Professional Documents
Culture Documents
บทที่ 2 หลักการนับเบื้องต้น การเรียงสับเปลี่ยน การจัดหมู่ คณิตม.5 พื้นฐาน พยัคฆภูมิวิทยาคาร
บทที่ 2 หลักการนับเบื้องต้น การเรียงสับเปลี่ยน การจัดหมู่ คณิตม.5 พื้นฐาน พยัคฆภูมิวิทยาคาร
บทที่ 2
หลักการนับเบื้องต้น การเรียงสับเปลี่ยน การจัดหมู่
1. หลักพื้นฐานเกี่ยวกับการนับ
ในการพิจารณาเหตุการณ์ต่าง ๆ ที่เกิดขึน
้ นัน
้ ถ้าเหตุการณ์ที่หนึ่งมี
วิธีทำได้ n1 วิธี และในแต่ละวิธีที่เกิดเหตุกาณณ์ที่หนึ่งนี ้ เหตุการณ์ที่สอง
มีวิธีทำได้ n2 วิธี และในแต่ละวิธีที่เกิดเหตุการณ์ที่หนึ่งและที่สอง
เหตุการณ์ที่สามเกิดขึน
้ ได้ n3 วิธี เช่นนีไ้ ปเรื่อย ๆ จนถึงเหตุการณ์สุดท้าย
ที่เกิดขึน
้ ได้ nk วิธี ในแต่ละวิธีเหตุกาณณ์อ่ น
ื ๆ เกิดขึน
้ แล้วจำนวนวิธีที่
เกิดเหตุการณ์ทงั ้ k เหตุการณ์พร้อม ๆ กัน จะเท่ากับ n1*n2*n3…*nk วิธี
แต่ถ้าเหตุการณ์ต่าง ๆ ที่เกิดขึน
้ นัน
้ แยกกันโดยเด็ดขาด (Mutually
Exclusive) และจะไม่เกิดขึน
้ พร้อม ๆ กัน โดยที่เหตุการณ์ที่หนึ่งเกิดขึน
้
ได้ n1 วิธี และเหตุการณ์ที่สองเกิดขึน
้ ได้ n2 วิธี เหตุการณ์ที่สามเกิดขึน
้ ได้
n3 วิธี เช่นนีไ้ ปเรื่อย ๆ จนถึงเหตุการณ์สุดท้ายที่เกิดขึน
้ ได้ nk วิธี แล้ว
จำนวนวิธีที่เกิดเหตุการณ์หนึ่งหรือเหตุการณ์อ่ น
ื ๆ มีอยู่ n1+n2+n3+….
+nk วิธี
หรือกล่าวโดยสรุปได้ว่า
ถ้างานงานหนึ่งถูกแบ่งเป็ นหลายขัน
้ ตอน จำนวนวิธีในการทำงาน
เท่ากับผลคูณของจำนวนทางเลือกในแต่ละขัน
้ ตอน
ถ้าในการหาจำนวนวิธีในการทำงานต้องมีการแบ่งกรณี ให้นำ
จำนวนวิธีในแต่ละกรณีมารวมกัน
บันทึก
...................................................................................................................
........................................................... .......................................................
...................................................................................................................
....
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
แบบฝึ กหัดที่ 1
1. โรงเรียนแห่งหนึ่งจัดอาหารกลางวันโดยให้นักเรียนเลือกอาหารคาวได้
หนึ่งอย่าง และขนมได้หนึง่ อย่าง ถ้าโรงเรียนจัดอาหารคาว 4 อย่าง และ
ขนม 3 อย่าง นักเรียนจะมีวิธีเลือกอาหารกลางวันได้ทงั ้ หมดกี่
วิธี...............................................................................................................
...............................................................
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
2. ในการเดินทางจากตำบลปะหลานไปยังตำบลเมืองเตาสามารถไปทาง
ถนนได้ 3 เส้นทาง และสามารถไปทางลำคลองได้ 2 เส้นทาง ถ้าต้องการ
เดินทางจากตำบลปะหลานไปยังตำบลเมืองเตา โดยใช้เส้นทางตามถนน
หรือลำคลองเพียงอย่างใดอย่างหนึ่ง และจะมีเส้นทางจากตำบลปะหลาน
ไปยังตำบลเมืองเตาได้ทงั ้ หมดกี่เส้น
ทาง.............................................................................................................
.................................................................
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
3. บ้านหลังหนึ่งมีประตูหน้า 3 ประตู ประตูหลัง 2 ประตู จงหาจำนวนวิธี
ที่ชายคนหนึ่งจะเดิน
3.1 เข้าไปในบ้านหลังนี ้ 3.2 เข้าไปในบ้าน
และออกมาจากบ้าน
...................................................................... ................................
