TÜRK STANDARDI

TURKISH STANDARD

TS 79-1
Nisan 2003

ICS 21.060.30

RONDELÂLAR – BÖLÜM 1 : GENEL ÖZELLİKLER

Washers – Part 1: General specification

TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ

Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA
− Bugünkü teknik ve uygulamaya dayanılarak hazırlanmış olan bu standardın, zamanla ortaya çıkacak
gelişme ve değişikliklere uydurulması mümkün olduğundan ilgililerin yayınları izlemelerini ve standardın
uygulanmasında karşılaştıkları aksaklıkları Enstitümüze iletmelerini rica ederiz.

− Bu standardı oluşturan Hazırlık Grubu üyesi değerli uzmanların emeklerini; tasarılar üzerinde görüşlerini
bildirmek suretiyle yardımcı olan bilim, kamu ve özel sektör kuruluşları ile kişilerin değerli katkılarını
şükranla anarız.

Kalite Sistem Belgesi

İmalât ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren kuruluşların sistemlerini TS EN ISO 9000 Kalite
Standardlarına uygun olarak kurmaları durumunda TSE tarafından verilen belgedir.

Türk Standardlarına Uygunluk Markası (TSE Markası)

TSE Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin ilgili Türk Standardına uygun
olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk Standardları Enstitüsü’nün
garantisi altında olduğunu ifade eder.

TSEK
Kalite Uygunluk Markası (TSEK Markası)
TSEK Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin henüz Türk Standardı
olmadığından ilgili milletlerarası veya diğer ülkelerin standardlarına veya Enstitü tarafından kabul edilen
teknik özelliklere uygun olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk
Standardları Enstitüsü’nün garantisi altında olduğunu ifade eder.

DİKKAT!
TS işareti ve yanında yer alan sayı tek başına iken (TS 4600 gibi), mamulün Türk Standardına uygun
üretildiğine dair üreticinin beyanını ifade eder. Türk Standardları Enstitüsü tarafından herhangi bir
garanti söz konusu değildir.

Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geniş bilgi Enstitümüzden sağlanabilir.

TÜRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.

ICS 21.060.30 TÜRK STANDARDI TS 79-1/Nisan 2003

Ön söz

− Bu standard, Türk Standardları Enstitüsü’nün Makina Hazırlık Grubu’nca TS 79:1974’un revizyonu olarak
hazırlanmış ve sonra, TSE Teknik Kurulu’nun 25 Nisan 2003 tarihli toplantısında kabul edilerek yayımına
karar verilmiştir.

− Bu standardın daha önce yayımlanmış bulunan baskıları geçersizdir.

− Bu standardın hazırlanmasında, milli ihtiyaç ve imkanlarımız ön planda olmak üzere, milletlerarası

standardlar ve ekonomik ilişkilerimiz bulunan yabancı ülkelerin standardlarındaki esaslar da gözönünde
bulundurularak; yarar görülen hallerde, olabilen yakınlık ve benzerliklerin sağlanmasına ve bu esasların,
ülkemiz şartları ile bağdaştırılmasına çalışılmıştır.

− Bu standard son şeklini almadan önce; bilimsel kuruluşlar, üretici/ imalatçı ve tüketici durumundaki
konunun ilgilileri ile gerekli işbirliği yapılmış ve alınan görüşlere göre olgunlaştırılmıştır.

− TS 79/Şubat 1974 “Rondelâlar” standardı yerine aşağıdaki seri standardlar hazırlanmıştır.

