Ding-dong
Ang teoryang ito pinaniniwalaan na ang wika ay
nagmula sa mga tunog na likha ng tao at sa
pamamagitan ng mga tunog na nalilikha ng mga bagay-
bagay sa paligid.
Hal. Tunog ng tren (tsug-tsug), Tunog ng kampana
(klang-klang)
Bow-wow
Ayon sa teoryang ito, ang wika ay nagmula sa
panggagaya ng tao sa tunog ng kalikasan.
Hal. Aso “aw-aw,” huni ng ibon “twit-twit,” pusa
“miyaw-miyaw,”
Pooh-pooh
Nabuo ang teoryang ito sa dahilan na ang mga tao ay
biglang napapabulalas sa bugso ng kaniyang damdamin
Hal. sakit “aray”
galit, sarap, tuwa, takot, pagkabigla
Yum-yum
Ipinapahayag sa teoryang ito na ang tao ay tumutugon
sa pamamagitan ng pagkumpas ng kamay ng alinmang
bagay na nangangailangan ng aksyon
Ta-ta
Ayon naman sa teoryang ito, ang kumpas o galaw ng
kamay ng tao na kanyang ginagawa sa partikular na
okasyon ay sinusundan ng paggalaw ng dila at naging
sanhi ng pagkatuto ng taong lumikha ng tunog at
kalauna’y makabuo ng salita ng tao.
Yo-he-ho
Ang teoryang ito ay hinggil sa wika na nagsasabing
bumabanggit ang tao ng salita kapag siya ay gumagamit
ng pisikal na lakas. May mga salitang nasasambit kapag
nagbubuhat ng mabigat na bagay, kapag nag-
eehersisyo, kapag nagluluwal ng sanggol o kaya’y sumali
sa kumpetisyong pampalakasan (sports). Nabuo
ang teoryang ito ayon kay Noire, isang iskolar noong ika-
19 na daang taon, na ang wika ay nagmula sa mga ingay
na nililikha ng mga taong magkakatuwang sa kanilang
pagtatrabaho, gaya ng pagbubuwal ng kahoy o pag-
angat ng malaking bato.
Ta-ra-ra-boom de-ay
Likas sa mga sinaunang tao ang mga ritwal. Sila ay may
mga ritwal sa halos lahat na gawain tulad ng sa
pakikidigma, pagtatanim, pag-aani, pangingisda,
pagkakasal, pagpaparusa sa nagkasala, paggagamot,
maging sa pagligo at pagluluto.
Hey you!
Hawig ito ng teoryang pooh-pooh.
Hocus Pocus
Ayon kay Boeree (2003), maaaring ang pinanggalingan
ng wika ay tulad ng pinanggalingan ng mga mahikal o
relihiyosong aspeto ng pamumuhay ng ating mga
ninuno
Eureka!
Sadyang inimbento ang wika ayon sa teoryang ito.
Maaari daw na ang ating mga ninuno ay may ideya ng
pagtatakda ng mga arbitraryong tunog upang
ipakahulugan sa mga tiyak na bagay
La-la
Mga pwersang may kinalaman sa romansa. Ang salik na
nagtutulak sa tao upang magsalita.
Mama
Ayon sa teoryang ito, nagmula ang wika sa mga
pinakamadadaling pantig ng pinakamahahalagang
bagay.
Biblikal 
Teoryang batay sa Bibliya na nagpapahayag na ang wika
ay kaloob ng Diyos sa tao na siyang instrumento upang
pangalagaan ang iba pang wika na nililikha nya.
a. Ang Tore ng Babel
Pagkatapos ng delubyo o malaking baha, ang
mga angkang nagmula kay Noah ay dumami nang
dumami at lumagano patungong silangan.
Coo coo
Ayon sa teoryang ito, ang wika ay nagmula sa mga
tunog na nalilikha ng mga sanggol. Ang mga tunog daw
na ito ang ginaya ng mga matatanda bilang pagpangalan
sa mga bagay-bagay sa paligid, taliwas sa paniniwala ng
marami na ang mga bata ang nanggagaya ng tunog ng
mga matatanda.

