Professional Documents
Culture Documents
ლექცია 6 - ევროკავშირის (მინისტრთა) საბჭო
ლექცია 6 - ევროკავშირის (მინისტრთა) საბჭო
ისტორია
ევროკავშირის საბჭო 1951 წელს, პარიზის ხელშეკრულებით, ქვანახშირისა და ფოლადის
გაერთიანების შექმნისთანავე ჩამოყალიბდა. იგი თავიდანვე სუპრანაციონალური მმართველობის
დასაბალანსებლად, მისთვის საპირწონე ძალის ფუნქციის შესასრულებლად შექმნეს. თუმცა
დასაწყისისთვის საბჭოს ძალაუფლება გარკვეულწილად შეზღუდული იყო, რადგან გაერთიანების
უმთავრეს პოლიტიკას - ქვანახშირის მოპოვებასა და ფოლადის წარმოებას - უმაღლესი ხელისუფლება
(“High Authority”) წარმართავდა. შემდგომში საბჭოს და ზოგადად მთავრობათშორისი შტოს გავლენა
შესამჩნევად გაიზარდა.
საბჭოს კონფიგურაციები
ხაზგასმითნ უნდა აღინიშნოს. რომ საბჭო ერთიანი მმართველი ორგანოა, თუმცა იგი დაყოფილია
რამდნეიმე კონფიგურაციად (თანამშრომლობის სფეროდ). სხვადასხვა კონფიგურაციის სხდომებს
შესაბამისი სფეროს მინისტრები და ევროკომისრები ესწრებიან. 90-იან წლებში საბჭო 22
კონფიგურაციით იკრიბებოდა, 2009 წლიდან კი ლისაბონის ხელშეკრულებამ საბჭოში 10
კონფიგურაცია გამოყო, უფრო სწორად, ”გენერალურ და საგარეო საქმეთა საბჭო” ორ ნაწილად გაიყო:
1
განვითარებისა და თანამშრომლობის პოლიტიკა (Community policy on development co-operation) გულისხმობს,
ევროკავშირის წევრი სახელმწიფოების მიერ განვითარებადი ქვეყნებისთვის გაწეულ ეკონომიკურ და სოციალურ
დახმარებას, ამ ქვეყნებში სიღარიბის დაძლევასა და მსოფლიო ეკონომიკაში მათ თანმიმდევრულ ინტეგრაციას.
განსახილველად ისინი ეკოფინის სხდომამდე ერთი დღით ადრე იკრიბებიან. ევროჯგუფი
არაფორმალური ორგანოა და ცალკე კონფიგურაციას არ წარმოადგენს.
იმის გამო. რომ 6 თვიანი პრეზიდენტობა საქმის უწყვეტობის მხრივ მოუქნელია, ლისაბონის
ხელშეკრულებამ შემოიტანა ”სამმხირვი პრეზიდენტობის” პრინციპი, როცა საბჭოს სამი
თანაპრეზიდენტი 18 თვის მანძილზე ერთად უხელმძღვანელებს. პრეზიდენტი ქვეყანა თავისი 6
თვიანი პრეზიდენტობის დროს თავმჯდომარის ფუნქციას ინარჩუნებს, თუმცა თანამშრომლობს წინა
და მომავალ პრეზიდენტ ქვეყნებთან, რომლებიც მას დაკისრებული მოვალეობების შესრულებაში
ეხმარებიან.
გენერალური სამდივნო
საბჭოს საქმიანობას კოორდინაციას უწევს გენერალური სამდივნო. 2009 წლამდე გენერალური
მდივნისა და უმაღლესი წარმომადგენლის პოსტი ერთსა დაიმავე პიროვენბას ეჭირა (ხავიერ სოლანა).
თუმცა ლისაბონის ხელშეკრულებით, ეს პოსტი ორ პიროვნებას შორის გაიყო.
evrokavSiris politika da
institutebi
seriidan `evrointegracia~
Tbilisi, 2006
III Tavi
ministrTa sabWo
sergi kapanaZe
40
miuxedavad imisa, rom sabWo 10
konfiguraciiT ikribeba, gadawyvetilebebi, romlebsac
is iRebs, qveyndeba sabWos saxeliT da ar aris
dakonkretebuli, Tu romelma konfiguraciam miiRo es
gadawyvetileba.
sabWos eqvsi Tvis vadiT xelmZRvanelobs erTi
romelime qveyana. Sesabamisad prezidentis da sabWos
sxdomebis Tavmjdomaris movaleobas asrulebs is
ministri, romlis qveyanac aris prezidenti am eqvsTvian
periodSi. wlebis ganmavlobaSi rotacia mimdinareobda
laTinuri alfabetis mixedviT, Tumca dRes prezidenti
qveynis xelmZRvanelobis vada dgindeba
winaswargansazRvruli grafikiT.
prezidentobis forma Seicvala lisabonis
xelSekrulebiT: rotaciis (urTierTmonacvleobis)
principis nacvlad ministrTa sabWos
xelmZRvanelobs sami Tanaprezidenti, romelTa vada
weliwadnaxevriT (18 Tve) ganisazRvreba.