TS 79-1/Nisan 2003 Rondelâlar – Bölüm 1: Genel özellikler

TS 79-2/Nisan 2003
TS 79-3/Nisan 2003
TS 79-4/Nisan 2003
TS 79-5/Nisan 2003
TS 79-6/Nisan 2003
TS 79-7/Nisan 2003
TS 79-8/Nisan 2003
TS 79-9/Nisan 2003
TS 79-10/Nisan 2003
TS 79-20/Nisan 2003
TS 79-21
EN ISO 7089/Nisan 2003
TS 79-22
EN ISO 7090/Nisan 2003
TS 79-23
EN ISO 7091/Nisan 2003
TS 79-24
EN ISO 7092/Nisan 2003
TS 79-25
EN ISO 7093-1/Nisan 2003
TS 79-26
EN ISO 7093-2/Nisan 2003
TS 79-27
ISO 7416/Nisan 2003
TS 79-28
EN ISO 10673/Nisan 2003
TS 79-29
ISO 7415/Nisan 2003
Rondelâlar – Bölüm 2 : Konik rondelâlar
Rondelâlar – Bölüm 3: Kulaklı rondelâlar
Rondelâlar - Bölüm 4 : Gagalı rondelâlar
Rondelâlar – Bölüm 5 : Yaylı rondelâlar
Rondelâlar – Bölüm 6 : Tırnaklı rondelâlar
Rondelâlar – Bölüm 7 : Kanatlı rondelâlar
Rondelâlar - Bölüm 8 : Kapatma rondelâları
Rondelâlar – Bölüm 9 : Somun tutma rondelâları
Rondelâlar – Bölüm 10: Düşmeyen rondelâlar – Cıvata ve rondelâ montajları için
Rondelâlar – Bölüm 20 : Düz rondelâlar
Rondelâlar – Bölüm 21 : Düz rondelâlar – Normal seriler – Mamul kaliteksi A
Rondelâlar – Bölüm 22 : Düz rondelâlar – Havşalı – Normal seriler – Mamul
kalitesi A
Rondelâlar – Bölüm 23 : Düz rondelâlar – Normal seriler – Mamul kalitesi C
Rondelâlar – Bölüm 24 : Düz rondelâlar – Küçük seriler – Mamul kalitesi A
Rondelâlar – Bölüm 25 : Düz rondelâlar – Geniş seriler –Mamul kalitesi A
Rondelâlar – Bölüm 26 : Düz rondelâlar – Geniş seriler – Mamul kalitesi C
Rondelâlar – Bölüm 27 : Düz rondelâlar – Pahlı, sertleştirilmiş ve temperlenmiş –
Yüksek mukavemetli yapı cıvataları için
Rondelâlar – Bölüm 28 : Düşmeyen rondelâlı cıvatalar için – Küçük, normal ve
geniş seriler – Mamul kalitesi A
Rondelâlar – Bölüm 29: Düz rondelâlar-Sertleştirilmiş ve temperlenmiş –Yüksek
mukavemetli yapı cıvataları için
ICS 21.060.30 TÜRK STANDARDI TS 79-1/Nisan 2003

Atıf yapılan standardlar

References
TS 79-2/Nisan 2003 “Rondelâlar – Bölüm 2 : Konik rondelâlar”
“Washers – Part 2: Taper washers”

TS 79-3/Nisan 2003 “Rondelâlar – Bölüm 3: Kulaklı rondelâlar”

“Washers – Part 3: Washers With Tab”

TS 79-4/Nisan 2003 “Rondelâlar - Bölüm 4 : Gagalı rondelâlar”

“Washers – Part 4: Tab Washers”

TS 79-5/Nisan 2003 “Rondelâlar – Bölüm 5 : Yaylı rondelâlar”

“Washers – Part 5: Spherical and Spring Lock Washers”

TS 79-6/Nisan 2003 “Rondelâlar – Bölüm 6 : Tırnaklı rondelâlar”

“Washers – Part 6: Toothed locked Washers”

TS 79-7/Nisan 2003 “Rondelâlar – Bölüm 7 : Kanatlı rondelâlar”

“Washers – Part 7: Serrated Lock Washers”

TS 79-8/Nisan 2003 “Rondelâlar - Bölüm 8 : Kapatma rondelâları”

“Washers – Part 8: Sealing Washers”

TS 79-9/Nisan 2003 “Rondelâlar – Bölüm 9 : Somun tutma rondelâları”

“Washers – Part 9: Washers for Holding Square Nuts”

TS 79-10/Nisan 2003 “Rondelâlar – Bölüm 10: Düşmeyen rondelâlar – Cıvata ve rondelâ

montajları için”
“Washers – Part 10 : Washers for Screw and Washer Assemblies”

TS 79-20/Nisan 2003 “Rondelâlar – Bölüm 20 : Düz rondelâlar”

“Washers – Part 20 : Plain Washers”

TS 79-21 “Rondelâlar – Bölüm 21 : Düz rondelâlar – Normal seriler – Mamul

EN ISO 7089/Nisan 2003 kaliteksi A”
“Plain Washers – Normal Series – Product Grade A”

TS 79-22 Rondelâlar – Bölüm 22 : Düz rondelâlar – Havşalı – Normal seriler –

EN ISO 7090/Nisan 2003 “Mamul kalitesi A”
“Plain Washers – Chamfered- Normal Series – Product Grade A”

TS 79-23 “Rondelâlar – Bölüm 23 : Düz rondelâlar – Normal seriler – Mamul

EN ISO 7091/Nisan 2003 kalitesi C”
“Plain Washers – Normal Seies – Product Grade C”

