Narząd słuchu

Funkcje

• Odbieranie fal dźwiękowych przez ucho

• Rozróżnianie częstotliwości (wysokość fali) i głośności (amplituda fali)
• Słyszymy fale z zakresu 16-20000 Hz (mowa od 300 do 3000Hz)
• Przewodzenie do OUN i dekodowanie

Budowa ucha

Przewodzenie powietrzne

Układ kosteczek

• Punkt błony bębenkowej do którego jest przymocowany koniec rękojeści młoteczka jest stale pociągany
przez mięsień napinacz błony bębenkowej - utrzymuje napięcie błony bębenkowej - pozwala to przewodzić
drgania akustyczne do kosteczek przez błonę
• Więzadła pomiędzy kosteczkami powodują że młoteczek i kowadełko działają jak jedna dźwignia- punkt
podparcia jest na granicy błony bębenkowej
• połączenie przegubowe pomiędzy kowadełkiem a strzemiączkiem - popycha okienko owalne i płyn ślimaka
gdy rusza się błona bębenkowa

Dopasowanie impedancji przez układ kosteczek

• Wydawać by się mogło, że dźwignia powstała z ułożenia kosteczek słuchowych zwiększa amplitudę ruchu-
natomiast amplituda ruchu strzemiączka spowodowana drganiami akustycznymi stanowi jedynie ¾
amplitudy rękojeści młoteczka
• Układ kosteczek redukuje zakres ruchu, ale zwiększa jego siłę (o około 1.3 raza- wynika to z różnicy długości
ramion dźwigni, czyli ramion młoteczka do ramienia kowadełka)
• Powierzchnia błony bębenkowej/okienka owalnego = 17/1
• Ostateczne wzmocnienie= 17x1.3 ≈ 22 razy – wzmocnienie jest potrzebne, ponieważ płyn w ślimaku ma dużo
większą bezwładność niż powietrze
• Układ kosteczek dopasowuje oporność akustyczną i siły pomiędzy falami dźwiękowymi w powietrzu, a
drganiami w płynie ślimaka
 • Przy braku błony bębenkowej lub kosteczek czułość ucha spada o około 15-20dB, przez co normalną mowę
słyszymy jako szept

Osłabienie dźwięku
Realizowane przez skurcz mięśnia napinacza błony
bębenkowej i strzemiączkowego – usztywniają
kosteczki słuchowe = odruch strzemiączkowy
(działa po ok. 40 do 80 ms)
Osłabienie o ok. 30-40 dB
Mięsień strzemiączkowy jest m. poprzecznie
prążkowanym

Znaczenie odruchu:
Ochrona ślimaka przed nadmiernymi wibracjami
Wytłumienie dźwięków o niższej częstotliwości-
pozwala się skupić na dźwiękach o częstotliwości
>1000 Hz
Zmniejszenie czułości dźwięku na własną mowę

Przewodzenie kostne dźwięku

Ślimak jest otoczony jamą kostną- drgania całej czaszki

powodują wibracje płynu w ślimaku

W normalnych warunkach to przewodzenie nie jest w stanie

zastąpić przewodzenia przez układ kosteczek słuchowych

Ślimak – budowa

W uchu wewnętrznym występują 2 błony:

• Błona przedsionkowa (Reissnera)

• Błona podstawna

Dzielą one ślimak na 3 komory:

• Schody przedsionka
• Przewód ślimaka (schody środkowe)
• Schody bębenka

Schody bębenka i przedsionka:

• Łączą się przez szparkę osklepka

• Są wypełnione perylimfą
• Przewód ślimaka wypełniony endolimfą
• Okienko okrągłe oddziela schody bębenka od ucha
środkowego

Funkcje:

• Przenoszenie drgań mechanicznych z błony okienka

owalnego na komórki czuciowe przez zmianę
ciśnienia perylimfy
• Przepływ impulsów elektrycznych z receptorów do
nerwu słuchowego (narząd Cortiego)
• Analiza częstotliwości dźwięku
 • Identyfikacja prostych i złożonych dźwięków, ich zapamiętywanie i symbolika
• Interferencja fal dźwiękowych

Rola okienka okrągłego:

