Professional Documents
Culture Documents
لە ئاستانەی ڕەخنە و لێکۆڵینەوەی ئەدەبیدا
لە ئاستانەی ڕەخنە و لێکۆڵینەوەی ئەدەبیدا
ى ڕ و
ﯚوى
دا
١
٢
ى ڕ و
ﯚوى
دا
پ .د
.ن د
هو
٢٠٢٢زا
٢٧٢٢ -آردى
٣
@@bïäóm@çbîŠóióÜŠó@ŽîŠbï‹qŠói@Lçìímbè@a†ójŽïnØ@ãóÜ@óØ@ÚŽïÜóaŠìi
Nóïïä@‘‹qŠói@çbïŽïÜ@ñ†ŠíØ@ñbﺆbØó÷@Lðäòìb‚@üi@òìónŽîŠ óò†
@@
@@
@@
@@
@@
@@
@@
@@
@@
@@
@@
@@Nوى
داﯚ @
ى ڕ وZkŽïnØ@õìbä@J
@@N
ن د. د.@پZŠóìíä@J
@@N@†ìa†q@çbíÈ@ZñŠóäíè@’ŠóqŠó@ì@Êói@J
@@Nµyíà@ãbïÈ@ZñŒbó“‚óä@J
@@NHTUVI@òŠbàˆ@Lõ†ŠíØ@õbﺆbØó÷@õòìa‹Øì⁄i@J
@@‹ŽïÜìóè@M@æóyýó@ñüÙäaŒ@õóäbƒqbš@J
@@NòìaŠ‡Žïq@õRPRR@ôEÜb@õH@@@@@@Iô䆊br@õòŠbàˆ@çbØóïïn“@óäbƒjŽïnØ@ôïn“@ôïmóîaŠóiòíŽîŠ ói@óÜ@J
@@
@@NòìaŠŽîŠbq@ñ†ŠíØ@ñbﺆbØó÷@üi@熋Ùqbš@ðÙŽïÐbà@ìíàóè@M
@ìòìónŽî‹Ùi@tbš@òŠbiìì†@ñ†ŠíØ@ñbﺆbØó÷@ðî‡äóàaŒòŠ@Žði@Šüu@Lïèói@oŽïibä@ójŽïnØ@ãó÷@M
@@NòìónŽîOi@ŠóióÜ@ðäbØóåŽîì
٤
ورۆك
.١ڕ %ا وى
دب و ر"
آ
ڕى
د
١١ آردى ڕۆژ
& و آرد*ا ).........(١٩٢٠ – ١٨٩٨
.٢د
4رآ
"آ ه رى 12آرد*آ
٣٩ 78ل &آ
5دا.........................................................................
٦٣
.٣وو ; ژا
1دﯿﯿآ
ن ﯿ =12ڕوا %دا..............
7& .٤ﯾA8 ﯾ&
& =1ﯚ
= ﯾآ&; ﯿ =12آCﯿ;
آرد=١٠٧ ..........................................................................................
.٥ﯿ د 1و 1وود= Fرد=١٣٧ .................................................
٥
٦
آ
م ره&ى رد *1 Jآﯚ&
Iس و "*Gوى
زا Lارآ
ڕ و ﯚوى
د آرد*ا آوا
&
وى
ان ) (٢٠٢٠ – ٢٠١٦و &
ى ار*1د
ن
آﯚڕ و آﯚ 1Pا Lزا Lدو"آ
ا
&
د و 15Oاون.
4ر Jو
" آﯚ"
* در
و
،S*Gوا Qارآى د* و
ت و "*Gوا ن آ
و آ
زا ﯚ*ا ) Conference
(Paperو د.S1
٭
" *آم و آﯚ 1Pا Lزا Lدو"
15Oاو آ ان زا ﯚى آﯚ* و زا ﯚى د*VWدا ڕۆژا
)(٢٣ – ٢٢ى
*
٢٠١٦
Vرى
&د )د*
رآ(1دا
ڕQو
.رت ڕۆ ڕۆژ
& و آرد* Yﯚ
X
*آ&ا OرOا ژا 1آ
دب و ر"
آ
ڕى
د آردى.
٭ "*Gوى دووم
رى "آ Iو ه رآ
12ى
آرد* 7ى
1ر و 8رز ڕۆژه"
آرد
ن وى )78ل &آ(
5دا
.م
" و آﯚ 1Pا Lدا
5Oش آ1او آ ان هر *ك زا ﯚآ
\دد*– S
هو 1و زا ﯚى ڕاOڕ* Sو زا ﯚى آرد
ن )( ،ڕۆژا ٨
– ١٢ى \ز*1ا ٢٠١٩دا ى *
Oآرد
ا
ڕQو.
٭ وا
*ر و آوا آﯚGى ز&
زا ﯚى
V
1ورى *ﯚ Vز S*و *
دى
W Oى ڕاA
*4وو"وى
ڕوا %ڕۆژا ) (٢٠٢٠/٣/٢١ – ٢٠آﯚ 1Pا Lزا L
دو "ژ
1و A)
5وو"وى ڕوا %و آ
ر*%ر*آ
1د وى
د آرد*ا(
ز
ت ،ﯚ
م & ه&و
&
دآ
ر*آ
ن *7ن دى
ى آﯚ 1Pا _ و Gى زا L
٧
"
*`" و آ1اون ،م رهان و وو وى
"Oى
آﯚرۆ
،هم ر"
رى
b8ن و هم آرد
5ا،
&"1آ 4ورى ر " رو 54درو1د و آ
ر
واى آ1د آﯚ 1Pا Lآ دواى *ك دوو
8ر دواO ،cLآ
و Jو ڕ
.JQ وآ *
دآ1د و و Yدرزا ك ﯚ
و
Aوو"و
دى آ ڕۆ آ
ر*%رى &Gووى
دا 4او
و و دY eﯚ
" Xز و ێ ڕو" 4
&Gووى
د آرد*ا آ
و*Y) cﯚ
Xد ه
وQر
آرد*( ،م "*Gو*ى آ 1دا ه
"و ار*
ن آ1دو.