TS 79-24 “Rondelâlar – Bölüm 24 : Düz rondelâlar – Küçük seriler – Mamul

EN ISO 7092/Nisan 2003 kalitesi A”
“Plain Washers – Small Series – Product Grade A”

TS 79-25 “Rondelâlar - Bölüm 25: Düz rondelâlar - Geniş seriler - Mamul kalitesi A”
EN ISO 7093-1/Nisan 2003 “Plain Washers – Large Series – Product Grade A”

TS 79-26 “Rondelâlar – Bölüm 26 : Düz rondelâlar – Geniş seriler – Mamul

EN ISO 7093-2/Nisan 2003 kalitesi C”
“Plain Washers –Large Series – Product Grade C”
ICS 21.060.30 TÜRK STANDARDI TS 79-1/Nisan 2003

TS 79-27 “Rondelâlar – Bölüm 27 : Düz rondelâlar – Pahlı, sertleştirilmiş ve

ISO 7416/Nisan 2003 temperlenmiş –Yüksek mukavemetli yapı cıvataları için”
“Plain Washers, Chamfered, Hardened and Tempered For High – Strength
Structural bolting”

TS 79-28 “Rondelâlar – Bölüm 28 : Düşmeyen rondelâlı cıvatalar için – Küçük,

EN ISO 10673/Nisan 2003 normal ve geniş seriler – Mamul kalitesi A”
“Plain Washers, Screw and Washer Assemblies – Small, Normal and Large
Series – Product Grade A”

TS 79-29 “Rondelâlar-Bölüm 29: Düz rondelâlar-Sertleştirilmiş ve temperlenmiş -

ISO 7415/Nisan 2003 Yüksek mukavemetli yapı cıvataları için”
“Plain Washers for high – Strength Structural Bolting, Hardened and
Tempered”

TS 138 “Metalik malzemeler – Çekme deneyi-Bölüm 1: Ortam sıcaklığında

EN 10002-1/Ocak 1996 deney metodu”
“Tensile testing of metallic materials”

TS 140 “Metalik malzemeler-Rockwell sertlik deneyi-Bölüm 1: Deney metotları

EN ISO 6508-1/Ekim 2000 (A, B, C, D, E, F, G, H, K, N, T skalaları)”
“Rockwell hardness test for metallic materials”

TS 149/Ekim 1964 “Demir ve çelik parçaların koruyucu kaplamaları^”

“Protective coatings used on iron and steel parts”

TS 207-1 “Metal malzemeler – Vickers sertlik deneyi – Bölüm 1: Deney metodu”

EN ISO 6507-1/Mart 2003 “Metallic materials – Vickers hardness test – Part 1: Test method”

TS 1980-1 “Genel toleranslar-Bölüm 1: Toleransı verilmemiş uzunluk ve açı

EN 22768-1/Temmuz 1995 toleransları”
“General tolerances – Part 1: Tolerances for lineer and angular dimensions
without individual tolerances indications”

TS 3701/Ocak 1992 “Bağlama elemanları için toleranslar-Vida dişi çapları 1 mm’den

150 mm’ye kadar olan cıvata, vida ve somunlar için işleme A ve C olan
rondelâlar”
“Tolerances for fasteners-Part II washers for metric bolts, screws and nuts
with threaded diameters from 1 mm up to and including 150 mm -/ Product
grades”

TS 5479/Şubat 1988 “Bağlama elemanları-Cıvata ve somunlar-Elektroliz yoluyla kaplama –

Genel esaslar”
“Electroplated coatings for mechanical fasteners general principles”

TS 7361/Temmuz 1989 “Kaplama kalınlıklarının tayini-Komparatör metodu ile”

“Measurement of the thickness of coatings by difference measurement with
a machanically contacting instrument”

TS 10092/Nisan 1992 “Bağlama elemanları –Galvanizleme (Sıcak daldırma çinko kaplama) –

Genel esaslar”
“Fastaners – Technical delivery conditions for hot – Dip galvanized parts”
ICS 21.060.30 TÜRK STANDARDI TS 79-1/Nisan 2003

İÇİNDEKİLER

0 Konu, tarif, kapsam..................................................................................................................................... 1