......................................
...................................................................... ................................
......................................
...................................................................... ................................
......................................
...................................................................... ................................
......................................
3.3 เข้าประตูหน้า และออกประตูหลัง 3.4 เข้าประตูหนึ่ง
และออกทางประตูอ่ น
ื
...................................................................... ................................
......................................
...................................................................... ................................
......................................
...................................................................... ................................
......................................
...................................................................... ................................
......................................
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
7. ชายคนหนึ่งสวมเสื้อมีกระเป๋า 1 ใบ และกางเกงมีกระเป๋า 2 ใบ ถ้าเขา
มีปากกา 4 ด้าม จะมีวิธีใส่ปากกาในกระเป๋าได้กี่วิธี
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
8. ถ้าเอ็มมีเพื่อนสนิท 6 คน และต้องการเชิญเพื่อนมาทานอาหารเย็นที่
บ้านคนหนึง่ หรือหลายคนก็ได้ จะทำได้ทงั ้ หมดกี่วิธี
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
9. บ้านมีหน้าต่าง 9 บาน จะมีวิธีส่งสัญญาณโดยการเปิ ดหน้าต่างเพียง
บานเดียวหรือมากกว่านัน
้ ก็ได้ จะทำได้ทงั ้ หมดกี่วิธี
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
10. มีนก 4 ตัว และกิง่ ไม้ 3 กิ่ง นกจะเกาะกิ่งไม้ได้กี่วิธี
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
11. ชายคนหนึ่งมีเสื้อ 6 แบบ กางเกง 3 แบบ และเนคไท 5 แบบ ถ้าชาย
คนนีแ
้ ต่งตัวออกจากบ้านโดยใส่เสื้อ กางเกง และผูกเนคไทแล้ว ชายคนนี ้
จะสามารถแต่งตัวได้ทงั ้ หมดกี่แบบ
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
12. ในการเลือกตอบคำถามแบบ “ถูก”, “ผิด” ของข้อสอบจำนวน
ทัง้ หมด 10 ข้อ จะมีวิธีตอบทัง้ หมดกี่วิธี
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
13. ต้องการสร้างจำนวนที่มีสามหลักจากเลขโดด 2, 4, 6, 7, 8 โดยที่
แต่ละหลักใช้เลขไม่ซ้ำกัน จะสร้างได้ทงั ้ หมดกี่จำนวน
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
14. เลขหมายโทรศัพท์ในประเทศไทยประกอบด้วยเลข 10 ตัว และต้อง
ขึน
้ ต้นสองตัวแรกเป็ น 06, 08, และ 09 เท่านัน
้ จงหาว่าเลขหมาย
โทรศัพท์ในประเทศไทยมีทงั ้ หมดกี่เลขหมาย
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
15. ตู้เซฟใบหนึ่งประกอบด้วยวงแหวน 3 วง แต่ละวงมีอักษร 5 เลข
หมาย จงหาว่าจะมีกี่วิธีที่จะเปิ ดตู้เซฟไม่สำเร็จ
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................... ................................
......................................
16.5 เป็ นจำนวนคู่ ใช้เลขซ้ำไม่ได้ 16.6 เป็ นจำนวน
ที่มากกว่า 600 ใช้เลขซ้ำไม่ได้
...................................................................... ................................
......................................
...................................................................... ................................
......................................
...................................................................... ................................
......................................
...................................................................... ................................
......................................
17. มีจดหมายแตกต่างกัน 3 ฉบับ และมีตู้จดหมายแตกต่างกัน 4 ตู้ จะมี
วิธีนำจดหมายใส่ตู้ได้กี่วิธี
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
หมายเหตุ 0! = ………………………
บันทึก
...................................................................................................................
........................................................... .......................................................
...................................................................................................................
....
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
แบบฝึ กหัดที่ 2
4!6!
1. จงหาค่าของ 8!
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
(n+2)!
2. จงเขียน (n-2)! ให้อยู่ในรูปไม่มีเครืองหมายแฟกทอเรียล
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
n! n!
3. จงหาค่า n จาก (n-10)! 10! = (n-8)! 8!
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
3. การเรียงสับเปลี่ยน (Permutation)
วิธีการเรียงสับเปลี่ยน คือวิธีในการจัดเรียงสิ่งของซึ่งอาจนำมาเพียง
ส่วนหนึ่ง หรือนำมาเรียงทัง้ หมด โดยคำนึงถึงลำดับที่ เป็ นสำคัญ
บันทึก
...................................................................................................................
........................................................... .......................................................
