ŁACINA PRAWNICZA – ćwiczenia nr 1 (23 lutego 2021 r.

1. Wstępne informacje dotyczące przedmiotu:

 2x – można mieć nieobecność (pozostałe nieobecności należy odrabiać na
konsultacjach)
 Konsultacje – środa 8:00 – 10:00
 15h przedmiotu
 Podręcznik: „Iure et legibus” – nie jest wymagana/ ok. 35 zł
 Słownik: Janusz Sondel „Łacińsko – Polski dla prawników i historyków” / ok. 66 zł
 Zaliczenie odbywa się na ostatnich zajęciach na platformie moodle

2. Zasady wymowy łacińskiej:

 Litera „i” była używana na oznaczenie samogłoski „i” lub spółgłoski „j”. Na początku
wyrazu przed samogłoską oraz między samogłoskami brzmi jak spółgłoska „j”: iam,
iubeo, iocus, maior, ius. W innych pozycjach jest samogłoską: pius, omnia, maritus.
 Dyftongi „ae” i „oe” wymawiamy jak „e”: praesidium, praescriptum, coepi, coelum.
 Litera „k” zasadniczo nie występuje. Spółgłoskę „c” wymawia się jak „k”: przed
spółgłoską (actio), na końcu wyrazu (lac) oraz przed samogłoskami „a”, „o”, „u”
(comes, caput, cultura); natomiast jak „c” przed „e”, „i”, „y”, „ae”, „oe”(Cicero, cera,
circa, coepi, accedo, civis).
 Litera „h” po spółgłoskach „r” i „t” występuje wyłącznie w wyrazach pochodzenia
greckiego i nie jest słyszana w wymowie: rhetor, Rhodus, theatrum, theologia.
 „Ph” występuje również w wyrazach pochodzenia greckiego i jest wymawiane jak „f”:
philosophia.
 „Ch” wymawia się jak „ch”: schola, charta.
 Litera „q” występuje zawsze w połączeniu z „u” i wymawia się ją jak „kw”: aqua,
quis, quoque.
 „Su” przed samogłoską wymawia się jak „sw”: suavis, persuadeo. Jeżeli jednak „su”
stanowi odrębną sylabę, wymawiamy je jak „su”: suus, suis.
 „Ngu” wymawia się jak „ngw”: lingua, sanguis.
 „V” brzmi jak „w”: vir, ovis.
 „Ti” wymawiamy jak „ti”: lectio, etiam, otium, meditatio.

3. Przypadki łacińskie:

NOMINATIVUS – mianownik (kto, co) – N

GENETIVUS – dopełniacz (kogo, czego, czyj) – G
DATIVUS – celownik (komu, czemu, dla kogo) – D
ACCUSATIVUS – biernik (kogo, co) – Acc
ABLATIVUS – narzędnik + miejscownik (kim, czym, kiedy, dlaczego) – Abl
VOCATIVUS – wołacz - V
ŁACINA PRAWNICZA – ćwiczenia nr 2 (2 marca 2021 r.)

Ius – prawo (norma prawna)

Ius (canonicum) – prawo jako zespół norm danej kategorii jak np. prawo kanoniczne
Ius – uprawnienie (mieć prawo do..)
De iure – w teorii, w ustawie, w przepisach
De facto – w rzeczywistości, faktycznie
Factum – fakt (dokonany)
Ipso iure – z mocy samego prawa (wynika) – ipso (ten oto, właśnie ten)
Ex iure – z mocy prawa
Pleno iure – pełnoprawny/ pełnoprawnie (Abl – kim, czym – plenus – pełen – pełnym
prawem)

