wykaz lektur dla klasy

2 liceum
ROMANTYZM lektury uzupelniajace
Adam MIckiewicz Johann W. Goethe
"Oda do młodości" (wiersz) Cierpienie młodego Wertera" (fragment)
wybrane "Ballady" - "Romantyczność", Adam Mickiewicz
"Świteź", "Świtezianka", "Lilije" "Dziady cz. IV"
wybrane "Sonety krymskie" - "Ajudah", Aleksander Fredro
"Bakczysaraj", "Bakczysaraj w nocy", "Burza", "Śluby panienieńskie"
"Stepy akermańskie", "Pielgrzym"
wiersze: "Niepewność", "Do M***", Do *** na Pozytywizm
Alpach w Splügen", "Nad wodą wielką i Adam Asmyk
czystą", "Polały się łzy" wiersze: "Do młodych", "Między nami nic nie
"Konrad Wallenrod" było", "Sonet IV (jak ptaki)", "Miejmy
"Dziady cz. II" nadzieję", "Daremne żale"
"Dziady cz. III"

"Pan Tadeusz" Bolesław Prus

"Z legend dawnego Egiptu"
Juliusz Słowacki "Lalka" (zacząć czytać na początku grudnia)
"Kordian"
wybrane "Wiersze" - "Testament mój", Eliza Orzeszkowa
"Rozłączenie", "Hymn (smutno mi Boże)", "Gloria Victis"
"Grób Agamemnona", "Balladyna"
Henryk Sienkiewicz
Zygmunt Krasiński "Potop"
"Nieboska komedia"
Fiodr Dostojewski
Cyprian Kamil Norwid "Zbrodnia i kara"
wiersze: "Moja piosnka I", "W Weronie", " Coś
ty Atenom zrobił Sokratesie", "Do obywatela lektury uzupelniajace
Johna Brown", "Klaslaniem mając obrzękłe
Maria Konopnicka
prawice"
"Mendel Gdański"
⁂ "Bema pamięci żałobny rapsod"
Eliza Orzeszkowa
Aleksander Fredro
"Nad Niemem" (adaptacja filmowa, reż
"Zemsta"
Zbigniew Kuźmiński)
 romantyzm wprowadzenie do epoki

Europa: 1789 (Wielka Rewolucja francuska) - 1848-49 (Wiosna Ludów)

Polska: 1822 (wydanie "Ballad i Romansów" A. Mickiewicza) - 1863-64 (Powstanie styczniowe)

synonimy slowa romantyk

romantyczny film pełen emocji, dotyczący nieszczęśliwej miłości, skłania do odczuwania emocji

romantyczna piosenka poruszająca, skłania do refleksji, wrażłiwa

wymaga starannej oprawy, nastrojowa, pomiędzy dwoma osobami które są

romantyczna kolacja
sobie bliskie, powstaje nastrój intymny

romantyczne spotkanie nastrojowe, niespodziewane, zaskakujące, spontaniczne, emocjonalne

romantyczny wiersz wyraża emocje, osobisty, uczuciowy, tworzący obraz duszy,

nastrojowe, samotne, odosobnione, ciche, spokojne ale jednocześnie

romantyczne miejsce
wyjątkowe, idndywidualne

romantyczna okazja zapadająca w pamięć

romantyczny utwór działający na wyobraźnie

skłania do bardzo silnych emocji, zaskakujący, tajemniczy, dynamiczny,

romantyczny spacer
gwałtowny, subiektywnie postrzegający piękno, pełen skrajnych emocji