0.1 Konu .................................................................................................................................................... 1
0.2 Tarifler ................................................................................................................................................. 1
0.2.1 Rondelâ........................................................................................................................................ 1
0.2.1.1 Düz rondelâ .............................................................................................................................. 1
0.2.1.2 Konik rondelâ ........................................................................................................................... 1
0.2.1.3 Kulaklı rondelâ.......................................................................................................................... 1
0.2.1.4 Yaylı rondelâ ............................................................................................................................ 1
0.2.1.5 Tırnaklı rondelâ ........................................................................................................................ 1
0.2.1.6 Kanatlı rondelâ ......................................................................................................................... 1
0.2.1.7 Kapatma rondelâsı ................................................................................................................... 1
0.2.1.8 Gagalı rondelâ.......................................................................................................................... 1
0.2.1.9 Somun tutma rondelâsı ............................................................................................................ 1
0.2.1.10 Düşmeyen rondelâ ....................................................................................................................... 1
0.3 Kapsam ............................................................................................................................................... 1
1 Sınıflandırma ve özellikler .......................................................................................................................... 2
1.1 Sınıflandırma ....................................................................................................................................... 2
1.1.1 Sınıflar.......................................................................................................................................... 2
1.2 Özellikler.............................................................................................................................................. 2
1.2.1 Malzeme....................................................................................................................................... 2
1.2.1.1 Kısa ve uzun süreli yükleme .................................................................................................... 2
1.2.1.2 Açma ........................................................................................................................................ 2
1.2.1.3 Doku ......................................................................................................................................... 2
1.2.1.4 Yay kuvveti ............................................................................................................................... 2
1.2.2 Yapılış .......................................................................................................................................... 2
1.3 Boyut ve toleranslar ............................................................................................................................ 2
1.3.1 Boyutlar ........................................................................................................................................ 2
1.3.2 Toleranslar ................................................................................................................................... 2
1.4 Özellik, muayene ve deney madde numaraları................................................................................... 3
2 Numune alma, muayene ve deneyler......................................................................................................... 3
2.1 Numune alma ...................................................................................................................................... 3
2.1.1 Numune alınacak ambalâjların ayrılması..................................................................................... 3
2.1.2 Numune alınmak üzere ayrılan ambalâjlardan numune rondelâların ayrılması .......................... 3
2.1.3 Tek tek ambalâjlanmış veya ambalajlanmamış partilerden numune alınması ............................ 3
2.2 Muayeneler.......................................................................................................................................... 4
2.2.1 Gözle muayene............................................................................................................................ 4
2.2.2 Boyut muayenesi ......................................................................................................................... 4
2.2.3 Kaplama muayenesi .................................................................................................................... 4
2.3 Deneyler .............................................................................................................................................. 4
2.3.1 Çekme deneyi .............................................................................................................................. 4
2.3.2 Sertlik deneyi ............................................................................................................................... 4
2.3.3 Kısa süreli yükleme deneyi .......................................................................................................... 4
2.3.4 Uzun süreli yükleme deneyi ......................................................................................................... 4
2.3.5 Açma deneyi ................................................................................................................................ 4
2.3.6 Doku deneyi ................................................................................................................................. 4
2.3.7 Yay kuvveti................................................................................................................................... 4
2.4 Değerlendirme..................................................................................................................................... 4
2.5 Muayene ve deney raporu .................................................................................................................. 5
3 Piyasaya arz ............................................................................................................................................... 6
3.1 İşaretleme............................................................................................................................................ 6
3.2 Ambalâjlama........................................................................................................................................ 6
4 Çeşitli hükümler .......................................................................................................................................... 6

1
ICS 21.060.30 TÜRK STANDARDI TS 79-1/Nisan 2003

Rondelâlar – Bölüm 1 : Genel özellikler

0 Konu, tarif, kapsam

0.1 Konu
Bu standard, rondelâların tarifine, sınıflandırma ve özelliklerine, numune alma, muayene ve deneyleri ile
piyasaya arz şekline dairdir.

0.2 Tarifler

0.2.1 Rondelâ
Parçaların cıvata, somun vb. vidalı elemanların birbirine bağlanmaları sırasında, oturma yerindeki yüzeylerin
zedelenmesini önleyen ve/veya bağlantının kendiliğinden gevşemesine engel olan veya bağlantı yerindeki
başların kapatılmasında kullanılan metal bağlama elemanı.

0.2.1.1 Düz rondelâ

Genellikle yassı, yuvarlak veya dörtgen biçimli bağlama elemanı.

0.2.1.2 Konik rondelâ

Civata somun vb. vidalı elemanlarla U profilleri ve I profillerinin bağlantılarında kendiliğinden gevşemesine
engel olan bağlama elemanı.

0.2.1.3 Kulaklı rondelâ

Cıvata, somun vb. vidalı elemanlarla yapılan bağlantıların kendiliğinden gevşemesine engel olan bağlama
elemanı.