Sing-song
Ang teoryang ito ay iminungkahi ng linggwistang si
Jefferson na ang wika ay nagmula sa paglalaro,
pagtawa, pagbulong sa sarili, panliligaw at iba pang
bulalas-emosyonal.
Babble Lucky
Ayon sa teoryang ito, ang wika daw ay nagmula sa
biglaang pagsambit ng tao ng mga tunog o kataga na
walang kahulugan.
Teoryang Behaviorist
Isinasaad sa teoryang ito na ang sanggol mula nang
ipinanganak ay may likas na kakayahan sa pagkatuto
b. Pampanitikan o Panretorika
Ginagamit ang ganitong uri ng mga malikhaing
manunulat, higit lalo sa pagsulat ng tula, awit o mga
kwento. Kinakailangan ang masining, malalim,
matalinghaga at makulay na mga pahayag.
 
Halimbawa:
Pusong bato, mga piping hinaing.
Ang paglilo ay nasa kagandahan.
Daig ng maagap ang masipag.
Impormal o Di-Pormal
Antas ng wika na karaniwa'y palasak, pang araw-araw,
madalas gamitin sa pakikipag-usap o
pakikipagtalastasan.

Teoryang Innative a. Lalawiganin

Ipinaliliwanag ni Noam Chomsky sa teoryang ito na ang Ito ay ginagamit ng mga tao sa isang partikular na pook
kakayahan sa pagkatuto ng wika ay likas na kasama na o lalawigan, makikilala ito sa kakaibang tono o punto.
mula sa pagkasilang na umuunlad sa pakikisalamuha ng  
bata sa kanyang kapaligiran kung saan nahuhubog ang Halimbawa:
kanyang kakayahang sosyo-kultural. Papanaw ka na? (Aalis ka na?)
Nakain ka na? (Kumain ka na?)
Teoryang Cognitive Nagawi ka na ba sa kabisera kung saan gaganapin ang
Ayon sa toeryang ito, nagaganap ang pagkatuto ng wika pulong?
pagkatapos na maunawaan ng tao ang mga
impormasyon, bagay o pangyayari at makabuo ng b. Kolokyal
orihinal o sariling pangungusap. Pang araw-araw na salita, maaaring may kagaspangan
ng pagpapaikli ng isa, dalawa o higit pang titik sa salita.
Teoryang Interaksyon Halos nahahawig din ito sa lalawiganin.
Ang teoryang ito ay nagpapakita ng interaksyong  
nagaganap sa pagitan ng bata at ng kaniyang tagapag- Halimbawa:
alaga. nasa’n (nasaan) pa'no (paano)
meron (mayroon) kelan (kailan)
Pormal
Ang wika kung kinikilala/ginagamit ng nakararami lalo Mga Paraan sa Paglikha ng mga Salitang Balbal
na ng mga taong may mataas na pinag-aralan, may   1. Pagbabaliktad ng mga salita
mataas na katungkulan sa iba't ibang ahensyang Halimbawa:
pampubliko o pribado, gayundin, kung ang usapan ay bata - atab bakla - alkab pulis - lispu
lubhang seryoso. Pinipili ang mga kaukulang salita para kita - atik bente - etneb
angkop doon sa taong pagsasabihan o kakausapin. pare - erap goli - ligo
astig - tigas
a. Pambansa
Ginagamit ng karaniwang manunulat sa aklat, 2. Kombinasyon ng Tagalog at Ingles
pambalirala para sa mga paaralan at gayudin sa Halimbawa:
pamahalaan at para sa mga usaping patungkol sa batas. San na you? Dito na me.
Type mo siya? Di ko feel ang porma niya.
  Halimbawa:
manananggol, ekonomiya, tahanan, aklat, edukasyon,
pandiwa, politika, paaralan, talumpati, takdang aralin
 
 8. Paghahalo ng Wika
3.Paghango sa mga salitang katutubo Halimbawa:
Halimbawa: bow na lang nang bow
gurang (Bikol, Bisaya) - matanda ma-gets
dako (Bisaya) - malaki feel na feel
baket (Ilokano) - matandang babae bad trip
masiken (Pangasinense) - matandang lalake mag-bonding
nafe (Ibanag) - kanin ma-take
ibon (Kapangpangan) - itlog
Dayalek
4. Paghahalaw sa Wikang Banyaga Wikang ginagamit ng isang partikular na rehiyon,
Halimbawa: lalawigan, o bayan na kinaroroonan na may natatanging
tisoy, tisay (Kastila: mestizo, mestiza) tono, punto, bokabularyo at istraktura ng pangungusap.
tsimay, tsimoy (Kastila: muchacha, muchacho) Halimbawa:
orig (Ingles: original) (Laguna) Nakakain ka na ba?
dedbol (Ingles: dead ball) (Manila) Kumain ka na ba?
kosa (russian mafia, cosa nostra) (Batangas) Ala! Kay banas naman dine eh!
(Manila) Hay! Ang init naman!