romantyczny prezent zaskakujący, niepowtarzalny, patrzący inaczej

romantyk:
śmiały, pełen nadziei, przekraczający granice, wyznacza sobie dalekie cele, idealista, marzyciel, artysta,
poeta, nadwrażliwiec, dziecko, młodzieniec, nie starzec, indywidualista, gotów poświęcić się dla innych,
ktoś o bogatym wnętrzu, nie żyje w zgodzie ze sobą, samotnik, introwertyk, tajemniczy, rozdarty
wewnętrznie, niespokojny w duchu, tułacz, wędrowiec, podróżnik, odkrywca tajemnic duszy i świata,
marzyciel, oddany wiernej idei, buntownik, kieruje się emocjami, jednostka wybitna, wyjątkowa,
nieprzeciętna, dymny, mający poczucie godności i osobistej wartości, nieszczęśliwy, wierzący w świat
nadprzyrodzony, żyjący w świecie fantazji, ceniący wolność, niezłomny, skazany na osobistą klęskę,
skłonny do samobójstwa
 przełom W LITERATURZE ŚWIATOWEJ
romantyczny I POLSKIEJ
romanticus - niezwykły, malowniczy,
wyidealizowany, nawiązuje do średniowiecza,
wrażliwy na nastrojowość i piękno natury i świata
wydarzenia ksztaltujace postawy romantyczne:
Rewolucja przemysłowa 1760
Wielka Rewolucja francuska - 1789
Rewolucja amerykańska - 1775-83
Rewolucja lipcowa - 1830
Powstanie narodowe w Grecji - 1824
Powstanie listopadowe - 1830
Powstanie styczniowe - 1863
Wiosna Ludów - 1848-49
Powstanie Dekabrystów przeciwko
feudalizmowi - 1825
wojna Napoleońska - obalenie starego porządku
- 1815
Kongres Wiedeński, utworzenie Królestwa
Polskiego - początek porządku w Europie - 1815
powstanie Legionów polskich - 1797
wojna Napoleona z Rosją - 1812
przelom romantyczny - epoka rewolucyjnych zmian
rozpad hierarchii stanowej i feudalizmu
zwątpienie w racjonalizm i empiryzm
stanowiące podstawę oświecenia
upadek tyranii i walka z nią
realizacja haseł "równość, wolność i braterstwo",
"za wolność naszą i waszą" - tworzy się
wspólnota ponadnarodowa, fundamenty
demokracji i wolności
formowanie się nowych społeczeństw, narodów,
państw
zmiany w mentalności - inny sposób widzenia
świata i styl i życia
postęp cywilizacyjny związany z rozwojem miast
dostrzeganie negatywnych skutków cywilizacji i
powrót na łono natury
nowa estetyka - odstąpienie od wzorców
klasycznych
eksponowanie przeżyć wewnętrznych i
indywidualizmu jednostki
inspiracja folklorem i twórczością ludową
powrót do dramatów Szekspira - ojca
duchowego romantyzmu
krytyka konwenansów społecznych
ograniczających jednostkę
powrót do średniowiecza, (mrok, groza,
upiorność) - gotycyzm
wiara w istnienie istot nadprzyrodzonych
Odmienne sposoby poznawania rzeczywistości:
patrzenie na świat oczyma duszy i sercem
ekspresja młodości
nowa estetyka (pojęcie piękna)
odzwierciedlająca subiektywny odbiór świata
źródła romantyzmu:
folklor
utwory Szekspira
średniowiecze
historyzm - filozoficzne rozumienie historii i
składających sie na nią procesów, próba zrozumienia
sensu dziejów i miejsca człowieka w nich
orientalizm (orient - wschód) - zainteresowanie
kulturą, historią, naturą i mieszkańcami wschodu
pojecia okreslajace romantyczna wizje swiata:
irracjonalizm - widzenie świata nie przez
pryzmat rozumu i doświadczenia, a racjonalizmu
wiedza
serce, emocje, uczucia
przeżycia duchowe - dualizm świata (świat
posiada złożoną strukturę - jest byt materialny i
duchowy, metafizyczny)
intuicja
wyobraźnia
 sztuka romantyczna
cechy sztuki:
dominacja przestrzeni otwartej (morze,
niebo, góry, krajobraz)
tajemniczość
refleksyjność
poczucie grozy
metaforyczność, alegoryczność
wyraziste kontrasty
symbolika
dynamika
monumentalizm
związek z ideałami epoki
fascynacja dziką naturą
ekspresyjność, gwałtowność
zatarcie granicy między sferą sacrum a
profanum
rola światła w kreowaniu przestrzeni
fantastyczność natury
fascynacja potęgą żywiołów
kompozycja otwarta
wielość i różnorodność świata
powrót do natury
uduchowienie przyrody i całej przestrzeni
nastrojowość
scena salonowa
zainteresowanie strefą kultury i natury
tematyka historyczna, obyczajowa
współczesna i dawna, fantastyczna
dominacja scen rodzajowych i krajobrazów
malarska wizja snów, wyobrażeń świata
fantastycznego
malarstwo stanowiło próbę zrozumienia
ludzkiego istnienia i psychiki
zainteresowanie śmiercią i samobójstwem
dramatyzm
romantyczni artysci:
Jacques - Louis David - "Bonaparte na
przełęczy św. Bernarda"
William Turner - "Katastrofa 'Minotaura'"
Eugéne Delacroix - "Wolność wiodąca lud na
barykady"
John Everett Millais - "Ofelia"
Théodore Géricault - "Tratwa 'Meduzy'"
Caspar David Friedrich - "Etapy życia", "Skały
kredowe na Rugii"
Indywidualizm:
1. odmienne od przyjętego subiektywnego
widzenia świata
2. odwaga bycia oryginalnym i wystąpienie
przeciwko normom rządzącym światem
3. przekonanie o własnej wybitności i
szczególne poczucie wartości, kult jednostki
nieprzeciętnej
idealizm (idea):
1. przekonanie o słuszności celu, życie należy
poświęcić wzniosłym celom
2. przekonanie, że bytem wyższym jest świat
duchowy a materia wobec niego wtórna
3. wiara, że świat jest lepszy i należy walczyć o
jego dobro
panteizm - w naturze jest duch Boży, to obszar
działań Boga, ducha i sił nadprzyrodzonych,
romantyczna natura żyje, działa i myśli.
bunt mlodych lud, gmin - "prostota", ludność niewykształcona
1. młodzi ludzie stanowią twórczą, aktywną
siłę zdolną zmienić świat naród - lud mający głębokie poczucie tożsamości
2. młodość skłania do buntu, działania i kształtowane przez: język, historię, tradycję,
przekraczania granic wierzenia i kulturę
3. wystąpienie przeciwko dotychczasowym
wartościom ograniczającym wolność
jednostki
4. walka o niepodległość i suwerenność
5. nowe widzenie światła, sprzeczne z ideałami
poprzedniej epoki

ludowosc, folklor
1. zainteresowanie kulturą ludową, życiem i
wierzeniami gminu
2. czerpanie inspiracji z ludowych wyobrażeń
3. powrót do fantastyki i cudowności
4. przyjęcie ludowego sposobu widzenia
świata
 sentymentalny,
bohater
a romantyczny - próba porównania
"Król Olch" Goethe'go oraz "Laura i Filon" Karpińskiego

