Adam Mickiewicz ''Dziady cz.

III”
Czas i miejsce:

Akcja rozpoczyna się 1 listopada 1823 r. w Wilnie w więziennej celi w klasztorze Bazylianów, a kończy dokładnie
rok później na cmentarzu w noc Dziadów.

Bohaterowie:

Konrad - człowiek o wyjątkowej wrażliwości i bogatym życiu wewnętrznym. Przeczuwa istnienie świata
metafizycznego i pragnie go poznać. Poeta przeżywa stany uniesień, wówczas improwizuje, o czym wspomina
się w scenie więziennej (“Bracia! duch jego uszedł i błądzi daleko / ... może przyszłość w gwiazdach czyta” mówi
Józef). Jest gorącym czcicielem Marii Panny (co uratuje go przed ostatecznym potępieniem). Jego podstawowa
cecha ujawnia się już w Małej Improwizacji - jest nią pycha, której symbolem staje się kruk. Pełnia osobowości
Konrada zostanie jednak odkryta w Wielkiej Improwizacji. Tu bohater pokazuje kilka swoich twarzy. Jest poetą
romantycznym, kreatorem - tworzy prawdziwą, żywą poezję, a jego akt twórczy jest taki sam, jak akt boski
(“Pieśń to wielka, pieśń - tworzenie / Taka pieśń jest siła, dzielność / Taka pieśń jest nieśmiertelność!”). Jest
wieszczem narodowym - przewodnikiem. Kocha naród, w pełni się z nim utożsamia (“Nazywam się Milijon - Bo
za milijony / Kocham i cierpię katusze”), pragnie ofiarować mu wolność i nieśmiertelność, ale za cenę
absolutnego podporządkowania. Konrad chce władzy tyrańskiej (“... jeżeli się przeciwią /Niechaj zginą i
przepadną”). Jako niepospolita, równa Bogu istota, pragnie rządzić duszami i uczuciami poddanych i dlatego
poniesie klęskę. Postać ta nosi znamiona bohatera bajronicznego: zbuntowany, niezależny, ma poczucie
wyższości i wyjątkowości, niepokorny, woli zginąć, niż się komukolwiek podporządkować. Jego cechą jest także
prometejski bunt przeciw układom panującym w świecie. W imię miłości do narodu jest gotów wystąpić nawet
przeciw Bogu, porywa się na bluźnierstwa i jest niedaleki od potępienia. Charakterystykę Konrada można
właściwie zamknąć w kilku słowach, które Mickiewicz wkłada w usta jednego z Aniołów:“...on szanował imię
Najświętszej Twej Rodzicielki,On kochał naród, on kochał wiele, on kochał wielu”.

Ksiądz Piotr - bernardyn, odważny, patriota, odwiedza więźniów, podnosi ich na duchu, pociesza. Także
niepospolita osobowość, ale w odróżnieniu od Konrada, najważniejszą cechą duchownego jest pokora. Dzięki
niej ma moc egzorcysty, potrafi zwyciężać złe duchy. Opiera się ich pokusom, wydobywa od nich cenne
informacje o Rollisonie. Pomaga Konradowi podnieść się z upadku, jest tak szlachetny, że bierze na siebie
grzech jego bluźnierstw i dzięki temu “wnosi pokój w dom pychy”. Pokora pozwala także Księdzu Piotrowi
poznać przyszłe losy narodu, o co daremnie prosił Konrad. Zakonnik umie jednak być odważny, nieustraszony i
otwarcie przeciwstawić się tyrańskiej władzy, co widać w scenie przed balem u Nowosilcowa. Ujawnia się przy
tym jego zdolność przewidywania przyszłości (przepowiada śmierć zausznikom senatora, mówi matce Rollisona,
że jej syn żyje). Jego odwaga, przenikliwość i stanowczość sprawiają, że Nowosilcow pozwala mu na widzenie
się z Rollisonem i puszcza wolno. W ostatniej scenie I aktu Ksiądz Piotr udziela Konradowi ostatnich wskazówek,
co do jego przyszłej roli, a co najważniejsze, przepowiada mu wolność.

Senator – okrutnik, który pragnie odzyskać przychylność cara. Śledztwo prowadzi według własnych praw,
często wykorzystując je do własnych interesów. Słynie z organizowania balów. Lubi otaczać się pięknymi
kobietami. Pijak, który roztrwonił majątek. Człowiek bez serca, kat i tyran.

Ewa – dobra i pokorna, wierząca w Boga. Mieszka pod Lwowem z rodzicami i siostrą.

Kapral – Polak, siłą wcielony do wojska carskiego, były legionista.

Jan Sobolewski – więzień, który podczas spotkania wigilijnego w celi Konrada opowiada o wywożeniu uczniów.

Jan Rollison – uczeń gimnazjum, aresztowany jako uczestnik spisku. Załamał się psychicznie pod wpływem
tortur, lecz nie wydał przyjaciół. Kilka razy próbuje popełnić samobójstwo.

Rollisonowa - bohaterka epizodyczna; niewidoma matka studenta, nieludzko potraktowanego przez carskich
siepaczy, wdowa. Prawdziwa tragiczna matka - Polka.

Główne wątki w III części Dziadów

Motyw niewoli Trzecia część „Dziadów” rozpoczyna się prologiem oraz scenami, które rozgrywają się w
więzieniu. W szerszej perspektywie cały naród znajduje się w niewoli zaborcy – działającego w sposób okrutny i
bezwzględny. Dramat Mickiewicza wyraźnie akcentuje fakt, iż niewola ta nie będzie wieczna – stanie się ofiarą
będącą fundamentem budowy nowej, lepszej rzeczywistości.

Motyw Boga Konrad wyzywa Boga na pojedynek, widząc w Stwórcy jedynie rozum i brak wrażliwości na
cierpienia milionów ludzi przyciśniętych brzemieniem niewoli. Z kolei z perspektywy księdza Piotra Bóg jest
miłością i czuwa nad swymi dziećmi. Duchowny nigdy nie wątpi w opiekę Pana nad stworzeniem, wierzy też w
istnienie swego rodzaju planu, który pozwoli oswobodzić ludzi i okrutnie ukarać zło dybiące na wolność.

Motyw buntu Postawa Konrada jest buntem przeciw okrutnej i niemożliwej do zaakceptowania rzeczywistości.
Bohater gotów jest do największych poświęceń w imię zmiany tego stanu rzeczy. Jednak wyzywając Boga na
pojedynek, ściąga on na siebie przekleństwo i znajduje się w posiadaniu demonów.

Motyw poezji Konrad jako poeta cierpi z powodu niezrozumienia. Ludzie słuchają jego pieśni, lecz nie potrafią
ich pojąć, przez co trud wrażliwego twórcy spełza na niczym. Chociaż posiada on szczególne zdolności, a jego
zdolności kreowania dorównują niemal samemu Bogu (przynajmniej w jego mniemaniu), nie potrafi
wykorzystać rzemiosła słowa w pożądanym celu. Brakującego aspektu poszukuje on u Stwórcy, lecz Ojciec
milczy, nie odpowiadając mówcy na jego błagania, prośby i żądania. Być może rząd dusz, o jaki prosi Konrad,
bierze się właśnie z autentycznego odczuwania i pełnej przynależności do ogółu (pieśniarz wynosi się ponad
ludzkość).

