© Baldwin & Wyplosz 2006

Ekonomia e Kosoves
dhe BE-së
© Baldwin & Wyplosz 2006

Kapitulli 1
Historia

Periudha e hershme e pas-luftës
• Paraqitet një klimë për ndryshime radikale:
– Faktet:
Death toll The Economic Set-Back: Pre-
war year when GDP equalled
that of 1945
Austria 525,000 1886
Belgium 82,750 1924
Denmark 4,250 1936
Finland 79,000 1938
France 505,750 1891
Germany 6,363,000 1908
Italy 355,500 1909
Netherlands 250,000 1912
Norway 10,250 1937
Sweden 0 GDP grew during WWII
Switzerland 0 GDP grew during WWII
UK 325,000 GDP grew during WWII

•Një klimë për ndryshime radikale:
– Imazhet
Reichstag, 1945
Frankfurter Allee, 1945

• Një klimë për ndryshime radikale:
– Imazhet
Brandenburg Gate

– Imazhet
Unter der Linden, 1945 Unter der Linden, 1997

– Imazhet
Berlin Cathedral, 1945 Berlin Cathedral, 1997

– Imazhet

– Imazhet
Rotterdam, 1940

– Imazhet
Verona 1945

– Imazhet
Londra 1940

– Imazhet
Londra 1940

– Imazhet
Londra Lindore, 1940

Pyetja kryesore në vitin 1945
• “Si mundet Europa të shmang një luftë tjetër?”
– Çka ka shkaktuar luftën? 3 përgjigje
• Fajësimi i humbësit
• Kapitalizmi
• Nacionalizmi destruktiv
– Këto kanë implikuar 3 zgjidhje të pasluftës
• ‘Neuter’ Germany , Plani i Morgenthau, 1944
• Adaptimi i komunizmit
• Ndjekja e integrimit Europian
• Përfundimisht ka fituar integrimi Europian,
mirëpo kjo ka qenë larg të qenit e qartë në fund
të viteve 1940. © Baldwin & Wyplosz 2006
Shfaqja e një Europe të ndarë
• Lufta e ftohtë fillon.
• BRSS (USSR) e shtyen
komunizmin në Lindje.
• Zonat e UK, Francës dhe
US bashkohen më 1948 Gjermania dhe Berlini ndahen në 4 zona
• Lëvizje drejt krijimit të
qeverisë së Gjermanisë Bllokada e Berlinit
Perendimore
– Bllokada e Berlinit, 1948.
• Zgjidhja e “Neuter
Germany” braktiset në
favor të një Gjermanie të
Perendimore të fortë plus
Integrimin Europian.
Një Europë e ndarë

Kullat e Rojeve të Gjermanisë Lindore

Pika e kontrollit Charlie, 1961

Hapat e Parë
• Hapat e parë: OEEC and EPU
– OEEC (Organizata për Bashkëpunim
Ekonomik Europian), dhe EPU (Unioni i
Pagesave Europiane)
– OEEC dhe EPU janë themeluar në
konjuksion me Planin e Marshall në vitin
1948.
– OEEC ka koordinuar shpërndarjen e
ndihmës dhe e ka nxitur liberalizimin e
tregtisë.
– EPU ka lehtësuar pagesat dhe se ka nxitur
liberalizimin tregtar. © Baldwin & Wyplosz 2006
Nevoja për një integrim
Europian më të thellë
• Pasi që Lufta e Ftohtë i gjasonte më shumë
luftës, u bë i nevojshëm armatimi i Gjermanisë
Perëndimore.
– Në vitin 1949 u themelua Republika Federative e
Gjermanisë 1949.
– Mirëpo Gjermania e fuqishme dhe e pavarur ishte një
ide e frikshme për shumë, madje edhe për shumë
Gjermanë.
– Ndjenja më e përhapur: më së miri ishte që në
superstrukturën Europiane të vendosej një Gjermani
Perendimore e fortë ekonomikisht dhe ushtarakisht.
– Problemi: OEEC ishte shumë e dobët për të penguar
luftën ndërmjet fuqive të Europës Perëndimore.
Dy drejtimet e integrimit
Europian
• Federalizimi dhe Ndër-qeveritarizmi
– Mosmarrëveshje e menjëhershme mbi
thellësinë e integrimit Europian
• Federalizmi – institucionet supranacionale
• Ndër-qeveritarizmi – kombet mbajnë të gjithe
sovranitetin
• Iniciativat ndërqeveritare
• OEEC (1948), Këshilli i Europës (1949), EFTA
(1960)
• Iniciativa Federale
• ECSC (1951), EEC (1958)
1960-1973, dy qarqet jo-
bllokuese
IS
EFTA-7
NL
B D
L N
S FIN
F
I DK
EEC-6 UK
P A
IR CH
L
Arranzhmanet Tregtare të Europës Perëndimore në vitet