"Laura i Filon" - utwór sentymentalny "Król Olch" - utwór preromantyczny

historia ojca i syna, którzy nocą wracają do domu

przez las, dziecko widzi Króla Olch, z którym
historia kochanków, spotykają się w nocy,
rozmawia i przerażone umiera, ojciec nie potrafi
podejrzewają się o zdradę
pomóc synowi

akcja toczy sięwolno, niewiele wydarzeń, szczęśliwe

akcja jest dynamiczna, pełna napięcia, zakończenie
zakończenie
jest tragicznie

temat: młodzieńcza, głęboka miłość

temat: uczucia negatywne, nieakceptowane przez
człowieka - strach i śmierć

miejsce: wieś (w której mieszka pasterka), bór (przez miejsce: las (bór) - ciemny, mroczny, stary, jest
który biegnie Laura na spotkanie z Filonem), Jawor - mgła, która spowija wszystko i tworzy różne
umówione miejsce spotkania kształty, słychać świst wiatru, szum liści, trzask
przestrzeń jest otwarta, przyjazna, bezpieczna, gałęzi, gwizd ptaków
świat arkadyjski - Arkadia przestrzeń otwarta, jednocześnie zamknięta,

osacza człowieka, buduje poczucie niepokoju, grozy
czas: późny wieczór, noc księżycowa, późna wiosna

