Η διαφοροποίηση στην

διδασκαλία
Δρ. Αλέξανδρος Αργυριάδης
Προσδιορισμός της διαφοροποίησης

• Βασίζεται στις θεωρίες της εποικοδόμησης της μάθησης

(constructivism) και της αλληλεπίδρασης (Vygotsky, 1988).

• Εποικοδομητισμός: η γνώση κωδικοποιείται και γίνεται

αντικείμενο επεξεργασίας με βάση προηγούμενες έννοιες,
σημασιολογικά δίκτυα και γνωστικά σχήματα. Επομένως, η
γνώση οικοδομείται σε προηγούμενες – προαπαιτούμενες
για το συγκεκριμένο έργο.

• Η διαφοροποίηση της διδασκαλίας θεμελιώνεται στην

ανάλυση της αδιαφοροποίητης ύλης σε: α) βασικές γνώσεις
(του μαθήματος που διδάσκουμε) και β) προαπαιτούμενες
γνώσεις (αυτές που είναι απαραίτητες για την υποστήριξη
των βασικών).
 Ζώνη Επικείμενης Ανάπτυξης
ZEA είναι:
• Η διαφορά μεταξύ αυτών που ο μαθητής μπορεί να
επιτύχει από μόνος του – και του επιπέδου που ο
μαθητής μπορεί να φτάσει αν βοηθηθεί

Άρα, η διαφοροποιημένη διδασκαλία παρέχει:

• Δυνατότητα επαφής με πιο σύνθετο υλικό κατά περίπτωση
• μαθησιακό περιβάλλον το οποίο μεγιστοποιεί τις ευκαιρίες ουσιαστικής μάθησης.
 Θεμελιώδεις αρχές της
• Θεωρία της ενταξιακής εκπαίδευσης
• Θεωρία Πολλαπλής Νοημοσύνης του Gardner
• Ατομικό Μαθησιακό Προφίλ
 Αρχές που διέπουν τη
διαφοροποίηση της διδασκαλίας
• Ο εκπαιδευτικός είναι ευέλικτος στη διαφορετικότητα των
μαθητών
• Η αξιολόγηση και η διδασκαλία συνδέονται συστηματικά
• Ο εκπαιδευτικός διαφοροποιεί το περιεχόμενο, τη
διαδικασία και το αποτέλεσμα
• Όλοι οι μαθητές συμμετέχουν με δραστηριότητες
• Δημιουργούνται ομάδες μαθητών
• Γίνεται συνεχώς εναλλαγή ομάδων
• Προωθείται τόσο η ατομική όσο και η ομαδική εργασία
Τι συμβαίνει με τους μαθητές που δυσκολεύονται να
ενταχθούν στην ομάδα;
• Χρειάζονται στήριξη από τον εκπαιδευτικό
• Μπορεί ένας μαθητής να διδάσκει την υπόλοιπη ομάδα
• Μπορούν να γίνουν βοηθοί του εκπαιδευτικού
• Να δίνονται ευκαιρίες για πρακτικές δραστηριότητες
(Learning by doing)
• Δραστηριότητες που να είναι πιο δομημένες ή πιο
αστικοποιημένες
• Σταθερός ρυθμός/τρόπος εκπαίδευσης
Σε μια αίθουσα διδασκαλίας η οποία εφαρμόζει την διαφοροποίηση
ο εκπαιδευτικός πιστεύει στις ακόλουθες 4 αρχές:

