Duits samenvatting literatuur

Middeleeuwen 15e eeuw:

 Kerkelijk onderwijs bepaalt wetenschap
 De gedachte en handelingen van de mens zijn gericht op hiernamaals
 Bron van kennis is bijbel

Toen kwam dertienjarige oorlog met twijfels over almacht van god, mensen moeten lot in eigen
handen nemen. Dit leid tot:

Verlichting/Aufklärung 18e eeuw:

Historische achtergrond: Er waren veel kleine Duitse landen, hierin was een standenmaatschappij.
Drie oorlogen leiden naar Pruisen wo met de verlichte prins Frederik aan de macht. Hij was tolerant
voor diegene die anders denken. Ook kregen ze invloed van het buitenland, namelijk;

Frankrijk met Descartes, Voltaire en Didérot -> alleen met reden kan je iets oplossen

England met Locke -> alleen percepties en ervaringen bepalen het denken

Duitsland met Immanuel Kant -> Voor weten heeft men zintuigelijke waarneming, ervaring en
intellectualiteit nodig. Heb de moed om je eigen verstand te gebruiken!  Sapere Aude

Hij streefde voor bevrijding van de overheersing van kerk en staat. Ook moesten burgers
geïnformeerd en onderwezen worden (dmv literatuur). Burger moeten kritisch nadenken over eigen
leven.

Politiek bedenkt Montesquie de trias politica (geen machtsmisbruik) en Rousseau bedenkt

volkssoevereiniteit met gelijke rechten.

- Doel was mensen opleiden tot verstandige burgers

- Durf je verstand te gebruiken
- Opkomst van zelf toegebrachte onvolwassenheid
- Sleutelbegrippen: rede, tolerantie, menselijkheid, verhouding, geest
- Geloof in de rede, enige bron van kennis
- Kritiek op kerkelijke autoriteit
- Kunst moet leren

Literaire vormen:

- Theater ook voor de burgers en moest mensen iets leren.

- Drama, voor de bourgeoisie en de adel.
- Fabel, werkelijkheid op een eenvoudige manier. Kort verhaal, dieren in de hoofdrol,
duidelijke moraal op het einde. Makkelijke en humoristische manier van iets bekritiseren.
- Parabool, langer, symbolische betekenis, lezer moet zelf nadenken over conclusie.

Voorbeelden

- Das Pferd und die Bremse:

In dit verhaal spelen dieren de rol van mensen. De inhoud wordt aan het eind in een wijze les
samengevat.
Steekvlieg staat voor de burger, de boer en ambachtsman. Het paard staat voor de priester,
hertog en bisschop.
 Ook al vindt iemand een ander te min, hij kan jou als vijand best schaden.

Sturm und Drang/gegen den Verstand, für das Gefühl!:

- Een tegenprogramma tegen verlichting
- Doe een beroep op gevoelens, ingevingen en beelden
- De natuur als spiegel van het doel, om gevoelens te uiten
- Originaliteit en oorspronkelijkheid als criteria voor echte poëzie
- Politieke en menselijke vrijheid
- Bij dichten geen regels

Historische achtergrond: Franse revolutie in Frankrijk en absolutisme in Duitse landen.

Literaire vormen:

- Erlebnisdichtung
- Briefroman

Voorbeelden

Klassik/Harmonie:
- Benoemd naar klassieke schrijver, een schrijver van de eerste rang
- Tijdperk van culturele opbloei van literatuur
- Rolmodel: klassieke oudheid
- Harmonie tussen geest en gevoel ook in de opvoeding
- Kunst moet perfecte voorbeeld geven waar mensen van kunnen leren

Historische achtergrond: Franse revolutie eindigt in tirannie en absolutisme in Duitse landen.

Literaire vormen:

- Klassieke ballade, bevat gedichtvorm (Lyrik), vertellende vorm (Epik) en theater (Drama)
- Lezer moet het leuk vinden om te oordelen

Voorbeelden

Romantik
- Gericht tegen de verlichting, gevoel is belangrijk
- Blauwe bloem als symbool voor de kracht van poëzie, romantische poëzie, verlangen en
liefde, streven naar bewustzijnsverruiming en na nieuwe ervaringen
- Natuur geeft aanleiding tot dromen
- Middeleeuwen ideaal, goede oude tijd
- Volksverhalen komen vaak voor in een verhaal
- Kunstmatig mensen creëren
- Ontsnap uit de realiteit naar een geïdealiseerde droomwereld
- Afkeren van de realiteit en realisatie in de literatuur
 - Mix van realiteit en fantasie
- Opheffing van grenzen, verlangen naar nieuwe ervaringen
- Mengen van tekstsoorten bijvoorbeeld een sprookje of gedicht in een verhaal
- De focus ligt op het individu

Later Schwarze Romantik = duistere kanten

Historische achtergrond: Oorlogen tegen Napoleon, Napoleons nederlaag; de prinsen herwinnen hun
oude macht, deprimerende realiteit; de hoop op vrijheid, gelijkheid en broederschap is verbrijzeld

Voorbeelden

Junges Deutschland / Vormärz

- Kleine groep, voornamelijk jonge mensen, die in opstand komen tegen absolute vorsten,
vechten voor democratie (vrijheid, gelijkheid, broederschap)
- Doel was lezer overtuigen van hun politieke ideeën en idealen door middel van literatuur
- 1835: stroming officieel verboden

Literaire vormen:

- Prosa, lyrik en drama met politieke lading

Voorbeelden

Biedermeier
- Oudere dichters van hogere stand
- Terugtrekken in de gezellige knusse huiskamer: Oost west, thuis best
- Keert zich af van politieke actualiteit

Literaire vormen: Lyrik (gedichten die makkelijk in woonkamer voorgelezen kunnen worden)

Voorbeelden

Realismus
- Feitelijke weergave van werkelijkheid
- De afstammingstheorieën van Charles Darwin
- De algemene mens heeft ook tekortkomingen

Historische achtergrond: Oprichting van het Duitse Rijk, Industriële revolutie waarin de rijke
bourgeoisie profiteert van de vooruitgang in wetenschap

Poetischer Realismus
- Geen politieke boodschap
- Welke problemen hebben de welgestelden in de samenleving
- Maatschappijkritiek
- Kritische blik op de welgestelden, ellendige levens van werkende klassen werd genegeerd.

Literaire vormen:

- Roman
 - Novelle (kort verhaal)

Naturalismus
- Harde werkelijkheid van de werkende klassen
- Zo exact mogelijke werkelijkheid
- Interesse in socialisme

Literaire vormen:

- Alledaagse taal met dialect, karakters uit sociale klassen

Impressionisme
- Momentopname, persoonlijke indruk, stemming vastleggen
- Geen politieke boodschap
- Veel gebruik van kleur, geluid en geur

Literaire vormen:

- Proza, drama en poëzie

- Innerlijk monoloog met zintuigelijke uitdrukkingen

Symbolisme
- Impressionisme maar dan in dichtkunst
- Voorwerp wordt objectief weergegeven met symbolische betekenis