: 1960
E EFTA-7 dhe EEC-6 formojnë dy qarqe jo-bllokuese
GR

Evolucioni në dy Qarqe
Përqëndruese
• Ka vazhduar liberalizmi preferencial në EEC dhe EFTA
– (Unioni doganor i EEC’s FTA e EFTA’s është kompletuar deri më 1968)
• Janë shfaqur efektet diskrimunese që i ka çuar EFTA-t e reja t’i
bashkohen EEC
– Shmangja e tregtisë krijon forca për përfshirje
– Përderisa EEC zgjerohet, përforcohen
forcat për përfshirje
• Kur UK vendos që të aplikojë në
EEC (1961), 3 EFTA të tjera
gjithashtu e ndërrojnë mendjen.
– De Gaulle’s thotë ‘JO’ (dy herë)

Evolucioni në dy Qarqe
Përqëndruese
• Zgjerimi i parë, 1973
• Pranohen UK, Danimarka, Irlanda & Norvegjia
(Norvegjezët thojnë jo në referendum)
• Zgjerimi i EEC përforcon ‘forcën e
përfshirjes’ mbi EFTA të tjera
– EFTA të mbetura nënshkruajnë
marrëveshje FTA me EEC-9
– Pse nuk u nënshkruan FTA më parë?
• Efekti Domino i zvogëlimit të barierrave
• I pari brenda EEC6 → zgjerimi → EEC-EFTA
FTAs
Qy qarqet përqëndruese
Arranzhmanet Tregtare të Europës Perëndimore
në mesin e: viteve-1970s
IS
FIN
DK N
S
NL
UK B D
IRL L
EEC-9
F A
I
CH EFTA-7
P
E
GR

Euro-pesimizmi, 1975-1986
• Shoket politike:
– ‘Kompromisi i Luksemburgut’ (1966) + zgjerimi
çon deri tek bllokimi i vendim-marrjes.
• Shoket ekonomike:
– Bretton Woods rrënohet, 1971-1973.
• Sekmat e integrimit monetar dështojnë (përveq
brenda bllokut të DM).
– Shoket e ofertës së vitit 1973 dhe 1979 janë të
shoqëruara me stagflacion.
– Dështimi i integrimit më të thellë tregtar.
– Rritja e kostove të Politikës së Përbashkët të
Bujqësisë krijon fërkime në lidhje me buxhetin.
Pikat e ndritshme
• Demokracia në Spanjë, Portugali dhe Greqi
• Greqia bashkohet më 1981
• Spanja dhe Portugalia bashkohen më 1986 pas
bisedimeve të gjata dhe të vështirra
• Vendoset EMS në vitin 1979 dhe se punon mirë
• Traktatet e Buxhetit
• Vendimi i vitit 1979 në Cassis de Dijon ndërtohet
mbi vendimin e vitit 1974 në Dassonville
– Ka sfiduar validitetin e rregullave nacionale të cilat
prezentojnë barierra jo-tarrifore ndaj tregtisë.
– Prezantohet Parimi i Njohjes Reciproke.

