Professional Documents
Culture Documents
နိုင်ဦး မြန်မာနိုင်ငံရေးအတွေးအခေါ် 1
နိုင်ဦး မြန်မာနိုင်ငံရေးအတွေးအခေါ် 1
(ိုင်ဦး ြမန်မာြပန်)
by Professor U Mg Mg Gyi
ြမန်မာ့ိုင်ငံေရးအေတွးအေခ
by Professor U Mg Mg Gyi
ပံုှိပ်မှတ်တမ်း
ပံ
ု ှိပ်ြခင်း
ပထမအကိမ် ၂၀၁၂-ခုှစ်၊
ေအာက်တုဘ
ိ ာလ
အုပ်ေရ
၅၀၀
မျက်ှ ဖံးု
စာအုပ်ချပ် ကိုြမင့်လွင်
ပုဇန
ွ ်ေတာင်။
ထုတ်ေဝသူ
က/၄လမ်း မိသစ်(က+ခ)ရပ်ကက
ွ ် အင်းစိန်။
ိုင်ဦး
၂၇-၂-၁၃
ကျမ်းဦးစကား
ပါလီမန်အပ
ု ်ချပ်ေရးစနစ်တင
ွ ် အားသာချက်ှင့် အားနည်းချက်များ ရှိေသာ် လည်း အဆိုပါ အုပ်ချပ်ေရးစနစ်
ကီးတစ်ခလ
ု ံုး ပိလဲသာွ းရသည်မာှ အစိုးရအဖွဲအတွင်း အုပ်စုတုက
ိ ်ပွဲများှင့် အာဏာကို ငမ်းငမ်းတက်ရှာေဖွမမ
ျား
ေကာင့် ြဖစ်ပါသည်။ ၁၉၅၈၊ ဖဆပလ ှစ်ြခမ်းကွဲသွားသည့်အတွက် စစ်ဘက်မှ ကားဝင်ဖိုြဖစ်လာပီး ပထမဆံးု
အကိမ် ိုင်ငံေတာ်အပ
ု ်ချပ်ေရးအာဏာကို စစ်ဘက်မှ ရရှိလာသည်။ အဆိုပါ အာဏာ သိမ်းယူမမ
ာှ ပါလီမန်၏
အတည်ြပချက်အရ ြဖစ်ေသာ်လည်း၊ မည်သိုဆိုေစ၊ ြပည်သူ ဆက်ဆံေရး၊ အုပ်ချပ်ေရးှင့် အေထွေထွသေဘာတရား
တိုမာှ ၊ အာဏာရှင်အပ
ု ်ချပ်ေရး ၏ ပဏာမေြခလှမ်းြဖစ်ပီး ထိုမှ ၁၉၆၂ တွင်မူ စစ်ဘက်အာဏာရှင်အပ
ု ်ချပ်ေရးကို
ကျကျနန ေနရာခင်းေပးလိုက်ပါေတာ့သည်။
သိုင
ှ ့်တုင
ိ ် ယခုေလ့လာမ၏ ရည်ရယ်ချက်မှာမူ အာဏာရှင်အပ
ု ်ချပ်ေရး၏ အကျင့်ဆိုး၊ အ ကံဆိုးတိုကုိ ြပစ်
တင်ေဝဖန်ဖို မဟုတ်သလို၊ ယင်း၏ အားေကာင်း ေမာင်းသန်အေြခအေနတိုကုိ ချီးကျးေထာပန ြပဖိုလည်း မဟုတ်
ပါ။ စာေရးသူ၏ ရပ်တည်ချက်ကုိ ေြပာရလင်၊ လက်ဝဲြဖစ်ေစ၊ လက်ယာြဖစ်ေစ၊ အလယ်အလတ် ြဖစ်ေစ၊ မည်သည့်
အာဏာရှင်ပံစ
ု ံကိုမ လိုလားသည်မဟုတ်ပါ။ ) ဗမာ့ိုင်ငံေရးအေတွးအေခကို မေထာက်မကွယ်၊ မေြမာက်ပင့်၊ ေဖာ်ြပ
ထားသည်ြဖစ်၍ ြမန်မာစာဖတ်ပရိသတ်အများစုအေနှင့် အစာမေက၊ ရင်ခံစရာ၊ ြဖစ်ေကာင်းြဖစ်ုင
ိ ်ပါသည်။ ြမန်မာ
တို၏ လူေဘာင်အဖွဲအစည်းှင့် ဥပဓိတင
ွ ် ချစ်စရာ ေကာင်းေသာ စိုက်လကဏာများကား မရှိမဟုတ် ရှိပါသည်။ သို
တိုင် အုပ်ချပ်ေရး အာဏာှင့် ပတ်သက်လာသည့် အခါတိုင်းတွင်မူ အာဏာရှင်ဆန်ေသာ ာဉ်ှင့်အတူ ဥပဓိ၏
ဆိုးယုတ်သိမ်ဖျင်းေသာ အြခမ်းကိုမူ မေရှာင်မလွဲသာေဖာ်ြပရမည် ြဖစ်ပါသည်။
သိုြဖစ်၍ ယခုေလ့လာမတင
ွ ် ကိုလိုနီနယ်ချဲဝါဒေအာက်မှ ဗိတသ
ိ တို၏ အုပ်ချပ်ေရးှင့် ၎င်း၏ အားေကာင်း
ချက်တိုကုသ
ိ ာ န်းစံများအရ ေဖာ်ြပထားြခင်း ြဖစ်ပါသည်။
“ဆိုေရးရှိက ဆိုအပ်လ၏
ှ ။ ဆိုစများလျား ထားပေချမိ ငါ ့ဝန်ရှိခဲ့” ဟူေသာ စကားပံုကို ေဆာင်၍ ေြပာစရာရှိ
လင် ေြပာရမည်သာ ြဖစ်ပါသည်။ သိုမဟုတ်လင် သိသူတင
ွ ် အြပစ်ရှိပါသည်။ အဆိုပါ ပညာရှိတုိထံုး ှလံုးမူလျက်
က်ုပ်အေနှင့်လည်း ဘာေကာင့် ဤသိုဆိုသည်ကုမ
ိ ူ တင်ြပရန် ကိးစားြခင်းြဖစ်ပါသည်။
အခန်း(၁)
ြမန်မာ့အစဉ်အ လာ ိုင်ငံေရးအေတွးအေခ
ေရှးေခတ်ြမန်မာ့ ိုင်ငံေရးအေတွးအေခတိုကုေ
ိ လ့လာြခင်း
၁၉၆၂၊ မတ်လ (၂) ရက်၊ ပါတီစံေ
ု ရးေကာက်ပဲွများှင့် တွဲဖက်ထားေသာ ပါလီမန်အပ
ု ်ချပ်ေရးစနစ်ကို
ဗိုလ်ချပ်ကီးေနဝင်းက အဆံုးသတ်လုက
ိ ်သည့် အချိန်မှစ၍ ြမန်မာြပည်သည်လည်း အစဉ်အလာိုင်ငံေရးစနစ်ြဖစ်
ေသာ အာဏာရှင်အပ
ု ်ချပ်ေရးသို ေန က်ြပန်လန်ကျသွားေလသည်။
အေကာင်းအဆိုးှစ်ေထွပါဝင်ေနေသာ ဗိတသ
ိ တို၏ ပါလီမန် ဒီမုက
ိ ေရစီ အုပ်ချပ်ေရးကို ြမန်မာတိုက
ြငင်းပယ်လိုက်သည်ဟေ
ူ သာ သေဘာမှာ ြမန်မာ့ေြမ ေပတွင် ြမန်မာ့အစဉ်အလာမဟုတ်ေသာ ိုင်ငံေရး
အေဆာက်အအံုများ(political Institutions) ှင့် တန်ဖိုးများ၊ ေကာင်းစွာ အြမစ်တယ
ွ ်ိုင်စွမ်း မရှိဟေ
ူ သာ အချက်ကို
သက်ေသထူေနပါသည်။ အစဉ်အလာတန်ဖုးိ တိုကုိ စွဲကိုင်ထားေသာ စစ်ဘက်ေခါင်း ေဆာင်တို၏ ဦးေဆာင်မှင့်အတူ
ြမန်မာတို ေြခဦးြပန်လှည့်သွားေသာ အုပ်ချပ်ေရးမှာ အကွင်းမဲအ
့ ာဏာရှင်ဘုရင်စနစ်င
ှ ့် အနီးိုးစွဲရိေ
ှ သာ
ေရှးေဟာင်းိုင်ငံေရး အေလ့ အထတိုင
ှ ့် အုပ်ချပ်ေရးြဖစ်သည်။ ၎င်းအုပ်ချပ်ေရး၏ ထူးြခားမမာှ အုပ်ချပ်သူများ
(သို) တစ်အပ
ု ်စုှင့် တစ်အုပ်စု အြပန်အလှန်ဆက်စပ်မမ
ျားရှိပီး အုပ်ချပ်ေရး (သို) အဆိုပါ ိုင်ငံေရးကွန်ရက်
အတွင်း၌သာ အကျိးသက်ေရာက်မ ရှိိုင်ေသာ်လည်း အများလက်ခံထားေသာ ပံစ
ု ံြဖစ်သည်။ တစ်နည်းအားြဖင့်
လူများစုအေပ လမ်းမိုးထား ေသာ ိုင်ငံေရးဓေလ့မှ ိုက်ခတ်လာေသာ အုပ်ချပ်ေရးပံစ
ု ံြဖစ်ပီး အဆိုပါဓေလ့ကို လူ
သမဂတစ်ခ၏
ု စိတေဗဒ (သို) လူမေ
ရးစိတေဗဒ (connnncil psycho/ ogy or social Psychology) ona
bosyosi $2:02Soo»:mwcę şeć တစ်ုင
ိ ်ငံ၏ လူမေ
ရးဆိုင်ရာ စိတေဗဒြဖစ်ေစ၊ ယခုေခတ်သံးု ေဝါဟာရအရ
ိုင်ငံေရး ဓေလ့ြဖစ်ေစ၊ အဆိုပါအေလ့အထမှာ ေနချင်းညချင်း ြဖစ်ထန
ွ ်းလာသည် မဟုတ်ပါ။ သဘာဝအားြဖင့် ဇီဝ
သေဘာေဆာင်ပီး ြပည်သတ
ူ ုိ၏ ိုင်ငံေရးအေတွအ ကံှင့် ၎င်းတို၏ အခန်းကကို ှစ်ေပါင်းများစွာ စုပ်ယ၊ူ
ြဖတ်သန်း၍ ကီးထွားလာေသာ သေဘာရှိသည်။ ိုင်ငံေရး အခန်းကဟု ဆိုရာတွင်လည်း၊ အုပ်ချပ်သူတစ်စု (သို)
တစ်ဦးတစ်ေယာက်က ဖန်တီးပံုေဖာ်ထားေသာ အခန်းက မဟုတ်ဘဲ၊ ိုင်ငံေရး အစီအမံ၊ အကွပ်အကဲအတွက်
ပါဝင်ပတ်သက်ိုင်ေသာ အခန်းကမျိးြဖစ်ပါသည်။
ိုင်ငံေရးဓေလ့တစ်ခသ
ု ည် ပ်ေထွးေသာ ကွန်ရက်တစ်ခြု ဖစ်သည့် အေလျာက် ၎င်းကွန်ရက်အတွင်း
ိုင်ငံေရးှင့် ဆက်စပ်ေနေသာ လူမတ
န်ဖိုးှင့် ဓေလ့ထံုးစံများ၊ ဘာသာေရးသင်ကားချက်များ၊ ိုးရာပံုြပင် ဒာရီ
များ စသြဖင့်၊ အားလံးု ပါဝင်ရာ ှစ်ေပါင်း (၆၀) မှ (၁၂၅) ှစ်ကာ၊ ဗိတသ
ိ အုပ်ချပ်ေရးကာလ အတွင်း ြမန်မာတို၏
ိုင်ငံေရးဓေလ့အများစုမာှ ေြပာင်းလဲဖံွဖိးလာဖွယ် ရှိိုင်ေသာ် လည်း၊ အုပ်ချပ်သူ၊ အအုပ်ချပ်ခံင
ှ ့် ယင်းတို၏
အြပန်အလှန်ဆက်ဆံေရးှင့် ပတ်သက် ေသာ အေြခခံသေဘာထားများမှာမူ၊ ိင်းယှဉ်ချက်အရ ယခင်အတိုင်းရှိေနဆဲ
ဟု ထင်မတ
ှ ်ရပါသည်။ တစ်ဖက်မှ ကည့်လင် ိုင်ငံေရးှင့် စီးပွားေရးဖွံဖိးတိုးတက်ြခင်း မရှိဘဲ ရပ်တန်ေနသည်ကို
ကည့်ြခင်းအားြဖင့် ေဖာ်ြပပါအချက် မှန်ကန်ေကာင်း ေြပာိုင်ပါသည်။ အစဉ်အလာ အာဏာရှင်အပ
ု ်ချပ်ေရးစနစ်
ကျင့်သံုးေသာ ိုင်ငံများ အေနှင့် စီးပွားေရး န လန်မထူဘဲ ရှိေနရသည့် အဓိက အေကာင်းတရားများမှာ
ေရှးေဟာင်းအယူအဆ၊ ဓေလ့ထံုးစံတိုအေပ အယူအစွဲကီးမှင့် စိုက်ပျိးေရးအေြခခံ ဝမ်းစာဖူလံုေရး၊ စီးပွားေရးစနစ်
ှင့်အတူ တွဲဖက်ပါလာေသာ ေခတ်မပ
ီ ညာေရး၊ နည်းပညာ၊ ကမ်းကျင်ပညာရှင်များ၊ ရင်းှီးြမပ်ှံမစ
သည်တို ကင်းမဲ့
ေနြခင်းြဖစ်၍ အစဉ်အလာလူအဖွဲအစည်းှင့် အသွင်ကူးေြပာင်းဆဲ လူအဖွဲအစည်းများတွင် အတိုင်း အတာအမျိးမျိး၊
အသွင်အမျိးမျိးြဖင့် ဖွံဖိးမ ေန က်ကျေနြခင်းြဖစ်သည်။ အဆိုပါ လူအဖွဲအစည်းတိုအတွက် ဖွံဖိးမမာှ အဆက်ြပတ်
ေတာက်သာွ းပီး၊ ေခတ်မီ အေန က် ိုင်ငံကီးများက အြမတ်ထုတ်၊ ေသွးစုပ်လုေ
ိ သာ ရည်ရယ်ချက်င
ှ ့် ဖန်တီး
ေပးလိုက် ေသာ တိုင်းတစ်ပါး ယဉ်ေကျးမသာြဖစ်သည်။ ဤသို အစ အလာ အုပ်ချပ်ေရးစနစ် ကျင့်သံုးေသာ
လူအဖွဲအစည်းတို၏ အေထွေထွယဉ်ေကျးမ များ ေန က်ကျကျန်ခဲ့သည့် အတွက်ေကာင့်ပင် အေန က်ိုင်ငံတိုက
လွယ်လယ
ွ ်ကူကူ ကျးေကျာ်ိုင်ခဲ့ပီး၊ အဖတ် ဆယ်မရေအာင် ပိလဲခဲ့ကရသည်။ လက်ေတွတွင်လည်း လူမေ
ရးှင့်
ိုင်ငံေရး တန်ဖိုးများ ေြပာင်းလဲေနသည်ကုိ မျက်စမ
ိ ိတ
ှ ်ြငင်းဆန်ပီး ကိုယ်ဟာှင့်ကိုယ် ေရာင့်ရဲ တင်းတိမ်ေနကရာမှ
တစ်ဖက်တင
ွ ် တီထွင်ဆန်းသစ်မများှင့် အားေကာင်းေမာင်းသန် တိုးတက်လာေသာ အေြခအေနများှင့်
မျက်ြခည်ြပတ်သွားြခင်းြဖစ်သည်။ အစဉ်အလာ တန်ဖုးိ ေဟာင်းတိုကုိ အေသဆုပ်ကိုင်ထားရာမှ ဖွံဖိးမ ေန က်ကျခဲရ
့
သည့်အြပင်၊ ပို၍ ဆိုးဝါးသည်မှာ မျက်ကန်းအမျိးသားေရးဝါဒြဖစ်သည်။ အေန က် ကိုလိုနီစနစ် ုပ်သမ
ိ ်းသွားပီး
ေန က်တွင် ဆိုခဲ့သလို ိုင်ငံများမှာ မျက်ကန်းအမျိးသားဝါဒေကာင့် ရှိရင်စဲွဖံွဖိးမမှ ဆုတ်ယုတ်မသွားလင်ေတာင်၊
အရပ်ရပ်ဖံွဖိးမများ တံုဆိုင်းသွား ကသည်။ အမှန်အားြဖင့် အဆိုပါ ိုင်ငံများ၏ ဖွံဖိးမကို ရပ်တန်သွားေစသည်မှာ
ကိုလိုနီနယ်ချဲဝါဒမဟုတ်သလို နည်းပညာ နိမ့်ကျမလည်း မဟုတ်ပါ။ အစဉ်အလာ အုပ်ချပ်ေရးစနစ်များ၏ ဝမ်းတွင်း
အားနည်းချက်များြဖစ်ပီး ၎င်းတိုအေနှင့် အစဉ်အလာတန်ဖုးိ တိုကုိ ဖျက်သိမ်း၍ ေခတ်မီယရား တပ်ဆင်ထားေသာ
အရင်းရှင် စနစ်ှင့် ထိပ်တိုက်ရင်ဆုင
ိ ်လိုက်ရသည့်အခါ ဗုန်းဗုန်းလဲ ပိကျသွားေတာ့သည်။ အလားတူ အဆိုပါ
လူအဖွဲအစည်းများအတွင်း ယခုအထိ လူမေ
ရးမတည်မငိမ်မမ
ျား ြဖစ်ေနရသည်မာှ လည်း အစဉ်အလာတန်ဖုးိ တိုကုိ
ဆက်လက် ဆုပ်ကိုင်ထားသည့် အတွက်ဟု ဆိုိုင်သည်။
ိုင်ငံေရးအာဏာကို တိတက
ိ ျကျြပာန်းသတ်မတ
ှ ်ထားသည်မဟုတ်ဘဲ ေရာေကာေသာေကာ အသံုးြပေန
ြခင်း၊ ိုင်ငံေရးလုပ်ငန်းများတွင် ကျစ်လျစ်ခိုင်မာမ မရှိြခင်း၊ ေပလစီများအေကာင်အထည်ေဖာ်ရာတွင် ထိေရာက်မမ
ရှိြခင်း စသည်တို သာမက၊ အမိန်ေပးြခင်းှင့် န ခံြခင်းတို၏ အဆက်အစပ်မှာ အာဏာပိုင်လူတစ်စ
ု ှင့် လူထုကားမှ
ိုင်ငံေရးအရ ဆက်သွယ်မသ
ာြဖစ်သည်။ တစ်နည်းအားြဖင့် အုပ်ချပ်ေရး အလာှင့် လူထုဆက်ဆံေရးမှာ ိုင်ငံေရး
အရ ကျယ်ကျယ်ြပန်ြပန် ဆက်ဆံမမရှိဘဲ၊ အမိန်ေပးသူှင့် လက်ခံသတ
ူ ုိကားမှ အာဏာဆက်ဆံေရးသာြဖစ်၍
သာမန်ြပည်သူတုိ အေနှင့် ိုင်ငံေရးကိစရပ်များတွင် ပါဝင်ခွင့် လံုးဝမရှိဘဲ ိုင်ငံေရးလုပ်ငန်းစဉ်တစ်ခလ
ု ံုးှင့်
ေပလစီေရးဆွဲေရးကိစရပ်တုိကုိ လက်တစ်ဆပ
ု ်စာ လူနည်းစုကသာ လမ်းမိုးချပ်ကုင
ိ ် ထားသည်။ မိသားစုပံစ
ု ံှင့်၊
ဘာသာေရးအေလ့အထများကလည်း၊ အထက်မှ ေအာက် ဖွဲစည်းထားေသာ အာဏာရှင်အပ
ု ်ချပ်ေရးအေဆာက်အအံု
ကို တစ်နည်းတစ်ဖံု ှင့် ကျားကန်ေပးလျက်ရှိပီး အဆိုပါ လူအဖွဲအစည်းတို၏ သမားိုးကျ စီးပွားေရးပံစ
ု ံမှာ လည်း၊
အိမ်တွင်းစက်မလ
က်မလ
ုပ်ငန်း အနည်းငယ်ှင့် စိုက်ပျိးေရးှင့် ေမွးြမေရး အေြခခံ၊ ဝမ်းစာဖူလံုေရးပံစ
ု ံသာြဖစ်ေန
တတ်သည်။ ြပည်တွင်း ကူးသန်းေရာင်းဝယ်မ အနည်းငယ်သာရှိပီး ိုင်ငံြခားကူးသန်းေရာင်းဝယ်ေရးမှာ လံုးဝမရှိ
သေလာက်ြဖစ်သည်။ ဤသည်တုိကား လူဦးေရ ၃/၄ သန်းသာရှိေသာ ြမန်မာိုင်ငံ၏ (၁၉) ရာစု အဖွင့်ုပ်ပံု ကားချပ်
ြဖစ်ေတာ့သည်။
ဤသိုေသာ ုပ်ပံက
ု ားချပ်တစ်ခုကို အြပည့်အဝန းလည်ဖို အားထုတ်က ရာတွင် ိုင်ငံေရးစနစ်ကုိ လက်ငင်း
ရရှိလာေသာ အချက်အလက်တုိင
ှ ့် ချိန်ထိုး၍ အထူးြပ ေလ့လာဆန်းစစ်တတ်ကေသာ်လည်း ၎င်း၏ ိုင်ငံေရးဓေလ့
ကိုမူ သာမန်ကာ လံကာမသာ အာံုစိုက်တတ်ကပါသည်။ ိုင်ငံေရးစနစ်တစ်ခု မည်ကဲသ
့ ို အလုပ် လုပ်သည်ကို
ေလ့လာရာတွင် ိုင်ငံေရးဓေလ့တစ်ခတ
ု ည်းကို ကည့်၍ ဆံုးြဖတ် မရသည်မာှ မှန်ေသာ်လည်း၊ ိုင်ငံေရးြဖစ်စဉ်တစ်ခု
လံုးကို အကဲြဖတ်ရာတွင်မူ ိုင်ငံေရး ဓေလ့မာှ အဓိက အခန်းမှ ပါဝင်ပတ်သက်လာပါသည်။
သိုြဖစ်၍ ဗိတသ
ိ အုပ်ချပ်ေရးကာလအတွင်း မဆိုသေလာက်သာ ေြပာင်းလဲမ ရှိခဲ့ေသာ ြမန်မာတို၏
အစဉ်အလာတန်ဖိုးှင့် ယံု ကည်မစ
နစ်တုိကုိ ေလ့လာဆန်းစစ်ရာအမတင
ွ ် ယခုအထိ ဆက်စပ်ေနြခင်းြဖစ်ပါသည်။
ဗိတသ
ိ အုပ်ချပ်ေရးသမားများအေနှင့် ြမန်မာ့အစဉ်အလာတန်ဖိုးကို ြပြပင် ေြပာင်းလဲဖုိ စိတ်မဝင်စားရ
သည်မာှ လည်း သူအေကာင်းှင့် သူရိသ
ှ ည်။ ဗိတသ
ိ ၏ (၁၉) ရာစု လွတ်လပ်စွာ ကုန်သယ
ွ ်ေရးအယူအဆမှာ ကိုလိုနီ
အကျိးစီးပွားှင့် ကွက်တိ ခွင်ကျရှိသည်ြဖစ်၍ ဗိတသ
ိ အုပ်ချပ်ေရးအရာရှိတုိ၏ အဓိကလုပ်ငန်းမှာ တရားဥပေဒ စိုး
မိုးေရး၊ ငိမ်းချမ်းေရးှင့် လံု ခံေရးတိုြဖစ်သည်။ သိုမသ
ှ ာ ကိုလိုနီနယ်ေြမများအတွင်းမှ သဘာဝှင့် လူသား
အရင်းအြမစ်တုိကုိ စိတ်ချလက်ချ ထုတ်ယူိုင်မည်ြဖစ်သည်။ (၁၉) ရာစုနယ်ချဲဝါဒ၏ လူကိက်များေသာ အယူအဆ
မှာ လူြဖတစ်ေယာက်၏ တာဝန်သည် ကိုလိုနီဝါဒကို စီးပွားေရးအရ တွက်ေြခကိုက်ေအာင် လုပ်ဖုိြဖစ်သည်။
သိုဆိုလင် ဗိတသ
ိ တို၏ ရည်ရယ်ချက်အရ မှန်းဆကည့်ိုင်ရန်မှာ ၁၈၈၅ ခုှစ် ြမန်မာတစ်ြပည်လံုး
ဗိတသ
ိ အုပ်ချပ်ေရးေအာက် ေရာက်ရိသ
ှ ွားြခင်းမှာ ြမန်မာ့ ိုင်ငံေရးဓေလ့၏ အေြခခံ အေဆာက်အအံအ
ု တွင်း ထူး
ထူးြခားြခား အေြပာင်းအလဲ တစ်ခု ြဖစ်ေစဖို လမ်းခင်းေပးလိုက်ြခင်းြဖစ်သည်။ သိုရိသ
ှ ည့်တုင
ိ ် ဗိတသ
ိ အုပ်ချပ် ေရး
ကား ြမန်မာတို၏ အေတွးအြမင်ေဟာင်း၊ အကျင့်အ ကံေဟာင်းတိုကုိ ေတာ်လှန် ေြပာင်းလဲုင
ိ ်ေလာက်သည်အထိ
အကျိးသက်ေရာက်ြခင်းမရှိ၊ ဥပမာ ြမန်မာဘုရင်ေခတ် မင်းမထမ်းေလာက ပျက်စးီ သွားေသာ်လည်း ယင်းတို၏
အကျင့်အ ကံတုိက မေြပာင်း လဲ။ အမှန်အားြဖင့် တစ်တုင
ိ ်းတစ်ြပည်လံးု ငိမ်းချမ်းေနေသာ ကာလ (၁၈၈၅၁၉၂၃)
အတွင်း ြမန်မာမင်းမထမ်းစိုက်ကို ဗိတသ
ိ ဗျိုကေရစီကပင် ပို၍ အားေကာင်း ေမာင်းသန်ြဖစ်လာေအာင် ဖန်တီး
ေပးခဲရ
့ ာမှ ပါလီမန်အစိုးရလက်ထက် (၁၉၄၉ ၁၁ ၅၈) အထိ ဆက်လက် ရှင်သန်လာခဲသ
့ ည်။ သိုြဖစ်၍ ြမန်မာဘုရင်
အုပ်ချပ်ေရးမှ ဗိတသ
ိ အုပ်ချပ်ေရးသို အေြပာင်းအလဲေကာင့် အရပ်သားဆက်ဆံေရးတွင် အနည်းငယ် ေြပာင်းလဲမ
များ ရှိလာခဲေ
့ သာ်လည်း အမထမ်းေလာက ဆက်ဆံေရးမှာ ယခင်အတိုင်း ြဖစ်သည်။ သိုတုင
ိ ် (၂၀) ရာစု ဒုတယ
ိ ဆယ်
စုှစ်များတွင် အမျိးသားဝါဒ ရှင်သန် ကီးထွားလာသည်င
ှ ့်အမ ိုင်ငံေရးှင့် အစိုးရအေပထားရှိေသာ ြမန်မာတို၏
သေဘာ ထားများ ေြပာင်းလဲလာပီး တတိယဆယ်စုှစ်တင
ွ ် အမျိးသားေရးအဆင့်အေနှင့် ပါလီမန်အပ
ု ်ချပ်ေရးှင့်
စတင်ထိေတွလာသည်။
ြမန်မာတိုအေနှင့် ဗိတသ
ိ တို၏ လမ်းမိုး၊ အုပ်ချပ်မကို မလဲမေရှာင်သာ လက်ခံခဲ့ကေသာ်လည် မည်သည့်
အခါမ အေလာ့ေပး၊ လိုက်ေလျာခဲသ
့ ည်ေတာ့ မဟုတ်ပါ။ ကုန်းေဘာင်မင်းဆက်ကိုပင် အေပျာ်ကီး ေမာ်ေနေသးရာ
ဤအချက်ကိုမူ အထက်ြမန်မာြပည်ကုိ သိမ်းပိုက်မည့် ဗိတသ
ိ တိုအေနှင့် အတွက်မှားခဲသ
့ ည်။ မည်သုိရိေ
ှ စ၊ အဆိုပါ
ကိစမှာ အုပ်ချပ်ေရးအသွင်အြပင်များှင့် ဆက်စပ်မမ
ရှိဘဲ ကိုင် တွယ်ရမည် မှန်ေသာ်လည်း၊ ြမန်မာတိုဘက်မှ
ပူးေပါင်းပါဝင်လာဖို ဗိတသ
ိ တိုအေနှင့် လံုလစိုက်ခဲ့သည်မာှ ေသချာပါသည်။ ြမန်မာ့ေရှးလူေဟာင်း မျိးဆက်သစ်တို
တစ်ဆက်ပီးတစ်ဆက် ေပျာက်ကယ
ွ ်သာွ းပီြဖစ်ရာ၊ ြမန်မာမျိးဆက်သစ်တို၏ သစာ ေစာင့်သိမ
ှင့် ယံု ကည်ေလးစား
မကို ရဖို ဗိတသ
ိ တိုဘက်မှ အားထုတ်လင် အလွယ် တကူရိုင် ပါသည်။ သိုတုင
ိ ် အဆိုပါအခွင့်အေရးကို ဗိတသ
ိ တို
လျစ်လျခဲ့ကသည်။ ယင်းအစား ြမန်မာတိုအေပ မယံမ
ု ကည်င
ှ ့် ေမာက်ေမာက်မာမာ ဆက်ဆံမမ
ျားေကာင့်
ြမန်မာမျိးဆက်သစ်တိုင
ှ ့် ဗိတသ
ိ အစိုးရတိုကား ထိပ်တိုက်ေတွလာကသည်။ ကို ဗိတသ
ိ အစိုးရှင့် ထိပ်တိုက်
ရင်ဆုင
ိ ်၍ ဆန်ကျင်အံုကွခဲ့ကရသည့် အေကာင်းတရားများ များစွာရှိေသာ်လည်း အဓိက အေကာင်းတရားမှာ
စီးပွားေရးအရ ြမန်မာ့အခွင့်အေရးများ ဆံုးံးေနရြခင်းြဖစ်ပါသည်။
ဆိုခဲ့သလို ဗိတသ
ိ ှင့် ြမန်မာတို၏ ဆက်ဆံေရးမှာ အုပ်ချပ်ေရးအရ မလွဲမေရှာင်သာေသာ အဆက်အစပ်မ
သာရှိခဲ့ပီး၊ ဗိတသ
ိ တို အေနှင့် သူတုိ အေကာင်းှင့် သူတုိ တစ်ထးီ တစ်နန်း စည်းြခားေနထိုင်ခဲ့သည်မာှ ြငင်းကွယ်မ
ရိုင်ပါ။ သိုတုင
ိ ် ယခုစာအုပ်၏ ရည်ရယ်ချက်မှာ ထိုစဉ်က ဗိတသ
ိ အစိုးရအေနှင့် လူမေ
ရး အရေသာ်လည်းေကာင်း၊
ိုင်ငံေရးအရေသာ်လည်းေကာင်း ြပြပင်ေြပာင်းလဲမမ
ျား မေဆာင်ရက်ခဲ့သည်တိုကုိ အြပစ်တင်ေဝဖန်ဖုိ (သို)
အေကာင်းတရားကို ရှာေဖွဖုိ မဟုတ်ပါ။ ဗိတသ
ိ အုပ်ချပ်ေရးေအာက်တင
ွ ် ြမန်မာတို ှစ်ေပါင်းှစ်ရာနီးပါးမ ေနထိုင်
ြဖတ်သန်းလာခဲ့သည့်တုင
ိ ် အုပ်ချပ်ေရးှင့် ပတ်သက်၍ ြမန်မာတို၏ အယူအဆ ှင့် အရပ်ရပ် အမူအကျင့်တုိ လံးု ဝ
ေြပာင်းလဲြခင်း မရှိသေလာက်ပင် ရှိေနရာမှ၊ ေန က်ဆံုး ၁၉၆၂ ခုှစ်တင
ွ ်မူ ယခင် ဘုရင်အုပ်ချပ်ေရးများနည်းတူ၊
တစ်ကုယ
ိ ်ေတာ် အာဏာရှင်စနစ်ေအာက်သို ဦးေဇာက်ဂန်းြပန်၊ ေန က်ြပန်ကျခဲ့သည်မာှ သံသယများ ဖွယ်မရှိပါ။
ယခုတစ်ကိမ်တွင်မူ ေခတ်သစ်ဆိုရယ
ှ ်လစ် အေတွးအေခ စကားလံုး ကီးများှင့် ကင်ပန
ွ ်းတပ်ထားေသာ်လည်း
အတွင်းသုပ်မာှ အာဏာရှင်ဘုရင်စနစ် အုပ်ချပ်ေရးသာ ြဖစ်ေလရာ ြမန်မာတို၏ ိုင်ငံေရးဆိုင်ရာ ဖွံဖိးတိုးတက်မ
အရ အဘယ်ေကာင့် ဤသို ေန က်ေကာင်းြပန်လှည့်ခဲ့ရသည်ကို စူးစမ်းေလ့လာဖိုဆိုလင် ြမန်မာတို၏ အစဉ်အလာ
ိုင်ငံေရးဓေလ့ဆိုင်ရာ အေြခခံအေကာင်းတရားတိုကုိ စနစ်တကျေလ့လာစိစစ်၍ အုပ်ချပ်ေရးအာဏာ၊ အာဏာပိုင်
အဖွဲအစည်း၊ တာဝန် ဝတရား စသြဖင့် ခံ၍ဆိုရေသာ် ဗိတသ
ိ အုပ်ချပ်ေရးစနစ်မတိုင်မက
ီ ြမန်မာတို လက်ခံ
ကျင့်သံုးခဲ့ေသာ အုပ်ချပ်ေရး စနစ်အတွင်းမှ အုပ်ချပ်သူှင့် အအုပ်ချပ်ခံတုိ၏ သေဘာထားအြမင်တိုကုိ မှန်ကန်စွာ
အကဲြဖတ်ရမည်ြဖစ်သလို ဗိတသ
ိ အုပ်ချပ်ေရး ကာလအတွင်း ြမန်မာတို၏ အေထွေထွ ေလာကအြမင်များ
ေြပာင်းလဲသည်ဆိုလင် လည်း မည်သည့်အတိုင်းအတာအထိ ေြပာင်းလဲခဲသ
့ ည်ကုမ
ိ ူ သတ်မတ
ှ ်ြပာန်းဖို လိုပါသည်။ (
သိုြဖစ်၍ ဗမာတိုအဆိုအရ၊ မင်းဟုေခေသာ ဘုရင်အုပ်ချပ်ေရးပံစ
ု ံှင့် ပတ်သက်၍ ဗမာတို၏ သေဘာထားအြမင်
အမျိးမျိးှင့် အာဏာရှင်ဘုရင်အုပ်ချပ်ေရး စနစ်အတွင်း ဘုရင်င
ှ ့်ြပည်သတ
ူ ုိ၏ အြပန်အလှန်ဆက်ဆံေရးကို
ေလ့လာမည်ြဖစ်ပါ သည်။ )
သက်ဦးဆံပုင
ိ ်ဘုရင်စနစ်က ပံသ
ု ွင်းလိုက်ေသာ ိုင်ငံေရးစိတ်အခံ
ခရစ်ှစ် ၁၀၄၄ မှ ၁၈၈၅ အထိ ဗမာ့လူအဖွဲအစည်းတစ်ခလ
ု ံုးသည် သက်ဦးဆံပိုင် ဘုရင်စနစ်ေအာက်၌သာ
ေနထိုင်လာခဲ့ကရာ ြမန်မာ့ဦးကင်း ထီးနန်းကို ဗိတသ
ိ တိုက ဖျက်ဆီးသိမ်းပိုက်ချိန်အထိ ဘုရင့်အာဏာကို မည်သည့်
လစ်ဘရယ် အင်အားစု (ပညာတတ်အလတ်လာ) ကမ၊ ဘက်ပိင်အံတုခဲ့သည် မဟုတ်ပါ။ ဆိုခဲ့သလို ှစ်ေပါင်း
(၈၀၀) ကာလ အေတာအတွင်း အုပ်ချပ်ေရးအာဏာ (သို) အစိုးရှင့် ပတ်သက်ေသာ ြမန်မာတို၏ အရပ်ရပ်
အမူအကျင့်တုိ ဖွဲတည်လာခဲ့ရာမှ ြမန်မာတို၏ ေယဘုယျ ိုင်ငံေရးအေတွးအေခကို ြပာန်းေပးလိုက်သည်တင
ွ ်
ြမန်မာ ဘုရင် အုပ်ချပ်ေရးစနစ်တင
ွ ် ထင်ရှားေသာ လကဏာရပ်၁ခုကို ေတွရေလသည်။ ယင်းတိုမာှ ဘုရင်ကုိ
အထွတ်အထိပ် အမွန်အြမတ်ထား၍ ကိုးကွယ်ေစာင့်ေရှာက် ေသာ လကဏာ၊ ဘုရင်သည် အကွင်းမဲအ
့ ာဏာကို
ပိုင်ဆုင
ိ ်ထားသည်ဟူေသာ လကဏာှင့် အုပ်ချပ်ေရး၊ တရားစီရင်ေရး၊ ဥပေဒြပေရးအာဏာဟူ၍ ခွဲြခား သတ်မှတ်
ထားြခင်းမရှိဘဲ ကိစအေကာင်းအရာတိုင်းတွင် ဘုရင်တစ်ဦးတည်းက အဆံးု အြဖတ်ေပးိုင်ြခင်းတို ြဖစ်ပါသည်။ သို
ြဖစ်၍ အဆိုပါလကဏာှင့် ယင်းတို၏ အကျိးသက်ေရာက်မတုိက ြမန်မာတို၏ ိုင်ငံေရး အေတွးအေခအေပ မည်
သည့် အတိုင်းအတာအထိ ထိေရာက်ခဲသ
့ ည်ကုိ ေလ့လာကမည်ြဖစ်ပါသည်။
ဘုရင်ကို အထွဋ်အထိပ်၊ အမွန်အြမတ်ထား၍ ကိုးကွယ်ေစာင့်ေရှာက်ေသာ လကဏာ
ဗမာ့အပ
ု ်ချပ်ေရးစနစ်ေဟာင်းတွင် ဘုရင်သည် အဓိကပုဂိလ်တစ်ဦးြဖစ်ပီး အုပ်ချပ်ေရးယရားတစ်ခလ
ု ံုး၏
ချက်မြဖစ်ရာ ဘုရင်မရှိသည့်ှင့် အုပ်ချပ်ေရးလုပ်ငန်း တစ်ခုလံုးရပ်ဆုင
ိ ်းသွားမည်ြဖစ်သည်။ တစ်ုင
ိ ်ငံလံးု က ဘုရင်
ကို ဦးခိုက်ကရသလို ဘုရင်၏ ေနရာမှာ မည်သည့်ေနြပည်ေတာ်၌ြဖစ်ေစ၊ ၎င်းကို စကဝဠာကီး၏ ဗဟိုအြဖစ်
ရည်န်းေလ့ရိှ ကသည်။
အမှန်အားြဖင့် ေလာကနီတမ
ိ ာှ အမျိးေလးပါးကို စာရိတကျင့်ဝတ်ှင့် ပတ်သက်၍ ဆံုးမထားေသာ ဩဝါဒ
ကျမ်းငယ်ြဖစ်ေသာ်လည်း ဘုရင်ကုမ
ိ ူ ြပည်သူ ြပည်သားတို၏ အထက်တွင် ေနရာေပးထားပီး အကွင်းမဲအ
့ ာဏာ
ပိုင်ဆုင
ိ ်ထားသူ အြဖစ်ေဖာ်ြပထားသည်။ အမှန်အားြဖင့် အမျိးေလးပါးဆိုသည်မာှ လည်း ဗမာတို၏ လူမလ
ူတန်းစား
အစဉ်အလာှင့် လံုးဝသက်ဆုင
ိ ်သည်မဟုတ်ပါ။ အိိယအစဉ်အလာမှ ဆင်းသက်လာေသာ လူတန်းစားခွဲြခားမသာ
ြဖစ်သည်။ ၎င်းတိုအလိုအရ ြဗဟာဏာ (ပုဏားမျိး)၊ ခတယ
ိ (မင်းမျိး)၊ ေဝဿ ကုန်သည်မျိး)၊ သုဒ (လယ်လုပ်၊
ဆင်းရဲသား) ဟူ၍ ရှိရာ ခတိယအမျိးွယ်သည် ကျန်သံုးမျိး၏ အထက်တွင်ရိသ
ှ ည်။ ြဗဟာဏ မျိးမှာ ပညာှင့်
အကျင့်သီလအရ ြမင့်ြမတ်သည်ဟု ဆိုေသာ်လည်း လက်ေတွတွင်မူ ဘုရင်၏ မင်းတိုင်ပင်အြဖစ်သာ အမထမ်းခွင့်ရ
ပီး အေဆာင်အေယာင်င
ှ ့် ရာထူးဂုဏ် သိမ်တွင်လည်း ဘုရင်ထက် တစ်ဆင့်နိမ့်၍ ခံစားစံစားရသည်။ သိုင
ှ ့်တုင
ိ ်
ဗမာပညာရှိ တိုက ဗမာဘုရင်တုိကုိ ခတယ
ိ အွယ်အတွင်း စာရင်းထည့်၍ ဘုန်းေတာ်ဘဲွ၊ ဂုဏ်ေတာ် ဘွဲတိုြဖင့်
ချီးေြမာက်ကေလရာ ေြပာရလင် ဗမာဘုရင်တုိကုိ ဆိုခဲ့သလို ေြမာက်စားခဲ့က သည်မာှ ေလာကနီတ၊ိ ဆယ်ေစာင်တွဲ
တို၌သာ မဟုတ်၊ ထိုစဉ်က ဘုန်းကီးပညာရှိ၊ လူပညာရှိ၊ တို ေရးသားခဲ့ကေသာ စာေပမျိးစံုှင့် နန်းတွင်းမှတ်တမ်း
များတွင် ေတွရ သည်ချည်းြဖစ်သည်။ ယင်းတိုတင
ွ ် ဘုရင်ကုိ ြခေသ့မင်းအြဖစ်လည်းေကာင်း၊ ေလးကန်း ဒီပကို
ေအာင်ုင
ိ ်ေတာ်မ၍
ူ စကာလက်နက်ကုိ ပိုင်ဆုင
ိ ်ေတာ်မေ
ူ သာ နတ်ဘရ
ု ားအြဖစ် လည်းေကာင်း ဥပမာ ဥပမည်းေပး၍
ေြမာက်စားထားသည်။ ထိုနည်းလည်းေကာင်း - ဆင်ြဖသည် စကာဝေတးမင်း၏ အမှတ်အသားတစ်ခုအြဖစ် အမှတ်
ရှိလာခဲသ
့ ည့် အတွက် ဆင်ြဖရရှိြခင်းကို ဗမာဘုရင်တုိ ဂုဏ်ယတ
ူ တ်ကသည်။
ြမန်မာအုပ်ချပ်ေရးစနစ်တင
ွ ် ဘုရင်တစ်ဦးတည်းကသာ အာဏာဟူသမကို ေမာင်ပိုင်စီးထားသည့်အတွက်
သာမန်ြပည်သူတုိအတွက် ဗမာိုင်ငံေရးတွင် ပါဝင် ပတ်သက်ဖိုဆိုသည်မာှ လံုးဝမြဖစ်ုင
ိ ်ေသာ ကိစသာြဖစ် နရာ၊
ဗမာဘုရင်တုိ၏ အေနအထားမှာ ေသာမတ်ေဟာ့ေရးသားေသာ လိုက်ဗီ ယာသန်(Leviathan) ိုင်ငံေရးကျမ်း၊
မျက်ှ ဖံးု တွင် ပံေ
ု ဖာ်ထားေသာဘုရင်င
ှ ့် တူေနေသးေတာ့သည်။
ဗိတသ
ိ အုပ်ချပ်ေရး မတိုင်မထ
ီ ိ ဗမာတို၏ အသိပညာမိုးကုပ်စက်ဝုင
ိ ်းမှာ အေတာ်ပင် ကျဉ်းေြမာင်း၍ နိမ့်ကျ
ေလရာ အိိယ၊ တုတ်၊ ယိုးဒယား (ထိုင်း) လာအိုစသြဖင့် ပတ်ဝန်းကျင်ုင
ိ ်ငံများှင့် ပတ်သက်၍လည်း အရပ်
ေြပာစကားမ ေလာက်သာ ရတတ်သည်။ ေြပာင်းလဲေနေသာ ြပင်ပကမာကီးှင့် လံုးဝအဆက် ြပတ်ေတာက်၍ ကိုယ့်
စီးပွားေရး၊ ကိုယ့်လူမေ
ရးေလာက်င
ှ ့်ပင် အဟုတ်ထင်မတ
ှ ်၍ ေရာင့်ရဲခဲ့ ကသည်။
- သိုရိသ
ှ ည့်တုင
ိ ် ဆိုခဲ့သလို မဟုတ်မဟတ် ယုတမ
ိ တန်ေသာ ကိစတုိကုိ တည့်မတ်ေအာင် မည်သူကမလည်း
အားထုတ်သည်မရှိ။ အမျက်ေဒါသထွက်လင် ထွက်သလို သံလျက်တကားကားှင့် စီရင်ဆံးု ြဖတ်တတ်ေသာ ဘုရင်ကုိ
ေကာက်ေနရ သည်ြဖစ်၍ မည်သမ
ူ အမှန်ကို မေြပာဝံဘ
့ ဲ ြပင်ပေလာကကီးအေကာင်းဟူ၍ တစ်လံုး တစ်ပါဒမ မသိ၊
န းပိတ်၊ မျက်စပ
ိ တ
ိ ်င
ှ ့် ဗမာတို ေနထိုင်ခဲ့ကရာ ေန က်ဆံုး ဗိတသ
ိ တိုက သိမ်းပိုက်လိုက်သည်တင
ွ ် ဗမာ့ဦးစွန်း
လည်း စမုတ်တံးု ေလေတာ့သည်။
ဘုရင်င
ှ ့် ဘုရင့်မသ
ိ ားစုတုိက ြပည်သူတုိကုိ ေကျးေတာ်မျိး ကန်ေတာ်မျိး များအြဖစ် ှိမ့်ချ၍ ေမာက်မာ
