gza Sinisaken

amerikeli iogis mogzauroba

prologi
ძლივ-ძლივობით გამოვძვერი თუ არა მდინარე ბაჰმატის ყინულივით ცივი წყლიდან, რომელიც
ჰიმალაების ყინულებიდან იღებს სათავეს, ჩემმა მზერამ ფერფლის ორი გროვა დააფიქსირა: ერთი –
საკრემაციო ორმოსგან, მეორე კი სამსხვერპლო კოცონისგან დარჩენილი. მხოლოდ ქვედა ტანზე
მოსახვევი მქონდა შემოხვეული, და ცივი ქარი ძვლებამდე ატანდა. მძიმე სევდამ შემიპყრო. რას
ვაკეთებდი აქ – მარტოსული, სიცივისგან აკანკალებული, გამოფიტული, მშიერი – სახლისგან ასე
მოშორებით? ნუთუ ყველა ჩემი ძიება ამაო აღმოჩნდა? მე შევცქეროდი ვარსკვლავებს, რომლებიც
ბებერი ბანიანის ხის მიღმა მოჩანდნენ. ღამის ფრინველები სევდიანად ებაასებოდნენ ერთმანეთს.
ნაპირის გასწვრივ სამსხვერპლო კოცონები ანათებდნენ, და მათ ცეცხლში წმინდა ადამიანები
გრძელი, მუხლებამდე თმით, ძღვნად მთის ბალახებს სწირავდნენ. როცა კოცონი ჩაიწვებოდა,
ფერფლს იღებდნენ და მთელს სხეულზე ისვამდნენ. რიტუალის დამთავრების შემდეგ, ისინი
წმინდა ადგილისკენ მიემართებოდნენ – ტაძრისკენ, სადაც მოხვედრაზე ვოცნებობდი.

ეს ხდებოდა 1971 წლის გაზაფხუზე, პაშუპატინათჰში, ნეპალში. ამ ღამეს აქ უამრავი მწირი

შეიკრიბა. მე თითქმის ოცი წელი მისრულდებოდა, და იმისათვის, რომ ამ წმინდა ადგილზე
მოვხვედრილიყავი, ნახევარი მსოფლიო გავიარე, და ბოლოს და ბოლოს ჩემი მშობლიური
სახლიდან, რომელიც ჩიკაგოს შემოგარენშია, აქ ჩამოვაღწიე. ამ წმინდა ადგილას, სიმშვიდის
ატმოსფეროში, მინდოდა ღმერთისთვის შემეთხოვა, რომ გზა ეჩვენებინა ჩემთვის. ერთი საათით
ადრე გულისფანცქვალით მიუახლოვდი უძველესი ტაძრის მაღალ, ქვიან ჭიშკარს, რომელიც
მითიური ლომების, გველების, ღმერთებისა და ქალღმერთების გამოსახულებებით იყო მორთული.
მაგრამ როგორც კი ქვის საფეხურებზე შევდგი ფეხი, მცველმა ხელკეტი გამომიქანა და მკერდში
მდრუზა. მე მუხლებზე დავეცი, ჰაერი ძლივს შევისუნთქე, ხოლო მცველმა, რომლის ორივე
მხარესაც პოლიციელები იდგნენ, მიყვირა: “შენ უცხოელი ხარ! მოშორდი აქედან!” მათი მეთაური,
სამხედრო ფორმით, წინ გამოვარდა და გაცეცხლებული მზერით მიმითითა აბრაზე:
“უცხოელებისთვის შესვლა აკრძალულია”.

“მოშორდი! – იყვირა მან, - კიდევ ერთხელ შემოყოფ ცხვირს – ცოცხალი ადგილი არ დაგრჩება.
ციხეში ჩაგაგდებენ, და არც კი ვიცი რას გიზამენ იქაური ტუსაღები”. მან განკარგულება გასცა, რომ
მისი ხელქვეითები უფრო ყურადღებით ყოფილიყვნენ. სულით დაცემული, მდინარის ნაპირს
გავუყევი. ცხოვრების აზრის ძიებამ დედამიწის ამ მოშორებულ ნაწილში მომიყვანა. უკან დასახევი
გზა აღარ იყო.

როცა ვუყურებდი, თუ რას აკეთებდნენ წმინდა ადამიანები, უცებ ელდა მეცა. მუხლებზე დავიჩოქე
სამსხვერპლო კოცონთან და ხელები თბილ ფერფლში ჩავყავი. ამ ფერფლით სხეულის ღია ნაწილები
დავიზილე, დახლართული თმებიდან მაზოლებიან, გაუხეშებულ ფეხის ტერფებამდე. ფერფლის
მძაფრი მტვერი ნესტოებს მიწვავდა, ყელში ხვდებოდა და პირს მიშრობდა. შემდეგ ძველი
ქსოვილის ორი ნაჭერი შემოვიხვიე, რომელიც მდინარეში მრავალჯერ განბანვის შედეგად
გაუფერულებულიყო და ისევ ჭიშკრისკენ გავეშურე. გული გიჟურად მიცემდა.
გუშაგებად ისევ იგივე მცველები იდგნენ ხელკეტებით, მაგრამ მე ვერ მიცნეს და შესვლის უფლება
მომცეს. როგორც კი ფართო, შიდა ეზოში მოვხვდი, ვიფიქრე: “თუ აქ შემიპყრობენ, მომკლავენ.”
რამდენიმე ათასი მწირი სტიქიური, ქაოტური ბრბოსგან შემდგარ რიგში ირეოდა და
საკურთხეველის დანახვას ცდილობდა. უშვებდნენ მხოლოდ სათითაოდ. მოთმინებით დავიკავე
რიგი ყველაზე ბოლოში და ნელ-ნელა წინ მივიწევდი. უეცრად გვერდით სწორედ იმ პოლიციელმა
მეთაურმა ჩამიარა, რომელმაც ცოტა ხნის წინ აბრაზე მიმითითა. შიშისგან სუნთქვა შემეკრა და
ვცდილობდი სხვა მხარეს მეყურებინა. მაგრამ ის შემობრუნდა და პირდაპირ შემსკენ გამოემართა,
ყურადღებით აკვირდებოდა რა ჩემს ფერფლში ამოგანგლულ სახეს, შემდეგ კი რაღაც მკითხა
ადგილობრივ დიალექტზე. მე, რა თქმა უნდა, ვერაფერი გავიგე. ერთი სიტყვაც რომ მეთქვა
ინგლისურად, ყველაფერი დამთავრდებოდა. ისე, რომ პასუხსაც არ დალოდებია, დაჟინებით
ამათვალიერ-ჩამათვალიერა, შემდეგ კი, ამჯერად გაცილებით უფრო ხმამაღლა კითხვების მთელი
გროვა მომაყარა. ჭკუაში გამიარა ფიქრებმა ნეპალის საშინელ ციხეში, ან კიდევ უარეს ადგილას
დაკარგული წლების შესახებ. მე უძრავად ვიდექი მტკიცე სახით, რადგან მესმოდა, რომ იგი
განსწავლული იქნებოდა ადამიანის ქცევაში საეჭვო დეტალების შემჩნევაში. მიცნო თუ არა? ვერ
გავრკვეულიყავი სიტუაციაში.

უცებ თავში მხსნელი აზრი დამებადა. ხელისგული პირთან მივიტანე და მეორე ხელი აქეთ-იქეთ
გავიქნიე. ჩვეულებრივ ასეთი ჟესტით მაუნა-ბაბები, - ისინი, ვინც მდუმარების აღქმას ინახავენ, -
სხვებს აგებინებენ თავიანთი აღქმის შესახებ.

meTaurma magrad momkida mxarSi xeli da brbodan gamomaTria. sad mivyavar? mapatimreben? raRac iyvira
xmamaRla. maSinve orma policielma moirbina. brbos rigis gavliT mimaTrevdnen, sanam xalxis maqsimaluri
TavSeyris adgils ar mivaRwieT. brbos Tavze xelketebis aweviT, policielebi mrisxaned yvirodnen. iqneb
saCvenebeli dasja unda moewyoT CemTvis? an ganrisxebuli brbosTvis unda miveci Casaqolad, maTi
siwmindeebis Seuracxyofis gamo? policielebi ufro da ufro xmamaRla yvirodnen da xalxs aqeT-iqiT fantavdnen.
me SiSiT Sepyrobili velodi, Tu ra moxdeboda. uceb sakurTxevlis win aRmovCndi – naTeli, feradi xedis win,
sadac sandalis xis keTilsurnelovani aromatic ifrqveoda. sakurTxevlis win masiuri qvis xari aRmarTuliyo. Tavad
sakurTxevelze Sivas qvis simbolo iyo, morTuli lamazad moqsovili abreSumebiT da mbrwyinavi oqroTi da
Zvirfasi qvebiT. meTaurma xelketi aswia da mxarze xeli ufro magrad momiWira. nuTu gadawyvita RmerTis
gamosaxulebis win damsajos?

Tavisi leitenentebiT garSemortymulma, gankargulebiT mimarTa mRvdelmsaxurs, romelic maSinve

sakurTxevliskengaemarTa. me molodiniT vkankalebdi. taZris SigniTa Senobidan wiTeli abreSumiT Semosili
maRali qurumi gamoCnda. Sublze mkafio wiTeli wre hqonda daxatuli, xolo yelze oqros yelsabami da rudrakSas
gamxmari nayofis mZivi ekeTa. Rrma da hipnoturi xmiT warmoTqva: “om namah Sivaia”.

miuxedavad civi qarisa, Cemi damatyvevebel policiel meTaurs sxeulidan ofli wurwuriT mosdioda; qurums
yviriliT uTxra raRac, rac ver gavige. qurumma yuradRebiT mousmina, Tavi daukra, Tvalebi daxuWa da mcire
xniT gaCumda. mouTmeneli brbo moTxovnis niSnad axmaurda. maSin mRvdelmsaxuri welSi gaimarTa, Rrmad
CaisunTqa da magiuri Selocvebis kiTxva daiwyo uZvelesi sanskrituli werilebidan. uceb, Cemda gasakvirad,
Tavze abreSumis Tavsaburavi gamikeTa. Semdeg beWebze abreSumis mosasxami momaxvia, yelze Jasminis da
“Ramis dedoflis” yvavilebiT dawnuli girlianda Camomkida, Sublze sandalis pasta wamacxo da zafraniani wyali
damalevina. gaognebisgan gaSeSebulma TandaTan gavacnobiere, rom policia mowolil brbos imisTvis akavebda,
rom CemTvis RvTaebisadmi Tayvaniscemis da wminda adgilas locvebis aRvlenis SesaZlebloba moecaT.
policielTa meTaurma morCilad daiCoqa Cems winaSe, erTmaneTze midebuli xelisgulebiT kurTxeva mTxova,
Semdeg ki gverdze gaiwia.

nuTu marTla ver micno vin viyavi? Tu micno da ubralod aRtacebuli iyo Cemi simtkiciT? amas ukve veRarasodes
gavigeb. rogoric ar unda yofiliyo namdvili mizezi, sakuTar Tavs daumsaxureblad aRmaRlebulad vTvlidi. me
adamianuri kanoni davarRvie da sasjels vimsaxurebdi, magram RmerTi mowyale aRmoCnda. videqi ra
sakurTxevlis win, ferfliT SeRebili xelebiT da fexebiT, mwiris Ratakur samosSi, daxlarTuli grZeli TmiT,
romelzec sasacilod gamoiyureboda abreSumi da yvavilebi, magrad davxuWe cremlebiT savse Tvalebi,
xelisgulebi erTmaneTs mivade da locva aRvavline RmerTisadmi, rom eCvenebina Cemi gza, rom myofnoda
Zalebi mogzaurobis gasagrZeleblad...

mdinaris napiras davbrundi da civ miwaze Camovjeqi. umTvaro Rame idga. Sav caze varskvlavebi
brwyinavdnen. msubuq qars tyidan Jasminis aromati mohqonda da mxolod Wotis xma arRvevda mdumarebas.
TvalebiT mdinaris mimaval nakads vacilebdi da vkiTxulobdi, amjerad saiT gamomriyavs Cemi bedis mdinare?
da saerTod rogor movxvdi am axal cxovrebaSi – aseT ucxoSi yvelafris mimarT, rasac aqamde maswavlidnen, da
ase axlobelSi Cemi sulisaTvis?

nawili pirveli

mogzauroba aRmosavleTSi
Tavi pirveli

me da Cemi saukeTeso megobari deni misi saxlis civ da nestian sardafSi, Wriala kibeebiT CavdiodiT.
moulodnelad gavifiqre: “tyuilad mivdivar iq!”. guli gamalebiT micemda. sardafis SuaSi rkinis kauWebze Stanga
ekida sxvadasxva wonis girebiT. denim daitrabaxa:

“mama yoveldRe swevs amas”

me sul raRac Svidi wlis viyavi, gamxdari, arc simaRliT gamovirCeodi, mokle Savi TmiT, muqi feris kaniT da
yavisferi TvalebiT. roca uzarmazar Stangas Sevexe, ususurad vigrZeni Tavi.

deni Cemsken mobrunda, TiTi tuCTan miido da miCurCula:

“riCi, raRac minda gaCveno, oRond aravis uTxra, kargi?”

Taroze aZvra da sadRac damaluli brinjaosferi gasaRebi CamoiRo. Semdeg xis karadasTan mimiyvana, romelSic
oriveni Tavisuflad daveteodiT, gasaRebiT gaaxsna da orive kari farTod gamoaRo. denim Jurnalebis dastaze
mimiTiTa.

“midi, - gamiRima man, - naxe”.

me daTvaliereba daviwye. JurnalSi SiSveli qalebis mravali foto iyo Seuferebel pozebSi. Cemi patara sxeuli
kankalma aitana. aqamde arasodes menaxa, ra hqondaT gogonebs tansacmlis miRma. moulodnelobisgan
avCqardi.

“xo magaria?” – mkiTxa denim.

ar vicodi ra mepasuxa da mxolod Tavi davuqnie. Jurnali davxure da Tavis adgilze davde.

“moica, jer ar ginaxavs yuTSi ra devs! – denim yuTi gamoswia, yuTSi ori pistoleti da ramdenime xelyumbara
ido. – mama datenils inaxavs amaT, yumbarebic naRdia”. denim erTi me momawoda:

“aha, gamomarTvi”.

xelSi civi metalis simZime vigrZeni.

“xo, kargi ramea”, - Cavilaparake me. vcdilobdi ra ar menaxvebina Cemi SiSI, frTxilad davabrune xelyumbara
yuTSi.

“moica riCi, kidev raRacas gaCveneb!” – denim kidev sxva karebi gamoaRo karadaSi, mis miRma erTgvari
sakurTxeveli iyo, romelzec CarCoiani foto ido. fotodan gamWolad miyurebdnen viRacis arc Tu keTili Tvalebi.
SeZrulma, gavacnobiere, rom adolf hitleris pirispir videqi. orive mxridan foto gaformebuli iyo saxvevebiT,
romlebzec nacisturi svastika iyo gamosaxuli. qvemoT ki maxvili ekida, mbrwyinav saxelurze svastikiT. Cemi
guli SeiZra, da cnobierebaSi saSinelma xat-saxeebma gairbina. me xSirad mqonda gagebuli ufrosebisgan,
nacistebis mier ebraelebis masiur ganadgurebaze, romlis drosac Cveni naTesavebi daiRupnen. es mogonebebi jer
kidev saRi iyo. 1941 wlidan, roca nacistebma Cveni mSobliuri litva daipyres, Cemi babuis ojaxisgan aranairi
cnoba aRar migviRia.

denim Camsisina:

“es saidumloa, magram Cemi mSoblebi ver gitanen”.

cxeli burTi damadga yelze.

“ratom? ra davaSave aseTi?”

“imitom rom Sen ebraeli xar. mSoblebi Tvlian, rom Tqven mokaliT ieso.”

“ra?!” – me gaognebuli videqi. es sityvebi srul uazrobad meCvena.

“mama Tvlis, rom RmerTic ver gitanT”.

uceb denis mSoblebis mZime nabijebis xmasTan erTad Cvens Tavze Werma daiWriala. ar vicodi ra meqna:
gavqceuliyavi, davmaluliyavi Tu metira.

“deni, Senc ver mitan?”