• Σέβεται το επίπεδο ετοιμότητας του κάθε μαθητή

• Αναμένει ότι όλοι οι μαθητές θα προοδεύσουν και στηρίζει τη συνεχή
πρόοδό τους
• Προσφέρει σε όλους τους μαθητές την ευκαιρία να διερευνήσουν τις
ουσιώδεις έννοιες και δεξιότητες σε βαθμό δυσκολίας ο οποίος
κλιμακώνεται σταθερά ανάλογα με τις νοητικές ικανότητες των
μαθητών.
• Προσφέρει σε όλους τους μαθητές δραστηριότητες που είναι εξίσου
ενδιαφέρουσες, σημαντικές και ευχάριστες
 Σύγκριση αιθουσών διδασκαλίας
Παραδοσιακή Αίθουσα διδασκαλίας
• Οι διαφορές των μαθητών αγνοούνται ή
αντιμετωπίζονται όταν είναι
προβληματικές
• Η αξιολόγηση γίνεται συνήθως στο
τέλος για να διαπιστωθεί ποιος
απέκτησε τη γνώση
• Επικρατεί σχετικά στενή αντίληψη για
τη νοημοσύνη
• Υπάρχει ένας και μοναδικός ορισμός για
την ιδέα “εξαιρετική επίδοση”
• Σπάνια λαμβάνεται υπόψη το
ενδιαφέρον των μαθητών
• Λίγες επιλογές, οι οποίες προσιδιάζουν
στο μαθησιακό προφίλ των μαθητών,
λαμβάνονται υπόψη
Αίθουσα διδασκαλίας με διαφοροποίηση
• Οι διαφορές μαθητών μελετώνται ως
βάση για τον προγραμματισμό
• Η αξιολόγηση είναι συνεχής και
διαγνωστική με σκοπό την προσαρμογή
της διδασκαλίας στις ανάγκες των
μαθητών
• Γίνεται αποδεκτό ότι η νοημοσύνη έχει
πολλαπλές μορφές.
• Η εξαιρετική επίδοση καθορίζεται σε
μεγάλο βαθμό από την πρόοδο που
σημειώνει ο μαθητής με κριτήριο το
σημείο από το οποίο ξεκίνησε.
• Οι μαθητές συχνά καθοδηγούνται ώστε
να κάνουν μαθησιακές επιλογές με βάση
τα ενδιαφέροντα τους
• Κυριαρχεί η διδασκαλία προς
ολόκληρη τη τάξη
• Η κάλυψη του εγχειριδίου και του
αναλυτικού προγράμματος
κατευθύνει τη διδασκαλία
• Η μάθηση εστιάζεται στην
απομνημόνευση γεγονότων και την
απόκτηση δεξιοτήτων
• Κανόνας είναι η ανάθεση μιας και
μοναδικής εργασίας
• Ο χρόνος είναι καθορισμένος και δεν
μπορεί εύκολα να διαφοροποιηθεί
• Παρέχονται πολλές επιλογές
ανάλογες με το μαθησιακό προφίλ
Χρησιμοποιούνται πολλές
•
διδακτικές ρυθμίσεις
• Η ετοιμότητα, το ενδιαφέρον και το
μαθησιακό προφίλ των μαθητών
διαμορφώνουν τη διδασκαλία
• Η μάθηση εστιάζεται στη χρήση
βασικών δεξιοτήτων για την
αντίληψη και κατανόηση βασικών
εννοιών και αρχών
• Κανόνας είναι η ανάθεση
εναλλακτικών μορφών εργασίας
• Ο χρόνος χρησιμοποιείται ευέλικτα
σύμφωνα με τις ανάγκες των
μαθητών.
(Tomlinson, 2003)
 7
1 3 5 Ολόκληρη η
Ο Ο εκπαιδευτικός Όλη η τάξη τάξη
και οι μαθητές αξιολογεί τις γνωρίζει τις
εκπαιδευτικός
συγκεντρώνονται διάφορες δεξιότητες
και ολόκληρη η
για να μοιραστούν ιδέες που που θα
τάξη ξεκινούν
πληροφορίες και να έχουν χρειαστούν
αναζήτηση του
υποβάλλουν υποβληθεί αργότερα οι
θέματος
ερωτήσεις μαθητές

2 4 6 9
Οι μαθητές Οι μαθητές 8 Ολόκληρη η
Οι μαθητές δουλεύουν σε εργάζονται Οι μαθητές τάξη
χρησιμοποιούν διάφορους σε μικρές επιλέγουν μοιράζεται
διάφορα υλικά μαθησιακούς ομάδες με περαιτέρω τον ατομικό
ανάλογα με το στόχους με συγκεκριμέν θεματικές τρόπο που
μαθησιακό τους διαφορετικό ες τεχνικές ενότητες οι εργάστηκε ο
στυλ και την ρυθμό νκαι που τους οποίες τους κάθε μαθητής
ετοιμότητά τους βαθμό έχουν οριστεί ενδιαφέρουν
δυσκολίας
 Πώς διαφοροποιείται το
αναλυτικό πρόγραμμα;