Motyw snu - Sen częstokroć odsłania w „Dziadach” płaszczyznę metafizyczną, nienależącą do świata ludzkiego.
To właśnie w jego trakcie bohaterowie przenoszą się w inne przestrzenie, doświadczając zjawisk
niesamowitych, tajemniczych. Sen jest też stanem, w którym człowiek staje się znacznie bardziej podatnym na
działanie dobrych i złych duchów.

Motyw patriotyzmu - Patriotyzm ukazany w dziele Mickiewicza jest patriotyzmem konspiracyjnym.

Bohaterowie kojarzeni z ojczyzną muszą działać w ukryciu, nie mogą ujawniać się ze swymi przekonaniami.
Jednak słowa Piotra Wysockiego: Nasz naród jak lawa, / Z wierzchu zimna i twarda, sucha i plugawa; / Lecz
wewnętrznego ognia sto lat nie wyziębi, / Plwajmy na tę skorupę i zstąpmy do głębi zdają się zapowiadać
wielkie wydarzenia i podkreślać fakt, iż duch narodu jest nieśmiertelny.

Motyw matki - Matką ukazaną w trzeciej części „Dziadów” jest pani Rollisonowa. Kobieta ta zdolna jest uczynić
wszystko, by wywalczyć wolność dla syna. Omamiona przez Nowosilcowa wypowiada wiele komplementów
pod jego adresem, zapominając o krzywdach przezeń wyrządzonych. Kiedy okazuje się, że została okłamana,
zdolna jest zaryzykować własnym życiem, by zdobyć choć namiastkę sprawiedliwości.

Motyw cierpienia - W „Dziadach” obok cierpienia jednostkowego pojawia się także cierpienie całego narodu.
Tysiące młodzieńców wywożone są na Sybir, gdzie giną, pracując dla krwiożerczego cara. Jednak wizja księdza
Piotra wyraźnie podkreśla fakt, iż stan też nie jest bezcelowy – ofiara ta stanie się drogowskazem dla przyszłych
pokoleń, doda im siły i odwagi, sprawi, że ukochają wolność.

Motyw dziadów-Trzecia część dramatu Mickiewicza kończy się tytułowym obrzędem. Tym razem nie rozgrywa
się on w kaplicy, lecz na cmentarzu, a oczom guślarza i kobiety ukazują się charakterystyczne zjawy. W ten
sposób zaakcentowany zostaje fakt, iż ciemiężyciele i okrutnicy nie znajdą spokoju po śmierci ani nie otrzymają
pomocy od żyjących, będąc skazanymi na wieczne męki.

Streszczenie krótkie

Sc. I tzw. więzienna: samotny więzień śpi w celi. Nad nim stoi anioł, który przepowiada mu wolność. Więzień
budzi się, ale zapowiedź wolności nie cieszy go - wie, że w zniewolonym kraju nikt nie może czuć się wolny. Jest
jednak gotów do wielkich czynów, na znak tej gotowości zmienia imię z „Gustaw” na „Konrad”.

Sc. II Wielka Improwizacja: w celi Konrada, która jest największa, zbierają się w Wigilię inni więźniowie. Tu
opowiadają o swoim aresztowaniu, losie bliskich, innych więźniów. Jan Sobolewski opowiada o zsyłce na
Syberię kolejnej grupy studentów. Wszyscy zostali oskarżeni o spisek przeciwko carowi, nikt ich nie bronił,
śledztwo toczyło się w tajemnicy, zapadły bezprawne i niesprawiedliwe wyroki. Konrad wygłasza Wielką
Improwizację - wyraz prometejskiego buntu przeciw takiemu losowi Polaków. Konrad żąda od Boga władzy nad
swoim narodem, bo chce go uczynić wielkim. Posuwa się na granicę bluźnierstwa.
Sc. III Egzorcyzmy: do celi Konrada wchodzi ksiądz Piotr i odprawia egzorcyzmy, bo Konrad został opanowany
przez szatana. Moralna czystość i pokora księdza pozwala mu zapanować nad diabłem, który zmuszony
egzorcyzmami nie tylko opuszcza duszę Konrada, ale mówi, że Rollison - także więzień - może zostać
uratowany, jeśli otrzyma przed śmiercią Komunię św.

Sc. IV Widzenie Ewy: w jednym z dworków młoda dziewczyna śni o tym, że stroi kwiatami obraz Matki Boskiej.

Sc. V Widzenie Księdza Piotra: w swojej celi ksiądz Piotr dostępuje zaszczytu poznania przyszłych losów Polski,
która jako „Chrystus narodów” zbawi całą Europę przez swoją ofiarę.

Sc. VI Sen Senatora: szatani dręczą Senatora snami.

Sc. VII Salon warszawski: w Warszawie, w jednym z arystokratycznych salonów ma miejsce spotkanie
towarzyskie. Zgromadzone przy stoliku damy narzekają, że odkąd senator Nowosilcow opuścił Warszawę i
wyjechał do Wilna, nikt nie potrafi urządzić prawdziwego balu. Zgromadzeni przy drzwiach słuchają historii
narodowego męczennika, Cichowskiego, którą opowiada Adolf. Scena kończy się znaną charakterystyką
Polaków: „nasz naród jak lawa...”.

Sc. VIII Pan Senator (bal u Senatora): przed senatorem staje matka Rollisona, pani Rollison, która błaga, by
zwrócił jej syna. Senator udaje, że nie wie, o kogo chodzi. Potem obiecuje się zająć sprawą. Następnie
przesłuchuje księdza Piotra i udaje się na bal. W trakcie balu ginie Doktor, któremu śmierć przepowiedział
ksiądz, a pani Rollisonowa wdziera się do sali balowej ze skargą, że jej syna wypchnięto przez okno z celi.
Oskarża o to Nowosilcowa. Prowadzony na przesłuchanie Konrad mija się na schodach pałacu Nowosilcowa z
księdzem Piotrem, który przepowiada mu wolność i ważną misję.

Sc. IX Noc Dziadów: Guślarz i tajemnicza kobieta widzą ducha z raną na czole. Kobieta rozpoznaje w nim
ukochanego.

Plan wydarzeń:
1. Symboliczna przemiana Gustawa w Konrada.
2. Spotkanie więźniów w celi Konrada:
a). opowieść Jana o męczeństwie Janczewskiego i Wasilewskiego,
b). bluźniercza pieśń Jankowskiego,
c). „pieśń zemsty” Konrada,
d). „mała improwizacja”.
3. Wielka improwizacja:
a). rozważania o samotności poety,
b). gloryfikacja własnej siły twórczej,
c). wcielenie w duszę narodu,
d). żądanie boskiej władzy,
e). wyzwanie Boga na pojedynek,
f). bluźnierstwo.
4. Odprawienie egzorcyzmu nad Konradem przez księdza Piotra.
5. Widzenie Ewy.
6. Widzenie księdza Piotra.
7. Sen Senatora.
8. Salon Warszawski - konfrontacja patriotów i konformistów .
9. Starania pani Rollison o uwolnienie syna.
10. Proroctwo księdza Piotra – zapowiedź śmierci Doktora i Bajkowa.
11. Bal u Senatora.
12. Wypadek Rollisona – rozpacz i oskarżenia matki wobec Senatora.
13. Doktor rażony piorunem.
14. Spotkanie księdza Piotra i Konrada – przepowiednia o uwolnieniu.
15. Przybycie upiorów Doktora i Bajkowa w noc dziadów.
16. Obserwacja ducha Konrada przez kobietę i Guślarza.
17. Podróż kibitek ze skazańcami w głąb Rosji.
18. Przybycie więźniów do Petersburga.
19. Spotkanie pielgrzyma z tajemniczym Polakiem.
20. Rozmowa podróżnego z rosyjskim wieszczem pod pomnikiem Piotra I.
21. Przegląd wojska – śmierć młodego Litwina.
22. Spotkanie pielgrzyma z Oleszkiewiczem – zapowiedź upadku cara.
 Adam Mickiewicz ''Pan Tadeusz''
Czas i miejsce:

Akcja Pana Tadeusza rozgrywa się na Litwie w dworku Soplicowie oraz w Dobrzynie, rozpoczyna się latem 1811
roku (obejmuje pięć dni), kończy się wiosną roku 1812 (jeden dzień).

