😊

** Öncelikle selam ve sevgilerimle vereceğim listenin size şifa vesilesi olmasını

diliyorum.

*Size özel olan listenizi hazırlamadan önce kısaca Mizaçlar hakkında kısa
bilgilendirme yapacağım

* Daha sonra gıdaların mizacı ile alakalı liste göndereceğim. Ana beslenme size
göndereceğim özel liste üzerinden olacaktır. Gıdaların mizacı ile alakalı liste size
bilgilendirme amacı ile göndereceğim ancak size göndereceğim listedeki gıdaları
perhiz olarak dikkat etmeniz yeterlidir.

‘GELENEKSEL TIP’ Nedir?

‘Mîzaç ve Sağlık İlişkisi’nin

‘Geleneksel Tıp’taki Yeri ve Önemi Nedir?

Ecdâdımız; yaşadığı hayat sürecinde, tabiat dünyasındaki birçok olay ve hadiseler

aracılığı ile, kainatın ateş, hava, su ve topraktan ibaret olan 4 ana maddesini, yani

‘anasır-ı erbaa’yı keşfetmiş, gözlemlemiş ve bakış açısını bu 4 ana madde üzerinden

oluşturmuştur.

Bu bakış açısını sadece kendi meşgul oldukları işlerde kullanmakla kalmayıp,

bunun yanında tıbbî çalışmalarda, eğitimlerde ve hasta tedavisinde de kullanmışlardır.

‘Geleneksel Tıp İlmi’nin bakış açısının esasları da, 4 büyük maddenin keşfi ile başlayıp

günümüze kadar süregelmiştir.

1
 İnsanın yaratılışıyla başlayan ‘Geleneksel Tıp’, 4 büyük madde üzerine

temellenmiştir. Bu 4 madde Ateş, Hava, Su, Toprak’tır. Bilindiği üzere bu 4 ana madde

dünyamızda da dengeyi sağlayan ana unsurlardır.

Bu 4 büyük madde, birbirleri ile birbirini itme ve çekme yönünden sürekli bir

etkileşim halindedirler. Bu maddeler fiziksel özellikleri ve keyfiyetleri yönünden

birbirine benzemese de, bu maddelerden birinin olmaması durumunda diğeri kendi

rolünü ve işlevini tam anlamı ile yerine getiremez. Örneğin bir tohumun filizlenmesi ve

büyümesi; 4 maddenin kendi arasında oluşturduğu dengenin sonucudur.

4 büyük maddenin oluşturduğu denge ve ‘değiştirici kuvvet’in etkisi ile kendine

has bir yapısı, şekli ve görüntüsü olan ‘cisim’ meydana gelir. Bitki, 4 büyük maddenin

sürekli etki göstermesi ve büyütücü gücün tesiri ile büyüyüp gelişim gösterir.

Şekillendirici güç aracılığı ile de varlıkların fizîkî yapısı şekillenir.

Bu 4 ana maddenin tesiri,

insan bedeninde

4 keyfiyeti (enerji) meydana getirir.

1- Sıcaklık

2- Nemlilik

3- Soğukluk

4- Kuruluk

2
 Bu tür keyfiyetler insan hayatının olmazsa olmazı olan, oldukça önemli

unsurlarıdır. Örneğin; bedendeki sıcaklık olmazsa besinler olgunlaşmaz (parçalanmaz),

nemlilik ve sıvı olmazsa besinler emilemez, bunun yanında hayat da olmaz.

Kuruluk olmaz ise beyin, kontrol etme yeteneğini tam icrâ edemez. Soğukluk

olmazsa kalp, tam manası ile görevini yerine getiremez. Dolayısıyla insan bedeninde 4

keyfiyetin hepsi olmalı, aralarından herhangi biri eksik veya fazla olmamalı; bunun

yanında da unsurlar kaliteli olmalıdır.

Bu keyfiyetler yalnızca insanlarda var olmakla kalmaz, bütün varlıklarda

mevcutturlar. Dolayısıyla tıbbî bitki karışımları da ‘sıcak-soğuk’, ‘kuru-nemli’ keyfiyetlere

ayrılır.

4 keyfiyetin insan bedenindeki birbirine zıt etkileri neticesinde de

‘mîzaç’ meydana gelir.

Dünyada etki gösteren 4 büyük maddenin insan bedenindeki karşılığı; ‘Geleneksel

Tıp’ta ‘Ahlat-ı Erbaa’ (4 Hılt) olarak adlandırılan ‘Safra’, ‘Kan’, ‘Balgam’ ve ‘Sevda’ adındaki

hıltlardır.

