HE GIFT SHOP: EXIT TROUGH THE

GIFT SHOP: GEGOOCHEL MET DE

WAARHEID
RECENSIE DOOR LIEVE VLOK

In de documentaire Exit trough the gift shop volgen we Thierry, die als schaduw en helpende hand street art kunstenaars
bij staat en filmt. En vervolgens ook hoe Thierry zichzelf ontwikkelt als de kunstenaar Mr Brainwash. De film is gemaakt
door een van de meest talentvolle en bekende straatkunstenaars van het moment: Banksy. Maar net als alles bij Banksy
kun je je ook bij deze film afvragen: is alles wat we zien wel echt?

Exit trough the giftshop gaat over het leven en werk van Thierry Guetta. Een man die al jarenoveral iedereen en alles
filmt. Hij werd geïnspireerd door zijn neef, een streetart artiest en begon meer streetart artiesten en de reactie van de
buitenwereld te filmen. In het verleden deed hij niks met deze bandjes. Maar dat verandert als hij de wereldberoemde
streetartkunstenaar Banksy ontmoet. Die brengt Thierry op het idee om van zijn bandjes een documentaire te maken.
Niet alleen omdat Banksy artistieke potentie zag in de filmpjes, maar ook omdat zo’n documentaire goede publiciteit
zou zijn voor de streetart en de populariteit van streetart hierdoor zou groeien.
In de documentaire zien we hoe Thierry zelf begint met monteren, maar Banksy is niet tevreden over het resultaat. Hij
neemt de montage over en maakt van Exit trough the gift shop zijn eigen ode aan de street art. Dat past bij Banksy als
kunstenaar die werken maakt met een boodschap en zijn eigen mening. Bijvoorbeeld in een van zijn werken die ook in
de documentaire terugkomt: ‘Palestine’ waarin hij laat zien dat achter de grijze muur (de oorlog) ook iets moois kan
zitten (vrede en blijdschap) en waarmee hij kritische boodschap afgeeft dat hij tegen de muur is die Israel heeft
gebouwd bij de grens met de Palestijnse gebieden.
In een tweede verhaallijn maken we op een andere manier kennis met Thierry. Niet als filmer maar als de kunstenaar Mr
Brainwash. Met de kennis die hij door zijn filmpjes heeft opgedaan, wil hij zijn eigen twist geven aan de streetart wereld.
Je ziet hoe, waarom en waar Mr. Brainwash en zijn tentoonstellingen ontstaan en wat Banksy daarvan vindt.
Banksy vindt het werk van Mr Brainwash niet creatief en origineel, en daar kan ik me in vinden. Brainwash kopieert een
beroemd plaatje, beeld of modeitem, en geeft daar maar beperkt zijn eigen draai aan. Neem bijvoorbeeld een
schilderij van Andy Warhol dat hij gekopieerd heeft. Het onderwerp, de stijl en de kleuren zijn hetzelfde gebleven, alleen
de achtergrond is veranderd. Ook maakt Mr Brainwash niet zijn eigen werk. Hij bedenkt het concept van het veranderen
van bestaande kunst, maar vervolgens laat hij het andere mensen uitvoeren. Dan betwijfel ik het talent voor je vak: de
creativiteit is beperkt en de uitvoering doe je niet zelf.
Ik vind niet alles in deze documentaire interessant. Ik vind het niet boeiend om te zien hoe iemand zijn tentoonstelling
creëert of alles en iedereen filmt. Wel interessant is om te zien hoe Banksy zijn echte en eerlijke mening geeft. Ook al is
die mening niet altijd even aardig. Maar wat het meest boeiend is, dat ben ik eens met de Volkskrant-recensent, is dat
je je blijft afvragen: is dit nu allemaal echt of word ik voor de gek gehouden? En dat past dan weer heel goed bij Banksy
en zijn karakter als artiest. Hij is altijd ongrijpbaar, niemand weet wie hij is. Dat is ook zo in deze documentaire zo:
Banksy komt ook alleen met een stemvervormer aan het woord. Maar is hij het dan wel echt, dat blijft de vraag. Zoals ze
in de Volkskrant-recensie noemen, kan er iemand anders op de plek van Banksy hebben gezeten. ‘Wie zegt dat die man
met capuchon en vervormde stem, door de film netjes als Banksy geïntroduceerd, ook daadwerkelijk Banksy ís?’ Dit
maakt het spannend om te blijven kijken.
In de recensie van de Volkskrant gaat het vooral over deze echtheid van de documentaire. De Volkskrant noemt een
paar argumenten waarom de film misschien wél echt is. Onder andere: ‘De gruizige, stiekeme opnames van andere
graffitikunstenaars, aan de slag met verfspuit, kwast of sticker, voelen minstens zo authentiek aan als de kunstwerken
zelf.’ Maar dat lijkt me geen sterk argument, omdat deze fragmenten natuurlijk óók heel goed in scène gezet kunnen
zijn.
Maar in de rest van de recensie lijkt de schrijver eigenlijk te denken dat alles aan de documentaire nep is. Maar over het
bestaan van Thierry en zijn ontwikkeling tot Mr. Brainwash heb ik zelf geen twijfels. Als je informatie over hem zoekt,
blijkt hij ook echt bekend en er zijn ook werken van hem verkocht. Ik denk niet dat hij alleen maar een verzinsel is.
De Volkskrant-recensent vermoedt dat de opening van de tentoonstelling van Mr Brainwash in scène is gezet: ‘Nee –
netjes uitbetaalde figuranten, dat zijn het.’ Ik heb dat idee ook. Er kwamen duizenden mensen op af. In de
documentaires heb ik gezien dat Thierry een paar posters en werken maakte ter promotie, maar in Los Angeles hangen
er miljoenen reclameposters, en zijn er duizenden graffitiwerken. Dus een poster of kunstwerk valt niet op. Niet zo
realistisch dat daar dan zoveel mensen op afkomen.
Maar of het nu nep of waargebeurd is, de film is zoals de Volkskrant zegt inderdaad een echte ode aan de street art. Je
ziet niet alleen de mooie plaatjes die worden gemaakt, maar ook hoe het werk gemaakt wordt en de creativiteit die je
daarvoor nodig hebt. Je krijgt als kijker meer respect voor de street art kunstenaars. In die opzet is Banksy (als hij het is)
sowieso geslaagd.
De Volkskrant-recensent vermoedt dat de opening van de tentoonstelling van Mr Brainwash in scène is gezet: ‘Nee
– netjes uitbetaalde figuranten, dat zijn het.’ Ik heb dat idee ook. Er kwamen duizenden mensen op af. In de
documentaires heb ik gezien dat Thierry een paar posters en werken maakte ter promotie, maar in Los Angeles
hangen er miljoenen reclameposters, en zijn er duizenden graffitiwerken. Dus een poster of kunstwerk valt niet op.
Niet zo realistisch dat daar dan zoveel mensen op afkomen.
Maar of het nu nep of waargebeurd is, de film is zoals de Volkskrant zegt inderdaad een echte ode aan de street art.
Je ziet niet alleen de mooie plaatjes die worden gemaakt, maar ook hoe het werk gemaakt wordt en de creativiteit
die je daarvoor nodig hebt. Je krijgt als kijker meer respect voor de street art kunstenaars. In die opzet is Banksy (als
hij het is) sowieso geslaagd.

4E