Bohaterowie:

Tadeusz - dwudziestoletni chłopak, który przybywa do Soplicowa z Wilna, gdzie się kształci, jest bratankiem
Sędziego, synem Jacka Soplicy. Dopiero wchodzi w dorosłość i świat ma przed nim jeszcze wiele tajemnic. Jedną
z nich są kobiety. Tadeusz zupełnie ich nie zna, właśnie dlatego z taką łatwością daje się uwodzić podstarzałej
Telimenie, która jest dla niego zjawiskowo piękna i powabna. Zosia jest jego pierwszą miłością. Jest wierny,
uczciwy, został wychowany w tradycji patriotycznej, zachowuje polskie obyczaje i stara się sprostać zasadom
grzeczności i dobrego wychowania, o których tyle mówi Sędzia. Walka w wojsku napoleońskim sprawia, że
Tadeusz dojrzewa, staje się świadomym swych obowiązków wobec ojczyzny patriotą. Oznaką tego jest
uwłaszczenie chłopów, którego dokonuje, występując w roli dobrego ojca, troszczącego się o los włościan. Wraz
z Zosią Tadeusz tworzy wzorcową polską parę nowych czasów.

Zosia - wychowanka Telimeny, córka Ewy Horeszkówny. Młoda dziewczyna we wszystkim słuchająca swej
opiekunki, która imponuje jej obyciem towarzyskim. Bez Telimeny Zosia (mimo, że spędziła pewien czas w
Petersburgu i w Wilnie) czuje się bardzo niepewnie - o ile uzasadnione jest jej zawstydzenie wobec
niespodziewanych odwiedzin Tadeusza w jej pokoju, o tyle jej ucieczka przed Hrabią dowodzi przesadnej
płochliwości. Dopiero w trakcie akcji poematu w Zosi budzi się kobieta. W narzeczonej z ks. XII - prawdziwej
Litwince, zachowującej się z dużą godnością, będącej partnerką Tadeusza i już czującej się gospodynią - trudno
rozpoznać młodziutką, piękną “dzikuskę” z księgi I. Zosia jest przedstawiana jako ulotne, niemal metafizyczne
zjawisko: kiedy Tadeusz widzi ją po raz pierwszy wygląda jak w aureoli (blask słońca), podczas zaręczyn, w
zielonej sukni i wieńcu z kwiatów, “rządzi tańcem, jak anioł nocnych gwiazd obrotem”. Doskonale czuje się w
swej roli, z pewnością będzie szczęśliwą żoną Tadeusza.

Jacek Soplica - ostatnie ogniwo w łańcuchu przemian Mickiewiczowskiego bohatera. Brat Sędziego, ojciec
Tadeusza i jego opiekun, który z daleka śledzi los syna i Zosi, córki jego ukochanej Ewy. W młodości przeżył
głęboki zawód miłosny, który był powodem jego moralnego upadku - unieszczęśliwił matkę Tadeusza, której nie
kochał, zabił Stolnika, przez co został ogłoszony zdrajcą. To wywołało u Jacka wewnętrzną przemianę. Dawniej
pyszny i butny teraz stał się pokorny, przyjął nazwisko Robak i w mnisim przebraniu podjął się służby dla kraju.
Walczył (Hohenlinden, Somosierra), był więziony, zsyłany, skazywany na ciężkie roboty (Szpilberg). Mimo to z
uporem realizował swój model patriotyzmu. Jest skromny, cichy, konsekwentny, uparty. Cieszy się wśród
szlachty ogromnym autorytetem. W roli emisariusza przygotowuje powstanie na Litwie. Jacek to już nie
indywidualista, jest częścią wielkiej społeczności patriotów, którzy wspólnymi sitami pragną wyzwolić ojczyznę.
Udaje mu się opiekować Tadeuszem i śledzić los Zosi. Chce żeby stworzyli szczęśliwą parę. Jako jedyny spośród
Mickiewiczowskich bohaterów odnosi sukces. Gerwazy przebacza mu zabójstwo Stolnika, zostaje pośmiertnie
zrehabilitowany, wszyscy poznają jego prawdziwe nazwisko, pozostanie w pamięci jako narodowy bohater.
Właśnie to pozwala uznać Jacka Soplicę za bohatera nowego typu - reprezentatywnego dla losu wielu patriotów
Polski porozbiorowej.

Sędzia Soplica - gospodarz Soplicowa, brat Jacka, gorący patriota, zachowuje w swojej posiadłości staropolskie
obyczaje i tradycje. Opiekuje się Tadeuszem, ale respektuje wolę Jacka co do losu syna. Odbywa z bratem
tajemnicze, poufne rozmowy. Nosi się po staropolsku (kontusz, pas słucki), gospodarskim okiem dogląda
wszystkich prac. Jest niezmiernie gościnny, przyjmuje nawet Hrabiego, z którym procesuje się o stary zamek.

Telimena - niemłoda, ale jeszcze piękna opiekunka Zosi, mieszkanka Petersburga, opowiada o swoich
towarzyskich osiągnięciach, których dowody chowa rzekomo “w biurku”, szuka męża, jest bezkrytyczna, skoro
uwodzi Tadeusza, potem wiąże matrymonialne nadzieje z Hrabią, wreszcie zostaje żoną Rejenta.
Główne wątki

Motyw domu- domem jest ojczyzna, "kraj lat dziecinnych", ale także dworek szlachecki w Soplicowie, który
stanowi wzór szlacheckiego życia, dla mieszkańców jest powodem do dumy.

Motyw dzieciństwa- w "Panu Tadeuszu" dzieciństwo jest tą utraconą arkadią. Poeta w "Inwokacji" przywołuje
Litwę - "kraj lat dziecinnych". To miejsce pełne ciepła, radosne, do którego człowiek chętnie powraca i za
którym tęskni.

Motyw sporu- jednym z trzech głównych wątków fabularnych "Pana Tadeusza" jest spór o zamek między
Soplicami a Horeszkami. Konflikt istnieje również między Asesorem i Rejentem i dotyczy ich psów myśliwskich.
Spór ten kończy się remisem, gdyż zająca oba charty dopadają jednocześnie.

Motyw przyrody- w utworze Adama Mickiewicza przyroda odgrywa istotną rolę. Poeta opisuje plastycznie
litewskie krajobrazy, wykorzystuje barwy, światło i ruch. Natura w epopei urasta do rangi bohatera literackiego.
Motyw ten przeplata się w wielu innych pozycjach literackich.

Motyw miłości- miłość między Jackiem Soplicą a Ewą Horeszkówną była niespełniona, nieszczęśliwa. Uczucie
między Tadeuszem a Zosią z kolei to przykład miłości szczęśliwej. Była ona jednocześnie spełnieniem marzenia
Jacka Soplicy o zawarciu zgody między Soplicami i Horeszkami.

