ó dÉn dÇu vµo hay ra.

- Sè cöa cña van ®¶o chiÒu thưêng: 2, 3 vµ 4, …
- Cöa van kÝ hiÖu theo ISO 5599 hoÆc DIN
 ISO 5599 DIN
Cöa nèi nguån 1 P
(tõ bé läc)
Cöa nèi lviÖc 2,4,6… A,B,C,..

D
F1 F2 V2 V1
Cöa x¶ 3,5,7,… R,S,T,..
a 0 b P
p1 Cöa nèi TH 12,14,… X,Y,…
p2 §khiÓn

d
G
A(2) B(4) f

Van 5/3: 5 cöa, 3 vÞ trÝ

R(3) P(1) a 0 b
T(5)

p0
P(1) – nèi nguån
A(2), B(4) – nèi c¬ cÊu
R(3), T(5) – VÒ bÓ
Trưêng hîp cÇn phanh tøc thêi à cho dÇu vÒ 2 phÝa:

A B

§k = ®iÖn tõ Lß xo

§iÒu khiÓn b»ng thuû lùc §iÒu khiÓn b»ng khÝ nÐn
Khi con trưît ë VT nµy,
pitton tù do

VT gi÷a, dÇu vÒ bÓ DÉn khÝ ra ngoµi

KÝ hiÖu c¸c cöa cöa nèi cña van ®¶o chiÒu
4(B) 2(A)
Cöa nèi ®iÒu khiÓn 14 (Z) 0 1 12 (Y) Cöa nèi ®iÒu khiÓn
Cöa 1 nèi víi cöa 4 Cöa 1 nèi víi cöa 2
Cöa x¶ khÝ cã mèi 3(R) Cöa x¶ khÝ kh«ng cã mèi nèi
5(S) 1(P)
nèi cho èng dÉn cho èng dÉn

Nèi víi nguån khÝ nÐn

n n è ng dÉn

0 1
1 0 2

m m
Van ®¶o chiÒu 3/2 Van 4/3
Sè vÞ trÝ
Sè cöa
 Van ®¶o chiÒu 2/2
C¸ch gäi vµ ký hiÖu mét sè
van ®¶o chiÒu Van ®¶o chiÒu 4/2

T¸c ®éng tÝn hiÖu Van ®¶o chiÒu 5/2

Van ®¶o chiÒu 5/4

Nãng L¹nh
3/4
a. T¸c ®éng b»ng tay

KÝ hiÖu nót nhÊn tæng qu¸t

Nót bÊm
Tay g¹t

Bµn ®¹p

b. T¸c ®éng b»ng c¬

§Çu dß

Cø chÆn b»ng con l¨n, t¸c ®éng 2 chiÒu

C÷ chÆn b»ng con l¨n, t¸c ®éng 1 chiÒu

Lß xo

Nót nhÊn cã r·nh ®Þnh vÞ

c. T¸c ®éng b»ng khÝ nÐn

Trùc tiÕp b»ng dßng khÝ nÐn vµo

Trùc tiÕp b»ng dßng khÝ nÐn ra

Trùc tiÕp b»ng dßng khÝ nÐn vµo víi ®­êng kÝnh 2
®Çu nßng van kh¸c nhau
Gi¸n tiÕp b»ng dßng khÝ nÐn vµo qua van phô trî

Gi¸n tiÕp b»ng dßng khÝ nÐn ra qua van phô trî

d. T¸c ®éng b»ng nam ch©m ®iÖn

Trùc tiÕp

B»ng nam ch©m ®iÖn vµ van phô trî

T¸c ®éng theo c¸c h­íng dÉn cô thÓ

Van 2/2
Van 3/2:
Van 4/2:
 The 4/3 open
center valve
Van 4/3:
VÞ trÝ gi÷a
 B xilanh – piston cã thÓ ho¹t
®éng ®éc lËp tõ cïng mét
nguån cÊp.
Khi c¶ van ë vÞ trÝ gi÷a à
dÇu sÏ qua van trµn vÒ bÓ
à nguyªn nh©n lµm t¨ng
nhiÖt ®é dÇu

§Ó gi¶m sù t¨ng nhiÖt ®é dÇu,

l¾p thªm van thưêng më 2/2.
The 4/3 Tandem center
valve

ë vÞ trÝ gi÷a, dÇu qua

van (tõ cöa P à T) vÒ
bÓ
 G¹t v« vÊp
Van sÐc v«
Ax
(Van tû lÖ)

Ta biÕt:
Q = CAx Dp

®Van sÐc v« = van tiÕt lưu +

van chØnh hưíng

§iÖn tõ ®k khÝ nÐn,khÝ

nÐn ®k van
van ®iÒu khiÓn ®iÖn – khÝ – thuû lùc
 p0 p

h
Dßng ®iÖn i L¸ ch¾n
pknÐn = const
pknÐn = const

Vßi phun
h0 h0
pa h0 - x n+ pb

p h Dp 3
Q= . .
6 h ln R
r
Dßng ®iÖn i = 0 (chưa có tín hiệu vµo) pa = pb , kh«ng quay, n =0
Khi i <> 0 à pa <> pb vµ n <> 0 (dßng i quyÕt ®Þnh khe hë trªn van)
 Bài tập:

X©y dùng s¬ ®å HTTL m¸y Ðp song ®éng ngang (2 xi lanh ®èi nhau).

D
F1 F2 F2 F1

p1 p1
p2 p2