ေထာင်လာ းကသည်မှာ တစ်စတ
ိ ်တစ်ပုင
ိ ်းအားြဖင့် ြပင်ပကမာေလာကကီးှင့် အဆက်အသွယ်ြပတ်၍ အသိပညာ
ေခါင်းပါးခဲ့ကသည့် အတွက်ဟု ဆိုိုင်ေသာ်လည်း အဆိုပါအေြခအေနေကာင့်ပင် ြပည်သူတုိအေနှင့် လည်း ဘုရင်
ှင့် ဘုရင့်အသိုင်းအဝိုင်က ေြပာသမ အဟုတ်ထင်၊ အမှန်ထင်ခဲ့ကသည် လည်းြဖစ်သည်။
ဘုရင်၏ အာဏာစက်ေအာက်တင
ွ ် လူထုအေနှင့် ဒူးေထာက်ေနရသည်မာှ ဘုရင်က ချက်ချင်းလက်ငင်း
အရာယ်ေပးိုင်သည့်အတွက် ြဖစ်သည်။ ဘုရင့်အသိုင်း အဝိုင်းက ဘုန်းေတာ်ဘဲွများြဖင့် အလွန်အကံေြမာက်ပင့်ေန
ရသည်မာှ လည်း ဘုရင်၏ အာဏာကို အာမခံချက်ေပးိုင်ရန်ှင့် လူထုကို ထိန်းချပ်ုင
ိ ်မည့် စိတ်ဓာတ်စစ်ဆင်ေရး
လက်နက်တစ်ခြု ဖစ်သည်။ ဘုရင်သည်သာလင် မဟာဆီ မဟာေသွးမှ ေမွးဖွားလာ၍ အလွန်တရာ ြမင့်ြမတ်ေသာ
ေနရာှင့် အပိုင်းအြခားမရှိ ဘုန်းလက်ံးု တို ပိုင်ဆုင
ိ ် ထားသည်ြဖစ်ရာ ဘုရင့်မသ
ိ ားစုမလ
ှ ွဲ၍ ကျန်သတ
ူ ုိမာှ ဘုရင်၏
အမကိစခပ်သမ
ိ ်းကို ထမ်းရက်ရမည့် ေကျးေတာ်မျိး ကန်ေတာ်မျိးများသာ ြဖစ်ပီး ဘုရင်ကမူ သက်ဦးဆံပိုင် ဘဝရှင်
မင်းတရားကီးဟူေသာ “ဘွဲကို ရရှိထားကသည်။ သည် ဘုရင် (သို) ဘုရင့်မသ
ိ ားစု အသိုင်းအဝိုင်းက နန်းတွင်း
အမထမ်းများ (သို သာမန်အရပ်သားတိုင
ှ ့် ေြပာဆိုဆက်ဆံသည့်အခါ ေယာက်ျား၏ အမည်ေရှတွင် “c'
တပ်၍လည်းေကာင်း၊ မိန်းမအမည်ေရှ တွင် “မယ်”(သို) “မိ”တပ်၍လည်းေကာင်း န မ်နမ
ိ ့်၍ ေခဆို သံးု စွဲကသည်မာှ
စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာအရ သာမန်အရပ်သားတို၏ စိတ်ဓာတ်ကုိ ချိးှိမ်ပစ်လုက
ိ ်ြခင်းြဖစ်သည်။
မည်သုိရိေ
ှ စ ရာစုှစ်ေပါင်းများစွာ ထိုနည်းလည်းေကာင်း ေလ့ကျင့်သင်ကား ခံလာရသည်ြဖစ်၍ ေရှးဗမာတို
အဖို ဘုရင်ကုိ ဘဝရှင်မင်းတရားကီးအြဖစ် အိုးစွဲ လက်ခံလာခဲ့ကသည်။ “
ထီးြဖရိပ်ဖာွ း ခတယ
ိ မင်းမျိးမင်းွယ်တို “ေသွး’ ေြမကျိုးထံုးစံ မရှိေစရ။ ေြမကျလင် ကီးေလးေသာ
အြပစ်ရိသ
ှ ည်ြဖစ်၍ နန်းန်ယ
ွ ်ဖာွ း၊ မင်းညီ မင်းသားက အစ ဘုရင့်ေဆွေတာ်မျိးေတာ် တစ်ဦးဦးကို ကွပ်မျက်ရ
သည့်အခါ ေသွးထွက်ေစိုင် သည့် ဓား၊ လှံလက်နက်တိုင
ှ ့် မသတ်ဘဲ လည်မျိညစ်သတ်ရသည်။ သိုမဟုတ်
ဝါးရင်းတုတ်င
ှ ့် ိုက်သတ်ရသည်။ အေလာင်းကို ကတပ
ီ ါအိတ်ထဲ သွတ်၍ ြမစ်ထဲ ေမာရသည်။ ေရှတွင် ဆိုခဲ့သလို
ဗမာဘုရင်တုိသည် ဗုဒေဂါတမ၏ ေဆွေတာ်မျိး ေတာ်မြှ ဖစ်ေသာ မဟာသမတမင်းမှ ဆင်းသက်လာသူများဟု
မှတ်ယူထားကသည်ှင့် အညီ သူတုိကုယ
ိ ်သတ
ူ ုိ သမုတန
ိ တ်သား တစ်ပါးပါးအြဖစ်လည်းေကာင်း၊ ဗုဒအေလာင်း
အလျာအြဖစ်လည်းေကာင်း၊ စကဝေတးမင်းအြဖစ်လည်ေကာင်း အထင်ရှိေနကရာ မုဆိုးဖိုရာသူကီး ဦးေအာင်ေဇယျ
က အေလာင်းဘုရားဘွဲကို ခံယူလိုက်သည့်အတွက် ဘုရားအေလာင်းဟူ၍ ဗမာတို အထင်ရှိလာကသည်။ .. သိုြဖစ်၍
ဘုရင်င
ှ ့် တွဲဘတ်လာေသာ အေကာင်းအရာ အေြခအေန အားလံးု မှာ ေရှးဗမာတိုအတွက် မေဝဖန်၊ မဆန်းစစ်ရဲ
ေသာ ဖက်ပိင်အံတုြခင်းကား မစွမ်းသာိုင်ေသာအြဖစ်ဟု စွဲမတ
ှ ်လာခဲ့ ကသည်။ ဘုရင်သည် အစိုးရြဖစ်၍ အစိုးရ
သည် ဘုရင်ြဖစ်သည်ဟူ၍ တစ်ထပ်တည်း လက်ခံခဲ့ကရာမှ ဘုရင်၏ အုပ်ချပ်ေရးကိုယ်စား လှယ်များြဖစ်ေသာ
ဝန်ကီး၊ ဝန်ေလး၊ မိဝန် အစရှိသြဖင့် အရာရှိကီးငယ်များမှာလည်း ( အခွင့်အာဏာ အထူးရရှိထားေသာ မင်းမထမ်း
များ ြဖစ်လာသည်။ ြမန်မာ့နန်တင
ွ ်းတွင် အမထမ်းေနေသာ မင်းမထမ်းြဖစ်ေစ၊ ဝန်ကီး ဝန်ေလး မဟုတ်ပါ။ ခုတစ်မျိး
ေတာ်ကာတစ်မျိးှင့် သူတုိမထင်လင် မထင်သလို တရားလက် လွတ် လုပ်တတ်ကရာ၊ မင်းကျင့်တရားဆိုသည်မာှ
“ဆီသည်မလက်သတ
ု ်”လို ဖန်တ ရာေတေနေသာ်လည်း အရမ်း အလုပ်မြဖစ်သည့်အရာသာြဖစ်ပီး လက်ေတွ
အုပ်ချပ် ေရးတွင်မူ ၎င်းတို စိတ်ဆအရသာ ဆံးု ြဖတ်ေနကသည်ြဖစ်၍ မင်းကျင့်တရားတို၏ အသံုးဝင်မမာှ
အနည်းငယ်မသာ ရှိပါသည်။
ြမန်မာဘုရင်၏ အကွင်းမဲအ
့ ာဏာပိုင် အုပ်ချပ်ေရးစနစ်ေအာက်တင
ွ ် ဗုဒ ဘာသာ ဘုန်းေတာ်ကီးများကား
ကင်းလွတ်ခင
ွ ့်ရေနသည်ဟု ဆိုိုင်သည်။ အများအား ြဖင့် သာသန ပိုင် ဘုန်းေတာ်ကီးတို၏ ေတာင်းဆိုမမ
ျားကို ဗမာ
ဘုရင်တုိက ကလန်ကဆန်မလုပ်ဘဲ လိုက်ေလျာတတ်ရာ ဗမာဘုရင်က သတ်မန
ိ ်ချထားပီးခါမှ မင်းဆရာ (သို)
ထင်ရှားေသာ ဘုန်းေတာ်ကီးတစ်ဦးဦး၏ ေတာင်းဆိုမ( သို) အလှခံ သည့်အတွက် အသက်ချမ်းသာရာရသည်များ ရှိ
သလို မိုးေလမမှန်၍ ေကာက်ပဲသးီ ှံ များ ပျက်စးီ ပီး သေရာကီးခိုင်းေသာ ှစ်များတွင် ဘုန်းေတာ်ကီးတို၏ ကားဝင်
ေဆာင် ရက်ေပးမတုိေကာင့် ေတာင်သလ
ူ ယ်သမားတို အခွန်အတုတ် ကင်းလွတ်ခင
ွ ့်(သို) ေလာ့ေပါ ့ခွင့် ရတတ်က
သည်လည်းရှိသည်။ ယင်း တစ်ခါတစ်ရံ ြပစ်မဟ
၍
ူ လည်း တိတက
ိ ျကျမရှိ၊ ချပ်ရက်ဟူ၍လည်း အကန်အသတ်မရှိဘဲ
အကျဉ်းေထာင်ထဲ ေရာက်ေနေသာ အကျဉ်းသားတိုသည်ပင် ဘုန်းေတာ်ကီး၏ အားထုတ်မေကာင့်
လွတ်ငိမ်းချမ်းသာခွင့် ရခဲသ
့ ည်လည်း ရှိရာ ထိုစဉ်က ဘုန်းေတာ်ကီးတိုမာှ အာဏာှင့် ိုင်ထက်စီးနင်း ြပကျင့်တတ်
ေသာ အရာရှိဆိုးများှင့် အာဏာရှင်ဘုရင်တုိအကား တစ်ခုတည်းေသာ အထိန်းအကွပ်ဟု ဆိုိုင်သည်။ အကယ်၍
ဘုန်းကီးသံဃာတစ်ပါးပါးအေနှင့် ရာဇဝတ်မတစ်ခခ
ု ု ကျးလွန်သည်ရိေ
ှ သာ်၊ အြပစ်သားသံဃာကို သုဓမဆရာ
ေတာ်(သိုဝါရင့်သံဃာအဖွဲက ဦးစွာကားန စစ်ေဆးပီးမှ လူဝတ်လဲ၍ အရပ်သားအုပ်ချပ်ေရးအရာရှိတုိထံ လဲေြပာင်း
ေပးရသည်။ သိုြဖစ်၍ ဗမာဘုရင်၏ ဥပေဒမဲ့ အုပ်ချပ်ေရး ေအာက်တင
ွ ် သံဃာ့အဖွဲ အစည်းမှာ အခွင့်ထူးခံ
လူတန်းစားတစ်ရပ်လို ြဖစ်လာသည်။
ေအာက်ြမန်မာြပည်ကုိ ဗိတသ
ိ တို သိမ်းယူပီး ေန က်ပုင
ိ ်း ဗိတသ
ိ အုပ်ချပ် ေရး၏ ေကာင်းရာေကာင်းကွက်
တိုကုိ ဗမာတို သေဘာေပါက်လာချိန်၌ပင် ဗမာ ဘုရင်၏ တရားလက်လွတ်လုပ်ရပ်များ ရှိေနေသးသည်။
| ဘုရင်င
ှ ့်အာဏာပိုင်တို၏ မေတာ်မတရားအိုင်ကျင့်မတ
ုိကုိ မခံိုင်သတ
ူ ုိ ကလည်း အုပ်စုဖဲွ ဓားြပဂိုဏ်း
ေထာင်၍ လုယက်တိုက်ခုက
ိ ်ကရာ၊ လူများစုြဖစ်ေသာ ေတာင်သူလယ်သမားတိုမာှ ကဲှစ်ေကာင်ခတ်သည့်ကားက
ေြမစာပင်ဘဝေရာက်လာ ခဲ့ ကသည်ြဖစ်၍ ဘာမမတတ်သာသည့်အဆံုး ကံတရားကိုသာ ပံခ
ု ျခဲ့ကရပီး ကံယံု အယူ
အဆမှာ ဗမာအများစုအဖို ယခုတုင
ိ ်ရိေ
ှ နဆဲလည်းြဖစ်သည်။ ( အမှန်အားြဖင့် တိုင်းြပည်အပ
ု ်ချပ်ေရးှင့် ပတ်သက်၍
ဘုရင်(သို) အစိုးရ၏ သေဘာထားမှာ လက်ေတွြဖစ်စဉ်များှင့် ြခားန းိုင်ပါသည်။ ဆိုလိုသည်မာှ တိုင်းိုင်ငံ အဝှမ်း
ဥပေဒစိုးမိုးေရးှင့် တည်ငိမ်ေအးချမ်းေရးအတွက် ယခုလို အကမ်းနည်းြဖင့် အုပ်ချပ်ြခင်းသည်သာ မှန်ကန်ထိ
ေရာက်ုင
ိ ်သည်ဟု ဘုရင်င
ှ ့် နန်းတွင်းအရာရှိတုိက ိုးသားစွာ ယံုကည်ကသည်လည်း ြဖစ်ိုင်ပါသည်။
တစ်နည်းအားြဖင့် အကွင်းမဲ့ အာဏာရှင် ဘုရင့်အပ
ု ်ချပ်ေရးမှာ ဘုရင်င
ှ ့် နန်းတွင်းဝန်ကီးများ သိထားသည့် တစ်ခု
တည်းေသာ အစိုးရစနစ်ြဖစ်ပီး ထိုကဲ့သို အစိုးရမျိး သက်ဆိုးရှည်ဖိုဆိုလင်လည်း အကမ်းဖက်နည်းလမ်းတိုြဖင့် ဖိှိပ်
ကွပ်ညပ်မှသာ တည်တန်ုင
ိ ်သည်ဟု ယံု ကည်ထား ပံုရသည်။
၁ရ၈၅ ခုတင
ွ ် ရခိုင်ကို ဗမာတို သိမ်းယူလိုက်သည့်အတွက် ရခိုင်လူမျိးတို ဘဂလားအေရှသို ထွက်ေြပးက
ပီး အင်အားစုံုး၍ ဗမာဘုရင်ကုိ ေတာ်လှန်ရာ ဗမာတိုက ယခင်အတိုင်း ကမ်းကပ်စွာ ှိမ်နင်းခဲ့ ကသည်။ ထိုနည်း
လည်းေကာင်း မွန်လူမျိးတိုမာှ လည်း အေလာင်းဘုရားလက်ထက်တွင် ရန်တန
ု ်ြပန်ခဲ့သလို ချင်းလူမျိးတို သည်ကား
ဗမာမင်းတို၏ အိုင်ကျင့် အေစာ်အကားကို အကာလိေကာ အချိန်အခါ မေရး ခံစားေနကရသည်ြဖစ်၍ မိန်းမပျိေလး
များဆိုလင် ေတာ်ေကာက်မည်စိုး၍ မျက်ှ ေပတွင် ေဆးမင်ုပ်များ ထိုးထားကရသည်။ - ဗမာဘုရင်တုိအတွက်
အုပ်ချပ်ေရးဆိုသည်မာှ လူထုကို အကမ်းဖက်၍ ကွပ်ညပ်ြခင်း၊ ြပည်သူတုိစတ
ိ ်ထဲတင
ွ ် ဘုရင့်အာဏာစက်ကုိ
ေကာက်ရံိုေသရမည်ဟု စွဲမတ
ှ ်သွားေအာင် သွတ်သွင်းြခင်း စသည့်အဓိပာယ်များသာ ရတတ်ေသးသည်ြဖစ်၍
လည်း ရန်သူမျိးငါးပါးတွင် မင်း(အစိုးရ) ကို ထည့်သွင်းထားသည်မာှ အထူးအဆန်း မဟုတ်ေချ။ ရာဇေတာဝါမင်းေဘး
မှလွတ်ေအာင် ပရိတ်ကီးပါဠိေတာ်ကို ရတ်ဆုေ
ိ နက သည်လည်း ြဖစ်သည်။ ဗမာမင်းတို၏ အစိုးမရေသာ
အမျက်ေဒါသေအာက်တင
ွ ် အမထမ်းေနထိုင်ေနကသည်ြဖစ်၍လည်း မင်းတိုမျက်ေစာင်း အေကာင်းမေရး ဟူ၍
အမှတ်ရိခ
ှ ဲ့ကသလို ဗမာဘုရင်အုပ်ချပ်ေရးကို ရံရာှ ေကာက်ရံ၍ မင်းမေရးရာတိုင
ှ ့် မပတ်သက်လိုေသာ ြပည်သူ
တို၏ သေဘာထားကိုမူ မင်းေလှေမာ လည်းမဆယ်င
ှ ့် ေြခှစ်ေချာင်းလည်း မကယ်ှင့် ဟူေသာ စကားပံု ထင်ဟပ်
လာခဲသ
့ ည်မာှ ယေနအထိ ြဖစ်သည်။ မင်း(အစိုးရ)ှင့် ပတ်သက်လာသမ ကိစအဝဝတွင် အကျိးထက် အဆိုးက
များသည်ဟူ၍သာ ြမန်မာတို သေဘာပိုက်ထား ကသည်ှင့်အညီ အစိုးရကိစများတွင် ပါဝင်လိုစိတ်လည်း မရှိတတ်
ကရာ ၎င်းအချက်ကုိ ဗမာတို၏ ထင်ရှားေသာ အမျိးသား လကဏာတစ်ခအ
ု ြဖစ် ေလ့လာိုင်ပါသည်။
သက်ဆိုးရှည်ကာေသာ အကွင်းမဲ့အာဏာရှင်ဘုရင်စနစ်
(၁၉) ရာစု ေန က်ပုင
ိ ်းအထိ ြမန်မာတို၏ အကွင်းမဲအ
့ ာဏာရှင် ဘုရင်စနစ် ရှည်ကာခဲ့ရသည့် အေကာင်း
များစွာရှိသည့်အနက် မျိးိုးစဉ်ဆက် ေနရာဆက်ခံိုင် ေသာ အထက်လာ လူတန်းစား (aristocratics) မရှိသည်မာှ
လည်း အဓိကကျ ေသာ အချက်တစ်ခုြဖစ်သည်။ ြမန်မာလူအဖွဲအစည်းတွင် ဘုရင့်မသ
ိ ားစုှင့် သာမန် အရပ်သားသာ
ရှိ၍ အလတ်လာ လူတန်းစား ေပျာက်ေနသည်။ ေန က်ထပ်တစ်ချက်မာှ ` မိကီးများ မဖွံဖိးလာေသာ အချက်
ြဖစ်သည်။ မိကီးများ မရှိသည့်အတွက် အတိုက် အခံအင်အားစုများ စုေဝးရာေနရာ မရှိရာမှ ဘုရင်စနစ်တစ်ခတ
ု ည်း
ကီးထွားခွင့်ရ လာခဲသ
့ ည်။ အြမင်ကျဉ်းေြမာင်းလှေသာ ဗမာတို၏ သက်ဦးဆံပိုင်အပ
ု ်ချပ်ေရး (သို) အာဏာ
အေဆာက်အအံုကို ေြပာင်းလဲြပြပင်ရာတွင် လစ်ဘရယ်တန်ဖိုးများ အမှန်တ ကယ် လိုအပ်ေနသည့်တုင
ိ ် ဗမာတို
အေနှင့် အနီးပတ်ဝန်းကျင်ုင
ိ ်ငံများမှ အတုယ
ူ ုင
ိ ် မည့် အကမ်းအလှမ်း မရှိခဲ့သည်မာှ လည်း အေကာင်းအရာတစ်ခု
ြဖစ်သည်။
တစ်ခါ ဗိတသ
ိ တိုင
ှ ့် စစ်ပွဲှစ်ကိမ်ြဖစ်ပီး ၁၈၂၄ ှင့် ၁၈၅၂ တွင် ရခိုင်၊ တနသာရီှင့် ေအာက်ြမန်မာိုင်ငံ
တိုကုိ ဗိတသ
ိ တို လက်သို ထိုးေပးလိုက်ရြပန်ရာ ပင်လယ်ဆိပ်ကမ်းမိများှင့်အတူ ိုင်ငံြခား
ကူးသန်းေရာင်းဝယ်ေရးသမားများှင့် အဆက်အသွယ်ြပတ်ေတာက်သာွ းပီး အထက်ြမန်မာြပည်မှာ ကုန်းတွင်းပိတ်
ေဒသ တစ်ခုအြဖစ် ဆက်လက်ရိလ
ှ ာခဲသ
့ ည်။ အကယ်၍ ဗိတသ
ိ တိုင
ှ ့် စစ်မြဖစ်ခဲ့လင် ြပည်တွင်းြပည်ပ
ကူးသန်းေရာင်းဝယ်ေရးတွင် ေဒသခံတုင
ိ ်ရင်းသား ကုန်သည် လူတန်းစား (သို) အုပ်စုများ ကီးထွား၍ ဘုရင့်မသ
ိ ားစု
ှင့်အပိင် ချမ်းသာလာကာ ဘုရင်၏ အချပ်အထိန်းမရှိေသာ အာဏာကို စိန်ေခိုင်ေလာက်သည့် အခွင့်အေရးများ ရ
လာိုင်စရာ ရှိေသာ်လည်း စစ်ြဖစ်ပီး ၁၈၅၂ ေန က်ပိုင်းမှစ၍ ဆိုခဲ့သလို လူတန်းစား (သို) အုပ်စုများ လံုးဝ ေပျာက်
ကွယ်ခဲ့ရသည်။ ြပည် ပ ဘုရင်တုိ နန်းစိုက်ရာ ေနြပည်ေတာ်ဟု ေခေသာ မိမှလွဲ၍ တူတတ
ူ န်တန် မိကီးများ ကီး
ထွားြဖစ်တည်လာြခင်းမရှိသည်မာှ လည်း၊ ကုန်သယ
ွ ်မလ
ုပ်ငန်း မဖွံဖိးခဲ့ သည့်အတွက်ြဖစ်သည်။ ေြပာရလင် မင်း
ေနြပည်ေတာ်ဟုဆိုေသာ မိများသည် ပင်လင် စတည်ကတည်းက ကုန်သယ
ွ ်ေရးလမ်းေကာင်းေပတွင် အေြခခံ
စဉ်းစားြခင်း မရှိဘဲ စစ်ေရးအရ တည်ခဲ့ ကသည်ြဖစ်၍ ဘုရင်တစ်ဦး ေြပာင်းေရနန်းစိုက်သည်င
ှ ့် မိေဟာင်းတိုမာှ
ကား ရာအြဖစ် စုေတသွားေတာ့သည်။
အကွင်းမဲ့အာဏာ
အစိုးရတစ်ရပ်တင
ွ ် အုပ်ချပ်ေရး၊ တရားစီရင်ေရးှင့် ဥပေဒြပေရးဟူ၍ လုပ်ငန်းကီးသံးု ရပ်ရိေ
ှ သာ်လည်း
အဆိုပါလုပ်ငန်းကီးသံးု ခုလံုးကိုမူ ဘုရင် တစ်ဦးတည်း ကသာ ချပ်ကိုင်ထားသည်ြဖစ်၍ ဘုရင်သည် အရာဌာနသံုးခု
လံုး၏ အကီးအကဲ လည်းြဖစ်သည်။ ဤတွင် အေန က်တုင
ိ ်းအဓိပာယ်အရ ဘုရင်ကုိ ဥပေဒြပသူအကီး အကဲ (Chief
Legislator) အြဖစ် အေကာက်အယူမမှားဖို သတိေပးလိုပါသည်။ အမှန်အားြဖင့် ဗမာမင်းအုပ်ချပ်ေရးပံစ
ု ံတင
ွ ်
အေန က်တုင
ိ ်းအုပ်ချပ်ေရး စနစ်နည်းတူ ဥပေဒြပပံုစံ မရှိခဲ့သလို ဗမာတိုကလည်း ထိုနည်းလည်းေကာင်း န းလည်
သေဘာ ေပါက်ခဲ့သည်မဟုတ်ပါ။ စင်စစ် ဥပေဒကဲ့သို အသိအမှတ်ြပိုင်ေလာက်ေသာ အမိန်မျိးကို ဘုရင်ဘက်မှ
ထုတ်ြပန်ခဲသ
့ ည် မဟုတ်သလို ဘုရင်အေနှင့် မည်သည့် ဥပေဒမ ြပာန်းခဲ့ြခင်းလည်းမရှိ။ ဗမာဘုရင်အုပ်ချပ်ေရး
တွင် ထံးု တမ်းဥပေဒ (သို) ဓမသတ်များသာရှိပီး တစ်ခါတစ်ရံ ဓမသတ်အသစ်တိုကုိ ဘုရင်က ချမှတ်ေပးိုင်ပါ သည်။
သိုြဖစ်ရာ ဘုရင့်အမိန်ဆိုသည်မာှ အုပ်ချပ်ေရးဆိုင်ရာ န်ကားချက်များသာ ြဖစ်၍ ေလျာ့တေ
ိ လျာ့ရဲ ကိစအချိတိုမှ
အပ ဘုရင်ကုိ ဥပေဒြပသူအြဖစ် သတ်မတ
ှ ် - ိုင်မည်မဟုတ်ပါ။
လူမဘ
ဝှင့် မျဉ်းပိင် အာဏာရှင်အပ
ု ်ချပ်ေရး အေြခခံအေတွး
ဗမာဘုရင်အုပ်ချပ်ေရးစနစ်ကို အကျဉ်းအားြဖင့် အာဏာရှင်အပ
ု ်ချပ်ေရးဟု ပံေ
ု ဖာ်ုင
ိ ်ေသာ်လည်း
အာဏာရှင်ဆန်ေသာ အေြခခံအယူအဆတိုကုမ
ိ ူ ဗမာိုင်ငံေရး နယ်ပယ်၌သာ ေတွရတတ်သည်မဟုတ်ဘဲ လူမဘ
ဝ
ှင့် မျဉ်းပိင်ရိရ
ှ ာ ြမန်မာတို၏ လူမေ
ရးအေတွးအေခများ၌ပင် အာဏာရှင်ဆန်ေသာ အမူအကျင့်များ စွဲမဲစာွ အြမစ်
တွယ်ေနသည်။
အထက်လ
ူ ှင့် ေအာက်လူ၊ လူကီးှင့် လူငယ်၊ ရာထူးဌာနကီးသူှင့် ငယ်သူ၊ မိဘှင့် သားသမီး၊ ဆရာ
ှင့် တပည့် စသည်အားြဖင့် အထက်ေအာက် ကီးငယ်အလိုက် ဖွဲစည်းထားေသာ လူမစ
နစ်ြဖစ်သည်င
ှ ့်အညီ ၎င်းတို
အေနှင့် သက်ဆိုင်ရာ ကျင့်ဝတ်ှင့် ဝတရားတိုကုလ
ိ ည်း မြဖစ်မေနြဖည့်ဆည်းရမည်ြဖစ်ရာ ဗမာလူမေ
ရးစနစ်မာှ
အြပသေဘာေဆာင်ေသာ ဥပေဒကို အေြခခံ၍ လူတစ်ဦး ချင်းစီ၏ လွတ်လပ်ေသာ ဆက်ဆံေရးမျိး မဟုတ်ဘဲ
ကျင့်ဝတ်အေြခခံ၊ လူပဂ
ု ိလ်ကို ဗဟိုြပထားေသာ လူမေ
ရးစနစ်ြဖစ်သည်။ ိုင်ငံေရးှင့် ေလာကီေရးရာတိုကုိ စိတ်ဝင်
စားြခင်းမရှိေသာ ဗုဒဘာသာကလည်း ဗမာ့လူမဘ
ဝကို အများဆံးု လမ်းမိုးထားသည် ှင့်အညီ၊ ဗုဒဘာသာ အေြခခံ
သင်ကားချက်များမှ ဆင်းသက်လာေသာ မိဘကျင့်ဝတ်၊ သားသမီးကျင့်ဝတ်၊ တပည့်ကျင့်ဝတ် စသည်အားြဖင့်
လူမဆ
က်ဆံေရး နီတမ
ိ ျားလည်း အခိုင်အမာရှိေနသည်။
ြမန်မာ့အေတွးအေခပံုစံ
ပုဂံကို တည်ေထာင်ခဲ့ေသာ အေန ်ရထာမင်းမှ စတင်ေရတွက်ေသာ် ဗမာ' တို၏ ဘုရင်အုပ်ချပ်ေရးစနစ် ှစ်
ေပါင်း (၈၀၀) မ တည်တံလာခဲ့ပီး အဆိုပါကာလများ အတွင် ဗမာ့လက်နက်ိုင်ငံေတာ်ကီးများ ြပန်ကားလာသူ ိုင်ငံ
ငယ်ကေလးများ အြဖစ် ပိကွဲသွားသည်လည်း ရှိခဲ့သည်။ ထီးေဆာင်းမင်းတိုသည်လည်း ဗမာ၊ ရှမ်း၊ မွန် စသည်
အားြဖင့် အလိလိ ေပထွန်းလာသလို ငံ့လိးပျက်စးီ သွားကသည်လည်း ရှိသည်။ မည်သုိရိေ
ှ စ အုပ်ချပ်ေရးမှာမူ
အကွင်းမဲအ
့ ာဏာကို ကိုင်စွဲထားေသာ ဘုရင်စနစ်သာ လမ်းမိုးလာခဲ့ရာ ဆိုခဲ့သလို အကွင်းမဲအ
့ ာဏာပိုင်စနစ်ကို
အာခံခဲ့ သည့် အစဉ်အလာမရှိ။ (၁၅) ရာစု အဂလန်လို ဘုရင့်အာဏာကို စိန်ေခခဲ့ေသာ သမိုင်းြဖစ်ရပ်မျိး မရှိ။ မင်း
ဆိုးမင်းညစ်ကို နန်းချဖို ပုန်ကန်မမ
ျား ရှိခဲ့ေသာ်လည်း ရာဇပလင်ေပ ဘုရင်သစ်တစ်ေယာက် ေရာက်လာပီး ယခင်
အုပ်ချပ်ေရးစနစ်ြဖင့်သာ သံသရာလည်ခဲ့သည်ချည်းြဖစ်၍ အကွင်းမဲအ
့ ာဏာရှင် ဘုရင်စနစ်ကုိ တစ်ခတ
ု ည်း ေသာ
အစိုးရပံုစံအြဖစ် လက်ခံလာခဲ့ကရာ ေန က်ဆံုး ဗိတသ
ိ ကိုလိုနီလက်ေအာက် ေရာက်ရိခ
ှ ျိန်အထိြဖစ်သည်။ သိုြဖစ်၍
ဤမ ကာလရှည်ကာ အကွင်းမဲအ
့ ာဏာရှင် ဘုရင့်အပ
ု ်ချပ်ေရး စနစ်ှင့် အသားကျလာခဲ့ကေသာ ဗမာတိုတင
ွ ်
အုပ်ချပ်ေရးှင့် ပတ်သက်ေသာ ကိုယ်ပုင
ိ ်အေတွးအေခတစ်ခု ရှိေနသည်ကို အလွယ်တကူ ေတွး ကည့်ိုင်ပါသည်။
သံုးေချာင်းေထာက် အာဏာအေဆာက်အအံ၏
ု အေခါင်အချပ်အြဖစ် ဘုရင်ကုိ ေနရာေပးထားပီး ဘုရင့်
အာဏာမှာ အကွင်းမဲြ့ ဖစ်၍ ေမးခွန်းထုတ်စရာ မလိုဟု ဗမာတိုက ြမင်သည်။ ဘုရင်ပီးလင် ဘုရင့်အာဏာအေပ
လံုးဝမှီခိုေနက ေသာ မင်းမထမ်းအရာရှိများရှိသည်။ ၎င်းတိုမာှ အရပ်သားများှင့် ိင်းယှဉ်လင် အခွင့်ထူးခံ
လူတန်းစားများြဖစ်ပီး အအုပ်အချပ်ခံ ြပည်သတ
ူ ုိမာှ အာဏာအေဆာက် အအံ၏
ု ေအာက်ဆံးု တွင် ရှိေနကသည်။
ေယဘုယျအားြဖင့် အအုပ်ချပ်ခံ ြပည်သူတုိမာှ နင်းြပားဘဝ ေရာက်ေနကသည်ဆိုေသာ်လည်း ဗမာလူအဖွဲအစည်း
တွင် လူတန်းစား ဇာတ်စနစ် (သို) လူမအ
ဆင့်အတန်းကို ပံေ
ု သသတ်မတ
ှ ်ထားမမျိး မရှိသည်က တစ်ေကာင်း၊
မျိးိုးစဉ်ဆက် ရာထူးဆက်ခံေသာ မှးမတ်မျိးိုး မရှိသည်က တစ်ေကာင်း၊ တိုေကာင့် မင်းမထမ်းအရာရှိတုိကုိ
သာမန်အရပ်သားထဲကပင် ေရးချယ်ခန်ကရသည်။ သိုြဖစ်၍ အုပ်ချပ်ေရးလူတန်းစားမှာ အအုပ်အချပ်ခံ
လူတန်းစား၏ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခု ြဖစ်ေနရာ အဆိုပါလူတန်းစား ှစ်ရပ်လံုး၏ အေတွးအေခပံုစံအများစုကိုမူ
အကွင်းမဲ့ အာဏာရှင် ဘုရင်စနစ်၏ သေဘာသဘာဝကပင် ြပာန်းေနသည်ြဖစ်၍ ေအာက်ပါ သေဘာထားအြမင်ကို
အထင်အရှားေတွရသည်။
၄။ အစိုးရဟူသည် ြပည်သူတုိင
ှ ့် သက်ဆိုင်ေသာ ကိစမဟုတ်။
၉။ မတူညေ
ီ သာ သေဘာထားြဖစ်သည့်တုင
ိ ် အစိုးရကို အတိုက်အခံလုပ်၍ မရ၊ ဆန်ကျင်ဝံ့လင် ဒုကလှလှ
ကီးေတွမည်။
မင်းေနြပည်ေတာ်မှ ရာရာ့ပလင်ထက်တင
ွ ် ဘုရင်လုပ်သက
ူ ဘဝရှင်မင်း တရားကီး ဘွဲခံ၍ အုပ်ချပ်မင်းလုပ်
ေနသလို ဝန်ေထာက် ဝန်မင်းတိုကလည်း စီရင်စု စီရင်နယ်များတွင် အာဏာကို ဓားလွတ်ကုင
ိ ်၍ ထင်ရာစိုင်းေနေသာ
ဘုရင်ငယ်ေလးများ သဖွယ် ြပမူေနကသည်ြဖစ်ရာ ြပည်သတ
ူ ုိအေနှင့် မေကျနပ်၍ လတ်ေတာ်သုိ တိုင်ကားမည်ဆုိ
လင်လည်း လက်ေတွအေြခအေနများအရ တိုင်ကားိုင်ကသည် မဟုတ်ပါ။ မင်းေနြပည်ေတာ်ှင့် ခရီးကလှမ်း၊
လမ်းခရီးကကမ်း၊ ေငွေကးှင့် အချိန် များစွာ အကုန်အကျခံရမည်ြဖစ်သလို မိမတ
ိ ုိ တိုင်ကားမည့် အမအခင်းမှ
လည်း ိုင်မလား၊ ံး မလား မေသချာ မေရရာှင့် သာမန်အရပ်သားဘဝမှာ မင်းမထမ်းအရာရှိ များှင့် ထိတ်တုက
ိ ်
ေတွလင် အံးချည်းသာ ြဖစ်ေနေတာ့သည်။
မင်းမထမ်းအရာရှိတုိကုိ ဤမေကာက်ရံေနရသည်ဆုလ
ိ င် ဘုရင်ကုယ
ိ ် တိုင်၏ တရားလက်လတ
ွ ်
အမူအကျင့်များ တစ်ဖက်ေစာင်းနင်း ဆံုးြဖတ်ချက်တုိကုိ ေဝဖန်ဖိုဆိုသည်မာှ ဗမာတိုအတွက် လံုးဝ ကံစည်အပ်သည့်
အရာမဟုတ်သလို ေန က်ဆံုး အေမာ်အေခ အလှမ်းအကမ်းမဲဘ
့ ဝြဖင့် ြဖစ်သမအေကာင်း အေကာင်းချည်းသာဟူ၍
ကံကိုသာ ယိုးမယ်ဖွဲေသာ အေလ့အထရလာခဲ့ ကသည်။
အစိုးရကိစသည် ြပည်သူကိစမဟုတ်
အုပ်ချပ်ေရးကိစအဝဝကို ဘုရင်င
ှ ့် နန်းတွင်းအရာရှိကီးကသာ ေမာင်ပုင
ိ ်စီး ထားသည်ှင့်အညီ ဘုရင်၏
တာဝန်မှာ အုပ်ချပ်ဖိုြဖစ်၍ ြပည်သူတုိ၏ တာဝန်ကား ဦးွတ်န ခံဖုိြဖစ်ပီး ိုင်ငံအပ
ု ်ချပ်ေရးကိစတုိတင
ွ ် ပါဝင်
ပတ်သက်ရမည့်အလုပ်မာှ ြပည်သူတုိင
ှ ့် မဆီမဆိုင်ေသာ ကိစြဖစ်သည်ဆိုလင် အစိုးရ၏ စီမံခန်ခွဲေရးှင့် အုပ်ချပ်
ေရးလုပ်ငန်းများတွင် အများညီပါဝင်ပတ်သက်ရမည်ဟူေသာ အယူအဆမှာ ဗမာတိုင
ှ ့် သူစိမ်းတရံဆန်ေနသည်။
ဝန်ကီးဝန်မင်းများမှာ ြပည်သူကိုယ်စားလှယ်များ မဟုတ်။ ဘုရင်၏ လက်ံးု များသာြဖစ်ပီး ဘုရင့်အလိုေတာ်ကျ
တိုင်းေရးြပည်ရာတိုကုိ အုပ်ချပ်စမ
ီ ံရသည်။ အကယ်၍ ြပည်သတ
ူ ုိအကျိးကို လိုလားသည်ဆိုလင် ဝန်ကီး ဝန်မင်းများ
အေနှင့် ဘုရင့်အမေတာ်ထမ်းေနရစဉ်ကာလအတွင်း ကူညေ
ီ ဆာင်ရက်ေပး ိုင်သည်ြဖစ်၍ ဤသည်ပင် ြပည်သူတုိ
ကိုယ်စား ြပည်သတ
ူ ုိဘက်မှ အေကာင်းဆံးု စွမ်းေဆာင်ုင
ိ ်ြခင်းြဖစ်သည်။ လတ်ေတာ်ဆုသ
ိ ည်မာှ လည်း အများဆကို
ကိုယ်စားြပရာ ဥပေဒြပဌာနမဟုတ်ဘဲ ဘုရင့်ဆင
ှ ့်အညီ ဆံးု ြဖတ်ချက်တုိကုိ အေကာင်အထည်ေဖာ် ေပးရာ ဌာန
တစ်ခု ြဖစ်သည်။
အခွင့်ထူးခံမင်းမှးထမ်း
ဗမာ့လူအဖွဲအစည်းတွင် ဟိဇာတ်စနစ်ကဲသ
့ ို လူမလ
ူတန်းစား ခွဲြခားမမျိး မရှိေသာ်လည်း လူတန်းစား
ာဉ်၊ အထူးသြဖင့် မင်းမထမ်း အရာရှိာဉ်ကား စွဲမဲစာွ ရှင်သန်ေနဆဲြဖစ်သည်။ ဤသို ရှိေနသည်မှာလည်း ဘုရင့်
မိသားစုမအ
ှ ပ ဗမာလူအဖွဲ အစည်းတစ်ခလ
ု ံုးတွင် မင်းမထမ်းအရာရှိများမှာ အခွင့်ထူးခံလူတန်းစားတစ်ရပ်လို ြမန်မာ့
ိုင်ငံအတွက် ြဖစ်ဟန်ကုိ အကွင်းြဖစ်စာရှိသူများြဖင့် အမျိး ြမန်မာ့ိုင်ငံေရးအေတွးအေခ ၅၁ ဖွဲစည်းထား
သည့်အတွက် ြဖစ်ဟန်တသ
ူ ည်။
အစိုးရစနစ်တင
ွ ် ဘုရင့်အာဏာမှာ အကွင်းမဲြ့ ဖစ်ေနရာ ဘုရင့်အမထမ်းအရာရှိ တိုသည်လည်း သာမန်
အရပ်သားများတိုင
ှ ့် ယှဉ်လင် အာဏာရှိသူများြဖစ်သည်။ မင်းမထမ်းအရာရှိြဖစ်ေစ သာမန်အရပ်သားြဖစ်ေစ
ဘုရင်၏ ေကျးေတာ်မျိး ကန်ေတာ်မျိး များြဖစ်ေနသည့်တုင
ိ ် မင်းမထမ်းအရာရှိတစ်ေယာက်ကုိ အြခားအရာရှိတစ်
ေယာက်က အိုင်ကျင့်ေစာ်ကား၍ မရိုင်ေသာ်လည်း သာမန်အရပ်သားတစ်ဦးအဖိုမာှ မူ အားကိုး စရာ ဘာမမရှိဘဲ
ြမင်ြမင်သမ အရာထမ်းအမထမ်းမှန်လင် ေကာက်ေနရသည်။ မင်းမထမ်းအရာရှိဆိုးတို၏ တရားလက်လတ
ွ ်
အိုင်ကျင့်ြခင်းမှ ကင်းေဝးဖိုဆိုလင် ကိုယ်တိုင်က မင်းမထမ်းြဖစ်ဖုိ လိုလာသည်။ အစိုးရလူြဖစ်ေနမှသာ ဘဝလံု ခံ
မည်ြဖစ်ရာ ေယဘုယျအားြဖင့် မင်းမထမ်းအရာရှိြဖစ်မှသာ လူရာဝင်သည်ဟု သေဘာထားကသည်။
သာမန်အရပ်သားတစ်ဦး မင်းချင်းအရာရှိြဖစ်သွားပီဆိုသည်င
ှ ့် အတိတ်ကုိ ေမ့ကာချက်ချင်းပင် မင်းစိတ်စုးိ
စိတ် ေပါက်သွားတတ်သည်ြဖစ်၍ ဤသိုေသာ စိုက် လကဏာမျိးတိုကုိ ယေနတိုင် ေတွြမင်ေနရဆဲြဖစ်သည်။
ဆိုခဲ့သလို အုပ်ချပ်ေရးပံစ
ု ံတင
ွ ် ေအာက်လူက မည်မပင် မဟုတ်တုတ် လုပ်သည်ြဖစ်ေစ အထက်အရာရှိက
အကာအကွယ်ေပးေနသမကာလပတ်လံုး ေအာက်လူအေနှင့် လွတ်လွတ်ကတ်ကတ် ဆက်လုပ်ိုင်သလို အုပ်ချပ်
ေရးေကာင်း မေကာင်း တိုင်းတာိုင်ေသာ စံသတ်မတ
ှ ်ချက် မရှိသည့်အတွက်လည်း အေြခအေန တစ်ခုလံုးမှာ
အထက်အရာရှိေပတွင် မူတည်ေနသည်။ အထက်အရာရှိ၏ ကိုယ်ကျင့် တရားှင့် အုပ်ချပ်ေရး ကမ်းကျင်မေကာင်း
လျင် အုပ်ချပ်ေရးတစ်ခလ
ု ံုး ေကာင်းမွန်ိုင်ပီး မေကာင်းလင် အုပ်ချပ်ေရးတစ်ခလ
ု ံုး ယိုယင
ွ ်းပျက်စီးကာ
လက်ေအာက်မင်းချင်းတိုသည် လည်း အကျင့်ပျက်လာေတာ့သည်။ ကို မိ ဝန်ကီးဝန်မင်းတို လိုက်န ရမည့်
ကျင့်ဝတ်များ ရှိေသာ်လည်း နန်းတွင်း၌သာ သံုးပီး ြပည်သတ
ူ ုိင
ှ ့် ဆက်ဆံရာတွင် လိုက်န ေစာင့်ထိန်းမ မရှိ
သည့်အတွက် ေအာက်ေြခ မင်းမထမ်းတိုက အထက်အရာရှိ ေကျနပ်ေအာင် ဖားဖားယားယား လုပ်ေနကရသည်။
အထက်အရာရှိ၏ ေထာက်ခံမရမှသာ ေအာက်လူ၏ မင်းမထမ်း ဘဝ အစားရေချာင်မှာမို ဝန်ထမ်းအားလံုး အထက်
လူစကားကို ဟုတ်သည်ြဖစ်ေစ မဟုတ်သည်ြဖစ်ေစ “မှန်ပါ ့ဘုရား” က်ေနရသည်။ အထက်အမိန်ကုိ န ခံံု မကေတာ့
ဘဲ အထက်အရာရှိကို ကညဝတေတာ၊ ခခယယ ဆက်ဆံေနရသည်ြဖစ်၍ အဆိုပါ အေနအထားမှ လာဘ်ေပး
လာဘ်ယူ ဓေလ့ေပထွက်လာပံုရသည်။ ( အထက်အရာရှိထံ လက်ေအာက်အရာရှိငယ်က လက်ေဆာင်တစ်ခခ
ု ုယူ ပီး
ချည်းကပ်တတ်ရာ ဤသို လက်ေဆာင်တစ်ခခ