5. Pagpapaikli ng Salita Idyolek

Halimbawa:
Sikyo - Security Guard
Kana - amerikana
Amboy - American boy
Syano - Probinsyano
Munti. - Muntinlupa
Cops - mga pulis
Ito ang barayti ng wika na nakabatay sa nakasanayang
gawi o katangian sa pagsasalita ng isang indibidwal.
Halimbawa:
“Hindi kita tatantanan!” - Mike Enriquez
“May tama ka!” - Kris Aquino
OMG - Oh! My God “Walang himala!” - Nora Aunor
DOM - Dirty Old Man “Lumipad ang aming team…” – Jessica Soho

Ekolek
6. Paggamit ng Akronim Ang pamilya ang pinakamaliit at pinakamahalagang
Halimbawa: yunit ng isang pamayanan.
gg - galunggong hp - hindi pansin Halimbawa:
mm - mangmang ksp - kulang sa pansin mom, dad/ nanay, tatay/ mommy, daddy/ ma, pa
tl - true love pg - patay gutom CR/ banyo/kubeta/ palikuran
hd - hidden desire DOM - dirty old man
hkg - hindi ko gets syl - see you later Etnolek
SC - social climber r & f - rich and famous Mayroon namang mga salitang likas at naging
kkb - kaniya-kaniyang bayad pagkakakilanlan na ng mga pangkat etniko sa bansa.
hdh - tall, dark & handsome Ang tawag sa barayting nabuo nila ay etnolek.
Halimbawa:
7. Pagbibigay ng Bagong Kahulugan sa Salitang Filipino Adlaw – araw, umaga
Halimbawa: Bagnet – sitsarong gawa sa Iloko
bata (child/young - fiancee) Vakul – pantakip sa ulo ng mga taga-Batanes o Ivatan
ube (purple yam - p100) Palangga — mahal, iniirog, sinta
lagay (put grease - money)
toyo (soy sauce - mental problem) Creole
bato (stone - shabu) Kasama rin sa barayti ng wika ang pagkakahalo ng wika
durog (powdered - drugged) o salita ng mga indibidwal mula sa magkaibang lugar o
alat (salty - police) bansa. Ang tawag dito ay creole.
taga (hack - commission) halimbawa ng mga kataga at pangungusap sa wikang
Chavacano:
“De donde lugar tu?” (Taga-saan ka?)
“Adios!” (Paalam)
“Buenos dias!” (Magandang umaga!)  
“Buenas noches.” (Magandang gabi.) PANAHON NG MGA TSINO
“Gracias!” (Salamat) (New Stone Age 10th Century -15th Century - Tang,
Yuan, at Sung Dynasties)
Pidgin May layuning makipagkalakalan
Mayroon namang barayti ng wika na walang pormal na Naibahagi ang mga Tagalog na salita tulad ng pancit,
estruktura. susi, tsa, pinggan, mangkok (bowl), gusi (big jar), tinghoy
Halimbawa:  (oil lamp)
“You go there… sa ano… there in the banyo…” (English
carabao) PANAHON NG MGA KASTILA (1565-1872)
“Ako benta mga prutas sa New Year para swerte.” Ipinag-utos ng hari ng Espanya na turuan ang mga
(Chinese na sumusubok magsalita sa wikang Filipino) katutubo ng wikang Kastila. Ngunit hindi nila nasunod
ang utos bagkus sila ang nag-aral sa wikang katutubo sa
Rehistro/Rejister/Register tatlong dahilan
Ang isang salita o termino ay maaaring magkaroon ng
iba’t ibang kahulugan ayon sa larangan o disiplinang PANAHON NG PROPAGANDA AT HIMAGSIKAN (1872-
pinanggagamitan nito. 1898)
Tinatawag na Panahon ng Kamulatan.
Halimbawa ng register ang salitang “kapital” na may Namulat ang isipan at damdaming makabayan ng mga
kahulugang “puhunan” sa larangan ng pagnenegosyo at Pilipino.
may kahulugan namang “punong lungsod” o “kabisera.” Pinangunahan ng pangkat ng mga ilustrado na sina
Rizal, Luna, Del Pilar, Lopez Jaena atbp.
Halimbawa:
Legal jargon ng mga abogado PANAHON NG PROPAGANDA AT HIMAGSIKAN (1872-
amicable settlement justice pleadings 1898)
appeal pre-trial complainant Naitatag din ang Kartilya ng Katipunan ni Emilio Jacinto
na nakasulat sa wikang Tagalog.
Jargon sa larangan ng medisina May mga akdang pampanitikan na naisulat sa wikang
diagnosis X-ray therapy tagaloh tulad ng tula, sanaysay, kuwento, liham at
prescription emergency symptom talumpati.
ultrasound cholesterol Nobyembre 1, 1897 – “Ang Wikang Tagalog ang siyang
surgeon uric acid magiging wikang opisyal ng mga Pilipino” ang nakasaad
sa Saligang Batas ng Biak-na-Bato