Exsecutio iuris non Exsecutio – wykonanie Wykonanie prawa

habet iniuriam Iuris – prawa nie stanowi
Non – nie bezprawia
Habet (3 os, l. poj,
mieć) –
miał/miała/miało
Iniuriam – bezprawie
Summum ius, (est) Summum – najwyższe Najwyższe prawo Jest to myśl
summa iniura Ius – prawo (jest) najwyższym Cycerona („Cicero).
Summa – najwyższe bezprawiem Należy przez to
Iniuria - bezprawie rozumieć, że w
niektórych
przypadkach nie
wystarczy opierać
się jedynie na
prawie. Trzeba
wziąć pod uwagę
normy moralne i
zasady słuszności.
Nudum ius Nudum – gołe Nagie/gołe prawo Nie do wykonania
Ius - prawo np. kiedy skazuje się
dłużnika na
zapłacenie grzywny.
Ius infinitum Ius – prawo Prawo Aktualnie takie nie
Infinitum - nieograniczone/ występuje nawet w
nieograniczone absolutne przypadku prawa do
zabicia kogoś –
przypadek w obronie
własnej.
Ius personalissimum Ius – prawo Prawo ściśle Są to takie
Personalissimum – związane z osobą uprawnienia, które
najbardziej osobiste/ są związane z
osobowe konkretną osobą i
np. po jej śmierci nie
przechodzą na
nikogo innego –
prawo do emerytury/
 renty/ prawo do
świadczeń
alimentacyjnych.
Ius cogens Prawo Nie możemy go sami
bezwzględnie kształtować, musimy
obowiązujące go przyjąć takim
jakim jest (Karne,
Administracyjne,
Konstytucyjne)
Ius dispositivum Prawo względnie Jest to prawo, które
wiążące można kształtować
według własnej woli
(testament – prawo
spadkowe – Jeśli
spadkodawca nie
zadecydował
inaczej…). Jednak
nie można zawrzeć
umowy niezgodnej z
prawem (Cywilne –
w większości).

Stricto iure – ściśle według prawa (Abl – ścisłym prawem)

Sensu stricto – w sensie ścisłym
Sensu largo – w sensie szerokim
ŁACINA PRAWNICZA – ćwiczenia nr 3 (10 marca 2021 r.)

Ignorantia iuris nocet Nieznajomość prawa szkodzi

Iura novit curia Sąd zna prawo
Nemo plus iuris in alium
transferre potest quam ipse
habet

Nikt nie może przenieść na drugą osobę więcej praw, aniżeli sam
posiada.
Universitas iuris

Zbiór praw

Sententia facit ius Wyrok tworzy prawo

Lex Ustawa, prawo, postanowienie umowne
Ex lege Z mocy ustawy
Iuxta legem, secundum Zgodnie z ustawą, zgodnie z ustawą
legem
Verba legis Treść ustawy
Sensum, non verba Patrzymy na sens, a nie słowa
spectamus
Contra legem Przeciwko ustawie
In fraudem legis W celu obejścia prawa
Ignorantia legis neminem Nieznajomość ustawy nikogo nie usprawiedliwia
excusat
De lege lata Według uchwalonej ustawy

De lege ferenda Według ustawy, która powinna być uchwalona

ŁACINA PRAWNICZA – ćwiczenia nr 4 (16 marca 2021 r.)
Ratio legis – uzasadnienie ustawy
Ubi eadem legis ratio, ibi
eadem legis disposition
Cessante ratione legis cessat
et lex ipsa
Dormint aliquando leges,
numquam moriuntur
Vacatio legis
Lex retro non agit
Lex severior retro non agit
ŁACINA PRAWNICZA - ćwiczenia nr 5 (23 marca 2021 r.)
Gdzie jest takie samo
uzasadnienie ustawy, tam
jest takie samo uzasadnienie
ustawy
Kiedy ustaje przyczyna
ustawa wygasa i sama
ustawa
Ustawy czasem śpią, nigdy
nie umierają
Ustawa nie działa wstecz
Ustawa surowsza nie działa
wstecz
Zastosowanie analogii (nie
można tego robić w prawie
karnym). W takim
przypadku należy zmienić
cały kodeks (np. dodanie
artykułu dotyczącego
stalkingu).
Okres między publikacją
aktu prawnego a wejściem w
życie (data podana jest z
reguły w ostatnim artykule).
Art. 2 Konstytucji
Rzeczpospolitej Polskiej
Rzeczpospolita Polska jest
demokratycznym państwem
prawnym,
urzeczywistniającym zasady
sprawiedliwości społecznej.
Art. 3 k.c.
Ustawa nie ma mocy
wstecznej, chyba, że wynika
to z jej brzmienia lub celu.
Art. 1 k.k.
Paragraf 1.
Odpowiedzialności karnej
podlega ten tylko, kto
popełnia czyn zabroniony
pod groźbą kary przez
ustawę obowiązującą w
czasie jego popełnienia.
Art. 4 k.k.
Paragraf 1. Jeżeli w czasie
orzekania obowiązuje
ustawa inna niż w czasie
popełniania przestępstwa,
stosuje się ustawę nową,
jednakże należy stosować
ustawę obowiązującą
poprzednio, jeżeli jest
względniejsza dla sprawcy.
Lex mitior retro Ustawa
agit łagodniejsza
działa wstecz
Lex prospicit, Ustawa patrzy w
non respicit przód a nie
wstecz
Lex lege tollitur Ustawa jest
uchylana (przez
ustawę) ustawą
Lex posterior Ustawa
derogat legi późniejsza
priori uchyla ustawę
wcześniejszą