Qarqet më të thella: programi i
tregut të vetëm
• Njohja reciproke si një kërcënim ndaj kontrollit të
rregullatorit nacional?
• Si të kthehet qeveria përsëri në kontroll?
• Delor e lanson kompletimin e tregut të brendshëm me
Aktin e Vetëm Europian
– Krijimi i një hapësire pa frontierë (kufij, barriera) të
brendshëm në të cilën sigurohet lëvizja e të mirave,
personave, shërbimeve dhe kapitalit.
• Ndryshimet e rendësishme institucionale, posaçërisht
lëvizja kah votimi maxhoritar në lidhje me çështjet e
Tregut të Vetëm.
– Njohja reciproke disciplinohet me harmonizimin minimal
– Procedurat vendim-marrëse më efikase lejojnë marrëveshje
mbi standardet minimale Direktiva mbi “Qasjen e Re”.
Programi i Tregut të Vetëm, EC92
• Elementet bazë
– Liberalizimi i tregtisë së të mirave
• Përshpejtimi ose eliminimi i formaliteteve kufitare,
• Harmonizimi i normave të TVSH brenda
intervaleve të gjera
• Liberalizimi i prokurimit qeveritar
• Harmonizimi dhe njohja reciroke e standardeve
teknike të prodhimit, paketimit dhe marketingut
– Liberalizimi i Tregtisë së Faktorëve
• Heqja e të gjitha kontrolleve të kapitalit (!!!), dhe
integrimi më i thellë i tregut të kapitalit
• Liberalizimi i politikave ndërkufitare të hyrjes në treg,
Efekti Domino, pjesa II
• Integrimi më i thellë në EC-12 ka
përforcuar ‘forcën e përfshirjes’ së EFTA-
ve të mbetura
• Fundi i Luftës së Ftohtë e ka dobësuar
rezistencën e EFTA-ve ndaj anëtarësimit
në EC.
• Rezultatet e ‘forcës së përfshirjes’
– EEA – iniciativa të zgjerohet në tregun e vetëm të
EFTAs.
– Aplikacionet për anëtarësi nga të gjitha
EFTA-t, përveq Islandës.
• Qarqet e përqëndruara, por të dyja më të
thella.
Zgjerimi i katërt
• 1994, Pranohen,
1994
Austria,
Finlanda,
Norvegjia 1973
(Norvegjezët
2004
votojnë kundër
përsëri). 1958
Cyprus
1973 Malta
1981
Dështimi i ngadalshëm i Komunizmit
dhe kollapsi spektakular
• Kah vitet 1980, sistemi i Europës
Perendimore u tregua si superior, për shkak
të dështimit të ngadaltë të ekonomisë së
planifikuar (socialiste).
• Deri më 1980, Sovjetikët i shmangën
përpjekjet e reformave (presioni ekonomik
dhe ushtarak).
• Fillojnë ndryshime në BRSS për shkak të
papërshtatshmërive të sistemit ekonomik.
– Reformat e turpshme pro-tregut (perestroika).
– Hapja (glasnost). © Baldwin & Wyplosz 2006
Revolucionet në vendet CEEC
– Qershor 1989 lëvizja e punëtorëve “Solidariteti’
detyroi zgjedhje të lira parlamentare në Poloni në të
cilat komunistët humbën
• Moska e pranoi qeverinë e re Polake.
– Qasja e Moskës e të mbajturit larg të duarve ndaj
zgjedhjeve në Poloni shkaktoi një zingjir të
ngjarjeve.
• Reformistët në partinë komuniste hungareze bënë presion për
demokraci dhe Hungaria i hapi kufijtë e saj me Austrinë,
kështu pra mijëra Gjermano Lindorë lëvizën në Gjermaninë
Perendimore përmes Hungarisë dhe Austrisë.
• Protesta masive në Gjermaninë Lindore; Muri i Berlinit bie më
9 Nëntor 1989.
• Fundi i vitit 1989: demokracia në Poloni, Hungari,
Çekosllovaki, Gjermani Lindore (unifikimi më 1990).
BRSS kollapson
• 1990, Estonia, Latvia and Lituania –
e deklarojnë pavarësinë e tyre nga
BRSS.
• Fundi i vitit 1991,Bashkimi Sovjetik
ndahet vetë.
• Përfundon Lufta e Ftohtë pa asnjë të
shtënë.
• Përfundon ndarja ushtarake e
Europës.

EU-ja reagon
• Unioni Europan ka reaguar me shpejtësi
ndaj këtij termeti gjeopolitik duke siguruar
ndihma dhe hua emergjente ndaj
demokracive fluturuese.
• Nënshkrimi i ‘Marrëveshjeve të Europës’
me kombet e lira të reja në Europën
Qëndrore dhe Lindore
– Këto janë marrëveshjet e tregtisë së lirë me
premitimin e integrimit më të thellë dhe të
ndimës së mëtutjeshme.