Ve ‘Geleneksel Tıp’ta ‘tedavi’ olgusunu en özet hali ile açıklamaya çalışacak olursak;

‘bu hıltlardan vücutta hangisinin dengesinin bozulduğunun tespit edilmesi ve

dengesi bozulan hıltın coğrâfî yapı, iklim, beslenme, bitki ve bitkisel terkipler

vasıtasıyla tekrar dengeye getirilmesi’dir.

3
 4 BÜYÜK MADDENİN MÎZÂCI ve İNSANDAKİ KARŞILIĞI

Unsur Mîzaç Hılt

Ateş Kuru-Sıcak Safra

Hava Nemli-Sıcak Kan

Su Nemli- Soğuk Balgam

Toprak Kuru-Soğuk Sevda

İNSANLARIN MÎZÂCI

‘Geleneksel Tıp’ta insanların mîzâcı 4’e ayrılmaktadır.

Bunlar şöyle sıralanır;

1- Safravî (Kuru-Sıcak)

2- Demevî (Nemli- Sıcak)

3- Balgamî (Nemli- Soğuk)

4- Sevdâvî (Kuru-Soğuk)

Bu ayırımda 4 ana hıltın hangisi miktar ve kuvvet olarak diğerlerine baskın ise;

kişinin mîzâcı da ‘o hıltın isimlendirildiği mizaç’ olur.

4
İNSANLARIN MİZACI:

İnsanların tabii mizacı 4 türe bölünmektedir. Özellik bakımından Sıcak ve Soğuk

olarak 2 büyük türe bölünmekte ancak 4 büyük maddenin birbiriyle karışmasından

açığa çıkan meyil etme keyfiyeti açısından bakıldığında insanların mizacı

kuru-sıcak, nemli-sıcak, nemli-soğuk ve kuru-soğuk olarak 4’e ayrılmaktadır.

1- KURU-SICAK İNSANLARIN ÖZELLİKLERİ (SAFRAVİ MİZAÇ):

Kişinin yaşadığı coğrafi muhitin kişilerin rengi ve çehresine olan etkisini hesaba

katmadan sadece bedendeki tabii görüntü farkı ölçü olarak alındığında, genel

olarak kuru-sıcak mizaç kişilerin göz akı sarımsı, ağız tadı acı, dili kurudur ve bu

kişiler çok fazla susarlar. Bedenleri hararetli olup soğuk havayı ve soğuk yiyecek ve

içecekleri severler. Damarı sert ve tiz vurur, idrar rengi kırmızıya meyil eden

sarıdır.

Yukarıdaki özelliklerin dışında, kuru-sıcak mizaç insanların huyları ve ruhsal

hallerinde özel farklar bulunur. Bu özellikleri bu mizaç ile doğmuş kişilerden ayrı

tutmak uygun düşmez. Geleneksel tıp ilminin uzun yıl süren ilmi gözlemlerine göre

kuru sıcak mizaç kişiler fazla öfkeli, sinirlenmeye meyil ve her an parlamaya hazır,

tez canlı, hızlı kavrayabilme yeteneğine sahip, hareketli, hisleri kuvvetli olup bu

kişilerin kendine hakim olabilme yeteneği zayıf, uykusu azdır. Bu mizaca sahip

kişiler çoğunlukla sinir hastalıkları, karaciğer hastalıkları bunun yanında sindirim

sistemi organları hastalıklarına kolay maruz kalırlar. Bu kişilere genellikle kuru

sıcak keyfiyete sahip yiyecek-içecek ve tıbbi bitki karışımları olumsuz etki gösterir.

5
 2- NEMLİ-SICAK İNSANLARIN ÖZELLİKLERİ (DEMEVİ MİZAÇ ):

Nemli Sıcak Mizaç, mizaçlar arasında en iyi özelliklere sahiptir. Tabi mizacının

nemli ve sıcak oluşu dolayısıyla bu mizaca sahip kişiler kas ve yağ tabakası

yönünden daha fazla gelişim gösterir. Bu mizaca sahip kişilerin beden harareti

yüksek, deri yapıları pürüzsüz ve yüzleri parlak kırmızı, tez canlı bunun yanında

kuvvetli, ağız tadı tatlı, fazla esneyen, uykusu fazla olan özelliklere sahiptir. Ayak ve

elleri kolay uyuşur. Bu mizaçtaki kişiler çoğunlukla deri, kalp damar ve böbrek

hastalıklarına kolay maruz kalırlar. Bu mizaç ile doğan kişilerin huyu ve ruhsal

halleri bir arada düşünülerek değerlendirildiğinde, bu kişilerin iyi huylu, açık

görüşlü, akıl ve fikir kabiliyeti yönünden olgun oldukları bunun yanında bu

kişilerin harici tesirlere olan tepkileri güçlü ancak bunun yanında kendilerine

hakim olabilme yeteneğine de sahiptirler. Bu mizaçtaki kişilerin genellikle kuru

soğuk özellikteki ( örneğin; inek etine benzer ) gıdalar ile beslenmesi uygundur.