Motyw miłości do ojczyzny- dzieło zrodziło się z ogromnej miłości do ojczyzny oraz tęsknoty za krajem.
Soplicowo to oaza polskich tradycji i obyczajów: "Tam się człowiek napije, nadysze Ojczyzny!" Motyw ten
przeplata się w innych pozycjach literackich, między innymi w: "Odprawie posłów greckich" Jana
Kochanowskiego, "Powrocie posła" Juliana Ursyna Niemcewicza, "Konradzie Wallenrodzie" Adama Mickiewicza,
"Dziadach" części III Adama Mickiewicza, "Kordianie" Juliusza Słowackiego, "Trylogii" Henryka Sienkiewicza,
"Przedwiośniu" Stefana Żeromskiego.

Motyw przemiany- Jacek Soplica z awanturnika i zabójcy przemienia się w oddanego i prawego żołnierza,
skromnego emisariusza, przyjmuje nazwisko Robak na znak pokory.

Streszczenie krótkie

Do rodzinnego domu przyjeżdża ze szkół w Wilnie na wakacje młody Tadeusz. Okazuje się, że Soplicowo,
majątek jego opiekuna Sędziego Soplicy, jest pełne gości, którzy zjechali tu, aby uczestniczyć w procesie o stary
zamek, niegdyś własność bogatego magnata Stolnika Horeszki. Proces toczy się między ostatnim krewnym
Horeszki, Hrabią i Sędzią Soplicą.

Wieczorem Tadeusz bierze udział w uczcie, na której uwodzi go ciotka Telimena. Tadeusz myśli, że to ona jest
śliczną dziewczyną, którą zaskoczył rankiem (Zosia mieszkała w pokoju Tadeusza w czasie jego nieobecności w
dworku). O wdzięki Zosi stara się także nieco starszy od Tadeusza hrabia z rodu Horeszków. Następnego dnia
okazuje się, że niedźwiedź opuścił matecznik i można na niego zapolować - wszystkich pochłaniają
przygotowania do łowów na króla puszczy. Polowanie rozpoczyna się wczesnym rankiem. Nieco później w
karczmie Jankiela pojawia się ksiądz Robak, który namawia okoliczną szlachtę, by zatroszczyła się o
przygotowanie Litwy na przyjęcie wojsk Napoleona, który już się zbliża.

Myśliwi odnoszą sukces - niedźwiedź zostaje zabity. Wieczorem podczas kolejnej uczty wybucha spór między
Soplicą a Hrabią. Zamiast ogólnie spodziewanej zgody, Hrabia zrywa porozumienie i postanawia przedłużyć
proces i starać się o odzyskanie zrujnowanego zamku.

Agitacyjne działania Robaka wykorzystuje wierny sługa Horeszków - Gerwazy - który namawia zaścianek
Dobrzyńskich do zajazdu na Soplicowo. Jeszcze tego samego dnia wieczorem Dobrzyńscy napadają na
Soplicowo. Już rankiem okazuje się jednak, że to nie oni zwyciężyli w walce. Ktoś zawiadomił o bitwie
stacjonujących w okolicy Rosjan, którzy pojmali szlachtę z Dobrzyna i rozpanoszyli się w Soplicowie. Na ratunek
pospieszył Robak z przywódcą rodu Dobrzyńskich, Maćkiem nad Maćkami. Udało im się wyzwolić Dobrzyńskich
a następnie pokonano Rosjan. Jeszcze tego samego wieczora po odbyciu spowiedzi i wyznaniu swoich win
zmarł zraniony kulą w czasie bitwy z Rosjanami ksiądz Robak, który okazał się być Jackiem Soplicą.

Tymczasem młodzi żołnierze musieli uchodzić z majątku, bo groziło im aresztowanie. Byli wśród nich Tadeusz i
Hrabia, którzy wyruszyli walczyć w Legionach Polskich. Po upływie roku ponownie pojawili się w dworku, tym
razem jako legioniści, bohaterowie. W Soplicowie wydano ucztę na cześć polskich generałów służących pod
dowództwem Napoleona. Odbyły się także zaręczyny Tadeusza i Zosi. Jacek Soplica został oficjalnie
zrehabilitowany (miał na Litwie opinię zdrajcy narodowego, ponieważ z jego ręki zginął Stolnik Horeszko,
zwolennik Konstytucji 3 maja).

Plan wydarzeń:
1. Powrót Pana Tadeusza do Soplicowa
2. Poznanie dziewczyny z ogrodu
3. Kolacja na zamku
a. Oczekiwanie na Telimenę
b. Spór Rejenta z Asesorem o harty
4. Zainteresowanie się zamkiem przez Hrabiego
5. Opowieści Gerwazego o zamku
6. Polowanie
a. Zaspanie Tadeusza
b. Gonitwa za zającami
7. Grzybobranie
a. Kpiny Hrabiego z Telimeny
b. Rozmowa Sędziego z Telimeną o Tadeuszu i jego przyszłości
c. Udanie się do świątyni dumania
8. Rozmowa w Karczmie
9. Przerwanie rozmów przez emisariusza ostrzegającego o niedźwiedziu
10. Polowanie na niedźwiedzia
a. Wyruszenie na łowy
b. Zabicie niedźwiedzia przez księdza Robaka i uratowanie życia Hrabiemu
c. Kłótnia o to kto go zabił
11. Wprawienie Zosi przez Telimenę
12. Poznanie się Tadeusza i Zosi.
13. Wielka pomyłka Tadeusza
14. Atak mrówek na Telimenę
15. Kolacja na zamku
a. Spożywanie posiłków
b. Wejście Gerwazego
c. Wielka kłótnia
16. Narada Gerwazego i Hrabiego
17. Wytoczenie procesu Sędziemu
18. Nieudana próba pogodzenia stron przez Robaka
19. Przyjazd i rozmowa Robaka z sędzią
20. Rozmowa Tadeusza z sędzią i prośba o pozwolenie na wyjazd
21. Kłótnia z zazdrosną Telimeną
22. Niespodziewany napad Hrabiego na Soplicowo
23. Zniszczenie dworu i pojmanie Sopliców
24. Przyłączenie się do plądrowania Rosjan
25. Przyjazd księdza Robaka
26. Wielkie pijaństwo
27. Bitwa Sopliców z Horeszkami
28. Spowiedź umierającego Jacka Soplicy przed Gerwazym
29. Przebaczenie i śmierć Jacka Soplicy
30. Wizyta generała Dąbrowskiego
31. Uczta na zamku połączona z uwłaszczeniem chłopów
32. Koncert Jankiela
33. Polonez
 Bolesław Prus ''Lalka''
Czas i miejsce:

Akcja powieści toczy się w latach 1878-1879 (dokładne daty poznajemy dzięki zapiskom zawartym w
„Pamiętniku starego subiekta”) w Warszawie, szczegółowo opisanej przez Prusa.