Halimbawa: PANAHON NG AMERIKANO (1898-1990)

Jargon sa larangan ng accountancy Ang pagdating ng mga Amerikano ay nagbunsod ng
account debit credit malaking pagbabago sa kalagayang pangwika ng
balance Pilipinas. Nagpatayo ng pitong pambayang paaralan sa
revenue gross income assets Maynila. At sila rin ang naging unang guro ang mga
liabilities sundalong Amerikano na nagturo ng Ingles.
depreciation auditor MARCH 4, 1900 – Si Kapitan Alberto Todd ay nagsagawa
ng mga hakbang tungo sa pagtatatag ng Sistema ng
edukasyon alinsunod sa Pangkalahatang Kautusan Blg.
PANAHON NG KATUTUBO (800 B.C. – 800 A.D.) 41.
Natuklasan ang espisimen sa isang banga na may PANAHON NG AMERIKANO (1898-1990)
nakaukit na mga sinaunang letra na sanskrit at 1901- Pinagtibay ng Philippine Commission sa Bisa ng
baybayin. Batas 74 na gawing panturo sa mga paaralan ang
Naibahagi rin nila ang mga salitang: dala, anak, asawa, wikang Ingles.
diwa, biyaya, masama, at iba pa. Oryentasyon ng mga Amerikano sa Edukasyon- Pagpilit
At mayroon lamang itong katinig: B,D,G,H,K,L,M,N, sa paggamit ng Ingles bilang midyum ng pagtuturo.
NG,P,S,R,T,Y,W, 1925- Monroe Educational Commission- Nakita sa
sarbey na mabagal matuto ang mga batang Pilipino
kung Ingles ang wikang panturo sa paaralan.
1932- Panukalang Batas Blg. 577. Gamitin bilang wikang
panturo sa mga paaralang primarya ang mga
katutubong wika mula taong panuruan 1932-1933.
PANAHON NG MALASARILING PAMAHALAAN/
KOMONWELT(1935- 1942)
Layunin ng edukasyon ang debelopment ng diwa ng
pambansang pagkakaisano nasyunalismo.
Ang misyon nina Quezon at Osmeña nagpahalaga sa
importansya ng wikang pambansa.
1943- Nagkaroon ng Kombensyong Konstitusyunal na
tinalakay ang problema sa wika at kung anon ga ba ang
gagamiting Opisyal na Wika.
Nagsagawa sila ng deliberayson ukol sa Opisyal na
wikang gagamitin, ito ay ang mga sumusunod;
1. Ingles 3. Tagalog
2. Ingles at Español 4. Vernakular
Ayon sa Konstitusyon noong 1935, isinasaad
sa Artikulo XIV, Sek. 3
Ang Kongreso ay gagawa ng mga hakbang tungo sa
pagpapaunlad at pagpapatibay ng isang Wikang
Pambansa batay sa isa sa mga umiiral na katutubong
Wika. Iyon ang unang hakbang tungo sa pagkakaroon
natin ng Wikang Pambansa.
Batas Komonwelt Blg. 184 (1936)
Lumikha ng isang lupon at itinakda ang mga
kapangyarihan nito sa pagpili ng isang katutubong wika
na siyang pagbabatayan ng Wikang Pambansa.
Kautusang Tagapagpaganap Blg. 134 (1937)