0.2.1.4 Yaylı rondelâ

Vidalı elemanlarla sıkma sırasında, yerine yaylanarak oturan ve bağlantısı ancak anahtarla çözülebilen
bağlama elemanı.

0.2.1.5 Tırnaklı rondelâ

Çevresinde düz veya yelpaze şeklinde tırnaklar bulunan bağlama elemanı.

0.2.1.6 Kanatlı rondelâ

Çevresinde düz veya yelpaze şeklinde kanatları bulunan bağlama elemanı.

0.2.1.7 Kapatma rondelâsı

Genellikle deliklerin kapatılmasına yarayan bağlama elemanı.

0.2.1.8 Gagalı rondelâ

Uç veya dış çevresinde dışa doğru kıvrılmış çıkıntısı bulunan bağlama elemanı.

0.2.1.9 Somun tutma rondelâsı

Dört köşe somunları tutmak üzere bir veya her iki tarafından nokta kaynağı ile tespit edilen bağlama elemanı.

0.2.1.10 Düşmeyen rondelâ

Cıvata ile beraber bulunan ve cıvata üzerinde serbestçe dönebilen bağlama elemanı.

0.3 Kapsam
Bu standard, Madde 1.1.1’de sınıflandırılması yapılan rondelâları kapsar. Metal dışı malzemeden yapılmış
rondelâlar ile özel biçimli ve havacılıkta kullanılan rondelâları kapsamaz.

1
ICS 21.060.30 TÜRK STANDARDI TS 79-1/Nisan 2003

1 Sınıflandırma ve özellikler
1.1 Sınıflandırma
1.1.1 Sınıflar
Bu standardın kapsamına giren rondelâlar biçimlerine göre;
Düz rondelâlar (TS 79-201), TS 79-21 EN ISO 7089, TS 79-22 EN ISO 7090,
TS 79-23 EN ISO 7091, TS 79-24 EN ISO 7092, TS 79-25 EN ISO 7093-1,
TS 79-26 EN ISO 7093-2, TS 79-27 ISO 7416, TS 79-29 ISO 7415),
− Konik rondelâlar (TS 79-2),
− Kulaklı rondelâlar (TS 79-3),
− Gagalı rondelâlar (TS 79-4),
− Yaylı rondelâlar (TS 79-5),
− Tırnaklı rondelâlar (TS 79-6),
− Kanatlı rondelâlar (TS 79-7),
− Kapatma rondelâlar (TS 79-8),
− Somun tutma rondelâları (TS 79-9),
− Düşmeyen rondelâlar (TS 79-10, TS 79-28 EN ISO 10673)
olmak üzere 10 sınıftır.
1.2 Özellikler
1.2.1 Malzeme
Rondelâlar TS 79’un ilgili bölümlerinde verilen malzemelerden imal edilmelidir.
1.2.1.1 Kısa ve uzun süreli yükleme
Madde 2.3.3 ve Madde 2.3.4’e göre yapılan deney sonucunda bulunan değerler TS 79-5’e uygun olmalıdır.

1.2.1.2 Açma
Madde 2.3.5’e göre yapılan deney sonucunda rondelâlarda çatlama veya kırılma olmamalıdır.
1.2.1.3 Doku
Rondelâların kırılan yerdeki kesit dokusu homojen olmalı ve yüzeylerde çatlak bulunmamalıdır.

1.2.1.4 Yay kuvveti

Yaylı rondelâların kalıcı yay kuvveti TS 79-5’e uygun olmalıdır.

1.2.2 Yapılış
1.2.2.1 Yüzeyler
Rondelâların yüzeyleri düz ve pürüzsüz olmalı, yüzeylerde çapak, çatlak, tufal, karıncalanma vb. kusurlar
bulunmamalıdır. Rondelâların keskin kenarları yuvarlatılmış olmalı, rondelâ yüzeyleri ilgili bölümlerin
föylerinde verilen mamul kalitelerine göre TS 3701’e uygun olmalıdır.
Yüzeyler imal edildiği gibi, tabiî yüzey durumunda koruyucu yağla yağlanmış olarak veya tedarikçi ve
müşterinin isteğine göre diğer kaplamalarla kaplanmış olarak temin edilmelidir. Elektrolizle kaplandığında
TS 5479’a daldırma ile çinko kaplandığında TS 10092’ye uygun olmalıdır. Kaplamanın cinsi ilgili standardına
uygun olarak kısa gösterilişte belirtilmelidir.