Lex posterior Ustawa

generalis non późniejsza
derogat legi ogólna nie
priori specialis uchyla
wcześniejszej
ustawy
szczegółowej
Lex primaria Ustawa główna
derogat legi uchyla ustawę
subsidiariae pomocniczą
Lex Zastrzeżenie
commissoria prawa
odstąpienia od
umowy w razie
jej
niewykonania w
terminie
Negotium Czynność,
czynność
prawna,
działanie,
aktywność
Negotium gestio Prowadzenie
cudzych spraw
bez zlecenia
Negotium Czynność
claudicans prawna
niezupełna
(kulejąca)

Negotium Czynność
nullum prawna
 nieważna
Matrimonium Małżeństwo
non existens nieistniejące

ŁACINA PRAWNICZA - ćwiczenia nr 6 (13 kwietnia 2021 r.)

Essentialia negotii Elementy przedmiotowo
istotne (np. w umowie
kupna sprzedaży - cena i
przedmiot)
Naturalia negotii Elementy przedmiotowo
nieistotne (np. w
umowie kupna
sprzedaży - sposób
dostawy, sposób zapłaty,
miejsce sprzedaży)
Accidentalia negotii Elementy podmiotowo
istotne
Inter vivos Między żyjącymi
Mortis causa Na wypadek śmierci –
dziedziczenie
testamentowe, przepisy
kodeksu cywilnego w
braku testamentu
(spadkobierca
ustawowy) ta forma
wymagana
Ad sollemnitatem Rodzaj formy
szczególnej, w
szczególności, pod
rygorem ważności
Ad probationem Dla celów dowodowych
(probatio dowód)

Ad eventum Dla wywołania

konkretnych skutków
Pactum de forma Zastrzeżenie przez
formy szczególnej
(kupna sprzedaży -
ustana lub pisemna)

Dies Termin, punkt w czasie,

dzień
Dies a quo Termin początkowy,
chwila powstania skutku
czynności prawnej (np.
zawarcia małżeństwa art.
1 k.r.o.)
Dies as quem Termin, do którego,
termin końcowy, kiedy
(np. w przypadku
 małżeństwa ustają
uprawomocnienia z
dniem orzeczenia -
rozwód lub śmierć
jednego z członków
małżeństwa)
Tempus Okres czasu, czas
Tempus continuum Jednostki liczone
bezpośrednio jedno po
drugim (np. odbiór
przesyłki w ciągu 7 dni)
Tempus utile Czas użyteczny, te
jednostki w których
można działać (np.
odbiór przesyłki w ciągu
7 dni roboczych – bez
niedzieli)

Computatio civilis Obliczanie terminów za

Computatio naturalis
Prior tempore, potior iure
pomocą jednostek (dzień,
tydzień, miesiąc, rok - od
daty do daty) Od 1
października do 30
września - rok szkoły na
KULu
Obliczanie za pomocą
zdarzeń (małżeństwo trwa
od zawarcia do ustania -
od jednego do drugiego
zdarzenia)
Kto pierwszy w czasie ten
lepszy w prawie (kto
pierwszy ten lepszy,
zasada pierwszeństwa)

ŁACINA PRAWNICZA - ćwiczenia nr 7 (z prezentacji)

