1.

OS ANTIGOS ROMANOS: ONDE E CANDO VIVIRON

No 1º milenio aC vivían na Península Itálica:

 Etruscos no Norte
 Latinos no Centro
 Gregos no Sur
VIII aC os Latinos levantan varios poboados nas beiras do río Tíber, na zoa
coñecida coma os SETE OUTEIROS
A cidade de ROMA xurde da unión de eses poboados.Tiña unha situación
excelente:
- fácil de defender porque estaba protexida polo río e os outeiros
- adecuado para o comercio, pola súa situación ( entre ruta comercial do norte
e o sur de Italia e o Este e Leste do Mediterráneo) MARE NOSTRUM: o noso
mar
A partir do s. VI aC a cidade de Roma medrou porque conquistou inmensos
territorios, fundamentalmente polos que estaban preto do mar Mediterráneo
. Península Itálica
. Europa
. Asia
. África
Estas conquistas de territorio fixeron que Roma se convertera nun gran
IMPERIO

1
ETAPAS DA HISTORIA DE ROMA

CIVILICACIÓN ROMANA durou 12 séculos = s. VIII aC –s. V dC

Tivo 3 etapas:
1. A MONARQUÍA 753aC - 509 aC
2. A REPÚBLICA 509 aC – 27 aC
3. O IMPERIO 27 aC – 476 dC

1. A MONARQUÍA 753aC - 509 aC

Roma nun principio estaba gobernada por un REY elixido polas familias máis
importantes da cidade = PATRICIOS
SENADO = asemblea formada polos senadores que eran os xefes das familias
principais
S VI aC ETRUSCOS conquistan Roma , pero os romanos loitaron ata
vencelos.509 aC , o último rei etrusco foi vencido, terminando así ca
monarquía.

2. REPÚBLICA
. Xurde tras a expulsión dos Etruscos
. con 3 INSTITUCIÓNS
1. OS COMICIOS
Asemblea na que se reunían os cidadáns romanos para votar as leis e elixir
os maxistrados
2. AS MAXISTRATURAS
Os distintos cargos de goberno. Os MAXISTRADOS eran elixidos por un
ano. Os máis importantes eran os 2CONSULES que dirixían o goberno e o
exército
3. O SENADO
A institución máis importante. Ratificaba as leis, dirixías a política exterior e
daba as normas de actuación aos maxistrados. Acatábase todo o que
decidían.

2
A SOCIEDADE NA REPÚBLICA: 2 GRUPOS
PATRICIOS
Eran unha minoría formada polas familiar máis ricas e poderosas
Propietarios da maioría das terras. Dicían que descendían dos fundadores de
Roma
PLEBEOS
Eran o resto de habitantes, sobre todo campesiños, artesáns e comerciantes.
ESCRAVOS
No eran considerados persoas, senón obxectos de propiedade dos seus donos.
Normalmente eran prisioneiros de guerra ou fillos de escravos.
Poderían comprar a súa liberdade = LIBERTOS
AS MULLERES, todas (ricas ou pobres) tiñan que ser tuteladas polo pai o polo
home, non tiñan dereitos políticos. Si podían ter negocios, propiedades e
participar en festas e en espectáculos. Fundamentalmente criaban os fillos,
aínda que había mulleres que traballaban no campo, comercio..

A loita dos PLEBEOS polos seus dereitos

Ao principio da República, só os Patricios podían participar na política podendo
ser maxistrados e senadores.
Os PLEBEOS loitaron para igualar a súa situación, conseguindo:
.- S V aC os PLEBEOS conseguiron que un representante – O TRIBUNO DA
PLEBE, defendese os seus intereses no Senado
.- Desenvolveuse o CÓDIGO DAS 12 TABOAS, que reunía as leis de Roma
para evitar os abusos
.- a partir do s. IV aC os PLEBEOS puideron ser maxistrados e senadores