Kuru-soğuk keyfiyetteki tıbbi bitki karışımları iyi sonuçlar verir. Bu mizaçtaki

kişilerin nemli-sıcak ( koyun eti gibi ) gıdaları uzun süre tüketmesi kalp damar

hastalıklarının açığa çıkmasına neden olur.

3- NEMLİ-SOĞUK MİZAÇ KİŞİLERİN ÖZELLİKLERİ (BALGAMİ MİZAÇ):

Nemli soğuk mizaç kişilerin rengi ak ve pürüzsüz, dudakları dolgun, deri üstü nemli

ve tabakaları fazla, bedeni pürüzsüz yumuşak bunun yanında soğuktur. Bu mizaç

ile doğma kişilerin huyu ve ruhsal halleri bir arada düşünülerek

değerlendirildiğinde, bu kişiler ağır başlı, gamsız, olaylardan kolaylıkla

etkilenmeyen bir yapıya sahiptir. Harici olaylara olan tepkileri oldukça sakin

sinirlendikten sonra ise eski hallerine gelmeleri yavaştır. Fiziksel ve düşünce

6
kabiliyeti yönünden nemli sıcak kişiler ile karşılaştırıldığında daha zayıftırlar. Bu

mizaçtaki kişiler için genellikle nemli soğuk ( örneğin; sulu yemek, nemli

meyve-sebze gibi ) gıdalar olumsuz tesir gösterir. Kuru sıcak ( yani at eti, kuru sıcak

mizaçlı yağlar vs gibi ) gıdalar uygundur. Bu mizaçtaki kişiler genel olarak

değerlendirildiğinde çoğunlukla soğuktan kaynaklanan hastalıklar bilhassa eklem

ağrıları, felç gibi rahatsızlıklara maruz kalırlar. Ancak tedaviye hızlı cevap verirler.

4- KURU SOĞUK MİZAÇ KİŞİLERİN ÖZELLİKLERİ (SEVDAVİ MİZAÇ):

Kuru soğuk mizaç kişilerin bedeni oldukça sıkı, zayıfça, bedenleri soğuk, vücuttaki

yağ oranı düşüktür. Uykusu azdır. Bu mizaç ile doğma kişilerin huy ve ruhsal halleri

bir araya getirip değerlendirildiğinde sevdavi özellikleri fazla, zor etkilenen,

hayalperest, korkak, hayali hissiyatları fazlaca olduğundan hakikatten uzak fikirler

geliştirirler. Akli feraseti, doğru fikir üretme kabiliyeti düşük, olumsuz fikirlere

bunun yanında ruhi azap çekmeye meyilleri vardır. Genel olarak toplum arasına

karışmaktan hoşlanmadığından dolayı ruhsal hastalıklar (psikolojik) ve ruhsal ve

psikolojik yapıya bağlı kalp hastalıklarına fazlaca maruz kalmaktadırlar. Bunun

yanında bu mizaç ince fikirli, derin tefekkür sahibi ve dünya tarihinde devlet kurup

devlet yıkan iki mizaçtan biridir. Sevdavi mizaç kişilerin en önemli özelliği şu ki;

genel olarak kan, balgam ve safra maddelerinin gayri tabii değişimlerinin son

mahsulü sevdaya ait olması dolayısıyla tedaviye verdiği cevap oldukça yavaş

olmaktadır. Sevda hıltını olgunlaştırıp bedenden atmak oldukça fazla güç sarfı

gerektirmektedir.

Şunu akılda çıkarmamak gerek ki;

7
Yukarıda bahsi geçen özellikteki insanları rengi-fiziksel görüntüsü ve tabii mizacı

ile alakalı yönü nispeten nazarda tutularak bakmak ve kesinleştirmemek gerekir.