Bohaterowie:

Stanisław Wokulski - jego biografia jest charakterystyczna dla czasów, w których przyszło mu żyć. Urodzony w
latach trzydziestych XIX w., prawdopodobnie w zubożałej rodzinie szlacheckiej, mozolnie piął się w górę. Był
uparty, konsekwentny, ambitny. Ciężko pracował w winiarni (piwnicy) Hopfera, aby móc się uczyć. Fascynowały
go nauki przyrodnicze, miał umysł badacza i gdyby nie Izabela, w której się nieszczęśliwie zakochał, być może
zostałby wynalazcą, naukowcem. Nie są mu obojętne sprawy kraju. Wziął udział w powstaniu styczniowym, był
zesłańcem (przebywał w Irkucku), potem dzięki interesom na wojnie powiększył majątek, uzyskany dzięki
małżeństwu z Małgorzatą Minclową, wdową po właścicielu sklepu, a w czasie trwania akcji powieści próbuje
pomóc uboższym członkom społeczeństwa (praca u podstaw i praca organiczna). W jego umyśle rodzą się
idealistyczne idee przekształcenia Powiśla - dzielnicy nędzarzy - w piękne bulwary, znalezienie miejsc pracy dla
nieprzeliczonych rzesz ubogich warszawian. Osobiście pomaga Wysockiemu, Marii. Próbuje wcielać w życie nie
tylko ideały pracy u podstaw, ale i pracy organicznej - zakłada spółkę handlową, prowadzi interesy na dużą
skalę. Do typowych cech pozytywisty dołączają się cechy romantyka. Wokulski kocha Izabelę uczuciem rodem z
XIX-wiecznych romansów: ubóstwia ją, idealizuje, co nie przeszkadza mu jej zdobywać tak, jak robiłby to rasowy
pozytywista: otacza swą bogdankę siecią intryg finansowych. Jest to niewątpliwie postać dużego formatu: o
niezwykle silnym charakterze, bogatej osobowości i specyficznej wrażliwości. Jest uczciwy i honorowy.
Krytycznie spogląda na świat arystokracji, ale ze względu na Izabelę zależy mu, by się do tego świata zbliżyć.

Izabela Łęcka - córka Tomasza Łęckiego, piękna, ale dumna i wyniosła kobieta. Została wychowana na salonową
lalkę. Nie zna prawdziwego świata i nawet nie stara się go poznać. Wiedzie wygodne, pełne zbytku i luksusu
życie nie skrępowane nawet tak oczywistymi granicami jak noc i dzień. “Panna Izabela od kolebki żyła w świecie
pięknym i nie tylko nadludzkim, ale - nadnaturalnym. Sypiała w puchach, odziewała się w jedwabie i hafty,
siadała na rzeźbionych i wyściełanych hebanach lub palisandrach, piła z kryształów, jadła ze sreber i porcelany
kosztownej jak złoto.

Ignacy Rzecki - sprzedawca w sklepie Wokulskiego i jego wieloletni przyjaciel. Jest przedstawicielem pokolenia
romantyków, na ideały których nie ma już miejsca w nowej pozytywistycznej rzeczywistości. Rzecki jest
człowiekiem samotnym, w pewien sposób zwichniętym. Oprócz pracy i przyjaźni z Wokulskim nie ma w życiu
nic, dlatego pogrąża się we wspomnieniach swojej walecznej młodości, idealizuje poświęcenie własnego
pokolenia i wciąż wierzy, że potomek Napoleona przywróci niepodległość Polsce.

Tomasz Łęcki - Ojciec Izabeli. Człowiek o dumnej postawie i pańskim wyglądzie. W duszy jest jednak
człowiekiem niedojrzałym, naiwnym i nieodpowiedzialnym. Tomasz przetracił cały majątek rodzinny, co
poskutkowało degradacją społeczną jego nazwiska. Przez całe życie nie skalał swoich rąk uczciwą pracą. Czerpie
kolejne zapomogi od Wokulskiego, jednocześnie gardząc nim jako człowiekiem niżej urodzonym. Z trzeciej
strony przez swoją kompletną ignorancję pozwala mu sobą manipulować i uzależnia się od niego.

Główne wątki

Motyw przyjaźni Główną realizacją motywu przyjaźni w Lalce będzie relacja Ignacego Rzeckiego ze Stachem
Wokulskim. Pomimo znacznej różnicy wieku, pomiędzy bohaterami jest silna więź. Chociaż stroną dającą w tej
relacji jest przede wszystkim stary subiekt, to jednak ich przyjaźń trwa. Ignacy dobrze życzy Wokulskiemu i
martwi się o niego. Chce, żeby młody mężczyzna szczęśliwie się ożenił, nawet podsuwa mu kandydatkę, w
której sam jest zakochany.

Motyw patriotyzmu W powieści Bolesława Prusa pojawia się też motyw patriotyzmu. Przejawia się on przede
wszystkim w postawach Ignacego Rzeckiego oraz Stanisława Wokulskiego. Ignacy Rzecki popiera Napoleona.
Widzi w postaci Francuza nadzieję na wolność ojczyzny. W swoim pamiętniku wspomina walki o swój kraj, w
których brał udział przed laty. Z kolei Stanisław Wokulski za udział w powstaniu trafił za karę na Syberię. W
walce o wolność ojczyzny wykazał się ogromną odwagą. Obaj mężczyźni całym sercem liczą na odnowienie się
ich ojczyzny.
Motyw cierpienia Motyw cierpienia ponownie znajduje odbicie w cierpieniach głównego bohatera –
Stanisława Wokulskiego. Mężczyzna cierpi przede wszystkim w sferze uczuciowej. Jest zakochany w kobiecie,
która go nie kocha, kobiecie z wyższych sfer – Izabeli Łęckiej. Na nic zdają się jego liczne starania, na które jest
gotów, by spodobać się Izabeli.

Motyw pracy Motyw pracy w Lalce realizuje się przede wszystkim w modelach pracy dla innych i dla samego
siebie. Stanisław Wokulski będzie tego najlepszym przykładem. Bohater pracował w Bułgarii w celu zdobycia
majątku i zaimponowania ukochanej.

Motyw miłości Niespełniona miłość Stanisława Wokulskiego do Izabeli Łęckiej jest jednym z głównych
motywów Lalki. Bohater działa pod wpływem uczucia, żeby zdobyć ukochaną. W tym celu zbiera majątek i
obraca się w wyższych sferach.

Motyw miasta Miejsce akcji to przede wszystkim Warszawa. Miasto jest bardzo wiernie opisane. Tak dokładne
oddanie wyglądu sprawiło, że do dziś czytelnicy Lalki zwiedzają Warszawę śladami Wokulskiego. Istnieją nawet
tablice na domach Wokulskiego i Rzeckiego.

Motyw tęsknoty Motyw tęsknoty w powieści Bolesława Prusa przejawiał się przede wszystkim w wyznaniach
Stanisława Wokulskiego. Dotyczyły one głównie jego wyjazdu w interesach do Bułgarii. Bohater tęsknił
wówczas nie tylko za pozostawioną ojczyzną, ale również za ukochaną mu kobietą – Izabelą Łęcką.