Tempus scientiae Dzień powzięcia Tu termin „tempus” tłumaczymy wyjątkowo

 wiadomości jako „dzień”.
Tempus facti Dzień zdarzenia, Art. 848 k.c.:
„Roszczenia o naprawienie szkody wynikłej z utraty lub
działania uszkodzenia rzeczy wniesionych do hotelu lub podobnego
zakładu przedawniają się z upływem sześciu miesięcy od
dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie, a
w każdym razie z upływem roku od dnia,  w którym
poszkodowany przestał korzystać z usług hotelu lub
podobnego zakładu”.
Artykuł ten przewiduje dwa niezależne i wykluczające się
wzajem terminy przedawnienia roszczeń o naprawienie
szkody wynikłej z utraty lub uszkodzenia rzeczy wniesionej
do hotelu lub podobnego zakładu:
a) sześciomiesięczny – liczony od dnia, w
którym poszkodowany (gość
hotelowy) dowiedział się o szkodzie
(tempus  scientiae), oraz
b) roczny – liczony od dnia, w którym
poszkodowany przestał korzystać z usług hotelu
lub podobnego zakładu (tempus  facti); chodzi
tutaj o dzień opuszczenia hotelu i
zabrania swoich rzeczy.
Ex tunc Od wtedy, od tamtej Przykładowo: wyrok orzekający
chwili, z mocą unieważnienie małżeństwa ma moc
wsteczną wsteczną, gdyż małżeństwo traktowane jest
jak niezawarte (co do większości skutków
cywilnoprawnych).
Ex nunc Od teraz, od chwili Przykładowo: wyrok orzekający rozwód
obecnej działa od uprawomocnienia się na
przyszłość.
Ex ante Z góry, przed faktem
Ex post Po fakcie
Condicio Warunek Jest to uzależnienie skutków czynności
prawnej od zdarzenia przyszłego i
niepewnego.
Sub condicione Pod warunkiem
Pendente Pod warunkiem Jest to okres trwania niepewności
condicione wiszącym między dokonaniem warunkowej czynności
prawnej a ziszczeniem się warunku.
Condicio sine qua Warunek konieczny Warunek nieodzowny, bez którego czynność
non nie może zaistnieć; wystąpienie jednego
zdarzenia pociąga za sobą z koniecznością
empiryczną zdarzenie drugie – badany
skutek.
Condicio suspensiva Warunek Z chwilą ziszczenia się warunków powstają
zawieszający skutki czynności
Condicio resolutiva Warunek Z chwilą ziszczenia się warunków ustają
rozwiązujący skutki czynności
Condicio potestativa Warunek, którego
spełnienie się zależy
od woli osoby
działającej
Condicio casualis Warunek zależny od
przypadku
Praesumptio Domniemanie
Praesumptio facti Domniemanie Art. 231 kpc: Sąd może uznać za ustalone
faktyczne fakty (bez przeprowadzania dowodów na ich
uzasadnienie) mające istotne znaczenie
dla  rozstrzygnięcia sprawy, jeżeli wniosek
taki można wyprowadzić z
innych ustalonych faktów.

Praesumptio iuris Domniemanie Art. 234 kpc:

prawne „Domniemania ustanowione przez prawo
(domniemania prawne) wiążą sąd; mogą
być jednak obalone, ilekroć ustawa tego nie
wyłącza”.
W myśl tego artykułu domniemanie to jest
dla sądu wiążące, sąd nie może go ani
pominąć, ani też wyciągnąć z udowodnionej
podstawy faktycznej innego wniosku od
przyjętego w ustawie.

ŁACINA PRAWNICZA - ćwiczenia nr 8 (20.04.2021 r.)

Praesumptio Domniemanie
iuris tantum prawne wzruszalne,
usuwalne, obalenie
przeciwdowodem

Pater est quem Ojcem jest ten, na W Rzymie nie było testu dna, teraz można to
nuptiae którego wskazuje obalić przeciwdowodem, wtedy jednak
demonstrant małżeństwo wychodziło się z założenia, że ojcem jest ten,
który dziecko począł tzn. że dziecko urodziło się
po przynajmniej 180 dnia od zawarcia
małżeństwa.

Bona fides Dobra wiara Przekonanie o przysługiwaniu jakiegoś prawa,

osoba, która tak twierdzi - myli się (jest to
pojęcie mylne) niewiedza jest jednak
usprawiedliwiona.
Mala fides Zła wiara Przypisywanie sobie jakiegoś uprawnienia mając
świadomość, że nam ono nie przysługuje,
niewiedzę trudno usprawiedliwić.
Praesumptio Domniemanie Pomimo twierdzenia, że domniemanie to jest
iuris ac de iure prawne nieusuwalne istnieją jednak, przypadki kiedy da
niewzruszalne, się je obalić, np. Istnieje instytucja uznania za
nieusuwalne, nie zmarłego, rodzina osoby zaginionej może
obalane zwrócić się po upływie konkretnego czasu by
przeciwdowodem został on uznany za zmarłego.
6 miesięcy - kiedy zaginięciu towarzyszyło
prawdopodobieństwo śmierci (katastrofa jednak
brak zwłok).
10 lat - kiedy zaginięciu nie towarzyszyły
dramatyczne okoliczności (np. wychodzi z domu
i nie wraca, brak informacji).
Co jeśli ktoś się odnajdzie?
Ta osoba się ujawnia, pokazuje ze żyje - uznanie
za zmarłego powoduje tylko domniemanie
śmierci (brak zwłok = brak śmierci), jeśli osoba
zostaje znaleziona musi obalić domniemanie
śmierci, nie wystarczy przeciwdowód ani
rozpoznanie rodziny i świadków, lecz trzeba
obalić podstawę domniemania (to sąd musi
uchylić uznanie za zmarłego).