ု ု မြဖစ်မေန ေပးရသည့်အမူအကျင့်မာှ စွဲမဲလာပီး အထက်အရာရှိ
ေထာက်ခံမရ
ဖို လုပ်ိုးလုပ်စဉ်တစ်ခုလို ြဖစ်လာသည်။
ဗမာတစ်ြပည်လံးု ဗိတသ
ိ လက်ေအာက်ခံ ကိုလိုနီနယ်ေြမတစ်ခုြဖစ်ေကာင်း ၁၈၈၆၊ ဇန်နဝါရီ (၁) ရက်တွင်
ေကညာချိန်မှစ၍ ဗမာြပည်တင
ွ ် ဘုရင်အုပ်ချပ်ေရး နိိတံသွားခဲရ
့ ာ ဗိတသ
ိ အုပ်ချပ်ေရး စတင်လာပီး ဗမာြပည်ကုိ
ဗိတသ
ိ တိုအုပ်ချပ်ရာ တွင် ရန်ကုန်တင
ွ ် အုပ်ချပ်ေရးဆိုင်ရာ ေကာ်မရှင်န မင်းကီးထားရှိပီး အိိယအေြခစိုက်
ဘုရင်ခံမှတစ်ဆင့် အုပ်ချပ်၍ ဗမာတို၏ အာဏာရှင်ဘုရင်အုပ်ချပ်ေရးစနစ်ကိုမူ အေြခခံဥပေဒအရ အုပ်ချပ်ေသာ
ဗျိုကေရစီစနစ်ြဖင့် အစားထိုးလိုက်သည်။
၁၉၂၃ခုှစ် ဗိတသ
ိ အုပ်ချပ်ေရး၏ သေဘာသဘာဝှင့် ဗဟုသေဘာထား
အထက်ြမန်မာြပည်ကုိ ဗိတသ
ိ တို သိမ်းယူပီးသည်င
ှ ့် ဒီမုက
ိ ရက်တစ် အေဆာက်အအံမ
ု ျား၊ ဥပမာ ြပည်သူ
လတ်ေတာ်၊ အလှည့်ကျေရးေကာက်ပဲွှင့် ကက်ဘိ နက်စနစ်ကို ချက်ချင်းတည်ေဆာက်ေပးိုင်သည်မဟုတ်ပါ။
ယေနအသံုးြပေနေသာ . ဒီမုက
ိ ေရစီ၏ အဓိပာယ်အရဆိုလင် ထိုစဉ်က အဂလန်၌ပင် ဒီမုက
ိ ေရစီ အုပ်ချပ်ေရး စနစ်
သည် ေကာင်းစွာ ရှင်သန်ြခင်းမရှိေသးပါ။ မည်သိုရိေ
ှ စ၊ အထက်ြမန်မာြပည် တစ်ပိုင်လံုးကို ဗိတသ
ိ သိမ်းယူလိုက်
သည့်အခါတွင်မူ ိုင်ငံေရးအရ အုပ်ချပ်ေရးမှာ ဗျိုကရက်တစ် အာဏာပိုင်ဘုရင်စနစ်မှ ဖွဲစည်းပံုအေြခခံဗျိုကေရ
စီသို ကူးေြပာင်း - လာခဲ့သည်။ သိုပါလျက် အထက်ဗမာြပည်မာှ ဗိတသ
ိ အစိုးရက ကပ်ကပ်မတ်မတ် အုပ်ချပ်ေရး မ
ေပးေသးဘဲ၊ ဗိတသ
ိ စစ်ဘက်င
ှ ့် အရပ်ဘက်အရာရှိတုိ၏ တစ်ဦးချင်း စီမံကွပ်ကဲမြ ဖင့် ှစ်အေတာ်ကာကာ
ထိန်းချပ်လာခဲသ
့ ည်။
အုပ်ချပ်ေရးဆိုင်ရာစံချိန်စံန
်းတိုကုိ ေသွဖည်၍ ရာထူးအာဏာအရ လက်လွတ်စပယ်ေဆာင်ရက်သည်များ
ဗိတသ
ိ အုပ်ချပ်ေရးစနစ်တင
ွ ် ရှိိုင်ေသာ်လည်း ဥပေဒကို ေလးစားလိုက်န ၍ မှန်မှန်ကန်ကန်ေဆာင်ရက်တတ်ေသာ
ဗိတသ
ိ အုပ်ချပ် ေရးအရာရှိတုိ၏ အထက်တန်းကျေသာ ကျင့်ဝတ်တိုကုမ
ိ ူ ဗမာတိုကုယ
ိ ်တိုင် အသိ အမှတ်ြပကရသ
လို အထူးသြဖင့် အုပ်ချပ်ေရးအကီးအကဲတို၏ မှန်မှန်ကန်ကန် တရားစီရင်မ၊ မတစွာေဆာင်ရက်မ၊ ယံု ကည်ချက်
အတိုင်း ရဲရဲဝံဝ
့ ံ့လုပ်ကိုင်တတ်ေသာ အမအကျင့်တုိကုိ ထင်ထင်ရာှ းရှားေတွြမင်ိုင်သည်။
ဗိတသ
ိ အုပ်ချပ်ေရးမှ အတုယစ
ူ ရာေကာင်းေသာ လကဏာများစွာရှိသည့် အနက်၊ တစ်ခုမာှ ဗမာမင်းတို
လက်ထက်က ကျင့်သံုးခဲ့ေသာ လုပ်ခမေပးဘဲ အဓမ ခိုင်းေစေသာ အေလ့အထကို ဖျက်သိမ်းလိုက်ပီး မိမတ
ိ ုိ၏
လုပ်အားအလိုက် လုပ်ခ ေပးေသာ စနစ်ြဖင့် အစားထိုးခဲ့ရာ၊ ဗမာမင်းတို အတင်းအကျပ် ခိုင်းသမ လုပ်ခဲ့ရေသာ ဗမာ
တိုအဖို ယခုစနစ်ကုမ
ိ ူ လိက်လိက်လှဲလှဲလက်ခံလာကသလို ေဒသခံြပည်သူတုိကုိ ဥပေဒမဲ့ အဓမခုင
ိ ်းေစြခင်းမြပရ
ဟူ၍လည်း ၁၈၈၉ ခုှစ်တင
ွ ် ထုတ်ြပန်ေသာ အတွင်း ဝန်ံုးေကညာစာတွင် အတိအလင်းေဖာ်ြပထားသည်။ ထိုစဉ်က
အုပ်ချပ်ေရးအထိုင် မကျေသးသလို အထက်ြမန်မာြပည်ကုိ ဗိတသ
ိ တို သိမ်းယူအပီး (၁၀) ှစ်ခန်အထိ ေဒသခံဗမာ
ှင့် တိုင်းရင်းသားတိုက ဗိတသ
ိ စစ်တပ်ကုိ ေြပာက်ကျား တိုက်ခုက
ိ ်ေန သည်ြဖစ်၍ ဗိတသ
ိ စစ်တပ် သယ်ယူ
ပိုေဆာင်ေရးကိစတုိအတွက် လုပ်သားများ ဆင့်ေခေနရသည့်တုင
ိ ် ေဒသခံြပည်သူတုိ စိတ်အေှ င့်အယှက်မရှိေအာင်
အတတ်ုင
ိ ် ဆံုး အကာအကွယ်ေပးရမည်ဟလ
ု ည်း အဆိုပါေကညာချက်တင
ွ ် ေဖြပထားသည်။ သိုရိသ
ှ ည့်တုင
ိ ် အဓမ
လုပ်အားေစခိုင်းေသာ အေလ့အထကား တစ်ြပည်လံးု အတိုင်း အတာှင့် အဆံုးသတ်သွားသည်ေတာ့ မဟုတ်ပါ။
၁၉၃ဝ ကာလများအထိ ရှမ်းေစာ် ဘွားေစာ်ကန်တိုက လူထုကို လုပ်ခမေပးဘဲ ခိုင်းေနဆဲြဖစ်ေသာ်လည်း ယခင်ဗမာ
မင်း များလက်ထက်ကလို မထင်လင်မထင်သလို အိုင်ကျင့်တတ်ေသာ အေလ့အထတို ကား ေပျာက်သေလာက်ရိှ
လာသည်။
အာဏာကိုအလွဲသံုးစားလုပ်တတ်ေသာ အရပ်သားအရာရှိငယ်တိုကုလ
ိ ည်း ဗိတသ
ိ အထက်အရာရှိတုိက မ
ြဖစ်မေန အေရးယူရသည်များလည်း မကာခဏရှိခဲ့ရာ ယင်းတိုအနက် ဗမာအရာရှိငယ်များမှာ ထင်ရာှ းပီး၊ ယခင်
ဘုရင်များလက်ထက် နည်းတူ မင်းမထမ်းအရာရှိက အရပ်သားကို ထင်သလို အိုင်ကျင့်ိုင်သည်ဟ၍
ူ ယုတ်ညံ့ေသာ
မင်းမထမ်းာဉ်မျိး ြမန်မာအရာရှိငယ်များတွင် ယခုတုင
ိ ်စွဲကျန်ေနပံလ
ု ည်း ရသည်။ ဗမာမိအုပ်တစ်ဦး နယ်လည
ှ ့်ခရီး
ထွက်စဉ် သူှင့်အတူပါလာေသာ ေန က် လိုက်တပည့်တပန်းတိုက ေသာင်းကျန်းကသည့်အတွက် ဗိတသ
ိ အရာရှိက
မိအုပ်ကို ရာထူးချ၍ အြပစ်ေပးခဲရ
့ သည်။
ဗမာမင်းအုပ်ချပ်ေရးစနစ်ထက် ဗိတသ
ိ အုပ်ချပ်ေရးက သာလွန်ေကာင်းကို မျက်ဝါးထင်ထင် ေတွြမင်ေနရ
သည်ြဖစ်၍ ဗမာဘုရင်င
ှ ့် အမထမ်းအရာရှိတုိ ဗိုလ်ကျ အိုင်ကျင့်မည်ကုိ ေကာက်လန်ကသြဖင့် မည်သူမ ချမ်းသာ
ေအာင်ကိး စားရဲကရာမှ ဗမာစီးပွားေရးတံုဆိုင်းေနပီး ယခု မိမတ
ိ ုိကိးစားလင် ကိးစားသေလာက် အကျိးခံစား ိုင်
သလို အာမခံချက်လည်းရှိေသာ ဗိတသ
ိ ဥပေဒေအာက်တင
ွ ် ြမန်မာတို ေပျာ်ရင်ေန ကေကာင်း ေကာ်မရှင်န မင်းကီး
“ဖစ်ချီ”က မှတ်ချက်ချခဲ့သည်။
ဗိတသ
ိ အုပ်ချပ်ေရးအေပ သေဘာေပါက်န းလည်ြခင်းှင့် ြငင်းပယ်ြခင်း
ဗိတသ
ိ အုပ်ချပ်ေရးှင့် ပတ်သက်လင် ြမန်မာတို၏ ေယဘုယျသေဘာ ထားမှာ ဒွိဟသံသယရှိေနပံရ
ု သည်။
အများစုအေနှင့် ဗိတသ
ိ အုပ်ချပ်ေရး၏ လက်ခံုင
ိ ်ဖယ
ွ ်ေကာင်းေသာ အမူအကျင့်တုိကုိ အသိအမှတ်ြပကရသလို
တစ်ချိန် တည်းမှာပင် ဗိတသ
ိ တိုကုိ ဆန်ကျင်ခဲ့ကသည်ြဖစ်ရာ၊ တစ်နည်းအားြဖင့် ဗိတသ
ိ အုပ်ချပ်ေရး၏ ထူးြခား
သာလွန်မတုိကုိ သေဘာေပါက်န းလည်ကေသာ်လည်း ိုင်ငံြခား သားအုပ်ချပ်မြဖစ်၍ လက်ခံဖုိ ြငင်းဆန်ေနြခင်း
ြဖစ်သည်။ မည်သုိရိေ
ှ စ၊ ဗိတသ
ိ အုပ်ချပ်ေရး၏ အေစာပိုင်းကာလများအတွင်း (၁၈၂၆ ၈၆) အလျင်အြမန် တိုးတက်
ဖွံဖိးလာသည်ြဖစ်၍ ေအာက်ြမန်မာြပည်တင
ွ ် ေကျးရာတို က မိကီးများြဖစ်လာေနချိန်တင
ွ ် အထက်ြမန်မာြပည်
တွင်မူ မိကီးများက ရာြဖစ်သွား သည်ဟေ
ူ သာ အေြပာအဆိုများပင်ရိလ
ှ ာခဲသ
့ ည်။ ထိုမတ
ှ စ်ြပည်လံုးကို ဗိတသ
ိ တို
သိမ်းလိုက်သည့်အခါတွင်လည်း လံု ခံငိမ်းချမ်း၍ ေနေပျာ်ေသာ အေြခအေနများ ရှိလာခဲသ
့ ည်ကုိ ယခင်လို အိပ်ေန
တုန်းအသတ်ခံရမှာ မေကာက်ရေတာ့ဘူးဟု မှတ်ချက်ချခဲ့သလို သားသည်မခ
ိ င်တစ်ေယာက်အေနှင့် မိုးေကာင်း၊
ကျိင်းတံု ရန်ကန
ု ် ခရီးကို တစ်ေယာက်တည်း ေဘးကင်းလံု ခံစွာ ခရီးသွားလာိုင်သည်။
သိုရိသ
ှ ည့်တုင
ိ ် ဗိတသ
ိ တို စိုးမိုးမကိုကား ဗမာအများစုအေနှင့် ခံတင
ွ ်း မေတွိုင်က၊ ဗိတသ
ိ အုပ်ချပ်ေရး
ေကာင်းမေကာင့် ုပ်ပုင
ိ ်းဆိုင်ရာတိုးတက်မတုိ မည်မပင်ြဖစ်ထန
ွ ်းလာသည်ြဖစ်ေစ၊ ဗိတသ
ိ အုပ်ချပ်မေအာက် ကန်
သေဘာက်ဘဝ ေရာက်ေနရသြဖင့် လူြဖစ်ံး ေနသည်ဟု ဗမာတိုက ယံုကည်ကသည်။ အဂလပ
ိ ် အုပ်ချပ်ေရး၏
အကျိးြဖစ်ထွန်းမကို အများအားြဖင့် ဗမာတို သေဘာေပါက်န းလည် ထားကေသာ်လည်း ဘယ်ေလာက်ပင်ဆိုးဆိုး
ကိုယ့်မင်းကိုယ်ချင်းှင့်ေနရသည်က တင့်တယ်သည်ဟု ထင်သည်။ အတိတ်က ဗမာသူရဲေကာင်းမင်းတို လက်နက်
ိုင်ငံေတာ်ကီးများချဲထွင်၍ ေရထီးေဆာင်းခဲ့ကပံက
ု ို ြပန်လွမ်းရင်း၊ ဗိတသ
ိ လက် ေအာက်ေရာက်ေနရသည့်အြဖစ်ကို
မခံမရပ်ုင
ိ ်ြဖစ်ခဲ့ ကသည်။ အထူးသြဖင့် မျိးချစ်စိတ် ြပင်းထန်ေသာ ဗမာပညာရှိစာဆိုှင့် စာတတ်ေပတတ် ဘုန်း
ေတာ်ကီးများက နယ်ချဲမစာဒိိတုိ လက်ေအာက်တွင် အမျိး၊ ဘာသာ၊ သာသန ကွယ်ေပျာက်ပါပီ ဟူ၍
ရင်ထုမန ြဖစ်ခဲ့ ကသည်။ သိုြဖစ်၍လည်း ဆီးဘန်းနီဆရာေတာ်က “ထီးသုန်း နန်းသုန်း၊ မိသုန်း သုည၊ သုန်းဘဝြဖင့်
ကန်ြဖစ်ရေလ ငါတိုေတွမာှ ၊ ေသေသာ်မတ
ှ ည် ေသာ်ေကာင်း၏” ဟု စာဆိုခဲ့ြခင်းြဖစ်သည်။
ှိပ်ကွပ်မရေသာ ဇာတိမာန်
ဗိတသ
ိ အုပ်ချပ်ေရး၏ ေကာင်းကွက်တုိကုိ လက်ခံဖိုရာ၊ ဗမာတိုအတွက် တအံုေွးေွး၊ ဆူပက
ွ ်ေနေသာ
ဇာတိေသွး ဇာတိမာန်တုိက အဓိက အတားအဆီး တစ်ခု ြဖစ်ေနပါသည်။ အတိတ်က၊ ရှမ်း၊ ရခိုင်၊ မွန် အစရှိေသာ ထီး
ပိင်နန်းပိင်မင်းများ ေအာက်တွင် ဗမာတိုဦးကင်းေခတမ ေပျာက်ဆံုးခဲ့ဖးူ ေသာ်လည်း အဆံးု တွင် ဗမာတို ဘက်က
ေအာင်ုင
ိ ်ခဲ့သည်ချည်းြဖစ်သလို၊ မဏိပရ
ူ ၊ ယိုးဒယားှင့် တုတ်တပ်တုိကုမ
ိ ူ တစ်ခါတစ်ရံ မိမတ
ိ ုိဘက်က အလူးအလဲ
ခံခဲရ
့ သည့်တုင
ိ ် အပီးသတ်ေအာင်ပဲွ ခံိုင်သည် ြဖစ်၍ ဗမာတိုအေနှင့် မိမတ
ိ ုိဘုန်းလက်ံးု ကို အထင်ကီး၍
ဇာတိေသွး၊ ဇာတိမာန်များ လံတက်လာခဲသ
့ ည်မာှ သဘာဝကျပါသည်။
အလုပ်သမားေဈးကွက်တင
ွ ်၊ ေဈးေပါေပါရိုင်ေသာ အိိယအလုပ်သမားတို ဗမာေြမေပတွင် တစတစ
များြပားလာေနသည်မာှ လည်း ဗမာတိုအတွက် မျက်မုန်း ကျိးစရာြဖစ်လာသည်။ အေစာပိုင်းတွင် အိိယ
အလုပ်သမားများမှာ ဗိတသ
ိ တို လက်ေအာက်တွင် ေအာက်ေြခသိမ်းအလုပ်များကို လုပ်ကိုင်ခဲ့ကေသာ်လည်း
ေန က်ပုင
ိ ်းတွင် အစိုးရအမထမ်းများြဖစ်လာပီး ဗမာတိုကုိ အေကာှင့် ဆက်ဆံလာက သည်။
အထက်ဗမာြပည်ကုိ ဗိတသ
ိ တို သိမ်းယူပီး အေစာပိုင်းကာလများတွင်၊ ဗိတသ
ိ တိုက ́သီေပါမင်းေနရာတွင်
မင်းညီမင်းသားတစ်ပါးပါးကို နန်းတင်၍ အထက် ဗမာြပည်ကုိ ဘုရင်အုပ်ချပ်ေရးနယ်ေြမအြဖစ် ဆက်လက်ထားရှိ
လိမ့်မည်ဟူ၍ ေကာလာဟလများြဖစ်ေနသလို ဗမာတိုကလည်း အကီးအကျယ် ေမာ်လင့်ထားက သည်။ သိုတုင
ိ ်
ဗမာလူေနမအေပ ဘုရင်၏ အရှိန်ဩဇာကီးမားပံက
ု ို သေဘာေပါက် | ေသာ ဗိတသ
ိ တိုက ေဒသခံတုိ၏ အံု ကွ
ေပါက်ကဲွိုင်မည့်အေြခအေနကို ဥပယ် တံမျဉ်င
ှ ့် ထိန်းချပ်ြခင်းသာြဖစ်ပီး၊ ရည်ရယ်ချက်မှာ လံုးဝ သိမ်းယူမည်သာ
ြဖစ်ရာ၊ ေမာ်လင့်သလိုြဖစ်မလာေသာ ဗမာတိုအဖို ဗိတသ
ိ တိုင
ှ ့် အေစးမကပ်ြဖစ်လာခဲ့သည်။
သာသာန ့အတွက်ေသာက
ဗိတသ
ိ လက်ေအာက်မှ ြမန်မာဗုဒဘာသာဝင်တိုအတွက် အထူးစိုးရိမ်စရာ ြဖစ်ရသည့်ကိစမှာ အန ဂတ်
ဘာသာေရးြဖစ်သည်။ အဂလပ
ိ ်မင်းသည် ခရစ်ယာန် ဘာသာဝင်ြဖစ်၍ ဗုဒဘာသာကို ကာကွယ်ေစာင့်ေရှာက်
လိမ့်မည်မဟုတ်ဟု ဗမာတိုက ယူဆကသည်။
အစဉ်အလာအရ ဗမာဘုရင်မှာ သာသန ့ဒါယကာမင်းအြဖစ်င
ှ ့် ဗုဒ သာသန ကို အေထာက်အပံေ
့ ပးခဲရ
့ ာ
သာသန ပိုင်ဘုန်းကီးကို ဘုရင်ခံကတင် ေြမာက်၍ သာသန ပိုင်မတ
ှ စ်ဆင့် သံဃာေလာကကို ထိန်းချပ်လာခဲရ
့ ာ
သံဃာတို လိုအပ်ေသာ ပစည်းေလးပါးကို ဘုရင်က အမဲလှဒါန်းသလို ဘာသာေရးစာြပန်ပဲွများ ကျင်းပေပးသည်။
ယခုမူ ဘုရင်မရှိေတာ့သည့်အတွက် သာသာန ညိ းွမ်းေတာ့မည်ဟု ြမန်မာတို ပူပန်ေသာကေရာက်ခဲ့ ကသည်။ သို
တိုင် ဗိတသ
ိ အုပ်ချပ်ေရးသမားတိုက သူတုိအေကာင်းှင့်သူတုိ ဘာသာေရးကိစတုိကုိ လက်ေရှာင်ေနခဲ့သည်။
သိုရာတွင် ဗိတသ
ိ အစိုးရအေနှင့် ဘာသာေရးကို လံုးဝလျစ်လျခဲ့ သည်မဟုတ်ပါ။ ၁၈၉၆ ခုှစ်မှစ၍
ပထမြပန်စာေမးပွဲများကို ြပန်လည်ကျင်းပေပးပီး ေအာင်ြမင်သသ
ူ ံဃာတိုကုိ ူပးီ ေငွ (၁၅၀) အထိ ချီးြမင့်ခဲ့သည်။
၁၉၁၂ ခုှစ်တင
ွ ် ထင်ရှားေသာ ဆရာေတာ်ကီးတိုကုိ အဂမဟာပိတဘွဲှင့် ူပးီ (၁၀၀) စီ ချီးြမင့်ခဲ့သလို ပထမြပန်
စာေမးပွဲတင
ွ ် ေအာင်ြမင်ေသာ သံဃာေတာ်တိုကုိ ေမွးထုတ်ေပးခဲသ
့ ူ၊ ေကျာင်းထိုင်ဆရာေတာ်ကီးများကိုလည်း
ဘွဲတံဆပ
ိ ်ေတာ်များ ချီးေြမာက်ခဲ့သည်။ သိုတုင
ိ ် သာသန ေရးအတွက် စိုးရိမ်ေနကေသာ ြမန်မာတိုက ဘာသာေရး
ှင့် လူမေ
ရးလုပ်ငန်းတိုကုိ ြမင့်တင်ဖို ရည်ရယ်ချက်ြဖင့် ဘာသာေရးအသင်းအဖွဲများ ထူေထာင်ခဲ့ကရာ၊ ၁၈၉၅ ခုှစ်၊
ေမာ်လမိင်တင
ွ ် သာသန ဒ
့ ရအသင်းှင့် ၁၈၉၈တွင် ပရိယတိသာသန ဟ
့ တ
ိ အသင်းတိုကုိ တည်ေထာင်ခဲ့က
သည်။
ဗိတသ
ိ အစိုးရဘက်က ဘာသာေရးကိစများတွင် ဆိုခဲ့သေလာက်သာ ပါဝင်ပတ်သက်ခဲ့ ပီး ထိုထက်ပုမ
ိ ုြိ ခင်း
မရှိ၊ အလားတူ အန တရ ဒဏ်ရာရရှိထားေသာ ဗမာတို၏ ဇာတိပည
ု ဂုဏ်မာနအတွက် ေြပရာေြပေကာင်း
အြပသေဘာေဆာင်ေသာ ပူးေပါင်းေဆာင်ရက်မများလည်းမလုပ်၊ ြမန်မာလူအဖွဲအစည်းေဟာင်းများကို တြဖည်း
ြဖည်းြပြပင်ေြပာင်းလဲဖုိလည်း စိတ်ဝင်စားြခင်းမရှိဘဲ စီးပွားေရး အကျိးအြမတ် ရဖိုသာ အဓိကရည်ရယ်လာခဲ့သည်။
အမျိးသားေရးှင့် ဗိတသ
ိ အင်ပါယာအယူအဆကို ေပါင်းစပ်ရန်အားထုတ်ြခင်း
ဗမာေခတ်ပညာတတ်လင
ူ ယ်များ ဦးေဆာင်မြ ဖင့် အမျိးသားေရးလပ်ရှားမ ေရချိန်ြမင့်တက်လာခဲသ
့ ည်ကုိ
ဗိတသ
ိ အစိုးရအေနှင့် ေခါင်းမေထာင်ိုင်ေအာင် ဖိှိပ်ဖုိ ရည်ရယ်ခဲ့သည်ေတာ့ မဟုတ်ပါ။ ေခတ်ပညာတတ်များ
များြပားလာသည်ှင့်အမ လွတ်လပ်မက
ို ေရှတန်းတင်လာသည်မှာ သဘာဝကျသည်ြဖစ်၍ ဗိတသ
ိ အုပ်ချပ်ေရး
သမားတို၏ ရည်ရယ်ချက်မှာ တက်ကွလပ်ရှားလာေသာ ဗမာတို အမျိးသားေရး စိတ်ဓာတ်ကုိ ဗိတသ
ိ အင်ပါယာ
အယူအဆှင့် အံဝင်ခင
ွ ်ကျြဖစ်ေအာင် လိုသလို ပံသ
ု ွင်း၍ ဘွဲေခသွားဖိုသာြဖစ်သည်။ တစ်နည်းအားြဖင့် ြမန်မာ
အမျိးသားေရးဝါဒ အေနြဖင့် ဗိတသ
ိ အင်ပါယာကီ၏ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုအေနြဖင့် ရှင်သန်ကီးထွားလာဖို ရည်ရယ်
သည်။
သိုြဖစ်၍ဗိတသ
ိ အင်ပါယာအယူအဆကို ေကာလိပ်ှင့် စာသင်ေကျာင်း များတွင် သင်ကားေပးဖိုရာ ၁၉၁၅
ခုှစ်တင
ွ ် အင်ပါယာသေဘာတရားေကာ်မတီ ဖွဲ၍ စံစ
ု မ်းေလ့လာခဲသ
့ ည်။ ဗိတသ
ိ အင်ပါယာအတွင်း လူမျိး၊ ဘာသာ၊
အယူဝါဒ မတူသူတုိ ေနထိုင်ကေသာ်လည်း တရားမတမကို ကျင့်သံုးရာတွင် ကာလ၊ ေဒသမေရး တူညီ ကသည်
ြဖစ်၍ လူမျိးချင်း ပူးေပါင်းေဆာင်ရက်ိုင်ေသာ အမျိးသား ဖွံဖိးေရးသေဘာတရားကို ကျင့်သံုးြခင်းသည်သာ
အေကာင်းဆံးု လမ်းစဉ်ြဖစ်သည်ဟု အင်ပါယာသေဘာတရာေရးေကာ်မတီက အဓိပာယ်ဖင
ွ ့်ဆိုသည်င
ှ ့်အညီ ဗမာ
လူငယ် တိုကုိ အင်ပါယာအဖွဲဝင်များအြဖစ် ပူးေပါင်းပါဝင်လာေအာင် သင်ကားရမည်ြဖစ်သည်။ အဆိုပါ
သေဘာတရားှင့်အညီ စာသင်ေကျာင်းများတွင် အဂလိပ်ဧကရာဇ်ပံက
ု ို ချိတ်ဆဲွ၍ အဂလိပ် ယူနီဂျက်အလံကို
ေကျာင်းေရှတွင် လင့်ထူရမည်ြဖစ်သည်။ အဂလပ
ိ ်ဧကရာဇ် သည် ဗိတသ
ိ အင်ပါယာ၏ သေကတြဖစ် ၁ည့်အတွက်
'ဘုရင်မင်း ြမတ်ကုိ ဘုရားသခင် ေစာင့်ေရှာက်ပါေစ” (God Save King) ဆိုေသာ အဂလိပ် အမျိးသားသီချင်းကို
ေကျာင်းသားများ သီဆိုကဖို အင်ပါယာေကာ်မတီက အ ကံေပးခဲ့ သည်။
သိုရိသ
ှ ည့်တုင
ိ ် အားေကာင်းေမာင်းသန် လံတက်လာေသာ အမျိးသားေရး အရှိန်အဟုန်တုိကုက
ိ ား ဗိတသ
ိ
တိုဘက်က မှန်မှန်ကန်ကန် တိုင်းတာ၍ အြပန်အလှန် အကျိးရှိရာ ရည်မန
ှ ်းချက်များဆီ လမ်းလဲေပးိုင်စွမ်းမရှိခဲ့။
ဗမာတို၏ အမျိးသားေရး ဝါဒမှာ သေသားအရယ်သာ ရှိေသး၍ အေရးတယူကိုင်တွယ်ရမည့် အချိန်မဟုတ်ဟု
သေဘာထားေနစဉ်မှာပင် ဗမာ့အမျိးသားေရးလပ်ရှားမမာှ ုပ်အသွင်ေြပာင်းလာသည် တွင် ဗမာတို၏ ဝံသာုအေရး
သက်သက်မသာမဟုတ်ေတာ့ဘဲ မွန်၊ ရခိုင်၊ ရှမ်းှင့် ဗမာြပည်ေပါက် တုတ်၊ ကုလားတို၏ အေရးြဖစ်လာပီး၊
ိုင်ငံေရးလပ်ရှားမများက လည်း ပို၍ ေလးနက်ကျယ်ြပန်လာသည်။ သတင်းစာ၊ မဂဇင်း၊ စာအုပ်၊ စာတမ်းများမှ တ
ဆင့် လံေဆာ်လာသလို ေခတ်မီနည်းစနစ်တိုကုိ အသံုးြပလာသည်။ ထိုအချိန်အထိ ဗိတသ
ိ အစိုးရဘက်က မှန်
မှန်ကန်ကန် ေဆာင်ရက်မမျိးမရှိ လ။ ၁၉၂၀ ြပည့်လွန် ကာလအထိ ဗမာတစ်ိုင်ငံလံးု အတိုင်းအတာအားြဖင့် ဥပေဒ
စိုးမိုး၍ နယ်ေြမေဒသ ေအးချမ်းတည်ငိမ်မရ
လာသလို၊ စီးပွားေရးအရလည်း အထိုက်အေလျာက် ဖွံဖိး တိုးတက်လာ
သည်ြဖစ်၍ ဗမာတိုအေနှင့် ေရှးေရှးကလို ေရာင့်ရဲတင်းတိမ်ေနကသည် ဟုသာ ဗိတသ
ိ အုပ်ချပ်ေရးသမားတိုက
အကဲြဖတ်ခဲ့ ကသည်။ သိုတုင
ိ ် အဆိုပါအေြခ အေနေအာက်တွင်ကား အမျိး၊ ဘာသာ၊ သာသန အတွက် အစိုးရိမ်
လွန်ကဲေနက ေသာ ဗမာတို၏ အမျိးသားေရးစိတ်ဓာတ်များ တေငွေငွေလာင်ကမ်းေနသည်ကိုမူ သတိြပမိဟန်မတူ
ေပ။ နယ်ေြမငိမ်းချမ်းတည်ငိမ်ေရးှင့် ဘဝလံု ခံမတုိက ဇာတိမာန် အကိတ်အခဲတုိကုိ အတန်အသင့် ကိတ်ေချေပး
ခဲ့သည်ဆိုေသာ်လည်း လက်စတံးု သတ်၍ကား မရသည်ြဖစ်ရာ၊ ဗမာတိုအဖို ကုလားြဖဆိုလင် ရန်သသ
ူ ာြဖစ်ေန
ေတာ့ `သည်။
ဗိတသ
ိ အုပ်ချပ်ေရးသမားများှင့် ဗမာတို၏ ဆက်ဆံေရး
ဗိတသ
ိ အုပ်ချပ်ေရးစနစ်တင
ွ ် ဥပေဒအရ မှန်ကန်စွာတရားစီရင်မ၊ လွတ်လပ် စွာ ကူးသန်းေရာင်းဝယ်ခင
ွ ့်ှင့်
သာတူညမ
ီ ရပိုင်ခွင့်စသည်အားြဖင့် အြပသေဘာေဆာင် ေသာ အေလ့အထများရှိေသာ်လည်း ဗိတသ
ိ အုပ်ချပ်ေရး
သမား များှင့် ဗမာတို၏ ဆက်ဆံေရးမှာ ေရှးဘုရင်များလက်ထက်ကလို သခင်ှင့် ကန်(သို) အထက်ေအာက်
ဆက်ဆံေရးပင်ရှိေနေသးသည်။ ဗိတသ
ိ အုပ်ချပ်ေရးသမားတိုက မတေသာ အုပ်ချပ် ေရးကို ကျင့်သံုးလိုေသာ်လည်း၊
ေဒသခံတို၏ ေထာက်ခံမမ
ရသည့်အတွက် ဆိုခဲ့သလို ဆက်ဆံေရးပံုစံအတိုင်း ြပကျင့်ခဲ့ကရပါသည်ဟု အဆိုရိသ
ှ ည့်
တိုင် ဗိတသ
ိ တို၏ အုပ်ချပ်ေရးေပလစီကိုယ်တိုင်က၊ ဗမာတိုကုိ န မ်ှိမ်၍ဆက်ဆံခဲ့သည်မာှ ထင်ရာှ းပါ သည်။ လူ
လူချင်းဆက်ဆံရာတွင် ေကျးကန်လိုမဆက်ဆံဘဲ လူသိကာှင့်အညီ ဆက်ဆံေနထိုင်ကဖို၊ ဗိတသ
ိ အုပ်ချပ်ေရး
သမားတိုက ေရှေဆာင်လမ်းြပ သင်ကား ေပးိုင်ေသာ်လည်း ဆိတ်ဆတ
ိ ်ေနခဲ့ပီး၊ ဗမာဘုရင်ေခတ် မင်းမထမ်း
အရာရှိများှင့် အရပ်သားဆက်ဆံေရးကိုသာ ြပန်လည်အသက်သွင်းခဲ့သည်။ ဗိတသ
ိ အရာရှိကို ဗမာအရပ်သားတစ်
ဦးက “သခင်'ေခပီး ြပန်ထူးလင် “မှန်ပါ ့ဘုရား”လုပ်ရသည်။ အရပ်သားတစ်ဦး၏အမည်ေရှတွင်''တပ်၍ ငြဖ၊ ငမဲ
ဟူ၍ သံးု စွဲမမ
ျိး မရှိေတာ့သည့် တိုင် တရားခံတိုကုမ
ိ ူ “င”ထည့်၍ေခေနဆဲြဖစ်သည်။ ဗိတသ
ိ အရာရှိက ကုလားထိုင်
ေပထိုင်ပီး ဗမာအရပ်သားက ကမ်းေပတွင် ကျံကျံထိုင်ရသည်။ ဗိတသ
ိ အရာရှိ အခန်းအတွင်းဝင်လင်လည်း
ဖိနပ်ခတ်၍ လက်အုပ်ချီပီး ခါးကုန်းသွားရသည်။ ယခုလို ေကျးကန်တစ်ေယာက်လို ဆက်ဆံပံုမျိးကိုလည်း ဗိတသ
ိ
အရာရှိတုိ ခံတွင်းေတွ ေနပံုရသလို ဗမာတိုကလည်း မင်းမထမ်းအရာရှိှင့် ဆက်ဆံရာတွင် ဘုရင်ေခတ်ကလို
လက်အပ
ု ်ချီ ဆက်ဆံသည့်ပံစ
ု ံကလွဲပီး အြခားဆက်ဆံေရးကို န းမလည်ရာမှ ယခုလို လက်အပ
ု ်ချီတာလည်း ြဖစ်ိုင်
ပါသည်။ ဗိတသ
ိ အရာရှိတုိ၏ ေတွးပံုေခပံ၊ု ြပမူပံတ
ု ုိမာှ ဗမာလယ်သမားတိုအတွက် လံုးဝန းမလည်ိုင်စရာြဖစ်
ေနသည်။ အထက်ဗမာြပည်ကို အဂလပ
ိ ်တို သိမ်းပီးေန က်ပုင
ိ ်း ဗိတသ
ိ တိုကုိ ဗမာတိုက ဗိုလ်ဟုေခသည်။
ေန က်ပုင
ိ ်း ေတွေတွသမ ဗိတသ
ိ ကို ဗိုလ်ဟုပင် သံုးစွဲလာသည်။ ယခင် ဗမာဘုရင်အုပ်ချပ်ေရး ကာလများကလို
မင်းမထမ်းအရာရှိြမင်လင် ေကာက်ရံေနရသလို ယခု အဂလပ
ိ ်ြမင် လင် လက်အပ
ု ်ချီဖုိသာ ဟန်ြပင်ေနရသည်ြဖစ်ရာ
ဗမာတိုအတွက် ေအာ့ှလံုးန ြဖစ် လာသလို တရားမတမရိေ
ှ သာ ဗိတသ
ိ အုပ်ချပ်ေရး၏ ေကာင်းကွက်တုိကုလ
ိ ည်း
ဗမာတို ေမ့ေပျာက်သာွ းကသည်။
ဗိတသ
ိ တို၏ အေစာပိုင်းကာလ ဗျိုကေရစီအပ
ု ်ချပ်ေရးအေနှင့် အအုပ်အချပ်ခံ ဗမာတိုထံမှ ေလးစား
ေကာက်ရံမကိုရလိုက်သည်ကား မှန်ပါသည်။ သိုတုင
ိ ် စိတ်ေရာကိုယ်ပါ ေထာက်ခံမမရခဲသ
့ ည့်အတွက် အုပ်ချပ်
ေရး၏ လစ်ဘရယ် အသွင်အြပင်များ၊ အတုယဖ
ူ ယ
ွ ်ေကာင်းေသာ ဝန်ထမ်းကျင့်ဝတ်တိုမာှ ဗမာလူအဖွဲ အစည်း
ေဟာင်းကို အကျိးသက်ေရာက်မမရှိဘဲ၊ အေဟာသိကံြဖစ်ခဲရ
့ သည်။
ကို မည်သိုရိေ
ှ စ၊ ထိုစဉ်က သမိုင်းကာလှင့် အရပ်ရပ်အေြခအေနတိုကုိ ယထ ဘူတ ကျကျထည့်သွင်း
စဉ်းစားကည့်လင် ဗိတသ
ိ အုပ်ချပ်ေရးမှာ ဗမာမင်း အုပ်ချပ် ှင့် ိင်းယှဉ်ချက်အရ အဆိုးကီးမဟုတ်သလို၊ ဗိတသ
ိ
တိုေရာက်ရှိ လာသည်ကုပ
ိ ါ အေကာင်းဘက်က ြမင်ိုင်ပါသည်။ အာဏာရှင်ဘုရင်စနစ်ကုိ ဗိတသ
ိ တိုက စ အင်အား
ှင့် ဖျက်သမ
ိ ်းပစ်လိုက်သည်ြဖစ်၍ သိုမဟုတ်လင် အေြခခံဥပေဒှ အုပ်ချပ်ေရး စနစ်သုိ ေတာ်လန
ှ ်ေရးတစ်ရပ်ဆင်ဲ
ပီး ေြပာင်းလဲရမည်ြဖစ်ရကာ ပို ခက်ခဲကမ်းတမ်းိုင်ပါသည်။ ယခု အာဏာရှင်ဘုရင်စနစ်ကုိ ေစာစီးစွာ ဖျက်သိ
လိုက်ပီြဖစ်ေသာ်လည်း၊ ဘုရင်စနစ်၏ ဆိုးေမွများကား ဆက်လက်ကျန်ရှိေန သည်။ အထူးသြဖင့် ဘုရင်စနစ်က ချန်
ရစ်ခဲေ
့ သာ အုပ်ချပ်ေရးှင့် လူမေ
ရးဆိုင် အမအကျင့် ဆိုးတိုကုိ အချိန်တုအ
ိ တွင်း ချက်ချင်းေြပာင်းလဲမရိုင်သည်မှာ
မှန်ေသ လည်း ဗိတသ
ိ အုပ်ချပ်ေရးသမားများဘက်မှ အလိုက်သင့် ေြပာင်းလဲမများ မရှိသဥ အတွက်
သိုတည်းမဟုတ်၊ ဗမာြပည်သတ
ူ ုိ၏ အကျိးကို လိုလားေသာ ြပြပင်ေြပာင်းရ မတုိကုိ စိတ်မဝင်စားခဲ့သည့်အတွက်
အာဏာရှင်စနစ်၏ ဆိုးေမွသံသရာလည်ခဲြ့ ခင် ြဖစ်သည်။ ဗိတသ
ိ အုပ်ချပ်ေရးသမားတိုအတွက် စီးပွားေရး
အကျိးအြမတ်ရဖိုသာ စိတ်ဝင်စားခဲ့သည်ြဖစ်ရာ၊ ဗိတသ
ိ တိုအေနှင့် ိုင်ငံေရးအရအြပစ်မကင်းဟု ဆိုိုင်ပါ သည်။
၁၉၂၃ခုှစ်ေန က်ပုင
ိ ်း၊ အေြခခံဥပေဒ အေြပာင်းအလဲများှင့် ဗမာတို၏ တံုြပန်မ
ဗိတသ
ိ တို၏ ဗျိုကရက်တစ်အပ
ု ်ချပ်ေရးကာလမှာ ၁၉၂၃ တွင် အဆံုး သတ်သွားပီး၊ ဗမာြပည်ကုိ အုပ်ချပ်
ေရးအဆင့်အတန်းတိုးြမင့်ေပးသည့်အေနှင့် ဗိတသ
ိ အစိုးရက ဒိုင်အာခီအပ
ု ်ချပ်ေရးှင့် မိတ်ဆက်ေပးလာသည်။
ဘုရင်ခံင
ှ ့် ' ဗမာဝန်ကီးတချိ တွဲဖက်အပ
ု ်ချပ်ရေသာ စနစ်ြဖစ်၍ အဆိုပါအေြပာင်းအလဲ များှင့် အညီ ဗိတသ
ိ
အုပ်ချပ်ေရးှင့်စပ်လျဉ်းေသာ ဗမာတို၏ သေဘာထားှင့် တန်ဖိုးများ လည်း ေြပာင်းလဲလာသည်။ ထိုက်သင့်
သေလာက် ိုင်ငံေရးအေတွအ ကံမျိး ရလာပီ ြဖစ်ရာ၊ အဂလိပ်မင်း (သို) အစိုးရအေပထားေသာ ဗမာတို၏
အမူအကျင့်ှင့် သေဘာထားတို ေပျာ့ေပျာ့ေပျာင်းလာသည်မှာမှန်ေသာ်လည်း၊ ၁၉၂၃ မှ ဂျပန်ဝင်လာ ေသာ ၁၉၄၂
အထိ၊ (၁၈) ှစ်တာကာလအတွင်း ဗမာတိုအေနှင့် ဒီမုက
ိ ရက်တစ် တန်ဖုးိ တိုကုိ အြပည့်အဝကိုယ့်ဟာလုပ်ဖုိဆိုသည်
မှာ ြဖစ်ုင
ိ ်ေသးသည်မဟုတ်ပါ။ ဒီမုက
ိ ေရစီကျင့်စဉ်တိုကုိ စမ်းသပ်ေနေသာကာလြဖစ်၍ အေြပာင်းအလဲသစ်တုိကုိ
ကိဆိုေနခိုက်မှာပင် အေလ့အထေဟာင်းတိုကုလ
ိ ည်း ေနရာေပးထားဆဲ ြဖစ်ြပန်ရာ၊ မင်း (သို) အစိုးရေဟာင်းှင့်
ပတ်သက်ေသာ ဗမာတို၏ အေတွးအေခအသစ်င
ှ ့် အေဟာင်းတို ဒွန်တဲွေနေသာ ကာလလည်းြဖစ်ရာ ဗိတသ
ိ တို၏
ိုင်ငံေရးရည်ရယ်ချက် တိုကုိ မယံမ
ု ကည်ရိေ
ှ နသလို ေန က်ဆက်တဲွ အကျိးစီးပွားတိုကုိ သေဘာေပါက်စြပ လာ
သည်။ မည်သုိရိေ
ှ စ၊ ိုင်ငံေရးအရ စမ်းသပ်မအ
သစ်ြဖစ်ေသာ ြပည်သူ လတ်ေတာ် စနစ်ှင့် တွဲဖက်ပါလာသည့်
ေရးေကာက်ပဲွ ပါတီစံ
ု ှင့် ပါလီမန်လပ
ု ်ထံးု လုပ်နည်းဥပေဒ တိုကုက
ိ ား၊ ဗမာြပည်သတ
ူ ုိင
ှ ့် ယဉ်ပါးဖိုဆိုသည်မာှ အချိန်
ကာလအားြဖင့် အလွန်တရာ တိုေတာင်းလှပါေသးသည်။
သိုတုင
ိ ် ိုင်ငံေရးမျက်ှ စာဘက်တင
ွ ်မ၊ူ အစိုးရေပလစီများ၊ စီမံေဆာင်ရက်မ များကို လတ်ေတာ်
အတွင်း၌သာ၊ အတိုက်အခံလုပ်ိုင်သည်မဟုတ်ဘဲ၊ ြပင်ပတွင်လည်း လွတ်လပ်စွာ ဆန်ကျင်ုင
ိ ်သည်ြဖစ်ရာ အစိုးရ
လုပ်သမ မှန်ပါ ့ဘုရားလုပ်စရာမလိုဘဲ ဆန်းစစ်ေဝဖန်ိုင်ေကာင်း သေဘာေပါက်လာသည်င
ှ ့်အတူ၊ လွတ်လပ်စွာ
ေြပာဆိုေရး သားခွင့်၊ စည်းံးု ခွင့်တုိကုိ ဗမာတိုအြပည့်အဝ အသံးု ချလာကသည်။ ဤ၌ ဗမာ့ိုင်ငံ ေရးသမားများ