Sertleştirilmiş ve temperlenmiş rondelâlarda hidrojen kırılganlığının önlenmesi için uygun kaplama veya
tabaka ile koruma işlemi uygulanmalıdır. Rondelâlar elektrolizle kaplandığında veya fosfatlandığında hidrojen
kırılganlığının zararlarını önlemek için kaplamadan hemen sonra uygun bir işlem yapılmalıdır.

1.3 Boyut ve toleranslar

1.3.1 Boyutlar
Rondelâların boyutları toleransları içinde TS 79’un bölümlerinde verilen değerlere uygun olmalıdır.
1.3.2 Toleranslar
Rondelâların ilgili bölümlerin föylerinde verilen toleranslara uygun olmalıdır. Toleransı verilmeyen boyutlar
için TS 1980-1 EN 22768-1’de verilen kaba toleranslar geçerlidir.
Kaplanmış rondelâlardaki bütün toleranslar kaplama veya tabaka ile korumadan önce uygulanmalıdır.
1) Bu standard metninde atıf yapan standardların numaraları, yayım tarihleri, Türkçe ve İngilizce isimleri
metnin başında verilmiştir.

2
ICS 21.060.30 TÜRK STANDARDI TS 79-1/Nisan 2003

1.4 Özellik, muayene ve deney madde numaraları

Bu standarddaki özellikler ile bunların muayene ve deney madde numaraları Çizelge 1’de verilmiştir.

Çizelge 1 – Özellik, muayene ve deney madde numaraları

Sıra no. Özellik madde no. Muayene ve deney madde no. Açıklama

1 1.2.1 2.3.1 Çekme mukavemeti

2 1.2.1 2.3.2 Sertlik
3 1.2.1.1 2.3.3 Kısa süreli yükleme
4 1.2.1.1 2.3.4 Uzun süreli yükleme
5 1.2.1.2 2.3.5 Açma
6 1.2.1.3 2.3.6 Doku
7 1.2.1.4 2.3.7 Yay kuvveti
8 1.2.2.1 2.2.1 Gözle muayene
9 1.3 2.2.2 Boyut muayenesi
10 1.2.2 2.2.3 Kaplama muayenesi
11 3 2.2.1 Gözle muayene

2 Numune alma, muayene ve deneyler

2.1 Numune alma
Muayeneye sunulan aynı sınıf, tip ve boyuttaki rondelâlar bir parti sayılır. Muayene ve deneyler için partiden
numune Çizelge 2’ye göre parti büyüklüğüne uygun olarak aşağıda belirtildiği gibi alınır.

2.1.1 Numune alınacak ambalâjların ayrılması

Muayeneye sunulan birimleri ihtiva eden ambalâj sayısı parti büyüklüğü (N) kabul edilerek Çizelge 2’ye
karşılık gelen (n) değeri kadar ambalâj, toplam ambalâjlardan sistemli olarak aşağıda açıklandığı şekilde
ayrılır. Numune alınmak üzere ayrılacak ambalâjlar parti içinden gelişigüzel seçilmeli ve aşağıdaki metot
uygulanmalıdır.

Partiyi oluşturan birim ambalâjlar 1’den başlanarak 1,2,3,….N şeklinde numaralanır. Bu ambalâjların
N  N
herhangi birinden başlanarak 1,2,3,……r, olmak üzere  = r  ’ye kadar sayılır. = r bir tam sayı değilse,
n  n
tamsayıya tamamlanır (r’inci ambalâj numune olarak ayrılır. Bu sayma ve ayırma işlemi Çizelge 2’ye göre
ayrılması gereken numune sayısına (n) erişilinceye kadar sürdürülür.

2.1.2 Numune alınmak üzere ayrılan ambalâjlardan numune rondelâların ayrılması

Ayrılan ambalâjların ihtiva ettiği toplam parça sayısı parti büyüklüğü (N) kabul edilerek (Çizelge 2)
hizasındaki (n) sayısı kadar numune her ambalâjdan eşit miktarda olmak üzere gelişigüzel seçilerek alınır.
2.1.3 Tek tek ambalâjlanmış veya ambalajlanmamış partilerden numune alınması
Tek tek ambalâjlanmış veya ambalâjlanmamış partiden numune Çizelge 2’ye göre gelişigüzel olarak alınır.
Numune almada, muayeneye sunulan toplam parça sayısı parti büyüklüğü N kabul edilerek bunun
hizasındaki n kadar parça numune olarak alınır.
Çizelge 2 – Parti büyüklüğüne göre alınacak numune sayıları
Parti Alınacak Hangi deneyin kaç numuneye uygulanacağı
büyüklüğü numune Gözle Boyut Kaplama Çekme Sertlik Kısa Uzun Açma Doku
sayısı mua- mua- mua- dayanımı süreli süreli
(N) (n) yene yenesi yenesi yükleme yükleme
32 - 50 8 8 4 1 1 1 1 1 1 1
51- 90 13 13 7 2 2 2 2 2 2 1
91- 280 32 32 16 3 2 3 2 2 2 2
281- 500 50 50 25 4 3 4 3 3 3 3
501- 1200 80 80 40 7 3 7 3 3 3 3
1201- 3200 125 125 63 16 7 16 7 7 7 7
3201-10000 200 200 100 25 16 25 16 16 16 16
10001-35000 315 315 158 40 25 40 25 25 25 25
> 35000 500 500 250 63 40 63 40 40 40 40