م & S
fوك Qﯚن آﯚ 1Pا Lآ ڕQ و ،هر و *
آى
ش وا &
*و
" ،دوا*ا 4ﯚ
gرى ڕا&
ا
وآ1ا*و.
٭ ه
5دY eﯚ
Xزا ﯚدا وم
آردى ،آ
و آى
&
دآ1د
آ
د* " 1و
"ل
رت ڕۆ& ز
1ى آرد \
hدى
1*A8ى ،داه
ن و داڕ
Xى "7رى
ى
f
"Yى
12ى آ Cآردى &7ا Qآرى آ1دو4 ،ڵ ڕۆژ
4ر و
رو Q cOو Y k5ﯚ
Xآ
ن و ﯚوى زا Lا
م 1ۆآ* &5ا هر ز*وو* &
وو و 4ا دژ*
.
"
وى رى زا Lزا ﯚى زاﯚ ﯚ ﯚوى آردى ،
ه&ر I
8و ه
ردا آ *1و و 1*Yا
" روى
"Oى آﯚرۆ
ه&و د
ى `"14ﯚو
،م در"lى
ه5O *
و آ ا
Sو
رزوو د*1آ&
ن دى و
س و "*Gو*ك و آﯚڕ و آﯚ 1Pا Lزا Lدا ارى
* .Sآﯚ 1Pا Lآ
و )
5آرد و هر1*A8
ا lرا"–
&Gوو
،ر
،ز&
ن و
دب( ،ڕۆژا ١٨و ١٩ى &
%
٢٠٢٠دا ى
ﯚ S*CڕQو c
O .ه&و
س و
٨
"آ
آﯚ 1Pا _ آ mو وآ1او*آ
*
ن و
*Lدا
Qپ و وآ1ا*و .م وآ
1ا*
م 8ﯚر آ mو
وآ1اوا Qار*Qآ ر" Iو ورداردا ودو،
ﯚ* 1دا ﯚ ودى 54دوو
ر ه
و&
"و.
٭
" آﯚ"
* آ
و
)
5د 1و 1وودى
آردى(* ،آ
" ﯚ*ا وك *&
Iآ دآﯚرادا
%8ى
ﯚى "14و آوا &
&ﯚ
ى ه
وڕ
ن )د .وا\
ر*_( ،
رOر و ژ
1و "
)
5ه رى و 1ى
ڕ* آ
ر
د و ه ر*آ
د1دا(
&
دى آ1د و
5Oز&
آردى زا ﯚى آﯚ*ى آ1دوو .هر و
رو ا ﯚ & رزآ1د وى VOى زا Lژ&
رى
)(٧ى &
\ %ز*1ا
(٢٠١٦) ى 4ﯚ
gرى )
آ
د*
ى
آرد
ن(دا
Qپ و وآ1او"و.
م 8ﯚر 1دا ه&و
س و
"آ
1دا ى
ڕ*G" Iوى زا Lو
آ
د* وا آﯚآ1او "و و
"
Oﯚ و
وا
م ره&*
ن
bOو .و ها*ى هم ﯚ
وارى آردى هGا و هم ﯚ &
&ﯚ
*
ن و "Gرا آﯚرى
ﯚوى زا Lو
آ
د*
د
"ا*
& ،ى ود و Oى
و ڕزا& ى .J
&
*و
&
kدآ1د
م ره&دا ه
وڕ هGا و
) k1د78 .ل
ر ( ،زۆر 4ا &
وو و &" ،
در Gو و ى هر زۆر4 ،Jڵ ڕ&Aا.
پ .د
.ن د
هو
/1رد آزان
٢٠٢١ /١٢ /٢٩
٩
١٠
ڕاوى دب و
رآ ڕى د آردى
ڕۆژ!و
آرد%ا )(١٩٢٠ – ١٨٩٨
آ
:
د و1اوى آردى ،آ 5O 12هر &ز
Oه &" ،Jهزار
ى ه* ،م هﯚى و
آ
آ
Qپ و وآ1د ووQ ،ار*Qآ ر"ا
&
و"و و ،ﯚو و "*Gو ر آ1او
" ،وى
آﯚ"
* دى ﯚزدهم و ر"
آ
دى &Lا
ڕۆژ
& و آردى *Oاد
Jم ڕۆ د J4و
م
رآ
% 14ﯚ د .J14وا"
*آ د* ،رهان و 5Oو"
ڕۆژ
& و آردى
ورQر
ن و ﯚڕ ارى
OرOا ڕۆ`1ى آردى *آ 54و
دب و
د
*آ "
*`".
م ر"
*و ،م
دا ،هو
ودا د Sآ ڕۆ
ڕۆژ
& و آردى Yﯚ
* Xآ&ا ) (١٩٢٠ – ١٨٩٨ارى
وآ1د و و OرOا ره&
د و 8ﯚر و ه ر
دآ
ن و ﯚوى
د c"`*
" ،ڕ
زى آردى
* "ور رآآ
"*Gوآ&
ن.
ﯚوآ&
ن *آ 54م 4و
"
:JO
.١.١دب و ﯚوى
د.