ေရှတန်းေရာက်လာသလို၊ အဆိုပါအခွင့်အေရးတိုကုိ အလွဲအသံုးြပလာ ကရာတွင် ိုင်ငံြခားသား မျက်ှ ြဖ အစိုးရ
လုပ်သမ အြပစ်တင်ေဝဖန်ခဲ့ ကပီး ဗမာအစိုးရအဖွဲဝင်များကိုမူ လက်ေတာ်အတည်ြပချက်ြဖင့် ခန်အပ်ထား
ေသာ်လည်း ဗမာအစိုးရအဖွဲကို အဂလပ
ိ ်တိုလက်ကုင
ိ ်တုတ်ဟ၍
ူ ကျိန်ဆဲကသည်။ ဗမာဝန်ကီးများ မှာ ုပ်ေသးုပ်
ြဖစ်ပီး၊ ဗိတသ
ိ တို လက်ထဲတင
ွ ်သာ တကယ့်အာဏာရှိသည်ဆိုေသာ အေြပာအဆိုမာှ ထိုေခတ်ဗမာတို၏
လက်သံးု စကားြဖစ်သည်။ ဗိတသ
ိ အစိုးရကို ေဝဖန်ရာတွင် ေကာင်းကျိးညီတ
ွ ်သည်ြဖစ်ေစ၊ မညီတ
ွ ်သည်ြဖစ်
ေစ၊ အြပသေဘာ ေဆာင်သည်ြဖစ်ေစ၊ မေဆာင်သည်ြဖစ်ေစ၊ အစိုးရကို အတိုက်အခံလုပ်သဆ
ူ ိုလင်ပင် လူထု
သူရဲေကာင်း ြဖစ်လာေလသည်။ ရင် အစိုးရှင့် ပတ်သက်ေသာ ဗမာတို၏ သေဘာထားအေဟာင်း၊ အြမင်ေဟာင်း တို
ယခင်အတိုင်း ကျန်ေနေသးရာ ိုင်ငံေရးကိစဆုလ
ိ င် ဗမာအများစုမာှ ကိုယ်ှင့် မဆိုင်သလို၊ ဘာသိဘာသာ
လက်ေရှာင်ေနဆဲြဖစ်သည်။ အမူအကျင့်ေဟာင်း၊ တန်ဖုးိ ေဟာင်းတိုကား ေသဆံုးခဲလှသည်။ (၁၈) ှစ်ဟေ
ူ သာ အချိန်
မှာလည်း အဆိုပါ အမူအကျင့် အယူအစွဲ အေဟာင်းအြမင်းတိုကုိ အပီးေဖျာက်ပစ်ဖုိ လွန်စွာမှ တိုေတာင်း လှပါ
ေသာ်လည်း တန်ဖုးိ သစ်တုိကုက
ိ ား တစ်ချိန်တည်းမှာပင် ဗမာတို သင်ယလ
ူ ာေန ကရသည်။ သိုြဖစ်ရာ ဗိတသ
ိ
အုပ်ချပ်ေရးကာလအတွင်း ဗမာတို ရရှိခဲ့သည့် ိုင်ငံေရး အေတွအ ကံှင့် မွန်ေတဂူေကညာချက် (၁၉၁ရ
ေန က်ပုင
ိ ်း ိုင်ငံေရးြပြပင် ေြပာင်းလဲမမ
ျားအေပ ဗမာတို၏ တံုြပန်မတ
ုိကုိ အနည်းငယ် ေဖာ်ြပဖိုလိုပါလိမ့်မည်။ သို
မှသာ ဗမာလူထုအေနှင့်သာမဟုတ် ဗမာပညာတတ် အထက်တန်းလာဆိုသူများ သည်ပင် ဖွဲစည်းပံုဥပေဒအရ
အုပ်ချပ်ေရးစနစ်ှင့် အံဝင်ခင
ွ ်ကျမရှိေသးသည်ကုိ ေလ့လာိုင်မည်ြဖစ်ပါသည်။
၁၉၂၂ ေရးေကာက်ပဲွတင
ွ ် မှတ်ပံုတင်ထားေသာ မဲဆနယ်အားလံးု ၏ ၆ .၉၂ ရာန်းသာ မဲေပးခဲ့ ကပီး ၁၉၂၅
ေရးေကာက်ပဲွတင
ွ ်မ ၁၆.၂၆ ရာန်းြဖစ် လာသည်။ ပထမေရးေကာက်ပဲွတင
ွ ် မဲေပးသူ အေရအတွက်ကိုကည့်ြခင်း
အားြဖင့်၊ ယခင်လုိ အစိုးရကိစတုိင
ှ ့် ေဝးေဝးေနတတ်ေသာ၊ ိုင်ငံေရးကိစဆုလ
ိ င် စိတ်ဝင်စားရ ေကာင်းသည်။ မိမတ
ိ ုိ
တစ်မျိးသားလံးု ၏ ကံကမာအေရးကို ဖန်တီးရာတွင် ပါဝင်ပတ် သက်ရေကာင်းသည်တိုကုမ
ိ ူ မသိတတ်ေသာ (သို)
ဘာသာလဝါေနတတ်ေသာ ဗမာတို အကျင့်အ ကံေဟာင်းတို စွဲကျန်ေနေသးသည်ကုိ သိိုင်ပါသည်။ ၁၉၂၅
ေရးေကာက်ပဲွတင
ွ ် မဲေပးသူ ရာန်းတက်လာသည်မှာလည်း မိြပေနရာေဒသေလာက် သာြဖစ်ပီး ၁၉၂၂
ေရးေကာက်ပဲွကို သပိတ်ေမှာက်ခဲ့ ကေသာ ိုင်ငံေရးအုပ်စုတုိ၏ တစ်ေကျာ့ြပန် စိတ်ဝင်စားမေကာင့်ြဖစ်ရာ
ေတာင်သလ
ူ ယ်လပ
ု ်အများစုကမူ ေရး ေကာက်ပဲွဆိုသည်ကုိ အရည်လည်အပတ်ေစ့ န းလည်ထားကသည်မဟုတ်ပါ။
- ၁၉၂၃ ခုှစ်တင
ွ ် ဒိုင်အာခီအပ
ု ်ချပ်ေရးကို စတင်အသက်သင
ွ ်းေပးခဲ့ေသာ်လည်း ဗမာိုင်ငံေရးသမားတိုက
ဆန်ကျင်ေနကသည်ြဖစ်၍ ြပည်သူတုိကားတွင် မှစ်မိ စရာြဖစ်လာပီး တစ်ေယာက်င
ှ ့်တစ်ေယာက် အစာမေကျ
သည့်အခါများ၌ပင် မင်းက ဒိုင်အာခီပဲဟု လွဲမာှ းစွာ ယူဆထားေသာ အေြပာအဆိုများရှိခဲ့ရာ ဒိုင်အာခီအပ
ု ်ချပ်ေရး၏
တိကျေသာ အဓိပာယ်ကုမ
ိ ူ လူနည်းစုသာ သေဘာေပါက်ခဲဟ
့ န်တသ
ူ ည်။ ဒိုင်အာခီ အုပ်ချပ်ေရး၏ ပကတိ
ရည်ရယ်ချက်မှာ ိုင်ငံေရးအရ တိုးတက်ေသာ လကဏာေဆာင် သည့်တုင
ိ ် အမျိးသားဝါဒီတုိက တလွဲဆံပင်ေကာင်း
ေနကပီး ထံုးစံအတိုင်း အဂလိပ် လုပ်သမ အမှားချည်းသာ ြမင်၍ လံးု ဝအုပ်ချပ်ေရးအာဏာေရးကိုသာ ြမန်မာိုင်ငံ
ေရး သမားတိုက တွင်တွင်ေတာင်းဆိုခဲ့ကသည်။ ထိုမှ ၁၉၃၅ ခုှစ် ေရာက်လာချိန်တင
ွ ် ဖွဲစည်းအုပ်ချပ်ပံု
အဆင့်အတန်းအရ ေန က်ထပ် အဆင့်တစ်ဆင့် တိုးြမင့်လာေသာ် လည်း ြမန်မာိုင်ငံေရးသမားတိုက လံးု ဝ
လွတ်လပ်ေရး ေပးမှသာ ေကျနပ်ုင
ိ ်မည်ြဖစ် ေကာင်း၊ လတ်ေတာ်အတွင်း၌သာမက လွတ်ေတာ်ြပင်ပတွင်ပါ
စီစီညံညံ ေြပာဆိုေနဆဲ၊ - ၁၉၂၀ ကာလများတွင် ေတာင်းဆိုခဲ့ေသာ ဟုမ်းူးမှာ ဗိတသ
ိ အင်ပါယာအတွင်း အေတာ်
အေြခခံကျေသာ အေကာင်းအဆိုြဖစ်သည့်တုင
ိ ် ၁၉၄ဝ ေကျာ် ကာလအတွင်း တိုးြမင့်ေပးလိုက်ေသာ ဒိုမန
ီ ီယံိုင်ငံ
အဆင့်ကိုမ ေပျာ့ညံ့ေသာ ေတာင်းဆိုမဟ
ု သေဘာ ထားကသည်။ ေခတ်ပညာတတ် ြမန်မာလူငယ်တိုက ဒိုဗမာ
အစည်းအံုး၊ ေြမေအာက် ကွန်ြမနစ်ပါတီစသြဖင့် ိုင်ငံေရးပါတီတုိကုိ ဖွဲစည်းလာေသာ ၁၉၃ဝ လွန်ှစ်များ
ေရာက်လာသည့်အခါ ြမန်မာိုင်ငံေရး ဇာတ်ရိန
ှ ်မှာ ပို၍ ြမင့်လာပီး တစ်တုင
ိ ်းတစ်ြပည် လံးု လပ်လပ
်ရရြဖစ်လာ
သည်။ ယူနီဗာစတီေကျာင်းသားသပိတ်ကီးကို စတင်ဖန်တီး လိုက်ပီး ေန က်တွင်မူ သပိတ်တုက
ိ ်ပွဲေတွ ဆက်တုက
ိ ်
ြဖစ်လာသည်။ အမျိးသားေရး ဒီေရအတက်ှင့်အတူ ိုင်ငံေရးအံုကွေတာင်းဆိုမမ
ျား အုပ်မစီးမရေတာ့ဘဲ တစ်ြပည်
လံုး အတိုင်းအတာြဖင့် လပ်ယမ်းလာပီး ပါလီမန်အပ
ု ်ချပ်ေရးစနစ်ကို ထိန်းကွပ် - ထားေသာ ိုင်ငံေရးဆိုင်ရာ
လံု ခံေရးဗားတို ပွင့်ထွက်သာွ းေတာ့သည်။
ပါလီမန်အုပ်ချပ်ေရး၏ လွမ်းမိုးမများ
ဗိတသ
ိ ဖွဲစည်းအုပ်ချပ်ပံအ
ု ေြခခံဥပေဒ၏ ဩဇာှင့် ၁၉၃၅ ဘာမားအက်ဥပေဒအရ ဖွဲစည်းေသာ အစိုးရ
၁၉၃၅ ခုှစ် ဘားမားအက်ဥပေဒအရ ဗိတသ
ိ တို ေရးဆွဲြပာန်းလိုက်ေသာ ဖွဲစည်းပံုအေြခခံ ဥပေဒသည်
ေခတ်သစ်ြမန်မာိုင်ငံ၏ ပထမဦးဆံုး ဖွဲစည်းပံုအေြခခံ ြဖစ်ပီး ၁၉၄၅ ခုှစ် လွတ်လပ်ေသာ ြပည်ေထာင်စဗ
ု မာ
ြပည်၏ ဖွဲစည်းပံုအေြခခံဥပေဒ ကိုလည်း ၁၉၃၅ ခုှစ် အေြခခံဖွဲစည်းပံုအတိုင်း ေရးဆွဲဖုိ ေမာ်မန
ှ ်းသည်ြဖစ်ရာ
လတ်ေတာ်ကုိ စုေပါင်းတာဝန်ယူြခင်း၊ လတ်ေတာ်တင
ွ ် အများစုေထာက်ခံမက
ို အတည်ြပ ဆံးု ြဖတ်ြခင်း စသည့်
ဗိတသ
ိ အုပ်ချပ်ေရးစနစ်မှ ထင်ရှားေသာ အသွင်အြပင်တိုကုိ ေမွးစားယူခဲ့ကပါသည်။
ြပည်ေထာင်စအ
ု စိုးရဟု ပံမ
ု န
ှ ်အားြဖင့် သိထားေသာ ဗမာအုပ်ချပ်ေရးအဖွဲကို ဝန်ကီးချပ်က ဦးေဆာင်ပီး
ေအာက်လတ
်ေတာ်၏ ေထာက်ခံမြဖင့် ဝန်ကီးချပ်ကုိ ေအာက်လတ
်ေတာ်က ခန်အပ်ရပီး အြပန်အလှန်အားြဖင့်
ြပည်ေထာင်စအ
ု စိုးရ အဖွဲဝင်တုိကုိ ဝန်ကီးချပ်က ခန်ရသည်။ ေအာက်လတ
်ေတာ်ကုိ ြပည်ေထာင်စအ
ု စိုးရက
စုေပါင်းတာဝန်ယူရမည့် အေသးစိတ် အချက်အလက်တိုကုလ
ိ ည်း ဖွဲစည်းပံု အေြခခံ ဥပေဒက လမ်းန်ထားသည်။
စင်စစ် ြပည်ေထာင်စအ
ု စိုးရှင့် ၁၉၃၅ ခုှစ် အားမား အက်ဥပေဒအရ ဖွဲစည်းလိုက်ေသာ ဝန်ကီးများေကာင်စီမာှ
အှစ်သာရအားြဖင့် မတူေစကာမူ အသွင်သဏာန်အားြဖင့် ေခါင်းှင့်ပန်းသာြဖစ်သည်။ ၁၉၃၅ အက်ဥပေဒ အရ
ြမန်မာြပည်အုပ်ချပ်ေရးအာဏာကို ဘုရင်ခံထံ အပ်င
ှ ်းထားသည်ရှိေသာ်လည်း လက်ေတွအုပ်ချပ်ရာတွင် ဘုရင်ခံ
ှင့် ြမန်မာဝန်ကီးများ တိုင်ပင်ညိိင်းအုပ်ချပ်ရသည်။ ဘုရင်ခံအာဏာကို န်ကားချက်များှင့် ကန်သတ်ထားသည်
ြဖစ်၍ ဝန်ကီးများ ေကာင်စီအေပ မလမ်းမိုးိုင်သလို ဝန်ကီးများကို ခန်ထားရာတွင်လည်း လတ်ေတာ် အမတ်တုိ၏
ေထာက်ခံမက
ို ရယူရမည်ြဖစ်သည်။ ဝန်ကီးတိုကုိ ဘုရင်ခံက ေရးချယ်ပီး ဘုရင်ခံေထာက်ခံေနသမ ရာထူးြမ
ိုင်သည်ဟု ၁၉၃၅ ဥပေဒက ဆိုထားသည့်တုင
ိ ် လက်ေတွတွင်မ အမတ်အများစု၏ ေထာက်ခံမှင့် ဝန်ကီးများ
ေကာင်စီကို ဖွဲစည်းရ သည်ြဖစ်၍ အမတ်အများစု ေထာက်ခံမ မရသည်င
ှ ့် ရာထူးစွန်ရသည်။ သိုြဖစ်ရာ ဝန်ကီးများ
အေနှင့် ဥပေဒြပလတ်ေတာ်၏ ေထာက်ခံမကို မှီခိုေနရသလို ဘုရင်ခံအေန ှင့်လည်း ဝန်ကီးများေကာင်စီှင့်
စုေပါင်းတာဝန်ယူအပ
ု ်ချပ်ဖို လိုအပ်ေကာင်း အေြခခံ ဥပေဒက အားြဖည့်ေပးထားသည်။ သိုြဖစ်၍ ြပည်ေထာင်စု
အစိုးရအေနှင့် လွတ်လပ် ေသာ ိုင်ငံြဖစ်လာသည်ှင့်အညီ ယခင်ဝန်ကီးများေကာင်စီထက် အုပ်ချပ်ေရးအာဏာ
ကို အြပည့်အဝ အသံးု ချလာိုင်ေသာ်လည်း ဖွဲစည်းပံုှင့် လတ်ေတာ်ကုိ တာဝန်ခံမမာှ ဝန်ကီးများေကာင်စီေဟာင်း
ှင့် တစ်ထပ်တည်းြဖစ်သည်။
ြပည်ေထာင်စဗ
ု မာိုင်ငံ ဖွဲစည်းပံုအေြခခံဥပေဒကို တိုင်းြပြပည်ြပ လတ်ေတာ်က ` ေရးဆွဲသည်ဆိုရာတွင်
ဗမာတိုလက်သို အချပ်အြခာအာဏာ လဲေြပာင်းေပးမည့် နည်းလမ်းတစ်ရပ်အေနြဖင့် ေအာင်ဆန်း အက်တလီစာချပ်
အရ အဆိုပါ လတ်ေတာ်ကုိ ၁၉၄၅ ဇန်နဝါရီလတွင် ကျင်းပသည်။ ၁၉၃၅ အက်ဥပေဒြဖင့် ရပ်တည်ေသာ ဥပေဒ ြပ
လတ်ေတာ်ေနရာတွင် တိုင်းြပြပည်ြပလတ်ေတာ်ကုိ အြမန်ဆံုး ေရးချယ်တင်ေြမာက် ပီး အန ဂတ်ဖဲွစည်းပံုအေြခခံ
ဥပေဒကို ဗမာတို ဆံုးြဖတ်ရမည်ြဖစ်၍ အဆိုပါ ရည်ရယ် ချက်ြဖင့် ၁၉၃၅ အက်ဥပေဒက အပ်င
ှ ်းထားေသာ
ေရးေကာက်ပဲွဆိုင်ရာပံုစံကို အသံုးြပရြခင်းြဖစ်သည်။ ) အုပ်ချပ်ေရးအာဏာ စပ်ကးူ မတ်ကူးကာလတွင် ၁၉၃၅
အက်ဥပေဒ အခန်း ၁၃၉ က အပ်င
ှ ်းထားေသာ အထူးအာဏာြဖင့် အုပ်ချပ်သည်။ ကက်စဘီစစ်အုပ်ချပ် ေရး
အဆံုးသတ်အပီး ဘုရင်ခံသေဘာှင့် အုပ်ချပ်ခင
ွ ့်ြပထားသည်ဆိုေသာ်လည်း ဘုရင်ခံကုိ ကူညဖ
ီ ုိ ဗမာ့ိုင်ငံေရးသမား
ေဟာင်းကီးများြဖင့် ဘုရင်ခံအမေဆာင်ေကာင်စီ ကို ဖွဲစည်းခဲ့သည့်တုင
ိ ် လူထုေထာက်ခံမ မရရှိသြဖင့် အမေဟာင်
ေကာင်စီဝင်သစ် (၉) ဦးှင့် အစားထိုးသည်တင
ွ ် ဖဆပလအဖွဲ ဝင် ေြခာက်ဦးအထိ ပါဝင်လာသည်။
အဆိုပါေကာင်စီသစ်ကုပ
ိ င် အုပ်ချပ်ေရးအာဏာလဲေြပာင်းရာတွင် ဖွဲစည်းပံုဆိုင်ရာ ြပင်ဆင်မများ ေဆွးေွး
ဖို ဝန်ကီးချပ်အက်တလီက လန်ဒန်သုိ ဖိတ်ေခခဲ့ရာမှ ေအာင်ဆန်း အက်တလီစာချပ်ြဖင့် သေဘာတူညမ
ီ ရ
သည်။
ပီးေန က် ဗမာြပည်မှင့် ချိယွင်းချက် မရှိ ပူးတွဲလွတ်လပ်ေရးရယူဖုိ ရည်ရယ်ချက်င
ှ ့် ပင်လံုညလ
ီ ာခံကျင်းပပီး
ေတာင်တန်းေဒသတိုင်းရင်းသားတို၏ သေဘာတူညမ
ီ ရရှိခဲ့ပီး ၁၉၄၅ ဧပီ ရ တွင်” ေရးေကာက်ပဲွများ ကျင်းပပီး
ဇူလိုင် ၉ ရက်တွင်မူ တိုင်းြပြပည်ြပလတ်ေတာ် စတင်သည်။
လတ်ေတာ်တစ်ရပ်လံုးတွင် အမတ် ၂၅၅ ေနရာ ပါရှိရာ ၁ရ၃ ဦးမှာ ဖဆပလ အမတ်များြဖစ်ပီး ကရင်အဖွဲ
ဝင် ၂၄ ဦးမှာလည်း ဖဆပလမဲြဖင့် အိုင်ရခဲသ
့ ည်။ ကျန် အမတ်ေနရာများတွင် ေတာင်တန်းေဒသကိုယ်စားလှယ်
(၄၅) ေနရာ၊ ကွန်ြမနစ် (ရ) ဦး၊ အဂလပ
ိ ်ဗမာကြပား (၄) ဦးှင့် တစ်သးီ ပုဂလ (၂) ဦးတို ြဖစ်သည်။ ထိုစဉ်က
အေလာတကီး လွတ်လပ်ေရးယူဖုိ စီစဉ်ေနရသည်ြဖစ်၍ ဖဆပလ ေခါင်း ေဆာင်တို ချမှတ်ထားသည့် မူဝါဒအတိုင်း
လိုက်ဖို ဖဆပလအမတ်အားလံုး အသင့် ရှိေနသလို လူထုအေနှင့်လည်း ထိုနည်းလည်းေကာင်း လိုက်ေလျာရမည်ဟု
ယူဆေန ချိန်ြဖစ်သည်။ တိုင်းြပြပည်ြပေရးေကာက်ပဲွများအတွက် မဲဆွယ်စည်းံးု ရာတွင် ဖဆပလ ဥကှင့်
ဘုရင်ခံေကာင်စီ၏ ဒုဥကြဖစ်သူ ဗိုလ်ချပ်ေအာင်ဆန်းက ဖဆပလအလိုကျ လုပ်ိုင်မည့် ယံု ကည်စတ
ိ ်ချရသူတုိကုိ
သာ အလိုရိေ
ှ ကာင်း ပွင့်ပင
ွ ့်လင်းလင်း ေြပာသွား သည်။ တစ်နည်းအားြဖင့် ဖဆပလအတွက် လိုအပ်လင် တိုက်ပွဲဝင်
မည့်သူများ၊ ဖဆပလကို မဲေပးမည့်သူတုိကုသ
ိ ာ အလိုရိှ ပီး ေလေကာရှည်ရည
ှ ်ှင့် ေဆွးေွးမည့် ပညာတတ်တုိကုိ
အလိုမရှိဟေ
ူ သာ သေဘာြဖစ်သည်။ အလားတူ ေတာင်တန်းေဒသ ြပည်သတ
ူ ုိ၏ ပူးေပါင်းမကို ရယူရာတွင်လည်း
ြပည်ေထာင်စအ
ု စိုးရအတွင်း ကိုယ်စား လှယ်များ ပါဝင်ခွင့်ှင့် ဖက်ဒရယ်မအ
ူ ရ သီးြခားခွဲထွက်ခင
ွ ့်စသည့် သေဘာတူ
ညီမမ
ျား ှင့် ဥပေဒပညာရှင်များ၏ အကူအညီြဖင့် ဖဆပလေခါင်းေဆာင်တုိ ေရးဆွဲထားေသာ ဖွဲစည်းပံုအေြခခံ
ဥပေဒပါ အချက်အလက်တုိကုိ အေသးစိတ် ေဆွးေွးြခင်းမရှိဘဲ ေထာက်ခံလုက
ိ ်ကသည့် သေဘာသာ ြဖစ်သည်။ .
ထိုစဉ်က ဗိုလ်ချပ်င
ှ ့် ဖဆပလေခါင်းေဆာင်တုိ ဆံုးြဖတ်သမ သေဘာတူ လိုက်လင် တိုင်းြပည်ေကာင်းသည်ဟု
ထင်ြမင်ေနကသည့်အေလျာက် ေခါင်းေဆာင်တုိ အေပ ြပည်သတ
ူ စ်ရပ်လံုးက မှီခိုအားထားေနေသာ ေခတ်အခါ
သမယကီးြဖစ်သလို ေခါင်းေဆာင်တို ဦးေဆာင်ရာေန က် အေမးအြမန်းမရှိ တညီတွတ်လိုက်ပါြခင်း သည်ပင်
မျိးချစ်ြပည်သတ
ူ ုိ၏ တာဝန်အြဖစ် ယူဆထားကသည်။ သိုြဖစ်၍ ဆိုခဲ့သလို ိုင်ငံေရးရာသီဥတုေအာက်တင
ွ ် ဖွဲစည်းပံု
အေြခခံဥပေဒ မူကမ်းပါ အဆိုြပထားေသာ အပိုဒ်တုိကုိ စံုညအ
ီ စည်းအေဝးပွဲ၌ အေသးစိတ်ေဆွးေွးမည်ဆိုလင်
အချိန်ြဖန်းေနသည်။ ေလေကာရှည်ပီး ဖျက်လိုဖျက်ဆီးလုပ်ေနသည် စသည်အားြဖင့် မှတ်ယူကမည် ြဖစ်သလို
ဗိတသ
ိ အစိုးရ၏ လက်ကုင
ိ ်တုတ်ဟပ
ု င် စွတ်စဲွခံရဖွယ်ရှိသည်။
ေအာင်ဆန်းအက်တလီစာချပ်ပါ အချက်အလက်အရ လွတ်လပ်ေသာ ြမန်မာ ိုင်ငံအေနှင့် ဗိတသ
ိ
ဓနသဟာယ ိုင်ငံများအတွင်း အဖွဲဝင်အြဖစ် လိုကေနိုင် မည်၊ သိုမဟုတ် သီးြခားလွတ်လပ်ေသာ ိုင်ငံအြဖစ်
ရပ်တည်ိုင်သည်ဟု ေဖာ်ြပထား သည့်တုင
ိ ် လွတ်ေတာ်ကုယ
ိ ်စားလှယ်အချိက ဗိတသ
ိ တို အစီအမံကုိ သံသယရှိေန
က သည်။ ကွန်ြမနစ်အမတ်တစ်ဦးကဆိုလင် “အဂလပ
ိ ်ေတွက ဗမာေတွလက်ထဲကို အခုလို ငိမ်းချမ်းတဲ့နည်းနဲ
အာဏာလဲေြပာင်းေပးမယ်ဆုတ
ိ ာ မြဖစ်ုင
ိ ်တဲ့ကိစဘဲ” ဟုပင် စွပ်စွဲလိုက်ေသးသည်။ အချိကလည်း တိုင်းရင်းသား
ပဋိပကကို ကီးထွားလာ ေအာင် လတ်ေတာ်ေခယူသည်ဟု မဆီမဆိုင် ြပဿန ကို မီးခွက်ထွန်းရှာသည်။ ဤသို
မဟုတ်တမ်းတရမ်းေတွ ေြပာေနပီး လတ်ေတာ်ကုိ အချပ်အြခာ အာဏာပိုင် အဖွဲအစည်းအြဖစ်လည်းေကာင်း၊ ဗမာ
ြပည်ကုိ လွတ်လပ်ေသာ ိုင်ငံအြဖစ်လည်း ေကာင်း၊ ဘုရင်ခံေကာင်စီကို ဗမာအစိုးရအဖွဲအြဖစ်လည်းေကာင်း
ချက်ချင်းေကညာဖို ေတာင်းဆိုေနရာ အေြခခံဥပေဒမူကမ်းကို အြမန်ဆံုး အတည်ြပဖို ဖဆပလေခါင်းေဆာင် တို
အေလာတကီး ေဆာင်ရက်ခဲ့ကရသည်။ ှင့် ိုင်ငံေတာ်အပ
ု ်ချပ်ေရး အေနှင့် ဥပေဒကမ်းတွင် မည်သည့်အခန်းက
ပါဝင် သင့်သည်၊ မည်သည့်ပံစ
ု ံြဖင့် ကျင့်သံုးသင့်သည် စသြဖင့် အလားတူြပဿန များကို လတ်ေတာ်တင
ွ ် အေရး
တယူ ေဆွးေွးခဲ့ကသည်မဟုတ်။ လူအဖွဲအစည်းတစ်ရပ်၏ အေြခခံအမအကျင့်တုိကုိ လတ်ေတာ်က ေြပာင်းလဲုင
ိ ်
စွမ်းရှိသည်ကုမ
ိ ူ လွတ်ေတာ် အမတ်များ သတိမမ
ူ ိ ကပံမ
ု ေပ။ ိုင်ငံေရးအေတွအ ကံှင့် အသိပညာ ရင့်မည
ှ ့်ြခင်း မရှိ
ေသးေသာ လူအဖွဲအစည်းအတွင်း အုပ်ချပ်ေရးပိုင်း အေြပာင်းအလဲြဖစ်လာသည့် အခါ မည်သိုေဆာင်ရက်သင့်သည်၊
ဘယ်လုလ
ိ ူမျိးကို အုပ်ချပ်ေရးအာဏာပိုင် ခန်အပ် သင့်သည် စသည်တိုကုမ
ိ ူ ဖဆပလေခါင်းေဆာင်င
ှ ့် လတ်ေတာ်
အမတ်များ စဉ်းစားခဲ့ က သည် မဟုတ်ပါ။ ထိုစဉ်က ဖဆပလအဖွဲချပ်င
ှ ့် တိုင်းရင်းသားတို၏ လိုအင်ဆများ ှင့်
အညီ ဆိုရယ
ှ ်လစ်ဝါဒအေြခခံ ဖက်ဒရယ်ြပည်ေထာင်စုကီး တည်ေဆာက်ေရးကိုသာ ဖဆပလေခါင်းေဆာင်တို စိတ်
ေစာေနကသည်ြဖစ်၍ အမျိးသားလတ်ေတာ် ဖွဲစည်းေရး၊ အေြခခံအခွင့်အေရး၊ ြပည်ေထာင်စုကီး၏ ေမာ်မန
ှ ်းချက်
များှင့် တရားစီရင်ေရး စသည့် ကိစရပ်တုိကုသ
ိ ာ အာံစ
ု ိုက်ခဲ့ကပီး အုပ်ချပ်ေရးအာဏာကိစကိုကား လျစ်လျခဲ့
ကရာ ` အေြခခံဥပေဒေရးဆွဲချိန်တင
ွ ်ေရာ မူကမ်းတင်သင
ွ ်းချိန်တင
ွ ် အုပ်ချပ်ေရး အခန်း ကကို လံုးဝေဆွးေွးခဲ့
သည်မဟုတ်ပါ။ စစ်ပီးေခတ်ဘုရင်ခံ အမေဆာင်ေကာင်စီ အေနှင့် ၉၃၅ ဥပေဒက လမ်းန်ထားသည့်အတိုင်း
ေဆာင်ရက်ခဲ့သလို လွတ်လပ် ေရးရလာသည့်အခါတွင်လည်း ေရှကနည်းတူ ဆက်လက်အေကာင်အထည် ေဖာ်သာွ း
ိုင်မည်ဟ၍
ူ သာ ေမာ်လင့်ထားကဟန်တသ
ူ ည်ြဖစ်၍ အုပ်ချပ်ေရးအာဏာ၏ လုပ်ပုင
ိ ် ခွင့်၊ တာဝန်ဝတရား၊
အေနအထား စသည်တုိင
ှ ့်စပ်လျဉ်းေသာ စာပိုဒ်တုိကုိ အေမး အြမန်း၊ အစစ်အေဆးမရှိဘဲ လတ်ေတာ်အမတ်တုိ
လက်ခံခဲ့ကသည်။ ထိုနည်းတူ လွတ်လပ်ေသာ ြမန်မာိုင်ငံအစိုးရအဖွဲတွင် ပါရှိမည့် အဖွဲဝင်အများစုမာှ လည်း စစ်ပီး
ေခတ် ဘုရင်ခံအမေဆာင်ေကာင်စမ
ီ ျားြဖစ်ကရာ အုပ်ချပ်ေရးအာဏာကိစကို အထူး အေထွ ေဆွးေွးဖို မလိုအပ်
ဟူေသာ သေဘာထားလည်း ြဖစ်ေကာင်းြဖစ်ိုင်ပါသည်။ ဥပေဒ မူကမ်းပါ စာပိုဒ်တုိကုိ လတ်ေတာ်တင
ွ ် အေသးစိတ်
မေဆွးေွးိုင်ြဖစ်ရသည့် ေန က်ထပ် အေကာင်းအရင်းတစ်ခုမာှ အချိန်များများ မေပးိုင်ဘဲ ဥပေဒမူကမ်းကို လက်
ပူတုက
ိ ်၍ အတည်ြပလိုက်ရြခင်းြဖစ်သည်။ ေအာင်ဆန်းအက်တလီစာချပ် - လက်မတ
ှ ်ေရးထိုးေသာ ၁၉၄၅ ဇန်နဝါရီ
၂ရ မှစတင်၍ တစ်ှစ်အတွင်း ဖဆပလအဖွဲ ချပ်၏ ရည်ရယ်ချက်မှာ လံုးဝလွတ်ေရးရဖို ြဖစ်ေကာင်း ဗိုလ်ချပ်ေအာင်
ဆန်း ေကညာခဲသ
့ ည်င
ှ ့်အညီ အေြခခံဥပေဒမူကမ်း ေရးဆွဲရာတွင် ၁၉၄ရ စက်တင်ဘာလ . အတွင်း လတ်ေတာ်က
အပီးသတ် အတည်ြပရမည်ြဖစ်သည်။ သိုမသ
ှ ာ ေအာက်တုိ ဘာလတွင် ကျင်းပမည့် ဗိတသ
ိ ပါလီမန်တွင် ဗမာ
လွတ်လပ်ေရးဥပေဒကို အချိန်မီ တင်သင
ွ ်းိုင်မည်ြဖစ်ေကာင်း ဦးုက လတ်ေတာ်ကုိ ရှင်းြပခဲ့သည်။ သိုြဖစ်၍ ၁၉၃၅
ခုှစ် ဖွဲစည်းပံုအေြခခံဥပေဒပါ စာပိုဒ်င
ှ ့် ေဝါဟာရတိုကုိ အနည်းငယ်ြပြပင်မမ
ွ ်းမံ ခဲသ
့ ည်မအ
ှ ပ၊ တိုင်းြပြပည်ြပ
လတ်ေတာ်ကုယ
ိ ်စားလှယ်များအေနှင့် ေြခေြခြမစ်ြမစ် မေဆွးေွးိုင်ဘဲ တက်သုတ်ုက
ိ ် အပီးသတ်ခဲ့ရာ ယခုလို
တိုေတာင်းလှေသာ အချိန်ကာလအတွင်း သင့်တင့်ေလျာက်ပတ်ေသာ အေြခခံဥပေဒတစ်ခက
ု ို မည်သည့် လေတာ်က
မ ေရးဆွဲိုင်လိမ့်မည်မဟုတ်ေကာင်း ဗိတသ
ိ အစိုးရ အစီရင်ခံစာ တစ်ေစာင်တင
ွ ် ေဖာ်ြပထားေလသည်။
ကရင်နမ
ီ အ
ှ ပ၊ တိုင်းရင်းသားကိုယ်စားလှယ် (၅) ေယာက် ပါဝင်ေသာ အေြခခံဥပေဒေရးဆွဲေရး ေကာ်မတီကို
၁၉၄၅ ဇွန် ၁၉ တွင် စတင်ဖဲွစည်းပီး လတ် ေတာ် သဘာပတိက ေကာ်မတီဥကအြဖစ် ေဆာင်ရက်ရသည်။
ေန က်ပုင
ိ ်းတွင် ေကာ်မတီ အဖွဲဝင် (၅၁) ေယာက်အထိ တိုးလာပီး (၈) ဦးမှာ တစ်သီးပုဂလများ ြဖစ်သည်။ အေြခခံ
ဥပေဒေရးဆွဲေရး ေကာ်မတီကို အဓိကဆပ်ေကာ်မတီေလးခုှင့် အားြဖည့်ထားပီး ၎င်းတိုမာှ ြပည်ေထာင်စုြပည်နယ်
ေရးရာ ဆပ်ေကာ်မတီ၊ တရားေရး ဆပ်ေကာ်မတီ၊ ိုင်ငံေရးသားများ အေြခခံအခွင့်အေရးဆပ်ေကာ်မတီှင့်
တိုင်းရင်းသား အနည်းစုအခွင့်အေရးများ ဆပ်ေကာ်မတီတုိ ြဖစ်သည်။ ေန က်ပုင
ိ ်းတွင် ရှမ်းြပည်နယ်ှင့်
ကချင်ြပည်နယ်ေရးရာတိုအတွက် သီးြခားဆပ်ေကာ်မတီှစ်ခ
ု ှင့် ိုင်ငံေရးရာကိစတုိ အတွက် ဆပ်ေကာ်မတီတစ်ခု
တို ထပ်မံဖဲွစည်းသည်။ အေြခခံဥပေဒေရးဆွဲေရး ေကာ်မတီ ပထမအကိမ် အစည်းအေဝးကို ၁၉၄၅ ဇွန် (၂၀) တွင်
စတင်သည်။ ေန က်ထပ်အစည်းအေဝး (၁၃) ကိမ် ကျင်းပ၍ ပီးစီးသွားေသာ မူကမ်းတစ်စတ
ိ ်တစ်ပုင
ိ ်း ကို ဦးုကပင်
လတ်ေတာ်သုိ ထပ်မံတင်ြပရာ မူကမ်းကို လတ်ေတာ်တင
ွ ် ေြခာက်ရက် ေဆွးေွးပီး ေန က်ဆံုးအစည်းအေဝး မ
ကျင်းပမီ အေရးတကီးအချက်တုိကုိ အပီး သတ်ုင
ိ ်ေစရန် (၄) ရက်န းပီး သဂုတ် (၁၆) ရက်ေနတင
ွ ်မူ ဖွဲစည်းပံု
အေြခခံဥပေဒ မူကမ်းကို လတ်ေတာ်ကုယ
ိ ်စားလှယ်အားလံုးက အံအ
ု ံေ
ု သာင်းေသာင်းှင့် တညီ တွတ်တည်း
အတည်ြပလိုက်သည်။ ပီးေန က် မူကမ်းကို အေြခခံဥပေဒေရးဆွဲ ေရးေကာ်မတီတင
ွ ် (၁၆) ဦးက အဖွင့်စကားရပ်တုိ
ကို အေချာကိုင်၍ ေန က်ဆံးု ေဆာင်ရက်မများ ပီးစီးသွားသည့်အခါ သခင်တင်က လတ်ေတာ်သုိ တင်သွင်းပီး
ကရင်နက
ီ ိစအတွက် ေန က်ထပ် (၁) ရက်အချိန်ယူခဲ့ရသည်။ ကရင်နတ
ီ ုိက ၎င်းတို နယ်ေြမကို သီးြခားလွတ်လပ်
ေသာ ြပည်နယ်အြဖစ် ဆံုးြဖတ်ထားကရာမှ ပင်လံု ညီလာခံသို ကိုယ်စားလှယ်မလွတ်ဘဲ ေလ့လာသူ(၃) ဦးသာ
ေစလတ်ခဲသ
့ ည်။ ထိုအတူ လတ်ေတာ်အစည်းအေဝးတိုတင
ွ ်လည်း ပါဝင်မလာေသးဘဲ ေန က်ပိုင်းမှ ြပည်ေထာင်စု
အတွင်း ပါဝင်ဖို ဆံုးြဖတ်ခဲသ
့ ည်။ သိုြဖင့် လံုးဝအေချာသတ်ထားပီးေသာ ြပည်ေထာင်စဗ
ု မာိုင်ငံ၏ ဖွဲစည်းပံုအေြခခံ
ဥပေဒကို ၁၉၄၅ စက်တင်ဘာ ၂၄ တွင် ေရှနည်းအတိုင်း အတည်ြပလိုက်ေလသည်။
သိုြဖစ်၍ အုပ်ချပ်ေရးအာဏာှင့်ပက်သက်ပီး မူကမ်းအဆင့်တင
ွ ်ေရာ အပီး သတ်အဆင့်တင
ွ ်ပါ ေဆွးေွး
ြခင်းမရှိသလို မူကမ်းအဆင့်တင
ွ ် အုပ်ချပ်ေရးအာဏာ ဆိုင်ရာအခန်း (၁၃) ခန်း ပါရှိရာမှ ေန က်ဆံုးအတည်ြပ
အဆင့်တင
ွ ် အခန်း (၁၂) ခန်းသာ ေဖာ်ြပထားသည်ကိုပင် လတ်ေတာ်တင
ွ ် မည်သူမ ေမးြမန်းစံစ
ု မ်းခဲ့ကသည် မဟုတ်
ပါ။ အမှန်အားြဖင့် ၁၉၄၇ အေြခခံဥပေဒ အုပ်ချပ်ေရးအာဏာအပိုင်းမှာ ၁၉၃၅ အိုင်ယာလန်အေြခခံဥပေဒ၊ ၁၉၃၅
အိိယအက်ဥပေဒှင့် ၁၉၃၅ ဘားမားအက် ဥပေဒတိုကုိ စုေပါင်းစပ်ေပါင်း၍ ကမ်းကျင်သူ ဗမာပညာတတ်များ
ဖန်တီးလိုက်ေသာ ဖွဲစည်းပံုလည်းြဖစ်သည်။ မူကမ်းအပီးသတ် ေရးဆွဲေနေသာ အဆင့်တင
ွ ် အိိယ အေြခခံဥပေဒ
အ ကံေပးအရာရှိ ဆာဘီအန်ူး ေရာက်ရိလ
ှ ာပီး အ ကံေပး၍ အေချာ သတ်စရာများ ေဆာင်ရက်ေပးခဲသ
့ ည်ြဖစ်ရာ
အကယ်၍ ဥပေဒမူကမ်းကို ေဆွးေွးခဲ့ သည်ဆိုလင်ပင် ေကာ်မတီအဆင့်၌သာ ေဆွးေွးဖွယ်ရှိပါသည်။ တစ်နည်း
ပါလီမန် အုပ်ချပ်ေရးအေနှင့် အြပစ်အန အဆာများ ရှိထားသည့်တုင
ိ ် ဗိတသ
ိ တို လက် ေအာက်တွင် ေကာင်းစွာ
ကျင့် သံးု လာခဲ့ပီးြဖစ်၍ ေကာ်မတီအဆင့်၌ပင် ေဆွးေွးစရာ လိုသည်ဟု ယူဆပီး ိုင်ငံေရးအခင်းအကျင်းသစ်တွင်
ြဖစ်ေပလာိုင်ဖယ
ွ ်ရာ ြပဿန တိုကုမ
ိ ူ လတ်ေတာ်က ေလးေလးနက်နက် စူးစမ်းေလ့လာြခင်း မြပေတာ့သည်
လည်း ြဖစ်ိုင်ပါသည်။ ထိုြပင် ဗိတသ
ိ အစိုးရဘက်ကလည်း ိုင်ငံေရးြဖစ်စဉ်တစ်ခလ
ု ံုးကို ေစာင့်ကည့် ေနရာ ဥပေဒ
ဆိုင်ရာှင့် လုပ်ထံးု လုပ်နည်းတိုကုိ ေြခေြခြမစ်ြမစ် မေဆွးေွးေတာ့ဘဲ ဗိတသ
ိ ပါလီမန် အုပ်ချပ်ေရးစနစ်သည်ကား
ြမန်မာတိုလက်သို အေဝဖန်၊ အဆန်း အစစ်မရှိ ကွင်းလံးု ေချာေရာက်လာေလသည်။
ြမန်မာြပည်မှ ဗိတသ
ိ အုပ်ချပ်ေရး ုတ်သိမ်းသွားေသာ်လည်း ဗိတသ
ိ ပါလီမန် ိုင်ငံေရးအေဆာက်အအံုတုိ
ကို အေမွေပးခဲသ
့ ည့် သေဘာလည်းြဖစ်သည်။ သိုတုင
ိ ် ဗိတသပါလီမန်စနစ်ကိုကား တိုင်းြပြပည်ြပကိုယ်စားလှယ်
အားလံးု ချိယွင်းချက်မရှိ .. လက်ခံခဲ့ ကသည် မဟုတ်ပါ။ မူကမ်းအဆင့် ေဆွးေွးပွဲတစ်ခတ
ု င
ွ ် ကွန်ြမနစ်အမတ်
တစ်ဦးက “ပါလီမန်ဟူေသာ ေဝါဟာရမှာ ဗိတသ
ိ အရင်းရှင် ဒီမုက
ိ ေရစီ အသံုးအန်း ြဖစ်ေနသြဖင့် မသံုးသင့်
ေကာင်း' ကန်ကက
ွ ်သည်။ အဆိုပါ ကန်ကက
ွ ်မမာှ ကိုယ်စား လှယ်တစ်ေယာက်တည်း၏ ကန်ကက
ွ ်မ (သို) ိုင်ငံေရး
အုပ်စုငယ်ေလးတစ်စု၏ ကန်ကွက်မဆိုသည့်တုင
ိ ် အေလးအနက် ေဆွးေွးြခင်းမရှိဘဲ လတ်ေတာ်တစ်ခလ
ု ံုးက
လျစ်လျခဲ့သည်။ သိုြဖစ်ရာ အဆိုပါ ကန်ကက
ွ ်မမအ
ှ ပ ြပင်းြပင်းထန်ထန် စိန်ေခမများ မရှိဘဲ ၁၉၄ရ ြပည်ေထာင်စု
ြမန်မာိုင်ငံဖဲွစည်းပံုအေြခခံဥပေဒတစ်ြဖစ်လဲ ၁၉၃၅ အေြခခံဥပေဒကား အသက်ဝင်လာေလသည်။
သိုတုင
ိ ် ရခိုင်ြဖစ်ေစ၊ ကရင်ြဖစ်ေစ၊ ၎င်းတိုမာှ တိကျေသာ ိုင်ငံေရးေပလစီတုိ ြဖင့် ကျစ်ကျစ်လျစ်လျစ်
ဖွဲစည်းထားေသာ ပါတီများမဟုတ်ဘဲ ရခိုင်အဖွဲဝင်အများစု ဆိုလင် တစ်သးီ ပုဂလများြဖစ်ေနပီး အချိဆိုလင် ထိုစဉ်
က ပါတီကီးဟု ေခဆိုရမည့် “
ေဒါက်တာဘေမာ်၏ ဆင်းရဲသားပါတီဝင်များ ြဖစ်သည်။ ကရင်တုင
ိ ်းရင်းသား အဖွဲဝင်တုိ သည်လည်း ထို
နည်းလည်းေကာင်းြဖစ်ေနရာ လတ်ေတာ်တင
ွ ်း ၎င်းတိုစ
ှ ်ရပ်ေပါင်းမှ ကရင်ကိုယ်စားလှယ် (ရ) ေနရာှင့် ရခိုင်
ကိုယ်စားလှယ် (၁၂) ေနရာသာရှိေလရာ (၁၃၂) ေနရာရှိေသာ လတ်ေတာ်တင
ွ ် တိုင်းရင်းသားကိုယ်စားလှယ် ှစ်ရပ်
ေပါင်းမှ (၁၉) ေနရာသာ ရှိသည်။ လတ်ေတာ်အတွင်း ဆိုခဲ့သလို ြပန်ကျဲေနေသာ အုပ်စုေလး များြဖစ်ေနသည့်