Motyw podróży Motyw ten również dotyczy głównie Stanisława Wokulskiego, którego można poniekąd uznać
jako bohatera będącego w drodze. Pierwsza jego podróż jest pod przymusem – to zsyłka na Syberię za udział w
powstaniu styczniowym. Następnie mężczyzna wyjeżdża do Bułgarii, aby zdobyć majątek. Zdobyte dobra
pozwoliłby mu starać się o względy ukochanej – Izabeli Łęckiej. Kolejną wyprawą Wokulskiego okazuje się
wyjazd do Paryża, który miał pozwolić mu zapomnieć o nieszczęśliwej miłości. Dalej, Stanisław udaje się do
Zasławka, żeby ponownie starać się o względy młodej kobiety. Ostatnia podróż Wokulskiego to droga
pociągiem z Warszawy do Krakowa

Streszczenie krótkie

Główny wątek powieści to miłość Stanisława Wokulskiego (zubożałego szlachcica) - kupca do Izabeli Łęckiej -
arystokratki. Wokulski zgromadził majątek podczas wojny rosyjsko-tureckiej. Akcja powieści rozpoczyna się,
kiedy wraca do Warszawy, by już otwarcie ubiegać się o względy swojej ukochanej - panny Łęckiej. Jest ona
niestety kobietą niezdolną do odczuwania głębszych uczuć, liczą się dla niej jedynie pieniądz i luksus. Jest
gotowa sprzedać się za te wartości bogatemu i staremu arystokracie. Nie dopuszcza myśli o małżeństwie z
Wokulskim, bo jest on w jej mniemaniu człowiekiem z niższej warstwy społecznej (pochodzi co prawda z
rodziny szlacheckiej, ale został kupcem). Historia miłosna kończy się katastrofą - Wokulski znika w tajemniczych
okolicznościach (istnieją przypuszczenia, że popełnił samobójstwo), a Izabela wstępuje do klasztoru.

Plan wydarzeń:

TOM 1

1.1878 r. Warszawa - w jednej z jadłodajni toczy się rozmowa o Wokulskim: był subiektem w piwiarni Hopfera,
uparcie się uczył, wziął udział w powstaniu styczniowym, za co został zesłany na Syberię. Potem ożenił się z
Małgorzatą Minclową (wdową po właścicielu sklepu), został wdowcem i wyjechał do Turcji, gdzie powiększa
majątek.

2. Ignacy Rzecki prowadzi sklep Wokulskiego, który ten odziedziczył po Minclowej.

3. Pamiętnik starego subiekta (dzieje Rzeckiego): dzieciństwo, praktyka w galanteryjnym sklepie Mincla, praca
w sklepie.

4. Powrót Wokulskiego do Warszawy - dziesięciokrotnie powiększył majątek zmarłej żony.

5. Trudna sytuacja majątkowa Łęckich. Izabela sprzedaje srebrną zastawę, którą podobnie jak weksle ojca,
kupuje Wokulski. Dumna i próżna panna przeczuwa, że Wokulski chce się starać o jej rękę.

6. Panna Łęcka udaje się do sklepu Wokulskiego. Traktuje go lekceważąco - jest przecież kupcem. Wokulski
rozmyśla nad obłudą i zakłamaniem arystokracji.
7. Wokulski pomaga Wysockiemu, jego sklep odwiedzają jednocześnie hrabia i hrabina Krzeszowscy, którzy
pozostają w separacji.

8. Święta wielkanocne. W kościele św. Józefa na Krakowskim Przedmieściu odbywa się kwesta, w której bierze
udział panna Izabela.

9. Na przyjęciu w kręgu arystokracji Stanisław spotyka Izabelę. Jej osoba i majątek są tematem większości
rozmów. Wokulski nie czuje się dobrze w dusznej atmosferze salonów.

10. Pamiętnik starego subiekta (wspomnienia Rzeckiego na temat kampanii węgierskiej): Wiosna Ludów, Rzecki
wraz z przyjacielem, Augustem Katzem, walczą na Węgrzech. Katz popełnia samobójstwo, Rzecki wraca do
Warszawy. Wokulski zakłada nowy sklep, którego prowadzenie powierza Rzeckiemu.

11. Wokulski na spotkaniu grupy bogatych szlachciców i kupców, rozmawiają o założeniu spółki handlowej.

12. Stanisław decyduje się kupić za zawyżoną cenę kamienicę Łęckich.

13. Wokulski jest coraz bardziej zakochany w Izabeli. Aby nie zostać wyśmianym w towarzystwie, uczy się języka
angielskiego. W końcu zostaje zaproszony na obiad do Łęckich.

TOM 2

1. Przygotowania Wokulskiego do wizyty u Łęckich. W końcu ich odwiedza. Mimo że celowo popełnił kilka gaf,
zauważa, że dla pana domu jego osoba ma duże znaczenie. Izabela robi mu kilka zwierzeń. W końcu Łęccy
zapraszają pana Stanisława na wspólną wycieczkę do Paryża.

2. Wokulski pomaga potrzebującym: Obermanowi, Marii, potem spotyka się z Izabelą.

3. Do Warszawy przyjeżdża na występy śpiewak Rossi. Izabela jest nim zachwycona. Aby zrobić jej przyjemność,
Wokulski obsypuje Rossiego kwiatami i prezentami.

4. Wokulski kupuje kamienicę Łęckich za zawyżoną cenę 90 tys. rubli. Łęcki jest zawiedziony, co dowodzi
całkowitej ignorancji w sprawach interesów, myślał, że uda mu się uzyskać ze sprzedaży 120 tys. rubli.

5. Rzecki dowiaduje się o celu wszystkich działań Wokulskiego. Tymczasem do Łęckich przybywają wierzyciele.
Izabela jest zmuszona wezwać Wokulskiego, aby uregulował należności.

6. W międzyczasie Łęccy dowiadują się o zawyżeniu ceny kamienicy. Unoszą się honorem i ozięble traktują
Stanisława.

7. Izabelę odwiedza Starski - młody hulaka i utracjusz - planują wspólne wakacje. Rozmawiają w języku
angielskim w obecności Wokulskiego, który rozumie każde słowo i bardzo cierpi.

8. Pamiętnik starego subiekta (dzieje Wokulskiego): Wokulski wyjeżdża do Paryża. Wspomnienia: pobyt
Stanisława u Hopfera - upór w zdobywaniu wiedzy, uczestnictwo w powstaniu, pobyt w Irkucku, powrót do
Warszawy i kłopoty ze znalezieniem pracy, ślub z Minclową, jej śmierć, spotkanie z Izabelą w teatrze, całkowita
zmiana.

9. Pamiętnik starego subiekta: Rzecki odwiedza mieszkańców kamienicy kupionej przez Wokulskiego. Poznaje
panie Jadwigę Misiewiczową i Helenę Stawską.

10. Wokulski w Paryżu. Spotyka tu swego przyjaciela Suzina i genialnego chemika, prof. Geista, który namawia
go, aby poświęcił się nauce.

11. Powrót do Warszawy i wyjazd do Zasławka na zaproszenie prezesowej Zasławskiej. Spotkanie z Izabelą,
nadzieje na związek z ukochaną kobietą.

TOM 3
1. Pamiętnik starego subiekta: 1879 r., opis stosunków panujących w kamienicy kupionej przez Wokulskiego,
charakter baronowej Krzeszowskiej.

2. Pamiętnik starego subiekta (historia procesu o lalkę): Krzeszowska odkupuje od Wokulskiego kamienicę.
Wytacza Stawskiej proces o lalkę i przegrywa go. Rzecki planuje ożenić Wokulskiego ze Stawską.

3. Izabela zaczyna traktować Wokulskiego jako kandydata na męża. Krzeszowscy godzą się. W Algierze zostaje
odnaleziony mąż pani Stawskiej.

4. Wokulski wraz z Łęcką i Starskim jadą do Krakowa. Umizgi Starskiego i swobodne zachowanie Łęckiej
sprawiają, że Stanisław opuszcza ich i zamierza popełnić samobójstwo.

5. Wysocki ratuje Wokulskiemu życie. Bohater wraca do Warszawy. Wycofuje się z interesów, popada w apatię.
W końcu wyjeżdża do Moskwy.