Mala fides Późniejsza zła wiara Nabywca z chwilą objęcia rzeczy w posiadanie
superveniens non nie szkodzi jest już jej właścicielem, świadomość u
nocet nabywcy, że nabył rzecz u nie właściciela mu
 nie zaszkodzi.

Mala fides Późniejsza zła wiara W ciągu 3 lat z dobrą wiarą, przez zasiedzenie
superveniens szkodzi staje się nabywcą - jeśli w ciągu 2 lat dowie, się
nocet że rzecz jest kradziona niemożliwe będzie
zasiedzenie (w Rzymie wystarczyła dobra wiara
tylko na początku).
Dawność - upływ czasu, może prowadzić do
nabycia własności przez zasiedzenie lub
przedawnienie roszczenia, kiedy ktoś tego nie
dochodzi przez określony czas.

Praescripto Przedawnienie Okres od 3 do 10 lat

Contra agere non Przedawnienie nie
valenti non currit biegnie przeciwko
praescriptio niemogącemu
działać

Vis maior Siła wyższa Zdarzenia, którym nie można zapobiec, którym
człowiek nie może się oprzeć (powodzie,
trzęsienia ziemi - kiedy jednostka jest bezradna),
wojna, zamieszki, rewolucja.

Łacina prawnicza - ćwiczenia nr 9 (27.04.2021 r. z prezentacji)

Vis absoluta Przymus fizyczny Czynność dokonana pod


Vis compulsiva
Vi… (tu następuje
rzeczownik w dopełniaczu)
Vi legis
Vi contractus
Vi consensus
Tacitus consensus
Qui tacet consentire videtur
ubi loqui potuit ac debuit
(oddziałujący bezpośrednio wpływem przymusu
na mięśnie danej osoby) fizycznego jest
bezwzględnie nieważna.
Przymus psychiczny Inaczej: groźba. Czynność
dokonana pod wpływem
groźby jest ważna, ale
wzruszalna:
Art. 78 kc: „Kto złożył
oświadczenie woli pod
wpływem bezprawnej groźby
drugiej strony lub osoby
trzeciej, ten może uchylić się
od skutków prawnych swego
oświadczenia, jeżeli z
okoliczności wynika, że
mógł się obawiać, iż jemu
samemu lub innej osobie
grozi poważne
niebezpieczeństwo osobiste
lub majątkowe”.
Na mocy
Na mocy ustawy Źródłem siły wiążącej
przepisu prawa
pozytywnego jest ustawa.
Na mocy umowy Szczegółowe warunki
zawierania i wykonywania
umów wiążą na mocy
umowy
Na mocy zgody, na mocy Moc wiązania wzorców
porozumienia nienormatywnych opiera się
w zasadzie na zgodzie (woli)
stron zawierających umowę.
Milcząca zgoda Może powstać wątpliwość:
czy milczenie oznacza
zgodę? (Zob. następny
slajd.)
Ten, kto milczy, wydaje się Milczenie nie uzewnętrznia
zgadzać, tam gdzie mógł i woli, ale powszechnie uważa
powinien był mówić. się, że w wyjątkowych
okolicznościach, w których
dana osoba powinna
oświadczyć swoją wolę w
określonej sprawie i mogła
to uczynić, jej milczenie
może świadczyć o zajęciu
konkretnego stanowiska.

Art.1015 kc:
§1. Oświadczenie o
 przyjęciu lub o odrzuceniu
spadku może być złożone w
ciągu sześciu miesięcy od
dnia, w którym
spadkobierca dowiedział się
o tytule swego powołania.
§2. Brak oświadczenia
spadkobiercy w terminie
określonym w §1 jest
jednoznaczny z przyjęciem
spadku z dobrodziejstwem
inwentarza.
Solo consensu Przez samą zgodę Inaczej: przez proste
porozumienie, przez sam
fakt zawarcia umowy.
Wierzytelność przechodzi na
nabywcę przez sam fakt
zawarcia umowy (bez
konieczności wyrażenia
zgody przez dłużnika)
między wierzycielem a
osobą trzecią – taką umową
jest przelew, z mocy którego
wierzyciel – cedent przenosi
na nabywcę – cesjonariusza
wierzytelność przysługującą
mu wobec dłużnika

Art.509 kc:
§1. Wierzyciel może bez
zgody dłużnika przenieść
wierzytelność na osobę
trzecią (przelew), chyba że
sprzeciwiałoby się to
ustawie, zastrzeżeniu
umownemu albo
właściwości zobowiązania.
Dolus Podstęp Podstęp (umyślne
wprowadzenie w błąd), ale
także:
 umyślne
wyrządzenie szkody
 umyślność, w
szczególności wina
umyślna
Dolus directus Zamiar bezpośredni,
sprawca chce popełnić czyn
zabroniony…