• Ciecz jest nieściśliwa, więc przy wprawieniu jej w ruch na skutek naciśnięcia strzemiączka na błonę okienka
owalnego – błona okienka okrągłego się uwypukla

Proces słyszenia:

1. Młoteczek uderza w strzemiączko, które wprawia w ruch błonę okienka owalnego, co wywołuje ruch cieczy
w ślimaku (zwiększenie ciśnienia)
2. Ruch cieczy wprawia w drgania błonę podstawną z narządem spiralnym
3. Naprężenie błony rzęsek
4. Otwarcie kanałów jonowych dla jonów K+
5. Wniknięcie jonów K+ do komórki, co
skutkuje depolaryzacją ➝ synapsa
(transmiterem glutamina) – w
odróżnieniu od standardowego
mechanizmu depolaryzacji, gdzie jony Na+
wnikają do komórki
6. Przekazywanie impulsu do płata
skroniowego mózgu, tam zachodzi analiza
i interpretacja

• W endolimfie dużo K+, a mało Na+

• W perylimfie mało K+, a dużo Na+
• Dlatego występuje stała różnica
potencjałów pomiędzy nimi- ok. +80mV
➝ jest to tzw. potencjał
wewnątrzślimakowy
• włoski zanurzone są w endolimfie- tam
gdzie dużo potasu – zwiększa to czułość
na słabe dźwięki

Komórki zmysłowe (rzęsate) dzielimy na:

• Zewnętrzne – więcej, ustawione w 3

rzędach, regulują czułość komórek wewnętrznych na różne dźwięki
• Wewnętrzne- mniej, ustawione w jednym rzędzie, właściwy detektor dźwięku
• Każda komórka posiada ok. 100 rzęsek

W narządzie Cortiego dochodzi do zamiany sygnału mechanicznego (ruch błony podstawnej) na sygnał elektryczny
(impuls)
Kodowanie częstotliwości dźwięku:

• Wysokie częstotliwości pobudzają drgania błony u podstawy

• Niskie częstotliwości pobudzają drgania bliżej wierzchołka
ślimaka
• Zależy to od długości rzęsek – ich długość rośnie w kierunku
szczytu ślimaka (przy okienku wibrują rzęski krótkie, pobudzane
przez częstotliwości wysokie, natomiast te dłuższe będą
wibrować przy niskich częstotliwościach)
• Wykrywamy miejsce na błonie podstawnej, które jest
najbardziej stymulowane
• Dla dźwięków o niskiej częstotliwości (od 20 do 2000 Hz) wywołują salwy impulsów nerwowych o tej samej
częstotliwości co wywołujący je dźwięk

Kodowanie natężenia dźwięku (głośność) :

1. Większa głośność ➝ większa energia ➝ większe wibracje ➝ większe pobudzenie komórek włosowatych
➝ szybsze pobudzenie zakończeń nerwowych
2. Większa wibracja ➝ więcej pobudzonych komórek włosowatych (sumowanie przestrzenne) ➝ więcej
zakończeń nerwowych pobudzonych
3. Silna wibracja pobudza także komórki włosowate zewnętrzne

0 dB – próg słyszalności

120 dB – próg bólu

Ośrodek słuchu

Kora słuchowa: górny zakręt płata skroniowego – jego uszkodzenie upośledza zdolność słuchu (uszkodzenie po
jednej stronie redukuje słuch po stronie przeciwnej- włókna się krzyżują)

Kojarzeniowe pola słuchowe: ich uszkodzenie nie upośledza zdolności słuchu, lecz uniemożliwia interpretację
słyszanych dźwięków

Jak rozróżnić kierunek, z którego dochodzi dźwięk?

1. Rozróżnienie różnic w czasie dojścia dźwięku do jednego ucha i do ucha po przeciwnej stronie ( ten
mechanizm działa najlepiej dla częstotliwości poniżej 3000 Hz) – bardziej precyzyjny
2. Różnica w intensywności między dźwiękami dochodzącymi do uszu (lepiej działa dla częstotliwości powyżej
3000 Hz)

Małżowina uszna- funkcje:

• Wzmocnienie i skierowanie dźwięku do przewodu słuchowego

• Przeprowadza spektralną transformację co pozwala na lokalizację dźwięku
• U zwierząt jest także zachodzi przez nie promieniowanie ciepła