lub lato czas: późny wieczór

kochankowie, ludzie młodzi, mieszkają na wsi, są

ojciec troszczy się o syna ale nie potrafi mu pomóc,
pasterzami, żyją w zgodzie z rytmu natury, mają
jest racjonalistą, natomiast syn widzi świat przez
dużo obowiązków ale potrafią czerpać z życia
pryzmat , ojciec jest materialistą, syn jest
przyjemności, nie są utrudzeni, zmęczeni, Laura
delikatny, wrażliwy, otwarty na sacrum, dla dziecka
kocha i jest zazdrosna o Dorydę, Filon kocha i chce
nie istnieją żadne granice, ojciec - oświecenie,
sprawdzić uczucia swojej dziewczyny, są sobie
dziecko - romantyzm, relacje miedzy nimi są trudne
bliscy, ich więzi nic nie zniszczy, ich relacje są
- mimo że są rodziną, są dla siebie obcy, ojciec nie
oparte na wzajemnym szacunku i zrozumieniu,
potrafi wejsc w jego świat
miłość jest źródłem szczęścia i nadaje życiu sens
 sceneria: akcja toczy się na tle natury, która jest
uporządkowana, panują w niej spokój i ład, pewne
jej elementy to rekwizyty służące do wyrażania
emocji (maliny, wianki), przyjazna, sielankowa,
podkreśla niezmącone niczym piękno świata, kraina
szczęścia i harmonii
nastrój i jego komponenty: wesoły, radosny,
spokojny, melodyjny, pogodny, łagodny,
sielankowy, harmonijny, zapach róż, wieczór,
znajoma przestrzeń
utwór ma formę dialogu, świat poznajemy przez
pryzmat bohaterów, kochankowie znają otoczenie i
czują się w nim bezpiecznie, ich uczucia współgrają
z naturą, miejsce ich urodzenia i życia, nie
odczuwają potrzeby opuszczenia go, żyją z nim w
zgodzie, mają do niego stosunek pozytywny
sielanka konwencjonalna, umowny świat, jest
śpiewnym, melodyjnym utworem, atmosfera jest
łagodna
gatunek wywodzi się ze starożytności
utwór sentymentalny
sceneria: mroczny las, groźny, dziki, niebezpieczny,
wroga natura, ma w sobie moc niszczycielską,
nieprzewidywalna, tajemnicza, ingeruje w świat
ludzi, uosobiona, żywa, dynamiczna, rządzi się
własnymi prawami na które człowiek nie ma
wpływu
strach dziecka, odgłosy, bieg konia i jego rytm,
gwałtowność zdarzeń, obecność świata
nadprzyrodzonego, stan dziecka (jest chore)
wiedza ojca o świcie jest ograniczona przez rozum i
doświadczenie, jest to człowiek dojrzały,
przyzwyczajony do określonych zasad i prawd, jego
światopogląd jest już ukształtowany, ojciec
przypomina mitycznego Dedala, nie rozumie i nie
akceptuje widzenia świata przez syna, uważa to za
objawy choroby, nie wierzy w świat fantastyczny,
przyznaje pierwszeństwo rozumowi a nie wyobraźni
i uczuciom, dziecko żyje w świecie wewnętrznym,
metafizycznym, doznaje bardzo silnych emocji,
fantazja jest dla niego równie wiarygodna jak
rzeczywistość, chłopiec boi się mrocznej,
niezgłębionej tajemnicy, wie że ze świata
metafizycznego nie ma powrotu, nie ma on granic,
dziecko umarło bo było zbyt delikatne i wrażliwe,
zostało zabite przez gwałtowne uczucia
świat pełen grozy i napięcia, rzeczywistość łączy się
ze światem nadprzyrodzonym, uczucia, wydarzenia
i zakończenie są tragiczne i dramatyczne
ballada wywodzi się z kultury ludowej, łączy cechy
epiki, liryki i dramatu
utwór preromantyczny - okres burzy i natoru
 Cierpienia młodego Wertera
J. W. Goethego bohater werteryczny
Osobą reprezentującą epokę romantyzmu jest
dziecko lub człowiek patrzący jak ono na świat.
Werter - 20 lat, nierozsądny, podejmuje
pochopne i nieracjonalne decyzje
Albert - dojrzały, myśli trzeźwo, rozsądny
Werter pożyczając pistolet (samobójca) od
Alberta psychicznie rani Lottę, która podaje mu
narzędzie zbrodni. Jest to dowód na to, że
Werter egocentrykiem, wywołuje w dziewczynie
poczucie winy.
W swoich listach (przypominają pamiętnik duszy)
pisze o własnym cierpieniu i je wnikliwie
analizuje. Myśli on tylko o sobie, nie zważając na
ukochaną.
Werter i Lotta mieli podobną psychikę, ponieważ
czytali tą samą literaturę, lubili te same miejsca
itp.
Wyjeżdżając za granice po zaręczynach Lotty
potwierdza swoje nieracjonalne myślenie -
ucieka (nie jest dojrzały). Wychodząc na urwisko
nad wylewającą się rzeką (powódź) także zostaje
ukazane pochopne działanie i sposób myślenia
młodego chłopaka.
Lotta nie mogła wycofać się z małżeństwa z
Albertem (zdecydowała o tym jej matka), a
Werter krzywdzi ją swoimi czynami, nie próbuje
zrozumieć ukochanej, skupia się wyłącznie na
swoich odczuciach.
Chłopak jest zbyt gwałtowny, lekkomyślny,
zachowuje się jak mlodzieniec (w sposób
egzaltowany, przesadzony). Werter traktuje
życie jak teatr - gdy popełnia samobójstwo,
zakłada ten sam strój (niebieski frak i żółta
kamizelka) co w dzień kiedy pierwszy raz spotkał
Lottę. Ostatecznym rozwiązaniem jego
problemów jest tylko śmierć.
Czekał na odpowiedni moment (teatralizacja) na
samobójstwo. Mógł to zrobić podczas powrotu,
ale nie czuł, że to ta chwila.
"Cierpienia młodego Wertera" wywołaly wielką
malę samobójstw w Niemczech.
bohater werteryczny
Młody człowiek, idealista, cierpi z powodu
nieodwzajemnionej miłości, buntownik oraz
wrażliwy samotnik
Werter i Lotta
analiza fragmentu
Werter nie ma tajemnic przed swoim