.٢.١ڕى
د oآ
زا
Lدب
)
د
"
( .٢.١
.٢دب و ڕۆژ
& و آردى )(١٩٢٠ – ١٨٩٨
-ژا 1آ
دب ڕۆژ
& و آرد*ا )(١٩٢٠ – ١٨٩٨
١١
.١و"
ر .٢
12 .٢ .٢
1Q .٣ۆك و \
*" lﯚVﯚرى و 1Qۆآ 12ى .٢
O .٤ى
5Oن .٢
.٥ﯚ
& )Oس( .٢
ر"
آ
ڕى
د آردى .٣
&
Wآ
ن .٤
ژر .٥
Abstract .٦
١٢
( .٢.١ڕ)ى !د-
#آ
زا!
+,دب
)!د(
/0#
دواى و Sو وو وو زۆرو ره&
د،
Yﯚ
دووم د5O و
،و* cﯚو *
ن "*Gو*
ره&
دآ
ن *7 و ،م :*
* *7آم" :ﯚرى
دب
،م زا
*14 Lآ
ر
Qو و رها
دب
& ،آ
ن و 1و
دب
W&
،
% 14و
رآ
دب دآﯚو.
*7دووم :ڕى
د ،ر ڕ4ز bOرآ
دب دو ،Jره&
د دآﯚو و ژ 1رۆ
*
آﯚ& Iڕ
`ز و &ﯚدى "
*`" J
،و ه
ى ره&آ
د
5آ
ت )د.(٥١٦ ،١٣٧٩ ،Az
*7مG& :ووى
دب ،ر* آﯚآ1د و و و Sو
"ﯚ&
رآ1د )دۆآ&1د ( رهم و
&
د "و*
د" ،Jك
1Xد و و "ﯚ&
رآ1د ژ*
ن و ره
"
ورآ
.
"ﯚرى
دب
)رهم(
د
"
١٣
14راون و هر *آ
ن آ
ر*%رى ر
وى " 1ه* )ا1وس،
.(٣٦ ،٢٠١٠
ژاآ
!دب ڕۆژ2و
/آرد
7ا )(١٩٢٠ – ١٨٩٨
5Oن
& /ن
5Oه رى و ڕۆژ
& و،
د
cOو وا * ا Sآ`آ
وآ ) (V8و )&{
l
١٤
ڕش(ى
* *ز*ى و )ر
Wم(ى
* *
ر
ن ،دواى
وش وآ
)&\& 7ودى
*ز*ى١٨٦٧- ١٧٩٧ /؟(،
آ `ر
&Aآى ) "ڕ&
١٠٦٥ – ١٠٠٠ /ك(
* ،د
&وود
&آ
ن
5Oآردى آﯚن Yم ر
) Jر،
.(٤٧ – ٢٠ ،١٩٩٨م 4ڵ ر"
ى ڕۆژ
& و آرد*ا،
5Oن وآ ه ر رآ
دب دردآو Jو
Oرد8 .Jﯚرى رآ) *1 5و"
ر(.
.١.٢و"
ر
:د آرد*ا و"
ر &Gووى ڕۆژ
& وو
14راو" ،ر O7 %ڕآ
*آم ڕۆژ
&ى آردى آ آرد
و
(١٨٩٨) دا
Yه 1درQو* ،آم و"
رى آردى
وآ1دو" )ه&
ن ر
Qو(٢٤ ،٭
O .ن 4ڵ Oر
ڕۆژ
& و آردى و درQو ڕۆژ
& و 4ﯚ
gر آرد*آ
د*
&`ڵ و Xا ) ،(١٩٢٠ – ١٨٩٨و"
ر ه&و
8ﯚرآ
و )
،دG& ،وو* ،آﯚ& ("*رو 5Oو
Qو و 4ى وو.
و"
ر ،آ *آ ه رآ
5Oن8 ،ﯚرى
د
رآ ،ه&و
و ڕۆژ
& و 4ﯚ
gرا ى آ و رد&دا
درQون آ : S*1
/١آرد
ن )ڕ( (٣٠) ،(١٩٢٠ – ١٨٩٨) /ژ&
رى درQو
دروى آرد
ن.
/٢آرد
ن )ڕ( /دووم
O ،ش
(١٩٠٨)
Co
م ڕۆژ
&* ﯚ
8رى دووم
&`ﯚڵ *7ن )
*1
در
ن(و درQﯚ"و
L
" .ه ژ&
ر*آ ردJ
آو"و.
/٣آرد "
2ون "X Y1ز" )ڕ( (٩) ،(١٩٠٨) /ژ&
رى
درQو و
&`ﯚڵ
Qپ و وآ1او"و.
١٥
/٤ڕۆژى آرد )گ( `&
،(١٩١٣) /ﯚڵ (٣) ،ژ&
رى درQو.
/٥ه"
وى آرد )گ( `&
،(١٩١٤) /ﯚڵ (١٠) ،ژ&
رى
درQو.
%
/٦آرد )گ( X ،(١٩١٤) /ا (٥) ،ژ&
رى درQو.
/٧آرد
ن )ڕ( /م
Y ،(١٩١٨ – ١٩١٧) /ه(١١) ،1
ژ&
رى درQو.
5*%" /٨ڕا )ڕ( X ،(١٩١٨) /ا (٦٧) ،ژ&
رى درQو.
/٩ژ*) Sگ( `&
،(١٩١٩ – ١٩١٨) /ﯚڵ (٢٥) ،ژ&
رى
درQو.