6. Pamiętnik starego subiekta: Rzecki choruje. Wśród mieszkańców Warszawy narasta niechęć do Żydów.

7. Umiera Łęcki, ojciec Izabeli. Wraca Wokulski, który wysadza ruiny zamku w Zasławku, a następnie znika: nie
wiadomo, czy popełnił samobójstwo, czy też żyje. Umiera Rzecki. Izabela postanawia zostać zakonnicą.
 Stanisław Wyspiański ''Wesele''
Czas i miejsce:

Akcja dramatu rozgrywa się w nocy z 20 na 21 listopada 1900 r. Miejscem akcji jest dworek Włodzimierza
Tetmajera i jego żony Anny, we wsi Bronowice pod Krakowem. Utwór nawiązuje do autentycznego wydarzenia,
tj. wesela poety Lucjana Rydla z chłopką Jadwigą Mikołajczykówną.

Bohaterowie:

Gospodarz - Włodzimierz Tetmajer, malarz, mieszkaniec Bronowic, żonaty z chłopką, Anną Mikołajczykówną
(siostra Panny Młodej). To właśnie do niego przybywa Wernyhora, aby przekazać “Rozkaz-Słowo” i “pomówić o
Przymierzu” (zespoleniu chłopów i inteligencji w walce o niepodległość). Wyspiański przedstawia Gospodarza
jako człowieka ogólnie znanego i cieszącego się autorytetem, akcentuje jego prostotę - postać ta nie wyróżnia
się spośród chłopów swoim “miejskim” pochodzeniem. Do tych cech dołącza się jednak niezdecydowanie i brak
konsekwencji w działaniu. Gospodarz nie nadaje się na przywódcę, sam zapomina o słowach Wernyhory, a do
wypełnienia misji zgromadzenia uzbrojonych chłopów wybiera nieodpowiedzialnego Jaśka. Wyspiański
podkreśla jeszcze jeden, zabawny, ale nie pasujący do bronowickiego gospodarza, rys charakteru: Gospodarz
jest całkowicie podporządkowany Gospodyni. Bez niej czuje się bardzo niepewnie, co wyraźnie widać w trakcie
spotkania z Wernyhorą, kiedy bez przerwy wspomina o żonie, która jest “w alkierzu”, a słowa “żona stroi się w
alkierzu” powtarzają się w trakcie ich rozmowy jak refren. Bez sprzeciwu akceptuje także wolę Gospodyni, aby
ukryć złotą podkowę, którą zgubił Wernyhora. Gospodarz wie, że symbolizuje ona szczęście i że należałoby
pokazać ją zgromadzeniu, ale słowa żony: “tego z ręki się nie zbywa, / w tajemnicy się ukrywa, / światom się nie
pokazuje” są dla niego wyrocznią, więc nie oponuje, kiedy ta chowa złotą podkowę do skrzyni.Jednocześnie
Gospodarz, dzięki autentycznemu zbliżeniu się do ludu i akceptacji jego praw i moralności, w pełni rozumie
wielkość i godność polskiego chłopa. To właśnie on wygłasza apologię (uznanie, zachwyt) tej warstwy
społecznej: “A bo chłop i ma coś z Piasta, / coś z tych królów Piastów - wiele!”.

Gospodyni - Anna z Mikołajczyków Tetmajerowa, siostra Panny Młodej. Wzorowa gospodyni, zajmuje się nie
tylko domem i gospodarstwem, ale wraz z mężem podejmuje wszystkie ważniejsze decyzje. Rozumuje jak
kobieta, dla której najważniejsze jest szczęście rodzinne, dobro męża i dzieci. W pierwszym rzędzie myśli o nich,
dlatego skrzętnie ukrywa złotą podkowę i nie zamierza się nią z nikim dzielić. Troskliwie opiekuje się mężem, a
w końcu odważnie przeciwstawia się jego walecznym zapędom: “Niech broni Bóg!!! / Cóz wy chcecie, co wy
chcecie!? / Cózeście sie kosów jeni”.

Pan Młody - Lucjan Rydel, poeta; jego wesele z chłopką, Jadwigą Mikołajczykówną, można traktować jako
kolejny przykład młodopolskiej ludomanii (chłopomanii). Pan Młody zachwyca się żoną “jak lalką dobytą z
pudełek / w Sukiennicach”, żyje poezją, marzeniami, postrzega wieś przez pryzmat własnych o niej wyobrażeń,
które daleko odbiegają od rzeczywistości. Nie rozumie praw i obyczajów panujących na wsi. Już Panna Młoda
zarzuca mu: “Cięgiem ino rad byś godać, / jakie to kochanie bedzie”. Pan Młody popada w sztuczną egzaltację,
jego żona obawia się, czy mąż jest szczery w swoim zachwycie wsią. Pustosłowie i afektację zarzuca mu także
Radczyni, która jego natchniony monolog o urokach wsi i wyjątkowości weselnego nastroju replikuje krótkim:
“Ach, pan gada, gada, gada”. Wyspiański pokazuje naiwność w pojmowaniu istoty wsi i charakteru chłopów,
powierzchowność i brak zrozumienia w stosunkach inteligencji z ludem, ujawnia fałszywe tony w wielkiej
“akcji” bratania się panów z chłopami. Uosobieniem tych wszystkich wad wydaje się być właśnie postać Pana
Młodego, któremu pokazuje się widmo Hetmana (Branickiego) stwierdzające: “Czepiłeś się chamskej
dziewki?!”.

Panna Młoda - Jadwiga Mikołajczykówna, młoda, piękna, dostojna i pełna wdzięku w stroju panny młodej,
“kolorowa bajecznie”. Jest rezolutna i pełna dystansu do tego, co się dzieje wokół. Zamierza być gospodynią w
pełnym tego słowa znaczeniu, jak jej siostra, Anna. Już w trakcie wesela dyryguje mężem, strofuje go za
gadatliwość, szybko ucina jego rozmarzone, poetyckie monologi, krótkimi, dosadnymi stwierdzeniami, np.:
“Ano chciałeś, masz wesele”, “Mos wesele! - Pódź do tońca!”. Wbrew temu, czego można by się było
spodziewać, Panna Młoda nie popada w euforię z powodu ślubu z panem “z miasta”, wie, że jest inny niż
mieszkańcy Bronowic, nie rozumie czym mąż się tak zachwyca, ślub, wesele to dla niej ważne wydarzenia, ale
przeżywa wszystko mocniej, może głębiej, razi ją powierzchowność męża. Czasem wydaje się zmęczona i
zniecierpliwiona nienaturalnym zachwytem Pana Młodego: “Twoja, jak trza, juści twoja, / bo cóż cie to znów
tak dumi?”. Jej twarde “Trza być w butach na weselu” w odpowiedzi na radę męża, aby zdjęła ciasne trzewiki,
wyraźnie odzwierciedlają różnice między sposobem myślenia i odbierania świata obojga małżonków.

Poeta - Kazimierz Przerwa-Tetmajer, brat Gospodarza, młodopolski poeta, w jego wierszach dominuje
dekadentyzm - nastroje pesymistyczne, związane z końcem wieku, poczuciem bezsensu istnienia, przeczuciem
nieszczęścia, katastrofy. W trakcie wesela poeta flirtuje z Maryną, ale bardziej interesuje go Rachela -
uosobienie poezji, kobieta tajemnicza, mocno odczuwająca obecność pierwiastków nadnaturalnych w świecie.
Poeta traktuje jednak Rachelę jako kolejną zdobycz, swój podbój miłosny. Rachela to czuje, dlatego między nią
a Poetą, choć obydwoje są związani z poezją, porozumienie nie jest możliwe.