przyjacielem, uważa siebie za nieszczęśliwego,
odczuwa więź z ludźmi opętanymi i szalonymi,
nie ma kontroli nad swoim umysłem i emocjami,
nie rozumie sam siebie, doznaje silnych emocji,
których nie potrafi nazwać. Werter jest bezradny
wobec potęgi uczuć, które są siłą destrukcyjną
(niszczą jego psychikę). Wie, że jest skazany na
klęskę, ma pesymistyczny stosunek do życia,
czuje się zagubiony i obcy w świecie (ma bujną
wyobraźnię)
Jest pogrążony w rozpaczy, jednocześnie
oczarowany potęgą i wspaniałością natury
(doznaje sprzecznych uczuć - jest wewnętrznie
rozdarty ). Jest wrażliwy na otaczający go świat,
zwłaszcza piękno przyrody. Myśli o śmierci, jest
skłonny popełnić samobójstwo. Życie uznaje za
udrękę, pozbawione dużej ilości chwil rozkoszy.
Jest więźniem samego siebie (duszy, serca,
świata), czuje samotność i zagubienie. Pragnie
nieustannie odczuwać skrajne emocje, popada w
szaleństwo, co świadczy o niedojrzałości
(egzaltacja).
historia miłości
nieszczęśliwej
Odczuwa tęsknotę, wspomina dawne chwilę
patrząc na placyk z wierzbami. Odczuwa z
ukochaną więź emocjonalną, przywiązuje się do
miejsc (jest sentymentalistą). Miłość nadaje jemu
życiu sens, jest źródłem życia i powodem śmierci.
Miłość jest święta, silna, bratnia - niepokalana,
niezniszczalna i wieczna. Jest źródłem rozkoszy,
Lotta jest ideałem (boginią, niebiańską istotą). To
uczucie jest też cierpieniem. Bohater jest
zdesperowany, jego decyzja jest ostateczna,
postanawia się zabić aby uwolnić się od
cierpienia. Miłość jest mistyczna.
Życie to droga, a człowiek - pielgrzym,
wędrowiec. Każdy jest tylko przechodniem,
skazanym na klęskę tułaczem. Człowiek szuka
ukojenia w przyjaźni, miłości, rozmowie z
Bogiem, naturą. Nikt nie uniknie swojego
przeznaczenia
kalendarium Adama Mickiewicza
24 grudnia 1798 - urodził się w Zaosiu pod Nowogródkiem, syn Mikołaja i Barbary Mickiewiczów
1807-1815 - uczeń dominikańskiej szkoły powiatowej (tam pracował jego ojciec, pracował w sądzie)
1816-1819 - nauka na uniwersytecie w Wilnie, najpierw na wydziale matematyczno-przyrodniczym, później
na wydziale literatury i sztuki.
1817 - wraz z przyjaciółmi założył tajne Towarzystwo Filomatów i Filaretów (miłośników nauki i cnoty)
1818 - "Zima miejska", "Kartofla", "Mieszko Książę Nowogródka", zaczyna tłumaczyć z niemieckiego
1819 - obejmuje posadę nauczyciela literatury, historii i prawa w Kownie, pracuje tam do 1823r
21 października 1820 – umiera jego matka, popada w depresję
1820 - "Oda do młodości", "Pieśń Filaretów"
1821 - ukochana Maryla wychodzi za Wawrzyńca Puttkamera
1822 - “Ballady i romanse”
4 listopada 1823 - Mickiewicz zostaje aresztowany po wykryciu działalności Towarzystwa Filomatów. Pół
roku spędza w klasztorze bazylianów zamienionym na więzienie.
1823 - “Grażyna” i “Dziady”cz. II i IV
1824 - wychodzi z więzienia za poręczeniem Joachima Lelewela. W listopadzie otrzymuje nakaz
natychmiastowego opuszczenia Wilna. Przybywa do Petersburga,
1825 - udaje się do Odessy. Przebywa tam od marca do listopada, w tym czasie odbywa wycieczkę na Krym.
Od grudnia mieszka w Moskwie, gdzie w grudniu podejmuje w kancelarii gubernatora wojennego.
1826 - “Sonety krymskie”
1828 - “Konrad Wallenrod”, wyjeżdża do Petersburga
1829 - rozpoczyna podróż po Europie: Berlin, Drezno, Pragę, Karlsbad, Weimar, Frankfurt, Strasburg,
Szwajcarię, Włochy, Rzym. W Weimarze spotyka Goethego,
1830 - pobyt we Włoszech i Szwajcarii, gdzie poznał Zygmunta Krasińskiego
1831 - wyjazd zdo Paryża, a stąd do Drezna. Zatrzymuje się w Poznaniu. Pisze wiersze o tematyce
powstańczej: “Reduta Ordona”, “Śmieć pułkownika”, “Nocleg”, “Pieśń Żołnierza”,
1832 - przybywa do Drezna, “Księgi narodu i pielgrzymstwa polskiego”, “Dziady” cz. III, "Do przyjaciół
Moskali"
1832-1834 - “Pan Tadeusz, czyli Ostatni zajazd na Litwie"
22 lipca 1834 - ślub z Celiną Szymanowską
1835 - rodzi się najstarsza córka Mickiewiczów, Maria,
1836 - "Konfederaci Barscy"
1839 - jedzie do Lozanny, gdzie zostaje profesorem literatury łacińskiej
1840 - "Liryki lozańskie", obejmuje stanowisko profesora literatury słowiańskiej w College de France
1841 - zostaje prezesem Wydziału Historycznego Towarzystwa Literackiego w Paryżu. Pierwsza wizyta
Andrzeja Towiańskiego u Mickiewicza, który uwierzywszy w jego opatrznościową misję, staje się gorliwym
wyznawcą jego nauki
1844 - zgłasza rezygnację ze stanowiska prezesa Wydziału Historycznego; zawieszony w prawach
wykładowcy
1846 - zrywa kontakty z Towiańskim
1848 - Wiosna Ludów, tworzy legion polski (tzw. Legion Mickiewicza)
1851 - poddany nadzorowi policyjnemu
1852 - pracownik Biblioteki Arsenalu w Paryżu
marzec 1855 - śmierć żony
26 listopada 1855 - śmierć poety w Stambule, Turcja. Przyczyna śmierci jest nieznana
1856 - zwłoki Adama Mickiewicza przewieziono do Francji; pogrzebano 21 stycznia w Montmorency
1890 - prochy poety złożono 4 lipca w krypcie katedry wawelskiej w Krakowie.
grono trzech wieszczow narodowych
1. Adam Mickiewicz
2. Juliusz Słowacki
3. Zygmunt Krasiński