/١٠آرد
ن )گ( `&
،(١٩١٩) /ﯚڵ (١٩) ،ژ&
رى درQو
)ز .(٨٧ ،٢٠٠٣ ، %
و ه&و 8ﯚرآ
و"
ردا )و"
رى
( VOى *آم
د Jو ه&و*
ن رو" ،1ﯚ* د ڕۆژ
& و آردى
م &
و*دا "ﯚ&
رى ڕ" و"
ر دا Sآ Yﯚ
Xآ
"1ى
ڕۆژ
& و آرد*ا هم درGى Oراو و هم 1lره و
8ﯚراو8ﯚر* cو.
د*
ر
& ن و"
ر آرد*آ
د
و"
ر ز&
آ
د*ش وو "و ،وآ "رآ و ر و
lر.
و"
رى ڕۆژ
& و آردى م Yﯚ
Xدا ،ز*
" 1و"
رى 1وڕا
و ر
5ان و داواآ1دن و ه
ا .ر
و آ&*
1خ هواڵ
و د
%س و د*ار و ڕ*eﯚر"
ژى ڕۆژ
&وا دراو)
ر،١٩٩٨ ،
.(٩٠
ز&
ن و داڕ و"
رآ
ن ،ز&
O " و و
داڕ ر و م *آ ڕوان و ڕاوﯚ
و1او"و و LYى
* و ڕۆژا *Aو ،وآ
)و"
رآ
&oاد در
ن ڕۆژ
&ى آرد
ا(
" ،د"
4
١٦
وى و"
رآ
ن د Sو *ك ازى V
5O
)وآ و"
رآ
ڕۆژى آرد
&`ﯚڵ و
%آرد Xا(.
Wو"
ر ى
5Oه رى "واو ،هر ﯚ و
)`ا (٣) (
V k*1ژ&
رى *آ& )ڕۆژى آرد(١٩١٣ /دا،
) (٦و"
رى ه* آ ه&و*
ن
5Oه رى ڕوان و
Oراون .
*آ 54وآ د*
رد*ك ازى و"
ر و
و
دور*دا ،ز&
ن و داڕ "ڵ و و زاراوى ر و
و ودور"*
S"14آ
Yر
ن و lر&ودآ
`&Oر
)د.خ( و Oى
5Oن و د و ى 12ى آ cb" ،C
و"
رآ
ن آ1اون )ه&
ن ر
Qو.(٦٧ ،
١٧
ب /ڕووى ژا 1آ
12و:
/I*1 -ه&و Xزآ
1ا آ ICآ
وو "و د
Qم
*و.
12 -ى دا
)&{&(&) /م و ز*(Sى
و *آ
د*
ر و ر
Qوى
م 8ﯚر
د* ،آ
* ر
Qوى Oراو
ڕۆژ
& و
م دور*دا ،هر ڕۆژ
&ى آرد
و
"
وآ 4ﯚ
gرى ژ*.S
12 -ى 1lآ1دن& /وود
&آ
ن و ى
م 8ﯚر
12ن ،هروه
)
درو1`
cاه (kدوو ژ&
رى )(١٢ ، ١١ى
آرد
ن )(١٩١٩دا ،هردوو & Aوو&ى ){
& JVآرد
ن( و
)
ن \
ل \
وان( وﯚ"و آ م 8ﯚر 12ن.
ج"
/آ
د*ى :12
12 -ى lﯚVﯚرى) /ع .ڕ\( ژ&
ر )(٤ى )ژ*(١٩١٨ /S
12ى lﯚVﯚرى )4ڵ &(ى وآ1دۆ"و.
12 -ى رووزى12 /ى
1ا آردى آIC
ه&و*
ن م
"ن.
12 -ى ور4دراو /آرد*و ﯚ ز&
آ
"1ى وآ
ز&
"رآ آ هر زۆرى ور"14و ،و ى
ور4ا آ
1&1Oد
* .ن ز&
"1و ﯚ آردى
،و* c
"رآو *
د ز&
"1و ﯚ آردى.
-ڕووى ز&
12و /و دور*دا 12ز&
آ
)آردى" ،رآ ،ر
l ،ر( وﯚ"و.
12 -ى &ان /د
eد &ا آرد هر م
دور*ى ڕۆژ
& و آرد*ا درآو"و.
١٨
-ژ&
ر )(٤ى 4ﯚ
gرى )
%آرد( Xا12 ،١٩١٤ /
زر
و )
5ﯚ
14دا &آب( وﯚ"و.
-ژ&
ر )(٦ى 4ﯚ
gرى )آرد
ن( `&
/ﯚڵ ،١٩١٩ /
I12وى )د
7زارۆآ
ن(
وى )ژ 1ا &1ان /ز*ﯚ(
وآ1او"و آ دوا" 1دزا ر Jآوا )ز*ﯚ( )
&
Sدر
ن(
)ز 4 .(٨٧ ،٢٠٠٥ ، %ﯚ
gرى )ژ*) ،c*(Sع .ڕ\( ژ&
ر )، ٨
(١١و \ Vرآ ژ&
رآ
)(٢٥ ، ٢٢دا 12ى &ا
ن
وآ1دۆ"و.
/12
5O -هر م دور*دا ،12
5Oآ
ه ر زۆر 12 و و و ڕۆژا دا د) .J1ع .ڕ\(
ژ&
ر )(١ى 4ﯚ
gرى )ژ*
12
5O ،١٩١٨ /(Sو
5
) &( وآ1دۆ"و.
%8 &
-وى 12زارآ
)آ ،W
&1ﯚرا ،
4ﯚرا /هورا&
،ورى( ،وا" هر Qار د*
رآآ
ز&
آردى م دورى ڕۆژ
& و 4ﯚ
gرآ
ا وآ1او"و.
-ڕووى
ورۆآ5و ،ه&و &آ
12ى آردى
د*آ ،S1وآ 12ى دارى ،و SO ،و
* cو
*
و ،
5آﯚ&
"..."*د.