Nilagdaan ni Pangulong Manuel L. Quezon noong
Disyembre 30, 1937 na nagsasaaad na Tagalog ang
magiging batayan ng Wikang Pambansa ng Pilipinas.
Kaya siya'y itinuturing na "Ama ng Wikang Pambansa.“
Kautusang Tagapagpaganap Blg. 263 (1940)
Nagbigay ng pahintulot sa pagpapalimbag ng isang
Diksyunaryo at isang Gramatika o Balarila ng Wikang
Pambansa, at itinakdang mula sa Hunyo 19, 1940, ay
pasimulan nang ituro ang Wikang Pambansa ng Pilipinas
sa lahat ng paaralang bayan at pribado sa buong bansa.
Batas Komonwelt Blg. 570 (1946)
Pinagtibay na ang Wikang Pambansa ng Pilipinas ay
maging isa sa mga opisyal na wika ng bansa.
Proklama Blg. 12 (1954)
Nilagdaan ng pangulong Magsaysay ang batas na
nagpapahayag ng pagdiriwang ng Linggo ng Wika, mula
Marso 29, hanggang Abril 4 ayon sa nilagdaan ng
Pangulong Magsaysay ang batas na nagpapahayag ng
mungkahi ng Surian ng Wikang Pambansa.
Proklama Blg. 12 (1955)
Nilagdaan ni Pangulong Magsaysay ang batas na
nagsusulong hinggil sa pagdiriwang ng Linggo ng Wika.
Proklama Blg. 186 (1959)
Nilagdaan ng Pangulong Magsaysay at sinusugan ang
proklama Blg. 12 (1954). Itinakda ang pagdiriwang ng
Linggo ng Wika simula ika-13 ng Agosto hanggang 19.
Kautusang Pangkagawaran Blg. 7 (1959)
Nilagdaan ni Kalihim Jose Romero at itinagubilin na
kailanman at tinukoy ang Wikang Pambansa, ang
salitang Pilipino ang itatawag.
Kautusan Pangkagawaran Blg. 24 (1962)
Nilagdaan ni Kalihim Alejandro Roces at iniutos na
simula sa Taong Aralan “63-64”, ang mga-setipiko at
diploma ng pagtatapos ay ipalilimbag sa Wikang
Pilipino.
Kautusang Tagapaganap Blg. 60 (1963)
Nilagdaan ni Pangulong Macapagal ang pag-uutos na
awitin ang Pambansang Awit ng Pilipinas sa titik nitong
Pilipino.
Kautusang Tagapaganap Blg.  96 (1967)
Nilagdaan ng Pangulong Marcos at itinadhana na ang
lahat ng edipisyo, gusali at tanggapan ng pamahalaan ay
pangalanan sa Pilipino.
Memorandum Sirkular Blg. 172 (1968)
Nilagdahan ni Kalihim Rafael Salas at ipinag-utos na ang
mga letterheads ng mga tanggapan at pamahalaan ay
isulat sa Pilipino.
 
Memorandum Sirkular Blg. 187 (1969)
Itagubilin ang pagbuo ng seminar sa Pilipino ng mga
kawani ng pamahalaan.
Memorandum Sirkular Blg. 187 (1969)
Nilagdaan ng Pangulong Marcos at inutos sa lahat ng
kagawaran, kawanian, tanggapan at iba pang sangay ng
pamahalaan na gamitin ang wikang Pilipino hangga’t
maaari sa lahat ng opisyal na transaksyon at
komunikasayon ng pamahalaan.