cECCHY ROMANTYCZNE W BIOGRAFII MICKIEWICZA

życie poety jako tułaczka, liczne egzotyczne podróże
niespełniona miłość do Maryli Wereszczakówny
cierpienie (zesłanie do Rosji)
patriotyzm - Mickiewicz jako patriota, tło historyczne, powstania, organizacje, miłość do ojczyzny
kult poetów, fascynacja Goethe, Rousseau (odrzucenie teorii postępu, rozwój umysłowy prowadzi do
degradacji, człowiek z natury jest dobry, rodzi się taki, ale ma zalążek zła)
spór romantyków z
klasykami w "Odzie do młodości"
"Oda do młodości" to utwór o charakterze
romantycznego manifestu. ma formę podniosła
ton - radosny, patetyczny, wywodzi sie ze
starożytności
Młodzi są romantykami - nie akceptują świata
istniejącego w oświeceniu. Są oni kreatywni,
mają w sobie dużo energii i mocy. Pragną
przekroczyć granice "starego świata", wznieść się
ponad "świat martwy". Brakuje im nowości,
zapału, nadziei, marzeń i natchnienia. Mają jasno
wyznaczony cel. To pokolenie chce odmienić
ludzkość dąży do tego by słoneczny blask
przeniknął do nich.
Adama Mickiewicza
Starzy za to są zamroczeni wiekiem, skupieni
wyłącznie na sobie, ich świat jest martwy, mają
wąskie horyzonty. Przypominają płazy - nikogo i
niczego nie słuchają. Ograniczają młodych w
osiąganiu ich celów.
wnioski
Mickiewicz jest za młodymi. Jest orędownikiem
przemian. Zaleca patrzenie na świat sercem,
krytykuje starych

Młodzi przywiązują uwagę do znajomości -

relacji, smakują życie jak bogowie nektar. ich
dusze wypełnia entuzjazm , są pełni wiary w
swoje możliwości. Źródłem ich mocy jest jedność,
przyjaźń. Rozum zastąpili radością, szczęściem -
emocjami gotowi są poświęcić się dla drugiej
osoby. Zdają sobie sprawę z drogi jaką wybrali i
wiedzą, że będzie ona ciężka. Wzorem dla nich
jest Herkules. Po wszystkim czekach ich
olimpijska sława. Pragną wysokich lotów (jak
orły). Jest to ich moc równa Zeusowi
ballada

"Romantyczność" Adama Mickiewicza manifestem

manifest - wypowiedź zawierająca kluczowe dla
danej grupy poglądy, zdania, sytuacje będące
deklaracją danego stanowiska, działania.
GENeza
"Romantyczność jest częścią "Ballad i romansów"
wydanych w 1822 roku rozpoczynających
romantyzm w Polsce. Tytuł ma wiele znaczeń,
lecz najtrafniejsze z nich to nazwa epoki -
umiłowanie tego, co tajemnicze,
ponadzmysłowe, mające nastrój grozy,
niezwykłe, stanu ducha, emocji.
polskiego romantyzmu
Ludowość ukazana jest tu poprzez wiarę w życie
nadprzyrodzone, miłość jest silniejsza od śmierci,
przekroczone zostają granice między tym co
materialne, a przy ziemskie
wnioski
Romantycy odrzucili klasyczne widzenie świata.
Zaczęli robić to oczyma duszy i serca. Inspirowali
się wierzeniami i kulturą ludową. Wprowadzili
nowy typ bohatera i nastrojowości.