• Χρειάζεται προσαρμογή σύμφωνα με τις διαφορετικές

ανάγκες των μαθητών μιας τάξης σε επίπεδο:

▫ Περιεχομένου διδακτικού αντικειμένου

▫ Μεθοδολογίας διδασκαλίας
▫ Μαθησιακής εμπλοκής
▫ Αυτό-Αξιολόγησης
▫ Συνολικής αξιολόγησης
 Παραδείγματα τροποποιήσεων

• Μέθοδοι παρουσίασης (πχ. Power point)

• Μέθοδοι κατανόησης (πχ. βίντεο ή παιχνίδι)
• Μέθοδοι αξιολόγησης (πχ. Quiz σε tablet)
Ποιες είναι οι προϋποθέσεις προσαρμογής
του Α.Π;

Καλή γνώση για:

• Τους μαθητές
• Ανάγκες
• Ικανότητες
• Ενδιαφέροντα
• Εμπειρίες ή υπόβαθρο
• Το προσωπικό στυλ του
εκπαιδευτικού
 Παράδειγμα διαφοροποίησης

• Είστε δασκάλα σε μια Δ’ τάξη στην οποία φοιτά ένα παιδί με ΔΕΠΥ.
Εσείς προβαίνετε καθημερινά σε διαφοροποίηση της διδασκαλίας
με στόχο την μεγιστοποίηση της μάθησης και για το συγκεκριμένο
παιδί.
• Τι εφαρμόζετε;
▫ Συχνή Εναλλαγή τύπου δραστηριοτήτων
▫ Προσπαθείτε να έχετε δραστηριότητες που να μην διαρκούν μεγάλο
χρονικό διάστημα
▫ Στα διαγνωστικά δοκίμια προσφέρετε κάθε ζήτημα σε ξεχωριστή σελίδα
▫ Διαφοροποιείτε τις οδηγίες του διαγωνίσματος
▫ Δίνω ατομικούς στόχους για το συγκεκριμένο παιδί
 Ιδέες για Διαφοροποίηση
σύμφωνα με τα ενδιαφέροντα

• Ο εκπαιδευτικός μπορεί να:

• • δίνει επιλογές του τρόπου έκφρασης της μάθησης
• • χρησιμοποιεί καθοδήγηση με βάση τα ενδιαφέροντα
• του μαθητή
• • δίνει επιλογές ασκήσεων και προϊόντων
• • σχεδιάζει επιλογές που απευθύνονται στις πολλαπλές
• νοημοσύνες
• • παρέχει πρόσβαση σε ποικίλο υλικό και τεχνολογίες
 Διαφοροποίηση σύμφωνα με το
μαθησιακό προφίλ
• Ο εκπαιδευτικός πρέπει να:
• • αξιολογήσει ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος που μαθαίνουν οι
• μαθητές
• • Εξηγήσει στους μαθητές τους πιθανούς διαφορετικούς τρόπους
• μάθησης και να τους βοηθήσει να συνειδητοποιήσουν τους δικούς
• τους ιδιαίτερους τρόπους μάθησης
• • Επιτρέπει στους μαθητές να επιλέγουν και αυτοί δραστηριότητες
• και διδακτικές προσεγγίσεις (πχ. διδασκαλία μεταξύ συνομηλίκων)
• • Εστιάσει αρχικά σε διαφοροποίηση με βάση λίγα μαθησιακά
• προφίλ και σταδιακά να αυξάνει την διαφοροποίηση.
 Παιδαγωγική Διαφοροποίηση-
Διδασκαλία προσανατολισμένη στο
επίπεδο ετοιμότητας του κάθε παιδιού

Ακόμα και οι μαθητές που έχουν την ίδια ηλικία διαφέρουν στην
ετοιμότητά τους για μάθηση. Η ετοιμότητα για μάθηση
καθορίζεται από τις προηγούμενες γνώσεις και εμπειρίες
(εκπαιδευτικές, κοινωνικές και πολιτισμικές), τα
ενδιαφέροντα, το στυλ μάθησης καθώς και το διαφορετικό
ρυθμό μάθησης των μαθητών.