١٩
آرد (١٩١٣ /ژ&
ر )(٣دا1Q ،ۆآ
VV& و 1Q)
5ۆآ
آ (
W
&1و )آو( وﯚ"و .هروه
ژ&
ر )(٤دا،
\آ
*"l ﯚVﯚرى) 1و رى(
وى )1Qۆك( و
)
ڕوﯚ( وﯚ"و.
هروه
ه رى )*(Jى lﯚVﯚر*l cرا&ﯚش آ1او و
)&1bى( ژ&
ر )(٧ى )4ﯚ
gرى آرد
ن L" (١٩١٩ /
و *)
5د ﯚ( وآ1دۆ"و.
1Q -ۆآ 12ى5O /و
&
ژ&
ن ﯚ & Aوو&
*12آى
)&م و ز* (Sآ1د ،آ دl Qﯚر& )12ى
دا
( و ڕۆژ
&وا
و درور*دا )آرد
ن(و ﯚ
)ژ*O "`*
" *
(Sراو.
1Q ،
& %8ۆآ c*12وآ 8ﯚر
"`*
" د
ر
Qودآو ،Jﯚ و )`اا\(
و Iژ&
رآ
)،١١
(١٢ى 4ﯚ
gرى آرد
ن1Q) ،١٩١٩ /ۆك( دوو ا
وآ1دۆ"و آ 12هﯚ 1او"و .هروه
)ع .ڕ\( )ژ*/S
،(١٩١٨ژ&
ر )(١٨دا 1Qۆآ 12وﯚ"و.
O .٤.٢ى
5Oن /د*
ر
م ه ر
دش *%Oآ
ڕۆژ
& و آردى
و دور*دا هو ،ﯚ *آم
8ر
4ﯚ
gرى )ژ* (١٩١٩ /Sژ&
رآ
)(١٩ ،١٤ ،٨ ،٧ ،٥ ،٤ ،٣دا7) ،و
ڕ( 4ﯚ*آ
وى )آ1د1د 1yوب و ا&
ل(ى ﯚ Oى
5Oآردى و ور4ا ﯚ ز&
"رآ "ر
1دوو و وا
ه* هر ژ&
ر*آ 4ﯚ
gرآدا Q ار O7ڕى "14ﯚ"و.
ور Oآرد*آ
Oﯚ1دوو ﯚ &آ
)ا،
8
اد& ،&\ ،زا\
" ،ر* ،fا
Lى
" ...د( هروه
ه ێ
1Q Sۆآ Oآ Lﯚ"ڕوو.
٢٠
ژا 1آ
"1ى
5Oن ڕۆژ
& و آردى
و
دور*دا ،دآ1ێ
& و ژ*
&ش J1و م *7و
و
ن ﯚ د
5ن .J1
.٥.٢ﯚ
& ) Oآردى( /ﯚ *آم
8ر
م ژا
1د
ڕۆژ
& و
و دور*دا درآو"و) .ع .ڕ\( O
آردى
و 7
&)
5ن( ژ&
رآ
)(١٦ ،١٥ى 4ﯚ
gرى
ژ* ١٩١٣ /Sوآ1دۆ"و ،آ "واوى "
*`" *آ
د
Yﯚ*
)آ
راآر و د*
ﯚگ و 14ێ و ڕووداو و آ
ت و (...Sى "ا
ر
Qوآ1او ،آ
ورۆآآى آOورى آردوارى )1Qۆآ
&&
7ن( ور"14و و lﯚر&
&
Oل "1اژ*ى
داڕﯚ"و.
/ .٣ر0آ
ڕ)ى !د
#ڕۆژ2و
/آرد
7ا
)(١٩٢٠ – ١٨٩٨
رى ڕى
د هر ر"
دا 7ى
*آ ه رى و وآ زا
Lد رﯚ دروJ
و .ﯚ &آ
ر"
ى رها ڕ
زى
د
آرد*ا دوو
را و ﯚQون
رادا هن:
-راى *آم :ه ێ ور و ﯚرا آرد
*7ن
وا* ر"
آ
ڕى آردى 12ى آرد*ا درآو"و.