“ara, Sen Cemi saukeTeso megobari xar. magram radganac mainc ebraeli xar, vin icis, SeiZleba odesme mec
SemZulde. Tumca es sulac ar minda.”

megona, rom sul cotac da gonebas davkargavdi.

denim karada Caketa da zemoT, samzareuloSi amiyvana, sadac misi deda gvelodeboda vanilis ori namcxvriani
TefSiT da civi rZiT savse ori WiqiT. man farTod gawelili piriT gamiRima. male denis mamac gamoCnda –
mamakaci kvadratuli ybebiT, mokled SeWrili WaRara TmiT, wvrili RrmadCamjdari TvalebiT da yinulismagvari
naxevarRimiliT. mis gverdiT Zalian umweod vigrZeni Tavi.

iqneb namcxvari mowamlulia? – gavifiqre me. magram raRa damrCenoda? SemeSinda SemoTavazebul
sasusnavze uaris Tqma.

“Wame riCi, ra gWirs?” – fiqri Semawyvetina denis dedam.

me Wama daviwye da mTeli ZaliT vcdilobdi, rom SiSi ar damenaxvebina. yovel mokbeCil lukmasTan erTad
SevTxovdi RmerTs Semweobas.

saxlSi moCvenebasaviT gafiTrebuli davbrundi. jer kidev patara bavSvi viyavi da ver vxvdebodi, ra xdeboda.
mxolod erTs vacnobierebdi – Zalian didi tkivili momayenes.

deda nazi RimiliT Semxvda. roca Sevedi winsafriT idga da coms abrtyelebda sasadilo magidaze.

“vaSlis Strudels gikeTeb riCi. Sens sayvarels”.

“de, - vkiTxe me, - marTalia, rom RmerTi ver mitans?”

“ra Tqma unda ara! RmerTs uyvarxar, - mere SublSeWmuxnulma mkiTxa. – da ratom mekiTxebi amas?”

ver gavbede simarTle meTqva:

“ar vici. ubralod, sainteresoa.”

dakiTxvisTvis rom Tavi ameridebina, Cems saZinebelSi gaviqeci.

me mjeroda dedaCemis. vicodi, rom RmerTs vuyvarvar. sawolze viweqi, Wers vuyurebdi da mTeli ZaliT
vcdilobdi gamego, rogor SeiZleboda erT RmerTSi ori SeuTavsebeli grZnoba – siyvaruli da siZulvili arsebobdes.
bavSvuri uSualobiT saidumlod vloculobdi RmerTisadmi – fiqriT, an CurCuliT. Cveulebriv amas Zilis win
vakeTebdi, loginSi. locvis dros vgrZnobdi, rom RmerTi micavda. eWvic ar mepareboda, rom RmerTs esmoda
Cemi, da rom CemTan iyo. magram mainc, mravali kiTxva mqonda masTan dakavSirebiT.

vin aris RmerTi? rogoria igi – rogorc uzarmazari Rrubeli Tu rogorc odnav SesamCnevi Crdili? an iqneb RmerTi
- megobaria, romelsac yvela Cemi locva esmis da amasTan imdenad realuria, rom fiqrebSi SemiZlia TiTqmis
Sevexo mas?

***

Cemi mSoblebi, Jerald da adel slavinebi, ar iyvnen religiurebi am sityvis Cveulebrivi gagebiT. maTi rwmena
RmerTisadmi ufro madlierebaSi, sulgrZelobaSi, ojaxisadmi guliTad mijaWvulobasa da Tavganwirul erTgulebaSi
gamoixateboda. isini didi depresiis periodSi gaizardnen da adreuli bavSvobidan iZulebulni iyvnen muxlCauxrelad
eSromaT, raTa ojaxi gamoekvebaT. CvenTvis, Tavisi SvilebisTvis, yvelaferi saukeTeso undodaT, amitom
imazec zrunavdnen, rom ganebivrebulni ar gavezardeT. mSoblebi yvelanairad xels uwyobdnen CvenSi
madlierebis grZnobis gazrdas yvelafer imisaTvis, rac gagvaCnda. 1955 wels, roca oTxi weli Semisrulda, Cveni
ojaxi Cikagodan sofel Servudis tyeSi gadavida, romelic hailend parkSi, ilinoisis StatSi mdebareobs. iq Cems or
ZmasTan erTad bunebaSi vizrdebodi, didi qalaqis safrTxeebisa da sacdurebisgan moSorebiT. Cveni wynari sofeli
vakeze iyo gaSenebuli da mis garSemo tye iyo. sxva bavSvebTan erTad erTmaneTis msgavsi saxlebis rigebs
Soris, da dacarielebul saxlebSi vTamaSobdiT.

“Cveni riCi – Zalian kargi biWia, magram saerTod ar hgavs sxvebs, - ambobdnen Cems Sesaxeb mSoblebi. – vis
hgavs aseTi?” me marTla uCveulo Cvevebi mqonda, da aravin icoda saidan movidnen isini.

magaliTad, cxra wlamde uars vambobdi, rom saWmlis Wamis dros skamze davmjdariyavi. merCivna iatakze
mjdoms meWama, miuxedavad imisa, rom mSoblebi miSlidnen amas. kompromisis saxiT neba damrTes, rom
fexze mdgars meWama, restornebSic ki. Cveulebriv asset situaciebSi oficianti CemTvis skamis motanas
gvTavazobda, razec deda mxrebis aCeCviT pasuxobda: “mas ar uyvars skamebi”.

Cemi mSoblebi did yuradRebas uTmobdnen sakuTar garegnobas da yovelTis gemovnebiT ecvaT. rac Semexeba
me, kategoriul uars vambobdi axali tansacmlis tarebaze, da dedas uxdeboda, rom ramdenjerme gaerecxa isini,
sanam naxmariviT ar gamoCndebodnen. mxolod amis Semdeg vicvamdi maT. Tu axal fexsacmels miyididnen,
specialurad vfxekdi qviT, sanam gacveTil saxes ar miiRebdnen. roca mSoblebma axali avtomobili SeiZines, erTi
periodi uars vambobdi ukana savarZelSi jdomaze da Zirs, savarZlebs Soris adgilas vjdebodi.

me mrcxvenoda, rom mqonoda iseTi ram, rac sxvebs ar hqondaT. Cemi kumirebi Ratakebi da usaxlkaroebi
iyvnen. erTxel mamam restoranSi wagviyvana, me mTeli dResaswauli CavuSale da sufridan yvelaze moulodnel
momentSi gamoviqeci. mizezi is iyo, rom oficianti Cemi Tanaklaseli aRmoCnda, da ver davuSvebdi, rom me
mommsaxureboda. babua bilma manqanaSi mipova da momixda misTvis amexsna Cemi qcevis mizezi.

“yvelaferi rigzea riCi, - mipasuxa man. – Sen sworad moiqeci. vamayob SeniT”.

bil slavinma, babuam mamis mxridan, mniSvnelovani roli iTamaSa Cems cxovrebaSi. is Rrmad morwmune
adamiani iyo, da es vlindeboda im siyvarulSi, romliTac garSemomyofebisadmi iyo ganwyobili. me aRtacebuli
viyavi imiT, Tu rogori simSvidiT da ubraloebiT icavda Tavis Zvelmodur tradiciebs da sibrZne hyofnida, rom
cxovrebis amerikul wesTan SeeTavsebina isini. roca mTeli ojaxi sufrasTan ikribeboda, vamCnevdi, rom babua
Cumad loculobda im dros, roca danarCenebi sadils miirTmevdnen.

miuxedavad imisa, rom mamas ar hqonda Cemi ebraul skolaSi tarebis saSualeba, igi cdilobda, rom sulieri
ganaTleba moeca CemTvis. roca cameti weli Semisrulda, mamam mimarTa rebe lipiss TxovniT, rom CemTvis
bar micvas (ebrauli srulwlovanebis) ritualis yvelaze martivi variant Caetarebina. didebuli rabini WaRara TmiT
gulmodginebiT maswavlida ZiriTad locvebs, ise rom centic ar auRia amaSi. erTxel vkiTxe mas:

“rebe, Tu SeiZleba amixseniT, ras niSnavs es locvebi?”

misi keTili yavisferi Tvalebi cremlebiT aivso, da iseTi siyvaruliT Camixuta, romelsac verasodes daviviwyeb.
mRelvarebisgan akankalebuli xmiT rebem mipasuxa:

“riCi, me momwons Seni gulwrfeli survili locvebis azris gagebisa. samwuxarod aseTi ram ufro da ufro iSviaTia.”

“rogor unda viloco, rebe?”

misi swori saxe Tvalebis garSemo mciredi naoWebiT RimiliT gaibadra, da amis gamo Tbilda da myudrod
vigrZeni Tavi. iseve rogorc nebismieri bavSvi, mec vsaWiroebdi amas.

“Talmudi, - daiwyo rebem, - es ebrauli kanonebis wignia, dawerili aTasobiT wlis win rabinebis mier. rogorc
Talmudi aswavlis, Cven unda SevTxovoT RmerTs imis Sesaxeb, rom Zala mogvces cdunebebis, eWvebisa da
dabrkolebebis dasaZlevad da misi nebis aRsasruleblad. es ukeTesia, vidre RmerTisaTvis Cveni survilebis
Sesrulebis Txovna.”

როცა ცამეტი წელი შემისრულდა, დაბადების დღეზე ჩემმა უფროსმა ძმამ მარტიმ პიტერის, პოლის
და მერის პირველი ალბომი მაჩუქა. ეს იყო ფოლკ-ტრიო გრინვიჩ ვილიჯიდან. თავის სიმღერებში
ისინი ომის, უსამართლობის და სოციალური უთანასწორობის წინააღმდეგ გამოდიოდნენ, მაგრამ
ყველაზე მეტი შთაბეჭდილება მოახდინა სიმღერებმა, რომლებიც ღმერთისადმი იყო მიმართული.
თვალებდახუჭული ვუსმენდი ამ ალბომს და ყოველი სიტყვა მაგნიტივით მიზიდავდა. პირველი
სიმღერა ფირფიტაზე ამ სიტყვებითიწყებოდა: “Early in themorning, about the break of day – I askt he
Lord to help me find my way” (“დილით, სანამ მზე გამოანათებს, ღმერთს ვევედრები: ჩემი გზა
გაანათე”). ისევ და ისევ ვუსმენდი ამ ლოცვას და ვერც კი წარმომედგინა, რა როლს ითამაშებდა ჩემს
ცხოვრებაში.

cxovrebis azris ZiebaSi iseT folk-momRerlebs vusmendi, rogorebic iyvnen pit sigeri da bob dilani, da maTi
Semoqmedeba meamboxe suls aRvivebda CemSi. Tu folk-musika teqstebis didi siRrmis gamo exmianeboda
Cems guls, bluzi ymawvilur da mZafr emociebs iwvevda CemSi. bluzi – es vnebisa da sevdis musikaa. yoveli
notiT, yoveli sityviT bluzmeni Tavisi gulis sevdas avlens da amaSi hpovebs Svebas. vismendi ra sxvis tirils
dakargul siyvarulze, me TviTonac movTqvamdi, da vtirodi Cems dakargul siyvarulze jer kidev manam, sanam
ganvicdidi mas.

gansxvavebiT Cemgan, TviTanalizisadmi midrekili, morcxvi da mgrZnobiare bavSvisgan, Cemi ufrosi Zma marti
garSemomyofebis gabrazebis fenomenalur niWs flobda. maimuniviT mousvenarma metsaxelad Sesabamisi saxeli
miiRo – manqi [sityvisgan Monkey]. 1965 wels, rodesac ToTxmeti weli Semisrulda, me Cavabare saSualo
skolaSi, romelic es-esaa martim daamtavra. rogorc ki daminaxa, zogierTi maswavlebeli aRSfoTda: “oRond es
ara! kidev erTi manqi!” ase damerqva swavlis pirveli dRidanve “patara manqi”. mxolod wlebis Semdeg mivxvdi
im ironias, rac am metsaxelSi ido [metsaxeli winaswarmetyveluri aRmoCnda, radganac sityva Monk aseve
niSnavs “bersac”].

skolaSi rogorc axalbeda orTabrZolebis jgufSi Camweres. ver vityvi, rom amisTvis kargi monacemebi mqonda,
magram Tuki raime gamitacebda, am gatacebas mTlianad vuZRvnidi Tavs. mwvrTnelic da megobrebic momaval
Cempions xedavdnen CemSi. me TviTonac momwonda rTuli miznebis dasaxva da maTi miRweva. magaliTad,
SemeZlo nebismieri stipendia an granti momepovebina, rogorc ki movisurvebdi. magram raRac ucnauri
damemarTa. daviwye cxovrebis azrze fiqri, ufro maRalze vidre simdidre, sazogadoebrivi mdgomareoba da
warmavali gatacebebi. rogor SemeZlo bednieri vyofiliyavi ketilmowyobil hailend parkSi, rodesac sul raRac
ramdenime kilometris moSorebiT, Cikagos getoSi zangebi itanjebodnen? rogor SemeZlo gamxareboda sportuli
jildoebi, rodesac Cems ufros megobrebs saSinel vietnamis omSi iZaxebdnen? me da Cemi megobrebi am
kiTxvebze pasuxebs veZebdiT da eWvqveSi vayenebdiT im cxovrebis safuZvlebs, romliTac imJamad
vcxovrobdiT.

me mxurvaled TanavugrZnobdi martin luTer king–umcross da mis moZraobas samoqalaqo uflebebis

mopovebisaTvis. me vfiqrobdi malkolm iqsis sityvebze da vkiTxulobdi wignebs socialuri reformebis Sesaxeb.
Cems saukeTeso megobrebTan, basunTan da harisTan erTad, romlebsac aTi wlis asakidan vicnobdi,
avtosamrecxaoze movewyve da saswavlo wlis ganmavlobaSi mecadineobebis mere vmuSaobdi, xolo zafxulis
ardadagebis dros – mTeli samuSao dRiT. samuSao mZime iyo, magram me momwonda igi. CvenTan erTad
muSaobdnen mozrdili afro-amerikelebi Cikagos samxreT nawilis getodan – adamianebi sruliad sxva samyarodan,
romelic myudro hailend parkis miRma mdebareobda. maTTan muSaobisas Cven TiTqos soulis kulisebs miRma
aRmovCndiT. es iyo samyaro, saocrad gansxvavebuli imisgan, rac hailend parkSi gvinaxavs. siRatakem,
rasobrivma diskriminaciam da alkoholizmma cxovrebis fskerze dauSves es adamianebi, da roca maTTan erTad
vismendi bluzis da soulis momRerlebis godebas, Cemi guli ifliTeboda. TxuTmeti wlis mozards mosvenebas ar
maZlevdnen kiTxvebi, romlebze pasuxebsac versad vpoulobdi.

Semdeg ki Cemi axlo megobari gardaicvala. igi Cemze sul raRac erTi wliT ufrosi iyo. misi avtomobili moyinuli
gzatkecilze mocurda da miCiganis tbis civ wyalSi CaiZira. maSin seriozulad davfiqrdi imaze, Tu vin viyavi da
risTvis vcxovrobdi. meCveneboda, rom mTeli msoflio ufskrulisken micuravda gaurkvevlobis yinulze.

ganmartoebisTvis saxlis sardafSi gadavedi sacxovreblad da kedlebze sibneleSi manaTobeli fsiqodeliuri plakatebi
gavakari. Werze saTevzao badeebi iyo Camokidebuli, xolo sivrceSi Jasminis keTilsurnelebis sqeli kvamli
irxeoda. da roca stroboskops vrTavdi, realoba ukan ixevda da sizmrebis samyaroSi gadavdiodi.

yvelasgan sardafSi ganmartoebuli, samocianebis revoluciur musikas vusmendi. bitlebis simRera “ A Day in the
Life” ufro gaaZliera CemSi cxovrebis WeSmariti azris Ziebis wyurvili. TvalebdaxuWuli vusmendi, rogor
mReroda jorj harisoni “Within You, Within You” da mis sitarasTan erTad vtirodi Sinagani simSvidis wyurviliT.
isev da isev vrTavdi rei Carlzis “Old Man River”-s da sunTqvaSekruli vusmendi am simReras CagrulTa xvedris
Sesaxeb. erTxel gvian saRamos, roca ukve meramdened vcdilobdi Cems cxovrebaSi garkvevas, yursasmenebSi
gaiJRera joni riverzis simReram “Look to Your Soul for the Answer” (pasuxisTvis Caixede Sens sulSi”).

me Rrmad CavisunTqe, Tvalebi gavaxile da sazeimod ganvacxade: “diax! swored asea saWiro!”