Motto znajdujące się przed treścią ballady

świadczy o zafascynowaniu romantyków
Szekspirem. Mówi, żeby widzieć świat oczami
serca. Odnosi się do widzenia świata Karusi, ludu
oraz narratora.

Akcja toczy się w małym miasteczku, daleko na

prowincji. Mieszka tam gmin - prości ludzie.
Utwór rozpoczyna się rankiem o świcie - dopiero
co kogut zapiał. Nastrój jest tajemniczy,
niezwykły, pełen napięcia. Karusia nie zachowuje
się racjonalnie. Twierdzi, że widzi swojego
ukochanego, który zmarł 2 lata temu. Jest
zagubiona, sprawia wrażenie obłąkanej, szaleje z
rozpaczy. Wolałaby umrzeć i być ze swoim
ukochanym. Mieszkańcy wierzą dziewczynie,
oprócz jednego starca, który ją wyśmiewa. Jest
przedstawicielem oświecenia. Przez to ballada
ma charakter polemiczny - zestawienie dwóch
różnych poglądów.
 romantyczny
obraz świata w "Balladach i romansach"
1. Omów treść i problematykę ballad
2. Zaprezentuj bohaterów i relacje między nimi
3. Scharakteryzuj nastrój wierszy i ich komponenty
4. Opisz świat natury i omów jego funkcje
5. Przedstaw narratora, określ jego sposób wypowiedzi i stosunek do świata przedstawionego
6. Wyjaśnij, czym charakteryzuje się romantyczne widzenie świata
"Świtezianka"
Akcja toczy się nad jeziorem Świteź i pobliskim lesie.
Młodzieniec - Strzelec w okolicznym borze i piękna
dziewczyna, o której nic nie wiadomo (pojawia się i znika
w nocy). Spotykają się co wieczór w blasku księżyca, pod
modrzewiem. Chłopak zaproponował wspólne życie w
jego chacie, na co ta się nie zgodziła, lecz po tym jak na
kolanie złożył jej przysięgę wierności - zgodziła się.
Jednak dziewczyna ostrzega ukochanego, że naruszenie
obietnicy ściągnie na jego duszę okrutną karę, po czym
znika w lesie. Młodzieniec stara się odszukać ukochaną,
lecz na próżno. Zamiast niej z wód jeziora wyłania się
nadzwyczajna, piękna nimfa i wabi Strzelca. Chłopak
zapomina o złożonej niedawno obietnicy i rusza w jej
stronę. Wtedy okazuje się, że to dziewczyna z lasu.
Strzelec zostaje ukarany za złamanie przysięgi i ginie w
otchłani jeziora. Od tamtej pory przy blasku księżyca
pojawiają się dwa cienie - pieknej dziewczyny chodzącej
po wodzie i płaczącego pod modrzewiem młodzieńca.
Tematem utworu jest zbrodnia i kara. Chłopak dopuścił
się zdrady w sensie moralnym.
Nastrój jest tajemniczy, pełen grozy. Buduje go relacja
między bohaterami, tajemnicza dziewczyna, dynamiczne
uczucia, a przede wszystkim natura (straszna i mroczna) -
ma potężną moc, wydała wyrok, jest sędzią.
Świat przedstawiony jest jako nadprzyrodzony
Narrator mówi w sposób ekspresywny, odczuwa potęgę
przedstawionego świata.
WNioski
W utworze nie istnieją żadne granice między tym, co
rzeczywiste, a wyobrażone. Za niewierność, każdy będzie
ukarany
Adama Mickiewicza
"Lilije"
Główna bohaterka ballady zabiła powracającego z
wyprawy wojennej męża, żeby ten nie dowiedział się o jej
niewierności. Jego ciało potajemnie zakopała, a na grobie
posadziła lilie. Dręczona wyrzutami sumienia udała się do
pustelnika, by wyznać mu swoją winę i uzyskać
rozgrzeszenie. Starzec zapewnił ją, że zbrodnia nie
wyjdzie na jaw dopóki nikt nie zakłóci spokoju duszy
męża. Do kobiety przyjeżdżają jej szwagrowie i daremnie
oczekują powrotu brata. Po kilku miesiącach pobytu u niej
obydwoje się w niej zakochują, a ta nie wie którego
wybrać. Zwraca się o pomoc do pustelnika. Starzec radzi
kobiecie, aby konkurenci upletli wianki i położyli je na
ołtarzu, Którego wianek wybierze - tego poślubi. W dzień
ślubu wdowy dochodzi do kłótni. Każdy jest przekonany,
że wianek zdjęty z ołtarza przez kobietę, należy do niego.
Nieoczekiwanie w drzwiach cerkwi pojawia się upiór
zamordowanego męża. Okazuje się, że zerwane kwiaty
obydwu braci pochodzą z jego grobu. Niewierna żona i
obydwaj mężczyźni ponoszą karę - świątynia zapada się
pod ziemię.
Akcja toczy się w średniowieczu.
Ballada ta opowiada o sile ludzkich namiętności, zbrodni i
karze, naturze potężnej i sprawiedliwej, zasadach
moralnych.
Nastrój jest pełen grozy, mroczny, niepokojący.
Narrator dokonuje oceny: "Zbrodnia to niesłychana, / Pani
zabija pana...".
Wnioski
Trzeba się kierować zasadami moralności.
"Sonety krymskie"
Mickiewicz napisał "Sonety krymskie" podczas
wycieczki po Półwyspie Krymskim. Jego podróż
była egzotyczna (orient - wschód). Litwa była
lesista (nizinny kraj) i bagnista, przepływa przez
nią Niemen. Po raz pierwszy Mickiewicz widzi tam
inna roślinność - stepową - wysokie trawy. Potem
odbywa podróż morską (przeżywa sztorm). Gdy
przybywa na ląd widzi góry, którymi się
zachwyca. Widzi zupełnie inną architekturę,
inaczej ubranych ludzi. Obserwuje inną religie,
słyszy odmienną muzykę.
"Stepy akermańskie"
Podróżnik porównuje przyrodę do oceanu.
Przedmiotem opisu jest rozległa przestrzeń,
natura, którą podziwia podczas podróży. Widział
falujące wokół niego trawy i łąki. Z ziemi
wyrastały liczne koralowe kwiaty. Wędrówka
trwała długo, zaszedł zmrok (wyostrza się zmysł
słuchu). Szukał poczucia bezpieczeństwa - patrzy
w gwiazdy, znalazł także latarnie morską
Akermanu. To były jego przewodniczki. W nocy
słyszał żurawie (w jego przekonaniu leciały do
jego ojczyzny) oraz motyla kołyszącego się na
trawie, węża prześlizgującego się między ziołami.
Podróżnik używa różnych zmysłów. W czasie
podróży w podmiocie lirycznym budzi się
tęsknota za ojczyzną. Powoduje to samotność
oraz usłyszane zwierzęta, który przypominają mu
o Litwie. Narrator odbiera świat przedstawiony
zmysłami.
pamiętnik poety
pielgrzyma
"Burza"
Burza to zjawisko szczególnie niebezpieczne,
stanowiące zagrożenie dla ludzi. Mickiewicz
używa w utworze krótkich, zwięzłych określeń,
które mają odwzorować szybkość zjawiska.
Natura jest potężna, gwałtowna, a człowiek przy
niej jest znikomy. Atak burzy zostaje porównany
do oblężenia miasta. Obrona jest tu daremna,
żeglarze walczą, ale nie mają nadziei i siły.
Niektórzy żegnają się z przyjaciółmi i modlą, lecz
nie Mickiewicz. To on zachował spokój ducha,
ponieważ on umarł już dawno temu, lecz
symbolicznie - wtedy, gdy opuścił ojczyznę.
Refleksja autora dotyczy przeżyć osobistych.
"Droga nad przepaścią w
Czufut-Kale"
Mirza to lokalny przewodnik mający zapewnić
podróżnikowi bezpieczeństwo. To on radzi, aby
podczas niebespiecznej wędrówki nad
przepaścią zaufać instynktowi konia i Bogu.
Odradził pielgrzymowi patrzenia w dół, żeby nie
wyciągał tam rąk, bo ludzkie ręce to nie skrzydła
ptaka. Ostrzega, że głębina może kusić go swoją
tajemnicą. Mickiewicz jednak spojrzał w głąb, bo
nie miał nic do stracenia - nie bał się, spotkały go
gorsze rzeczy. To co tam ujrzał na zawsze
pozostanie w jego tajemnicy.
"Bakczysaraj w nocy"
Bakczysaraj to miasto, które zachwyca autora
swoją architekturą. Wieczorem rozlega się
nawoływanie do modlitwy - dzwony meczetów.
Zachód był głębszy i dłuższy niz w jego ojczyźnie.
Poeta obserwuje przyjemny krajobraz, naturę.
Mieszkańcy czują się bezpiecznie. Tymczasem
zbliża się burza - walka żywiołów.
Refleksja jest domyślna , opis miasta na pozór
spokojnego. Przedstawiona jest tu miłość
człowieka, a potęga natury, której ludzie w żaden
sposób nie mogą się przeciwstawić.
"Ajudach"
Podmiot liryczny lubi obserwować morze z góry -
Ajudahu. Woda morza rytmicznie uderza o brzeg
skały. Fale przypominają mu litewski śnieg.
Zwraca uwagę na etapy uderzenia wody, które
porównuje do wojska wielorybów. Pozostawiały
one perły, muszle i korale. Morze jest tu
personifikowane, ma w sobie skarby, którymi
chce się podzielić. Obraz ten jest porównany do
młodego, wrażliwego poety, jego duszy. Mówi, że
morze to wszystkie namiętności (fale) uderzające
w jego serce (skałę). Są one twórcze, pobudzają
umysł autora. Pozostają po tym nieśmiertelne
utwory, które zagwarantują mu sławę.
"Pielgrzym"
Pielgrzym to wędrowiec idący do miejsca
świętego (strefa sacrum). Dla Mickiewicza jest to
Litwa. Autor (podmiot) jest tułaczem, ale wie, że
on nie może decydować o swojej wędrówce.
Zdaje sobie sprawę, że ojczyznę mógł już utracić
na zawsze, nie może się cieszyć tutejszymi
widokami. Kompozycja jest oparta na
porównaniu dwóch światów - ojczyzny i Krymu.
Wschodnie tereny są czarujące, niebo jest jasne,
obok wędrowiec ma piękną kobiet. Zachwycająca
jest przyroda oraz rzeka, która tam przepływa.
Mickiewicz nie jadł na Litwie też takiego jedzenia
(ananasy). Krym to malownicza kraina, jednak
autor nie może się nią nacieszyć. Tęskni za
szumiącymi lasami i bagnami (ubogi, prosty
krajobraz). Jego serce wyrywa się ku ojczyźnie, ku
domu, rodzinie, młodości i latach dzieciństwa.
Mickiewicz obawia się, że Litwa o nim zapomni.
Autor czuje się jakby wszystko stracił, chociaż
dużo zyskał.