Aksi halde yeryüzünün herhangi bir iklim ve coğrafi bölgesinde yaşayan kişilerin

rengi ve fiziksel görüntüsü ile alakalı tabii görüntü farkları ile kişilerin asli

mizacının birlikte değerlendirilmemesi ve bu hususların gözden kaçırılması

hastalığın teşhisinin yanlış olmasına neden olur. Hastalıkları inceleme ve teşhis

etme de mizaç elbette ki göz önünde tutulur ancak onu hastalık oluşturucu

sebeplerin ana nedeni olarak görüp, o şekilde kabul edip uygulama yapmak doğru

değildir. Dolayısıyla insanların tabii mizacıyla kişinin rengi ve fiziki görüntüsünü

nispeten birlikte değerlendirmek gerekir.

Ana mizaçlar için genel tanımlamalar bu şekilde olsa dahi br Üstadımın bir

notunu da buraya eklemek isterim:

Bir not:

Ezberi bilgilerime göre, merhamet demeviye ait, cimrilik sevdaviye ait, tembellik

balgamiye ait, hareketlilik safraviye aittir.

Merhamet ,cimrilik, tembellik ve hareketlilik gibi karakteristik özellikeri

toplumun üzerine dağıttım.

Ve gördüm ki, merhamet sevdaviyi bulmuş, cimrilik demeviyi bulmuş, tembellik

safraviyi bulmuş, hareketlilik balgamiyi bulmuş.

Şaşırmayın!!!

Sevdavide merhamet neden olmasın ki, demevide cimrilik neden olmasın ki,

balgamide hareketlilik neden olmasın ki, safrada tembellik neden olmasın ki..

8
 Herhangi bir ana maddede diğer üç ana maddenin içerikleri, keyfiyetleri ve

hususiyetlerinin belli derecelerde mevcut oldugunu unuttuğumuz icin, bazi

durumlarda aklınızın almayacaği karakteristik özellikler karşınıza çıkacaktır.

Ezberlerinizi bozacak bu durum, Mizac ilminin derinliğinin ifadesidir. O nedenle

mizaçlar genel bilgiler ile ifade etsek dahi maalesef formülize edememekteyiz.

Genel sürecimizde:

** Kişilerin ana mizacı tespit edilse dahi kişilerin beslenmesi ve rahatasızlıklarına

yapılacak müdahalede sadece ana mizaç üzerinden hareket edilemiz.. İç mizacının

tespit edilmesi ve bu tespit sonrası, bedende bulunun hılt dediğimiz safra, kan,

balgam ve sevda maddelerinin kalitesi, gayri tabii halde olup olmadıkları ve

miktarının dahi tespit edilerek ona göre ilerlenmesi gerekir.

Dolayısıyla sürecimizde yukarda bahsettiğim kaidelere göre ilerlenecektir.

Sevgilerimle…

Fidan PESEN

GIDALARIN MİZAÇLARI:

Gıdaların mizacı dönüştürülebilmektedir. O nedenle örneğin inek sütü nemli soğuk iken
zebcefil ile kaynatılarak nemli sıcak mizaca meylettirelebilir,
Aynı durum mizacı nemli soğuk olan birçok sebze baharatlanarak nemli sıcağa
meylettirilip etken madde yönünden faydalarından yararlanılabilir

Nemli Sıcak Gıdalar

BADEM:
Tabiatı: Nemli Sıcak

9
ÇAM FISTIĞI:
Tabiatı: Nemli Sıcak
HAVUÇ:
Tabiatı: Nemli sıcak
HİNDİSTAN CEVİSİ:
Tabiatı: Nemli Sıcak
KAVUN:
Tabiatı: Nemli Sıcak
KAYMAK:
Tabiatı: Nemli Sıcak
KAZ ETİ:
Tabiatı: Nemli Sıcak
KAZ YUMURTASI:
Tabiatı: Nemli Sıcak
KEÇİ ETİ:
Tabiatı: Nemli Sıcak
KEÇİ SÜTÜ:
Tabiatı: Nemli Sıcak
KABAK:
Tabiatı: nemli soğuk bal kabağı ( nemli sıcak )
KEKLİK YUMURTASI:
Tabiatı: Nemli Sıcak
KOYUN ETİ:
Tabiatı: Nemli Sıcak
KOYUN SÜTÜ:
Tabiatı: Nemli Sıcak
NAR:
Tabiatı: Nemli Sıcak
ŞALGAM:
Tabiatı: Nemli Sıcak

TAVUK ETİ:

10
Tabiatı: nemli sıcak ( organik )
TURP:
Tabiatı: Nemli Sıcak

ÜZÜM:
Tabiatı: Nemli Sıcak
YEŞİL SOĞAN:
Tabiatı: Nemli Sıcak

Kaju: nemli sıcak

Tereyağı: nemli sıcak ( ama hazım zor )