მე და ჩემი მეგობრები ახალი აღმაფრენით გადავეშვით 1960-იანების კონტრკულტურაში. სკოლაში,

სადაც ძირითადად კონსერვატიულად განწყობილი ოჯახების შვილები, სპორტსმენები და
აქტივისტები სწავლობდნენ, ჩვენ უმცირესობაში აღმოვჩნდით. გრძელი თმა მოვუშვით და
ექსპერიმენტები დავიწყეთ მარიხუანათი და ლსდ-თი, ხოლო ჩვენი მშობლების და მათი თაობის
ღირებულებები უარვყავით.

ამასთან მე ორად ვიხლიჩებოდი. არ მინდოდა ვინმეს იმედები გამეცრუებინა. ვფიქრობდი

სპორტისთვის თავი დამენებებინა, მაგრამ ჩემი მეგობრების და მწვრთნელის ღალატიც არ მინდოდა.
მითუმეტეს, რომ სკოლის ხელმძღვანელობა ფიქრობდა, რომ ჩემი წყალობით სკოლის გუნდი
ჩემპიონატებში მიიღებდა მონაწილეობას. ერთხელ მწვრთნელმა ყველას თანდასწრებით განაცხადა:

“როცა პატარა მანქი გამარჯვებისთვისაა განწყობილი, მშიერი ვეფხვივით გამოვარდება ხოლმე

ხალიჩაზე. ის ჩემპიონთა ჯიშიდანაა. სამწუხაროა, რომ მას არ შეუძლია სპორტზე კონცენტრაცია”.

ar vicodi ra meqna da RmerTs vTxove daxmareba.

male, Sejibrebaze gamosvlis dros, Cemi mowinaaRmdege orTabrZolis dawyebidan xuT wamSi beWebzedavde.
xalxi Rrialebda Cemi gamarjvebis niSnad, me ki muxldaCoqili viyavi da fexze ver vdgebodi paralizebuli. mxris
Zvali saxsridan amomvardnoda da mkerdis kunTebi gaeglija. mTels sxeulSi saSinelma tkivilma damiara. im
wams, roca mxari amomvarda, Cems cxovrebaSi piriqiT, yvelaferi Tavis adgilze dadga. mTeli sxeuliT
vkankalebdi. mayurebeli SeSfoTebuli miyurebda, me ki uxmod madlobas vwiravdiufals. axla ukve Tavisufali
viyavi.

yvelaferi, raze uaris Tqmac Tavad miWirda, bedis wyalobiT TavisiTve samudamod midioda xolme Cemi
cxovrebidan.

***

hari lisi, romelTan megobrobamac saboloo jamSi yvelaze saocari gavlena moaxdina Cems cxovrebaze, keTili,
komunikabeluri da rac mTavaria Tavgadasavlebis daudegari maZiebeli iyo. hari im meamboxeebis ricxvs
ganekuTvneboda, romlebmac bolomde ipoves sakuTari Tavi kontrkulturaSi. pirveli saswavlo wlis Semdeg,
sazafxulo ardadagebze, me da hari kaliforniaSi wavediT samogzaurod. iq sruli TavisuflebiT vtkbebodiT “sanset
stripze” da heit-eSberSi. “yvavilebis SvilTa” am samoTxeSi bevri SesaniSnavi adamiani gavicaniT – iseTive
idealistebi, rogorebic Cven viyaviT. gvxvdebodnen sxvanairi adamianebic – damangreveli, uxeSi, garyvnili
xasiaTis mqoneni an ubralod siamovnebebisadmi daxarbebulni, magram maTgan vcdilobdiT Sors dagveWira
Tavi.

1969 wels skolis saukeTeso megobrebTan: basunTan, stivTan da harisTan erTad floridaSi, maiami deidis kolejSi
Cavabare. rogorc Cemi Tanatolebis umetesoba, me axalgazrda, Wirveuli da Tavgadasavlebis maZiebeli viyavi,
magram swored maSin daviwye sakuTar TavSi im survilis aRmoCena, romelic yvela danarCens Crdilavda. es
survili sulierebisadmi gadaulaxavi swrafva iyo. igi dRiTidRe zrdeboda. viRacam maTxova wigni – “msoflios
udidesi religiebi”. me xarbad davewafe TviToeul sityvas da arafriT SemeZlo sulieri codnisadmi wyurvilis
dacxroba. Semdeg, sxva wignebis kiTxvisas, aRmovaCine uxmo meditaciis uZvelesi induri meTodi wminda
marcvalze “om”. sakuTari Tavis siRrmeSi mogzaurobisas aRmovaCine sxva realoba, imdenad saocari, rom ufro
da ufro Rrmad mindoda masSi Sesvla.

erT dilas, studentur qalaqSi vnaxe gancxadeba leqciis Sesaxeb, romelic transcendentul meditacias eZRvneboda.
leqciaze wverebiani grZelTmiani amerikeli saxelad maikli hyveboda cnobierebis mecnierebaze, romelic mahariSi
maheSa iogis swavlebaze iyo dafuZnebuli. aman Zalian damainteresa. maiklma floridis holivudSi mimiwvia,
sadac yvelanairi valdebulebebis gareSe SemeZlo individualuri mantris miReba meditaciisTvis. sakurTxevelze
yvavili, Zvirfasi naWeri da ocdaTxuTmeti dolari davde, ris Semdegac yurSi mantra CamCurCules, romelic erTi
marcvlisgan Sedgeboda. mas Semdeg yoveldRiuri meditacia Cemi cxovrebis yvelaze mTavari nawili gaxda.

sulierebis Tesli male izrdeboda CemSi. magram masTan erTad izrdebodnen farisevlobisa da fanatizmis
autanlobis sarevelebi. movuSvi ra Tmebi sayovelTao normebis protestis niSnad, me gavxdi samizne maTTvis,
vinc ver itanda hipebs, maT Soris policielebisTvis. isini regularulad maCerebdnen, mCyrekdnen da yvelanairad
Tavs mabezrebdnen. roca vxedavdi im zizRs, rasac Cemi grZeli Tma, rwmena da Sexedulebebi iwvevda, sakuTar
Tavs mowamed aRviqvamdi da cotaTi vamayobdi kidec amiT. pativad vTvlidi, roca maRali idealebis gamo
mdevnidnen. es gacilebiT ukeTesi iyo, vidre brbos azris gaziareba da modis ayola. amasTan erTad vxvdebodi,
rom imaTi siZulvili, visac me vZuldi – es igive mankierebiT avadmyofobas niSnavda. amitom vcdilobdi
damengria is sazRvrebi, romlebic adamianebs yofdnen, da aRmomeCina yvela religiis saidumlo arsi,
gamecnobierebina RmerTis erTianoba.

kolejSi fsiqologiiT da sxva humanitaruli mecnierebebiT davinteresdi, magram meditacia da musika yovelTvis
pirvel adgilze rCeboda Cems cxovrebaSi. qalaq opa lokaSi, kolejTan axlos, saxlSi, romelsac yvela “saferfles”
eZaxda, cxovrobda musikosi jeims harmoni metsaxelad jimi-daTvi. is maRali iyo, grZel Tmas da wvers atarebda.
is tuCis harmonikaze ukravda da solisti iyo jgufSi Burning Waters Blues Band.

daTvma umcrosi ZmasaviT Semiyvara. erTxel amayi RimiliT maCuqa Tavisi tuCis harmonikebidan erT-erTi:

“Zamiko, tuCis harmonikaze dakvras gaswavli”.

“magram me notebi ar vici”, - morcxvad vupasuxe me.

“es araa mniSvnelovani. Sen ici ras niSnavs Rrma grZnoba, bluzSi ki esaa mTavari.”

mas Semdeg harmonika Cemi mudmivi Tanamgzavri gaxda.

kolejSi Savkanian studentebs davumegobrdi da erT-erTi maTganis meSveobiT martin luTer king-umcrosis
Tanamoazre gavicani. es iyo gamxdari, magram Zalian mtkice nebis mqone qali, romelic meTaurobda moZraobas
samoqalaqo uflebebisaTvis. ormoc welze gacilebiT metis iqneboda, me ki sul raRac Tvrametis viyavi, amitom
dedas veZaxdi, is ki Svils meZaxda. xSirad vsaubrobdiT doqtor kingis qadagebebze da erTad ganvicdidiT mis
tragikul sikvdils. rogorc baptists Seefereboda, is keTili da mowyale iyo, magram amasTan mtkice da uSiSari.
erTxel Tavis organizebul SavkanianTa samoqalaqo uflebebis dasacavad mowyobilmsvlelobazedampatiJa. rogori
gaukvirda da gauxarda, roca mivedi – TeTri ymawvili Savkanianebis marSSi monawileobda. xeli Camkida da
amayad gauZRva msvlelobas.
bevrs gaukvirda Cemi iq yofna. TeTri rasistebi gvistvendnen da gvemuqrebodnen, roca axlos CavuvlidiT.
policielebi demonstaciulad gvaqcevdnen zurgs da Cvensken boTlebi da qvebi cvioda. dedam gaiRima, roca
samasze metma adamianma erTad daiwyo sem kukis simRera “A Change Is Gonna Come” da “We Shall
Overcome”. marSis kulminacia iyo - mitingi parkSi. yvela gasaSlel skamebze dajda, me ki dedis gverdiT
davjeqi. Semdeg is mikrofonTan mivida da sityva warmoTqva. igi amxelda TeTrkanianebis Savkanianebisadmi
usamarTlobas da mouwodebda “Zaladobis gareSe ajanyebisaken”.

misi Tavdajerebuli xma mTel parkSi gugunebda:

“ძალადობა იმ ბოროტების გზამდე მიგვიყვანს, რომელიც ჩვენმმა მდევნელებმა აირჩიეს. ჩვენ

უშიშრები უნდა ვიყოთ და ერთად დავიცვათ ჩვენი უფლებები, მაგრამ არა ცეცხლით და მახვილით,
არამედ ერთიანობით და ყოვლისშემძლე უფლისადმი რწმენით. ბოიკოტი გამოვუცხადოთ
ყველაფერს, რასაც რასობრივი დისკრიმინაციის სუნი ასდის. მჩაგვრელებისადმი წინააღმდეგობის
გაწევით, ჩვენ თავად არ უნდა ვთქვათ უარი ჭეშმარიტებაზე”. მისი ხმა თრთოდა და თვალებში
ცრემლები უბრწყინავდა, როცა თავისი მასწავლებლის სიტყვებს იმეორებდა:

“ამერიკა – ეს თავისუფლების ქვეყანაა. ჩვენ არ დავიხევთ უკან, სანამ მონობის ბორკილებს

ბოლომდე არ გადავაგდებთ. და მაშინ ცაში ხელებაწვდილნი ვიყვირებთ:

“როგორც იქნა თავისუფლები ვართ! როგორც იქნა თავისუფლები ვართ!” მამა კინგს ოცნება ჰქონდა.
ამ ოცნების საფასურად სიცოცხლე გაიღო. და ჩვენ ამ ოცნებისთვის ვიცოცხლებთ. ამინ”.

პარკი აპლოდისმენტების ხმამ შეძრა. დედა თავის ადგილზე დაბრუნდა, ჩემსკენ დაიხარა და ჩუმად
მკითხა:

“მოგეწონა?”

მე ენერგიულად დავუქნიე თავი.

შემდეგი ორატორი მოულოდნელად პოლემიკაში შევიდა მასთან – მისი გამოსვლა ღიად

მოუწოდებდა აჯანყებისაკენ:

“იმის იმედი, რომ რასისტების დამარცხება ძალადობრივი მეთოდების გარეშე შეგვიძლია, მამა
კინგთან ერთად მოკვდა! – წარმოთქვა მრისხანე ხმით. – ძმებო და დებო, გაიღვიძეთ! ცეცხლს
ცეცხლით ებრძვიან. ამერიკამ იარაღით ხელში მოიპოვა თავისუფლება. ამიტომ უნდა დავიფიცოთ,
რომ დევნას დავუწყებთ თეთრ ექსპლუატატორებს და გადავწვავთ მათ ქალაქებს”.

შეკრებილთა ნახევარმა თანხმობის ნიშნად დაიყვირა, ხოლო დანარჩენებმა შეცბუნებულებმა

გააქნიეს თავები. გაოფლიანებული ორატორი მუშტების მოღერებით აგრძელებდა თავის სიტყვას:

“თეთრები ფიქრობენ, რომ ჩვენ მუდამ კმაყოფილნი ვიქნებით ავტობუსების უკანა ნაწილში
ჯდომით და ვიცხოვრებთ გეტოში, როგორც ციხეში, - რისხვამ გაიელვა მის თვალებში, როცა თითი
ჩემსკენ გამოიშვირა და დაიყვირა: - ძმებო და დებო, შეხედეთ! დღესაც კი, ჩვენს მსვლელობაზე,
თეთრი ადამიანი უსირცხვილოდ მეთაურობს მსვლელობას, ჩვენ კი, შავკანიანები უკან მივყვებით!”
ორატორის მომხრეებმა სიბრაზისგან დაიხუვლეს.

ორატორი აგრძელებდა ჩემს მხილებას, როგორც ყველაფერ იმის სიმბოლოსი, რომელიც სძულდათ
და ვერ იტანდნენ. ის შურისძიებისკენ მოუწოდებდა ყველას. დედა წამოხტა, რომ ჩემს დასაცავად
სიტყვა ეთქვა, მაგრამ მისი ხმა ორატორის მრისხანე ყვირილმა დაფარა. ამასთან მას მიკროფონი და
დემონსტრანტთა უმეტესი ნაწილის მხარდაჭერა ჰქონდა. დედამ ნაზად მომკიდა ხელი და მწუხარე
ხმით მითხრა:
“შვილო, მაპატიე ძალიან გთხოვ. ღმერთია მოწმე, მე დაგაყენე მსვლელობის სათავეში. შენ მომენდე
და ამის გამო საფრთხეში აღმოჩნდი, ხელზე ხელი მომიჭირა და ამოიოხრა. – ახლა კი წადი. ღმერთი
იყოს შენი მფარველი”.

ვცდილობდი ყურადღება არ მიმეპყრო და ჩუმად გავიპარე მიტინგიდან. დედა ყურადღებით

მადევნებდა თვალყურს და მზად იყო აუცილებლობის შემთხვევაში დავეცავი. მე მაოცებდა ის
ფაქტი, რომ ადამიანები, რომლებიც თანასწორობისთვის და სამართლიანობისთვის იბრძოდნენ,
მზად იყვნენ დაუფიქრებლად გაენადგურებინათ ყველა, ვინც მათგან განსხვავდებოდა. პარკიდან
გამოვაღწიე და მშვიდად ამოვისუნთქე. მიუხედავად ამ დღის მოვლენებისა, მე უფრო დიდი
მოწიწება ვიგრძენი მამა კინგისადმი და მისი მიმდევრებისადმი. ისინი უმოწყალოდ ებრძოდნენ
როგორც გარე, ასევე შინაგან მტრებს. სამხრეთული მზის ქვეშ ხეტიალობდი და გამახსენდა ერთი
გამოთქმა, რომელიც ნათელს ჰფენდა მიმდინარე დღის მოვლენებს: თუ ადამიანს არა აქვს იდეალი,
რომლისთვისაც მზადაა სიცოცხლე გასწიროს, მაშინ მის სიცოცხლეს ფასი არა აქვს. და მაშინ
ყველაფერს მივხვდი. მარტინ ლუთერ კინგ-უმცროსს ჰქონდა ოცნება, რისთვისაც ცხოვრობდა და
რისთვისაც მოკვდა. მისმა ოცნებამ მსოფლიო შეცვალა. განა ნებისმიერ ჩვენგანს არ შეუძლია ამის
მიღწევა, თუ თავისი მოწოდებისადმი ერთგულებას ბოლომდე შეინარჩუნებს?