အေလျာက် ပါတီကီးများ၏ ေထာက်ခံမဲကို မည်သည့်အခါမ မရသည့် တိုင် ထိုစဉ်က န်ေပါင်းအစိုးရ ဖွဲစည်းိုင်
ေရးအတွက် လွတ်ေတာ်အတွင်းမှ ိုင်ငံေရး အုပ်စုများ အချင်းချင်း မကာခဏ အခွာအြပ၊ အတွဲအစပ်လပ
ု ်၍ မဲဆ
အင်အားစု ရသည်ြဖစ်ရာ ဝန်ကီးချပ်ေနရာ မှန်းထားသူ ကိုယ်စားလှယ်တစ်ေယာက်အေနှင့် ရခိုင်၊ ကရင်တို၏
တစ်သီးပုဂလက မဲတစ်မဲသည်ပင် အံး အိုင်အဆံုးအြဖတ်အတွက် အလွန်အေရးပါလာသည်။
ထိုအြပင် လတ်ေတာ်အတွင်း ဥေရာပအုပ်စု အဖွဲဝင် (၉) ေနရာှင့် အိိယအုပ်စု အဖွဲဝင် (၁၃) ေနရာ ရှိ
ေသးရာ ဥေရာပအုပ်စု၏ တရားဝင် ေပလစီအရ အစိုးရရာထူး ရရှိေရးမဟုတ်ဘဲ အတိုက်အခံအြဖစ် ရပ်တည်ေရး
သာြဖစ်ပီး အိိယ အုပ်စုမာှ မူ ၎င်းတိုအေပ လူထုသေဘာထားအြမင် မကည်လင်မေ
ကာင့်လည်း ေကာင်း၊
လတ်ေတာ်၏ ေထာက်ခံမမရသည်ကတစ်ေကာင်းတိုေကာင့် မည်သည့် အခါမ ရာထူးတစ်ေနရာ ရခဲသ
့ ည်မရှိပါ။ သို
ပါ၍ ဝန်ကီးချပ်ရာထူး ေမာ်မှန်းထားသူ အေနှင့် ပထမအဆင့်တင
ွ ် အဓိက ြမန်မာိုင်ငံေရးပါတီများှင့်
တိုင်းရင်းသားအုပ်စု တို၏ ေထာက်ခံမက
ို ဦးစွာ ထုပ်ထပ
ု ်ပုက
ိ ်ပိုက် ရဖိုလိုလာသည်။ သိုြဖစ်၍ ကရင်၊ ရခိုင် လူနည်းစု
အဖွဲဝင်များအေနှင့် တစ်နည်းအားြဖင့်“ဖဆပလအဖွဲချပ်လို အမျိးသား ေရးအတိုင်းအတာြဖင့် ဖွဲစည်းထားေသာ
ပါတီကီးတစ်ရပ် မရှိသည့်အတွက် လူမျိးစုများ အေနှင့် အစိုးရအဖွဲအတွင်း ကိုယ်စားြပဖို မဲတင်ေပးထားိုင်သလို
သက်ဆိုင်ရာ ဝန်ကီးဌာနတိုကုိ တာဝန်ယူေဆာင်ရက်ရမည်ြဖစ်ေသာ တိုင်းရင်းသားတိုမာှ လည်း အရည်အချင်း
ြပည့်ဝသူများလည်း ရှိသည်။ အမှန်အားြဖင့် တိုင်းရင်းသားလူမျိးစု ကိုယ်စားလှယ်တိုကုိ အစိုးရအဖွဲအတွင်း ေနရာ
ေပးဖို ရည်ရယ်ချက်ြဖင့် မည်သည့်ဥပေဒ စည်းကမ်းှင့် န းလည်မမ
ြပာန်းထားသည် မဟုတ်ေသာ်လည်း
လတ်ေတာ်အတွင်း အေရအတွက် နည်းပါးသည့်တုင
ိ ် ၎င်းတို၏ တန်ဖိုးရှိေသာ ေထာက်ခံမှင့် ပူးေပါင်းမ . တိုကုိ
အြခားပါတီများ လိုအပ်လာရာမှ ချပ်ဆိုမထားေသာ ပဋိညာဉ်တစ်ခု ရရှိလာ ြခင်းြဖစ်ရာ တစ်နည်းအားြဖင့် ြပည်မ
အုပ်ချပ်ေရးတွင် ရခိုင်၊ ကရင် ကိုစားလှယ်တို ပါရှိရမည်ဟေ
ူ သာ သေဘာတူညမ
ီ ပ
င်ြဖစ်သည်။
စစ်ပီးေခတ် ဗိတသ
ိ အုပ်ချပ်ေရး ြပန်စသည့်အခါ ဆိုခဲ့ပါ သေဘာတူညမ
ီ က
ို ဘုရင်ခံအေနှင့် အေလးထား
သည်င
ှ ့်အတူ ဘုရင်ခံေကာင်စီဖဲွစည်းရာတွင် ရခိုင်ှင့် ကရင် ကိုယ်စားလှယ်တိုကုိ ေနရာေပးခဲသ
့ ည်။ အလားတူ ဖ
ဆပလက ေတာင်းဆို ေသာ ဘုရင်ခံအမေဆာင်ေကာင်စီ အမည်စာရင်းတွင်လည်း ကရင် ရခိုင် တိုင်းရင်းသား တို
အတွက် ှစ်ေနရာ ေဖာ်ြပထားသလို ြပည်ေထာင်စု အစိုးရလက်ထက်တွင်လည်း အဆိုပါ သေဘာတူညမ
ီ က
ို
ဆက်လက်လိုက်န ခဲသ
့ ည်။ စစ်မြဖစ်မီကာလများက အစိုးရဖွဲိုင်ဖုိဆိုလင် လတ်ေတာ်အတွင်း ကရင်၊ ရခိုင်အပ
ု ်စု
တို၏ ေထာက်ခံမ လိုအပ် သည်။ အထူးသြဖင့် ိုင်ငံေရးပါတီများ တစ်ဖက်င
ှ ့်တစ်ဖက် မဲအေရအတွက် မတိမ်း မ
ယိမ်းှင့် လာတင်ေနေသာ အေြခအေနမျိးတွင် တိုင်းရင်းသားကိုယ်စားလှယ်တစ်ဦး၏ မဲတစ်ြပားသည်ပင်
အစိုးရအဖွဲ၏ ကံကမာကို အဆံုးြဖတ်ေပးိုင်ေသာ်လည်း စစ်ကီး ပီး၍ တိုင်းြပြပည်ြပ လွတ်ေတာ်ကျင်းပချိန်တင
ွ ်မူ
ဖဆပလေခ ိုင်ငံေရးပါတီကီး ထွက်ေပလာသည်ြဖစ်၍ တိုင်းရင်းသားအုပ်စုတုိ၏ ိုင်ငံေရးအရ ေထာက်ခံမမ
ာှ
အေဟာသိကံ ြဖစ်သာွ းသည်။ စစ်ပီးေခတ် ဗမာ့ိုင်ငံေရး ဇာတ်ကက
ွ ်ဇာတ်ခင်း . တစ်ေလာက် ဖဆပလအဖွဲကီးက
ဆယ်စုတစ်စမ
ု လမ်းမိုးခဲ့သည်ြဖစ်ရာ တိုင်းြပ ြပည်ြပလတ်ေတာ်ကုပ
ိ င် ဖဆပလလတ်ေတာ်ဟု ဆို၍ ရိုင်သည့်တုင
ိ ်
ဆိုခဲ့ပါ သေဘာတူညမ
ီ က
ိုကား ဖဆပလအစိုးရအေနှင့် လိုက်န ခဲသ
့ ည်။ - ိုင်ငံေရးအင်အားအရ ရခိုင်ှင့် ကရင်
ကိုယ်စားလှယ်အေရအတွက် နည်းပါ သည့်တုင
ိ ် အစိုးရအဖွဲတွင် တိုင်းရင်းသား အဖွဲဝင်တုိကုိ ထည့်သွင်းခဲ့ပီး ရခိုင်
ှင့် ကရင်အဖွဲဝင် အားလံုးကို ဖဆပလမဲြဖင့် တိုင်းြပြပည်ြပလတ်ေတာ်သုိ ေရးချယ် တင်ေြမာက်ခဲ့သည်။ သိုရိသ
ှ ည့်
တိုင် အစိုးရအဖွဲ အတွင်း တိုင်းရင်းသားအဖွဲဝင်များ ကိုယ်စားြပေနရေသာ အေကာင်းအရာများကား ေြပာင်းလဲသွား
သည်။
ြပည်ေထာင်စအ
ု စိုးရအတွင်း ေတာင်တန်းေဒသတိုင်းရင်းသား များ၏အခန်းကဏ
ဗိတသ
ိ အစိုးရလက်ထက်တွင် ရှမ်း၊ ကချင်၊ ကရင်နီ (ကယား) ှင့် တိုင်းရင်း သား လူမျိးစုငယ်တိုကုိ ြပည်မ
ှင့် ခွဲြခားအုပ်ချပ်ပီး ကရင်နီကိုမူ ဗိတသ
ိ တို၏ လက်ေအာက်ခံ မဟာမိတ်အြဖစ် သေဘာထားခဲ့သည်။
သိုြဖင့် ြပည်ေထာင်စအ
ု စိုးရအဖွဲ၏ အုပ်ချပ်ေရးပံစ
ု ံမှာ ၁၉၃၅ ဘားမားအက် ဥပေဒအရ တည်ေထာင်ခဲေ
့ သာ
အစိုးရှင့် တစ်ပံုစံတည်း ြဖစ်သည်မှာ သံသယရှိစရာ မလိုပါ။ သိုယ
ှ ် စစ်ကိေခတ် အုပ်ချပ်ေရးပံစ
ု ံကို ဆက်လက်
အသံးု ြပရသည်မာှ လည်း အဆိုပါ ပံုစံှင့် ဖဆပလေခါင်းေဆာင်များ လက်ပွန်းတတီးရှိလာသည်ကလည်း တစ်
ေကာင်း၊ အေြခခံဥပေဒ ေရးဆွဲေသာ ပညာရှင်တို အေနှင့်လည်း ဗိတသ
ိ ဥပေဒ ကိုသာ ကမ်းကျင်ကသည်လည်း
တစ်ေကာင်းတိုေကာင့် စစ်ကိေခတ် ပါလီမန်အပ
ု ် ချပ်ေရးကို ဗမာတိုင
ှ ့် အံဝင်ခင
ွ ်ကျရှိေအာင် အနည်းငယ်ြပင်ဆင်
မွမ်းမံ အတည်ြပ လိုက်ရြခင်း ြဖစ်ပါသည်။
ဗိတသ
ိ တို၏ ပါလီမန်အပ
ု ်ချပ်ေရးစနစ်တင
ွ ် လူနည်းစုတုင
ိ ်းရင်းသားေရးရာ ှင့် ပတ်သက်၍ ြပင်ဆင်မမ
ွ ်းမံ
မများ ြပလုပ်ပီး ဖဆပလကီးစိုးေသာ လတ်ေတာ်က အတည်ြပလိုက်သည်ဆိုရာတွင် ိုင်ငံေရးဂိုဏ်းဂဏအသီးသီးမှ
ေခါင်းေဆာင်အားလံုး (သို) ြပည်သတ
ူ စ်ရပ်လံုး ေကျေကျနပ်နပ် လက်ခံခဲ့ ကသည်ေတာ့မဟုတ်။ ကိုယ့် အေကာင်းှင့်
ကိုယ့် ိုင်ငံေရးအယူအဆအမျိးမျိးရှိေသာ ဂိုဏ်းေပါင်းစံက
ု ြပည်ေထာင်စု ဖွဲစည်းပံု အေြခခံဥပေဒပါ စည်းကမ်းတိုကုိ
မထီတရီ၊ မေလးမစားလုပ်ခဲ့သည့်နည်းတူ ြပည်သတ
ူ ုိကလည်း အုပ်ချပ်ေရးှင့် အစိုးရေပလစီဆိုသည်တိုကုိ ထံုးစံ
အတိုင်း စိတ်ဝင်စားရေကာင်းမှန်း သိခဲ့ကသည် မဟုတ်ပါ။ ြပည်ေထာင်စဖ
ု ဲွစည်းပံု အေြခခံဥပေဒ ဟူသည် ဗမာြပည်
သူ လူထုတစ်ရပ်လံုးအတွက် အေြခခံကျေသာ၊ တေလးတြမတ် ထားရမည်ြဖစ်ေသာ၊ မကျိးမေပါက် မေြပာက်မကား
ေစာင့်ထိန်းရမည်ြဖစ်ေသာ ဥပေဒဟူ၍ သေဘာထားခဲ့ကသည်မဟုတ်ပါ။ ပါတီေပလစီအတွက်ြဖစ်ေစ၊ ိုင်ငံေရး
အာဏာအတွက် ြဖစ်ေစ၊ ိုင်ငံေရးပါတီများ မချိးမေဖာက်သင့်ေသာ လူအခွင့်အေရး ေကညာချက်အြဖစ်
လည်းေကာင်း၊ အာဏာရအုပ်စုတစ်စမ
ု ှ အြခားတစ်စုသို အစီအစဉ် တကျ အာဏာလဲေြပာင်းေပးေသာ လမ်းန်
အြဖစ်လည်းေကာင်း တိုင်းိုင်ငံကို တရားှင့်အညီ အုပ်ချပ်ရာတွင် ကျင့်သံုးရမည် ဥပေဒများ အြဖစ်လည်းေကာင်း
မည်သမ
ူ အေလးထားခဲ့ကသည် မဟုတ်ပါ။ ဘယ်လုန
ိ ည်းှင့်ရရ အာဏာရဖို ိုင်ငံေရး ဂိုဏ်းဂဏ၊ အုပ်စုအားလံးု
ကိးစားေနကသည်တွင် ြမန်မာတိုကုိ မယံု ကည်ေသာ ကရင်လက်နက်ကုင
ိ ်တိုကလည်း ဖက်ဒရယ်မက
ို ချိးေဖာက်
ပီး လက်နက်င
ှ ့် ေြဖရှင်းဖို ကိးစားသည်။ ရဲေဘာ်ြဖ၊ ကွန်ြမနစ်အလံနီ၊ အလံြဖ တိုကလည်း ၁၉၄၅-၄၈ ကာလ
များတွင် အလိလိ သူပန
ု ်ထကသည်။ ြပည်ေထာင်စုဖဲွစည်းပံုအေြခခံဥပေဒတွင် ိုင်ငံေရးပါတီများ လိုက်န မည့်
ဥပေဒစည်းကမ်းများ ပါရှိေသာ်လည်း အာဏာရဆိုရယ
ှ ် လစ်ေတွသာ လိုက်ရာှ ခဲ့ရာ တကယ်တရတွင်မူ
ြပည်ေထာင်စဖ
ု ဲွစည်းပံုအေြခခံဥပေဒ မှာ စကတည်းက ြပဿန ှင့်စ,ပီး ြပဿန ှင့် နိိတံခဲရ
့ ေလသည်။ ြပည်သူ
တိုအေပ သဇာမေညာင်း၊ အင်အားမရှိ အဘယ်ေကာင့် ဤသိုြဖစ်ခဲ့ရသည်ကိုမူ ြမန်မာိုင်ငံေရး ဓေလ့ဇာတ်ကက
ွ ်
ဇာတ်ကင
ွ ်းအေြပာင်းအလဲများတွင် ဆက်လက်စူးစမ်းရှာေဖွရမည် ြဖစ်ပါသည်။
အခန်း ၄
ိုင်ငံေရးအုပ်စုများှင့် အာဏာလုပဲွများ
ကွန်ြမနစ်တုိအတွက် ိုင်ငံေရးဟူသည် အာဏာတိုက်ပွဲြဖစ်ပီး ေသနတ်ေြပာင်း ဝ၌သာ အာဏာတည်သည်
ြဖစ်၍ ခိုးေကာင်ခုးိ ဝှက်ြဖစ်ေစ၊ မျက်ှ ေြပာင်တုက
ိ ်၍ ြဖစ်ေစ ိုင်ငံေရးအာဏာကို အကမ်းဖက်ယူတတ်ကသည်။
ပါလီမန်ဒီမုက
ိ ေရစီတင
ွ ်မူ ိုင်ငံေရးအာဏာကို ရယူလိုေသာ ိုင်ငံေရးအဖွဲအစည်းတိုက ပံုမန
ှ ်ကျင်းပေသာ
ေရးေကာက်ပဲွများတွင် ဝင်ေရာက်ယှဉ်ပိင်ရသည်၊ သိုြဖစ်၍ ပါလီမန်ဒီမုက
ိ ေရစီကို ဒူေပန ေပ ကျင့်သံုးိုင်ဖုိ ိုင်ငံေရး
ပါတီ အဖွဲအစည်းတို လိုက်န ရမည့် စည်းကမ်းှင့် လုပ်ထံးု လုပ်နည်းတိုကုိ အေသးစိတ်ေဖာ်ြပထားသည်။ သိုတုင
ိ ် ဆို
ခဲ့သလို လွတ်လပ်ပီး ေရးေကာက်ပဲွများ မစမီကတည်းက ဖဆပလအစိုးရ၏ တရားဝင်မန
ှ ်ကန်မက
ို ကွန်ြမနစ် ှင့်
ကရင်လက်နက်ကိုင် အုပ်စုတုိက စိန်ေခ၍ ပါလီမန်စနစ်ကို ဖျက်ဆးီ လိုက်ကေပရာ အဆိုပါအုပ်စုတုိတင
ွ ် ိုင်ငံေရး
အေကာင်းြပချက်များ မည်သိုပင်ရိေ
ှ စ ဥပေဒအရ တည်ဆဲအစိုးရကို သူပန
ု ်ထြခင်းမှာ ဥပေဒချိးဖျက်ြခင်းသာ ြဖစ်
ပါသည်။
“ဖဆပလ အာဏာရတဲေ
့ နမှာပဲ ဒီကိစကို ကန်ေတာ်သိခဲ့ရတယ်၊ တချိ - အဖွဲဝင်ေတွက မိုးမသားလုပ်လာ
တယ်၊ ဖဆပလအဖွဲကီးထဲမာှ မညီမွတ် ြဖစ်လာရတဲ့ အေကာင်းတစ်ခုက ဘာလဲဆိုေတာ့ အာဏာရဖို ပိင်ေနက
တာပဲ ... ဒါေကာင့် တစ်ေယာက်နဲ တစ်ေယာက် မယံုမကည် ြဖစ်လာတယ်။ အချိက ေသချာေအာင် အာဏာကို
လိုချင်ကတယ်။ အာဏာရထားသူ တချိကလည်း အာဏာအရသာကို သိပီး လက်မလွတ်ချင် ေတာ့ဘူး”
ကွန်ြမနစ်င
ှ ့် ရဲေဘာ်ြဖတို ပုန်ကန်ရသည့်အေကာင်းရင်းမှာ အာဏာကို လက်နက်ကိုင်နည်းြဖင့် ရယူဖုိြဖစ်
ပီး ၁၉၄၈ ဇန်နဝါရီ ကာလကတားတွင် ကျင်းပေသာ အေရှေတာင်အာရှ ကွန်ြမနစ်ညလ
ီ ာခံကီး၏ ဆံုးြဖတ်ချက်
အတိုင်း လိုက်၍ လက်နက် ကိုင်ခဲ့သည့်တုင
ိ ် ထိုအချိန်က ၎င်းတိုေပးေသာ ဆင်ေြခတိုမှ ဤသိုြဖစ်သည်။
သိုယ
ှ ်ေရာင်စံသ
ု ူပန
ု ်တုိ တစ်တိုင်းတစ်ြပည်လံးု ေထာင်းလေမာင်းထေနချိန်တင
ွ ် ရာထူးမှ မိမ
ိ ုတ်ထွက်သာွ း
ပါက ိုင်ငံေရး အေြခအေနများ ဆိုးသထက်ဆုးိ လာိုင် ဖွယ်ရှိပီး တစ်ြပည်လံုး အစိတ်စတ
ိ ်အမွာမွာ ကွဲထွက်သာွ းဖို
သာရှိေကာင်း ဦးုအေနှင့် သေဘာေပါက်သည်ြဖစ်၍ သူကိုယ်တိုင် အစိုးရအဖွဲကို ဦးေဆာင်ပီး သူပန
ု ်သက
ူ န် တိုကုိ
ှိမ်နင်းဖို ဆံုးြဖတ်လိုက်ဟန်တသ
ူ ည်။ ြပည်ထဲေရးဝန်ကီးဌာနှင့် ကာကွယ်ေရး ဝန်ကီးဌာနတိုကုိ သူတစ်ဦးတည်း
တာဝန်ယူလိုက်သည်ကုိ ကည့်ြခင်းြဖင့် ဦးု၏ ခိုင်မာေသာ ဆံးု ြဖတ်ချက်ကို သိိုင်သည်။ “ြပည်သူလူထုက ဗိုလ်ချပ်
ေအာင်ဆန်းကို ေပးထားတဲ့ အာဏာကို ိုင်ငံေရးသူခိုးဓားြပေတွ လက်ထဲ ဘယ်ေတာ့မှ မထည့်ိုင်ဘူး”
ကရင်သူပန
ု ်ှင့် တိုက်ပွဲများ ပျံှံလာပီး ိုင်ငံေရးအေြခအေန မျက်ြဖဆိုက် လာသည့်အခါ ေဒသအေတာ်
များများတွင် ဥပေဒစိုးစိုးမ မရှိေတာ့ဘဲ ေဒသအုပ်ချပ်ေရး များ ရပ်တန်သွားသည်။ ဖဆပလအစိုးရကို ဝိုင်းတိုက်ေန
ေသာ အဖွဲအစည်းများမှာ ကွန်ြမနစ် အြဖ၊ အနီ၊ ရဲေဘာ်ြဖ၊ ေကအန်ဒတ
ီ ုိကုအ
ိ ြပင် စစ်တပ်၊ စစ်ရဲ၊ ပုလိပ် စသည့်
လက်နက်ကိုင်အဖွဲအစည်းများမှ သူပန
ု ်ြဖစ်လာေသာ ကရင်င
ှ ့်ဗမာတိုမာှ လည်း အေရအတွက် တစ်ေသာင်းခွဲမ ရှိ
ေနသည်။ သိုတုင
ိ ် သူပန
ု ်တုိသည်လည်း အစိုးရကို အြပတ်တုက
ိ ်ပီး အာဏာယူဖုိသာ စဉ်းစားေနသည်ြဖစ်၍
အချင်းချင်း မစည်းံုးကကုန်၊ ြပည်သတ
ူ ုိ ေထာက်ခံမလည်း မရ။ သိုြဖင့် အေရအတွက်များ သေလာက် ခရီးမေပါက်
ြဖစ်ေနချိန်တင
ွ ် အဂလန်ှင့် အိိယတို၏ ေငွေကးေထာက် ပံ့မ
ှင့်အတူ ဦးုအေပ ယံု ကည်ေသာ လူနည်းစု
တိုင်းရင်းသားတို၏ အကူအညီတုိြဖင့် ဖဆပလဘက်မှာ တြဖည်းြဖည်း အေလးသာလာရာ ၁၉၅ဝ တွင်မူ သိသိ
သာသာ တိုးတက်လာသည်။ သိုတုင
ိ ် ၁၉၄၈ စက်တင်ဘာလမှ ဆိုးဝါးလာေသာ ိုင်ငံေရးအေြခ အေနမှာ ၁၉၄၉
ပထမလအနည်းငယ်တွင်မူ ပို၍ ပ်ေထွးလာပီး ဖဆပလအစိုးရ အေြခအေနမှာ သဲ့သဲ့ေလးသာ ရှိေနသည်ြဖစ်၍
ိုင်ငံြခားသတင်းဌာနများက ဗမာ အစိုးရကို “ရန်ကုန်အစိုးရ ́ဟပ
ု င် သေရာ်ခဲရ
့ ာ အမှန်တကယ်လည်း ရန်ကန
ု ်ကို
ေရာင်စံုသူပန
ု ်ေတွ အဝိုင်းခံေနရသည်။ ရန်ကုန်မိကီးကား ုပ်ရှင်၊ ပွဲလမ်းတိုြဖင့် သဲသလပ်လပ
်ရှိေနသည့်တုင
ိ ်
ိုင်ငံေရးသမားတို အဖိုမူ ေခါင်းမီးေလာင်ေနသည်။ အထူးသြဖင့် ကရင်သပ
ူ န
ု ်တုိရန်က လက်တစ်ကမ်းေရာက်
ေနသည်ြဖစ်၍ ဗကပ ရဲေဘာ်ြဖ ှင့် အြခားသူပန
ု ်ေခါင်းေဆာင်တိုကုိ ဖဆပလဝန်ကီး (ရဲေဘာ်ဝါ) တစ်ဦးအိမ် တွင်
တိတ်တဆိတ်ပင့်ဖတ
ိ ်၍ ရာထူးအေပးအယူလုပ်ဖုိ ၁၉၄၈ ဇန်နဝါရီအထိ အချိန် သံးု လ၊ အကိမ်အားြဖင့် (၄) ကိမ်
ေဆွးေွးအပီး ဦးုကို လူနည်းစု တိုင်းရင်းသား တိုက ေထာက်ခံသည်ကုိ အေကာင်းြပ၍ အစိုးရအဖွဲကို ဦးုက
ြပန်လည်ဖဲွစည်းပီး ဦးေဆာင်ရမည်ဟူေသာ စည်းကမ်းချက်ြဖင့် ကွန်ြမနစ်င
ှ ့် ရဲေဘာ်ြဖ ေခါင်းေဆာင် တိုကုိ ရာထူး
ေပးဖို သေဘာတူခဲ့ကသည်။ ပီးေန က် သူပန
ု ်ကိုယ်စားလှယ်များ အထက်ြမန်မာြပည်ြပန်သာွ းကပီး ၎င်းတို၏ အမာ
ခံနယ်ေြမ မေကွးတွင် ညီလာခံကျင်းပ ဖို စီစဉ်ကသည်။ အစိုးရ၏ ကမ်းလှမ်းချက်အေပ သူပန
ု ်ေခါင်းေဆာင်များ
တိုင်ပင်ပီး မတ် (၁၅) တွင် အေကာင်းြပန်မည်ဟု သေဘာတူညမ
ီ ထ
ားေသာ်လည်း အဆိုပါေနတင
ွ ် ြပန်ကားြခင်းမရှိ
ဘဲ ဦးုအစိုးရကို အြပတ်တုက
ိ ်ရမည်ဟုသာ သူပန
ု ်ေခါင်းေဆာင်တိုက ေကညာခဲ့သည်။
မှ အမှန်အားြဖင့် အဆိုပါ ေဆွးေွးပွဲများမှာ ဦးုကို အသိမေပးဘဲ အစိုးရအဖွဲဝင် တိုက သူတုိသေဘာှင့် သူ
တိုလုပ်ခဲ့ရာ ဦးုသိသွားသည့်အခါတွင်မူ “ဒါဟာ အစိုးရက ဒူးေထာက်တာပဲ၊ ဒါေတာ့ ဘယ်နည်းှင့်မှ မြဖစ်ိုင်ဘူး”
ဆိုပီး သူပန
ု ်ကို တိုက်ဖို နည်းလမ်းကိုသာ ရှာ ကံခဲ့သည်။ တစ်ဖက်တင
ွ ် ဆိုးဝါးလာေသာ အေြခအေနတိုေကာင့်
အစိုးရအဖွဲဝင်များ ေသွးပျက်ေနချိန်တင
ွ ် ဦးုအေနှင့် ဘာေရးအေြခအေန ဆုတ် ယုတ်လာသည်ြဖစ်၍ အြမန်ဆံးု
ေဆာက်ရက်ဖိုလိုေနသလို အခွန်ေငွများ မေကာက်ခံ ိုင်ေသးဘဲ မိနယ်ခိုင်များမှ အစိုးရေငွတုက
ိ ်တုိကုလ
ိ ည်း
သူပန
ု ်တုိက လုယက်သာွ း ကရာ အစိုးရမှာ မျက်ကလဲဆန်ပျာ ြဖစ်ေနသည်။ အစိုးရအလုပ်သမားလစာများ ြဖတ်
ေတာက်လိုက်ရသည့်အတွက် အလုပ်သမားသပိတ်ထ,လာသည်။ ဘာေရး အကျပ်အတည်းများှင့် ရင်ဆုင
ိ ်ေနရ
သည်ြဖစ်၍ ှစ်ဆယ့်တစ်ဦးပါဝင်ေသာ အစိုးရ အဖွဲကို ဖျက်သိမ်းပီး နည်းနည်းှင့် ကျဲကျဲဝိုင်းိုင်ရန် ြပန်လည်ဖဲွစည်း
ခဲ့ရာ အစိုးရဝန်ကီး ဌာနေလးခုသာထားပီး ဝန်ကီးတို၏ လစာတိုကုလ
ိ ည်း ငါးဆယ်ရာန်းအထိ ေလာ့ချ ခဲ့သည်။
ရန်ကန
ု ်မိှင့် ဆယ်မုင
ိ ်သာေဝးေသာ အင်းစိန်တင
ွ ် ကရင်သပ
ူ န
ု ်တုိ အခိုင်အမာ ေြခကုပ်ရထားသလို အဓိကမိကီး၊
ခိုင်ကီးများမှာလည်း ေရာင်စံသ
ု ူပန
ု ်တုိ လက်ထဲကျ ေနရာ ဖဆပလအစိုးရ၏ အန ဂတ် ဗမာိုင်ငံေရးအေနအထား
ှင့်ပတ်သက်ပီး ၁၉၅၅ ဇွန် ၁ ရက်၊ ဝါရှင်တန်ဒစ
ီ ီ၊ အမျိးသားသတင်းစာကလပ်သို ဦးုေြပာေသာ မိန်ခွန်းတွင် ထိုစဉ်
က ဖဆပလအဖွဲဝင်အချိ အပါအဝင် လူအေတာ်ေတာ်များများမှာ ခံစည်းိုး ခွထိုင်ေနကပီး အိုင်ရသည့်ဘက် ကူး
သွားဖို အသင့်ရိေ
ှ ကာင်းှင့် ၁၉၅၁ မတ်လ (၂၅) ေတာ်လှန်ေရးေန မိန်ခွန်းတွင်လည်း အန ဂတ်ေပျာက်ေနေသာ ဖဆ
ပလအစိုးရ အေြခအေနကို ြပန်လည်သံးု သပ်ခဲ့သည်။
ိုင်ငံေရးအကွဲအပဲှင့် စစ်ဘက်ကားဝင်ြခင်း
၁၉၅၆ ခုှစ် ေရာက်လာချိန်တင
ွ ် ြမန်မာြပည်ိုင်ငံေရးအေြခအေနမှာ အေတာ် ကီး တိုးတက်လာသည်။
လက်နက်ကိုင်အပ
ု ်စုများ ေဖျာက်ဆပ
ိ ်ရှိေနေသးသည့်တုင
ိ ် ယခင်လုိ အားေကာင်းေမာင်းသန် ခိမ်းေြခာက်ိုင်စွမ်းမရှိ
ေတာ့။ အေထွေထွေရးေကာက် ပွဲများ ှစ်ကိမ်ကျင်းပပီးေန က် ပါလီမန်အပ
ု ်ချပ်ေရးစနစ်သည်လည်း ေချာေမွလာ
ဟန် ရှိရာ ေရာင်စံသ
ု ူပန
ု ်တုိ၏ အလပ်အယမ်းကို ခံုင
ိ ်ရည်ရိလ
ှ ာသည်။ ဖဆပလအမတ် (၁၄၂) ဦးှင့် ဖဆပလကို
ေထာက်ခံေသာအမတ် (၄၀) ဦးရှိေနသည်ြဖစ်၍လည်း ဖဆပလအစိုးရမှာ ပါလီမန်တစ်ပင်တုင
ိ ်မင်းသားကီး ြဖစ်ေန
ေသးေသာ်လည်း ၁၉၅၈ ခုှစ်တင
ွ ်မူ ဖဆပလကိုယ်တိုင် ိုင်ငံေရးေသေကာင်း ကံစည်မကီးတစ်ခက
ု ို ကျးလွန် လိုက်
ေလသည်။ ဆိုရယ
ှ ်လစ်အချင်းချင်း အာဏာလုရာမှ အုပ်စုှစ်စက
ု ွဲသွားရာ တစ်စုကို ဦးဘေဆွှင့် ဦးေကျာ်ငိမ်းတိုက
ဦးေဆာင်ပီး အြခားတစ်ခုကို သခင်တင်င
ှ ့် သခင်ေကျာ်ထန
ွ ်းတိုက ဦးေဆာင်သည်။ ေန က်ပုင
ိ ်းတွင် တစ်သးီ ပုဂလ
အြဖစ် ပါဝင် ေနေသာ ဦးုက သခင်တင်င
ှ ့် သခင်ေကျာ်ထန
ွ ်းတိုဘက် ေပါင်းလိုက်သြဖင့် ေဆွငိမ်း ှင့် ုတင်အုပ်စု
ြဖစ်လာသည်။ အမှန်အားြဖင့် အဆိုပါ အကွဲအပဲမာှ ၁၉၅၄ ခုှစ် အေစာပိုင်းကပင် အက်ေကာင်းရှိေနရာမှ တစ်ဖက်
ှင့်တစ်ဖက် ေစ့မရ စပ်မရ ြဖစ်လာ ပီး အြပတ်ရင
ှ ်းဖိုအထိ အားထုတ်လာကသည်။ တချိန်က အတိုက်အခံတိုကုိ
ေခါင်းမ ေထာင်ိုင်ေအာင် ြပကျင့်ခဲ့ေသာ ိုင်ငံေရးေအာက်လမ်းနည်းများှင့် ြပကျင့်ခဲ့ရာမှ ယခုအခါ ဖဆပလတို
ကိုယ် ှးကိုယ်ပတ်ေနေလပီ။ လတ်ေတာ်တင
ွ ် ုတင်ေခါင်း ေဆာင်ေသာ အုပ်စုမာှ သန်ရင
ှ ်းဖဆပလြဖစ်လာပီး ေဆွ
ငိမ်းအုပ်စုမာှ တည်မဲြဖစ် လာသည်။ အင်အားချိန်ခင
ွ ်ညာတွင်လည်း အစိုးရအဖွဲဝင် (၁၅) (၁၅) ှင့် သန်ရှင်းကို
ေထာက်ခံေသာအမတ် (၁၂)။ တည်မဲကုိ ေထာက်ခံေသာ အမတ် (၁၁၉) တို ရှိေနရာ လက်ဝဲအတိုက်အခံ ညီတ
ွ ်
ေသာ အမျိးသားတပ်ဦး (ပမညတ) က သန်ရှင်းကို ေထာက်ခံလိုက်သြဖင့် ုတင်အုပ်စု အသာစီးရပီး အစိုးရြဖစ်လာ
သည်။
အမှန်အားြဖင့် ၁၉၅၀ ှင့် ၁၉၆၀ ခုှစ် ဝန်းကျင်ကာလအတွင်း ိုင်ငံေရး တည်ငိမ်မ ရှိသည်ဟု ေြပာဖိုခက်
သလို အဓိကေပလစီကီးများကို အေကာင်အထည် ေဖာ်ိုင်သည်မဟုတ်ဘဲ အိမ်ေစာင့်အစိုးရလက်ထက်က ရရှိခဲ့
ေသာ တိုးတက်မအချိ သည်ပင် ြပန်လည်ပျက်စးီ သွားသည်ဟေ
ူ သာ အေြပာအဆိုများ ရှိလာပါသည်။ သိုတုင
ိ ်
ေရးေကာက်ပဲွများက အာဏာအပ်င
ှ ်းလိုက်ေသာ ပထစအစိုးရကား ပါတီ၏ မဟာ ဗျဟာအတိုင်း ေပလစီတုိကုိ
အေကာင်အထည်ေဖာ်ဖုိသာ ေလာေဆာ်ေနခိုက်မှာပင် စစ်ဘက်အရာရှိကီးများကလည်း သူတုိအ ကံင
ှ ့် သူတုိရိေ
ှ နပီ
ြဖစ်သည်။ ပထစအစိုးရ ကလည်း စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ အခန်းကကို ေချာင်ထုးိ ထားသလို စစ်ဘက်အရာရှိကီးများ က
လည်း ေရးေကာက်ပဲွဆံုးြဖတ်ချက်ှင့် ြပည်သတ
ူ ုိက ေပးထားေသာ ိုင်ငံေရး အာဏာကို မေလးစား၊ အခွင့်အေရးကို
ေစာင့်ေနစဉ်မှာပင် ရှမ်းအမျိးသားတိုက ဖက်ဒရယ်မူအရ ခွဲထွက်ခင
ွ ့်ေတာင်းဆိုလာသည့်အခါတွင်မူ ဒုတယ
ိ အကိမ်
အာဏာ သိမ်းဖို အေကာင်းတရား ခိုင်လံုသွားပီးြဖစ်၍ လွတ်လပ်ေရးေခါင်းေဆာင်ကီး ဗိုလ်ချပ် ေအာင်ဆန်း၏
ကာလရှည်ကာ ေမာ်မန
ှ ်းချက်ကီးမှ သီးပွင့်လာပါေသာ ြပည်ေထာင်စု ဗမာိုင်ငံ ဖွဲစည်းပံုအေြခခံဥပေဒ (၁၉၄၅)
ကား ဤတွင် ဇီဝိန်ချပ်၍ စမုတ်တံးု ေလ ေတာ့သည်။
ပါလီမန်ထဲက အာဏာရှင်အသံများ
သူပန
ု ်သက
ူ န်များ ေြပာက်ေြပာက်ကျားကျား ထကွလာကပီး လတ်ေတာ် အတွင်းမှ ကွန်ြမနစ်များ၊ ြပည်
သူရဲေဘာ်များှင့် ကရင်တုိ သူပန
ု ်ဘက်ပါသွားရာမှ လတ်ေတာ်အဖွဲဝင်ေပါင်း (၂၀၀) မသာ ရှိလာသည်။ တစ်ချိန်
တည်းမှာပင် အစိုးရကို ေဝဖန်ဆန်ကျင်လာေသာ အတိုက်အခံတိုကုိ ှိပ်ကွပ်ထားရာ အထူးသြဖင့် ဖဆပလ အစိုးရဖွဲ
ပီး ကာလများတွင် အတိုက်အခံအမတ်များအေနှင့် လတ်ေတာ်အတွင်း ေခါင်းမေထာင်ရဲေလာက်ေအာင် ြဖစ်ခဲ့ရ
သည်။ ဖဆပလအဖွဲကီးအေနှင့် လူထု တစ်ရပ်လံုးကို ကိုယ်စားြပသည်ဆိုေသာ်လည်း ဗိုလ်ချပ်တုိ ကျဆံးု ပီး
ေန က်တွင် ဆိုရယ
ှ ်လစ်ပါတီဝင်များမှာ ဖဆပလ၏ အဓိကအင်အားစုြဖစ်လာသည်။ သိုြဖစ်၍ တစ်တိုင်းတစ်ြပည်လံးု
သူပန
ု ်မီးဝိုင်းေနသည့်တုင
ိ ် လတ်ေတာ်တင
ွ ် အတိုက်အခံ လုပ်ရဲသူ မရှိဘဲ ပံမ
ု န
ှ ်အစည်းအေဝးပွဲများ ကျင်းပိုင်သည်
ြဖစ်ရာ ၁၉၅၀ ြပည့်ှစ်ကုန်အထိ တစ်ေလာက်လံးု ဖဆပလကသာ လတ်ေတာ်ကုိ ထိန်းချပ်လာခဲသ
့ ည်။
မည်သုိရိေ
ှ စ လတ်ေတာ်အတွင်း အတိုက်အခံ အုပ်စုများရှိလာြခင်းသည်ပင် လက်ညိးေထာင်၊ ေခါင်းညိတ်
အလုပ်များှင့်သာ တအီအတ
ီ လည်လည်၊ ပျင်းရိငီးေငွ စရာေကာင်းေသာ လတ်ေတာ်မှာ လပ်လပ
်ရရှင့် အသက်ဝင်
လာသည်။ ယခင်ကလို အေမးအြမန်း၊ အေဆွးအေွးမရှိဘဲ လွတ်ေတာ်ကုိ ေမာင်ပိုင်စီးထားေသာ အမတ်မင်း များ၏
တစ်သံတစ်မန
ိ ်၊ တစ်ဆံုးြဖတ်တည်းှင့် အတည်ြပသည် မဟုတ်ေတာ့ဘဲ အတိုက်အခံတိုဘက်မှ အေမး၊ အစစ်အ
ေဝဖန်လာသည်တိုကုိ သက်ဆိုင်ရာ ဝန်ကီး များှင့် လတ်ေတာ်အမတ်တုိက ေကျနပ်မရသည့်အထိ ကျိးေကာင်းှင့်
တကွ ြပန်လည်ရှင်းလင်းလာကသည်။ ဆိုရလင် အတိုက်အခံှင့် အာဏာရပါတီတုိအကား အတင် အချ။ အေချ အ
ယတိုြဖင့် လတ်ေတာ်မှာ စိုစိုေြပေြပြဖစ်လာသည်။ အင်အား အရ တစ်ဖက်ေစာင်းနင်းရှိေနေသးသလို စီးပွားေရးအရ
ခိုင်မာမ မရှိေသးသည့်တုင
ိ ် ပါလီမန်အတွင်း တစ်ဖက်င
ှ ့်တစ်ဖက် အချက်ကျကျ စကားစစ်ထိုးပွဲေတွ၊ အေချအတင်
ေဆွးေွးမေတွ ရှိလာသည်။ မှ အာဏာရ အစိုးရကို ထိုးှက်တုက
ိ ်ခုက
ိ ်ကရာတွင် ြမန်မာ့အသံလင့်ဌာနကို ဖဆပလ၏
ဝါဒြဖန်ချိေရး ကိရယ
ိ ာအြဖစ် အသံုးြပေနသည်ကို ေဝဖန်ကသည်။ ၁၉၅၁-၅၂ ခုှစ်၊ အတည်ြပထားေသာ အစိုးရ၏
ရသံုးဘတ်ဂျက်မှာ ကိုလိုနီတစ်ပိုင်း စီးပွားေရးစနစ်ကို အသက်ဆက်ေပးေနသလို ၁၉၅၁ ခုှစ် ေဖေဖာ်ဝါရီ (၂၈) ရက်
ေနတင
ွ ် ကျင့်သံုးခဲ့ေသာ စစ်အုပ်ချပ်ေရးကို သက်တမ်းတိုးဖို ဆံုးြဖတ်သည့် အစိုးရ၏ အဆိုကို အတိုက်အခံတိုက
အြပင်းအထန် ကန်ကွက်ခဲ့ကသည်။ ြပည်ေတာ်သာစီမံကိန်းကီး ကိုသာ တွင်တွင်တွန်း၍ အေကာင်အထည်ေဖာ်ေန
ေသာ်လည်း စပါးတစ်ရာလင် ၂၈၅ ကျပ်ြဖင့်သာ ဝယ်ေနေသာ အစိုးရ၏ ေပါက်ေဈးမှာ အလွန်နည်းေနသည်ြဖစ်၍
လယ်သမားများ ဒုကေတွေနကေကာင်း ေထာက်မကွယ် ေြပာဆိုလာပီး အရင်းရှင် ိုင်ငံများသို ဗမာပညာေတာ်သင်
ေကျာင်းသားများ ေစလတ်ေနေသာ အစိုးရေပလစီ မှာလည်း ဆိုရယ
ှ ်လစ်စနစ်င
ှ ့် စခန်းသွားဖို ဆံုးြဖတ်ထားသည့်
ဗမာိုင်ငံအတွက် သွယ်ဝုက
ိ ်၍ အရာယ်ရိလ
ှ ာိုင်ေကာင်း အယူကဲ၍ ာဏ်ုနည်းစွာ ထိုးှက်က သည်လည်း ရှိ
သည်။ ထိုနည်းတူစွာပင် ေတာင်သူလယ်လပ
ု ်တို အကျိးစီးပွားထက် ဆိုရယ
ှ ်လစ်ပါတီအကျိးစီးပွားကို ေရှး၍ ဖွဲထား
ေသာ အဖွဲြဖစ်ေနရာမှ လယ်ယာေြမ ေဝြခမ်းေရးတွင် တရားမတမ မရှိဘဲ ေရဘိုခိုတင
ွ ် ေတာင်သူလယ်သမားများ
ဆူပူ ကသည်တင
ွ ် လူသတ်မတ
စ်ခပ
ု ါ ကျးလွန်ခဲ့သည်။ အဆိုပါကိစှင့် ပတ်သက်ပီး စံုစမ်းေရးေကာ်မတီတစ်ရပ်
ဖွဲစည်း၍ အေရးယူေဆာင်ရက်မများလုပ်ဖုိ အတိုက်အခံတို ဘက်က အဆိုြပခဲသ
့ ည်ကုမ
ိ ူ အစိုးရဘက် ြငင်းကွယ်ခဲ့
သည်လည်း ရှိသည်။ အ ဆိုခဲ့သလို ပါလီမန်အတွင်း အတိုက်အခံတို၏ အေထာက်အေချှင့် အဆိုတုိကုိ အာဏာရ
ပါတီဝင် အမတ်တုိက လက်ခံ၍ ကားန ခဲ့ကသည်ဆုေ
ိ သာ်လည်း သံသယ ရှင်းရှင်း ကည်ကည်ြဖြဖှင့်ကား
မဟုတ်။ အေကာ်အကပ်၊ အေတးအြပတို မစင် မကယ်ရှိေနပီး အတိုက်အခံှင့် အာဏာရပါတီတုိ ှစ်ဦးှစ်ဖက်
အကျိးရှိမည့်ကိစ အနည်းငယ်ေလာက်သာ ပူးေပါင်းေဆာင်ရက်ိုင်ခဲ့ကသည်။
စင်စစ် အတိုက်အခံလုပ်သည်ဆုရ