Badem yağı : nemli sıcak

Fındık yağı: nemli sıcak

Dereotu: nemli sıcak

Fesleğen : nemli sıcak

Barbıunya : nemli sıcak hazmı zo

Yeşil fasulye : nemli sıcak

Kırmızı pancar: nemli sıcak

Şeker pancarı: nemli sıcak

Pırasa: nemli sıcak

Reynah nemli sıcak

PATATES:
Tabiatı: Nemli Sıcak ( hazmı zor )
TAVUK YUMURTASI:
Tabiatı: Beyazı Nemli Soğuk, Sarısı Kuru Sıcak
Mısır: nemli sıcak hazmı zor

Kırmızı mercimek: Nemli sıcak hazmı zor

Nohut: nemli scak ( hazmı zor

11
Nemli Soğuk Tabiatlı gıdalar
Lahana : nemli soğuk

BÖĞÜRTLEN:
Tabiatı: Nemli Soğuk
DOMATES:
Tabiatı: Nemli Soğuk
DUT:
Tabiatı: Nemli Soğuk
ISPANAK:
Tabiatı: Nemli Soğuk

İNEK SÜTÜ:
Tabiatı: Nemli soğuk
KİŞNİŞ:
Tabiatı: Nemli Soğuk
MANDALİN:
Tabiatı: nemli Soğuk
MARUL:
Tabiatı: Nemli Soğuk
YOĞURT:
Tabiatı: Nemli Soğuk

SALATALIK:
Tabiatı: Nemli Soğuk
ŞEFTALİ:
Tabiatı: Nemli Soğuk
Brokoli: nemli soğuk hazmı zor

Kabak: nemli soğuk

Yeşil Çay Nemli soğuk

Kuru Sıcak Tabiatlı gıdalar

12
ANTEP FISTIĞI:
Tabiatı: Kuru Sıcak
AYÇİÇEĞİ (AY ÇEKİRDEĞİ)
Tabiatı: Kuru Sıcak ( ama tercih etmeyiz bendede kanser oluşumunu tetikleyici rolü
mevcuttur )
CEVİZ:
Tabiatı: Kuru Sıcak

HURMA:
Tabiatı: Kuru Sıcak
KEKLİK ETİ:
Tabiatı: Kuru Sıcak
KIRMIZI BİBER:
Tabiatı: Kuru Sıcak

NANE:
Tabiatı: Kuru sıcak
SARIMSAK:
Tabiatı: Kuru Sıcak
SOĞAN:
Tabiatı: Kuru Sıcak
YER FISTIĞI:
Tabiatı: Mutedil
Üzerlik: kuru sıcak

Çamfıtsığı : kuru sıcak

AMtep Fıstığı: kuru sıcak

Ay öekirdeği: Kuru sıcak ( ancak bedende yel oluşturur çok tavsiye etmeyiz

Ceviz: kuru sıcak

Lavanta: kuru sıcak

Hardal: kuru sıcak

Tarçın: kuru sıcak

13
Safran: kru sıcak

Kimyon : luru sıcak:

Çörek Otu: kuru sıcak

Kara biber: kuru sıcak

Karanfil: kuru sıcak

Zeytinyağı: kuru sıcak

Kuru soğan: kuru sıcak

Sarımsak: kuru sıcak

Hurma : kuru sıcak

Kırmızı biber: kuru sıcak

Nane: kuru sıcak

Yumurta sarısı: kuru sıcak

Isırgan : kuru sıcak

Roka: kuru sıcak

Tere: kuru sıcak

Kuru Soğuk Tabiatlı Gıdalar

İNEK ETİ:
Tabiatı: Kuru Soğuk
KARA ERİK:
Tabiatı: Kuru Soğuk
PATLICAN:
Tabiatı: Kuru Soğuk
VİŞNE:
Tabiatı: Kuru Soğuk (Oranlamayla)
Vanilya : kuru soğuk

Yulaf: kuru soğuk hazmı zor

Kakao: kuru soğuk

14
Maydanoz: kuru soğuk

Siyah çay: kuru soğuk

Sumak : kuru soğuk

Ayrıca detaylı Bir liste daha göndereceğim

Listelerde nemli sıcak gıdaları tüketmeye daha çok özen göstermeye çalışsakta gıdaların
mizaçlarını baharatlarla ısıtabileceğimizi gözden kaçırmayalım.

15