&
Oا* " Yﯚ
8
8 Xآ
12ى آردى cOدى
&Lا7
Q ،آ ڕ*
راداو و
1ا آرد ﯚ*
ن
ره& *12آ
ا "وا Sو ﯚQو ﯚ*
ن Lﯚ"
رد Jو د
5آﯚ&O ا ى ڕ*
ن آ1دوو" )، G
" ،(١٤٧ ،٢٠٠٩ت
1وآ )1*A8 fى – ١٥٦٨/
٢١
(١٦٤٠ﯚ *آم
8ر هم زاراوى )ڕ(ى ه
و"
وو و هم
د12 Yا آﯚ&O Iا ى ڕ* ورووژا وو:
٢٢
ڕ
زى آرد )د .آ
& (1ڕاى وا* آ "د
Jم 8ﯚر
هوl را&ﯚش * Sآ و*Lو*" 5Oآآى )&م و ز*(Sى
)
( و ر"
* Yم ات
Q ،م د هﯚ 1اوا و
د*
ن د هﯚ 1اوى وه
د*ا ه
ر د*1آ
ا Oا ى
Oى آﯚن و "
زى ڕ
زى آ
رى ڕ
زى
ژ&1در"S
).(١١٥ ،١٩٩٠ ،1
ڕا م 8ﯚر هﯚ 1اوا دا ر Q %ڕ" ڕوا `Gى و
ڕ
ز* ،S cم
& ز*
" *O 1ى GQى 12و
ڕادى ور7 "14ى و ه*O .ى 1و ﯚQو
م
را* م
&&
Wن د J *4آوا "ڕ
زى
5Oن
د و1و ،ڕ
`ز زا Lآى ر
Xى 1د و و
راودآ
رى و هﯚLڕوو ،دا&زراو )ه&
ن ر
Qو.(١١٥ ،
ور و ﯚرا ر م
را* ،ﯚ د1
5د
ر"
آ
ڕ
زى آردى ،د4ڕو ر آ`آى )
&S
A*lى گ(
وى )
&Wد*`
آرد( آ
(١٩٢٠) دا
&`ﯚڵ
Qپ و4 .ڵ
وى
م آ* `آ
&Gوو و
د آردى ،م
Oڵ
وا OراوAآ
ا
77آﯚ& Iرا و ﯚQو ڕ*
رى
م
1ا و
ره&آ
ن Lﯚ"ڕوو )
* .(١٢٢ ،٢٠٠٩ ، Gن
و"
هر
د4ڕو ر ڕۆژ
& و آردى م Yﯚ
Xدوا"1دا،
وا"
.١٩٢٥
&7 ن وا* آ ڕۆژ
& و
م دور* )– ١٨٩٨
(١٩٢٠دا ،آﯚ& Iڕا و 1و ﯚQون و ر و ر &Y
ڕ*
c"`*
" ،رى ه ێ
1ا آرد و
ره&آ
ن 1او "ڕوو4 ،ڵ
وى "ﯚر و &
آ
ڕ
زى آردى "واو و زا
IO Lه ،Sم
م 8ﯚر
٢٣
ر و 1و ڕا*
4ن و 1Oۆ14ام و &ﯚدى ڕ
ز*و
دوور 4 ،Sڵ
وى *آ zO zOو QارQى
ڕ و Oر14اف و 1و ﯚQو Oرو*5ا و1 .Sدا
هو
ودا د Sآ Qو *ك م " `و ه،
% L
*آ آرت و ر
&Yش و ،S
ڕۆژ
& و
م دور*دا *fڕوو.
4ر *آم ڕۆژ
&ى آرد*و د) S*`eآرد
ن /
،(١٨٩٨وا ژ&
ر )*(٢ا
رت )
\دێ
( و )&م و
ز* (Sه
"و:
"د
7د و WOژ 1*A8ێ
\دێ
آ`ك
& Aووم g g
،Lآ `آ&) *1م و ز*
.(Sڤ آ mه&
* Jو 12ن
،را \
*"
o5دوو 8ا
* S
،آo& IV
و \ و \ Jژى " kbl Sآ1ن
...وى آ `د ول
و ب 1و &
8ت و
2آ
O *1د Jب ا \
*
دآ
S& ،ڤ آ
8 mر
ه1" S*
V Sك و *
1و "81
آ
\ ،*1ژى 4ﯚ" آ د gر ژ & 1"Q gد*"
W&
.د
و
ن و وآ1د وى )&م و ز* (Sهر ژ&
ر*ك
و دآ
"و وآ Qﯚن وآ1اوآ
د*ش م دور*دا
*
"`*
" ن )&م و ز*(Sداو
،و آ
ن داو.
&
Wژ&
ر )(٣ى ه&
ن ڕۆژ
&دا )آرد
ن ،(١٨٩٨ /هم
هوا
آﯚ Qدوا* )\
Y 8درى آﯚ*( را
*4وو و
ه& cآر" ژ*
ن 12و ره&آ
ه
% Lوو .ور
و
ر*و د:
"
Iژ را ه`
7دى و
lت آ ،1ر\"
دێ `و
دێ 4ه Sوى g
،*1lوى \
` 8ا
oدر
،ڤ
&1ۆڤ د
Xدا 4ك ،در\ kV
V
Yو
٢٤
&4 ،"P*1ك * Jو
2ر Sآ W
&1د Lرآ 1و"7
ﯚرا .ز&
وى ز&
ﯚرا* ،ﯚ&
آرد \ g
ز&
Aا
5O ،Sآ&
`م و ز* Sد ب " د هS
* S&
* L Jاو ا
ت در* ،SLوآ ب دoYت
ن &
2وان ش "l Jه kآ1ن"
ژ&
ر )(٨ى هر
و ڕۆژ
&*دا* ،ك دوو ڕى
5Oآ د* &م ز* Sودآ
"و
،م *ك دوو ڕ
5Oآ م 8ﯚر* ":ز& آ
ب
ز&
و ر"
آا*
ژ دورا و
*V4ژ
ى د ز&
آ `
ل وان *آ،
L
ه ر و دا
* د4ل * mو
دا "
هروه
4ل 15Oد هر &) Iم و ز* (S
ژ&
رآ
ڕۆژ
&آدا ڕ*ك *
ن آر" Oر14ا
Ilورۆآ
آ
1ا دآ
ت و آ1ۆآ ڕووداوآ
ن
5ن ددات.
-ژ&
ر )(٢ى )آرد "
ون و "رX Yز"(١٩٠٨ /
1&1O 12د وآ1او"و ،آ "% 14آ
د ه* Q ،
وا *
& *آ& Sهوا 1د وى و
ورۆآ
12ى آردى .(٦٩ ،٢٠١٣ ،S&
) (
12آى 1&1Oد م *دeآ
ت:
ر ردێ هﯚ*
هواى * و
رى آو" ر "
آو" ر
م
هوا*1X وورى آو" ر ﯚى زۆر رز زا
Oڕى 4آ1د و
ى
ڵ
دا هر"
آ د*ا
ژ&
ر )(٧ى هر
م ڕۆژ
&*دا Xز(
)
وآ1او"و ،ر"
دا
1م 8ﯚر ران
1او :
V":أ lا7آ1اد ا ا
8 x
2ب
"....