***

სასწავლო წელი დასრულდა და არდადაგები დაიწყო. ზაფხულის ცხელ დღეს გზატკეტილის

ნაპირზე ვიდექი სადღაც პენსილვანიაში და გზად მიმავალი მანქანის გაჩერებს ვცდილობდი, ქარი
კი გრძელ თმას მიწეწავდა. ნიუ-იორკში მივდიოდი, ჩემს მეგობართან. ცხრამეტი წლის ვიყავი, 168
სმ სიმაღლის ორმოცდაათ კილოზე ოდნავ მეტს ვიწონიდი. უნდა ვაღიარო, რომ სხეულის ასეთი
აღნაგობით საკმაოდ უმწეოდ ვგრძნობდი თავს ყოველთვის, როცა გზა მიმავალი მანქანის დაჭერა
მიხდებოდა. სამი საათის შემდეგ ჩემს წინ 59 წლის გამოშვების ჟანგიანმა პლიმუთმა დაამუხრუჭა.
ავტომობილთან მივირბინე და მძღოლს მადლობა გადავუხადე:

“madloba! Zalian didi madloba, ser!”

mZRolma fanjridan Sua TiTi gamomiyoda gabrazebulma Semomxeda:

“jobia samuSao iSovo, usaqmuro!” – uecrad msxvili xeli TmaSi Camavlo da Ria fanjrisken SemiTria. maSinve
damwvris da Tambaqos suni meZgera. mZRolma gadaapurWya, binZurad Seigina da Tan daamata:

“ei, maTxovaro! iaraRi rom mqondes daufiqreblad migacxrilavdi!”

da manqana saburavebis kiviliT mowyda adgilidan.

avtomobilis Savi kvamlisgan sulSexuTulma amovaxvele da vigrZeni, rogor ifeTqa CemSi wyenam, magram
maSinve vcade misi Sekaveba. Cemi mizani xom sulieri cxovreba iyo. avtostopiT mogzaurobisas araerTxel
gavmxdarvar samizne imaTTvis, vinc eZebda, rom sxvaze amoenTxia Tavisi brazi da gaRizianeba. magram me
vimedovnebdi, rom es gansacdelebi sulier zrdaSi damexmareoboda. vicodi, rom moTmineba da simtkice unda
meswavla da dabrkolebebis gadasalaxad unda meloca.

samocdaaTian wlebSi grZeli Tma ubralod moda ar iyo, es iyo Ria gamowveva mTeli sazogadoebisadmi masSi
gamefebuli fulisa da Zalauflebis kultiT. im wlebSi grZeli Tma rwmenis erTgvari simbolo iyo. me da Cems
megobrebs ubralod ki ar gvjeroda Cveni idealebis, aramed cxovrebaSic vanxorcielebdiT maT. erTi wliT adre,
roca CikagoSi, demokratiul konvenciaze protestiT gamovdiodiT omis winaaRmdeg, cremlmdeni gaziT
dagvSales. policielebs ar vuyvardiT da xSirad gviWerdnen xolme studqalaqSi. da es yvelaferi mxolod imis gamo,
rom Cven cxovrebis azrs veZebdiT da gvjeroda idealebis, romlisTvisac mxolod cxovreba ki ara, sikvdilic Rirda.
da Tumca me TviTon cuds aravis vusurvebdi, Cemi garegnuli ieri Cems mimarT arakeTil ganwyobas unergavda
garSemomyofebs.
kidev ramdenime saaTis lodinis Semdeg keTilad ganwyobilma axalgazrdam gamiCera da gamiyola Tavis
saxlamde, getisburgSi. iq marto Camovjeqi tyis nakadulTan. xeebsa da qvebs Soris mimavali wylis rakraki
damamSvideblad moqmedebda Cemze. meCveneboda, rom nakadulma iseTi ram icoda, rac yofierebis saidumlos
kars gamixsnida.

Tuki am nakaduliviT, ubralod gavyvebi mowodebas, - vfiqrobdi me, - maSin SesaZloa bunebam Tavad gamixsnas
Tavisi saidumlo da umaRles miznamde mimiyvanos.

ramdenime dRis Semdeg, niu-iorkSi, Cemma megobarma heketma rok-festivalze “Randall’s Island” wamiyvana.
scenaze erTimeores miyolebiT gamodiodnen sxvadasxva jgufebi da Semsruleblebi – jimi hendriqsiT dawyebuli
Mountain-iT damtavrebuli. Sesvenebis dros gaseirneba gadavwyvite da axalgazrda amerikeli momiaxlovda
gadaparsuli TmiT. is mTlianad TeTrebSi iyo Cacmuli da romeliRac uCveulo berad aRviqvi. zedmetilaparakis
gareSe gamomiwoda Txeli wigni da Sesawiri mTxova. me vuTxari, rom fuli ar mqonda, sanam vsaubrobdiT,
bariga momiaxlovda da haSiSi SemomTavaza. me masac igive gavumeore, da es orni erTmaneTTan kamaTiT
gamecalnen. bers CemTvis wignis gamorTmeva daaviwyda, me ki ise, rom arc ki damixedavs, CanTaSi Cavide
igi.

momdevno dRes, roca bruklinSi viyavi heketTan, harim damireka da stumrad dampatiJa Cvens saerTo
megobarTan – frenkTan, romelic Ceri hilSi cxovrobda niu-jersis StatSi. roca mivedi, hari da frenki
muxldaCoqilni idgnen did ruqaze, romelic sastumro oTaxSi, xaliCaze iyo gaSlili.

“ramdenime dReSi evropaSi vapirebT wasvlas, - miTxra harim, - da Senc CvenTan modixar”.

me erTi centic ki ar mqonda da CikagoSi vapirebdi dabrunebas, raTa mTeli zafxuli memuSava. magram frenkma
damarwmuna, rom samivesTvis hqonda samyofi fuli.

“kargi, - vupasuxe me, - maSin wamoval”.

isRa damrCenoda, rom heilend parkSi cavsuliyavi da mSoblebisTvis amexsna viTareba. aqamde aravin Cveni
ojaxidan amerikis sazRvrebs ar iyo gacdenili. ras ityvian mSoblebi? am kiTxvaze pasuxis misaRebad mivdiodi
saxlSi, sadac mTelma Cemma bavSvobam Caiara.

mrgval sasadilo sufrasTan vijeqi da masze dalagebul kerZebs vaTvalierebdi. deda mzad iyo yoveldRe
gaemzadebna CvenTvis sadResaswaulo sufra. oTaxSi balaxebis da saneleblebis sasiamovno aromati idga.

“gadavwyvite harisTan erTad evropaSi wavide”, - ganvacxade me. sufris wevrebs saxeebi gauqvavdaT. maTi
mzeris qveS nerviulad vaqanavebdi sapilpiles Cemi TefSis Tavze.

“es Cems msoflmxedvelobas gaafarTovebs, ras fiqrobT?”

pasuxi ar yofila. me samzareulo movaTvaliere: lamazad iyo SeRebili. eleqtro plita da macivari erTi firmis iyo.
erTic da meorec – vardisferi. es dedaCemis sayvareli feria.

“samagierod bevr axals gavigebT. ar inerviuloT, seqtemberSi davbrundebi, roca ardadagebi damTavrdeba. sam
dReSi mivemgzavrebiT.”

siCume idga. deda ise gamoiyureboda, TiTqos axlo naTesavis sikvdilis ambavi gaigo.

“riCi, - uecrad aqviTinda igi, - rad ginda es yvelaferi? ras SeWam iq? an sad daiZineb?” nerviulad gaaqnia Tavi
da Cems molbobas Seecada: “Sen xom jer bavSvi xar. vin dagicavs iq?”

mamam ganacxada:

“Svilo, srul Wkuaze xar? es samyaro – saxifaTo adgilia. Sen ki axalgazrda da gamoucdeli xar. nebismieri ram
SeiZleba SegemTxves”.

Rrmad CaisunTqa da daamata:

“me dagiSlidi wasvlas, magram mainc ar damijereb”. mama Tvals ar macilebda da ise miyurebda, im imediT,
rom gadavifiqrebdi, magram vcdilobdi ar SememCnia. maSin nerviuli xmis kankaliT miTxra:

“me dRe da Rame viRelveb Senze, sanam ar dabrundebi”.

Cemma Zmam larim ki wamoiZaxa:

“magaria! mec wavidodi! – magram dainaxa ra gabrazebuli mSoblebi, uceb seriozuli gaxda, - riCi, iSviaTad
mainc mogvwere werilebi”.

Tavi meore

Cemi gamgzavrebis dRecdadga. TviTmfrinavSi savarZlis rigebs Soris vikvalavdi gzas da vcdilobdi TavSi aravis
moxvedroda Cemi sportuli CanTa.

“mapatieT, mem, - mivmarTe qalbatons sqeli da fumfula varcxnilobiT, neba miboZeT gaviaro, Cemi adgili
iluminatorTanaa”.

man amomxeda da Cemi grZeli Tmis danaxvaze aimriza. saxeze mkafiod ewera: “sxva adgili moZebne”. asec
moviqceodi, magram sxva Tavisufali adgili axlo-maxlo arsad iyo, ukan ki sxva mgzavrebi medgnen, romlebic
Tavisi adgilebis povnas mouTmenlad lamobdnen. me frTxilad gaviare qalis gverdze, Cems savarZelSi Cavjeqi da
demonstraciulad mivaSterdi iluminators.

ramdenime wuTSi malulad Sevxede Cems mezobels, magram kvlavac mis mtrulad ganwyobil saxes gadavawydi
da isev Semovbrundi. afrena yovndeboda. mogvianebiT kidev gavixede qalbatonisken, magram Cemda
gasakvirad mis adgilas axalgazrda kaci ijda Savi jinsebiT, Savi usaxelo maisuriT da Savi CeqmebiT. vercxlisferi
samajurebi mis natif da daxvewil xelebsfaravda. grZeli da swori Tma TovliviT TeTri hqonda, da aseTive TeTri
iyo misi kanic. Tvalebi movardisfro hqonda, rac xSirad gvxvdeba albinosebSi, xolo tuCebze anci Rimili
uTamaSebda, ramelmac Cemi guli maSinve gaamxiarula. miuxedavad imisa, rom Cemi Tanamgzavri Zalze
uCveulod gamoiyureboda, iyo masSi raRac nacnobi. sadRac ukve menaxa igi. da maSinve gamaxsenda: es xom
joni vinteria, Cemi erT-erTi usayvarlesi musikosi, rok-en-rolis legendaruli varskvlavi!

“gaumarjos, megobaro! me joni mqvia”.

“me ki megobrebi patara manqs meZaxian”.

jonim xeli ise CamomarTva, TiTqos misi saukeTeso megobari vyofiliyavi.

“rogor aRmoCndi aq? – vkiTxe me. – erTi wuTis win aq viRac qali ijda”.

jonim gaicina da sityvebis gawelviT, damaxasiaTebeli texasuri aqcentiT mipasuxa:

“Sen im deidaze ambob, romelsac ase ar moewona SenssazogadoebaSi yofna? is wamoxta aqedan, stiuardesa
moZebna da isterika mouwyo. sxva adgilas moiTxova gadajdoma! ar movwonvarT da mokali Tu ginda. magram
es ukeTesicaa. stiuardesam aq gadmomsva, da axla erTad vimgzavrebT, Zamiko!”

Cven sakmao dro gvqonda sasaubrod. me Cemi sulieri Ziebis Sesaxeb movuyevi, man ki ramdenime istoria
momiyva Tavisi cxovrebidan. me vaxsene saubarSi, rom mis grandiozul Sous daveswari floridaSi, sadac igi jenis
joplinTan erTad gamodioda.

rogorc ki misi saxeli vaxsene, jonis nafotiviT gamxdari sxeuli sicilma SeZra:

“jer arasodes misisipis napirebze aseTi fsiqopatka ar yofila!”

jonim momiyva, rom jenisi – gauwonasworebeli, aRviraxsnili, mudam mTvrali, magram Zalian keTili gogo iyo.
dasaviT uyvarda da ganicdida mis gamo:
“patara jenisi uazrod flangavs Tavis sicocxles. sanTels hgavs, romelsac orive boloSi cecxli ukidia. ar vici ramden
xans gastans ase.”

joni uceb seriozuli gaxda da daJinebulad Semomxeda.

“ici manq, fulma da saxelma SeiZleba nebismieri daRupos. rogorme iloce jenisisTvis”.

Zravebma daibRuvles, TviTmfrinavma safren bilikze siCqare akrifa da Rrublebs zemoT aiWra. me da joni
Cikagoel da misisipel bluzis legendebze vsaubrobdiT, da TiTqos Cveni gulebic caSi livlivebdnen. masze ukeTes
Tanamosaubres versad vipovidi.

“Zamiko, mzad var mTeli maradisoba gelaparako. ar mewyineba, Tu es beberi TviTmfrinavi saerTod ar daeSveba
miwaze”. rogorc ki Rvedze Cemi harmonika SeamCnia, jonim wamoiZaxa:

“modi erTad davukraT! – da Tavisi harmonikac daaZro. – airCie simRera”.

“ici junior parkeris Mother-In-Law Blues?” – vkiTxe me.

“kargi arCevania!” – mowonebis niSnad cera TiTi maCvena.

da ai, miwidan aTiaTasamde metriT maRla, Cemda moulodnelad, saxelganTqmulma joni vinterma dueti Seasrula
CemTan erTad. ufrosi Taobis mgzavrebi gamkicxavad gviyurebdnen, axalgazrdebi ki mxiarulad iRimodnen.
axalgazrda stiuardesa gasasvlelSi Seyovnda ufaso koncertis mosasmenad da musikis taqts ayva. me da joni ki
musikiT garTulebi aRaravis vaqcevdiT yuradRebas.

TviTmfrinavi kenedis saxelobis niu-iorkis aeroportSi daeSva, da me da joni aeroportis Senobisken gavemarTeT.
gasasvlelTan jonis misi megobari gogo eloda – efeqturi danieli modeli. garSemomyofebi daufaravi interesiT
akvirdebodnen maT. frenki da hari, gaognebulni imiT, rom joni vinterTan erTad mxedavdnen, ver malavdnen
gakvirvebas Cemi warmatebis gamo. haris ulvaSebSi eRimeboda da talRovan wverze xels isvamda.

“mismine, manq, - jonis megobar gogonaze mimaniSna, - aRiare, gerCivna Cvens nacvlad is dagxvedroda, ara?”

“dRes saRamos, - xeli CamovarTvi da vupasuxe megobrebs, - Cveni sulieri Tavgadasavlebi iwyeba. vfiqrob,
Tqveni sazogadoeba ufro gamomadgeba amisTvis, megobrebo”.

***

ჩვენი პირველი ევროპული ღამე ლუქსემბურგში, კარვების ქალაქში გავატარეთ. ერთადგილიან

ვიწრო კარავში, საძილე ტომრებში გვეძინა და ვფიქრობდით იმაზე, თუ რას გვიმზადებდა მომავალი
დღე. როგორც იქნა, მამლის ყივილმა განთიადის დადგომა გვამცნო. კარვიდან დილის სუფთა
ჰაერზე გამოვედით, მე და ჰარი გავიზმორეთ, აყვავილებული ხეებისა და ბალახების არომატი
შევისუნთქეთ და ბედს მადლობა გადავუხადეთ. უცებ წუწუნი გაისმა:

“ara! oRond es ara!”

karvidan frenki gamoZvra, mkvdariviT gafiTrebuli.

“gagvqurdes! mTeli fuli daikarga!”

me da hari karavSi SevvardiT da yvelaferi gadavaqoTeT.

“azri ara aqvs, - amoioxra frenkma. – ukve yvelgan davZebne”.

harim frenks mxarze xeli daado da uTxra:

“gamagrdi, SenTan varT”.

“rac dagvrCa yvelafers gagiziarebT, - vcdilobdi frenkis dawynarebas. – daiviwye fuli. mTavaria erTad varT”.
frenkma Tavi gaiqnia da Tqva, rom darCenili fuli yvelas ar gveyofoda. amitom saxlSi brundeboda, Tanac
saswrafod.

“modixarT biWebo?”