3
ICS 21.060.30 TÜRK STANDARDI TS 79-1/Nisan 2003

2.2 Muayeneler

2.2.1 Gözle muayene

Madde 2.1’e göre alınan numuneler gözle muayeneden geçirilir. Madde 1.2.2’de belirtilen kusurların bulunup
bulunmadığına ve Madde 3’teki hususların uygun olup olmadığına bakılır.

2.2.2 Boyut muayenesi

Madde 2.1’e göre alınan numuneler boyut ve toleranslar yönünden muayeneden geçirilir ve bulunan
değerlerin Madde 1.3.1 ve Madde 1.3.2’de belirtilenlere uygun olup olmadığına bakılır.

2.2.3 Kaplama muayenesi

Madde 2.1’e göre alınan numuneler kaplamanın cinsine göre TS 149, TS 5479, TS 7361 veya ilgili
standardlarda belirtilen esaslara göre ölçülür. Sonucun Madde 1.2.2’ye uygun olup olmadığına bakılır.

2.3 Deneyler

2.3.1 Çekme deneyi

Rondelâların imal edildiği malzemeden hazırlanacak numune TS 138 EN 10002-1’e göre çekme deneyine
tâbi tutulur. Sonucun Madde 1.2.1’e uygun olup olmadığına bakılır.

2.3.2 Sertlik deneyi

Sertlik deneyi yaylı, tırnaklı, kanatlı rondelâlar ile düz rondelâaların sadece sertleştirilmiş olanlarına
uygulanır. Deney, Madde 2.1’e göre alınan numuneler üzerinde ve her rondelânın en az dört değişik yerinde
TS 79’un ilgili bölümlerinde verilen sertlik derecesi çeşidine göre TS 140 EN ISO 6508-1 veya TS 207-1
EN ISO 6507-1’ye uygun olarak yapılır. Sonucun Madde 1.2.1’de verilen değerlere uygun olup olmadığına
bakılır.

2.3.3 Kısa süreli yükleme deneyi

Bu deney yalnız yaylı rondelâlara uygulanır. Madde 2.1’e göre alınan numunelerin deneyi TS 79-5’e göre
yapılır. Sonucun Madde 1.2.1.1’e uygun olup olmadığına bakılır.

2.3.4 Uzun süreli yükleme deneyi

Bu deney yalnız yüzeyleri kaplanmış yaylı rondelâlara uygulanır. Madde 2.1’e göre alınan numunelerin
deneyi TS 79-5’e göre yapılır. Sonucun Madde 1.2.1.1’e uygun olup olmadığına bakılır.

2.3.5 Açma deneyi

Bu deney yaylı rondelâlardan sadece “yarıklı, düz ve yarıklı bombeli veya dalgalı” olan tiplere uygulanır.
Made 2.1’e göre alınan numuneler TS 79-5’e göre denendiğinde bulunan sonuçların Madde 1.2.1.2’ye uygun
olup olmadığına bakılır.

2.3.6 Doku deneyi

Bu deney yaylı rondelâlardan sadece yarıklı olan tiplere uygulanır. Madde 2.1’e göre alınan numuneler
herhangi bir yerinden kertik açılarak kırılır. Sonucun Madde 1.2.1.3’e uygun olup olmadığına bakılır.

2.3.7 Yay kuvveti

Yaylı rondelâların kalıcı yay kuvvetleri için deney TS 79-5’e uygun olarak yapılır. Sonucun
Madde 1.2.1.4’e uygun olup olmadığına bakılır.

2.4 Değerlendirme
Madde 2.1’e göre alınan numunelerin özelliklerine göre KNS değerleri Çizelge 3 ve Çizelge 4’de verilmiştir.
KNS değerleri ile ilgili kabul edilebilir kusurlu parça sayıları Çizelge 5’te verilenlerden fazla sayıda kusurlu
parça bulunan partiler bu standarda aykırı sayılır.