٢٥
-ژ&
ر )(١ى 4ﯚ
gرى )ڕۆژى آرد(١٩١٣ /داX (١٠) ،ز
)
( ژ 1ردى )د*ان
1ى ه\ 1زر"
(
وآ1او"و .دواى
و ژ&
ر )(٢ى ه&
ن 4ﯚ
gردا )
Vن
`ا (k*1و"
را
و 1`)
5ت( ،م 8ﯚر &*ا
ه رى 12دا
و ه
وڕ1
ا آرد د J1
V":و & kV Aو
O
l1وى وك ،
....وك
kو & ، Pوك \
8وك hرزاى ه* آ آڕى
رزى
&`&
&
Lو
W&
"...YدرGى
و
دا
دV& ": آ
2ردا
و ر
olۆ Yو& آرد*
ن
{
آ1دووYl ،ت & ا د*ان و "
PVت و
2رى
م
زا"
ر*.(K.X.K, 2013, 22) "S
4ﯚ
gرى )ه"
وى آرد ،(١٩١٣ /م .خ& /ﯚدا ،آوا
) *
(و دوا" 1زا 1او آوا د*ا د8
\ "f
Yدرى آﯚ* 7هو ،آ \
8ﯚى 5Oآ1دوو
)&
.(٥١ ،٢٠٠٧ ،G
Lدآ
"و وآ1د وى Xزل و
Yآ
\
4 ،8ﯚ
gرآ دY eى )
ارى
"X7آردان ،ژ ،٢/ل (٢٢م 8ﯚر \
8و Yآ 5Oش
ران دآ
ت 1
":ى 4ورى آردان \
Y 8درى آﯚ*
وى ه&و
1ى آردا م *Yدا درج آ1دوو
،ش
وى دا
ﯚ* Sآ
رى
م زا"
هر آو
ه* 1ت ﯚ&
ن "
وآ 14دى *و ،ه&و آرد c
PLد دآ
ت و آرد* cم
*و 12ى
1ى ﯚى
" ."Jت
م Qژ&
رى 4ﯚ
gرآ آ "
&ۆ
ردان هر زۆرى
"آ
ن 12و هﯚ 1اوى
1ا آرد IOه
"و وى 12ى )\
\& ،8ى،
٢٦
1*A8ى ،زر1b& ،
،ى 8
\ ،رآl ،ادى "&ﯚ ،ه&A
&ﯚآ {& ،Lزآ1l ،ى Wت
" ...د(.
4ﯚ
gرى )
%آرد (١٩١٤ /ﯚ *آم
8ر
د &ا
آرد ڕۆژ
& و آرد*ا *Oاد Jو 1وودى )ﯚ
14دا &آب(ى )زر( ژ&
ر )(٤ى 4ﯚ
gرآدا ودو.
&
*Xك ﯚ 12ى 1lآ1دن و Oرورد
د آرد*c
داد&زرێ )ڕڵ.(٤١ ،١٩٧٨ ،
ژ&
ر )(٦ى دورى &ڕۆژ
&ى )آرد
ن(١٩١٨ /
و"
ر C&) آ ،
&1أ .آ
&( وﯚ"و ،رOر
Qو LYو
1Oو 4
Oا دا آ 4ا* ز&
آردى ز&
1lآ1دن و
د
ت
"
ه
ورو
OدGن آ ز&
آردا ز&
د
ت "
W&
،
ژ&
ر )(٧دا و و
&م
&*دا )&\
1د
ز*Aى( ڕ%ى
12ى
و رOر
Qم ﯚQو *
& ى داو"و .
ژ&
رآ
4ﯚ
gرى )ژ*(١٩٢٠ – ١٩١٨ /Sدا
Oڵ
*ان 12ى
آ Cو
1ا ،وى )
O
،
،ﯚش1*A8 ،ىh ،
رزا .k
،آﯚ& Iره& )
Yزى زاد &
lLو 12 (Yو
5Oن وآ1او"و آ *Oوى
f
"Yى 12ى
ڕۆ&
ورو *
Oآ1او .هروه
آﯚ&12 Iى ێ و
ڕ*
) &Aع .ڕ\( ر
Qو دآو ،Jﯚ *آم
8ر*
5O) c
12ى آردى( ره&آ
)ع .ڕ\(دا د
O ،J1ڵ
)
5Oه رى( ره& )ع .ڕ\( و )&
lLو(Yدا.
Oڵ ور4ا
آ
ر *12آCآ
آردى )Yر
"ﯚزى ڕ
k"%ى
دى ﯚش &1وور (
/و V4ﯚى "
ز */
آﯚ&
( ﯚ ر ز&
"رآ *7ن 1&1Oدو1Q
W&
.ۆآ
c*12هر م 4ﯚ
gردا د12
W&
.J1ى آردى
د*
ورى و ى )7ه" آ ،(
&1هر ر
٢٧
O7ڕآ
م 4ﯚ
gردا
O ،ڵ Oآردى )&&
7ن(
ر
Qودآو.J
آ
" Iد ر ڕۆژ
&ى )" 5*%ڕاX /ا (١٩١٨
Yﯚ
" Xز و "
ڕاد*ك 5Oو"و ڕ
زى
د
آردى د ،Sر
%م داه
"
ز*ش *
Oى &Y
"V آردى وك )آ1ى lز( ،Jآ ور و
درهر رآ ڕۆژ
&آ و .ژ&
رآ
م ڕۆژ
&*دا
"
*`ت )ژ&
ر
" ١٥وآ (٣٣هﯚ و &
" "4زۆر
آ
رآ
12ى آ
Cن ﯚ ڕوون دو`*
" ،ت
12آ
)
.(k
،ﯚ و ) ،ژ&
ر )(١٧دا ه
"و و د:
"
Oش &1دن
ب
&
1ن دآ
" ،هروه
ژ&
ر
)(١٨دا ه
"و & 1
":د\ رى
Lى
&راى
ن دآ
* ."...د هر ژ&
ر )(١٨دا ه
"و
lL&":گ
1آرد& ،د\
&1زاد*ك دآ
ت
* ،ن ژ&
ر
)(١٩دا ه
"و\":ر*
1آ Wآرد12 ،ى "ڕ و
ﯚ".