Cemi fuli oc dolaramde mqonda. me da harim erTmaneTs gadavxedeT da is mixvda, rom darCenas vapirebdi.
harim Tanxmobis niSnaT Tavi damiqnia, da Cven gulistkiviliT davemSvidobeT frenks, romelmac evropaSi
mxolod erTi Rame gaatara. man mxarze gadaigdo Tavisi zurgCanTa da ukana gzas gaudga, Cven ki mimaval
frenks gavcqerodiT da vfiqrobdiT, ra gveloda win.

mogvianebiT, imave dRes nakaduls mivadeqiT da mis napirTan dasveneba gadavwyviteT. qari arxevda xis
foTlebs, qvemoT ki wyali mirakrakebda. frenkis wasvlasTan erTad TiTqmis saarsebo saxsrebis gareSe davrCi.
ucnauria, magram amasTan erTad srul Tavisuflebas vgrZnobdi.

me da harim holandiel hipebTan erTad visauzmeT, romlebsac kosmosi da CuCi erqvaT. “miusliT”
gagvimaspinZldnen da maTTan erTad holandiaSi wasvla SemogvTavazes TavianTi Zveli “folksvageniT”. male
donovanis, bitlebis da roling sTounzis simRerebis TanxlebiT vmgzavrobdiT belgiasa da holandiaSi, da Tan
titebis usazRvro mdeloebis cqeriT vtkbebodiT. wiTlebi da yviTlebi, TeTrebi, vardisferebi da iisferebi, akuratuli
da swori rigebiT gazrdiliyvnen da Tvals axarebdnen.

idiliur adgilas, ebkaudSi gaCerebis Semdeg, sadac erT-erTi Cveni axali megobari cxovrobda, amsterdamSi
CavediT. iq mitovebul sacavSi migviyvanes, sadac ramdenime aTeuli hipi iatakze iwva da marixuanas eweoda.
mqrqali naTurebi Zlivs anaTebdnen. aqa-iq virTxebi gairbendnen xolme. rZis yuTebze dadgmuli fanerebisgan
Sekowiwebul improvizirebul scenaze gaburZgnuli musikosebi ukravdnen.

haSiSis yalioniT xelSi da araamqveyniuri RimiliT CuCma warmoTqva:

“RmerTma inebos heit-eSberSi SevxvdeT – hipebis meqaSi”. gamomosamSvidobeblad xeli dagviqnia da kvamlis
bolqvebSi gauCinarda.

me da harim TiTqmis ufulod arseboba viswavleT. diliT adre ramdenime centad axladgamomcxvari cxeli puris
“buxankas” vyidulobdiT, xis qveS vjdebodiT, purs Suaze vWridiT da madianad vilukmebodiT. sadac ar unda
vyofiliyaviT, es CvenTvis yoveldRiur trapezs warmoadgenda. gansakuTrebul SemTxvevebSi yvelis naWris
yidvis uflebasac vaZlevdiT sakuTar Tavs. Cveulebriv axal nacnobebTan vaTenebdiT Rames, xandaxan ki xeebis
qveS, mitovebul saxlebSi, an Ramis gasaTevebSi. vcdilobdiT SeZlebisdagvarad gamogvezoga darCenili fuli.

evropuli kontrkulturis dedaqalaqad im dros amsterdami iTvleboda. sazogadoebrivi cxovrebis centrs amsterdamSi
damis moedani warmoadgenda. asobiT Tavgadasavlebis maZiebeli gasarTobad da musikis mosasmenad
miemarTeboda iseT klubebSi, rogorebicaa “fantazio”, “paradizio” da “melkvegi”. kidev erTi popularuli adgili iyo
“sulieri Ramis klubi “kosmosi””. erT saRamos iq Sevxvdi maRal amerikels, TeTri tansacmliT, Tavgadaparsuls da
Tmis mcire bRujiT Txemis midamoSi.

“ginda sulieri sakvebi gasinjo?” – SemomTavaza man.

me morcxvad davuqnie Tavi.

“maSin xelebi momiSvire”.

me xelebi gavuwode da Cems xelisgulebze xilis salaTis mTeli gunda aRmoCnda. me dabneuli videqi, iogurti ki
TiTebs Soris Jonavda.

“ra vuyo amas?” – vkiTxe me.

“Wame!” – gaicina amerikelma da wavida.

ravicodi maSin, rom bedi kidev Semaxvedrebda mas– aqedan aTasobiT kilometris moSorebiT, situaciaSi,
romelsac verc ki warmovidgendi!
me da harim msoflios yvela kuTxidan gaviCineT megobrebi. yvelaferi momwonda, magram Cemi guli mainc ver
poulobda simSvides. Sinagani xma mesmoda, magram ver vxvdebodi visi xma iyo da saiT mixmobda. bevr dros
vatarebdi muzeumebSi, vaTvalierebdi ra religiuri xasiaTis naxatebs, da vondel-parkSi, sadac vmeditirebdi da
sulier wignebs Seviswavlidi. magram yvelaze metad ganmartoebul adgilas, arxis piras jdoma miyvarda.
nebismieri didi qalaqis atmosfero Zalauflebis, simdidris da siamovnebebis wyurviliTaa gaJRenTili; did qalaqSi
moda iseve swrafad icvleba, rogorc weliwadis droebi, magram arxebi, daumorCilebelni qalaqis gavlenisadmi,
Tavis civ wyals mTeli qalaqis gavliT daatarebdnen da simSvides hfendnen. me saaTobiT vijeqi arxis napirTan,
wylis cqeriT vtkbebodi da vfiqrobdi imaze, Tu saiT mivyavdi Cemi bedis talRebs.

Cveni mogzauroba grZeldeboda. gzad mimavali manqanebiT holandiis erT-erT portamde CavaRwieT da
darCenili fuliT didi britaneTisken mimaval boranze aviReT bileTebi. cas tyviisferi Rrublebi faravdnen. wvima
crida. talRebis nebas ayolili borani xan maRla iweoda, xan dabla. vakvirdebodi, rogor miarRvevda dinebas da
vfiqrobdi, Tavad saiT mqonda gezi aRebuli. me Cemi cxrameti wlis asakSi ukve karieriT unda
davinteresebuliyavi, magram kariera saerTod ar mainteresebda. ras veZeb? ratom ar SemiZlia koncentrireba
araferze, garda idealebisa, romlebiTac Cemi Tavia gamotenili? da Tu sulierebaze cota warmodgena mainc
mqonda, Cemi sakuTari momavali Svidi boqlomis miRma arsebul saidumlod rCeboda CemTvis.Cemma mzeram
bortze gamofenili samaSvelo Jiletebi daafiqsira da locva daviwye, raTa gadavrCeniliyavi am gaurkvevlobis
okeaneSi. Tu adamians ara aqvs ideali, romlisTvisac mzadaa mokvdes, - gamaxsenda me, - es niSnavs, rom mis
cxovrebas azri ara aqvs. me samSoblo mivatove aseTi idealis saZebnelad da axla bedis qari gaurkveveli
mimarTulebiT mimafrialebda, rogorc Semodgomis foTls.

rogorc iqna burusSi duvris TeTri kldeebi gamoikveTa. borani britaneTis napirs miadga da mgzavrebi rigSi
dadgnen sapasporte punqtis gasavlelad. saimigracio Cinovnikebi eWvis TvaliT gvicqerdnen. hari dabali da
gamxdari iyo. grZeli wablisferi TmiT, wveriT da gamomxatveli saxiT qristes waagavda. lurj jinsebi da mwvane
maisuri ecva. zurgze amerikuli zurgCanTa ekida, masze mimagrebuli saZile tomriT. rac Semexeba me,
miuxedavad grZeli Tmisa, Cems ymawvilur saxeze wveris nasaxic ki ar iyo. mecva ruxi jinsebi, ruxi perangi da
Savi Jileti. maTTvis, vinc micnobda, es ubralo Savi Jileti Cemi savizito baraTi iyo – ukve weliwadze metia
yoveldRe vatarebdi. fexze mokasinebi memosa, xolo Cems ekipirebas yavisferi sportuli CanTa da saZile tomara
asrulebda.

aSkarad vamCnevdiT saimigracio inspeqtorebis arakeTil mzeras Cveni misamarTiT. roca Cveni amerikuli
pasportebi warvadgineT, gvTxoves, rom romeliRac oTaxSi gavyolodiT. ramdenime wuTSi ori saimigracio
inspeqtori gamoCnda policielis TanxlebiT. ufrosma inspeqtorma Tavis TanaSemwes ubrZana:

“narkotikebi unaxe”.

TanaSemwem Cemi CanTa amoatriala, magram gadmoyril nivTebSi veraferi ipova garda mwvane maisurisa,
sacvlebisa, kbilis jagrisisa, savarcxelisa da sapnis naWrisa, aseve bibliisa da patara broSurisa rok-festivalidan.

inspeqtori daijRana:

“sul esaa?”

me morCilad vupasuxe:

“diax ser, Tu ar CavTvliT harmonikas”. da harmonika gavuwode.

haric gaCxrikes. Semdeg provokaciuli kiTxva dagvisves:

“fuli ramdeni gaqvT?” roca Cveni mwiri danazogi vuCveneT, maTi gaRizianeba risxvaSi gadaizarda. ufros
inspeqtors brazisgan saxe auwiTlda:

“Cven ar gvWirdeba TqvenisTana mawanwalebi da maTxovrebi, - dagviyvira man, - axlave SegaWriT mag
gaburZgnul Tmas da cixeSi CagsvamT!”

policiels miubrunda da ubrZana:

“makrateli ipove da bolomde gadaparse!”

yvela tansacmeli wagvarTves da guldasmiT gaCxrikes. dagviwyes xangrZlivi dakiTxva, romelmac mTlianad
gamogvfita da bolos veRarc vazrovnebdiT. Semdeg didi usiamovnebebiT dagvemuqrnen da oTaxi datoves.

SiSisgan me da hari xmas ver viRebdiT. CaketilSi vijeqiT da Cvens xvedrs velodiT. erTi saaTis Semdeg kari
gaiRo da orma policielma koridoris gavliT sakontrolo punqtTan wagviyvana. iq Cvens pasportebSi beWdebi
daartyes da muqariT: “erTi araswori moZraoba – da cixeSi xarT!” gagvanTavisufles.

jer kidev STabeWdilebebis qveS myofni videqiT gzis piras, madlierebiT vucqerdiT idiliur inglisur peizaJs da
avtomobilis gaCerebas vcdilobdiT. rogorc iqna erT-erTma daamuxruWa. saWesTan mjdomma gogonam da
misma megobarma biWma keTilad gagviRimes, xolo maTi skoC-terieri sixaruliT Semogvaxta muxlebze.

“saiT gagiweviaT?” – gvkiTxa gogonam.

“Cven TviTonac ar viciT”, - upasuxa harim.

biWma ludis boTli miitana tuCebTan da SemogvTavaza:

“Cven rok festivalze mivdivarT kunZul uaitze. kargad gaverTobiT. wamoxvalT CvenTan erTad?”

me da hari sixaruliT davTanxmdiT. ase gavemgzavreT rok-festivalze axalgzarda wyvilTan da mxiarulad myefare
terierTan erTad, romelic gamudmebiT cdilobda Cveni saxeebi aeloka. kunZulze boraniT gadavediT da
axalgazrdebis mRelvare brbos SevuerTdiT. festivalis adgili yvela mxridan mwvane borcvebiT da tyiT iyo
SemosazRvruli. SemoRobils iqiT mrisxane policielebi idgnen ZaRlebTan erTad da ubileToebs gareT yridnen.
sam dRiani festivali gaxurebis piks aRwevda. haerSi marixuanas kvamli idga. bevri “mJavasac” iRebda. qalebi da
mamakacebi rogorc SeeZloT ise erTobodnen – Caxutebulebi da naxevrad SiSvlebi maRlobebidan talaxze srialiT
eSvebodnen.

festivalis ukanasknel dRes kokispirulma wvimam dauSva. me da hari scenasTan axlos videqiT, roca
eqstravagantulad gamowyobili jimi hendriqsi gamovida – narinjisfer vilvetis kostumSi foCebiani saxeloebiT.
magram miuxedavad naTeli morTulobisa, jimi mowyenilad gamoiyureboda. is naklebad hgavda im Soumens,
romelic adre minaxavs da romelsac SokSi mohyavda xalxi Tavisi sakuTari gitaris dawviT. im saRamos, rogorc
arasdros, seriozuli da Tavis musikaze koncentrirebuli iyo.

jimi The Star Spangled Banner-s ukravda – aSS-s himnis fsiqodeliur instrumentalur versias. hendriqsi Cveni
Taobis erT-erTi didi kumiri iyo, kontrkulturis winaswarmetyveli. is TviTgamoxatvis Tavisuflebas da
“isTebliSmentisadmi” protests qadagebda. CemTvis misi gzavnili imaSi mdgomareobda, rom gulis xmas
gavyolodiT miuxedavad garSemomyofebis azrisa.

ise Canda, TiTqos scenidan wamosuli damayruebeli musika mTebs azanzarebda, zRvas aRelvebda da Rrublebs
fantavda. magram usityvo xma Cems SigniT, romelic ar vicodi vis ekuTvnoda, kidev ufro xmamaRla JRerda.

koncertis Semdeg me da hari londonisken mimavalma furgonma gagviyola, romelic Tavqariani axalgazrdebiT iyo
gatenili. Tavis momabezrebeli Tanamgzavrebisgan rom damecva Tavi, CanTaSi moviCxrike da ucnauri beris
mier rok-festivalze naCuqari broZura movZebne. broSuris ukana ydaze xis qveS mjdari xanSiSesuli kacis foto
iyo gamosaxuli. misi didi mendaliseburi Tvalebi sulier eqstazs asxivebda. miuxedavad xandazmuli asakisa, misi
saxe axalSobiliviT ucodvels hgavda da mis bageebze mSvidi Rimili TamaSobda. ar vicodi vin iyo da saidan iyo,
magram misma gamoxedvam didi STabeWdileba moaxdina Cemze. Tuki aris vinme msoflioSi, vinc sulieri
netareba gamoscada, - gavifiqre me, - aseTi swored esaa.

Cven momcro binaSi gavCerdiT londonis gareubanSi or ZmasTan, romlebic kunZul uaitze gavicaniT. ramdenime
dRis Semdeg erT-erTi Zma, gazeTis kiTxvisas, gafiTrda da mZimed daikvnesa.

“ra moxda?” – vikiTxeT Cven.

“TqvenTvis cudi ambavi maqvs biWebo. jimi hendriqsi mokvda”.

“SeuZlebelia! rogor?”

gazeTi nela gadado gverdze da warmoTqva:

“aq weria, rom gasul Rames is damaZineblis gadaWarbebuli dozis gamo daiRupa – sakuTarma amoRebinebulma
masam daaxrCo”.

harim Tavi xelebSi Cargo, me ki mRervalebisgan sunTqva Semekra.