4
ICS 21.060.30 TÜRK STANDARDI TS 79-1/Nisan 2003

Çizelge 3 – Boyutlar içn KNS değerleri

Yaylı rondelâlar Düz rondelâlar

Karakteristikler KNS1) değeri Karaktestikler Mamul kalitesi A2),3 Mamul kalitesiC3)

İç çap
İç çap 1 1,5
Yaylı rondelâ genişliği
Rondelâ kalınlığı
1,5 Dış çap 1,5 2,5
Serbest yükseklik
Yaylı ve konik yaylı
Diğerleri 2,5 4
rondelâların dış çapı
1) KNS kabul edilebilir nitelik seviyesi
2) Diğer bölümlerdeki rondelâlara bu sütundaki KNS değerleri uygulanır.
3) Mamul kaliteleri, TS 3701’de verilmiştir.

Çizelge 4 – Mekanik özellikler ve kaplama için KNS değerleri

Özellikler Kaplama Çekme Sertlik Kısa süreli Uzun süreli Açma Doku
dayanımı yükleme yükleme
KNS 1,0 1,5 0,65 1,5 1,5 1,5 0,65
değerleri

Çizelge 5 – KNS değerlerine göre kabul edilebilir kusurlu parça sayıları

Kabul edilebilir KNS değerleri SN101) α1)

Kusurlu 0,65 1,0 1,5 2,5 4,0 KNS %
Parça sayısı1) Alınacak numune sayısı (n)
(K)
0 20 13 8 5 3 16,5 12
1 80 50 32 20 13 7,5 9
2 125 80 50 32 20 6,2 5
3 200 125 80 50 32 5,2 4
5 315 200 125 80 50 4,4 2
7 500 315 200 125 80 3,7 2
10 500 315 200 125 3,1 2
14 500 315 200 2,6 2
21 500 315 2,2 1
1) SN-sınır nitelik, α-satıcı riski

2.5 Muayene ve deney raporu

Muayene ve deney raporunda en az aşağıdaki bilgiler bulunmalıdır:
− Firmanın adı ve adresi,
− Muayene ve deneyin yapıldığı yerin ve laboratuvarın adı,
− Muayene ve deneyi yapanın ve/veya raporu imzalayan yetkililerin adları görev ve meslekleri,
− Numunenin alındığı tarih ile muayene ve deney tarihi,
− Numunenin tanıtılması,
− Muayene ve deneylerde uygulanan standardların numaraları,
− Sonuçların gösterilmesi,
− Muayene ve deney sonuçlarını değiştirebilecek faktörlerin mahzurlarını gidermek üzere alınan tedbirler,
− Uygulanan muayene ve deney metotlarında belirtilmeyen veya mecburi görülmeyen, fakat muayene ve
deneyde yer almış olan işlemler,
− Standarda uygun olup olmadığı,
− Rapora ait seri numarası ve tarih, her sayfanın numarası ve toplam sayfa sayısı,

5
ICS 21.060.30 TÜRK STANDARDI TS 79-1/Nisan 2003

3 Piyasaya arz
3.1 İşaretleme
Rondelâların ambalâjları üzerine okunaklı ve kolayca silinmeyecek şekilde en az aşağıdaki bilgiler
yazılmalıdır:
− Firmanın ticari ünvanı ve adresi veya kısa adı ve adresi,
− Standardın işaret ve numarası (TS 79-1 şeklinde),
− Ambalâjdaki rondelâların tipi, anma boyutu, sayısı ve ağırlığı.

Gerektiğinde bu bilgiler Türkçe’nin yanı sıra yabancı dilde de yazılabilir.

3.2 Ambalâjlama
Rondelâlar gerektiğinde koruyucu ince bir yağla yağlandıktan sonra taşınmaları ve satışları sırasında zarar
ve ziyana uğramayacak şekilde mukavva, plâstik vb.’lerinden yapılmış kutulara konulmalıdır.

Ambalâjlara konulacak parça sayısının tayininde imalâtçı serbesttir.

4 Çeşitli hükümler
4.1 İmalatçı veya satıcı bu standardda uygun olarak imal edildiğini beyan ettiği rondelâlar için
istendiğinde standarda uygunluk beyannamesi vermeye veya göstermeye mecburdur. Bu beyannamede
satış konusu rondelâların :
− Madde 1’deki özelliklerde olduğunun,
− Madde 2’deki muayene ve deneylerin yapılmış ve uygun sonuç alınmış bulunduğunun
belirtilmesi gerekir.

Yararlanılan kaynak
DIN 267/26:1987