ိ ာတွင်လည်း မည်းမည်းြမင်ရာ တိုက်ခုက
ိ ် ေနကသည် မဟုတ်သလို ဤပံု
ဤနည်းှင့် ေဝဖန်ေဆွးေွးေွးိုင်ြခင်းသည်ပင် ပါလီမန်အတွင်း ပွင့်ပင
ွ ့်လင်းလင်း ထုတ်ေဖာ်ုင
ိ ်ကသည်။
တရားစီရင်ေရးှင့် အုပ်ချပ် ေရးကိစများတွင် ရဲေစာင်းေနေသာ၊ တရားလက်လွတ် ြပကျင့်ေနေသာ၊ အလွဲအစား
အသံးု ချေနေသာ အရပ်ရပ်ြပဿန တိုကုိ တုတ်ထိုးအိုးေပါက် မေထာက်မကွယ် ေဝဖန်ုင
ိ ်ေသာ အေလ့အကျင့်များ ရှိ
လာသည်။ သိုတေစ အာဃာတှင့် အယူအစွဲစင် သည်ေတာ့မဟုတ်၊ တစ်ဖက်က ေသွးထွက်ေအာင် မှန်ေသာ အ
ေဝဖန်အထိုးအှက် ရှိလာသည့်အခါ သူအြပစ်ကုယ
ိ ့်အြပစ် ပံခ
ု ျ၍ ေခါင်းေရှာင်ဖို ကိးစားခဲ့ ကသည်။ တစ်တုင
ိ ်းတစ်
ြပည်လံုး အရပ်ရပ်အေြခအေနများ ဆုတ်ယုတ်ပျက်ြပားလာေနသည်မာှ ေရာင်စံုသူပန
ု ်တုိေကာင့်ြဖစ်ပီး ေရာင်စံု
သူပန
ု ်တုိကုိ အတိုက်အခံတိုက ေြမာက်ထိုး ပင့်ေကာ်လပ
ု ်ေနသည်ဟု အာဏာရပါတီက စွပ်စွဲပီး အတိုက်အခံတို
အခန်းကကို ေသးသိမ်ေအာင် လုပ်ဖုိ ကိးစားကသည်။ (ပမညတ)အတိုက်အခံတိုကုိ ကွန်ြမနစ် တို၏ အငှား
ပါးစပ်များ၊ ပါလီမန်အေရ ခံကွန်ြမနစ်များဟု စွပ်စွဲကသည်။
ဘုရင်င
ှ ့် နန်းတွင်းအရာရှိကီးငယ်တုိ တရားလက်လတ
ွ ် အုပ်ချပ်ေနသည် တိုကုိ မေကျချမ်းရာက
အကမ်းဖက် ပုန်ကန်ခဲ့ကသည့်တုင
ိ ် ဘုရင်င
ှ ့် ဝန်မင်းဝန်ကီး တိုဘက်က ပုန်ကန်ရြခင်း၏ ဇာစ်ြမစ်တုိကုိ မည်သည့်
အခါမ ေြခေြခြမစ်ြမစ် ဆင်ြခင် `သံးု သပ်ခဲ့သည်မဟုတ်။ ဘုန်းရှင်၊ ကံရှင် ဘုရင်လက်ံုးကို အားစမ်းသည်ဟသ
ု ာ
မှတ်ယူလာကသည်။ တစ်နည်းအားြဖင့် လူထု၏ ခံြပင်းန ကည်းမများအတွက် - စနစ်တကျှင့် လွတ်လပ်စွာ
လမ်းေကာင်းေပးထားေသာ ထွက်ေပါက် မရှိသည်ကုိ အဆိုပါ ပုန်ကန်မမ
ျားက အထင်အရှား ေဖာ်ြပေနသည်။
ဗိတသ
ိ အုပ်ချပ်ေရးကာလကဆိုလင် ိုင်ငံေရးပါတီများ ကွဲကွဲြပားြပား ရှိေန သည်မှာ ဗိတသ
ိ တို၏
ေတာင်တန်းြပည်မ ခွဲြခားအုပ်ချပ်ေရး ေပလစီေကာင့်ဟု ိုင်ငံေရးသမားတိုက အြပစ်တင်တတ်ကရာ စင်စစ်
ပါလီမန်အပ
ု ်ချပ်ေရးစနစ်ှင့်အတူ လူတုိ၏ မတူကွဲြပား ေမာ်မန
ှ ်းချက်များ၊ အကျိးစီးပွားများှင့် လိုအပ်ချက်တုိကုိ
ြဖည့်ဆည်းေပးိုင်ဖုိအတွက် သဘာဝအေလျာက် တည်ရိလ
ှ ာေသာ ပါတီများဟူ၍ မြမင်၊ ဗိတသ
ိ တိုက ကလိမ် ခံကျ
လိုက်ေသာ ိုင်ငံေရးသတ်ကွင်းဟုသာ ယူဆခဲ့က သည်။
အမှန်အားြဖင့် ဗမာတိုတင
ွ ် အလွန်အကံ တစ်သီးပုဂလဆန်ေသာ အမျိးသား စိုက်လကဏာ ရှိေနရာမှ
၁၉၂၀ ြပည့်လွန်ကာလ ြပည်သူ ကိုယ်စားလှယ် အုပ်ချပ်ေရး စနစ်ှင့် စတင် ထိေတွလိုက်ချိန်တင
ွ ် ိုင်ငံေရးပါတီ (သို)
ဂိုဏ်းဂဏ အေြမာက်အြမား အလိလိ ေပထွက်လာကသည်ြဖစ်ရာ၊ ယင်းတို၏ သဘာဝှင့် ေရခံေြမခံကိုကား ဗမာ
လူထုအေနှင့် သေဘာမေပါက်၊ န းမလည်၊ ိုင်ငံေရးပါတီများ ဖွဲစည်းသည်မာှ ကိုယ်ကျိးရှာဖို ြဖစ်သည်။ အာဏာရ
ဖို ြဖစ်သည်။ ငါးေထာင်စားအမတ် လုပ်ချင်လို ြဖစ်သည်ဟုပင် ိုင်ငံေရးသမားတိုကုိ လူထုက ကဲ့ရဲြပစ်တင်ခဲ့ က
သည်။
သိုယ
ှ ် အစိုးရှင့် အတိုက်အခံ ဆက်ဆံေရး ေကာင်းမွန်လာသည်ဆိုေသာ် လည်း အတိုက်အခံတိုဘက်မှ
တင်သင
ွ ်းေသာ ဥပေဒတိုကုမ
ိ ူ အစိုးရဘက်က လက်ခံခဲ့ သည်မဟုတ်ဘဲ အတိုက်အခံ အဆိုများအနက် ျကလီးယား
လက်နက် စမ်းသပ် ေဖာက်ခွဲမ ပိတ်ပင်ေရးှင့် ျကလီးယားစွမ်းအင်ကို ငိမ်းချမ်းစွာ အသံးု ချေရး အဆို တစ်ခက
ု ိုသာ
ေထာက်ခံခဲ့သည်။ မည်သုိရိေ
ှ စ အစိုးရပညာေရးမူဝါဒှင့် ပတ်သက်ပီး အတိုက်အခံတိုဘက်က အြပသေဘာ ေဝဖန်
မများ ရှိလာသလို ြပစ်မကျးလွန်ခဲ့ေသာ တိုင်းြပည်သို တရားခံြပန်ပိုေရး ဥပေဒကမ်းှင့်ပတ်သက်၍ အစိုးရဘက်က
ရှင်းလင်းရာ ဗလံုးဗေထွးှင့် ပတ်ချာလည်ေနသည့်အတွက် အတိုက်အခံဘက်က ဝင်ေရာက်ရှင်း ခဲ့ရသည်ကို
ေကျးဇူးတင်ေကာင်း ဝန်ကီးကိုယ်တိုင် ေြပာကားခဲသ
့ ည်လည်း ရှိသည်။
ဆိုခဲ့သလို ပါလီမန်အတွင်း ဆက်ဆံေရးများ သိသိသာသာ ေကာင်းမွန်လာ သည်မှာ ိုင်ငံေရး ြပဿန တိုကုိ
ချဉ်းကပ်ရာတွင်ြဖစ်ေစ၊ ဆက်သယ
ွ ်ေဆာင်ရက်ရာ တွင် ြဖစ်ေစ၊ ှစ်ဖက်စလံးု ိုင်ငံေရးအရ ရင့်ကျက်လာသလို
အကျိးသင့်အေကာင်းသင့် တုန်ြပန်လာေသာ သေဘာြဖစ်ရာ ြမန်မာ့ပါလီမန်တွင် သစာရှိေသာ အတိုက်အခံများ ရှိရ
မည်ဆိုေသာ အယူအဆ၊ စတင်အြမစ်တယ
ွ ်လာေနသည်ကုိ န်ြပေနြခင်း ြဖစ် သည်။ အတိုက်အခံတိုဘက်မှ မိန်ခွန်း
တိုကုိ ဆန်းစစ်ေလ့လာကည့်မည်ဆိုလင် အတိုက်အခံတိုဘက်မှ တက်တက်ကွကွ ပူးေပါင်းပါဝင်လုေ
ိ သာ
စိတ်ေကာင်းေစတန ေကာင်းများ ေတွိုင်ပါသည်။
ဆိုပါစို “ပါလီမန်ဒီမုက
ိ ေရစီကို ယံု ကည်လုိ လတ်ေတာ်ထဲမာှ အတိုက်အခံ လာလုပ်ေနတာ ဘတ်ဂျက်
ေလာ့ချေရး အဆိုတင်သင
ွ ်းရတာလဲ၊ ပါလီမန်အေဆာက် အအံသ
ု စ်တစ်ခု တည်ေဆာက်ရမှာကို အစိုးရက ပျက်ကက
ွ ်
ခဲ့တဲအ
့ တွက် အခုလို တင်ပီးေတာင်းဆိုရတာပဲ” ဆိုေသာ အတိုက်အခံ ကွန်ြမနစ်တစ်ဦး၏ အေဝဖန်ကို ကားရသည့်
အခါ ြပန်ကားေရးဝန်ကီးအေနှင့် မချီးကျးဘဲ မေနေအာင် ြဖစ်ခဲ့ရသည်။
လစ်ဘရယ်ဒီမုက
ိ ေရစီတန်ဖိုးများှင့် ကမ်းဝင်လာေစဖို (သို) ဆန်ကျင်ဘက်ုင
ိ ်ငံ ေရးအုပ်စုများ စုေပါင်း
တာဝန်ခံုင
ိ ်ဖုိ ဗိတသ
ိ အစိုးရက ဒိုင်အာခီအပ
ု ်ချပ်ေရးေပးသည့် အခါ အတိုက်အခံတိုက ဒိုင်အာခီအပ
ု ်ချပ်ေရးကို
ကန်ကက
ွ ်ေကာင်း ပွင့်ပင
ွ ့်လင်းလင်း ထုတ်ေဖာ်ုင
ိ ်ကသည့်တုင
ိ ် ၁၉၃၉-၄၂ ခုှစ်၊ ဦးေစာဝန်ကီးချပ် ြဖစ်လာသည့်
အခါတွင် မူ အတိုက်အခံတိုကုိ ေဝဖန်ခင
ွ ့်မပင် မေပးေတာ့၊ အတိုက်အခံအားလံးု ကို ေထာင်ထဲ ထည့်ပီး ပါးစပ်ပိတ်
ထားလိုက်ေလသည်။ ထိုစဉ်က ေဒါက်တာဘေမာ်၊ ဦးဘဦး၊ ဦးဘေဖ၊ ဦးဘသီ၊ ဦးဘဝင်း အစရှိသြဖင့် အတိုက်အခံ
ေခါင်းေဆာင်အားလံုး ေထာင် နန်းစံေနရသည်ြဖစ်သြဖင့် အကရာ “ဘ”ှင့် စလင်ေထာင်ထဲ ေရာက်ရမည်ဟုပင်
ေြပာစမှတ် ရှိသည်။ သိုြဖစ်၍ ြပည်သူအပ
ု ်ချပ်ေရးစနစ်ြဖင့် စခန်းသွားခဲေ
့ သာ ဗမာ ြပည်မာှ ၁၉၆၀ ြပည့် တစ်ဝိုက်
တွင် ှစ်သံးု ဆယ်နီးပါးမသာ အေတွအ ကံ ရှိေသး သည်ြဖစ်၍ ပါလီမန်အေပ သစာရှိေသာ အတိုက်အခံ
အစဉ်အလာ၊ စွဲစဲွမဲမဲ အေြခ . မခိုင်ေသးမီ ဖဆပလအတွင်း ေကျာ်မေကာင်း ကားမေကာင်းေသာ အြပအလဲ၊ အမဲ
အကွဲများေကာင့် အတိုက်အခံ အင်အားခိုင်မာလာစဉ်မာှ ပင် ပါလီမန်ဒီမုက
ိ ေရစီ ကား စစ်ခံုံုးတင်၍ ကိးမိန်ေပးခံရ
ဆဲဆဲ ြဖစ်လာေလသည်။
| ရာဇပလင်ေပမှ တစ်ကုယ
ိ ်ေတာ်အာဏာရှင်ှင့် နန်းတွင်းဗျိုကေရစီအပ
ု ်ချပ် ေရး အစဉ်အလာြဖင့်
လည်ပတ်ခုတ်ေမာင်းေနေသာ ြမန်မာြပည်ကဲ့သို ိုင်ငံအတွက် ပါတီစံေ
ု ရးေကာက်ပဲွများ ကျင်းပပီး ြပည်သူ
ကိုယ်စားလှယ်များှင့် အုပ်ချပ်ေသာ စနစ်မာှ ေရြခားေြမြခားမှ ေရာက်လာေသာ ိုင်ငံေရးဓေလ့တစ်ခြု ဖစ်သည်။
ြမန်မာမင်းများေခတ်က ယခုလို ိုင်ငံှင့်အဝှမ်းေရးေကာက်များ (သို) ၎င်း ှင့် ခပ်ဆင်ဆင်တူေသာ ပံုစံမျိး
ကို မည်သူမ စဉ်းစားကသည်မဟုတ်သလို ဘုရင်က အ ကံာဏ်ရယူရမည့် ြပည်သူ ကိုယ်စားလှယ် အစည်းအံးု ၊
အရာဌာနဆို သည်များ လည်းမရှိ အဆိုပါကာလက ပါတီစံမ
ု ျား၊ ေရးေကာက်ပဲွများေနရာတွင် နန်းတွင်းလိဝှက်
လုပ် ကံမများ၊ တစ်ဦးှင့်တစ်ဦး တစ်ဖဲွှင့်တစ်ဖွဲ ေြခပုန်းခုတ်မများ၊ အာဏာလုပဲွများြဖင့် သာ ိုင်ငံေရးထွက်ေပါက်
ရှာခဲ့ကသည်။ အလားတူ မင်းကျင့်တရားဆယ်ပါး၊ အပရိဟာ နိယတရား ( ရ) ပါး၊ သဂဟတရား (၄) ပါးတိုြဖင့်
အုပ်ချပ်သည်ဟူေသာ ဘုရင်၏ အုပ်ချပ်ေရးအာဏာမှာလည်း အကွင်းမဲအ
့ ာဏာသာ ြဖစ်သည်ဆုခ
ိ ဲ့သလို ဗမာလူ
အဖွဲ အစည်းအေနှင့် လစ်ဘရယ်ဒမ
ီ ုက
ိ ေရစီတန်ဖိုးတိုင
ှ ့် ထိေတွခဲ့ရသည့်ကာလမှာ အလွန် တိုေတာင်းလှသည်
ြဖစ်၍ ဒီမုက
ိ ေရစီအပ
ု ်ချပ်ေရး၏ သေဘာသဘာဝကို ြမန်ြမန်သွက် သွက်ေလ့ကျင့်ယ
ူ ိုင်ခဲ့ပံမ
ု ရေပ။ သိုတည်းမဟုတ်
ှစ်ေပါင်း (၈၀၀) ကာြမင့်ခဲ့ေသာ ဘုရင်အုပ်ချပ်ေရးကာလက အကျင့်ေဟာင်းအယူေဟာင်တိုအတွင်း ပါလီမန်ဒီမုက
ိ
ေရစီ ေရးေကာက်ပဲွဆိုင်ရာကျင့်ထံုး ကျင့်နည်းှင့် အေထွေထွအယူဝါဒအမျိးမျိးတိုကုိ လွတ်လပ်စွာ ရှင်သန်ုင
ိ ်သည်
မဟုတ်ပါ။ ိုင်ငံေရးသမားအနည်းငယ်မှလွဲ၍ ေခါင်းေဆာင် အများစုမာှ အမျိးသားေရးလပ်ရှားမ၌သာ ပါဝင်
ပတ်သက်ခဲ့ ကရာမှ ပါလီမန်အပ
ု ်ချပ်ေရး စနစ်စွဲမဲခုင
ိ ်ခံေစဖို အတွက်ေသာ်လည်းေကာင်း၊ မိမတ
ိ ုိအလိုရိေ
ှ သာ
ကိုယ်ပုင
ိ ်အပ
ု ်ချပ်ခင
ွ ့် သည်ပင် ပါလီမန်စနစ်က ထုတ်လုပ်ေပးိုင်သည်ကိုလည်းေကာင်း၊ ယံု ကည်ခဲ့ကသည် မဟုတ်
ဘဲ တိုင်းြပည်၏ အန ဂတ် ကံကမာကို လံုးဝထိန်းချပ်ဖိုသာ ေလာေလာပူပူ ေဆာင်ရက်ခဲ့ကသည်။
အစိုးရှင့် တရားစီရင်ေရး
တရားစီရင် အမအခင်းများတွင် ဖဆပလအစိုးရအေနှင့် မည်၍ မည်မအထိ' . ဝင်စွက်ဖက်ခဲ့သည်ဆိုေသာ
ကိစမှာ ူးညံ့သိမ်ေမွသလို အတိအကျ ေြပာဖိုခက် ေသာ်လည်း ြမင်ကာမထက်၊ မှန်းဆကည့်ိုင်သည့်ကိစြဖစ်
ပါသည်။ ဒီမုက
ိ ေရစီ အေလ့အထများ ခိုင်မာလာဖိုအတွက် တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးမှာ အလွန်အေရးကီး ေကာင်း ဖဆ
ပလ အစိုးရက ေြပာေလ့ေြပာထရှိသည့် ဆိုေသာ်လည်း ၁၉၅၄ ခုှစ် တစ်ဝိုက်က “တရားေရးဌာန လွတ်လပ်ေရးရဲ
လား” ဆိုေသာ ေဆာင်းပါးတစ်ပုဒ် ပံုှိပ်ေဖာ်ြပခဲသ
့ ည့် အတွက် The New Times of Burma သတင်းစာကို အစိုးရက
ဒဏ်ေငွိုက်လိုက် သည်ကုိ ကည့်ြခင်းအားြဖင့် တရားေရးေပတွင်ထားေသာ အစိုးရ၏ သေဘာထားကို သိိုင်
ပါသည်။ တရားေရးအေပ အစိုးရဘက်မှ တိုက်ိုက်စွက်ဖက်မ များမရှိဟဆ
ု ိုေသာ်လည်း သွယ်ဝုက
ိ ်စွက်ဖက်မမ
ျား
မည်မရှိခဲ့သည်ကုမ
ိ ူ ေြပာဖို ခက်ပါသည်။ အြခားတစ်ဖက်တင
ွ ်လည်း တစ်တိုင်းတစ်ြပည်လံးု ိုင်ငံေရး မငိမ်မသက်
ြဖစ်ေနရာ၊ သွယ်ဝုက
ိ ်စွက်ဖက်မမ
ျားအတွက် အစိုးရအေနှင့် အလွယ်တကူ အေကာင်း ြပိုင်မည်ြဖစ်၍ ဤသို
စွက်ဖက်ြခင်း၏ အမှားအမှန်၊ အတိမ်အနက်ကုလ
ိ ည်း တိုင်းတာ ခက်ပါသည်။ ခိုင်တရားံးု များှင့်စာလျင်
တရားံးု ချပ်င
ှ ့် ေရှေနချပ်ံုးများအေနှင့် အစိုးရဖိအားမရှိဘဲ အေှ င့်အယှက် ကင်းကင်းရှိသည်ဟု ထင်မတ
ှ ်ရ
သည့်တုင
ိ ် တရားံးု ချပ် တရားသူကီးေဟာင်း ဦးေမာင်၏ အဆိုအရ အစိုးရကို ေကာက်ေနရ သည့်အတွက်
တရားသူကီးတို မလုပ်ရဲ မကိုင်ရဲြဖစ်ေနသည်။ မှန်မမှန် တိတက
ိ ျကျ စစ်ေဆးရမည်မာှ တရားံးု ဌာန အလုပ်ြဖစ်ပင်
ြဖစ်ေသာ်ြငားလည်း လက်ေတွ အေကာင် အထည်ေဖာ်ဖုိ ဆိုသည်မာှ မြဖစ်ုင
ိ ်ဟု ဆိုသည်။ ဆိုရလင် ဦးေမာင်သည်
စီနီယာတရားံးု ချပ် တရားသူကီးတစ်ဦး ြဖစ်သည်ှင့်အညီ ၁၉၅၂ ခုှစ် ိုင်ငံေတာ် သမတေနရာသို ေဒါက်တာဘဦး
ေရာက်ရိသ
ှ ွားသည့်အခါ လစ်လပ်သွားေသာ တရားံုးချပ်၏ တရားသူကီးချပ်ေနရာကို ထိုက်ထိုက်တန်တန် ရရှိရ
မည်ြဖစ်ေသာ် လည်း ဖဆပလမှ ဆိုရယ
ှ ်လစ်အုပ်စုှင့် အလွမ်းမသင့်သြဖင့် တရားသူကီးေနရာမှာပင် ေချာင်ထိုး
ခံထားရသည်။ ဤမသာမဟုတ်ေပ၊ တရားသူကီး ြဖစ်ပါလျက် တရားေရး တာဝန်တုိကုိ မထမ်းေဆာင်ရဘဲ ဘာသာ
ေရးကိစတုိကုိ ေဆာင်ရက်ဖို တရားေရးဝန်ကီး က ဦးေမာင်ကုိ တာဝန်ေပးအပ်ခဲရ
့ ာ ဤသို မဖွယ်မရာ အမကိစကို
အတိုက်အခံ အမတ်တစ်ဦးက ေဝဖန်သည့်အခါ ဦးေမာင်သည် ဘာသာေရးလုပ်ငန်းတိုကုိ ေဆာင်ရက်လို
သည့်အတွက် ယခုလို တာဝန်ေပးရပါသည်ဆုေ
ိ သာ တရားေရးဝန်ကီး၏ ဗေလာင်းဗလဲ ြပန်လည်ေြဖရှင်းချက်မှာ
မှတ်သား ဖွယ်ေကာင်းလှေပသည်။
ထိုြပင်လည်းတစ်မူ ေအာက်လတ
်ေတာ်င
ှ ့် အထက်လတ်ေတာ်စ
ှ ်ရပ် ေထာက်ခံမြ ဖင့် တရားံးု ချပ်
တရားသူကီးတိုကုိ ခန်အပ်သည်ြဖစ်ရာ အစိုးရကို ေထာက်ခံသူ တရားသူကီးများသာလင် တရားံုးချပ်ေနရာများ
ရရှိကသည်။
၁၉၅၅ ခုှစ်တင
ွ ် ဆိုရယ
ှ ်လစ်ခါးပိုက်ေဆာင်တပ် ြဖစ်ေသာ ြပေစာထီးတပ် `မှ ဓားလွတ်င
ှ ့် ရမ်းချင်တုင
ိ ်း
ရမ်းေနေသာ ေခါင်းေဆာင်တစ်ေယာက်ကို အစိုးရက ဖမ်းဆီးအေရးယူခဲ့ေသာ်လည်း ဖဆပလေခါင်းေဆာင်တစ်ဦးကို
စွဲဆိုထားေသာ အမတင
ွ ် တရားလိုဘက်မှ သက်ေသထွက်ခဲ့ေသာ အမျိးသမီးတစ်ဦးမှာမ ေပျာက်ြခင်းမလှ ေပျာက်
သွားရသည်များ ရှိေနသြဖင့်၊ ၁၉၅၀ ြပည့်လွန်ှစ်များ တစ်ေလာက်လံးု တရားစီရင်ေရးတွင် ထင်သာြမင်သာ
တိုးတက်မရိခ
ှ ဲ့သည် မဟုတ်ပါ။ တစ်တုင
ိ ်းတစ်ြပည် လံးု ိုင်ငံေရးမငိမ်မသက်ေနသည်ြဖစ်၍လည်း တရားံးု များ
အေနှင့် မှန်မှန်ကန်ကန် အလုပ် မလုပ်သည်မှာ ထင်ရာှ းပါသည်။ တရားံုးအတွက် လိုအပ်ေနေသာ သက်ေသ မှာ
သူပန
ု ်နယ်ေြမအတွင်း ေရာက်ေနသည်များ ရှိိုင်သလို အကယ်၍ သက်ေသခံုင
ိ ်ပါ သည်ဆုလ
ိ င်ပင် လက်စားေချမှာ
ေကာက်ေနရသည်ြဖစ်၍ သက်ေသမခံရဲဘဲ ရှိေနရာ အဆိုပါ အေြခအေနများကပင် တရားေရးတွင် စွက်ဖက်ဖုိ အစိုးရ
ကို လမ်းဖွင့်ေပး ေနသည်။
ေရာင်စံုသူပန
ု ်များထကွေနစဉ်က ကျးလွန်ခဲ့သည်မာှ ကာပီြဖစ်ေသာ်လည်း ၁၉၅၄ ခုှစ် ေရာက်ခါမှ ဝါရင့်
ိုင်ငံေရးသမားကီးတစ်ဦးကို ိုင်ငံေတာ်သစာေဖာက်မ ှင့် ဖမ်းဆီးခဲ့သည်မာှ လည်း လူရယ်စရာြဖစ်ေနရာ တရားေရး
ှင့် အုပ်ချပ်ေရးအဆက် အစပ်ှင့် ပတ်သက်ပီး ပွင့်ပင
ွ ့်လင်းလင်း ေရးသားခဲ့သည်မာှ ယခုလို .. ဤတိုင်းြပည်တွင်
အြပစ်ရိသ
ှ ူကို အစိုးရက အြပစ်ေပးသည် (သို) အြပစ်မရှိ ေကာင်း ဆံုးြဖတ်ေနသည်မှာ တရားဥပေဒအရ မဟုတ်မူဘဲ၊
အာဏာရှိသူ လူတစ်စ၏
ု စိတ်အေြပာင်းအလဲေပတွင်သာ မူတည်ေနသည်။ အကျိးဆက်ကား ြပည်သူလူထု အတွက်
တရားဥပေဒက အကာအကွယ် မေပးိုင်။ ေအးချမ်းတည်ငိမ်သည် မရှိ၊ တရားခံတစ်ေယာက်အေနှင့် ြပစ်မကီးကီး
တစ်ခက
ု ို ကျးလွန်ထားရာမှ လွတ်ေြမာက် သွားိုင်သလို ှစ်များစွာကာမှ အဆိုပါတရားခံမာှ လကဏာေရးနိမ့်ခဲ့
လင် အေကာင်း ကံမလှဘဲ ေထာင်နန်းစံရသည်လည်းရှိသည်။ သိုြဖစ်ရာ တရားမတေသာ ဥပေဒများဟု က်ပ
ု ်တို
ယံု ကည်ေနေသာ အေြခခံအုတ်ြမစ်များတွင် ဤနည်းဤပံု ြဖစ်ပျက်ေနသည် တိုကုိ ကည့်ြခင်းအားြဖင့် ဒီမုက
ိ ေရစီ
လူအဖွဲအစည်းအတွင်း အစိုးရအေနှင့် ဘယ်နည်း ဘယ်ပံု ပါဝင်ရမည်ကုိ ဇေဝဇဝါ ြဖစ်ေနေကာင်း ြပသေနေလ
သည်။
မင်းှင့်ပတ်သက်ေသာ အစဉ်အလာအယူအစွဲ
ေရှးဗမာမင်းများ လက်ထက်က မင်း (သို) အစိုးရှင့် ပတ်သက်ေသာ အယူ ေဟာင်းသေဘာေဟာင်းများ
ယေနတိုင် ြမန်မာ့လူအဖွဲအစည်းအတွင်း စွဲကျန်ြခင်းရှိ မရှိကို ယခုအခန်းတွင် ေလ့လာကည့်ပါမည်။
က ဗမာြပည်သလ
ူ ူထုကီးကလည်း ေရှးထံုးှင့်အညီ ကိုယ်ကိုယ်တိုင် ဒုကှင့် အံအ
့ ံ့ ကီး မေတွမချင်း ိုင်ငံ
အေရးအရာရှိလင် ကိုယ်ှင့်မဆိုင်သလို ဘာသာလဝါ ေနတတ်ကသည်။ ြပည်ေရးြပည်ရာ ကိစအဝဝမှာ အစိုးရလုပ်
ရမည့် အလုပ်ဟူ၍သာ သေဘာထားကသည်။ အမအခင်းတစ်ခုကို စံုစမ်းစစ်ေဆးေနေသာ ရဲတပ်ဖွဲက အကူ အညီ
လိုလာလင် အကူအညီေပးဖို ေန က်တန
ွ ်တတ်ကသည်။ အမပတ်မည်စုးိ သည် ဟူ၍ သက်ေသလိုက်ဖိုဆိုလင်
တွင်တွင်သာ ဘူးခံတတ်ကသည်။ အမှန်ေြပာဖို ေကာက်ရံကသည်။ ဤလကဏာေရး အမအကျင့်တုိကား ြမန်မာ
လူအဖွဲအစည်းတွင် ယခုတုင
ိ ် ကျင့်သံုးေနဆဲ ြဖစ်သည်။ အဂလန်တင
ွ ် ရဲကို အကူအညီေပးသည်မာှ လူတုင
ိ ်းတာဝန်
ဟု သေဘာထားကေသာ်လည်း ဗမာှင့် အိိယတွင် ဆိုခဲ့သလို အမူအကျင့်မျိး မေတွ ရေကာင်း ၁၉၂၆ ခုှစ် ရန်
ကုန်တကသုလ
ိ ် အခမ်းအန းတစ်ခု တွင် ဗိတသ
ိ ဘုရင်ခံက ေြပာခဲသ
့ ည်။ အလားတူ ၁၉၃၉ ခုှစ်၊ အတွင်းဝန်ချပ်၏
မှတ်ချက်မှာလည်း ယခုလို. . . ။
“ဗမာလူမျိးေတွဟာ သူတုိကုယ
ိ ်ကျိးစီးပွားနဲ တိုက်ိုက်မပတ်သက်တဲ့ ကိစဆုိ လင် စိတ်မဝင်စားကပါဘူး၊
ကိုယ်တိုင်မျက်စိနဲ တတ်အပ်ြမင်ခဲ့တဲ့ အမအခင်း တစ်ခုအတွက် လိုအပ်လုိ သတ်ေသထွက်ရေတာ့မယ်ဆိုရင် ကျပ်
သတိမထား မိဘူး။ ေသေသချာချာ မေတွလိုက်ပါဘူး။ ကျပ်နဲ မပတ်သက်ဘူး စသည်ြဖင့် ကိုယ်ကျိးစီးပွား ထိခိုက်
နစ်န မှာစိုးလို အမျိးမျိး လှီးလဲေြပာတတ်ကတဲ့ အေလ့အထဟာ ဗမာေတွရဲ အလိုြဖစ်ေနတယ်။ အဲ့သည့်
အမူအကျင့်က ဒီမုက
ိ ေရစီ အုပ်ချပ်ေရးနဲ ဘယ်လုမ
ိ ှ အံဝင်ခင
ွ ်ကျမရှိပါဘူး။ ဒီမုက
ိ ေရစီအပ
ု ်ချပ် • ေရး ေအာင်ြမင်ဖုိဆို
ရင် ြပည်ေရးြပည်ရာကိစတုင
ိ ်းမှာ လူတုင
ိ ်းတက်တက်ကွကွ ပါဝင်ရမှာ ြဖစ်ပါတယ်။”
ထိုနည်းလည်းေကာင်း၊ ရပ်ကက
ွ ်ထဲ တစ်ခုခုြဖစ်လင် “ေဟ့ သွားမကည့်နဲ သက်ေသလိုက်ေနရဦးမယ်” စ
သည့် အေြပာအဆိုများလည်း ယေနတိုင် ရှိေနရာ အစိုးရှင့် ပတ်သက်လင် ေဝးေဝးေရှာင်လိုေသာ အမူအကျင့်မာှ
အုပ်ဆိုးအကျည်းတန် ေသာ အမျိးသားလကဏာတစ်ခု ြဖစ်ေနသည်ှင့် ယေနလုိ တစ်မျိးသားလံးု ိုင်ငံေရး အသိရိှ
ရမည့် အခါမျိးတွင် အဆိုပါစိတ်ဓာတ်မှာ အကန်အတားြဖစ်ေနသည်။
နတ်ကုးိ ကွယ်မအ
ြပင်၊ ဟူရားေဗဒင်၊ နကတ ဂါထာမန်၊ ခါးလှည့်၊ လက်ဖဲွ၊ တေဘာင်စနည်း၊
အတိတ်နမိတ်တုိကုိ စွဲစဲွမဲမဲ ယံု ကည်ကသည့်အေလျာက် ြမန်မာ ရာဇဝင်များတွင်လည်း မင်းတစ်မင်း ေသဆံုးသည့်
အခါ (သို) နန်းတက်သည့် အခါများ တွင်လည်း အတိတ်နမ
ိ တ
ိ ်တုိင
ှ ့်ယဉ
ှ ်ပီး ေရးသားေဖာ်ြပတတ်ကသည် ဆိုပါစို၊
နန်းကျ ေတာ့မည် (သို) ေသဆံုးေတာ့မည့်အခါမျိးတွင် နန်းေတာ်အေခါင် ြပသာဒ်၊ မုခ်ဦး တစ်ေနရာရာတွင် လင်းတ
န းသည်။ ြမစ်အတွင်း မိေကျာင်းှစ်ေကာင် သတ်ပုတ်သည်။ ေနကတ်၊ လကတ်သည်၊ ကယ်ေကွသည် စသြဖင့်
အရိပ်နိမတ
ိ ်များ ြဖစ်တတ်သည်။ အလားတူ မင်းေလာင်းေပမည်ဆုလ
ိ င်လည်း အခါမဟုတ် မိုးရာသည်၊ ပန်းတိုပင
ွ ့်
သည်၊ ေတာ်လဲသည် စသည်တို ြဖစ်သည်။ ဂျပန်ေခတ် သာသန ေရးဝန်ကီးလည်း ြဖစ်၊ ေဒါက်တာဘေမာ် လူယံု
လည်းြဖစ်သူ ဝန်ကီးတစ်ဦးက ေဒါက်တာဘေမာ် အိမ် ခံဝင်းထဲ လိပ်တစ်ေကာင် ဝင်လာသည်ကုိ အတိတ်နမ
ိ တ
ိ ်ယူပီး
အဂလပ
ိ ်များ ြပန်ဝင်လာမည် ေဒါက်တာဘေမာ် နန်းစွန်ရမည်ဟု အတိတ်စမ
ိ ်းေပးခဲ့ရာမှ ၁၉၄၅ ခုစ
ှ ်၊ မဟာမိတ်တပ်
များ ြမန်မာြပည်ကုိ စတင်ထိုးစစ်ဆင်လာသည့်အခါတွင်မူ မဟာ မိတ်တပ်များကို ဝိုင်းကူတုက
ိ ်ေပးဖို ေဒါက်တာဘ
ေမာ်င
ှ ့် ဝန်ကီးများက နတ်ေဒဝါတို ကို ပင့်ေြမာက်၍ စစ်ကေ
ူ တာင်းခဲ့သည်လည်း ရှိပါသည်။
ေခတ်သစ်ေဆးပညာတတ် ဆရာဝန်ြဖစ်သည့်တုင
ိ ် ကိုယ့်ကေလး ေနမေကာင်း ြဖစ်သည့်အခါ ပေယာဂ
ဆရာထံ ေြပးတတ်ကသလို ေခတ်ပညာတတ်များစွာလည်း ကိုယ်ေရးကိုယ်တာ ကိစအဝဝအတွက် အကားအြမင်
ဆရာေတွထံ ငှက်ေပျာပွဲှင့် ဦးခိုက်၍ အ ကံာဏ်ေတာင်းတတ်ကသည်မှာလည်း ယေနတုင
ိ ် ထင်ထင်ရာှ းရှား ရှိေန
ေသးသည်။ ေြပာရလင် ြမန်မာအမျိးသမီးြဖစ်ေစ၊ အမျိးသားြဖစ်ေစ၊ ပညာတတ် ြဖစ်ေစ၊ ပညာမဲြ့ ဖစ်ေစ၊ အရပ်ဘက်
အရာထမ်းအမထမ်းြဖစ်ေစ၊ စစ်ဘက်ြဖစ်ေစ၊ ေဗဒင်ဆရာ၊ ေရှြဖစ်ေန က်ြဖစ် အေဟာဆရာ၊ နတ်ဝင်သည်ဆုသ
ိ ူများ
ှင့် တစ်ကိမ် တစ်ခါမ မဆက်ဆံဖူးသူဟ၍
ူ မရှိသေလာက် ရှားသည်။ ရာထူးတိုးဖို ပစည်းေပျာက် ြပန်ရဖို၊ အိမ် ခံေြမ၊
တိုက်တာ၊ ေမာ်ေတာ်ကား၊ အေရာင်းထွက်ဖို၊ လင်ကွဲမယားကွဲ ြပန်ေပါင်းထုတ်ဖို အရာယ်ကင်း ေဘးရှင်းဖို ဆုကီး
လာဘ်ကီး ရာထူးကီးကီးရဖို တစ်နည်းမဟုတ် တစ်နည်း၊ ေဗဒင်ဆရာ၊ နတ်ဆရာထံ အတိုင်ပင်ခံကသူချည်း ြဖစ်
ပါသည်။
အထက်လူ ကီး ငိြငင်မည့် အေကာင်းကိစတုိကုိ ေလာ့ေပါ ့ေြပာဆိုြခင်း မျက်ှ လို မျက်ှ ရလုပ်၍ ချဲကား
ေြပာဆိုြခင်း၊ လိမ်ညာြခင်း စသည့်အမူအကျင့်တုိမာှ ဗမာတိုအတွက် အပန်းမကီးသလို ကျင့်ဝတ်သက
ိ ာတိုကုိ ချိး
ေဖာက်သည်ဟုလည်း မယူဆက၊ မုသားမပါ လကာမေချာဆိုေသာ စကားပံုှင့်အညီ ရာထူးတက်ဖို ေနရာမဲဖုိ စကား
အရာ တန်ဆာဆင်၍ လှည့်ပတ်ေြပာဖိုသာ ရည်ရယ်ချက်ြဖစ်သည်။ ဆိုခဲ့သလို ၎င်အမူအဂင့်မာှ တစ်စတ
ိ ်တစ်ပုင
ိ ်း
အားြဖင့် အထက်လူကီးအကိက်လိုက်၍ ေြပာဆို လုပ်ကိုင်ေနရေသာ အေလ့အထမှ ထွက်ေပလာသည်ြဖစ်၍
မည်သုိလိမ်ညာရသည် ြဖစ်ေစ၊ ရည်ရယ်ချက်သည်သာ အဓိကြဖစ်သည်ဟု ယူဆခဲ့ကသည်။ “စိတ်ထား တတ်ရင်
ြမတ်သည်၊ စိတ်သာရှင်ေစာဘုရားေဟာ ́ဆိုေသာ ေနစဉ်သံးု စကားများ ကလည်း အမှားတစ်ခခ
ု ုကျးလွန်မိတုင
ိ ်း ဗမာ
တိုအတွက် ေြဖေဆးတစ်ခုလို ြဖစ်ေနရာ၊ တစ်ပါးသူ စိတ်မချမ်းမသာ ြဖစ်မည်စုးိ ၍ြဖစ်ေစ၊ ထိခိုက်နစ်န မည်စိုး၍ြဖစ်
ေစ၊ အားနည်း ချက်ကို ဖံးု ကွယ်လု၍
ိ ြဖစ်ေစ၊ ဖံးု ဖံုးဖိဖ၊ိ လိမ်ညာလှည့်ပတ် ေြပာဆိုလိုက်ရသည့်အတွက် ဗမာတို စိတ်
တွင် စလံုးစခုြဖစ်စရာ အေကာင်းမရှိပါေပ။
အလားတူ ဗမာြပည်အပ
ု ်ချပ်ေရး ြပြပင်ေြပာင်းလဲဖို ၁၉၃၁ လန်ဒန်တင
ွ ် ေဆွးေွးကရာ ရှမ်းေစာ်ဘွားတို၏
အကျိးစီးပွားများ ထိခိုက်နစ်န မည့် လုပ်ရပ်တိုကုိ ပါတီအချိက လုပ်ကိုင်ေနေကာင်း ဗမာအဖွဲဝင်တစ်ဦးက စွပ်စွဲ
လိုက်ရာ အေကာင်း အချက် မခိုင်လံုဘဲ ယခုလို စွပ်စွဲေြပာဆိုမမ
ျိးကို လံုးဝလက်မခံုင
ိ ်ေကာင်း ဗိတသ
ိ အရာရှိ
ေလှဝင်တာတန်က ကားဝင်ေြဖခဲ့ရသည်။ အေကာင်းြခင်းရာတစ်ခုကို ကိုယ်ှင့် ခွာ၍ ဓမဓ
ိ ာန်ကျကျ တန်ဖုးိ ြဖတ်
ိုင်ေသာ အရည်အေသွးများ ဗမာတိုအေနှင့် မရတတ်ေသးသည်ြဖစ်၍လည်း သံသယှင့် သကာမကင်း စိတ်များ
ကီးထွားေနရပီ ပုဂိလ်ေရးအေပ အလွန်အကံ အားြပကာ အာဏာရှင် ဗမာဘုရင် အုပ်ချပ်ေရး၏ ထုတ်ကန
ု ်များြဖစ်
ေသာ အဆိုပါစိတ်ေနသဘာဝများမှာ ှစ်ဆယ်ရာစု ှစ်ဝက်အထိ အမှန်ပင် ကွင်းကျန်လျက်ရှိေနပါသည်။
အေန က်ုင
ိ ်ငံသားများလက်သို လစ်ဘရယ်ဒမ
ီ ုက
ိ ေရစီတန်ဖိုးများ ေရာက်လာ ခဲသ
့ ည်မာှ ေနချင်းညချင်း
မဟုတ်မူဘဲ ှစ်ေပါင်းများစွာ တည်ေဆာက်ခဲရ
့ သည်။ အပိ အပျက်၊ အဆုတ်အတက်သမိုင်းြဖစ်ရပ်များစွာကို ေကျာ်
ြဖတ်ခဲရ
့ သည် ိုင်ငံေရးှင့် လူမေ
ရး အေဆာက်အအံမ
ု ျားကားတွင် ေသွးသံတရဲရဲှင့် အားပိင်ခဲ့ရသည်။ ေန က်ဆံးု မှ
သာ ဗျိုကရက်တစ် (သို) ေအာ်တုခ
ိ ရက်တစ်အေဆာက်အအံတ
ု ုိကုိ ဖယ်ရာှ းပီး ြပည်သူ ကိုယ်စားြပ အေဆာက်အအံု
တိုက ေနရာယူလာိုင်သည်။ ြပည်သူ ကိုယ်စား လှယ်များမှာလည်း ကိုယ့်အယူ ကိုယ့်အေတွး အမျိးမျိးရှိသည်ြဖစ်ရာ
မတူသည်တိုကုိ မတူသလို တူသည်တိုကုိ တူသလို ပူးေပါင်းေဆာင်ရက်ြခင်းြဖင့် ဖွဲစည်းအုပ်ချပ်ပံု အေြခခံဥပေဒကို
အပျက်အစီးအထိ အခိုက်မခံဘဲ လစ်ဘရယ်ဒီမုက
ိ ေရစီ တန်ဖိုးများှင့် ယဉ်ပါးေအာင် ေလ့ကျင့်ယခ
ူ ဲ့ကရသည်။ ဆိုရ
လင် လစ်ဘရယ်ဒမ
ီ ုက
ိ ေရစီယရားကီး ကို ထိထိေရာက်ေရာက် ေမာင်းှင်ိုင်ဖုိအတွက် လိုအပ်ေသာ အမူအကျင့်၊
အေတွ အ ကံများ ဗမာတို မရတတ်ေသးသည်ြဖစ်၍ ထိေရာက်သန်စမ
ွ ်းေသာ ိုင်ငံေရး အေဆာက်အအံုများဆိုသည်
မှာ သံမဏိရည
ှ ်လျား ေသာ သမိုင်းေရးအေတွအ ကံတို၏ ထုတ်ကန
ု ်များသာြဖစ်ေကာင်း ဗမာတို ဆင်ြခင်ဖိုလို
ပါသည်။
အဆင့်အတန်းကီးစိုးေသာ လူအဖွဲအစည်း
ဗမာ့လူအဖွဲအစည်းတွင် ပါဝင်ပတ်သက်ေနေသာ လူပဂ
ု ိလ်တစ်ဦးအေနှင့် သီးြခားလွတ်လပ်ေသာ လူသား
တစ်ဦးအြဖစ် ေနရာရတတ်သည် မဟုတ်ဘဲ မိသားစု အဖွဲဝင်အြဖစ်ေသာ်လည်းေကာင်း၊ အသိုင်းအဝိုင်းတစ်ခု၏ အဖွဲ
ဝင်အြဖစ်ေသာ်လည်း ေကာင်း အသိအမှတ်ြပတတ်ကသည်။ တစ်နည်းအားြဖင့် ဗမာ့လူအဖွဲအစည်းဝင် တစ်ဦးသည်
လွတ်လပ်ေသာ လူသားတစ်ဦးအြဖစ် ြဖစ်တည်ေနသည်မဟုတ်ဘဲ ယူနစ်တစ်ခ၏
ု အစိတ်အပိုင်းအြဖစ် ရှိေနြခင်း
ြဖစ်သည်။ လူပဂ