Memorandum Sirkular Blg. 384 (1970)
Ipinalabas ni Kalihim Tagapagpaganap  Alejandro
Melchor ang pagtatalaga ng may kakayahang tauhan
upang mamahala sa lahat ng komunikasyon sa Pilipino
sa lahat ng kagawaran, kawanian, tanggapan at iba pang
sangay ng pamahalaan.
Memorandum Sirkular Blg. 384 (1970)
Nilagdaan ng Pangulong Marcos ang pagpapanauli sa
dating kayarian ng Surian ng wikang Pambansa at
nililiwanag ang mga kapangyarihan at tungkulin nito.  Saligang Batas at sa bayan natin.
Memorandum Sirkular Blg. 304
Nilagdaan ng Pangulong Marcos ang pagpapanauli sa
dating kayarian ng Surian ng wikang Pambansa at
nililiwanag ang mga kapangyarihan at tungkulin nito.  Samantalang, nililinang na ito ay dapat payabungin at
Artikulo XV, Seksyon 3 (1973)
Ang Pambansang Asemblea ay dapat gumawa ng
hakbang sa pagpapaunlad at pormal na adapsyon ng
panlahat ng Wikang Pambansa at nililiwanag ang mga
kapangyarihan at tungkulin nito.
Batas Blg. 73 (1974)
Nilagdaan ng Pangulong Marcos at nag-atas sa Surian ng
Wikang Pambansa na isalin ang Saligang Batas sa mga
wikang sinasalita ng may limampung libong
mamamayan alinsunod sa probisyon ng Saligang Batas
Artikulo XV, Seksyon 3.
Kautusang Pangkagawaran Blg. 25 (1974)
Nilagdaan ni Kalihim Juan Manuel ang pagpapatupad sa
patakarang Edukasyong Bilinggwal sa mga paaralan.
Artikulo XIV, Seksyon 6-9 (1987)
“Ang Wikang Pambansa ng Pilipinas ay Filipino.
Samantalang nililinang, ito ay dapat payabungin at
pagyamanin sa salig ng umiiral na wika sa Pilipinas at iba
pang mga wika...."
Kautusan Blg. 52 (1987)
Pinalabas ni Kalihim Lourdes Quisimbing ang pag-uutos
sa Wikang Filipino bilang wikang panturo sa lahat ng
antas sa paaralan kaalinsabay ng Ingles.
Kautusan Blg. 52 (1987)
Palaganapin ang Filipino bilang wika ng literasi;
paglinang at pagpapayabong ng Filipino bilang
linggwistikong sagisag ng pambansang pagkakaisa at
pagkakakilanlan at patuloy na intelektwalisasyon ng
wikang Filipino. 
CHED Memorandum Blg. 59
Nagtatadhana ng siyam (9) na yunit na pangangailangan
sa Filipino ng pangkalahatang edukasyon at nagbabago
sa deskripsyon at nilalaman ng mga kurso sa Filipino
(Sining ng Pakikipagtalastasan), Filipino 2 (Pagbasa at
Pagsulat sa Iba't Ibang Disiplina), at Filipino 3 (Retorika).
Proklama Blg. 1041 (1997)
Iniutos ni Kalihim Isidro Carino na gamitin ang Wikang
Filipino sa pagbibigkas ng panunumpa ng katapatan sa
Saligang Batas ng 1987 (Artikulo XIV, Seksyon 6-9)
Sek. 6
Ang wikang pambansa ng Pilipinas ay Filipino.
pagyamanin pa na salig sa umiiral na wika sa Pilipinas at
sa iba pang mga wika.
Sek. 7
Nauukol sa mga layunin ng komunikasyon at pagtuturo
ang mga wikang opisyal ng Pilipinas ay Filipino at
hangga't walang ibang itinatadhana ang batas, Ingles.
Sek. 8
Ang Konstitusyong ito ay dapat ipahayag sa Filipino at
Ingles; at dapat isalin sa mga pangunahing wikang
pangrehiyon, Arabic at Kastila.
Sek. 9
Dapat magtatag ang Kongreso ng isang Komisyon ng
Wikang Pambansa na binubuo ng mga kinatawan sa
iba't ibang mga rehiyon at mga disiplina na
magsasagawa, mag-uugnay at magtataguyod ng mga
pananaliksik sa Filipino at iba pang mga wika para sa
kanilang pagpapaunlad, pagpapalaganap at
pagpapanatili.
Kautusang Pangkagawaran Blg. 104 s. 2009
Nilagdaan ni Kalihim Jesli A. Lapus ng Kagawaran ng
Edukasyon na naglalaman ng Gabay sa Ortograpia ng
Wikang Filipino.