TavSi erTaderTi azri mitrialebda: ra gakveTili unda gamovitano aqedan? jimi hendriqsi axalgazrda iyo da hqonda
yvelaferi, raze ocnebac SeeZlo, - simdidre, saxeli da saocari niWi. magram am yvelaferma ver moutana
bedniereba. Cveni kumiri Tavisive zedmeti gamonayofis msxverpli gaxda. aTasobiT adamiani darwmunebuli iyo,
rom seqsi, narkotikebi da rok-en-roli – erTaderTi WeSmariti gzaa cxovrebaSi. aseTi xalxisTvis Tavisufleba
umaRlesi Rirebuleba iyo, magram iyvnen ki marTla Tavisuflebi? me gavixsene Cemi nacnobebi kontrkulturis
momxreebidan. umetesoba Taviseburad lamazi iyo, magram maT Soris ukulturo, umaduri adamianebic iyvnen.
me vgrZnobdi did madlierebas mSoblebisadmi imis gamo, rom me da Cems Zmebs yvelaze Rirebuli –
madlierebis grZnoba gvaCuqes. namdvilad minda kontrkulturis nawili viyo? sruliad naTelia, rom ver
veTvisebodiim garemos, romelsac Cemi mSoblebis Taoba ekuTvnoda. magram sad mepova iseTi adamianebi,
visTanac sakuTar adgilze vigrZnobdi Tavs? RmerTo, momeci goniereba! – aseTi fiqrebiT jimisTvis locva
daviwye.

am SemTxvevamdec ukve vgrZnobdi imedgacruebas kontrkulturis mimarT. imisTvis, rom misi nawili
vyofiliyavi, msxverplad gaviRe Cemi ojaxis wes-Cveulebebi. adre vimedovnebdi, rom kontrkultura naTel
msoflios Seqmnida. magram axla vxedavdi, rom kontrkulturaSi destruqciuli ideebi Warbobda, iseTebi, rogoricaa
“bunti buntisaTvis” an “icxovre sakuTari siamovnebisTvis”. jimi hendriqsis uazro da tragikulma sikvdilma
ukanaskneli imedi Cakla CemSi. da mainc, xavss moWidebuli damaxrCvalis ganwirulobiT, mzad viyavi TaviT
gadavSvebuliyavi im ukiduresobebSi, romlebic Cems Taobas axasiaTebda.

londonSi me da haris pikadilis moedanze gviyvarda seirnoba gamomwvevad Cacmul pacifistebs, “kislotnikebsa”
da marixuanas mwevelebs Soris. hipebi mRerodnen, barigebi narkotikebs sTavazobdnen, meZavebi klientebis
gamoWeraze iyvnen, skinhedebi ki gamvlelebs euxeSebodnen. policielebi yuradRebiT adevnebdnen Tval-yurs
yvela zemoTCamoTvlils, xolo turistebi siamovnebiT iRebdnen mimdinare movlenebisfotoebs.

lambet roudze, temzas napirze, zustad parlamentis Senobis pirdapir kaTolikuri eklesia idga. misi winamZRvari
simpaTiiT iyo ganwyobili axalgazrda mogzaurebisadmi. yovel saRamos cxra saaTze aRebda eklesiis sardafs da
ufaso Ramis gasaTevs sTavazobda axalgazrdebs. sardafSi civi iatakis garda araferi iyo, magram Cven amiTac
Zalian kmayofilebi viyaviT, miTumetes, rom yvela mogzaurs saZile tomara hqonda Tan. yovel saRamos
Tavisufali adgilis ZiebaSi gavZvrebodi xolme mwoliareebs Soris. haerSi haSiSis da daubaneli sxeulebis suni
idga. roca Suqi qreboda, sxvadasxva mxridan ismoda wyvilebis oxvra da kvnesa. ramdenjerme davinaxe, rogor
iCxiravdnen narkomanebi sardafis kuTxeSi heroins.

garSemomyofebis gavlenis gamo gacilebiT ufro xSirad daviwye haSiSis da marixuanis moweva. amis gamo
garegnulad TiTqmis ar gamovirCeodi sxvebisgan. magram Tu sxvebi aqtiurad urTierTobdnen erTmaneTTan, me
piriqiT, ufro da ufro viketebodi sakuTar TavSi. isev da isev vekiTxebodi sakuTar Tavs: ratom viReb narkotikebs?
xandaxan, saRamoobiT, sanam haris dabrunebas velodebodi, temzas napirze saaTobiT vseirnobdi. wylis mZlavri
dineba hipnoturad moqmedebda Cemze, da me cxovrebaze vfiqrobdi. vuyurebdi ra umowyalod moZrav “big
benis” isrebs, sakuTar Tavs vekiTxebodi, iqneb tyuilad vflangav dros?

amasTan erTad Zalian mindoda sakuTari TavisTvis damemtkicebina, rom SemeZlo morcxvobis gadalaxva da
yvelas msgavsad cxovrebiT tkboba. cxrameti wlisas jer kidev ar myavda megobari gogo. zedmeti simorcxvis
gamoar davdiodi paemnebze da amis nacvlad musikas vusmendi saxlSi, an megobrebTan erTad davexetebodi.
bevri gogo iCenda Cemdami interess, magram gavurbodi maTTan urTierTobas, radganac Tavisuflebis dakargvis,
an rac uaresia, vinmes gulis gatexvis meSinoda. Cemi megobrebi mudam trabaxobdnen sasiyvarulo
TavgadasavlebiT, da me vitanjebodi imis SegrZnebiT, rom iseTi ar viyavi, rogorc yvela. me daviwye gogoebTan
Sexvedra da vcdilobdi seriozuli urTierToba mqonoda maTTan, magram yvelaferi amao iyo. raRac Zala xels
miSlida. am ZalasTan brZolaSi, vcdilobdi sazogadoebisTvis miuRebeli SeuzRudavi siamovnebebi mimeRo. vis
vebrZodi sakuTar gulSi? iqneb Tavad RmerTs? gamarjveba aRarc ise Sorsaa, - STavagonebdi sakuTar Tavs,
magram saRamos, vbrundebodi mdinaresTan, vucqerdi mis dinebas da sindisi mqenjnida. brZolas
brZolazevigebdi, magram sakuTar Tavs vkargavdi.
erT saRamos TvaldaxuWuli vijeqi trafalgaris moedanze da usityvo meditaciaSi viyavi CaZiruli. Cems garSemo
saqmianad dadiodnen mtredebi, yvirodnen bavSvebi, erTmaneTSi saubrobdnen turistebi da sayviris xmas
gamoscemdnen avtomobilebi. uecrad vigrZeni, rom Cemi kavSiri Cems Sinagan samyarosTan bevrad ufro Zlieri
iyo, vidre im samyarosTan, romelic Cems garSemoa. Rrmad CavisunTqe da gaviRime. raRac momentSi aRar
vaigivebdi sakuTar Tavs sxeulTan da SevigrZeni, rogor iZireboda Cemi Wkua simSvidis okeaneSi. am
SegrZnebasTan SedarebiT yvela Cemi siamovnebiT tkbobis mcdeloba da Sinagani brZola, rom sakuTari Tavi
gamudmebuli TviTanalizisgan gadameCvia, ubadruki aRmoCnda. Tvali gavaxile da uceb davinaxe, rom
marmarilos lomebi, nelsonis Zegli, mtredebi, turistebi, maTxovrebi, vaWrebi da myidvelebi – erTi didi ojaxia,
mWidro naTesauri kavSiriT Sekruli. moednis meore mxareze gadavedi eklesiis saqvelmoqmedo sasadilosTan. iq
sufiT savse TefSi momces puris naWerTan erTad da madianad mivirTvi sxva usaxlkaroebis kompaniaSi. Semdeg
gulwrfeli mowiwebiT Sevabije wminda martinis saxelobis eklesiaSi, xis skamze davjeqi da bibliis kiTxvaSi
CaviZire. Cemi mzera frazas gadaawyda, romelmac Cemi yuradReba miipyo. ieso Tavis moswavleebs
moZRvravda: “da amitom gamoeyaviT maT da iyaviTcalke.” am frazaze vfiqrobdi: ratom unda davxarjo Cemi
cxovreba imaze, rom Tanatolebs mivbaZo? ratom ver unda vicxovro sakuTari kanonebiT? da iqneb odesme –
RmerTis kanonebiT?

***

boraniT la-manSi gadavcureT da frangul portSi, kaleSi CamovediT. mziani dRe iyo. msubuqi qari arxevda
mwvane balaxs. Cven TavisuflebiT vtkbebodiT. axla SegveZlo sadac gvindoda iq wavsuliyaviT.

“axla saiT, manq? me mzad var nebismieri Seni survili Sevasrulo! – me da hari safrangeTis dasavleTSi, gzis piras
videqiT. Cems megobars axali Tavgadasavlebis molodinSi mwvane Tvalebi ubrwyinavda. – mTeli msoflio Sens
gankargulebaSia”.

harim jinsebidan evropis gacveTili ruqa daaZro da SemomTavaza:

“maroko, espaneTi, parizi, romi, Sveicaria, germania. saiT?”

“Sen TviTon saiT girCevnia, hari?”

“yvelgan! sakiTxavia, ra TanmimdevrobiT?”

me uceb nakadulebi gamaxsenda, romelTa cqerac ase Zalian miyvarda. xelebi zemoT aRvapyre da vupasuxe:

“Cveni bedi RmerTs unda mivandoT”.

harim gaicina, zurgidan CaTa moixsna da maszeve dajda. Cems Jests gacina da mkiTxa:

“eg rogor?”

“da Sen rogor gindoda?”

harim damcinavad Seatyupa xelisgulebi, TiTqos locvas apirebda.

“sanam me verTobi, Sen mTeli dReebi wminda werilebs kiTxulob da meditireb, - harim kvlav aRapyro xelebi
cisken da ironiiT daamata: - hoda Sen unda gadawyvito, rogor mivandobT RmerTs Cvens beds”.

me yviTeli mindvris yvavili movwyvite da mivuge:

“rogorc es yvavili”.

“Sen ra, ginda rom am yvaviliviT aq davrCeT mTeli cxovreba?!”

“Sexede hari. patara Teslidan, romelic miwaSi Cavarda, mSvenieri yvavili gaizarda. rogor SeiZleba aseTi ram
momxdariyo? mxolod imitom, rom RmerTs miando Tavisi bedi”.

“kargi, CaTvale, rom damiTanxme. magram rogor gadmovitanoT Seni poeturi ena avtostopis mkacr prozaze?”
me yvavili davynose da uceb TavSi gaminaTda:

“roca manqana gviCerebs, pirvelad ras gvekiTxebian? modi Sen mZRoli iyavi, me ki Cvens Tavs
ganvasaxiereb”.

harim mxrebi aiCeCa:

“gamarjoba! saiT gagiweviaT?”

“Tqven sad midixarT?”

“kasablankaSi”, - mipasuxa harim, da TiTqos saWes atrialebda.

ma taSi Semovkari:

“SesaniSnavia! Cvenc swored mand gvindoda”.

haris yvavili mivawode da vkiTxe:

“ras ityvi hari? axla nebismieri manqana, romelic gagviCerebs, Cveni bedis saidumlos gasaRebi iqneba”.

hari wamoxta da zurgze momiTaTuna xeli.

“zustad! sadac isini wavlen, iqiT iqneba Cveni gzac!” – da mowyvetili yvavili qars gaatana.

ramdenime dReSi ramdenime qalaqi da mravali sofeli movitoveT ukan da parizis Semogarens mivuaxlovdiT. am
qalaqTan miaxloebasTan erTad misi naxvis sixarulis molodinicgviZlierdeboda. luvri, eifelis koSki,
saxelganTqmuli Zeglebi, sasaxleebi da kafeebi – am yvelafrisgan kilometrebiRa gvaSorebda. magram bedma
sxvagvarad gadawyvita. Semdegi gzad mimavali manqana SveicariaSi midioda. ramdenime saaTSi mSvidi da
naxevarmTvariseburi formis Jenevis tbasTan vmeditirebdiT.

Cvens garda axalgazrdul saerTo sacxovrebelSi kidev ocdaxuTi adamiani iyo. Cvens oTaxSi cxovrobda biWi
saxelad jimi, amerikis armiidan cota xnis win demobilizebuli. jimi aRmosavleTis mistikiT iyo gatacebuli, da
Cven saaTobiT vsaubrobdiT am Temaze. igi gamxdari da Zlieri iyo. ramdenimewliani erTferovani samxedro
samsaxuris Semdeg Tavgadasavlebs iyo mowyurebuli. erTxel, ubralod cnobismoyvareobis gamo, mkiTxa:

“mismine manq, rogor SeZeli armiidan Tavis daZvrena gaxurebuli vietnamis omis periodSi?”

me movuyevi, rom gamwvev komisias SeeSala da SemTxveviT arasworad Cawera Cemi dabadebis TariRi.
Semdeg daiwyo mTeli qveynis masStabiT jarSi gasawvevi latarea. mTeli qveyana gulisfancqvaliT adevnebda
Tvalyurs, Tu rogor amodioda gasawvevebis dabadebis TariRebi. Cemi namdvili dabadebis TariRi erT-erTi pirveli
amovida, magram gamwvevi komisiis Secdomis gamo siis boloSi moveqeci, ase rom rigma aRarc momiwia.

jimma fiqrianad axeda cas, nikapi moifxana da miTxra:

“iqneb es ar iyo Secdoma? iqneb RmerTs SenTan dakavSirebiT sul sxva gegmebi aqvs?”

jimi marokoSi miemgzavreboda da me da haris italiamde Cayvana SemogvTavaza. jer genuaSi gavCerdiT –
qristefore kolumbis mSobliur mxareSi. iq jimis “folksvagenSi” mis mier jarSi msaxurebis dros mogrovili Rirebuli
nivTebi CavtvirTeT, aseve eleqtronika, romlis gayidvasac sarfianad apirebda aSS-Si. saqmes movrCiT da gza
ganvagrZeT. male mTebi da borcvebi, romlebic terasasaviT eSveboda xmelTaSua zRvisken, Suaze gaiyvnen da
Cvens Tvalwin muqi lurji zRvis xedi gadaiSala, romelzec saRamos mzis sinaTle TamaSobda. gadavwyviteT
gavCerebuliyaviT da gvebanava, xolo roca manqanasTan davbrundiT, jimis mTeli avla-dideba moparuli
dagvxvda.

Cven policiis ganyofilebisken gavemarTeT, raTa gancxadeba dagvewera gaqurdvis Taobaze, magram jobda ase
ar movqceuliyaviT. Cvenda gasakvirad, policielebma gviyvires, xelebi gviSales da gisosebSi Cagvsves. mZime
liTonis kari xmauriT daixura da zurgSi usiamovno sicivem damiara.

ramdenime xnis Semdeg CvenTan policiis ganyofilebis ufrosi movida.

“me gTavazobT arCevans, - xmamaRla gviTxra man. – an samudamod waeTreviT Cveni qalaqidan, an cixeSi
ijdebiT!”

bunebrivia, pirveli avirCieT. Ramis sibneleSi policiis eskortis TanxlebiT davtoveT qalaqis sazRvari. ase
damTavrda Cveni pirveli dRe italiaSi.

gauCereblad viareT dilamde, sanam telegrafamde ar mivaRwieT. jimi Tavis megobrebs daukavSirda germaniaSi
da maT telegramiT gamogvigzavnes fuli, raTa jimi Tavis samxedro bazaSi dabrunebuliyo.

ase davrCiT me da hari isev martoni. gzis piras videqiT da vcdilobdiT gamogvecno, ra gveloda momavalSi.

“mismine, manq, ratom ar gvimarTlebs ase? jer frenki gaqurdes, axla ki – jimi. nebismieri, vinc Cvens
daxmarebas cdilobs, TviTon kargavs yvelafers”.

“arc ki vici ra giTxra hari. albaT am yvelafersac aqvs Tavisi axsna”.

hari Sebrunda da ukan morCenili gzis nawils moavlo Tvali.

“Sen marTla fiqrob, rom SemTxveviT araferi xdeba?”

“ki. me vTvli, rom yvelafris ukan, rac gvemarTeba, raRac mSvenieri Canafiqri dgas”.

harim kveri damikra:

“mec ase vfiqrob”.

Cven xelebi gaviwodeT mimavali manqanebis gasaCereblad da velodebodiT, kidev ras gvimzadebda bedi.

Tavi mesame

florenciis centrSi, ise rogorc Zvirfasi qva SesaniSnav CarCoSi, santa-maria-del-fiores kaTedraluri taZari
aRmarTuliyo. 1436 wels dasrulebuli, is mTeli msofliodan Camosul uklebliv yvela turists izidavda. im dros, roca
xmauriani jgufebi taZris safexurebze fotoaparatebis win poziorobdnen, me taZris SigniT vijeqi, skamze. evropaSi
mogzaurobis dros mraval taZarSi viyavi da yvelgan ise vgrZnobdi Tavs, rogorc saxlSi. axla, pirdapir
sakurTxevlis win mjdomare, vloculobdi da RmerTs vevedrebodi, rom gza eCvenebina. morwmuneebi, mdidrebi
da Raribebi, aristokratebi da glexebi, erTad iyridnen muxls RmerTis winaSe da locvebs aRuvlendnen mas.
davfiqrdi, Tu risTvis loculobdnen isini. warmatebisTvis biznesSi an tanjvisgan ganTavisuflebisTvis?
simdidrisTvis, didebisTvis an Tavis mtrebzegamarjvebisTvis? iqneb isini wminda da uangaro siyvarulisTvis
loculoben? me TviTon taZarSi imisTvis movedi, rom Cems locvebSi gavrkveuliyavi. ratom ar SemeZlo saxlSi
darCena da samuSaoze mowyoba? ra aris es – upasuxismgebloba Tu Sinagani sisuste?

am kiTxvebze pasuxebisTvis sakuTar gulSi Cavixede. evropaSi wamosvliT, Cemi viwro bunagidan gamoZromis,
garemos mier STagonebuli akrZalvebisgan ganTavisuflebis da amqveyniuri sixarulis miRebis imedi mqonda.
megona, rom ase SevZlebdi RmerTTan miaxloebas. magram axla vxedavdi, rom es mxolod macdenda Cemi
wamosvlis WeSmariti miznisgan. Cems guls suliereba swyuroda. taZris uzarmazar gumbaTs avxede, xelisgulebi
erTmaneTs mivade da locva daviwye: “ar vici vin xar, magram darwmunebuli var, gesmis Cemi locva. Zalian
minda SenTan yofna.”