ု ိလ်တစ်ဦးသည် မိသားစု ဖွဲစည်းမ (သို) လူအဖွဲအစည်း၏ စည်းေဘာင်အတွင်း ဆက်စပ်ေနရာ ထို
သူ၏ အသက် အရယ်၊ လိင်၊ မျိးဆက်င
ှ ့် အလုပ်အကိုင် စသည်တုိကေပးထားေသာ အဆင့်အတန်းကိုသာ
ပိုင်ဆုင
ိ ်ခွင့်ရိတ
ှ တ်ကသည်။ ဥပမာ မိသားစုအတွင်း အသက် အရယ်ကီးသူ (သို) ေယာကျာ်းြဖစ်သတ
ူ င
ွ ် ိင်းယှဉ်မ
အရ အြခားအဖွဲဝင်များထက် လုပ်ပုင
ိ ်ခွင့်များရတတ်ကသည်ြဖစ်၍ လူအဖွဲအစည်းအတွင်း မျဉ်းတစ်ေြပးတည်း
ဆက်ဆံေရးအယူအဆမျိး ရှိတတ်သည် မဟုတ်ပါ။ ) | လူပဂ
ု ိလ်တစ်ဦးသည် ဘုန်းကီးြဖစ်သည်၊ မင်း (သို) အစိုးရ
အရာရှိြဖစ်သည်။ စစ်ဗုလ
ိ ်ြဖစ်သည်၊ သူေဌးသူကွယ်ြဖစ်သည်။ ေကျာင်းဆရာြဖစ်သည်၊ ကုန်သည်ြဖစ် သည်၊ ေရှေန
ြဖစ်သည်။ စာေရးစာချီြဖစ်သည်၊ အလုပ်သမားြဖစ်သည်။ ေတာင်သူ လယ်လပ
ု ်ြဖစ်သည် စသြဖင့် ရာထူးှင့်
အလုပ်အကိုင်အလိုက် လူတစ်ဦး၏ အဆင့် အတန်းကို သတ်မတ
ှ ်ကသလို ရရှိေသာ အခွင့်အေရးတိုသည်လည်း
အထက်ေအာက်၊ အနိမ့်အြမင့် အစဉ်လိုက် ရှိေနသည်။
ဥပေဒစိုးမိုးေရးတွင် ပျက်ကွက်မများ
ဖဆပလ အစိုးရအဖွဲဝင်များြဖစ်ေစ၊ ြမန်မာ့ဆိုရယ
ှ ်လစ်လမ်းစဉ်ပါတီအဖွဲဝင် များ ြဖစ်ေစ၊ ၎င်းတိုအေနှင့်
တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးဆိုင်ရာ အေြခခံအယူအဆတိုကုိ ရှင်းရှင်းလင်းလင်း သေဘာေပါက်ခဲ့သည်မဟုတ်သလို
အားတက်သေရာ ေဆာင်ရက် ခဲ့ြခင်းလည်း မရှိဟု ယူဆရပါသည်။
ဒီမုက
ိ ရက်တစ် အုပ်ချပ်ေရးမူကမ်းပါ ေကျးရာအဆင့် တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးအဆိုကို ဖဆပလဝန်ကီးတစ်ဦး
က ကန်ကက
ွ ်ခဲ့သည်မာှ ဆိုခဲ့သလို ရာထူးအဆင့်အတန်းကို အဓိကထားေသာ အယူအဆအြဖစ် န းလည်ုင
ိ ်ပါသည်။
တစ်နည်းအားြဖင့် ဘုန်းကီး သူကီး ရာမိရာဖ စသည့်အာဏာရှိသူများ အုပ်ချပ်ေသာ အစဉ်အလာ အုပ်ချပ်ေရးကို
ဆက်လက်ရင
ှ ်သန်လိုသည့် ရည်ရယ်ချက်ြဖစ်ပါသည်။ ဥပေဒများ မည်သုိ ြပာန်းသည် ြဖစ်ေစ ေကျးရာအုပ်ချပ်ေရး
ကိစတုိကုိ ဆိုခဲ့ပါ သဇာအာဏာရှိသူများက ဆံးု ြဖတ်ရမည် ြဖစ်၍ အစိုးရအေနှင့် အစဉ်အလာ အုပ်ချပ်ေရးကိစရပ်
များတွင် ဤသို ကားဝင် ေဆာင်ရက်ရန် ကိးစားြခင်းသည် လူမေ
ရးအရ ဟန်တားပိတ်ဆုိလိုက်သလို ြမင် ေကာင်း
အဆိုပါဝန်ကီးက ကန်ကွက်ေြပာဆိုသွားသည်။ ဝန်ကီး၏ စကားအရ ဥပေဒစိုးမိုးေရး စတင်အေကာင်အထည်ေဖာ်
ြခင်းေကာင့် ဗမာတို၏ လူမေ
ရးဘဝ ပိကွဲပျက်စးီ သွားမည်ကို မလိုလားေကာင်း န းလည်ုင
ိ ်ေသာ်လည်း ဥပေဒစိုး
မိုးေရး ကိစရပ်တုိကုိ မည်သိုမည်ပံု ြမင့်တင်ေဆာင်ရက်ရမည်ဆုေ
ိ သာ ကိစတင
ွ ်မ ရှင်းရှင်း လင်းလင်း ထည့်သွင်းေြပာ
ကားြခင်း မရှိပါ။ ဥပေဒသည် သဇာအာဏာရှိသူတုိ၏ အမိန်ြဖစ်သည်ဆုလ
ိ င် ဥပေဒစိုးမိုးမ မရှိိုင်ပါ။ တရားဥပေဒ
စိုးမိုးေရးတွင် ကတိေလးပါး ကင်းရှင်းရပါမည်။ လူေဘာင်တစ်ခလ
ု ံုးအတွက် အြပသေဘာေဆာင်ေသာ လွယ်ကူစွာ
ပါဝင်ပတ်သက်ိုင်ေသာ တိကျစွာ အာဏာရှိေစေသာ တရားစီရင်မသာြဖစ်၍ ကျင့်ဝတ်၊ ဓေလ့တုိအရ လူပဂ
ု ိလ်စိုးမိုး
မှင့် မပ်ေထွးသင့်ပါ။
“ကန်ေတာ်တုိုင
ိ ်ငံဟာ သက်တမ်းအားြဖင့် ုနယ်ပါေသးတယ်၊ ြပတ်ြပတ် သားသား အေရးယူေနလို မြဖစ်
ေသးပါဘူး၊ ဆိုပါစို၊ ပီးခဲ့တဲ့ ေရးေကာက်ပဲွ တုန်းက အစိုးရကို ဆန်ကျင်ဖို စစ်တပ်ကုိ စည်းံုးတယ်၊ ဒီလိုလုပ်ရပ်ဟာ
တရားဥပေဒနဲ ငိစွန်းပီး တစ်သက်တစ်ကန်း ချိုင်တဲ့ ြပစ်မကီးပဲ၊ ဒါေပမဲ့ ကန်ေတာ်တုိ လက်ေရှာင် ေနလိုက်ပါ
တယ်။ ကန်ေတာ်တုိဘက်က လက်တစ် ဆံးု မလုပ်ရပါေစနဲလို ေမာ်လင့်ေနတယ်။ ဒီလိုလုပ်မယ့်အစား ေစ့စပ်
ေဆွးေွး ေရး၊ ေဖျာင်းဖျစည်းံုးေရး စတဲ့ အြခားနည်းလမ်းေတွကို ကန်ေတာ်တုိ ရှာေနတယ်။”
လူမပ
ညာေရးလိုအပ်ချက်
ပါလီမန်ဒီမုက
ိ ေရစီ ပျက်သုန်းရြခင်းအတွက် ဖဆပလအစိုးရတွင် တစ်စိတ် တစ်ပိုင်း တာဝန်ရှိသလို
ိုင်ငံေရးစနစ်တစ်ခုလံုး ကျိးပျက်သွားရြခင်းတွင်မူ တစ်တုင
ိ ်း တစ်ြပည်လံးု ၏ တာဝန်ြဖစ်ပါသည်။ ဝန်ကီးချပ်ဦးု
ေြပာသလို ထိုစဉ်က ြပဿန ေပါင်း ေသာင်းေြခာက်ေထာင်ှင့် ပတ်ပတ်လည် သူပန
ု ်ဝိုင်းေနသည်မာှ မှန်ပါမည်။ သိုရိှ
ေစ ဖဆပလအစိုးရြပဿန မှာ အုပ်စုအကျိးစီးပွားကို ေရှတန်းတင်ေနသည်ြဖစ်၍ တိုင်းြပည်ကို မှန်မှန်ကန်ကန်
ဦးေဆာင်မမေပးိုင်ရာမှ ိုင်ငံေရးအုပ်စုအားလံးု သေဘာ တူညေ
ီ သာ အေြခခံစည်းမျဉ်းတစ်ခုကိုပင် မရိုင်သည်
အထိ ေလျာ့ရဲလာရာမှ တိုင်းြပည်တစ်ြပည်လံးု ပျက်ပျက်ြပန်း တွင်းဆံုးကျမည့် ဆဲဆဲရှိသည့်တုင
ိ ် ေြမေပ
ေြမေအာက် အင်အားနည်းသည်များသည်မဟူ ိုင်ငံေရးပါတီအားလံးု ကား ရသည့်နည်း ှင့် အာဏာယူဖုိသာ
ေလာေလာဆူေနကပါသည်။ အဆိုပါ အေြခအေနေအာက်တွင် ိုင်ငံေရးစနစ်ကုိ ြပည်သလ
ူ ူထုတစ်ရပ်လံုးက
ယံု ကည်ေလးစားြခင်း မရှိေတာ့သည်ကုိ အြပစ်ဖုိ မရိုင်ေသာ်လည်း “တာဝန်ကား” လူတုင
ိ ်းတွင် ရှိိုင်ပါသည်။ ေရှ
တွင်ဆုခ
ိ ဲ့သလို ပေဒသရာဇ်မင်းစဉ်မင်းဆက် ေခတ်ကာလက လူမေ
ရးှင့် ိုင်ငံေရးတန်ဖိုးေဟာင်းများ သာ ရတတ်ပီး
ိုင်ငံေရးအသိ ရင့်ကျက်မမ
ရှိေသးေသာ ဗမာတိုအဖို လစ်ဘရယ်ဒမ
ီ ုက
ိ ေရစီ အှစ်သာရတိုကုိ တန်ဖိုးမထားတတ်
ေသးံုမမက အချင့်အချိန် အေြမာ်အေခ ကီးကီးှင့် ဒီမုက
ိ ေရစီကို ခင်းကျင်းေပးမည့် ေခါင်းေဆာင်ေကာင်းများ
အလံအ
ု ေလာက် မရခဲ့ ကပါ။
မိမတ
ိ ုိုင
ိ ်ငံအေနှင့် ဒုက သုကေတွ တစ်ခု ပီးတစ်ခု ခံစားေနရေသာ အေကာင်း ရင်းမှာ တစ်ုင
ိ ်ငံလံးု င
တံးု ငအ၊ ဖိုးသုညများသာ ရှိေန၍ြဖစ်ေကာင်း ဝန်ကီးချပ်ေဟာင်း ဦးုက ေြပာခဲသ
့ လိုပင် အများစုမာှ ိုင်ငံေရး
ြပဿန တို မိမတ
ိ ုိ ကိုယ်စွမ်းာဏ်စွမ်းြဖင့် မစဉ်းစားိုင်က၊ အကားအြမင် ဗဟုသုတမရှိ၊ ိုင်ငံေရးသမားတို အေြပာ
ကို မှန်မှန် ကန်ကန် အကဲမြဖတ်ုင
ိ ်က၊ သိုယ
ှ ် အသိပညာ ခတ် ခံကျေနေသာ ကိစှင့် ပတ်သက်၍
ေတာင်သလ
ူ ယ်သမားညီလာခံ၌ ဦးုက ေြပာကားရာတွင် တစ်ကိမ်၌ ရဲေဘာ်ြဖေခါင်းေဆာင်တစ်ဦး ဦးုထံ
ေရာက်လာပီး အေမရိကန်ကို စစ်ေကညာဖို ေတာင်းဆိုရာ ဦးုက ကမာ့ေြမပံ
ု ှင့်တကွ အေသအချာ ရှင်းြပပီး အ
ေမရိကန်လို စစ်အင်အားကီး ိုင်ငံတစ်ိုင်ငံကို ြမန်မာလို ပိစိေကွးိုင်ငံေလးက စစ်ေကညာလိုက် လင် ဖွတ်ဖွတ်
ညက်ညက် ေကသွားိုင်ေကာင်း၊ ရှင်းြပသည်တင
ွ ် ရဲေဘာ်ြဖ ေခါင်း ေဆာင်တစ်ေယာက်ကား သေဘာေပါက်သွားသ
ေယာင်ေယာင် ထင်ရေသာ်လည်း သိုြဖစ်လင် စတိအားြဖင့် အေမရိကန်ကို စစ်ေကညာေပးဖို ဝန်ကီးချပ်ကုိ ပူဆာ
ြပန်ေလ သည်။ ဤသည်ကား ိုင်ငံေရးဟူေသာ ပါတီအဖွဲအစည်းများ၏ ေယဘုယျေခါင်း ေဆာင်မ အရည်အေသွး
ြဖစ်ေနရာ ဗမာြပည်၏ တိုးတက်ေသာ ိုင်ငံေရး ြဖစ်ထန
ွ ်း ေအာင်ြမင်မအ
တွက် ိုင်ငံေရးှင့်လူမေ
ရးဆိုင်ရာ
အသိပညာများ အပူတြပင်း လိုအပ် ေနသည်မှာ ထင်ရာှ းေနပါသည်။ သိုတုင
ိ ် ိုင်ငံတစ်ိုင်ငံ၏ တန်ဖိုးတိုကုိ
ေြပာင်းလဲရာတွင် သမားိုးကျ ပညာေရးှင့် မလံေ
ု လာက်ေကာင်းကို ဖဆပလ၏ အ ကံေပးအရာရှိအြဖစ် တာဝန်
ယူခဲ့ေသာ မိတ်ေဆွကီး ေဂျ၊ အက်၊ ဖာနီဗယ်က သတိေပးခဲပ
့ ါေသးသည်။
ဝန်ကီးချပ်ဦးုသည်လည်း လစ်ဘရယ်ဒမ
ီ ုက
ိ ေရစီစနစ်ကုိ ကျားကန်ေပးရာ တွင် ိုင်ငံသားတို၏ အခန်း
ကကို သေဘာေပါက်သည်ြဖစ်၍ ဖွဲစည်းအုပ်ချပ်ပံု အေြခခံဥပေဒှင့် တရားလတ်ေတာ်တုိက မည်မ
ေထာက်ပံသ
့ ည်ြဖစ်ေစ ြပည်သူတုိ ကိုယ်တိုင်က ဒီမုက
ိ ေရစီအေြခခံသေဘာတရားတိုကုိ ဝမ်းတွင်းအူေပါက်
န းလည်မ မရှိလင် ဥပေဒဆိုသည်မာှ အချည်းအှီးြဖစ်ေကာင်း ၁၉၅၂ ခုှစ်၊ ဆရာများညီလာခံ တွင် ေြပာကားခဲ့
သည်။ ဒီမုက
ိ ေရစီှင့် လမ်းေလာက်သင်စြဖစ်ေသာ ြမန်မာိုင်ငံအေန ှင့် ဦးု၏ တိုက်တန
ွ ်းမမာှ ေသွးထွက်ေအာင်
မှန်ေသာ်လည်း တစ်ချိန်တည်းမှာပင် အေြမာ်အြမင်ကီးေသာ ေခါင်းေဆာင်မေ
ပးိုင်ဖုိလည်း ထပ်တူထပ်မ
အေရးကီးပါသည်။ ိုင်ငံေရးသမားတို၏ တာဝန်မှာ ိုင်ငံေရးြဖစ်စဉ်ကို ြပည်သတ
ူ ုိ ယံုကည်လာေစဖို မှန်ကန်ေသာ
ေခါင်းေဆာင်မေ
ပးရမည်ြဖစ်သလို တည်ငိမ်ေအးချမ်းေရး၊ စည်ပင်ဝေြပာ ေရးအတွက် တာဝန်ယူေဆာင်ကဉ်းေပးရ
မည် ြဖစ်ပါသည်။
သိုင
ှ ့်တုင
ိ ် အေကာင်းြပချက် အရာအေထာင်ရိေ
ှ သာ ိုင်ငံေရးသမားများကား ဆိုခဲ့သလို ေရှေဆာင်သာွ းရ
မည့် အေနအထားမျိး တစ်ဆစ်တစ်ပုင
ိ ်းမှ မလုပ်ခဲ့ကသည် မက လွတ်လပ်ြခင်း၊ ညီမြခင်းှင့် သာယာစည်ပင်ေရး
အတွက်လည်း ဘာတစ်ခုမ ေဆာင်ကဉ်းိုင်သည်မရှိ၊ ဆိုရလင် ိုင်ငံေရးသမားတို၏ အေမအေှ က် အဆူအပူတုိ
ေကာင့် ိုင်ငံေရးအသိပညာ ရင့်မည
ှ ့်မမ
ရှိေသးေသာ ြပည်သူတုိအေနှင့် ပါလီမန် အုပ်ချပ်ေရးကို ခါးခါးတူးတူး
ြဖစ်လာကပီး တစ်ချိန်တည်းမှာပင် အဆိုပါ အတူးအခါး ယံု ကည်မမ
ျားက ဗမာတို၏ အေသွးအသားထဲတွင်
ကွင်းကျန်ေနေသာ အာဏာရှင် အေမာ်စိတ်ကုိ ြပန်လည်ိးဆွေပးခဲသ
့ ည်ဟု ဆိုရပါမည်။ ထိုစဉ် တစ်ချီတစ်ေမာင်း
အကွက်ေကာင်း ေစာင့်ေနေသာ စစ်ဘက်ေခါင်းေဆာင်တုိကလည်း အခွင့်အေရးကို ချက်ချင်းေကာက်ယက
ူ ာ
အသက်ငင်ေနေသာ ပါလီမန်စနစ်ကို လက်စတံုးလိုက်ပီး ဗမာတိုင
ှ ့် အသားကျခဲ့ေသာ အာဏာရှင်အပ
ု ်ချပ်ေရးစနစ်
ှင့် အစားထိုးလိုက်ေလ သည်။ ဤတွင် အာဏာရှင်စနစ် အိုးရင့်၍ အမီးအစွယ် ေပါက်ေနေသာ ေြမေပတွင် လစ်
ဘရယ်ဒီမုက
ိ ေရစီတန်ဖိုးများ အဘယ်ေကာင့် အစိုအေညာက် မေပါက်ခဲ့ရသည်ှင့် ပတ်သက်၍ အေမရိကန်
အမျိးသားပညာေရး အေတွးအေခ ပညာရှင် ဂန်ဂျဝီ၏ စကားှင့် တိုင်းတာိုင်ပါသည်။
“လူေဘာင်သမိုင်းတစ်ေလာက် ဒီမုက
ိ ရက်တစ် ယံုကည်မမ
ျား ရှိလာသည်မာှ မေနတစ်ေနကသာ ြဖစ်
ပါသည်။ ယေန ဒီမုက
ိ ေရစီရိေ
ှ နသည်ဆုေ
ိ သာ်လည်း လူတုိ၏ အထင်အြမင်ှင့် ခံစားချက်များတွင် အာဏာရှင်ဆန်
ေသာ အယူအစွဲ များရှိေနေသးသည်။ ဒီမုက
ိ ေရစီ အေဆာက်အအံုများ တည်ေဆာက်ပီး ေသာ်လည်း မိသားစုဘဝ၊
လုပ်ငန်းကိုင်ငန်း၊ ဘာသာေရးအသိုင်းအဝိုင်း၊ စာသင် ေကျာင်း စသည်တုိတင
ွ ် အာဏာရှင်ဆန်ေသာ ယံုကည်မမ
ျား ရှိ
ေနေသးရာ ိုင်ငံေရးဒီမုက
ိ ေရစီအေနှင့် ရင်ေလးဖွယ် ရှိေနပါေသးသည်။
အခန်း ၇
ဖဒရယ်မ
ူ ှင့် ပတ်သက်၍လည်းေကာင်း၊ ြပည်ေထာင်စုပိကွဲိုင်မည့်အလား လာှင့်ပတ်သက်၍
လည်းေကာင်း၊ ဝန်ကီးချပ်ဦးုကိုယ်တိုင် ေဖာ်ြပခဲသ
့ ည်မာှ ယခုလို ြဖစ်သည်။
အေမရိကန်ိုင်ငံ ဖွဲစည်းပံုအပ
ု ်ချပ်အေြခခံဥပေဒမှ မှီြငမ်းထားေသာ ဖက်ဒရယ်မ
ူ ှင့် ပတ်သက်၍
အရာယ်ြပေလာက်ေသာ လကဏာမရှိပါ။ ေရးဆွဲသူများမှာလည်း အေတွအ ကံရှိေသာ ေခါင်းေဆာင်များ ြဖစ်သလို
တာဝန်ယူတတ်သူများလည်း ြဖစ်သည်။ ေသွးဆာေနေသာ သူပန
ု ်များမဟုတ် ပါ။
သိုရိပ
ှ င်ြငားေသာ်လည်း ေတာ်လန
ှ ်ေရးေကာင်စဥ
ီ ကကီးေရှတွင်မူ အေြခခံ ဥပေဒပါအခန်း (၁၀) ၏ ဖွင့်ဆို
ချက်မာှ တစ်မျိးတစ်ဘာသာ ေြပာင်းလဲသာွ းသည်။ အခန်း (၁၀) က အပ်ှင်းထားေသာအချက်မှာ လိုက်န ဖိုအတွက်
မဟုတ်ဘဲ ထိုစဉ်က တိုင်းရင်းသားေခါင်းေဆာင်တိုကုိ ပျားရည်င
ှ ့် ဝမ်းချဖို ဗမာေခါင်းေဆာင် တိုဘက်က
ရည်ရယ်ချက်င
ှ ့် လိမ်ညာလှည့်ဖျားထားသည့် အေပါက်မျိးြဖစ်လာသည်။ ဤအချက်ကုိ ဥကကီးဦးေနဝင်း၏
စကားများြဖင့် သက်ေသထူိုင်သည်။
တိုင်းြပြပည်ြပ လွတ်ေတာ်တင
ွ ် အဆိုြပထားေသာ အေြခခံဥပေဒှင့် ပတ်သက်၍ အေချအတင်ေဆွးေွး
ရာတွင်လည်း အဆိုပါ အချက်ကုိ ဗိုလ်ချပ်က ယတိြပတ်ေြပာခဲသ
့ ည်မာှ ...
”ခင်ဗျားတို (ေတာင်တန်းေဒသကိုယ်စားလှယ်တိုကုိ ဆိုလိုသည်)က ကျပ်တုိနဲ မပူးေပါင်းချင်ဘးူ ဆိုရင်
လည်း အတင်းအကျပ်တိုက်တန
ွ ်းမှာ မဟုတ်ဘူး၊ ကျပ်တုိနဲ ပူးေပါင်းေအာင် နသားပါရ မလုပ်ဘးူ ၊ ပူးေပါင်းချင်တဲ့လူ
ေတွ ပူးေပါင်းိုင်တယ်၊ ဘယ်ြပည်ေထာင်စေ
ု တွပါမယ် မပါဘူးဆိုတာ မဆံးု ြဖတ် ရေသးဘူး။ ဒါေကာင့် ခင်ဗျားတို
သေဘာအတိုင်းပဲ။”
ေန က်ထပ်စဉ်းစားဖွယ်ေကာင်းသည့် ေမးခွန်းတစ်ခမ
ု ာှ ၊ အကယ်၍ ဗိုလ်ချပ် သာ သက်ရိထ
ှ င်ရှား ရှိေနသည်
ဆိုလင် ခွဲထွက်ခင
ွ ့်ေတာင်းလာေသာ ရှမ်းေစာ်ဘွားတိုကုိ မည်သို တံုြပန်ိုင်ပါသလဲ၊ အေြခခံဥပေဒက အာမခံထား
ေသာ အခွင့်အေရးတိုကုိ ေစာ်ဘာွ းများအေနှင့် စွန်လတ
်ဖို ဖဆပလ၏ ဖိအားကို အသံုးချ၍ ခိမ်းေြခာက်ိုင်ပါ
သလား၊ ဗိုလ်ချပ်လုိ ိုးသားေြဖာင့်မတ်ေသာ လူတစ်ေယာက်အေနှင့် သူေပးထား ေသာ ကတိကို သူကိုယ်တိုင်
ဖျက်ဆီးလိမ့်မည်မဟုတ်ပါ။ လစ်ဘရယ်ဒီမုက
ိ ေရစီ တန်ဖိုးတိုကုိ ေလးစားလိုက်န သူတစ်ေယာက်ြဖင့်သာ ချဉ်းကပ်
အေြဖရှာ လိမ့်မည်ြဖစ်ပါ သည်။ ဤတွင် တစ်မူ ဗိုလ်ချပ်င
ှ ့် ဖဝါးထက်ကပ်မခွာ ဝန်ကီးချပ်ဦးုသည်လည်း
တိုင်းြပည်ြပလတ်ေတာ်က ေရးဆွဲခဲ့ေသာ အေြခခံဥပေဒကို သစာရှိရိှ ေစာင့်ထိန်းခဲ့ေသာ် လည်း ဗိုလ်ချပ်ေအာင်ဆန်း
က လက်နဲေရးထားသည်တိုကုိ ဦးေနဝင်းက ေြခှင့် ဖျက်လိုက်ြခင်းသာြဖစ်ပါသည်။
ပင်လံည
ု လ
ီ ာခံတင
ွ ် ဗိုလ်ချပ်ေအာင်ဆန်း၏ ိုးသားပွင့်လင်းမေကာင့် ေတာင်တန်းြပည်သူတုိ၏ ေထာက်ခံမ
ကို ရလိုက်ေသာ်လည်း တိုင်းြပြပည်ြပ လတ်ေတာ်ကျင်းပချိန်အထိ ြပည်ေထာင်စအ
ု တွင်း ၎င်းတို၏ ပါဝင်ပတ်သက်
မှင့် စပ်လျဉ်း၍ ရှမ်းေစာ်ဘွားများအေနှင့် စိုးရိမ်ေနခဲသ
့ ည်။ အထူးသြဖင့် ဗမာတို၏ လူမျိးကီးဝါဒှင့် အိုင်ကျင့်
ဗိုလ်ကျမများြဖစ်ရာ၊ အဆိုပါ၊ စိုးရိမ်မက
ို ေညာင်ေရ ေစာ်ဘာွ းစဝ်ေရသိုက်က တိုင်းြပြပည်ြပလတ်ေတာ်တင
ွ ်
န ယကေြမာက်ြခင်းှင့် ပတ်သက်ေသာအဆိုကို ေဆွးေွးေနစဉ် ထုတ်ေဖာ်ေြပာကားခဲသ
့ ည်မာှ
”ကန်ေတာ်တုိ ရှမ်း၊ ကချင်၊ ကရင်၊ ချင်း၊ဗမာ အစရှိတဲ့ ကိုယ်စားလှယ်ေတွ၊ ဒီေန ဒီအချိန်မှာ လာေရာက်
စုေဝးရတာဟာ၊ ကန်ေတာ်တိုကံကမာကို ကန်ေတာ် တိုကုယ
ိ ်တိုင် ြပာန်းမယ့်အေြခခံဥပေဒကို ေရးဆွဲဖုိြဖစ်ပါ
တယ်။ ကန်ေတာ်တုိရဲ သမိုင်းမှာ၊ ယခုလို စုေဝးတာ၊ ပထမဆံးု အကိမ်ြဖစ်ပါ တယ်။ “သခင်ရ
ု ဲ ကိုယ်ကျင့်တရားနဲ
ပတ်သက်ပီး ေြပာစရာမရှိဘူးဆိုရင်၊ အားလံးု သေဘာတူပါလိမ့်မယ်၊ သူအားနဲသ၊ူ အဖိအှိပ်ခံသေ
ူ တွဘက်က ရပ်တဲ့
လူ ြဖစ်ပါတယ်။ ဒီအချက်ဟာ ကန်ေတာ်တုိအတွက် အင်မတန် အေရးကီးပါ တယ်။ သူေရးခဲ့တဲစ
့ ာအုပ်က ဒီအချက်
ကို ေထာက်ခံေနပါတယ်။ လွတ်လပ် ေရးအတွက် ကန်ေတာ်တုိလူမျိးွယ်ေတွဟာ ြပည်မနဲေပါင်းရေပမဲ၊့ အတိတ် က
ြဖစ်ရပ်ေတွကို ကန်ေတာ်တုိ ေမ့ပစ်လိုမရေသးပါဘူး၊ ကန်ေတာ်တုိထက် အင်အားကီးတဲ့ ဗမာေတွဟာ ကန်ေတာ်တို
ကို ဘယ်အချိန်လာပီး ှိပ်စက်ပီး မယ်လိုဆိုတာ အမဲစုးိ ရိမ်ေနရပါတယ်။”
ဘမျိးဘိုးတူ ိုင်ငံေရးစနစ်
ဗိုလ်ချပ်ေနဝင်း၏ အာဏာသိမ်းေသာ ၁၉၆၂ ခုှစ်မှ ၁၉၅၄ ခုှစ်အထိ (၁၂) ှစ်တာကာလကို
ေတာ်လှန်ေရးေကာင်စေ
ီ ခတ်ဟု သတ်မတ
ှ ်ပီး ဆိုရယ
ှ ်လစ် အေြခခံဥပေဒြပာန်းေသာ အရ၄ ခုှစ်မှ ၁၉၈၈ ခုှစ်၊ မ
ဆလပါတီ ပျက်စးီ ချိန်အထိ (၁၄) ှစ်တာကာလကိုမူ ြမန်မာ့ဆိုရယ
ှ ်လစ်လမ်းစဉ်ပါတီေခတ်ဟု ခွဲြခားသတ်မှတ်က
သည်။ မည်သုိရိေ
ှ စ၊ ဦးေနဝင်းေခါင်းေဆာင်ေသာ လူတစ်စအ
ု ပ
ု ်ချပ်ေရးပံစ
ု ံကမူ ပထမ ကာလှင့် ဒုတယ
ိ ကာလ၊
ထူးြခားလှသည် မဟုတ်သလို ဆိုရယ
ှ ်လစ်လမ်းစဉ် အေြခခံဖွဲစည်းပံုဥပေဒကို ၁၉၅၄ တွင် စတင်ကျင့်သံုးလာ
ေသာ်လည်း၊ ဥပေဒအရ လိုအပ်ေသာဖွဲစည်းမများ ရှိလာသည်ကလွဲ၍ ထူးထူးေထွေထွ ေြပာင်းလဲခဲသ
့ ည် မဟုတ်ပါ။
သိုတုင
ိ ် တစ်ကိုယ်ေတာ်ဓားလွတ်အုပ်ချပ်ေသာ၊ ေရှးအစဉ်အလာအာဏာရှင် အုပ်ချပ်ေရးပံစ
ု ံကိုမူ
ေတာ်လှန်ေရးေကာင်စက
ီ ာလတွင် ပို၍ ထင်ထင်ရာှ းရှား ေတွရသည်။ ဆိုရယ
ှ ်လစ်အေြခခံဥပေဒ ြပာန်းထား
ေသာ်လည်း အာဏာကို တစ်ဦး တည်း ဆွဲကိုင်ထားသူမာှ ဦးေနဝင်းသာြဖစ်ပီး၊ သူ၏လက်ေထာက် ဦးစန်းယုှင့် လို
သလိုေခယူ အသံုးချိုင်ေသာ စစ်ဘက်ှင့် အရပ်ဘက်အရာရှိကီးများက သူကို ဝိုင်းရံထားကသည်။ ေတာ်လှန်ေရး
ေကာင်စီ၏ ဥကှင့် အေထွေထွအတွင်းေရးမှး ေနရာယူခဲ့ေသာ သူတုိစ
ှ ်ဦးသည်ပင်၊ ၁၉၅၄ ခုှစ်၊ အေြခခံဥပေဒ
ြပာန်းလိုက်သည့် အခါ၊ ဦးေနဝင်းက အဖွဲဝင် ၂၈ ဦး ပါဝင်ေသာ ိုင်ငံေတာ်ေကာင်စီ၏ ဥကှင့် ိုင်ငံေတာ်
အကီးအကဲ ြဖစ်လာသလို၊ ဦးစန်းယုသည်လည်း အေထွေထွအတွင်းေရးမှး ြဖစ်လာသည်။ တစ်ဆက်တည်းမှာပင်၊
ဗမာြပည်၏ တစ်ခုတည်းေသာ ိုင်ငံေရးပါတီ တွင်လည်း ေပါင်းတည်သားများြဖစ်ကကုန်ေသာ သူတုိစ
ှ ်ဦးကပင်
ဥမကွဲသိုက်မပျက် ဥကှင့် အတွင်းေရးမှးေနရာတိုကုိ အသီးသီးသိမ်းယူထားကေလသည်။
အကွင်းမဲအ
့ ာဏာှင့် စိတ်ကးူ ေပါက်သလို အုပ်ချပ်ေနသည်ဟေ
ူ သာ စကားရပ်ြဖင့် အစဉ်အလာြမန်မာမင်း
အုပ်ချပ်ေရး၏ အေထွေထွအမူအကျင့်တုိကုိ အကျဉ်းအားြဖင့် ေဖာ်ြပိုင်ေသာ်လည်း ြမန်မာဘုရင်တုိ၏ အုပ်ချပ်ေရး
ပံစ
ု ံ၊ ကျင့်ထံုး ကျင့်နည်းှင့် ဥပေဒနည်းနိဿရည်းတိုကုိ ေပါင်းံုး၍ ေအာက်ပါလကဏာရပ်များ အတိုင်းေဖြပိုင်
ပါသည်။ အစိုးရ (သို) ဗျိုကေရစီယရားတစ်ခလ
ု ံုးကို တစ်မိန် တစ်အာဏာြဖင့် ေမာင်းှင်ေနြခင်း၊ ေခါင်းမေထာင်
ိုင်ေအာင် ုန်ရင်းကမ်းတမ်းေသာ နည်းများြဖင့် အြပစ်ေပးြခင်း၊ လူအခွင့်အေရးတန်ဖုးိ တိုကုိ လံုးဝပစ်ပယ်ထားြခင်း၊
ိုင်ငံြခားသားအေကာက်ေရာဂါရှိြခင်း၊ သဘာဝအရင်းအြမစ်ှင့် စီးပွားေရး လုပ်ငန်းတိုကုိ ိုင်ငံေတာ်ကလက်ဝါးကီး
အုပ်ထားြခင်း၊ ဘုရင်အပါအဝင် မှးကီးမတ်ကီးများှင့် ေဒသဆိုင်ရာ အုပ်ချပ်ေရးအရာရှိများတို တရားစီရင်ဆံးု ြဖတ်
ရာတွင်၊ ေရှးေဟာင်း ဓမသတ်င
ှ ့် ဘာသာေရးကျင့်ဝတ်များအရ လမ်းန်ထားသည်ဆုေ
ိ သာ်လည်း၊ လက်ေတွတွင်မ၊
အုပ်ချပ်သူတုိစတ
ိ ်ကးူ ေပါက်သလို၊ ကံရာကျပန်းစီရင် ဆံးု ြဖတ် တတ်သည်တိုြဖစ်သည်။ အလားတူ၊ ဦးေနဝင်းအမှး
ြပေသာ အရာရှိကီးများ၏ (၂၆) ှစ်တာကာလအုပ်ချပ်ေရးတွင်လည်း၊ ြမန်မာ့ေြမေပတွင် အစိုအေညာက်ေလးများ
အြဖစ် စတင်ေနပီြဖစ်ေသာ လစ်ဘရယ်ဒမ
ီ ုက
ိ ေရစီတန်ဖိုးများ လံုးဝဖျက်ဆးီ ခံလိုက်ရပီး၊ ဗမာမင်းအုပ်ချပ်ေရးတွင်
ေတွရေသာ ေရာဂါလကဏာများ ထိုးထိုးေထာင်ေထာင် ြပန်လည်အားေကာင်းလာကာ၊ ဗမာ့လူအဖွဲအစည်းသည်
လည်း အစဉ်အလာတန်ဖုးိ ေဟာင်းများှင့် ြပန်လည်ရှင်သန်လာခဲရ
့ ေလသည်။ ဗမာမင်းများကာလ၊ နန်းတွင်းအာဏာ
လုပဲွများတွင် ေတွရတတ်ေသာ အြဖတ်၊ အထုတ်၊ အသတ်၊ အပုတ်တုိကုိ ဦးဆံုးြပန်လည်သတိတရ ရှိေစေသာ
ဇာတ်ကက
ွ ်တစ်ကက
ွ ်မှာ ေတာ်လှန်ေရးေကာင်စအ
ီ ဖွဲဝင် ဗိုလ်မှ းချပ်ေအာင်ကီး ရာထူးမှ ုတ်ဝက် အထုတ်ခံလုက
ိ ်ရ
ြခင်းြဖစ်သည်။
၁၉၆၂ အာဏာသိမ်းပွဲတင
ွ ် မူလက ဗိုလ်ချပ်ေနဝင်းမှာ ုပ်ေသးုပ်သာြဖစ်ပီး ဗိုလ်ချပ်ေအာင်ကီးအပါအဝင်
အြခားအရာရှိကီးတစ်စက
ု ို အဓိက ဇာတ်ေကာင်များ အြဖစ် အများက ထင်မှတ်ေနကရာမှ အာဏာအခင်းအကျင်း
ုတ်ြခည်းေြပာင်းသွားပီး၊ အကွင်းမဲအ
့ ာဏာမှာ ဗိုလ်ချပ်ေနဝင်း လက်ထဲ၌သာရှိေကာင်း၊ ေန က်ပုင
ိ ်းြဖစ်ရပ်တိုက
တစ်ခု ပီး တစ်ခသ
ု က်ေသြပလာသည်။ ေတာ်လှန်ေရးေကာင်စတ
ီ င
ွ ် အဓိက ဝိုင်းရံထား ေသာ ဗိုလ်မှ းချပ်င
ှ ့် ဗိုလ်ချပ်
ကီးများ အေကာင်းြပချက်မရှိ အထုတ်အပယ်ခံ လိုက်ရသည်။ လွတ်လပ်စွာ ေြပာဆို၊ လုပ်ကိုင်တတ်ေသာ ပညာရှင်
များ ေဘးထွက် ထိုင်ေနရပီး မှန်ပါ ့ဘုရား လုပ်မည့်သူများှင့် အစားထိုးဖွဲစည်းလိုက်သည်။ ေနရာှင့် အာဏာ၊ စိတ်ချ
ရပီဆိုသည်အခါ၊ ေပလစီဖဲွစည်းမများမှာလည်း ဦးေနဝင်း၏ ေြခရာ လက်ရာများသာြဖစ်သည်။ အုပ်ချပ်ေရးအဖွဲ
အစည်းကို စစ်ဘက်အရာရှိကီးများှင့် ဖွဲစည်းထားသည့်တုင
ိ ် ဦးေနဝင်း၏ အာဏာရှင်ပံရ
ု ပ
ိ ်မာှ စစ်ဘက်အရာရှိကီး
များကားတွင် ထင်းထင်းကီးေပလာသည်။ အာဏာသိမ်းအုပ်စုတင
ွ ် အရပ်သားအရာရှိအေနှင့် ဦးသီဟန်တစ်ဦးသာ
ရှိပီး ကျန်အရာရှိများမှာ ဦးေနဝင်းေြပာသမ ဆိုသမ၊ ငုတ်တတ
ု ်ခံ ကရသည်။
ဗမာဘုရင်သည် ဗဟိုအပ
ု ်ချပ်ေရး၏ ဗဟိုချက်ြဖစ်ပီး၊ ေဒသအုပ်ချပ်ေရးကို ဝန်မင်း၊ ဝန်ေထာက်များြဖင့်
ြဖန်ကျက်၍ အုပ်ချပ်ခဲသ
့ လို ဦးေနဝင်း၏ အုပ်ချပ်ေရး ကွန်ယက်မာှ လည်း အလားတူြဖစ်သည်။ ေဒသအသီးသီးရှိ၊
စစ်ဘက်အရာရှိများက၊ ဗဟိုမှ အမိန်အတိုင်း အုပ်ချပ်ရသည်။ ေတာ်လန
ှ ်ေရးေကာင်စက
ီ ာလ အုပ်ချပ်ေရး အဆင့်
တိုင်းတွင် “လအက' ေခ လံု ခံေရးှင့် အုပ်ချပ်ေရးေကာင်စမ
ီ ျားဖွဲရာတွင် စစ်ဘက်အရာရှိများကို ဥကအြဖစ်
တာဝန်ေပးပီး၊ တိုင်း၊ ခိုင်၊ မိနယ်အလိုက် အုပ်ချပ်ခဲသ
့ လို၊ ၁၉၅၄ခုှစ် အေြခခံဥပေဒြပဌာန်းပီးေန က်တွင်လည်း
၎င်းတိုပင် ဆက်၍ ေနရာယူလာခဲ့ ကသည်။ ဗဟိုမှ ေအာက်ေြခအထိ အုပ်ချပ်ေရးအဆင့် တိုင်းတွင် “လအက’က
အဓိက ေနရာယူထားပီး ေဒသအလိုက် လိုအပ်ေသာ ေပလစီများချမှတ်၍ အရပ်သားအုပ်ချပ်ေရးအရာရှိများက
အဆိုပါ ေပလစီတုိကုိ အေကာင်အထည်ေဖာ်ရသည်၊ ေဒသအဆင့်ြဖစ်ေစ၊ အမျိးသားအဆင့်ြဖစ်ေစ၊ အရပ်သား
အရာရှိများက ေပလစီတုိကုိ အေကာင်အထည်ေဖာ်ရာတွင် “လအက” ဥကများ၏ လမ်းန်ကီးကပ်မကို ခံယူရ
သည်၊ အကယ်၍ “လအက'ှင့် အရပ်သား အရာရှိများကား လုပ်ငန်းှင့် တာဝန်ဆုင
ိ ်ရာ ပဋိပကတစ်ခခ
ု ုြဖစ်လာလင်၊
“လအက” အဖွဲဝင်များက အမဲအထက်စီးရတတ်သလို၊ လွတ်လပ်စွာ ဦးေဆာင်၍ တာဝန်ယူ လုပ်ကိုင်တတ် (သို)
“လအက’ အဖွဲဝင်တုိင
ှ ့် ပေရာပရီ မလုပ်တတ်သဆ
ူ ိုလင်လည်း၊ ရာထူးကာကာမဲတတ်သည်မဟုတ်၍ အရပ်ဘက်
အမထမ်းအရာထမ်းများက ရာထူးေနရာမဲဖို “ခ”လမ်းစဉ်င
ှ ့် ‘မ’လမ်းစဉ်ကို ကျင့်ကီးများထုတ်ကရကုန်၏။ “ခ”
လမ်းစဉ်အရ ေခလင်သာွ း၊ ခိုင်းတာလုပ်၊ ခံမေြပာှင့်၊ “မ”လမ်းစဉ်အရ မလုပ်၊ မပ်၊ မြပတ်ဟူ၏။
ေတာ်လှန်ေရးေကာင်စက
ီ ချမှတ်ထားေသာ ေပလစီများအရ “လအက” ဥကများက စီမံအပ
ု ်ချပ်ရသည်ဆုိ
ေသာ်လည်း၊ ေရှေန က်ည
ီ တ
ွ ်ေသာ အဓိပာယ် ဖွင့်ဆိုချက် (သို) တိကျေသာ အုပ်ချပ်ေရးဆိုင်ရာ န်ကားမများ
ေပးထားသည် မဟုတ်၍ “လအက’ ဥကများအေနှင့် ကိုယ်ဆံုးြဖတ်ချက်ှင့် ကိုယ် လုပ်ကိုင်ကရာ၊ အေတာ်အတန်
လုပ်ပုင
ိ ်ခွင့်ရိသ
ှ ည်ဆိုေသာ်လည်း၊ ရလဒ်မှာမူ၊ တစ်ေကျာင်းတစ်ဂါထာ၊ - တစ်ရာတစ်ပဒ
ု ်င
ှ ့် ကေသာင်းကနင်း
အုပ်ချပ်ေရးများြဖစ်လာသည်။ ဥပမာ၊ ခိုင် တစ်ခ၏
ု ဥပေဒအရ ဆန် (သို) ဆီကို နယ်ေကျာ်သယ်ယခ
ူ ွင့်မြပဟု
တားြမစ်ထားစဉ် မှာပင် အြခားခိုင်များတွင် အဆိုပါကုန်ပစည်းတိုကုိ လွတ်လပ်စွာ သယ်ယူေရာင်းချေန ကသည်။
ဤတွင် ခိုင်“လအက' ဥက ဗိုလ်မှ းကီးများအေနှင့် ေတာ်လှန်ေရး ေကာင်စေ
ီ ပလစီတုိကုိ အဓိပာယ် အေကာက်
အယူလွဲေချာ်ပီး လုပ်မာှ းကိုင်မာှ းရှိတတ် ရာ အြပစ်ဒဏ်မာှ အေမးအြမန်း၊ အစစ်အေဆးမရှိရာထူးမှ ေလာကျသွား
တတ်သည်။ ကံဆိုးလင် ေထာင်နန်းစံရတတ်သည်။ ဤပံုဤနည်းြဖင့် သံတုင
ိ ်ေတွကားေရာက်သာွ း ေသာ ဗိုလ်မှ း
ဗိုလ်ကီးေတွလည်း မနည်းမေန ရှိခဲ့သည်။ သိုရိသ
ှ ည်တိုင်၊ မိငယ်ေလး များမှ ခိုင်အထိ၊ “လအက ဥကများမှာ
ပေဒသရာဇ်လက်ပွားများပင်ြဖစ်သည်။ ေဒသခံြပည်သူတုိ၏ ဆသေဘာထားကို လံုးဝထည့်မတွက်ဘဲ၊ စိတ်ထင်
သလို စီမံခန်ခွဲ၊ အုပ်ချပ်ေနေသာ “လအက’ ဥကတို၏ အမူအကျင့်တုိမာှ ဗမာမင်းများ လက်ထက်က ဝန်မင်း၊
ဝန်ေထာက်တုိင