wnioski
Adam Mickiewicz Tęskni za utraconą ojczyzną. Można tytułowego pielgrzyma utożsamić z wieszczem,
który dzieli się osobistymi przeżyciami. Natura opisywana w utworach jest piękna, ale nie tak bliska
Adamowi. Używa wielu orientalnych nazw, by nadać klimat. nastrój sonetów jest nostalgiczny i
melancholijny. Poeta jest też malarzem impresjonistą (wrażenie). Przyjmuje postawę tułacza -
pielgrzyma (wygnańca z ojczyzny
 obraz miłości romantycznej w lirykach Adama Mickiewicza

"Do M***" "Do ***"

"Niepewność"
"Do M***"
ich uczucie - miłość
on - kochanek romantyczny ona - kochanka romantyczna
romantyczna

Jest zrozpaczony, ma "złamane
serce", nie potrafi zapomnieć o
ukochanej, jest przy niej chociaż
znajduje się gdzieś daleko,
wszędzie zabiera ze sobą jej
portret. Rozważa, czy ona o nim
pamięta. Odczuwa te same
sytuacje co on, tęskni, pamięta
każdą sytuacje z nią. Nie może
się pogodzić ze stratą. Wszystko
mu o niej przypomina, doznaje
silnych uczuć. Żałuje, że ich
miłość nie skończyła się inaczej,
że musiał wyjechać, pamięta
każdą rozmowę i miejsce, jego
dusza cierpi. Ma nadzieje, że ona
wciąż o nim pamięta. Wraca
wspomnieniami do minionych
lat, jest sentymentalny, czuły,
wrażliwy, wierny, oddany, jego
dusza została w jego ukochanej.
Jest bezsilny i zbuntowany
przeciwko światu, który mu ją
odebrał. Żyje dla miłości i dzięki
niej
Posiada talenty i umiejętności. Ich miłość jest tęsknotą, jest
Gra na harfie, w szachy, czyta, ślepa, bezwarunkowa,
lubi bale, taniec, muzykę. Czyta nieszczęśliwa, jest żródłem
te same książki, po które on cierpienia, pragnieniem, więzią
sięgał. Nie kocha go tak silnie nierozłączną, związkiem dusz,
jak on, chce o nim zapomnieć, wiecznym uczuciem, silniejsze
okazywała mu sympatię, lecz nie rozstanie?
nie ukazywała silnych uczuć,
niczego by dla niego się nie
wyrzekła - na pewno
małżeństwa, nie przeżywa
rozstania, nie można być
pewnym, czy o nim wspomina,
lubi chwile zadumy, śpiewała
mu piosenki, grała z nim w
szachy, dla niej był to tylko flirt
"Niepewnosc"
on ona ich uczucie

ukrywa w sobie uczucia, którymi zakochany nosi w sobie jej
darzy ukochaną, sam nie jest pewny obraz, nic o niej nie wiadomo,
co czuje do wybranki swojego serca, lecz jest otoczona czcią. Jest
nie potrafi przestać myśleć o niej, delikatna, źródło inspiracji dla
gdziekolwiek pójdzie widzi jej obraz. ukochanego. Jest muzą,
STał się więźniem miłości, cieri, ale natchnieniem, szczęściem,
nie wyjawił tego, co czuje. Jest ukojeniem. Jest to przyjaciółka i
gotów się poświęcić. Zdaje mu się, kochanka.
że ta miłość pozbawiła go życia
czysta, piękna, jest
niepokojem, niewiadomą,
labiryntem uczuć, piosenką,
namiętnością, źródłem bólu
ale i spokoju. Jest najwyższą
dla niego wartością - celem,
sensem życia, niezgłębioną
tajemnicą, tytułową zagadką

"Do ***"
on ona ich uczucie

podróżnik, wędrowiec, tułacz, przebywa Jest dla niego skarbem, Jest skarbem pełnym
na obczyźnie. Jest nad przepaścią, niewdzięczna, została na Litwie, cierpienia,
patrzy w głąb, rozpacza, tęskni, należy do świata, do którego on już przywiązaniem, coś
wspomina,, jej obraz zabiera ze sobą, nie wróci, jest daleko, niedostępna. za czym się podąża,
przeszłość stała się niezapomniana. Ma Kochanek wspomina ją, uważa, że o jest to wspomnienie,
żal, że ona dopuściła się zdrady. Jest nim zapomniała, wyszła za lecz dla niej to był
rozgoryczony, samotny, zagubiony, Puttkamera, wolała wysoką pozycję tylko flirt
niewolnik własnego uczucia, zapewnia, od miłości Mickiewicza, nie tęskni,
że gdyby tu z nim była to byłaby jest delikatna, wrażliwa, piękna
szczęśliwsza podziwiana, szczęśliwa

wnioski
Romantyczny kochanek kochał platonicznie, miłością wieczną i głęboką. Był oddany w sposób absolutny
swojej kochance, idealizuje uczucia, uznaje miłość za cel i sens swojego istnienia. Jego uczucia są pełne
rozkoszy i cierpienia, sprzeczne. Żyje rozdarty i pełen wewnętrznych konfliktów. Kochanka jest dla niego
niedostępna - bogini, idealna. Miłość romantyczna jest niespełniona