(Zob. następny slajd)

 Dolus eventualis Zamiar wynikowy Sprawca przewidując
możliwość popełnienia
czynu zabronionego na to się
godzi:
Art. 9 kk:
§1. Czyn zabroniony
popełniony jest umyślnie,
jeżeli sprawca ma zamiar
jego popełnienia, to jest
chce go popełnić
albo przewidując możliwość
jego popełnienia, na to się
godzi.
Culpa Wina nieumyślna
Culpa lata Rażące niedbalstwo Polega na niedołożeniu
staranności przeciętnego
człowieka
Culpa levis Lżejsze niedbalstwo Polega na niedołożeniu
staranności zapobiegliwego
człowieka. Aby ocenić, czy
ktoś jest zapobiegliwy, tj.
dokłada należytej
staranności, posługujemy się
wzorcami zawodowymi lub
społecznymi (np. dobry
prawnik, dobry lekarz, dobry
rodzic).

Łacina prawnicza – ćwiczenia nr 10 (4.05.2021 r.)

Culpa levis in Niedołożenie
abstracto staranności z
uwagi na
konkretny
wzorzec
Culpa levis in Niedołożenie
concreto staranności takiej
jak przy
prowadzeniu
własnej sprawy
In abstracto W ogólności, w
oderwaniu od
konkretnej
sytuacji
In concreto W konkretnym
przypadku
Culpa in Wina w wyborze
eligendo

Culpa in Wina w nadzorze

custodiendo

Cuius Czyja korzyść,

commodum tego ryzyko
eius periculum

Casum sentit Właściciel

dominus odczuwa skutki
przypadku
Error Błąd
Error in persona Błąd co do osoby

Error facti Błąd co do faktu

Error iuris Błąd co do prawa
 Error in Błąd co do cechy
qualitate osoby
personae

Error in Błąd w
procedendo postępowaniu
Error in Błąd w działaniu
faciendo
Error in Błąd zaniechania
omittendo

ŁACINA PRAWNICZA – ćwiczenia nr 11 (11.05.2021 r. z prezentacji)

Error in iudicando Błąd w orzekaniu Jest to błąd w konstruowaniu orzeczenia, przy
rażącym naruszeniu fundamentalnych zasad
oceny dowodów; w tym:
Error iuris in Błąd co do prawa w Jest to błąd, przy którym wadliwe
iudicando orzekaniu rozumowanie sędziego dotyczy
strony prawnej, naruszenie prawa
materialnego, które jest podstawą do
kasacji wyroku. Może ono polegać na: 
 błędnym przyjęciu, że istnieje norma
prawna faktycznie nie istniejąca lub na
zaprzeczeniu istnienia normy prawnej
faktycznie istniejącej;
 błędnym zrozumieniu treści lub
znaczenia normy prawnej
(błędna wykładnia);
 błędnym przyjęciu lub zaprzeczeniu
związku, jaki zachodzi między
faktem ustalonym w procesie a normą
prawną (niewłaściwe zastosowanie
prawa).

Error in negotio Błąd co do Art. 84 kc:

czynności prawnej §1. W razie błędu co do treści czynności
prawnej można uchylić się od skutków
prawnych swego oświadczenia woli. Jeżeli
jednak oświadczenie woli było złożone innej
osobie, uchylenie się od jego skutków
prawnych dopuszczalne jest tylko wtedy, gdy
błąd został wywołany przez tę
osobę, chociażby bez jej winy, albo gdy
wiedziała ona obłędzie lub mogła z
łatwością błąd zauważyć; ograniczenie to nie
dotyczy czynności prawnej nieodpłatnej. 

§2. Można powoływać się tylko na błąd

uzasadniający przypuszczenie, że gdyby
składający oświadczenie woli nie działał pod
wpływem błędu i oceniał sprawę rozsądnie,
nie złożyłby oświadczenia tej treści (błąd
istotny).
Pacta sunt servanda Umów należy
dotrzymywać
Rebus sic stantibus W takim stanie Art.3571kc: Jeżeli z powodu nadzwyczajnej
rzeczy, w danych zmiany stosunków spełnienie świadczenia
warunkach byłoby połączone z nadmiernymi
trudnościami albo groziłoby jednej ze stron
rażącą stratą, czego strony nie przewidywały
 przy zawarciu umowy, sąd może po
rozważeniu interesów stron, zgodnie z
zasadami współżycia społecznego, oznaczyć
sposób wykonania zobowiązania, wysokość
świadczenia lub nawet orzec o rozwiązaniu
umowy. (…)