ှ ့် ပိန်မသာလိမ်မသာ။ စိတ်မထင်လင် မထင်သလို ဖမ်းဆီးေနသည့်တုင
ိ ်၊ “လအက’ ဥကကို
ေကာက်ရ၍ အမမလုပ်ရဲေသာ အြဖစ်များလည်းရှိသည်။ ဤတွင် ြပည်သတ
ူ ုိ ရင်စည်းခံေနရေသာ ဒုက သုကတုိမှ
လွတ်ေြမာက်ရာလွတ်ေြမာက်ေကာင်း၊ တစ်ခတ
ု ည်းေသာ နည်းလမ်းမှာ တံစုးိ လက်ေဆာင်ြဖစ်လာသည်။
ပါလီမန်ဒီမုက
ိ ေရစီစနစ်တင
ွ ်၊ အာဏာရိုင်ငံေရးသမားများ တရားလက်လတ
ွ ် ြပမူလင် လတ်ေတာ်တင
ွ ်
ေဝဖန်ေြပာဆိုိုင်သည်။ အတိုက်အခံပါတီများကလည်း ေစာင့်ကည့်ေနသည်ြဖစ်၍ အစိုးရအရာရှိတုိ၏ မဖွယ်မရာ
လုပ်ရပ်များရှိသည့်တုင
ိ ် ိင်းယှဉ်မအ
ရ နည်းပါးသလို၊ ဥပေဒအရ တုန်ြပန်ုင
ိ ်သည်။ ိုင်ငံေရးအာဏာကို
အြပန်အလှန် ထိန်းညိထားသည့်အတွက် တစ်ဖက်ေစာင်းနင်းအေြခအေနတိုကုိ တားဆီး ိုင်သည်။ ေတာ်လှန်ေရး
ေကာင်စီကာလတွင်မူ ဆိုခဲ့သလို အထိန်းအညမ
ိ ျား မရှိေတာ့ သည့်အတွက်၊ ထင်ရာစိုင်းခွင့်ရလာပီး တစ်ချိန်တည်းမှာ
ပင် ဗမာမင်းအုပ်ချပ်ေရးပံစ
ု ံကို ြပန်လည် အသက်သင
ွ ်းဖို အခွင့်အလမ်းများလည်း ပွင့်လာခဲသ
့ ည်။
| အိမ်ေစာင့်အစိုးရကာလအတွင်း တိုင်းြပည်အပ
ု ်ချပ်ေရးကိစများှင့် အေတွ အ ကံ တစ်ကိမ်ရှိခဲ့သည်ြဖစ်၍
ိုင်ငံေရးသမားေတွထက် မိမက
ိ ပိုမုေ
ိ ကာင်းေအာင် ေဆာင်ရက်ိုင်လိမ့်မည်ဟု ဦးေနဝင်းအေနှင့် ိုးိုးသားသား
ယံု ကည်ခဲ့သည်ြဖစ်ေစ၊ ကိုယ့်ကိုယ်ကို ပိုပုက
ိ ဲကဲ တွက်ချက်ခဲ့သည်ြဖစ်ေစ၊ စင်စစ်လက်ေတွ တာဝန်ယူ
အေကာင်အထည်ေဖာ်သည့်အခါတွင်မူ ရရှိထားေသာ အေထွေထွတုးိ တက်မအဆင့်မှ ပို၍ မွဲြပာကျသွားသည်ကုိ လံုးဝ
ြငင်းကွယ်မရိုင်သလို ိုင်ငံေရးအုပ်စုများကား၊ အြပသေဘာေဆာင်ေသာ သေဘာတူညမ
ီ မ
ျားရဖို၊ အညီအမ၊
အေဆွးအေွး၊ အေစ့အစပ်၊ တိုြဖင့် လစ်ဘရယ်ဒမ
ီ ုက
ိ ရက်တစ်ြဖစ်စဉ်တုိကုလ
ိ ည်း အေလးဂုြပ လက်ခံခဲသ
့ ူလည်း
မဟုတ်ပါ။ စင်စစ်မာှ မူ၊ ဗမာဘုရင်များေခတ်က အာဏာရှင်အကျင့် အ ကံ၊ အေလ့အထများ အကင်းမေသေသးေသာ
ဗမာလူအဖွဲအစည်းတွင်၊ အမိန် ေပး၊ အမိန်ခံအေလ့ြဖင့် ယဉ်ပါးလာေသာ ဗိုလ်ချပ်ကီးတစ်ေယာက်ကုိ
တစ်ကုယ
ိ ်ေတာ် အာဏာရှင်အြဖစ် ကြပအသံုးေတာ်ခံဖို အေထွေထွ ဗမာ့ိုင်ငံေရး အကျပ်အတည်း တိုက
အချိန်ကိုက် ဖန်တီးေပးလိုက်သည်ဟသ
ူ ာ ေအာင်းေမ့ရေပသည်။
လက်ဝါးကီးအုပ်ိုင်ငံေရး
ိုင်ငံေရးကို လက်ဝါးကီးအုပ်လုက
ိ ်ေသာ သေဘာထားမှာ ဗမာအာဏာရှင် အုပ်ချပ်ေရးပံစ
ု ံ၏ သီးြခား
လကဏာတစ်ခုမဟုတ်ပါ။ အာဏာရှင်အပ
ု ်ချပ်ေရးစနစ်တုင
ိ ်း တွင် ိုင်ငံေရးအာဏာကို လက်ဝါးကီးအုပ်ဖုိ အုပ်ချပ်
သူတစ်စက
ု ကိးစားကမဲြဖစ်၍ ဦးေနဝင်းအစိုးရသည်လည်း ထိုနည်းလည်းေကာင်းြဖစ်ပါသည်။
- ကွန်ြမနစ်အုပ်စုှစ်ခ
ု ှင့် လူမျိးစုလက်နက်ကိုင်တိုကုိ ငိမ်းချမ်းေရး ကမ်းလှမ်းခဲ့ ေသာ်လည်း ကရင်
လက်နက်ကိုင်အပ
ု ်စုတစ်ခသ
ု ာ လက်ခံခဲ့ပီး ကျန်အုပ်စုအားလံးု က ြငင်းပယ်ခဲ့ပီးေန က်ပုင
ိ ်းတွင် လက်နက်ချ
အလင်းဝင်လာေသာ ကွန်ြမနစ်ေခါင်းေဆာင် အချိကို အကီးတန်းအရာရှိေနရာများ ေပးခဲသ
့ ည်။ ခံ၍ဆိုရ
ေသာ်လည်း ဦးေနဝင်း၏ ေစ့စပ်စည်းံးု ေရးေပလစီ ပထမေြခလှမ်းမှာ ထင်သေလာက် ခရီးမေပါက်ခဲသ
့ ည်ြဖစ်၍
၁၉၆၅ ခုှစ် တုတ်ြမန်မာ လူမျိးေရးအဓိကုဏ်းြဖစ်ပီးေန က်တွင် ဒုတယ
ိ ေြခလှမ်း စတင်လာသည်။
ေလာေလာလတ်လတ် ေထာင်မှလတ်ေပးလိုက်ေသာ ိုင်ငံေရးသမား (၃၃) ဦးှင့် ြပည်ေထာင်စြု မန်မာိုင်ငံ
ြပည်တင
ွ ်းညီတ
ွ ်ေရးအ ကံေပးအဖွဲကို ဖွဲစည်းပီး ြပည်တွင်းညီတ
ွ ်ေရးှင့် အမျိးသားစည်းလံုးမရိုင်မည့် အေြခခံ
ဥပေဒတစ်ခက
ု ို ေရးဆွဲဖုိ ရည်ရယ်ြခင်းြဖစ်သည်။ သိုတုင
ိ ် ိုင်ငံေရးေခါင်းေဆာင်များဘက်မှ အာဏာခွဲေဝမှင့်
ပတ်သက်၍ အဆိုြပလာသည့်အခါ စစ်အာဏာသိမ်းအုပ်စုဘက်မှ လက်မခံိုင်သည် ြဖစ်၍ ဦးေနဝင်း၏ အ ကံအစည်
လည်း ၁၉၆၈ တွင် ပျက်စီးသွားသည်။
- ြမန်မာ့နည်းြမန်မာ့ဟန်င
ှ ့် ဆိုရယ
ှ ်လစ်ပန်းတိုင်သုိ ချီရာခရီးတွင် ဦးေနဝင်း အေနှင့် ေန က်ထပ် မျက်စိ
စပါးေမးစူးေနေသာ ြပဿန တစ်ခုမာှ ဗမာ့စီးပွားေရးကို တုတ်၊ ကုလားတိုကီးစိုးေနြခင်းြဖစ်သည်။
တစ်ဆက်တည်းမှာပင် စီးပွားေရးကို မထိန်းချပ်ုင
ိ ်သမ ိုင်ငံေရးအာဏာသည်လည်း ေလျာ့ရဲရဲရှိေနမည်ကုိ
ယံု ကည် သည့်အေလျာက်၊ ၁၉၆၄ ခုှစ်တင
ွ ် ကုန်သည်လူတန်းစားကို စတင်တုက
ိ ် ခိုက်မများ ရှိလာသည်။
ဆိုရယ
ှ ်လစ်လမ်းစဉ်ကုိ ယံု ကည်သူတုိအဖို ကုန်သယ
ွ ် ကုန်လုပ်လအ
ူ ပ
ု ်စု ဆိုသည်မာှ အရင်းရှင်များြဖစ်သည်။
ထိုေကာင့် ကုပ်ေသွးစုတ် အြမတ်ထုတ်ေနသူများ သာြဖစ်သည်။ သိုြဖစ်၍ ဆိုရယ
ှ ်လစ်စနစ်ဆီ မချီတက်မီ၊ အဆိုပါ
အင်အားစုများကို ေြမလှန်ပစ်ရမည်ဟု ဆင်ြခင်ကေလသည်။ တစ်ဖက်မှ ကည့်လင်လည်း ကုန်သည် လူတန်းစား
ဆိုသည်မာှ အစဉ်အလာအရ၊ ြမန်မာလူေနမစနစ်တင
ွ ် အနိမ့်အလာဟု အြမင်အယူအစွဲရိလ
ှ ာရာ ပညာမတတ်သမ
ူ ျား
သာ ေဈးေရာင်းေဈးဝယ်လပ
ု ်၍ အုပ်ချပ် သူလူတန်းစား (သို) မင်းှင့် မအပ်မရာဟု သေဘာထားခဲ့ကသည်။
သိုရိခ
ှ ဲ့သည့်တုင
ိ ် ယခုကုန်သည်၊ ကုန်ထုတ်ေနသူတုိမာှ ေကာင်းေပွန်ေပ့ ဇိမ်ခံပစည်းေတွှင့် ဟန်ကျေန
သလို ေမာ်ေတာ်ကားတဝီဝီှင့် လမ်းသလားေနရာ၊ ဆိုရယ
ှ ်လစ်ပန်းတိုင်ဆီ ချီတက်မည့် ေခါင်းေဆာင်ကီးများ
အတွက် မမစိမ့် မေကျမချမ်း ြဖစ်လာပီး အလုပ်သမားလူတန်းစားများ ဖွတ်ေကျာြပာစုြဖစ်ေနရသည်မာှ ဒင်းတို
ေကာင့် ဟု စွပ်စွဲပီး သကာလ၊ စီးပွားေရးအင်အားစုများကို ဖျက်ဆးီ ေချမန်းလိုက်ေလသည်။
ဘဏ်များ၊ စက်ံအ
ု လုပ်ံမ
ု ျား၊ ပွဲစားလုပ်ငန်းများ၊ လက်လီလက်ကား ကုန်တုက
ိ ်များကို ြပည်သပ
ူ ုင
ိ ်သမ
ိ ်း
ြခင်းှင့် ကိန်းဂဏန်းကီး ေငွစကတိုကုိ ဖျက်သိမ်းြခင်း၊ တုတ်င
ှ ့် အိိယအမျိးသားတိုကုိ ဌာေနိုင်ငံြပန်ပုိြခင်း စ
သည့်လုပ်ရပ်တိုမာှ စီပာွ းေရး အင်အားစုများ၏ ေကျာိုးကို ိုက်ချိးလိုက်ြခင်းြဖစ်သည်။ ကွန်ြမနစ်လထ
ူ ွက်ှင့် ဆို
ရှယ်နီတုိ ကီးစိုးေသာ ေတာ်လှန်ေရးေကာင်စအ
ီ ေနှင့် ကုန်သည်၊ ကုန်ထုတ်လူတန်း စားထံမှ လုပ်ပုင
ိ ်ခွင့်များ ုတ်
သိမ်းလိုက်သည်င
ှ ့် ၎င်းတိုပုင
ိ ်ဆုင
ိ ်ထားေသာ ဥစာဓန သည်လည်း ြပည်သူတုိထံ အလိုအေလျာက် စီးလာလိမ့်မည်ဟု
တွက်ဆထားပံုလည်း ရသည်။ ပညာရှိ ဆိုရယ
ှ ်လစ်ေခါင်းေဆာင်တစ်ဦး၏ အဆိုအရ အလုပ်လက်မဲ့ြပဿန တိုကုိ
ဆိုရယ
ှ ်လစ်စနစ်က အပီးသတ်ေြဖရှင်းပီး ကုန်ထုတ်လုပ်မ ြမင့်မားလာသည်ှင့် “အညီ အလုပ်သမားတို ခံစားခွင့်များ
ှင့် လူေနမအဆင့်များလည်း ြမင့်တက်လာမည်ဟု အေသအချာ ေဟာကိန်းထုတ်ခဲသ
့ ည်။ စစ်အာဏာသိမ်းပီး
အေစာပိုင်းှစ်များအတွင်း စပါးေရာင်းချမမှ ရရှိထားေသာ ိုင်ငံြခားဝင်ေငွများှင့် ယခင် အရပ်သားအစိုးရလက်
ထက်က ကျန်ရိေ
ှ နေသးေသာ ေထာက်ပံ့မမ
ျား ရှိေနသြဖင့် တိုင်းြပည်စီးပွားေရးမှာ မေထာင်းသာလှေသာ်လည်း ှစ်
တိုေညာင်းလာသည်င
ှ ့်အမ တအိအိ ကျဆင်းလာ သည်။ အရည်အချင်းမြပည့်မေ
ီ သာ စီမံကွပ်ကဲမ
ှင့် ဗဟိုမှ
ချပ်ကိုင်ထားေသာ စီးပွားေရးမှာ အြမစ်မှ သင်းသတ်ခံလိုက် ရသလို တြဖည်းြဖည်း ကျံလှီလာသည်။ သိုတုင
ိ ် ြမန်မာ့
နည်းြမန်မာ့ဟန် ဆိုရယ
ှ ်လစ်ကား လက်မလတ်။
။ ဆိုခဲ့သလို ေတာ်လှန်ေရးေကာင်စ၏
ီ ကမ်းလှမ်းချက်ကုိ အဓိကိုင်ငံေရး ပါတီကီး သံးု ခုက ြငင်းပယ်လိုက်
ပီးေန က် ဆိုရယ
ှ ်လစ်လမ်းစဉ်ပါတီကို အာဏာသိမ်းစစ် ေခါင်းေဆာင်ှင့် ဗျိုကရက်အမာခံအဖွဲဝင် အကန်အသတ်
ြဖင့် ၁၉၅၁ တွင် စတင် တည်ေထာင်ခဲသ
့ ည့်တစ်အာဏာ၊ တစ်ပါတီစနစ်င
ှ ့်အညီ ပါတီသစ်အေနှင့်လည်း
ြပည်သူလူထုကို ဆွဲေဆာင်စည်းံးု ၍ ဝါဒြဖန်ချိမမ
ျား လုပ်ရံုသာမက အရပ်ရပ်ိုင်ငံေရး အေြခအေနတိုကုလ
ိ ည်း
မျက်ေချမြပတ် ေစာင့်ကပ်၍ အြခားကွန်ြမနစ်ုင
ိ ်ငံများ နည်းတူ တစ်ပါတီစနစ် တရားဝင် မှန်ကန်ေကာင်းကို
ဆိုရယ
ှ ်လစ်ြပည်ေထာင်စုသမတ ြမန်မာိုင်ငံ၏ အေြခခံဖွဲစည်းပံုက အာမခံေပးထားသည်။
ိုင်ငံေရးအေကာင်းြပချက်
ဦးေနဝင်းှင့် အာဏာသိမ်းစစ်ဘက်အရာရှိကီးများအတွက်၊ အဘယ်ေကာင့် အာဏာသိမ်းယူရသည်ဆို
ေသာ အေကာင်းြပချက်ရှိရမည်ြဖစ်ရာ အဆိုပါအေကာင်း တရားသည်လည်း ြပည်သတ
ူ ုိအြမင်ကုိ ေြပာင်းလဲေစိုင်
ေသာ ိုင်ငံေရးအေတွး အေခကို အေြပာင်းအလဲြဖစ်ေစေသာ၊ သိုတည်းမဟုတ်၊ ကေသာင်းကနင်းြဖစ်ေန ေသာ
ိုင်ငံေရးအေြခအေနအေပ အြမင်ေြပာင်းလဲမမ
ျား ြဖစ်ေစိုင်ေသာ ရည်ရယ်ချက် များ ရှိရပါမည်။ တစ်နည်းအားြဖင့်
တစ်တုင
ိ ်းတစ်ြပည်လံးု ကံဆိုးမိုးေမှာင်ကျေတာ့မည့် ဆဲဆဲတွင် အေြခအေနကို မိမတ
ိ ုိက ဆည်ယ၍
ူ ြမန်မာ့
ဆိုရယ
ှ ်လစ်လမ်းစဉ်ြဖင့် ခရီး ဆက်ဖို ေရးချယ်လိုက်ရသည်ဟူေသာ အေကာင်းြပချက်ြဖစ်သည်။ - ရှမ်းေစာ်ဘွားများ
က ြပည်ေထာင်စမ
ု ှ ခွဲထွက်ခင
ွ ့်ကို အတင်းအကျပ်ေတာင်း ဆိုေနကသည်ြဖစ်၍ မိမတ
ိ ုိ က အသိုက်မပျက်၊ အစည်းမ
ေြပရေလေအာင် ကယ်တင်လိုက်ရသည့်အတွက် ြမန်ြပည်တစ်ဝန်းလံးု က မိမတ
ိ ုိအြပအမူကို ေထာက်ခံ ကဖို
မရမေန ေတာင်းဆိုေနသည့်တုင
ိ ် အာဏသိမ်းစစ်ဘက်ေခါင်းေဆာင်များ အဓိက ဖန်တီးခဲ့ေသာ ထိုးဇာတ်မှာ ကျဆံုး
သူ ဗိုလ်ချပ်ေအာင်ဆန်း၏ ဆင
ှ ့် အညီြဖစ်ပါသည် ဆိုေသာသေဘာြဖစ်သည်။ ိုင်ငံေရးသမားများအေနှင့်
ဗိုလ်ချပ်ချမှတ်ခဲေ
့ သာ ဆိုရယ
ှ ်လစ်လမ်းစဉ်မှ ေသွဖည်ခဲ့ကပီး ြပည်သတ
ူ ုိေမာ်မန
ှ ်းချက်တိုကုိ သစာေဖာက်ခဲ့ က
သည်ြဖစ်၍ ဗိုလ်ချပ်ဆရှိခဲ့သည်အတိုင်း ၁၉၅၄ ဖွဲစည်းအုပ်ချပ်ပံုအေြခခံဥပေဒကို ေရးဆွဲအတည်ြပခဲရ
့ ပါေကာင်း
သက်ေသထူကသည်။
တစ်နည်းအားြဖင့် ဗိတသ
ိ ကိုလိုနီလက်ေအာက်ကန်အြဖစ် ေရာက်ေန ေသာ တတိယကမာိုင်ငံများ
နည်းတူ၊ ဆိုရယ
ှ ်လစ် (သို) ကွန်ြမနစ်မှာ ၎င်းတိုုင
ိ ်ငံများ လွတ်ေြမာက်ေရးအတွက် ိုးရှင်းေသာအေြဖတစ်ခုြဖစ်လာ
သည်။ ဆိုရယ
ှ ်လစ်ုင
ိ ်ငံ တည်ေဆာက်လုက
ိ ်သည့်အတွက် ိုင်ငံေရးအာဏာကို ထိန်းချပ်လိုက်ံုသာမက၊ ိုင်ငံသား
တို၏ အေထွေထွေသာ လူမဘ
ဝတိုကုပ
ိ င် စီရင်ကပ
ွ ်ကဲုင
ိ ်သည်ဟု ယူဆခဲ့ ကသည်။ ဆိုခဲ့သလို သေဘာထားကွဲလွဲမ
များကို ခွင့်ြပထားေသာ ပါလီမန်အပ
ု ်ချပ် ေရးမှာ ၎င်းတိုအတွက် ထိုစဉ်က စဉ်းစားရေကာင်းေသာ အရာမဟုတ်၊ ဒီမုိ
ကရက်တစ် လူအဖွဲအစည်းအတွင်း လွတ်လပ်စွာ သေဘာထားကွဲလွဲခွင့်ရိသ
ှ ည်ဟေ
ူ သာ အယူ အဆကား၊ ၎င်းတို
အတွက် မရတတ်ေသး။ ဗိတသ
ိ အစိုးရဟူသည့် ဗိတသ
ိ ကုန်သည် ကီးတို၏ ုပ်ေသးုပ်သာ ြဖစ်သည်ဆုေ
ိ သာ အယူ
အစွဲများရှိေနခဲ့ကသည်။ ဥပမာ၊ ဗိတသ
ိ အုပ်ချပ်ေရးကာလများကဆိုလင် ြမန်မာြပည်ကုိ အုပ်ချပ်သည်မာှ ဘုရင်ခံ
အစိုးရမဟုတ်ဘဲ၊ ဗိတသ
ိ ကုန်သည်ကီးများှင့် အရာရှိကီးများ ကျက်စားေလ့ရိေ
ှ သာ ပဲခးူ ကလပ်င
ှ ့် ဂျင်မခန်န
ကလပ်များ ြဖစ်သည်ဟု ေြပာစမှတ်ရိခ
ှ ဲ့ကသည်။
နိဂံုးှင့် ထင်ြမင်ချက်
လူသိရင
ှ ်ကား ေကညာထားေသာ်လည်း ေန က်ကွယ်မှ ကိးကိုင်စီမံထား ေသာ ြပည်ေထာင်စု ဆိုရယ
ှ ်လစ်
သမတ ြမန်မာိုင်ငံေတာ်၏ ဖွဲစည်းပံုအေြခခံဥပေဒကို တစ်စ
ှ ်ခဲွကာေရးဆွဲခဲ့ကပီးေန က်၊ ၁၉၅၃ ခုှစ် ဒီဇင်ဘာလ
တွင် လူထုေထာက်ခံမ (အစိုးရထုတ်ြပန်ေသာကိန်းဂဏာန်းအရ) ၉၀.၁၉ ြဖင့် ဆခံယူအတည်ြပပီး ေန က် တွင်မ၊ူ
ိုင်ငံေရးအာဏာကို ယခင်သတ
ူ ုိလက်ထဲ ြပန်ထည့်ေပးမည်ဟူေသာ ဦးေနဝင်း၏ ။ ကတိကဝတ်သည်လည်း
ပီးေြမာက်သာွ းေလသည်။ ပီးေန က် ဦးေနဝင်းှင့် သူ၏ လက်ေထာက်အရာရှိကီးများ၊ ေတာ်လှန်ေရးေကာင်စ
ီ ှင့်
ေတာ်လှန်ေရးအစိုးရအဖွဲဝင် အများစုကို ဦးေနဝင်း၏ ေထာက်ခံမြဖင့် ေရးချယ်၍ ိုင်ငံေတာ်ေကာင်စီှင့် အစိုးရ အဖွဲ
ေခေသာ အင်စတီကျးရှင်းအသစ်ှစ်ရပ်တင
ွ ် ခန်အပ် တာဝန်ေပးလိုက်ေလသည်။
အေြခခံဥပေဒကို ကွန်ြမနစ်ုင
ိ ်ငံများမှ အာဏာရှင်အပ
ု ်ချပ်ေရးပံစ
ု ံအတိုင်း ဖွဲစည်းထားပီး ိုင်ငံေတာ်၏
အြမင်ဆံုးအဖွဲအစည်းြဖစ်ေသာ ြပည်သူလတ်ေတာ်တင
ွ ် အဖွဲဝင်(၄၅၀) ပါရှိ၍ ၎င်းတိုကုိ လမ်းစဉ်ပါတီက လ သိပ်
ထိုးေရးချယ်ခဲသ
့ ည်။ ိုင်ငံေတာ်ေကာင်စီတင
ွ ် အဖွဲဝင် (၂၈) ဦးပါရှိရာ၊ မွန်၊ ရခိုင်ှင့် အြခားတိုင်းရင်းသား ြပည်နယ်
ကိုယ်စားလှယ် (၅ ဦး၊ တိုင်းေဒသများမှ ကိုယ်စားလှယ် () ဦးအြပင် ြပည်သူ လတ်ေတာ်မှ ေရးချယ်ထားေသာ
ကိုယ်စားလှယ် (၁၄) ဦးတိုြဖင့် ဖွဲစည်းထားပီး အဆိုပါေကာင်စီက ေပလစီများ ေရးဆွဲကသည်။ ိုင်ငံေတာ်ေကာင်စီ
ဥကသည် ိုင်ငံေတာ်အကီးအကဲလည်း ြဖစ်ရာ၊ အဆိုပါေနရာမှာ၊ ဦးေနဝင်း၏ ေနရာသာြဖစ် သည်။ အေရးချယ်ခံ
မည့် ိုင်ငံေတာ်ေကာင်စီဝင်များှင့် အစိုးရအဖွဲဝင်ဝန်ကီးများ အေနှင့်လည်း ဦးစွာ လမ်းစဉ်ပါတီ၏ ေထာက်ခံမ
တစ်နည်း၊ ဥက ဦးေနဝင်း၏ ေထာက်ခံမရ
ဖိုလိုသည်။ ဝန်ကီးများက ြပည်သူလတ်ေတာ်င
ှ ့် ိုင်ငံေတာ်ေကာင်စီကို
တာဝန်ခံရေသာ်လည်း ၊ ဝန်ကီးများကို မည်သူခန်သည်၊ ြဖတ်သည်ကိုမူ ေမးဖွယ်လုိ မည်မထင်ပါ။ ဝန်ကီး၊ ဝန်ေလး
များ၊ ဆိုင်းမဆင့် ဗံုမဆင့်ရာထူး အြဖတ်ခံလိုက်ရေသာ ကိစသံးု ခုကို ဥပမာေပးလိုပါသည်။ ပထမကိစမှာ ပုဂိလ်ေရး
ြပဿန ြဖစ်ပီး အြခား ှစ်ခမ
ု ာှ ေပလစီအန်း အတိမ်းအေစာင်းြဖစ်သည်။ မဂလာဒံေ
ု လဆိပ် ေရာက်လာ ေသာ ဦး
သန်ုပ်ကလာပ်ကုိ ဒုတယ
ိ ပညာေရးဝန်ကီးက ကိုယ့်သေဘာှင့်ကိုယ် သွားေရာက်ကိဆိုြခင်းြဖစ်ပီး၊ ဒုတယ
ိ က
ု ိစမှာ
ဦးေနဝင်းေနအိမ်အနီး အင်းလျားလိပ် ဟိုတယ်တင
ွ ် တီးမတ်သီဆိုေနေသာ အေန က်တုင
ိ ်း ေတးဂီတဝိုင်းကို မ
တားဆီးရ ေကာင်းလားဟူ၍ ကုန်သယ
ွ ်ေရးဝန်ကီးကို ရာထူးမှ ြဖတ်လုက
ိ ်သည်ဟု ဆိုသည်။ ကတိယမှာ ဝန်ကီးချပ်၊
ဒုဝန်ကီးချပ်င
ှ ့်၊ ြပည်ထဲေရးှင့် ဿသန ေရးဝန်ကီးတိုင
ှ ့် သက်ဆိုင်ပီး စီးပွားေရးရည်ရယ်ချက်တုိကုိ အယူ
အေကာင်မှား၍ ေဆာင်ရက်မိ . သည့်အတွက် ဝန်ကီးသံးု ဦး ေနချင်းညချင်း ဈာန်ေလာ့သွားသည်။ သိုြဖစ်၍ ေပလစီ
အေကာက်အယူ အလွဲအမှားြဖစ်ေစ၊ အြခားအန းြဖစ်ေစ၊ သိုတည်းမဟုတ်၊ အေသးအဖွဲပဂ
ု ိလ်ေရး အစာမေကမြဖစ်
ေစ၊ အဆံးု အြဖတ်ေပးသူမာှ ဦးေနဝင်း ြဖစ် ေကာင်း သိသာပါသည်။ ိုင်ငံေတာ်ေကာင်စီှင့် လမ်းစဉ်ပါတီအတွင်း သူ
ှင့် လုပ်ေဖာ် ကိုင်ဘက်များအေနှင့် အတိုင်းအတာတစ်ခအ
ု ထိ သဇာစူးေရာက်ိုင်သည်ဆုေ
ိ သာ် လည်း ဥကကီး
ပါဝါကို မေကျာ်လားိုင်သည်မှာ သံသယရှိစရာမလိုပါ။ ဥပမာ၊ ေဆးကုသမခံယူဖုိ ိုင်ငံြခားသို မေြပာမဆို ထွက်ခာွ
သွားသည်များ၊ ၁၉၅၁၊ ၁၉ရရ၊ ၁၉ရရ၊ ှစ်များအတွင်း ိုင်ငံြခားေရးေပလစီကိစများ ေြပာဆိုဖုိ တုတ်သို ထွက်ခာွ
သွားသည်များမှာ တစ်ကုယ
ိ ်ေတာ် ဆံုးြဖတ်ချက်များြဖစ်ေကာင်း၊ သိသာပါသည်။ ဦးေနဝင်းအေနှင့်
အေကာင်အထည်ေဖာ်ရမည့် ေပလစီတုိကုိ တ်တုက
ိ ်ချ ေပးသည်ြဖစ်ေစ၊ အစိုးရအဖွဲက (သို) ပါတီတင
ွ ်း
အ ကံာဏ်တုိကုိ လက်ခံသည်ြဖစ်ေစ၊ လမ်းစဉ်ပါတီကာလအတွင်း အုပ်ချပ်မပံစ
ု ံအေနှင့် စုေပါင်းေခါင်းေဆာင်မ
ြဖစ်ုင
ိ ်သည့် တိုင် ေရးချယ်မမာှ တစ်ကုယ
ိ ်ေတာ်သာြဖစ်ပါသည်။
ဦးေနဝင်းအစိုးရလက်ထက်တွင် ေအာင်ြမင်မရ
ခဲေ
့ သာ နယ်ပယ်စ
ှ ်ခမ
ု ာှ ပညာေရးှင့် ေြပးခုန်ပစ်အားကစား
ြဖစ်သည်။ အလုပ်လက်မဲ့န်း ြမင့်တက်ေနသည့်တုင
ိ ် မူလတန်းမှ အထက်တန်း၊ ေကာလိပ်ှင့် တကသုလ
ိ ်များအထိ
ဆရာအလံအ
ု ေလာက် ှင့် ကျယ်ကျယ်ြပန်ြပန် ဖွင့်လှစ်သင်ကားခဲ့သည့်အတွက် ှစ်စဉ် ပညာတတ်လင
ူ ယ်များ ေမွး
ထုတ်ေပးိုင်ခဲ့သလို အစိုးရ၏ အားေပးေြမာက်စားမေကာင့် အေရှေတာင်အာရှ ကန်းဆွယ်ပိင်ပွဲများတွင် ဗမာ
လူငယ် အားကစားေမာင်မယ်များ န မည်ေကာင်းရခဲ့ ကသည်။
အေန က်တုင
ိ ်း ေလ့လာသူများအေနှင့် ြမန်မာ့ိုင်ငံေရးတန်ဖိုး (သို) အေတွး အေခတိုကုိ တစ်စံတ
ု စ်ရာသိ
ထားကေသာ်လည်း တင်းတင်းကျပ်ကျပ် ကွပ်ညပ်ထား ေသာ၊ တစ်ခါတစ်ရံ ဖိှိပ်တတ်ေသာ တစ်ကုယ
ိ ်ေတာ်
အာဏာရှင်စနစ်ေအာက်တင
ွ ် ဦးေနဝင်းကို အကဲြဖတ်တင်းယှဉ်ချက်အရ ိုင်ငံေရး များ (သို) အခု ြမန်မာ့ိုင်ငံေရး
အေတွးအေခ - ၁၈ရ မည်သိုများ သည်းခံ၍ ေနကကုန်သည်ကုိ အံ့ သြခင်းကီးစွာှင့် ေမးဖွယ်ရာရှိပါသည်။ အဆိုပါ
အေမးအတွက် အေြဖမှာ ဤသိုြဖစ်ပါသည်။ မည်သည့်အစိုးရပံုစံြဖစ်ေစ၊ မင်း (သို) အစိုးရဟူသည် တစ်ချက်လတ်
အာဏာှင့် အဓမြပကျင့် ေစခိုင်းတတ် သည်ဟု ြမင်ထားကသည်ြဖစ်၍ ြမန်မာလူထုအများစုအေနှင့်
ေထွေထွထူးထူး ပူပင်တတ်သည်မဟုတ်ပါ။ မင်း (သို) အစိုးရဆိုလင် ဒီပတ
ု ်ထဲက ဒီပဲပဲဟ၍
ူ သာ သေဘာပိုက်တတ်
ကသည်။ ထိုြပင် ဗမာြပည်သည် ဝမ်းစာထက်ပိုလံေသာ စပါးကျီ ိုင်ငံတစ်ိုင်ငံြဖစ်သည်ှင့်အညီ အနည်းငယ်မ
ေသာ ဘဝလိုအပ်မတ
ုိကုိ လွယ်လယ
ွ ်ရ သည်ြဖစ်၍လည်း၊ ကပ်ကီးသံးု ပါး ဆိုက်ဆုက
ိ ်မိက်မိက် မကျမချင်း၊ ကီး
ကီးမားမား ပုန်ကန်ထကွမမ
ျား ြဖစ်လာဖွယ်မရှိပါ။ သည်ကားထဲ ကံကုလ
ိ ည်း ယံုတတ်ကေသးရာ၊ သစာခံ
လက်နက်ကိုင်တပ်များ၏ ေထာက်ခံမရေနေသာ ဦးေနဝင်းအတွက် ရာဇပလင် ဖင်မဲဖုိ အေကာင်းများြဖစ်လာသလို
ြမန်မာလူထုအေနှင့် ိင်းယှဉ်ချက်အရ ိုင်ငံေရးှင့် ကင်းကင်းေနတတ်ကရာ ဦးေနဝင်းကို အကဲြဖတ်ရာတွင်လည်း
သူ၏ ပုဂိလ်ေရးအမှား များ (သို) အခုတစ်မျိးေတာ်ကာတစ်မျိး ေြပာင်းလဲေနေသာ ေပလစီအဆံုးအြဖတ် များှင့်
ချိန်ထိုးမကည့်ဘဲ၊ ေစတန ေကာင်းသူ တစ်ေယာက်အြဖစ် အကဲြဖတ်က သည်က များပါသည်။
သိုြဖစ်၍ အာဏာရှင်အပ
ု ်ချပ်ေရးစနစ်ြဖစ်ေစ၊ လစ်ဘရယ်ပါလီမန်စနစ် ြဖစ်ေစ၊ ဗမာတိုအတွက် ထူးမြခား
န းဟု ဆိုလိုသည်မဟုတ်ပါ။ ေဒသဆိုင်ရာအဆင့် ြဖစ်ေစ၊ ိုင်ငံေတာ်အဆင့်ကြဖစ်ေစ၊ ြပည်သတ
ူ ုိကုိ မည်သည့်ဒက
ု
သုကများ ေပးေစ ကာမူ၊ ပုဂိလ်ေရးေပတွင် အလွန်အကံအားြပထားေသာ ဗမာ့လူအဖွဲအစည်း၏
လူမဆ
က်ဆံေရးပံုစံ၊ (သို) သေဘာထားတိုကကူရင
ှ ်အြဖစ် ကားခံေပးထားသည်ြဖစ်၍ ဗမာတိုအဖို ခံိုင်ရည်ရိေ
ှ နဟန်
လည်း တူပါသည်။
ဗမာ့ိုင်ငံေရးဇာတ်ခံေ
ု ပတွင် ဥကကီးဦးေနဝင်းသည် ပိင်ဘက်ကင်းေသာ အာဏာရှင်တစ်ေယာက်ြဖစ်
ပါသည်။ အေြခခံအရ အာဏာရှင်ဆန်ေသာ လူအဖွဲ အစည်းတွင် ဥကကီးမှာ လူမဝ
န်းကျင်မှ ိုက်ခတ်လုက
ိ ်ေသာ
ြပယုဂ်တစ်ခမ
ု သာ ြဖစ်ပါသည်။ သိုဆို၍ ြမန်မာ့လူအဖွဲအစည်းသည် အေြခခံအရ အာဏာရှင်ဆန်ေသာ
လူအဖွဲအစည်းြဖစ်သည်ဟု အချိ သုေတသီတုိက အမှတ်တံဆိပ်ကပ်ေကာင်း ကပ်ုင
ိ ် ' ပါသည်။ စင်စစ်မူ
အာဏာရှင် အမူအကျင့်များမှာ လူအဖွဲအစည်း၏ အေြခခံမဟုတ်၊ ဗမာတစ်ဦးချင်းစီ၌ လမ်းမိုးေနေသာ အြမင်ြဖစ်
ပါသည်။ ဤေနရာ၌ စိတ်သုပ်ခွဲပညာရှင် အီရစ်ဖေရာင်းေလ့လာထားေသာ အာဏာရှင်ကိုယ်ရည်ကိုယ်ေသွးဆိုင်ရာ
အမူအကျင့် အချိကို ေဖြပရလင် သင့်ေတာ်မည်ထင်ပါသည်။ - အာဏာရှင်သည် အာဏာကို အထင်တကီးရှိသလို
အာဏာကို ေအာက် ကျိတတ်သည်။ တစ်ချိန်တည်းမှာပင် အာဏာရှင်ြဖစ်ချင်သလို သူကို အြခားသူများက ေအာက်
ကျိေစလိုသည်။ အြခားလကဏာများအေနှင့် တရားေသ စဉ်းစားဆံုးြဖတ် တတ်ြခင်း၊ ရန်သမ
ူ တ
ိ ်ေဆွဟ၍
ူ သာ
ယတိြပတ်ဆံုးြဖတ်တတ်ြခင်းတိုြဖစ်သည်။
( ဒီမုက
ိ ေရစီဆိုသည်မာှ အုပ်ချပ်ေရးယရား၌လည်းေကာင်း၊ အဖွဲအစည်း ဆိုင်ရာ၌လည်းေကာင်း၊
အခွင့်အေရးှင့် သီးသန်ကိစများအတွက်လည်းေကာင်း ကန်သတ်ထားေသာ ကိစမဟုတ်ပါ။ ဒီမုက
ိ ေရစီသည်
ိုင်ငံေရး၊ စီးပွားေရး၊ လူမေ
ရး၊ အစရှိသြဖင့် လူသားဘဝ အသွင်အြပင်အားလံုးကို ခံလမ်းထားေသာ အသက်ရှင် သန်
မပံစ
ု ံတစ်ခြု ဖစ်ပါ သည်။ အဆိုပါအြမင်ြဖင့် ကည့်လင် ဒီမုက
ိ ေရစီသည် အေလ့ အထြဖစ်ပါသည်။ သိုြဖစ်၍ ဒီမုက
ိ ေရ
စီကို ခိုင်မာေသာ ိုင်ငံေရးအရှိတရားတစ်ခု ြဖစ်လာေစဖိုအတွက် ဒီမုက
ိ ရက်တစ်တန်ဖုးိ တိုကုိ ယံု ကည်ေသာ ဒီမုိ
ကရက်များြဖစ်သင့် ပါသည်။ ဤ၌ ပညာေရးအေတွးအေခပညာရှင် ဂန်ဂျဝီ၏ မှတ်ချက်မှာလည်း ှလံုးသွင်းဖွယ်
ေကာင်းပါသည်။ အဓိကအားြဖင့်၊ ဒီမုက
ိ ေရစီကို ဘဝပံစ
ု ံတစ်ခအ
ု ြဖစ် ထုတ်ေဖိုင်ပါသည်။ လူသားတိုအတူတကွ
အသက်ရင
ှ ်ေနထိုင်ရာတွင် စည်းကမ်း တကျ ြဖစ်ေစေသာ တန်ဖိုးတိုကုိ ဖွဲစည်းတည်ေဆာက်ရာတွင် လူသားတိုင်း
ပါဝင်ဖုိ လိုအပ်ချက်တစ်ခလ
ု ည်းြဖစ်ပါသည်။ သိုြဖစ်လင် ြမန်မာ့ေြမေပမှ လစ်ဘရယ်ဒီမုိ ကေရစီ ပျက်စးီ ေပျာက်ဆံုး
သွားရြခင်းအတွက် မည်သူတင
ွ ် တာဝန်ရိပ
ှ ါသနည်း။ လူထုတစ်ရပ်လံုးအေနှင့် ိုင်ငံအေရးအရာကိစတုိတင
ွ ် ပါဝင်
ပတ်သက်မ မရှိသလို စစ်ဘက်ြဖစ်ေစ၊ အရပ်ဘက်ြဖစ်ေစ၊ အုပ်ချပ်ေရးအရာရှိကီးများမှာလည်း လွဲမာှ းေသာ
ေပလစီအန်းများြဖင့် ခရီးဆက်ေနရာ၊ တစ်ုင
ိ ်ငံလံးု တွင် တာဝန်ရိသ
ှ ည်ဟု ဆိုရ ပါမည်။ ၁၉၃၀ ြပည့်လွန်ှစ်များ
အတွင်း၊ ဂျာမနီတင
ွ ် ဒီမုက
ိ ေရစီကျဆံုးသွားရြခင်းှင့် ပတ်သက်၍ ယခုလိုေရးသားခဲသ
့ ည်။
ဂျာမနီတင
ွ ် ဒီမုက
ိ ရက်တစ်တန်ဖုးိ များ အသားကျေသးသည်မဟုတ်ပါ။ ဒီမုက
ိ ရက်တစ်အင်စတီကျးရှင်းတို
ကို လက်ခံသည်ဆိုေသာ်လည်း လူထုှင့် မဆီ မဆိုင်သလို ြဖစ်ေနေသးသည်။ တစ်ဦးချင်းအေနှင့် အဆိုပါ ိုင်ငံေရး
အေဆာက် အအံုတုိကုိ ယံယ
ု ံု ကည်ကည် လက်မခံခဲသ
့ ည့်အတွက်၊ ယင်းတိုကုိ ကာကွယ်ဖုိ အလွန်ခက်ခဲလှသည်။
ြမန်မာြပည် ပါလီမန်ဒီမုက
ိ ေရစီစနစ် ပျက်သုန်းရသည့်ြဖစ်ရပ်တင
ွ ်လည်း၊ အထက်ပါမှတ်ချက်ှင့်ပင်
တိုင်းတာိုင်သည်ဟု ထင်ပါသည်။ ထိုြပင် သာမန်ြပည်သူ တိုသာမက အုပ်ချပ်ေရးအဖွဲဝင်များအေနှင့် ပုဂလိက
လွတ်လပ်မက
ို ကိုယ်တိုင် ကာကွယ်ထန
ိ ်းသိမ်းရန်ှင့် ကိုယ်ကံကမာကို ဖန်တီးိုင်ရန်အတွက် တိုင်းေရးြပည်ရာ ကိစ
အဝဝတွင် ြပည်သတ
ူ ုိ ပါဝင်ပတ်သက်ဖို လိုအပ်သလို၊ စနစ်တကျ တိုးတက်ေသာ စီးပွားေရးှင့် လူမေ
ရးဝန်းကျင်များ
ဖန်တီး၍ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးှင့် တည်ငိမ်ေအးချမ်း ေရးစသြဖင့် ိုင်ငံေရးအေြခအေနေကာင်းများ ဖန်တီးိုင်ရန်
အတွက် သည်းခံေစာထိန်းမ များကို ထိပ်တန်းေခါင်းေဆာင်များအေနှင့် ေလ့လာရဦးမည်ြဖစ်ပါသည်။ အေကာင်းမူ
ဒီမုက
ိ ေရစီတင
ွ ် အခွင့်အေရးှင့် တာဝန်၊ ရ တ်လပ်ြခင်း ှင့် ၀တရား၊ အာဏာှင့် တာဝန်ခံမ စသည်တိုကား
ယှဉ်တွဲသွားေနပါသည်။
အကယ်၍ ြမန်မာြပည်သတ
ူ ုိအေနှင့် တစိုးထိတ်ထိတ်၊ မေလမချာ အေြခအေန ေအာက် ေနေပျာ်ေသေပျာ်ရှိ
မည်ဆိုလင် မဆလအစိုးရသည် - ဗမာတိုင
ှ ့် စံေရး ၊ ကွက်တ၊ိ ခွင်ကျရှိေသာ ပရြဖစ်ပါ - ည်။ ြပည်မေ
ရးရာ ခင်းကီး
ခင်းငယ်တုိကုိ ေဆာင်ရက်ရာတွင်၊ ိုင်ငံသားများကိုယ်ကိုင် ဆံုးြဖတ်ေရးချယ်၍ စနစ်တကျ ` မေဆာင်ဖွက်ိုင်ေသး
ေသာ ိုင်ငံတစ်ိုင်ငံအေနှင့် တ်တုက
ိ ်ချ၍ ေလ့ကျင့်ေပးဖို လိုအပ်ပါလိမ့်မည်။ သိုြဖစ်၍ ဗိုလ်ချပ်ေနဝင်းသည် ဗမာ
တိုအတွက် . အချိန်ကိုက်ေရာက်လာသူ ြဖစ်ေကာင်းြဖစ်ိုင်ပါသည်။ အစည်းအထူးေြပေနေသာ ြမန်မာိုင်ငံေတာ်ကုိ
ဗိုလ်ချပ်ေနဝင်းအေနှင့် ေအာင်ြမင်စာွ ြပန်လည်စုစည်းိုင်ခဲ့သည်ဟု မှတ်ချက်ေပးလင် ေြပာင်ေြပာင်ေချာေချာ
စကားဟု မယူဆသင့်ပါ။ ဗိတသ
ိ နန်းရင်း ဝန်ေဟာင်းဝင်စတန်ချာချီ၏ စကားတစ်ခန
ွ ်ြဖင့်သာ ှလံုးသွင်းသင့်
ပါသည်။