Główne wątki

Motyw tańca- podczas wesela Pan Młody tańczy z Młodą Panną, poszczególne pary także tańczą. Jest to
przykład tradycji oraz element zabawy. Chochoł z kolei przygrywa postaciom do onirycznego tańca ("Chocholi
taniec"), scena ta kończy dramat. Motyw ów pojawia się w różnorodnych utworach.

Motyw miłości- Marysi ukazuje się Widmo. Jest ono jej dawnym ukochanym, którego nie może zapomnieć,
mimo że jest już mężatką. Widzenie to pokazuje tęsknotę za utraconą miłością. Pan Młody z kolei zakochany
jest w Pannie Młodej. Motyw ów przeplata się często w różnorodnych utworach. Warto wymienić choćby:
"Romeo i Julia" Williama Szekspira, "Dziady" część IV Adama Mickiewicza, "Pan Tadeusz" Adama Mickiewicza,
"Kordian" Juliusza Słowackiego, "Lalka" Bolesława Prusa, "Potop" Henryka Sienkiewicza, "Granica" Zofii
Nałkowskiej.

Motyw poezji, poety- Stanisław Wyspiański w dramacie bardzo surowo ocenia poezję. Zarzuca jej ucieczkę od
rzeczywistości, podczas kiedy powinna mobilizować naród do walki. Motyw poezji pojawia się w wielu
utworach. Można tu wymienić między innymi: "Konrada Wallenroda" Adama Mickiewicza, "Dziady" część III
Adama Mickiewicza, "Kordiana" Juliusza Słowackiego, "Nie - boską komedię" Zygmunta Krasińskiego, "Quo
vadis" Henryka Sienkiewicza.

Motyw wesela- dramat Stanisława Wyspiańskiego nawiązuje do autentycznych wydarzeń, mianowicie do ślubu
Lucjana Rydla (Pana Młodego) z pochodzącą z podkrakowskiej wsi Bronowice Jadwigą Mikołajczykówną (Panną
Młodą). W domu Gospodarza odbyło się weselne przyjęcie.

Streszczenie krótkie

Polska pod zaborami. W podkrakowskich Bronowicach, w domu Włodzimierza Tetmajera odbywa się wesele
krakowskiego poety Lucjana Rydla i chłopki, Jadwigi Mikołajczykówny. Oprócz mieszkańców Bronowic na
weselu goszczą krakowianie: pani Rydlowa, poeta Kazimierz Tetmajer, Dziennikarz. Okazuje się, że wciąż trudno
jest się porozumieć mieszkańcom wsi i miasta.

Późnym wieczorem do bronowickiej chaty przybywają duchy zaproszone przez państwa młodych dla żartu, za
namową Racheli, mającej „poetyczną duszę”. Pierwszy nadchodzi Chochoł i zapowiada przybycie dalszych zjaw.
Każdy widzi to, co dla niego jest uosobieniem niezrealizowanych marzeń: Poeta - Rycerza, który uświadamia
mu, że jego poezja nie ma mocy oddziaływania na naród; Dziennikarz - Stańczyka (nadwornego błazna
Zygmunta Starego), który ze smutkiem stwierdza, że swoimi artykułami Dziennikarz usypia rodaków, zamiast
budzić w nich chęć walki o wolność. Ostatni przybywa duch Wernyhory, legendarnego ukraińskiego wieszcza,
który zapowiada wyzwolenie Polaków. Gospodarz (Włodzimierz Tetmajer) daje parobkowi Jaśkowi złoty róg,
którym ma on wezwać wszystkich chłopów do walki. Niestety Jasiek gubi róg schylając się po krakowską czapkę
z pawim piórem. W zakończeniu dramatu wszyscy tańczą chocholi taniec niemocy i słabości.

Wyspiański zmierzył się w swoim dramacie z problemem: czy Polacy mogą odzyskać niepodległość, czy możliwe
jest zjednoczenie narodu. Pokazał, że niestety inteligencja i chłopstwo to wciąż dwie odrębne siły. W tej sytuacji
na wolność trzeba jeszcze poczekać.
Plan wydarzeń:
Akt I
1. Rozmowy gości weselnych: Dziennikarz lekceważąco odnosi się do politycznych zainteresowań chłopów; Pan
Młody zachwyca się żoną; Poeta flirtuje z Maryną; przybywa Żyd, który chce nakłonić Czepca do zwrotu
pieniędzy, ponieważ sam ma dług u Księdza.
2. Przychodzi Rachela: w rozmowie z Panem Młodym zachwyca się uroczystością.
3. Gospodarz w rozmowie z Poetą mówi o wielkości i godności chłopów.
4. Dziad przypomina rzeź galicyjską z 1846 r.
5. Rachela rozmawia z Poetą o sztuce i „żywej” poezji. Panna Młoda za namową Poety zaprasza na wesele całą
poezję.

Akt II
1. Isi ukazuje się Chochoł, zapowiada przybycie innych zjaw.
2. Marysi pojawia się Widmo jej zmarłego narzeczonego; Dziennikarzowi Stańczyk, który wyrzuca mu bierność,
fałsz i zakłamanie; Poecie - Czarny Rycerz, który potępia postawę cierpienia, dekadentyzmu; Panu Młodemu
Hetman, krytykuje zbliżenie panów do chłopów (a raczej demaskuje jego powierzchowność); Dziadowi zjawia
się Upiór - znak czasów rabacji galicyjskiej.
3. Do gospodarza przybywa Wernyhora ze „Słowem-Rozkazem” zorganizowania chłopów i poprowadzenia ich
do walki o wolność; zapowiada niezwykłe wypadki i niezwykłych gości.
4. Gospodarz poleca Jaśkowi zawiadomić chłopów o zbliżającej się walce, daje mu złoty róg otrzymany od
Wernyhory, sam znajduje złotą podkowę, którą jego żona skrzętnie chowa do skrzyni.

Akt III
1. Gospodarz układa się do snu. Czepcowa i Gospodyni rozmawiają o weselu i gościach z miasta.
2. Z zewnątrz nadchodzą wieści o poruszeniu wśród chłopów i przygotowaniach do walki.
3. Panna Młoda i Poeta rozmawiają o Polsce, która jest w sercu każdego Polaka.
4. Czepca ogarnia poruszenie, budzi ze snu Gospodarza, który nie pamięta spotkania z Wernyhorą. Przed chatą
gromadzą się uzbrojeni w kosy chłopi.
5. Wpada podekscytowany Poeta, który opowiada o dziwnych zjawiskach widocznych na niebie. Wszystkich
ogarnia podniosły nastrój, oczekują na coś niezwykłego.
6. Gospodarz ciągle nie może sobie przypomnieć, kto się u niego zjawił nocą. W końcu sobie przypomina.
Wszyscy oczekują przybycia Wernyhory z Archaniołem. Nieruchomieją zapatrzeni w dal.
7. Przybywa Jasiek. Przypomina sobie, że miał zadąć w róg, ale okazuje się, że go zgubił, kiedy podnosił swoją
czapkę z piór.
8. Chochoł każe mu powyjmować chłopom z rąk kosy, a następnie gra melodię, w takt której zgromadzeni
tańczą obłędny, monotonny taniec.