Powyższa klauzula nie oznacza całkowitego

przełamania zasady pacta sunt servanda, ale
ma stanowić swego rodzaju „klapę
bezpieczeństwa” w sytuacjach wyjątkowych.
(Pacta) in favorem (Umowa) na korzyść Art.393 kc:
tertii osoby trzeciej §1. Jeżeli w umowie zastrzeżono, że dłużnik
spełni świadczenie na rzecz osoby trzeciej,
osoba ta, w braku odmiennego postanowienia
umowy, może żądać bezpośrednio od
dłużnika spełnienia zastrzeżonego
świadczenia.
In favorem Na korzyść umowy Art.65 kc:
contractus
§1. Oświadczenie woli należy tak tłumaczyć,
jak tego wymagają ze względu na
okoliczności, w których złożone zostało,
zasady współżycia społecznego oraz ustalone
zwyczaje.

§2. W umowach należy raczej badać, jaki był

zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli
opierać się na jej dosłownym brzmieniu.
Favor matrimonii Korzystna Art.10 kro:
interpretacja
przepisów o §1. Nie może zawrzeć małżeństwa osoba
małżeństwie niemająca ukończonych lat osiemnastu.
Jednakże z ważnych powodów sąd opiekuńczy
może zezwolić na zawarcie małżeństwa
kobiecie, która ukończyła lat szesnaście, a z
okoliczności wynika, że zawarcie małżeństwa
będzie zgodne z dobrem założonej rodziny.

§2. Unieważnienia małżeństwa zawartego

przez mężczyznę, który nie ukończył lat
osiemnastu, oraz przez kobietę, która nie
ukończyła lat szesnastu albo bez zezwolenia
sądu zawarła małżeństwo po ukończeniu lat
szesnastu, lecz przed ukończeniem lat
osiemnastu, może żądać każdy z małżonków.
Favor testamenti Korzystna Art.948 kc:
interpretacja §1.Testament należy tak tłumaczyć, ażeby
testamentu (tzn. zapewnić możliwie najpełniejsze
zmierzająca do urzeczywistnienie woli spadkodawcy.
utrzymania §2. Jeżeli testament może być tłumaczony
testamentu w mocy): rozmaicie, należy przyjąć taką wykładnię,
która pozwala utrzymać
rozrządzenia spadkodawcy w mocy i nadać
im rozsądną treść.
Favor defensionis Korzyść obrony Są to przepisy określające szczególne
przywileje oskarżonego, np.
zasada domniemania niewinności:
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej
Art. 42
3. Każdego uważa się za niewinnego, dopóki
jego wina nie zostanie stwierdzona
prawomocnym wyrokiem sądu.

Art. 5 kpk:
§1.Oskarżonego uważa się za niewinnego,
dopóki wina jego nie  zostanie udowodniona i
stwierdzona prawomocnym wyrokiem.
In dubio pro reo W razie wątpliwości Art.5 kpk:
należy orzec na
korzyść §2. Niedające się usunąć wątpliwości
oskarżonego rozstrzyga się na korzyść oskarżonego.
In dubio mitius W razie wątpliwości
należy postępować
łagodniej
ŁACINA PRAWNICZA – ćwiczenia nr 12 (18.05.2021 r.)

Causa Przyczyna, pobudka, powód,

sprawa (w sensie procesu/
jakakolwiek)
Casus Przypadek
Causa Podstawa prawna zaciągnięcia/
obligandi powstania zobowiązania
Causa solvendi Podstawa
(solvere - wygaśnięcia/ustania/rozwiązania
rozwiązywać) zobowiązania
Causa donandi Podstawa w postaci darowizny
Causa cavendi Podstawa w postaci zabezpieczenia
(cavere - strzec wierzytelności (zadatek, kwota,
kogoś przed która ma zabezpieczyć
czymś) zobowiązanie)
Nemo sibi ipse Nikt nie może sam sobie zmienić
causam podstawy prawnej posiadania
possessionis
mutare potest

Animus rem Wola zatrzymania rzeczy dla siebie

sibi habendi
Animus Wola posiadania (jak właściciel)
possidendi
Animus Wola posiadania w imieniu innej
possidendi pro osoby (pracownik korzysta z
alieno narzędzi powierzonych przez
pracodawcę, siedzimy w ławkach
należących do uczelni)
Animus Wola testowania (wola
testandi sporządzenia testamentu)

Possessio Dzierżenie naturalne

naturalis
Pro indiviso Niepodzielny/ niepodzielnie
(posiadanie, które wymaga
ustalenia)

Accessio Possessionis -
ŁACINA PRAWNICZA – ćwiczenia nr 13 (01.06.2021 r.)