3
 3. A EXPANSIÓN E A CRISE DA REPÚBLICA
A expansión polo MEDITERRÁNEO
3 etapas nas conquistas levadas a cabo durante a República
1ª ETAPA: 500 – 250 aC
Roma derrotou a todos os pobos que vivían na Península Itálica
2º ETAPA.
Venceu aos cartaxineses, con xeneral ANIBAL ao fronte nas GUERRAS
PÚNICAS. Cartaxineses dominaban Norte África, Baleares e unha parte da
Península Ibéricas. Ao vencelos os romanos expandíronse polo
Mediterráneo Occidental nos séculos III e II aC
3º ETAPA. S II e I aC
Conquistaron Grecia e o Mediterráneo Oriental, continuando estendéndose por
Europa ( centro e norte Península Ibérica, Francia, Galia, etc..)
Someteron a todos os pobos conquistado á AUTORIDADE ROMANA,
arrasando cidades e facendo prisioneiros convertidos en escravos.
O IMPERIO ROMANOS, foi divido en PROVINCIAS, para facilitar o goberno e
a explotación de recursos.
Cada provincia estaba baixo a autoridade dun GOBERNADOR, e tiña que
pagar impostos a Roma.
A CRISE DA REPÚBLICA
S I aC na República romana comezou un período de corrupción, loitas en
enfrontamentos internos.Tamén producíronse REVOLTAS POPULARES,
polos máis pobres.
Producíronse REVELIÓNS DE ESCRAVOS dirixidas polo escravo
ESPARTACO.
O exército aumentou o seu poder, ante tanta revolta.
Producíronse varias GUERRAS CIVÍS porque homes poderosos e algún militar
loitaban polo poder.
Ano 48 aC o militar XULIO CESAR, venceu aos seus opoñentes e foi
proclamado DITADOR PERPÉTUO, asumindo o máximo poder.
Un grupo de partidarios da República o asasinan no ano 44 aC, iniciándose
unha nova GUERRA CIVIL, na que venceu o seu sobriño OCTAVIO, recibindo
no ano 27 aC grandes poderes do Senado e o titulo de AUGUSTO (elixido
dos deuses)

4
 4. O IMPERIO 27 aC – 476 dC
27 aC AUGUSTO comeza unha nova forma de goberno = IMPERIO
EMPERADOR, normalmente era hereditario polo que se formaron DINASTIAS
 Acumulaba todos os poderes
 Presidía o Senado
 Xefe Supremo do Exército
 Xefe relixioso
 Dirixía a política exterior
 Dictaba as leis
 Decidía os tributos
SENADO – cambiou, só ratificaba as decisións do emperador
O APOXEO DO IMPERIO s. I – s II
Nos séculos I e II alcánzase o máximo esplendor e poder
Emperadores: Augusto, Claudio, Vespasiano, Traxano, Marco Aurelio...
Período máis tranquilo, por iso se chama PAX ROMANA, esta paz trouxo a
prosperidade económica e cultural
Máxima extensión do IMPERIO, sendo Roma a capital:
Norte Illas Británicas ata os SUR no Deserto do Sahara, Leste Mesopotamia
ao Oeste Hispania
Intensificouse a romanización: asimilación da cultura e forma de vida
romanas por outros pobos coma a súa lingua (o latín), as súas leis,
costumes....
Emperador CARACALLA, estendeu a CIDADANIA ROMANA a todos os
habitante do imperio. Anteriormente só eran habitantes de Roma

A CRISE DO s. III
Grave crise no Imperio Romano, crise militar. As fronteiras do imperio foron
atacadas polos xermanos do norte e polos persas ao leste.
Tamén foi crise política, a autoridade do emperador debilitouse, moitos foron
asasinados ou depostos
Esta inseguridade provocou crise económica. Subida de impostos, comercio
diminuído pola inseguridade nos camiños
Crise social, a poboación trasládase ao campo. O imperio ruralizouse.

5
 5. A ECONOMÍA
A agricultura era unha actividade básica: trigo, vide e oliveira eran os
principais cultivos. Tamén verduras e froitas.
Os romanos introduxeron moitas innovacións:
Estenderon o regadío
Novas ferramentas e máquinas: arado romano, os muíños de gran e prensas
para elaborar aceite e viño
LATIFUNDIOS: grandes extensións de terreos agrícolas que pertencían a
grandes señores, e eran traballadas por campesiños e escravos. O centro dos
latifundios era a villa ou casa rural.
Nas villas estaba unha gran mansión que era a casa da propietario, almacéns,
bodegas, currais...
A Artesanía, producíanse os productos artesáns nos obradoiros nas cidades.
Ceramistas, carpinteiros, tecedores, ferreiros...
Habían industrias grandes coma as de peixe, as de construcción de barcos,
onde traballaban decenas de escravos
A minería, centrábase na explotación de ouro, ferro, prata, cobre, estaño,
chumbo e mercurio. Nelas traballaban os escravos.
As minas de ouro e prata eran propiedade do Estado e o Estado explotábanas
directamente. As demais eran propiedade do estado pero eran arrendades aos
particulares para a súa explotación
Nas costas do Mediterráneo explotábase o sal, para a conserva e salga de
alimentos.
O Comercio, os romanos tiñan un intenso comercio tanto dentro coma fóra do
imperio. Aceite e trigo procedían da Península Ibérica , ámbar e peles do
mar Báltico, especias e algodón de Asia e escravos de África.
O comercio veuse facilitado por 2 aspectos: a existencia dunha mesma moeda
en todo o Imperio e a construcción dunha extensa rede de estradas que unían
Roma co resto do Imperio, as calzadas. Tamén crearon unha rede de portos.
Había numerosas tendas para a venda dos productos.

