Dr Dejan M. Djokić Zadatak FIZ I 2016/2017#1 t 18.11.

2016

Problem 1. Geometrijski pristup kinematici

Dve prave, p1 √ i p2 , koje se seku ◦ p2
√ pod uglom od 60 se kreću ravnomernim
brzinama v1 = 3 m/s i v2 = 3/2 m/s u ravni koju obrazuju. Pravci brzina
su redom ortogonalni na prave u odnosu na koje su postavljene, dok njihovi
~v1
smerovi maksimalno divergiraju. Videti sliku. Kojom brzinom se pomera
presečna tačka S dveju prava? 60◦
(25 bodova) p1
S
~v2
Problem 2. Kontradikcija u centru kosmosa
~vi−1 Pretpostavimo da centar univerzuma postoji i da je smešten u
~v3 središtu jedne galaksije (0) od koje se svaka druga galaksija (i =
~ri−1 ~v2 1, 2, ..., N ) udaljava ravnomernom brzinom koja je srazmerna vek-
~r3 ~r2 toru relativnog rastojanja od centralne galaksije: ~vi = h × ~ri . Reč
~vi je o čuvenom Hablovom zakonu§ , gde je h univerzalna Hablova kon-
~ri stanta. Pokazati da bi u ovom slučaju svaka galaksija bila centar, tj.
0
~r1 ~v1 da bi se od bilo koje druge proizvoljno izabrane galaksije preostale
~ri+1 ~rN galaksije udaljavale po istom zakonu. Drugim rečima, dokazati da
~vN je hipoteza o jedinstvenom centru kosmosa u svojoj biti pogrešna.
~vi+1 Galaksije posmatrati kao tačkaste objekte i njihov broj je konačan.
Videti sliku.
(15 bodova)

Problem 3. Biosonar − slučaj dva šišmiša koja se izbegavaju

Dva šišmiša lete po uzajamno ortogonalnim pravcima, kao što je
prikazano na slici. Pravci njihovog leta se presecaju u tački O. U
početnom trenutku oba šišmiša se nalaze na jednakim rastojanjima od
ý~v 2
tačke O, l = 130 m. Njihove brzine su sve vreme ravnomerne i redom
iznose v1 = 12 m/s i v2 = 5 m/s. Koristeći svoje prirodne radarske l
sisteme za navigaciju† šišmiši reaguju na objekte koji su bliži od 50 m i,
ý
ukoliko nalete na njih, skreću sa pravca leta. Uzimajući u obzir činjenicu ~v1
da drugih objekata izuzev šišmiša nema i da biosonari registruju objekte
trenutno, proveriti da li će jedan od šišmiša odstupiti od svog pravca O
leta tokom kretanja. l
(25 bodova)

Problem 4. Neodgovorni putnik

Pored putnika pristiglog na peron pretposlednji vagon voza prolazi za vremenski interval t, dok posled-
njem vagonu za to isto treba ∆t manje vremena. Ako se zna da je kretanje voza ravnomerno ubrzano,
odrediti vreme kašnjenja putnika. Da li postoji ograničenje na vrednost ∆t ako se pouzdano zna da je
putnik zakasnio?
(15 bodova)
§
Američki astronom Edwin Powell Hubble (1889-1953) je 1929. godine pokazao da se univerzum širi po ovom zakonu.
†
Reč je o prirodnom sonarskom sistemu kod pojedinih životinja koje lociraju predemte po principu zvučnog eha.

1
Dr Dejan M. Djokić Zadatak FIZ I 2016/2017#1 t 18.11.2016

Problem 5. Kartezijanska§ kinematika

Čestica započinje svoje kretanje iz tačke
v[m/s] x(t = 0) = −2 m krećući se duž x-ose brzi-
3 nom čija je istorija data na grafiku.

(a) Skicirati grafik zavisnosti ubrzanja od

2 vremena, a(t), za proteklo vreme od 2 s
računato od početka kretanja. (20%)

1 (b) Kakav je karakter kretanja u periodu

izmedju 1.75 i 2 s? (30%)
t[s]
0 (c) Izračunati ukupno vreme za koje će se
0.0 0.5 1.0 1.5 2.0 čestica ponovo naći na mestu svog po-
laska pretpostavljajući da je ponašanje
−1 brzine čestice posle 2 s identično kao i
nakon 1 s kretanja. (50%)

(20 bodova)

Problem 6.∗ Sirote noćne bubice

Poznato je da noćni insekti koriste mesečevu svetlost kako bi se orjentisali tokom leta. Obično tokom
svoje navigacije održavaju stalan ugao α (0 < α ≤ π/2) sa zracima svetlosti naginjući ka svetlosnom
izvoru. Mesec je poprilično udaljen, te njegovi zraci padaju paralelno na zemlju. Medjutim, uko-
liko se insekt nadje u blizini tačkastog svetlosnog izvora, kakvih je noću ogroman broj u naseljenim
sredinama, srlja prema izvoru po jednoj specifičnoj putanji čiji je ishod neretko fatalan† /. U prvoj
aproksimaciji se slobodno može uzeti da je kretanje insekata isključivo ograničeno unutar jedne ravni.

(a) Pronaći karakter putanje kojom bi se kretao insekt ukoliko bi

se našao na rastojanju R od tačkaste svetiljke koristeći jedino
nju pri orjentaciji uz navigacioni ugao α. Koliki je predjeni
put insekta do udara u svetiljku? (50%) α
(b) Zamislimo da je n bubica simetrično rasporedjeno u ravni i da α
je svaka udaljena na rastojanju R od tačkastog izvora svetlosti
na početku svog kretanja. Ako se zna da je navigacioni ugao α
svake bubice α = n−2
2n
π, šta se može zaključiti o kolektivnom R
letu bubica? (50%)

(100/25 bodova za I/IV razred)

§
Francuski filozof i matematičar René Descartes (1596-1650), čija je latinska verzija imena Cartesius, je prvi uvideo da
se geometrija može mapirati pomoću matematičke analize/algebre. Otuda i naziv koordinatnog sistema ”kartezijanski”,
ili samo Dekartov.
∗
Problem pretežak za razrede niže od IV jer zahteva poznavanje rigoroznog matematičkog alata!
†
Na sreću svetiljke i nisu baš tačkasti objekti, pa se veliki broj noćnih bubica spase ,.
2