Prej Kopenhagës në Kopenhagë
• EU thotë se vendet e CEE mund t’i bashkohen EU-
së (Qershor 1993).
– Vendosen kriteret e famshme të Kopenhagës për
anëtarësim.
• stabiliteti i institucioneve që garantojnë demokracinë,
• sundimi i ligjit,
• të drejtat e njeriut dhe respekt për dhe mbrojten e minoriteteve,
• Ekzistenca e një ekonomie funksionale të tregut si edhe të
kapacitetit për tu ballafaquar me presionet konkurruese dhe
forcës së tregut brenda Unionit.
• Samiti i Kopenhagës në Dhjetor të vitit 2002 thotë
se 10 vende të CEE mund të bashkohen më 2004.
• Zgjerimi i 5-të në Maj 2004
Unifikimi Gjerman dhe Maastricht-i
• Unifikimi Gjerman i vjerrur në vitet 1990 i hap derën
‘pazarit të madh’ (Mitterrand, Kohl).
– Gjermania e jep DM për Unionin Monetar Europian dhe
Gjermania Lindore i bashkohet EU-së pa negociata.
• Jacques Delors propozon rritjen e 2-të radikale në
integrimin ekonomik Europian.
– Formimin e një unioni monetar.
– Idenë e kanë përkrahur Kryetari Francez Francois Mitterrand
dhe Kancelari Gjerman Helmut Kohl.
• Traktati i Maastricht, nënshkruhet më 1992
– Një union monetar nga 1999, dhe valutë të vetme nga 2002
– Gjithashtu përcakton strukturën prej ‘tri shtyllave’ në EU në
mënyrë që të zvogëlohet ‘zvarritja e kompetencave’ në EU
• Kriza e kursit të këmbimit ERM, 1992-1994.

Përgatitja për Zgjerimin Lindor
• Zgjerimi i pashmangshëm i kërkonte EU-
së që të reformonte institucionet e saj
• Katër përpjekje:
– Traktati i Amsterdamit, 1997
– Traktati i Nice, 2000
– Drafti Traktatit Kushtetues, 2003
• Rikonsideruar nga IGC më 2003
– Traktati Kushtetues, Qershor 2004.

Traktati i Amsterdamit
• Ka dështuar të reformojë institucionet
kryesore
• E ka pastruar Traktatin e Maastricht
– Më shumë politika sociale, fuqitë e Parlamentit
janë përforcuar në mënyrë modeste
– Integrim fleksibil, është prezantuar
bashkëpunimi më i afërt
• Mbetjet e Traktatit të Amsterdamit
– Rregullat e votimit në Këshillin e Ministrave,
– Numri i komisionerëve,
– Zgjerimi i çështjes së mbuluar nga votimi
maxhoritar © Baldwin & Wyplosz 2006
Traktati i Nice
• Janë pajtuar reformat e institucioneve
kryesore, por janë kryer dobët
– Rregullat e votimit të këshillit mbetën shumë
komplekse dhe se ato e reduktojnë aftësinë e
EU-së që të veprojë me më shumë anëtarë
– Asnjë zgjerim i rëndësishëm i votimit maxhoritar
– Bërja e zgjidhjeve të ndryshme për Komisionerë
– Asnjë reformë në vendim-marrjen e ECB-së
• Përgjithësisht, shihet si një dështim
• Ndryshimet kryesore rivizitohen në draftin
e Traktatit Kushtetues, 2003
Traktati Kushtetues
• Rregulla të përmirësuara të vendim-
marrjes për Këshillin e Ministrave dhe më
shumë votim maxhoritar.
• Përfshirja e Kartës së të Drejtave
Fundamentale.
• Gjërat e tjera ku Traktati Kushtetues nuk
kërkohet strikt:
– Shumë ‘gjeste’ dhe pastrime.
– Lëviz në drejtim të vendim-marrjes së
kuptimtë në politikën e jashtme.
– Shumë pika de facto janë kthyer në de jure.
Problemet e Traktatit Kushtetues
• Franca dhe Holanda refuzojnë Traktatin
Kushtetues në verë të vitit 2005.
• Liderët e EU suspendojnë afatin e ratifikimit. Hapat
e ardhshëm janë të pasigurtë që nga fillimi i 2006.

© Baldwin & Wyplosz 2006

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

© Baldwin & Wyplosz 2006

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Ekonomia e Kosoves