Tavs pawawina mtvris namcecad SevigrZnobdi da taZris uzarmazar svetebsa da kedlebs vaTvalierebdi.
vitraJebidan mzis Suqi aRwevda, rvawaxnagian gumbaTs anaTebda da wmindanebis marmarilos qandakebebs
hfenda naTels.mravali sanTliT da mzis SuqiT ganaTebuli sakurTxeveli RvTaebrivad brwyinavda. xis jvarcmas
TiTqmis adamianis zomis iesos figura amSvenebda. igi gvaxsenebda imas, rom namdvili siyvaruli da mowyaleba
ucilobladaa dakavSirebuli tanjvis moTmenasTan maTi gulisTvis, vinc gviyvars. uzarmazari freskebi gumbaTze
gamosaxavdnen jojoxeTis tanjvas da samoTxis mSvenierebas. xolo ufro maRla gamosaxuli iyo aRmdgari ufali
angelozTa dasTan erTad. roca jvarcmas Sevxede, gulSi iesos sityvebma gaiJRera, romlebic bavSvobidan
maxsovda: “eZiebdiTpirvelad sasufevelsaRmrTisasa da simarTlesa missa, da ese yoveli SegeZinoT Tquen
(maTe: 6.33)... sadacaa saunje Tqvuenni, munca iyos gulni Tquenni (luka: 12.34)”.
zurgSi sicivem damiara. xelebi da fexebi aRar memorCilebodnen, saxeze tanjvis grimasa mewera, xolo Tavi
msubuqi da carieli gaxda. erTdroulad sircxviliT da sasowarkveTilebiT Sepyrobilma martosulad da dakargulad,
rogorc oboli vigrZeni Tavi. meCveneboda, rom mogzauri mwirebi Cems garSemo gaSeSdnen, rogorc
qandakebebi, xolo marmarilos gamosaxulebebi piriqiT, gacocxldnen.

Semdeg saxarebis kidev erTi monakveTi amomitivtivda gonebaSi: “netar iyvnen glaxakni suliTa, rameTu maTi
ars sasufeveli caTai. netar iyvnen mSvidni, rameTu maT daimkvidron qveyanai.” am sityvebSi usazRvro yovlis
mimtevebloba vigrZeni, romelic sicocxlisken mabrunebda. uecrad taZris siCume orRanis hangebma daarRvia, da
maTTan erTad Cemi guli caSi aiWra. martosulad da SiSvlad vgrZnobdi Tavs uflis winaSe. tirili daviwye. srul
Tavisuflebas vgrZnobdi. Sinagan brZolas, romelic Suaze mxleCda londonSi, bolo moeRo, wriali Sewyda. erTxel
da samudamod avirCie gza, romelsac sulieri miznisken mivyavdi, da vicodi rom aRarasodes gadavuxvevdi am
gzidan.

***

imave saRamos, tyeSi xetialis Semdeg, Zveli Robis qvis nangrevebze Camovjeqi da harmonikaze dakvra
daviwye. am instruments Cemi yvelaze dafaruli grZnobebi gavande. harmonika saukeTeso megobari, msmeneli
da Tanamosaubreiyo CemTvis. is sakuTar TavSi CaRrmavebaSi mexmareboda, raTa sibrZne da simSvide
mepova iq. bluzis hangebSi gamovxatavdi yvela Cems sixaruls, naRvels da gulis wadils dasiyvarulze vtirodi -
RmerTisadmi dakargul siyvarulze.

dro gadioda, me ki vukravdi da vukravdi. uceb mTvaris vercxlisfer SuqSi gogona SevamCnie, romelic uxerxulad
moabijebda Cemsken.

“me ireni mqvia, - miTxra man. – ukve ramdenime saaTia aq var da Senma musikam sulis siRrmemde SemZra.
SeiZleba SenTan erTad davjde?”

“rogorc ginda, - Secbunebulma vupasuxe da dakvra gavagrZele, magram musika ise aRar JRerda. SeparviT
Sevxede Cems axal nacnobs. ireni Seudarebeli iyo. misi yoveli Jesti erTdroulad umankoebiT da daxvewilobiT
savseiyo.

mRelvarebisgan akankalebuli xeliT Ria wablisferi grZeli Tma saxidan gadaiwia da dabali xmiT warmoTqva:

“me aq ardadagebze Camovedi Sveicariuli soflidan, raTa sulis megobrebi vipovo”, - da misi yavisferi Tvalebi
cremliT dainama.

Cemi Tanamosaubre Cioda, rogor imedgacruebas ganacdevinebdnen xolme is adamianebi, romlebic mxolod
sakuTar siamovnebaze fiqroben. man gamoTqva Tavisi daucxromeli survili, rom ufro axlos yofiliyo RmerTTan.

“imis mixedviT Tu vimsjelebT, rogor ukrav, Senc RmerTs eZeb. momiyevi Seni Ziebebis Sesaxeb”.

ramdenime saaTi erTmaneTs vuyvebodiT Cvens cxovrebaze da miswrafebebze. me Zalian amaRelva iman, Tu
ramdeni ram gvqonia saerTo. uceb irens nazi yvrimalebi cremlebisgan gaubrwyinda. Rrmad CaisunTqa, ramac
xazi gausva mis daxvewilobas da misi naturis sinatifes.

“me RmerTs vevedrebodi, rom Tanamgzavri gamoegzavna CemTvis. gTxov, wamiyvane SenTan erTad”.
mowiwebiT vismendi mis gulwrfel winadadebas, rom gvyvareboda erTmaneTi da erTad gveZebna cxovrebis
azri. nazad Semomxeda da Cumad warmoTqva:

“Zalian gTxov, ifiqre Cems winadadebaze”.

mTeli momdevno dRe erTad gavatareT – davdiodiT muzeumebSi, vseirnobdiT parkebSi da vsaubrobdiT. ireni ar
hgavda im gogonebs, romlebsac adre Sevxvedrilvar. monusxuli viyavi misiT. saRamos, roca me da hari
SemaRlebuli borcvis mdeloze vvaxSmobdiT, viRac ucnobi gogona mogviaxlovda da werili gadmomca.
borcvidan dabla daveSvi da werilTan erTad ganvmartovdi. irenis werili iyo. mwerda, rom Tu mis winadadebas ar
miviRebdi, misTvis autaneli iqneboda Cemi kidev erTxel naxva.

“Tu ar mipasuxeb, - ase asrulebda Tavis werils, - me yvelafers gagigeb”.

mTeli Rame marto davxetialobdi tyeSi. vfiqrobdi, ra iyo es: cduneba, romelic sulierebis gzidan gadaxveviT
memuqreboda, Tu uiSviaTesi SemTxveva imisa, rom Cemi bedi mSvenier angelozTan damekavSirebina –
SesaZlebloba, romelic cxovrebaSi mxolod erTxel modis? ra ucnauria... taZarSi, sakurTxevlis win, irenTan
Sexvedramde sul raRac ramdenime saaTiT adre, Cems cxovrebaSi yvelaze Rrma sulieri grZnoba ganvicade da
ufals Sevavedre Tavi. ramdenime dRiT adre rom gamoCeniliyo gavuZlebdi mis cdunebas? am gogonaSi iyo
yvelaferi, raze ocnebac SeiZleboda, da mis mimarT yvelaze naz grZnobebs ganvicdidi. is idealuri cxovrebis
Tanamgzavri iqneboda CemTvis. ra Tqma unda, jer sakmarisad ar vicnobdiT erTmaneTs, magram erTSi
darwmunebuli viyavi: misTvis uaris Tqma irenis gulis gatexvasac niSnavda da Cemisac.

me kvlav gzagasayarze aRmovCndi. Cems win ori gza iyo gasxivosnebisken. erTze SemeZlo mSvenier
TanamgzavrTan erTad mevlo, meores gavla ki martokas miwevda, ise rom mTlianad unda mimeZRvna Tavi
uzenaesisTvis. mTeli Rame davxetialobdi tyeSi, CaZiruli fiqrsa da locvaSi. SemiZlia uari vTqva miwier
siyvarulze? varskvlavebs vucqerdi da vfiqrobdi kaTolike wmindanebze, tibetel lamebze da indoel iogebze.
gasxivosnebis gulisaTvis yvelani uars ambobdnen miwier bednierebaze. maT uari Tqves cxovrebis yvelanair
sixarulze RmerTisadmi usazRvro erTgulebis gamo. mwvaved msurda maT magaliTs mivyolodi, Tumca isic
mesmoda, rom es Zalian rTuli iqneboda. da mainc, RmerTis wyalobas mindobilma, gadavwyvite mecada, Tundac
raRac droiT.

cremlebi wveTavda Cems Canawerebis wignakze, roca misgan irenis saxels vSlidi. haris ar movuyevi mis
Sesaxeb, TviTon ki albaT ver mixvdeboda. erTaderTi, rasac SeiZleboda vemxilebine – es iyo Cemi harmonikas
simRera.

***

zafxuli mTavrdeboda, axali saswavlo weli axlovdeboda da ukve mSoblebTan da megobrebTan dabrunebis dro
iyo. magram me da hari mivxvdiT, rom jer ar SegveZlo dabruneba – Cveni sulieri Ziebebi mxolod iwyeboda.

ramdenime dReSi ukve romSi aRmovCndiT. Rame tyeSi Ria cis qveS gavaTeneT.

dRis umetes nawils cal-calke vatarebdiT – mindoda marto vyofiliyavi Cems fiqrebTan. erTxel Zvel monasters
gadaveyare. Sevedi, muxlebze daviCoqe da locvisTvis movemzade, magram viRac mxarze Semexo.

“riT SemiZlia dagexmaro?” – gaisma xma Cems zurgs ukan. Sevbrundi da WaRaraTmiani beri davinaxe. mis
Tavs tonzura amSvenebda. maRali iyo da yavisferi, sakmaod Zveli, magram sufTa sutana terfebamde swvdeboda.
qamris magivrobas bawari uwevda, xolo fexze gacveTili tyavis sandalebi ecva.

misma ierma mowiweba gamoiwvia CemSi. yoveli sityva avwon-davwone da TxovniT mivmarTe:

“Tqveno mowyalebav, Tu SesaZleblad CaTvliT, gTxovT, momiyeviT Tqvens mier gavlili sulieri gzis Sesaxeb”.

beri axlos skamze Camojda da uSfoTvelad gaiRima.

“me aristokratul ojaxSi davibade, - xmadabla daiwyo Tavisi ambis Txroba. – axalgazrdobaSi fuli ar maklda,
magram Tantolebis cudma gavlenam gamafuWa. maTi aRiarebis mosapoveblad mravali codva Cavidine:
vsvamdi Rvinos, davdevdi qalebs da vicvamdi lamazad”. mis xmaSi mware sinanuli gamokrTa, da cota xniT
gaCumda.

“universitetSi vswavlobdi, rodesac mTeli Cemi ojaxi tragikulad daiRupa. Cemi axloblebi iaxtaze isvenebdnen, da
iaxta yvela mgzavrTan erTad CaiZira. davkarge ra yvela axlobeli, gavacnobiere Cemi winandeli cxovrebis
uazroba, romelic siamovnebebis devnaSi gavatare. aman sulierebis Ziebisken mibiZga, ramac erT francikanel
berTan mimiyvana. misi xelmZRvanelobiT daviwye wminda werilebis Seswavla, - berma sakurTxevlisken
gaiwvdina xelebi da Tvalze cremli moadga. – ieso qristes cxovrebaSi da qadagebebSi maradiuli sicocxlis wyaro
da codvebis gamosyidva vipove. wminda fanciskos magaliTiT STagonebulma beris aRTqmebi davde. mas
Semdeg ormocdaaT welze meti gavida”.

bers Tavi davuxare da madloba gadavuxade, Semdeg ki nebarTva vTxove damesva SekiTxva, romelic
mosvenebas ar maZlevda. msaxurebis dro axlovdeboda da samlocvelo TandaTan xalxiT ivseboda. berma
gamWolad Semomxeda TvalebSi. misi keTili cisferi Tvalebi, TiTqos Cems gulSi ixedebodnen. Rrma naoWebi
mis saxeze mowmobdnen misi gandegiluri cxovrebis simZimeze, magram misi ukbilo Rimili idumal Sinagan
sixaruls asxivebda.

“male aq msaxureba daiwyeba. wamomyevi”.

Cven viwro koridori gaviareT sibneleSi da qvis kibeebiT dabla daveSviT. berma sanTeli aanTo, da nela
gavuyeviT miwisqveSa, daaxloebiT erTi metris siganis gvirabs. gvirabis qvis kedlebi da dabali Weri obobis
qselebiT iyo savse da nestis suni igrZnoboda. uceb saxesTan Zalian axlos gamyinavad daiwivla Ramuram.
naxevrad sibneleSi beris dabali xma gaisma:

“keliaSi mimyavxar, sadac vloculob xolme”, - misi xmis eqo Cveni nabijebis xmaSi CaiZira. Cven mokrZalebul
da Zalian viwro keliaSi SevediT. iq araferi iyo kedelze xis jvarcmisa da xis skamis garda. berma RimiliT mkiTxa:

“xom sakmao siwynarea aq?”

vaRiare, rom Zalian momwonda es adgili. skamze davjeqiT da berma Cvens Soris dadga sasanTle. me movuyevi
imis Sesaxeb, rac mawuxebda evropaSi wamosvlis pirveli dRidanve:

“me ebrauli ojaxidan var da pativs vcem Cemi winaprebis tradiciebs. babuaCemi Zalian religiuri iyo, da aman
didi gavlena moaxdina Cemze. Cemi mogzaurobebis dros Toradan da kabaladan viRebdi STagonebas da
sibrZnes. amasTan sulis siRrmemde SemZra iesos swavlebam, misma sibrZnem, TanagrZnobam da
RmerTisadmi siyvarulma”.

me SesamCnevad vnerviulobdi, radganac pirvelad vsaubrobdi Riad am Temebze, magram berma mzeriT
gamamxneva, da me ganvagrZe:

“Cven viciT istoriidan, Tu rogor devnidnen qristianebi ebraelebs. zogierTi qristiani ver itans ebraelebs da brals
sdebs imaSi, rom maT mokles ieso. me TviTonac momixda msgavsi braldebebis mosmena. zogierT ebraels ki,
Tavis mxriv, sZuls qristianebi da ar aRiareben iesos”.

mowolilma mogonebebma maiZula cota xniT gavCumebuliyavi. Semdeg vkiTxe:

“ebraelebsac da qristianebsac erTi da igive RmerTi uyvarT. ratom aqvT amxela siZulvili erTmaneTis mimarT? da
xom ar vRalatob iudeur rwmenas, roca gulwrfelad vaRiareb iesos?”

berma xelze xeli damado. mzera cisken aRapyro, TiTqos saWiro sityvebs eZebda, Semdeg ki Tvalebi daxuWa.
momibrunda da warmoTqva:

“Svilo Cemo, arsebobs mxolod erTi RmerTi. yvela religia aswavlis, rogor gviyvardes igi da rogor davemorCiloT
mas. mxolod mcired morwmuneoba, egoizmi an ZalauflebisTvis da gavlenisTvis brZola aiZlulebs adamianebs
erTmaneTTan brZolas zedapiruli Teologiuri gansxvavebebis gamo. im ormocdaaTi wlis manZilze, romelic
locvas, fiqrs da gaWirvebulebze zrunvas movaxmare, gavacnobiere, rom sxvadasxva adamians RmerTisadmi
siyvaruli sxvadasxva gziT exsneba. yovel religiaSi arian wmindanebi, romlebic sicocxles ar iSurebdnen RmerTis
siyvarulis mopovebisaTvis da msxverplad swiravdnen sakuTar Tavs sxvebis keTildReobisTvis”.

beri dafiqrda. nikapze xeli moisva da da akankalebuli mRelvare xmiT warmoTqva:

“me mjera ieso qristesi – RvTis Zisa, Cemi mxsnelisa. albaT aseTia RmerTis ganzraxva – STaagonos RvTisnieri
iudevelebi Cemi religiisgan gansxvavebuli religiiT”.

igi saubrobda imaze, rom mosec da winaswarmetyvelebic gvaswavlidnen, rom gvyvareboda RmerTi mTeli guliT,
suliT da gonebiT. amasve aswavlida iesoc. igi am mcnebis aRsasruleblda movida da ara Sesacvlelad.