ژ&
ر )(٢٠دا دژى
و
**
2ى آ د آرد
د
"
ن
،ه
"و
V ":ى
ورو\&
"\ ،
Oر*1ا "رك د*
ن وت آ
آ1اد
د
"
ن
&
،و ڕۆژ
& آرد*
آ &و cO
1آ1ا
"
eLن آ1د ،آرد
د
"
زك و ر S%و
1ن
و Lن 12دا د
ن ه*
.وى وا
\ PY
آرد
ن دزا آ ز&
آردى * Qآ 8ێ 8
ه*
&
،وآ رX اد Qﯚن ز&
ه&و رآ
"1
دزا
V ،آ cه&و ز&
آردآ
" .
4" 1ه&و
آ
ا 12ى "ڕ و ﯚش 1او"
W&
.ور د ر
٢٨
و د*
آ
ز&
آردى ﯚ هر *آ cى )،
ز ،
V ، %ڕى( و ى 12ى ه
و"و.
هر م و"
ر ڕ
ز*دا ،د
*4و
&
Wى آوا
ورى
م و"
ر زۆر وردى و از ڕ14ا ى
JOو زا 1O O Lۆ14ام و &ﯚد
W 4 و ه
% Lﯚ
ز&
ن و و و
ورۆآ 12ى آردى دآ
ت.
&%ن *آ& Sه
% Lڕ
زا ى JOو زا L
و* آ دوو ژ&
رى )(٢٢ ،٢١ى
م ڕۆژ
&* ﯚ 12و
داه 1
آردا آ1ا
،Jو* 4
lL&) cآردى/
.*(١٨٤٩ – ١٨٠٠ور ر"
ى و"
رآ*ا ،د
lL&":
گ *آ1
ا آرد Y ،
V o ،آرد* و
Aن ه
Y ،*1Wو د7ت Yو&ت Oرورى دآ
ت،
12آ
زۆر &\Aو
* ،هر * ر
Qو*آ ،o5
& 1وآ )Alوو( وا*
،وى
ر
و fد هر
*1%و 1l OدQو."...
&
Wور Qو ى 12
8ى آرد*ا
دهو ،ا و و
1ڕ14ا ى زا cLﯚ هر
و *ك د
"ڕوو .ﯚ و د
": Jم
1آرد
14
ه &\`ت ر
دا Qو
{
ل
LYآ
ت،
"&
آن:
دروون زا&ــار و دڵ %&Xــ ــ" ــﯚ
ــرم 4ــ Gو " ــ kــ" ــ ــ" ــﯚ
ز&Lـــ
ن &*ـــ
آى Oـــ
* Aـــ1اآم
هـــ
رى وـــ& ـــ Sهـــ
و* ـــ" ـــﯚ
وا & Sوم
ى
*V&8م
"ا
آ
آ
4ن آى ژ* " ﯚ
٢٩
Oوێ
وى زوق
ى ز&
آردى ا و2*
Y
د
ت "
% ت ،دزا آ
م * ﯚ
&ى آ
I1
*%ه && Vآ
"l
" Q .lز&
آردى
Q &
LY
&
آ دردآوێ آ
Lن ر& Jو \*1ان دآ
ت ،ه"
"ا & S Sز*"
ز&
آردى "واو Oدردآوێ .آرد
1ى &
ه
*1ن زۆر،
*آ *آ )د*
(!Sو
ر*
ن
5ن
د*4 ،Sڵ
&
12اف دآ* Sآ
م
1ه&و*
ن ز*
" 1آردا و
&\Aوو
12و \oYت
4 1ورآ
آرد
&وود."...
ژ&
رى دوا"1ى ڕۆژ
&آدا
م
"ى ور
رى
)آردى(*و ه&
ن Oر و Oدا ڕآ
رى Oو و
زا
LدرGى Oراو1 ،دا
&
و را د آ د
Qو Iو 1وڕا*
دا 5fو آ ر"
آ
ڕى
د
آردى ﯚ ) hورى (
hو ڕۆژ
&ى )ژ*
و(دا
د4و ) .(١٥٣ ،٢٠٠٩ ، Gهر و ڕۆژ
&*دا و ژ&
ر
)(٢٣دا
رت )\
Y 8درى آﯚ*( ه
"و
Y 8
\":در
8& 1د*آ
آرد o ،آﯚ**12 ،آ
"ڕو
ﯚ ،ر ا * ،زۆر"12 S*1ى
1 ،
Wدا Xز
&ه "
ر* fو
Wد و."...S
دوا" c*1ژ&
ر )(٢٤دا د*
Lن
رت \
8ه
"و:
"
1ز*1ى آرد12 ،آ
زۆر &"8د*ا * و
ﯚى *
Xت &VVت Oرور .وآ
1آ
" 1زو و
ڵ
ﯚى ر* Iآ1دوو ،هر 4ڵ
Y "
Wو& آرد \*
"
12ى رااردوو".
٣٠