Traditio longa manu Wydanie długą ręką Art. 348 kc:

Przeniesienie posiadania
następuje przez wydanie
rzeczy. Wydanie
dokumentów, które
umożliwiają rozporządzanie
rzeczą, jak również wydanie
środków, które dają
faktyczną władzę nad
rzeczą, jest jednoznaczne z
wydaniem samej rzeczy.
Traditio brevi manu Wydanie krótką ręką; Art. 351 kc:
zmiana posiadania zależnego Przeniesienie posiadania
na posiadanie samoistne w samoistnego na posiadacza
drodze umowy zależnego albo na
dzierżyciela następuje na
mocy samej umowy między
stronami.
Constitutum possessorium Zmiana posiadania Art. 349 kc:
samoistnego na posiadanie Przeniesienie posiadania
zależne w drodze umowy samoistnego może nastąpić
także w ten sposób, że
dotychczasowy posiadacz
samoistny zachowa rzecz w
swoim władaniu jako
posiadacz zależny albo jako
dzierżyciel na podstawie
stosunku prawnego, który
strony jednocześnie ustalą.
Rei vindicatio Roszczenie windykacyjne Art. 222 kc:
(wydobywcze) §1. Właściciel może żądać
od osoby, która włada
faktycznie jego rzeczą,
ażeby rzecz została mu
wydana, chyba że osobie
tej przysługuje skuteczne
względem właściciela
uprawnienie do władania
rzeczą.
Vindicatio partis Wydobycie części rzeczy, Art. 206 kc:
roszczenie o dopuszczenie Każdy ze współwłaścicieli
do współposiadania jest uprawniony do
współposiadania rzeczy
wspólnej oraz do
korzystania z niej w takim
zakresie, jaki daje się
 pogodzić ze
współposiadaniem i
korzystaniem z rzeczy przez
pozostałych
współwłaścicieli.
Quoad usum Do (wyłącznego)
korzystania
Actio negatoria Roszczenie negatoryjne Art. 222 kc:
§2. Przeciwko osobie, która
narusza własność w inny
sposób aniżeli przez
pozbawienie właściciela
faktycznego władztwa nad
rzeczą, przysługuje
właścicielowi roszczenie o
przywrócenie stanu
zgodnego z prawem i o
zaniechanie naruszeń.
Actio in personam Roszczenie przeciwko
oznaczonej osobie
Ad incertas personas Do osób nieoznaczonych, do Art. 543 kc:
ogółu Wystawienie rzeczy w
miejscu sprzedaży na widok
publiczny z oznaczeniem
ceny uważa się za ofertę
sprzedaży.
Actio Pauliana Roszczenie pauliańskie Art. 527 kc:

§1.Gdy wskutek czynności

prawnej dłużnika dokonanej
z pokrzywdzeniem
wierzycieli osoba trzecia
uzyskała korzyść majątkową,
każdy z wierzycieli może
żądać uznania tej czynności
za bezskuteczną w stosunku
do niego, jeżeli dłużnik
działał ze świadomością
pokrzywdzenia wierzycieli, a
osoba trzecia o tym
wiedziała lub przy
zachowaniu należytej
staranności mogła się
dowiedzieć.

§2. Czynność prawna

dłużnika jest dokonana z
pokrzywdzeniem wierzycieli,
jeżeli wskutek tej czynności
dłużnik stał się
 niewypłacalny albo stał się
niewypłacalny w wyższym
stopniu, niż był przed
dokonaniem czynności.
Connexitas causarum Łączność spraw Art.33 kpk:

§1. Jeżeli tę samą osobę

oskarżono o kilka
przestępstw, a sprawy
należą do właściwości
różnych sądów tego samego
rzędu, właściwy jest sąd, w
którego okręgu najpierw
wszczęto postępowanie
przygotowawcze.

§2. Jeżeli sprawy należą do

właściwości sądów różnego
rzędu, sprawę rozpoznaje
sąd wyższego rzędu.

Art.34 kpk:

§1. Sąd właściwy dla

sprawców przestępstw jest
również właściwy dla
pomocników, podżegaczy
oraz innych osób, których
przestępstwo pozostaje w
ścisłym związku z
przestępstwem sprawcy,
jeżeli postępowanie
przeciwko nim toczy się
jednocześnie.

§2. Sprawy osób

wymienionych w §1 powinny
być połączone we wspólnym
postępowaniu; przepis
art.33 stosuje się
odpowiednio.
Causa principalis Sprawa główna
Causa accesoria Sprawa dodatkowa