6
 6. GRANDES CONSTRUCTORES E ENXEÑEIROS

Os romanos eran excelentes constructores. Moitas das súas obras

consérvanse hoxe en día. Utilizaban novos materiais coma o cemento e o
formigón.
Mesturaron elementos procedentes da arquitectura grega con outros elementos
coma o arco, bóveda ou cúpula
Principais construccións: tiñan un sentido práctico pois estaban destinadas a
satisfacer as necesidades da poboación, eran moi grandes monumentais
Clasificación de edificios e monumentos según a súa función: relixiosa, política,
para lecer...coma os TEMPLOS, ANFITEATROS, CIRCOS, TERMAS,
ACUEDUTOS, MURALLA...

AS CIDADES ROMANAS
As cidades eran os centros principais do Imperio.
Na época romana fundáronse moitas cidades,
Roma era a capital.
As cidades romana seguían case sempre o mesmo modelo:
 pranta rectangular
 rúas paralelas, organizadas aorredor de 2 rúas principais:
 CARDO (de norte a sur)
 DECUMANUS (de leste ao oeste)
 no cruce de ambas rúas principais situábase o FORO praza
central en que tiña lugar a vida política, cultural e social da cidade.
Situábanse os edificios máis importantes; Capitolio, Curia ou Basílica
 nos límites do Foro estaban as tendas, obradoiros artesáns e
os mercados
As cidades estaban ben equipadas con servicios de todos os tipos: baños,
teatros, fontes ou cloacas

7
 7. ESCULTURA, PINTURA E MOSAICO

A ESCULTURA estatuas e relevos adornaban as prazas

Usaban mármore e bronce
Seguiron o modelo grego, usando como novidade os retratos con marcado
realismo
Facían esculturas de corpo enteiro, bustos e ecuestres
Usaban relevos para decorar edificios que amosaban acontecementos de
Roma, escenas da vida cotidiá..

A PINTURA
Pintaban as paredes dos edificios. Con temas variados
Chegaban a imitar mármores e pedras, vexetais, escenas cotidiás, relixión..

MOSAICO
Técnica dos gregos que perfeccionaron.
Pequenas pezas de cores TESELAS para formar os debuxos que se
incrustaban en cemento.
Os colocaban en paredes o no chan
Temas variados

8. A RELIXIÓN ROMANA

Os romanos permitían que os pobos conquistado mantiveran a súa

relixión.
Eran POLITEISTAS
Adoptaron moitos dos deuses gregos, cambiándolle o nome: XUPITER, XUNO
e MINERVA. Tamén deuses orientais coma ISIS, CIBELES e MITRA
Os emperadores considerábanse deuses, cun culto obrigatorio para
todos os habitantes do Imperio
Os sacerdotes realizaban nos TEMPLOS os RITOS RELIXIOSOS (sacrificio de
animais)

8
AUGURES, adiviños aos que consultaban, porque os romanos eran moi
supersticiosos
9. UNHA NOVA RELIXIÓN, O CRISTIANIMSO
Século I DC naceu unha nova relixión, O cristianismo, que se basea en catro
ideas fundamentais:
1. existencia dun só Deus – MONOTEÍSTA
2. todas as persoas son iguais para Deus
3. os seres humanos deben amarse e perdoarse
4. os que sigan as normas dos Cristianismo acadarán a vida despois da
morte
Fundada por Jesus de Nazaret, que naceu en tempos do emperador Augusto
en Palestina
Os poderoso vían perigar o seu poder polo que o acusaron e o entregaron ao
goberno de Poncio Pilato que o condenou a morrer na cruz
OS APOSTOLOS era un grupo que seguía e impartía as ideas de Jesus de
Nazaret. Tras a morte de Jesus continuaron estendendo a súa mensaxe
As primeiras comunidades cristiás agrupábanse nunha igrexa dirixida por un
obispo
Enterraban aos mortos en CATACUMBAS, galerías subterráneas
Os cristiáns foron perseguidos polos romanos porque se negaban a adorar ao
emperador. A pesar de esto o número de cristiáns foi aumentando.