...................................................................................................................
....
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
ตัวอย่าง
กิ่ง กาญจน์ และแก้ว ยืนเป็ นแถวหน้ากระดานเพื่อถ่ายรูปด้วยกันทัง้ สาม
คน สามารถแจกแจงวิธียืนเรียงกันได้ดังนี ้
แบบฝึ กหัดที่ 3
1. ร้านค้าแห่งหนึ่งมีผ้าไหมที่แตกต่างกันทัง้ หมด 7 แบบ ต้องการนำผ้า
ไหม 3 แบบ มาจัดแสดงหน้าร้านเป็ นแนวเส้นตรง จะจัดได้ทงั ้ หมดกี่แบบ
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
2. รหัสบัตร ATM ประกอบด้วยเลขโดด 0-9 จำนวนทัง้ หมด 4 หลัก จง
หาจำนวนรหัสบัตร ATM ทัง้ หมดที่เป็ นไปได้ ถ้า
...................................................................................................................
....
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
5. ป้ ายรถเมล์มีเก้าอี ้ 5 ตัว วางเรียงกันเป็ นแถวยาว ถ้ามีคน 9 คนมารอ
รถที่ป้ายนี ้ จงหาจำนวนวิธีการนั่งเก้าอี ้ โดยที่เก้าอีแ
้ ต่ละตัวจะมีคนนั่ง
หนึ่งคน
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
6. นักวิ่ง 4 คน วิ่งเข้าเส้นชัยในอันดับต่าง ๆ กันได้ทงั ้ หมดกี่วิธี ถ้าสมมติ
ว่าไม่มีนักวิ่งเข้าเส้นชัยพร้อมกัน
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
7. มีชาย 4 คน หญิง 4 คน มายืนเรียงเป็ นแถวตรง จะทำได้กี่วิธี ถ้า
...................................................................... ................................
......................................
...................................................................... ................................
......................................
...................................................................... ................................
......................................
...................................................................... ................................
...................................... ......................................................................
......................................................................
7.7 เอและบี ยืนไม่ติดกัน
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
7.8 เอ บี และซี ยืนติดกันทัง้ สามคน
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
8. ชัน
้ หนังสือชัน
้ หนึ่ง มีหนังสือคณิตศาสตร์เหมือนกัน 5 เล่ม
วิทยาศาสตร์เหมือนกัน 3 เล่ม และภาษาอังกฤษเหมือนกัน 2 เล่ม จะมี
วิธีจัดเรียงหนังสือบนชัน
้ วางหนังสือได้กี่วิธี
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
........................................................... .......................................................
...................................................................................................................
....
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
........................................................... .......................................................
...................................................................................................................
....
4. การจัดหมู่ของสิ่งของที่แตกต่างกันทัง้ หมด
การจัดหมู่ คือ การเลือกสิง่ ของ (โดยไม่คำนึงถึงลำดับในการเลือก)
อาจเลือกมาทัง้ หมด หรือเลือกเพียงบางส่วน
นิยาม จำนวนวิธีจัดหมู่ของสิ่งของที่แตกต่างกัน n ชิน
้ โดย
เลือกคราวละ r ชิน
้ คือ
บันทึก
...................................................................................................................
........................................................... .......................................................
...................................................................................................................
....
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
แบบฝึ กหัดที่ 4
1. มีทีมฟุตบอล 10 ทีม ซึ่งจะต้องทำการแข่งขันแบบพบกันทัง้ หมด และ
สองทีมใด ๆ จะแข่งขันกันเพียงหนึง่ ครัง้ จงหาว่าจะต้องจัดการแข่งขัน
ทัง้ หมดกี่ครัง้
...................................................................................................................
........................................................... .......................................................
...................................................................................................................
....
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
2. ในงานเลีย
้ งแห่งหนึ่งมีคน 20 คน ถ้าคนสองคนใด ๆ จับมือกันหนึ่งครัง้
จงหาว่าจะมีการจับมือทัง้ หมดกี่ครัง้
...................................................................................................................
........................................................... .......................................................
...................................................................................................................
....
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
3. นักเรียนชัน
้ มัธยมศึกษาปี ที่ 5 โรงเรียนพยัคฆภูมิวิทยาคาร ห้องหนึง่ มี
40 คน ถ้าต้องการเลือกนักเรียนมา 4 คนเป็ นหัวหน้าห้อง 1 คน และรอง
หัวหน้าห้อง 3 คน จะมีวิธีเลือกทัง้ หมดกี่วิธี
...................................................................................................................
........................................................... .......................................................
...................................................................................................................
....