sanam sabWos saqmianobaze gadavidodeT, aRvniSnoT is
mTavari funqciebi, romlebic prezident qveyanas evaleba.
pirvel rigSi, es aris dRis wesrigis Sedgena. prezidenti
qveyana komisiasTan da wina da momaval prezident
qveynebTan erTad adgens im prioritetebs, romlebzec
unda gagrZeldes muSaoba mis eqvsTvian periodSi.
miuxedavad imisa, rom prezident qveyanas sakmaod farTo
uflebebi aqvs dRis wesrigis Sedgenis dros, xSirad
xdeba sxva qveynebis interesebis gaTvaliswineba. amitom,
prezidenti qveynebis dRis wesrigebi sakmaod ambiciuri,
magram mainc gawonasworebulia.
meore funqcia, romelic prezident qveyanas aqvs, aris
mediatoris. prezidenti qveyana, rogorc wesi, didi wnexi
qveS imyofeba xolme, radgan misgan yovelTvis elian
mniSvnelovan sakiTxebze dapirispirebul saxelmwifoebs
Soris kompromisis moZebnas. aseT kompromisebze didad
aris damokidebuli prezidenti qveynis reitingi da
reputacia. zogierTi qveyana kargad arTmevs Tavs
dakisrebul movaleobas, riTac sakmaod didi prestiJi
uyalibdeba (magaliTad gamodgeba irlandiis
prezidentoba 2004 wlis pirvel naxevarSi).
41
prezidentoba ar aris yovelTvis umtkivneulo da
dadebiTi. SegviZlia gamovyoT ori momenti, rodesac
qveyana SeiZleba ar iyos prezidentobis mosurne.
magaliTad, roca evrokavSiris prezidenti patara qveyana
xdeba, mas xSirad ar yofnis adamianuri da sxva saxis
resursebi, prezidentobis amocanebis gansaxorcieleblad
(yvela Sexvedris wayvana, prioritetebis Sedgena,
evrokavSiris msoflio asparezze warmoCena). amitom,
gasakviri ar unda iyos, Tu maltis an luqsemburgis
prezidentoba iseTi efeqturi ar aris, rogorc
safrangeTis an, Tundac, niderlandebis.
meore problema Tavs iCens maSin, rodesac romelime
qveynis prezidentobis dros iseTi sakiTxi ixileba,
romelic am qveynisaTvis miuRebelia da romelzec mas
danarCeni saxelmwifoebisagan gansxvavebuli pozicia aqvs.
aseT dros prezidenti qveyana dilemis winaSe aRmoCndeba
xolme: erTis mxriv, misi movaleobaa sakuTari
prezidentobis dros yvela mniSvnelovani sakiTxi
moagvaros, meores mxriv, romeliRac sakiTxze Tavad aris
mTavari problemis Semqmneli, radgan surs
sakuTari erovnuli interesis gatareba.
sxvaTa Soris, bevri qveyana cdilobs swored
sakuTari prezidentobis dros moagvaros misTvis
aqtualuri sakiTxebi, gansakuTrebiT iseTebi, sadac mis
mier daTmobis gareSe gadawyvetilebis miReba
SeuZlebelia.
43
sanam sakiTxi ministrTa sabWoSi moxvdeba saboloo
kenWisyrisTvis, mimdinareobs msjeloba qveda instanciebSi.
komisiidan (I sayrdenis sakiTxebze) an prezidenti
qveynisgan (II da III sakiTxebze) Semosuli kanonproeqti
jer xvdeba samuSao jgufSi, sadac erovnuli
administraciebis warmomadgenlebi maqsimalurad
cdiloben poziciebis daaxloebas. zogierT SemTxvevaSi
samuSao jgufis done yofnis konsensusis miRwevas, Tumca
ufro xSirad, samuSao jgufis wevrebi iZulebulni
xdebian gadaagzavnon sakiTxi koreperSi.
koreperebis doneze irkveva saerTo sakiTxebis 90-95%,
mxolod darCenili sakiTxebi ganixileba ministrTa
sabWos sxdomebze. samuSao dRis wesrigi ministrTa sabWos
sxdomebisTvis Sedgeba “a” da “b” punqtebisgan. “a” tipis
punqtebs miekuTvneba is sakiTxebi, romlebic praqtikulad
SeTanxmebulia da damatebiT ganxilvas aRar saWiroebs.
“b” punqtebSi ki is sakiTxebia, romlebic koreperebis
doneze ver SeTanxmda da saWiroebs detalur ganxilvas
sabWos sxdomebze. aseve “b” punqtSi SeiZleba iyos
sakiTxebi, romelTa ganxilva ver moeswro an ar moxerxda
sabWos wina sxdomaze. Tu sakiTxi, arc ministrTa
sabWos sxdomaze gadawyda, igi gadaegzavneba evropul
sabWos, an ubrundeba ukan komisias (SeiZleba
daubrundes korepersac) dasamuSaveblad.
sabWos SigniT koordinaciis uzrunvelyofa da
prezidenti qveynis daxmareba prezidentobis
mimdinareobisas, evaleba generaluri samdivno. sabWoSi,
iseve rogorc evrokavSiris sxva institutebSi, 24
oficialuri ena gamoiyofa (xorvatiis gawevrianebis
Semdge daemata xorvatiuli enac).
