PALATULDIKAN

• isang hudyat na dinadagdag sa isang titik upang mapalitan ang pagbigkas o malaman
ang pagkakaiba nito sa pagitan ng magkakatulad na mga salita.
• tumutukoy ang tuldik sa diin o marka na inilalagay sa ibabaw ng patinig ng salita upang
ipahiwatig ang tamang bigkas ng salita.
MGA URI NG DIIN

• MALUMAY
• Ang mga salitang ito ay walang tuldik.
• Ang mga salita’y binibigkas nang maluwag o banayad.
• Ang mga salita’y nagtatapos sa patinig o katinig.
• Ang diin ay laging nasa ikalawang pantig buhat sa hulihan.
Halimbawa:
• saklolo • dalisay
• dalaga • sampalataya
• parirala

Ang bigkas ay di nagbabago kahit na gamitan ng pang-angkop o panlapi.

May pang-angkop o panlapi:

 Isulong  Mabuhay
 Mag-aral  Umiibig
 Pag-asa

Ang bigkas ay di nagbabago kahit na gamitan ng pang-angkop o panlapi.

Gitlapi:

 Tumawa  Lumaban
 Sinunog  Lumigaya
 Gumising
Ang bigkas ay di nagbabago kahit na gamitan ng pang-angkop o panlapi.
Hulapi:

 Hulaan  Basahin
 Bayaran  Lisanin
 Sulatan

• MALUMI
• Ang salitang ito ay nagtatapos lamang sa patinig.
• Ang mga salita’y may tuldik na paiwa ( ̀) sa huling patinig.
• Ang diin ay nasa ikalawang pantig buhat sa hulihan ngunit ang huling pantig ay
binibigkas nang impit sa lalamunan.
Halimbawa:

 hilagà (north)
 susì (key)
 diwatà (fairy)
 kalahatì (half)
Ang bigkas na malumi ay nananatili kahit may unlapi o gitlapi.
Halimbawa:
Unlapi

 iluhà  mahiwà
 ihatì  manghulà
 ihiwà  masirà

Ang bigkas na malumi ay nananatili kahit may unlapi o gitlapi.

Halimbawa:
Gitlapi

 sinirà  Sumirà
 Lumuhà
 Humulà
 Humatì
Ang paggamit ng pang-angkop na –ng ay nakapagpapabago sa bigkas na malumi. Ito ay nagiging
malumay.
May pang-angkop:

 Ang dalaga’y may ugaling kahali-halina.

 Sundin ang dakilang halimbawa ng mga bayani
 Nag-alay siya ng pagsuyong banal at wagas.

• MABILIS
• Ang mga salitang mabilis ay nagtatapos sa patinig o katinig.
• May tuldik na pahilis(´) sa huling pantig ng salita.
• Ang diin ay nasa huling pantig ng salita.
Mga Patinig:
• Matá • LumpÓ
• TakbÓ • Bilí
• SilakbÓ • Bansá
• Hinlalakí

 Ang mga salitang mabilis ay nagtatapos sa patinig o katinig.

 May tuldik na pahilis(/) sa huling pantig ng salita.
 Ang diin ay nasa huling pantig ng salita.
Mga katinig:
o Bulaklák  Liwaywáy
o Alitaptáp  Salamín
o HangÓs  Dilím

 Ang bigkas ng mga salita ay tuloy-tuloy hanggang sa huli.

 Ang paggamit ng pang-angkop o panlapi ay di nakapagpapabago sa bigkas.
May pang-angkop:

 Bansáng malakás  Matáng mapupungay

 Uláng pahintú  Mahinhíng dalaga
 -hintô
  Ang bigkas ng mga salita ay tuloy-tuloy hanggang sa huli.
 Ang paggamit ng pang-angkop o panlapi ay di nakapagpapabago sa bigkas.
May panlapi:

 ilihís  dinilíg

 magluwás  itinaním

 mayaníg  lumuksó
Inuulit ang salitang ugat:

 Limá-limá  Punít-punít
 Biyák-biyák  Mabilís-bilís
 Wasák-wasák  Siyám-siyám
Pinagtambal na salita:
• Anák-bundók • sawáng-bitín
• pilíkmatá • patáy-dampót
• kalatóg-pinggán
Nagsisimula sa IY o UW

 Tiyák  Puwáng
 Iyák  Huwád
 Siyáp  Tuwáng
 Uwák  Muwáng
 Buwís

• MARAGSA
• Ito ay nagtatapos lamang sa patinig.
• Ang bigkas ay tuloy-tuloy hanggang sa huli ngunit ang huling pantig ay binibigkas nang
impit sa lalamunan.
• Ang huling patinig ng mga salita ay may tuldik na pakupya (ˆ).
Halimbawa:

 tanikalâ (chain)
 halatâ (obvious)
 ngitî(smile)
  Sampû (ten)
Ang mga salitang may pang-angkop na –ng, malapang-angkop na ‘t, at ‘y ay nagiging mabilis na
lamang.

Mga halimbawa:
May kabit na –ng, ‘t at ‘y

 Dukháng mag-anak
 Salapíng kumikinang
 Gintó’t pilak
 Tugmá’t sukat
 Budhi’t káluluwá
Ang pag-uulit ng salitang maragsa ay nakapagpapaiba sa bigkas. Ang una’y nagiging mabilis
ngunit ang ikalawa’y nananatiling maragsa. Ganito rin ang nangyayari kapag ang salitang inuulit
ay ginagamitan ng pang-angkop. Ang bahaging may pang-angkop ay nagiging mabilis.
Pag-uulit ng salitang maragsa

 Puló-pulô
 Likhá-likhâ
 Salantáng-salantâ
 Malubháng-malubhâ
Ayon sa libro ng “Balarila ng Wikang Filipino” ni Lope K. Santos may 3 layon at kabuluhan ang
mga tuldik.
1. Upang matandaan ang mga tiyak na bigkas at tunog ng mga patinig at salita.
2. Upang maipakilala ang pagkakaiba-iba ng kahulugan sa sarili at ng tungkulin sa
pangungusap ng mga salita sa pamamagitan ng iba’t ibang diin at pagbigkas.
3. Upang maiwasan ang maling pagbasa at pagpapakahulugan nito.