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
4. จงหาจำนวนวิธีเลือกตัวแทนนักเรียน 5 คน จากนักเรียนกลุ่มหนึง่ ที่มี
8 คน
...................................................................................................................
........................................................... .......................................................
...................................................................................................................
....
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
5. ข้อสอบอัตนัยชุดหนึ่งมี 6 ข้อ ถ้าคำสั่งระบุว่าให้เลือกทำเพียง 4 ข้อ
ข้อใดก็ได้ จงหาจำนวนวิธีในการเลือกทำข้อสอบ
...................................................................................................................
........................................................... .......................................................
...................................................................................................................
....
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
6. ถ้าต้องการเลือกกรรมการนักเรียน 9 คน ซึง่ ประกอบด้วยนักเรียนชาย
5 คน และนักเรียนหญิง 4 คน จากผูส
้ มัครนักเรียนชาย 20 คน และ
นักเรียนหญิง 15 คน จงหาวิธีการเลือกกรรมการนักเรียนชุดนี ้
...................................................................................................................
........................................................... .......................................................
...................................................................................................................
....
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
........................................................... .......................................................
...................................................................................................................
....
3. ตึกเรียนหนึ่งมีประตู 3 ประตู ครูเลือกเดินเข้าตึกเรียนด้วยประตูหนึ่ง
ต่อมานักเรียนสองคนต้องการเดินเข้าตึกเรียนโดยใช้ประตูที่ต่างจากครู
จะมีวิธีเข้าตึกเรียนสำหรับครูและนักเรียนได้ทงั ้ หมดกี่วิธี
...................................................................................................................
........................................................... .......................................................
...................................................................................................................
....
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
...........................................................
4. นิภาต้องการตัง้ รหัสผ่านของอีเมล เป็ นรหัส 6 หลัก ที่ประกอบด้วยตัว
อักษรภาษาอังกฤษตัวพิมพ์เล็กหนึ่งหลัก และอีกห้าหลักที่เหลือประกอบ
ด้วยเลขโดดตัง้ แต่ 0 ถึง 9 นิภาจะตัง้ รหัสผ่านที่แตกต่างกันได้ทงั ้ หมดกี่
รหัส
...................................................................................................................
........................................................... .......................................................
...................................................................................................................
....
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
........................................................... .......................................................
...................................................................................................................
....
7. จงหาว่าจะมีวิธีแจกของขวัญที่แตกต่างกัน 7 ชิน
้ ให้เด็ก 7 คน คนละ
1 ชิน
้ ได้กี่วิธี
...................................................................................................................
........................................................... .......................................................
...................................................................................................................
....
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
........................................................... .......................................................
...................................................................................................................
....
8. จงหาว่าจะมีวิธีแจกของขวัญที่แตกต่างกัน 7 ชิน
้ ให้เด็ก 8 คน โดยเด็ก
แต่ละคนได้ของขวัญไม่เกิน 1 ชิน
้ ได้กี่วิธี
...................................................................................................................
........................................................... .......................................................
...................................................................................................................
....
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
........................................................... .......................................................
...................................................................................................................
....
9. มีจุด 10 จุดอยู่บนระนาบ โดยไม่มีสามจุดใดอยู่บนเส้นตรงเดียวกัน จะ
วาดรูปสามเหลี่ยมที่มีจุดเหล่านีเ้ ป็ นจุดยอดได้ทงั ้ หมดกี่รูป
...................................................................................................................
........................................................... .......................................................
...................................................................................................................
....
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
........................................................... .......................................................
...................................................................................................................
....
...................................................................................................................
...........................................................
10. เซต A มีสมาชิก 7 ตัว จะมีสับเซตของเซต A ที่มีสมาชิก 4 ตัว ได้
ทัง้ หมดกี่สับเซต
...................................................................................................................
........................................................... .......................................................
...................................................................................................................
....
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
........................................................... .......................................................
...................................................................................................................
....
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
........................................................... .......................................................
...................................................................................................................
....
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
........................................................... .......................................................
...................................................................................................................
....
12. ต้องการสร้างรหัสที่ประกอบด้วยเลขโดดตัง้ แต่ 1 ถึง 9 จำนวนห้า
หลัก จะมีรหัสที่มีสาม
หลักเป็ นเลขโดดตัวเดียวกัน และอีกสองหลักที่เหลือเป็ นเลขโดดตัว
เดียวกัน (เช่น 25252) ได้ทงั ้ หมดกี่รหัส
...................................................................................................................
........................................................... .......................................................
...................................................................................................................
....
...................................................................................................................
...........................................................
...................................................................................................................
........................................................... .......................................................
...................................................................................................................
....
...................................................................................................................
...........................................................