44
sabWo aseve gamoiyenebs ubralo umravlesobiT xmis
micemis proceduras, Tumca es xdeba mxolod
procedurul sakiTxebze. kvalificirebuli
umravlesobiT xmis micemis sistema gamoiyeneba iseT
sferoebSi, rogoricaa Sida bazari, ekonomikuri sakiTxebi
da vaWroba, xolo konsensusis procedura, rogorc wesi,
gamoiyeneba sagareo politikis, Tavdacvis iuridiuli da
policiuri TanamSromlobis, aseve sagadasaxado
sakiTxebis kenWisyrisas.
50
evrokavSiri unikaluria imiT, rom yvela instituts Seaqvs
Tavisi wvlili rogorc sakanonmdeblo, ise aRmasrulebel
xelisuflebaSi. ase magaliTad, evrokomisia iTvleba
mTavar aRmasrulebel organod, magram igi aris
kanonproeqtis eqskluziuri wamomyenebeli pirveli
sayrdenis sakiTxebSi. ministrTa sabWo aris mTavari
kanonmdebeli, Tumca aqvs aRmasrulebeli funqciebic. es
funqciebi aramarto instituciurad aris mis ufleba-
movaleobaSi, aramed im garemoebiTac, rom evrokavSiris
kanonmdeblobis ZiriTadi Semsrulebeli wevri-
saxelmwifoebi arian, maTi ministrebi ki, Tavad iReben am
kanonebs. rac Seexeba evroparlaments, igi
Tanakanonmdebeli organoa, Tumca SeuZlia garkveuli
zemoqmedeba moaxdinos aRsrulebasa da sakanonmdeblo
iniciativaze komisiaze Tavisi zegavlenis funqciis
gamoyenebiT.
axla ki gadavideT ministrTa sabWos aRmasrulebel
funqciebze, romlebic SeiZleba oTx nawilad davyoT.
1) grZelvadiani miznebis dasaxva da maTi
ganxorcielebis delegireba evrokomisiaze:
xelSekrulebebis reformis dros, rac ramdenime
weliwadSi erTxel xdeba (1991 wlis maastrixtis
xelSekruleba, 1997 wlis amsterdamis xelSekruleba, 2001
wlis nicis xelSekruleba) ministrTa sabWo, rogorc
wesi, isaxavs grZelvadian miznebs evrokavSirisaTvis da
Semdeg am miznebis ganxorcielebis delegirebas axdens
evrokomisaze.
2) “koordinaciis Ria wesi”: wevri-saxelmwifoebis
mTavrobebi axdenen erTmaneTis saSinao politikis
monitorings, gansakuTrebiT ekonomikur sferoSi.
`koordinaciis Ria meTodi” ar warmoadgens iZulebis
meqanizms. igi, rogorc wesi, evrokavSirSi sakmaod
aprobirebulia da miRebuli `dasaxelebis da Sercxvenis”
politikis gamoxatulebaa.
3) erovnuli administraciebis mier evropuli
kanonmdeblobis erovnul kanonmdeblobaSi gadatanis
valdebuleba: erovnuli administraciebi pasuxismgebelni
arian evrokavSiris politikis SemuSavebis procesis
koordinaciaze evropul da saSinao doneebze. evropul
doneze saxelmwifo moxeleebi valdebulni arian
monawileoba miiRon kanonebis miRebis procedurebSi. mas
Semdeg rac kanonmdebloba mtkicdeba erovnuli
administraciebis mier, saxelmwifo moRvaweebi
monawileoben evropuli kanonmdeblobis
implementaciis monitoringSi.
52
rekomendirebuli literatura
Beyers J and Dierickx, G, “The Working Groups of the Council of the European
Union: Supranational or Intergovernmental Negotiations?”, Journal of
Common Market Studies, 36 (3), 1998
Hayes-Renshaw, Fiona and Helen Wallace, “Executive Power in the European
Union: The Functions and Limits of the Council of Ministers”, Journal of
European Public Policy, 2:4, 1995, pp. 575-582.
Hayes-Renshaw, Fiona and Helen Wallace, The Council of Ministers, The European
Union Series, Palgrave MacMillan, 2006
Heisenberg, D., “The Institution of ‘Consensus’ in the European Union: Formal vs.
Informal Decision-Making in the Council,” European Journal of Political
Research, 44:1, 2005
Sherrington, P., The Council of Ministers: Political Authority in the European
Union, London/New York: Pinter, 2000
Wallace, Helen, “The Council: An institutional chameleon?”, Governance: An
International Journal of Policy, Administration, and Institutions, Vol. 15, No.
3, July 2002 (pp. 325–344)
Council of the European Union, Official Web Site,
http://www.consilium.europa.eu/cms3_fo/showPage.ASP?lang=en
“Council of the European Union”, Online Encyclopedia Wikipedia,
http://en.wikipedia.org/wiki/Council_of_ministers
53