“maSin ra aqvT morwmuneebs erTmaneTSi gasayofi? – ganagrZo berma. – SeiZleba mogveCvenos, rom gza
bevria, magram mizani yvela SemTxvevaSi erTia – RmerTis sasufeveli. mxolod utvino adamianebi moZebnian
amaSi winaaRmdegobebs”. man Tavze gadamisva xeli da miTxra: “nu Relav Svilo Cemo. mTavaria, rom
gulwrfeli xar. RmerTi Tavad dagayenebs WeSmarit gzaze”.

am sityvebma Cemi guliSeZra.

***

meore dRes me da harim movinaxuleT monasteri, romlis sardafSic berebi TavianTi winamorbedebis neStebTan
erTadmeditirebdnen. miwisqveSeTis zogierT oTaxSi Tavis qalebis da ConCxebis mTebi aRmarTuliyo, zogierTSi
ki adamianTa ConCxisgan gakeTebuli aveji da sasanTleebiaRmovaCineT, aseve narCenebisgan saguldagulod
gamofenili yvavilovani ornamentebi. Cven vTxoveT erT-erT bers, rom aexsna Cvens mier danaxuli.

“Cven aq sxeulis warmavalobaze da mijaWvulobaTa amaoebaze vmeditirebT. es gvexmareba xorcis cdunebebis

gadalaxvaSi da RmerTis sasufevelis mfarvelobis mopovebaSi”. – gvipasuxa berma.

yuradRebiT vusmendiT. kidev ufro Rrmad CavediT da beris sutanebSi gamowyobili ConCxebis mTeli grova
davinaxeT. isini miuTiTebdnen warweraze: “odesRac iseTebi viyaviT, rogorc Tqven. mova Jami, da Tqvenc
iseTebi gaxdebiT, rogorc Cven”.

***

miuxedavad miRebuli sulieri gamocdilebisa, materialuri samyaro Zveleburad mizidavda. erTxel, romSi me da
hari wignebis maRaziaSi SevediT. xSirad davdiodiT wignebis maRaziebSi raime sainteresos povnis imediT.
amjerad Cemi yuradReba miipyro wignma “rogor davukraT bluzi harmonikaze”. gadavfurcle da aRmovaCine
gakveTilebi, am Janris udidesi masterebis stilSi. aseve simRerebi Cemi usayvarlesi Semsruleblebis repertuaridan:
“soni boi” uiliamsoni, liTl uolteri, haulin vulfi, jimi ridi, slim hapro, soni teri, junior uelsi, jon meili, pol baterfildi
da sxvebi. es TviTmaswavlebeli Zalian gamomadgeboda mogzaurobis dros, magram mis Rirebulebasver
Sevwvdebodi. meore mxriv ki rodisRa vipovidi aseT wigns?

da aq Cemma miwierma bunebam imarjva. gavixed-gamovixede, wigni Jiletis qveS SevCurTe da maRaziidan
gamovedi. roca banakSi davbrundiT, Cemi monapovari haris vaCvene. man Cemi saqcielis gamarTlebis niSnad
gamiRima.

ramdenime dRis Semdeg wminda petres bazilika movinaxuleT da movxvdiT qadagebaze, romelsac Tavad papi
kiTxulobda. mTeli dRe romSi vseirnobdiT, sanam lamaz eklesias ar mivadeqiT. momrgvalebuli kuTxeebi da
sanTlis rbili ganaTeba gamoqvabuls amsgavsebda mas. Zvelebur skamebze movTavsdiT da erTi saaTi locvebsa
da meditaciaSi gavatareT. mogvianebiT, roca gzad mimavali manqaniT romeliRac gzajvaredins mivaRwieT,
harim amayad maCvena xis jvarcma. me xelSi aviRe jvarcma da gavocdi misi silamaziT.

“saidan gaqvs?” – vkiTxe me.

“im eklesiis aRsarebis kabinidan”, - mxiarulad mipasuxa harim.

“ra?! – aRSfoTebulma davubrune jvarcma. – Sen es RvTis taZridan moipare? rogor SegeZlo? mrcxvenia Sens
magivrad!”

haris Tvalebic aseve aRSfoTebisgan aenTo:

“manq, Sen rogor meubnebi amas! Sen ar moipare harmonikaze dakvris TviTmaswavlebeli? kargia farisevloba”.

is marTali iyo. Sercxvenilma ar vicodi ra meTqva. haris gansjis ufleba ar mqonda, magram raimes gamoTqma
mWirdeboda:

“diax, me movipare TviTmaswavlebeli. magram movipare ara wminda adgilidan, aramed maRaziidan, sadac
saqonels hyidian da amisgan mogebas naxuloben”.

am sityvebma hari kidev ufro aRaSfoTa da mrisxaned SemewinaaRmdega:

“Senc kargad ici, rom eklesia – erT-erTi yvelaze momgebiani sawarmoa msoflioSi, romelic miliardobiT dolars
gamoimuSavebs! xolo wignebis maRazia albaT vinme morwmune adamians ekuTvnis, romelic Zlivs sazrdoobs
am saqmiT”.
sanam vkamaTobiT, Cens garSemo usqmurebis brbo Seikriba da avtomobilebic ki gaCerdnen. xmas vZabavdi da
vcdilobdi gzad mimavali avtobusebis xma gadamefara:

“iqneb marTali xar. magram am eklesiaSi RmerTisadmi vloculobdiT, da ar SemiZlia Seveguo imas, rom jvarcma
moipare iqidan. Zalian gTxov, daabrune Tavis adgilas, Tundac Cemi gulisTvis”.

hari aRar brazobda da Serigebis niSnad gamiRima. gadamexvia, patieba mTxova da jvarcmis dabrunebaze
damTanxmda.

“Senc mapatie, hari. vici, rom ar viyavi marTali, magram Zalian madlobeli var Seni”.

me da hari eklesiaSi davbrundiTYda Tavis adgilas davabruneT moparuli jvarcma. roca Cveni tyis banakamde
mivaRwieT, ukve Rame iyo. siciliT vixsnebdiT Cvens kamaTs da mivediT daskvnamde, rom aman mxolod
gaamyara Cveni megobroba da erTguleba erTimeoresadmi. zurgze viweqi saZile tomaraSi da varskvlavebs
vucqerdi, ver viZinebdi. me fariseveli var. iesoc Cemnairma farisevlebma gaakres jvarze. ra simdablea – iqadago
is, rasac Tavadve ar mihyvebi. siCume haris xmam daarRvia. TiTqos Cemi fiqrebi waikiTxa:

“manq, Zalian gTxov, ar daabruno eg wigni. yvelas Zalian mogvwons, roca axal simRerebs ukrav”.

es wigni manmade mqonda, sanam yvela axali simRera ar viswavle. romidan Cveni gamgzavrebis dRes movnaxe
is wignebis maRazia da SeumCnevlad davabrune im Taroze, saidanac aviRe.

romSi, iseve rogorc sxva qalaqebSi, sanapiroze amoviCemebdi xolme sayvarel adgils. tibrosis meore napirs
gavcqerodi da vfiqrobdi imaze, rom es mdinare iyo mowme romis imperiis aRmavlobisa da dacemisa. Taobebi
midiodnen, civilizaciebi erTmaneTs cvlidnen, da romis diadi Senobebi nangrevebad iqceodnen. xolo tibrosi
uSfoTvelad miedineboda. me mis sibrZnesTan Tanaziareba msurda. vakvirdebodi mdinares da vixsenebdi im
sixaruls da usiamovnebebs rac italiaSi gadamxda. Cems mexsierebaSi amotivtivda jimis gaqurdva da Seufasebeli
dalocva, romelic santa-maria-del-fioreSi miviRe. Semdeg Cemi fiqrebi mSvenier da naz angelozTan, irenTan
dabrundnen, romelic dabrkolebad CavTvale Cems sulier gzaze. tibrosis talRebis xmaSi franciskaneli beris
brZnuli sityvebiCamesmoda. Cemda sasircxvilod, gamaxsenda, rogor movipare wigni, Semdeg ki farisevlurad
davadanaSaule qurdobaSi Cemi saukeTeso megobari. yvela am movlenaSi RmerTis xels vgrZnobdi, romelic
cxovrebis Zvirfas gakveTilebs maZlevda. talRebi napirs askdebodnen, me ki wminda francisko asizelis
cxovrebaze vfiqrobdi. axalgazrdobaSi mas keTrovanebis eSinoda da yvelanairad gaurboda maT. magram erTxel,
Sexvda ra keTrovans, cvlileba igrZno Tavis gulSi. RmerTis wyalobiT Rrma TanagrZnobiT ganimsWvala
avadmyofis mimarT da monaniebis SegrZnebiT xelze akoca mas. amis Semdeg franciskom keTrovanebze zrunva
itvirTa da yvelanairad exmareboda maT. Zalian mominda asiziSi, mis samSoblo mxareSi wasvla.

haris ramdenime dRiT davemSvidobe da asizis mosanaxuleblad gavemgzavre. davdiodi im adgilebSi, romelic
wminda franciskos ukavSirdeboda da misi cxovrebis Sesaxeb vkiTxulobdi. igi mdidari vaWaris Svili iyo da
axalgazrdobaSi sabrZolo laSqrobebSi monawileobda. TumcaRa 1205 wels, roca man locvebi aRavlina wminda
damianes taZarSi, iesom eklesiis jvarcmidan mimarTa mas:

“francisko, nuTu ver xedav, rom Cemi saxli ingreva? wadi, SeakeTe igi Cemi gulisaTvis!”

am gamocxadebam mTlianad Secvala misi cxovreba. francisko siRatakesa da morCilebaSi cxovrobda, RmerTis
msaxurebas miuZRvna Tavi da mravali adamiani gaxda misi mimdevari. ramdenime dRe gavatare wminda
damianes taZarSi, da vfiqrobdi im saswaulebriv cvlilebaze, romelic wminda franciskom ganicada. movinaxule
saxli, sadac man Tavisi bavSvoba gaatara da vnaxe sacavi, sadac mamam daamwyvdia imis SiSiT, rom misi Svili
miwier cxovrebas ganudgeboda, magram deda danebda franciskos mudaras da tyveobidan gaanTavisufla Svili.
aseve movinaxule angelozebis dedoflis eklesia, sadac man Tavisi qadageba daiwyo da sadac ukanaskneli sunTqva
amouSva. romSi, harisTan, wminda franciskos magaliTiT, misi gandegilobiT, TanagrZnobiT da RmerTisadmi
eqstatiuri siyvaruliT STagonebuli davbrundi.

რომიდან ავტოსტოპით გავემგზავრეთ ნეაპოლში, იქიდან კი ლეგენდარულ პომპეიში. მე გამაოგნა

იმან, რომ ვეზუვის ამოფრქვევამდე ეს იყო ლამაზი და აყვავებული ქალაქი. ახლა კი, ათასწლეულის
შემდეგ, ძველი ცივილიზაციის ნანგრევებზე დავაბიჯებდით და გაკვირვებულნი ვუმზერდით
არქეოლოგიურ ძეგლებს. ფერფლსა და გამაგრებულ ლავაში მშვენივრად შემონახულიყო ხალხის და
ცხოველების სხეულთა ანაბეჭდები. ლავის ნაკადებმა დააკონსერვეს შენობები, გზები და ყოფითი
ნივთები.

ამ სანახაობამ დამაფიქრა. რას გვასწავლის პომპეის ტრაგედია? იმას, რომ უბედურება შეიძლება
ნებისმიერ მომენტში შეგვემთხვეს. თვითდამშვიდებულ მდგომარეობაში ვერ ვაცნობიერებთ
მატერიალურის წარმავალობას. მე გამახსენდა შავი ჭირი, რომელმაც ევროპა დააცარიელა, ატომური
ბომბი, რომელმაც ჰიროსიმა გაასწორა მიწასთან, მიწისძვრები და ხანძრები, რომლებმაც მთელი
ქალაქები გაანადგურა ამერიკაში. კაცობრიობის ისტორიის განმავლობაში ბუნების ძალები
პერიოდულად ყველაფერს გვართმევენ. რატომ უნდა გადავდოთ ცხოვრების აზრის ძიება
მომავლისთვის? ახლა – სწორედ რომ ამის დროა.

ვეზუვის ამოფრქვევასავით, რომელმაც ნანგრევებად აქცია მთელი ქალაქი, ჩემი გულის სიღრმიდან
ამოიფრქვა მტკიცე გადაწყვეტილება სულიერი გზით სიარულისა და ყველაფერი დანარჩენი ჩემი
წარსულის ფერფლით დაფარა.

Tavi meoTxe

pompeidan saporto qalaq brinZiniSi CavediT, iqidan ki ukanaskneli fuliT berZnul kunZul korfumde (kerkirumde)
CavaRwieT, romelic homeross Tavis “odiseaSi” aqvs moxseniebuli. korfuze yoveldRe marto davxetialobdi
zeTisxilebs Soris, romlebic zRvis Tavze, mTis ferdobebze xarobdnen. broweulis xis qveS damjdari zRvas
gavcqerodi “cvlilebebis wigniT”, “bhagavad-gitaTi” an bibliiT xelSi, da vcdilobdi, rom rac SeiZleba meti codna
mimeRo sxvadasxva maswavleblebisgan. zRvis saRi qari filosofiur ganwyobaze mayenebda da fiqrebSi
CaZirvaSi mexmareboda.

Semdgom materikze gadavinacvleT da avtostopiT aTenisken gavemgzavreT. gzaSi isev da isev mxiblavda
evropis bunebis, aseve misi macxovreblebis enaTa da CveulebaTa mravalferovneba. CemTvis, amerikis Sua
dasavleTis warmomadgenlisTvis, es yvelaferi siaxle iyo. gamudmebiT cvalebadi peizaJi fanjrebs miRma fiqris
ganwyobaze mayenebda. bavSvobidan miveCvie yvelafris im kulturis TvalTaxedviT Sefasebas, sadac Tavad
viyavi aRzrdili. sainteresoa, saidanaa CvenSi, adamianebSi, es Rrmad fesvgadgmuli midrekileba, vigrZnoT Cveni
upiratesoba garSemomyofebze – nacionaluri, rasobrivi, religiuri an socialuri? sakuTar Tavs normalurebad vTvliT,
xolo danarCen adamianebs ucnaurebad, an Cvenze CamorCenilebad. es zizRnarevi damokidebuleba sxvebisadmi,
maTze upiratesobis SegrZneba, warmoSobs fanatizms da autanlobas da xdeba mizezi siZulvilisa, SiSisa,
eqspluataciisa da omebisa. me SevTxovdi RmerTs, rom Cems mogzaurobas daenaxvebina CemTvis, Tu rogor
gansxvavebulad aRiqvamen sxvadasxva kulturis adamianebi garesamyaros da RmerTs, da saSualeba moeca, rom
simpaTiiT ganvsmWvaluliyavi samyaros aseTi xedvisadmi. aTenidan werili gavagzavne saxlSi. masSi vyvebodi
imaze, Tu sad vimyofebodi, Tu ramdeni ram momca am mogzaurobam da rogor momenatrnen Cemi ojaxis
wevrebi. siTamame ar myofnida meRiarebina, rom kolejSi swavlis dawyebis droisTvis ver davbrundebodi, da
saerTod ar vicodi rodis davbrundebodi.

aTenSi me da hari gansakuTrebiT iman gagvaoca, rom quCebSi avtomatiani policielebipatrulirebdnen. Canda,
rom am situaciaSi jobda studentur saerTo sacxovrebelSi gagveTenebina da ara Ria cis qveS, magram
samwuxarod fuli ar gvqonda. amitom gadavwyviteT cota fuli gveSova da saxelmwifo donorul punqtSi sisxli
CavabareT. CvenisTana mogzaurebi xSirad iyenebdnen fulis Sovnis aseT SesaZleblobas. im dros sisxlis
asaRebad primitiul da mtkivneul meTods iyenebdnen: donors qamrebiT abamdnen sawolze da sisxls didi SpriciT
uRebdnen venidan. roca es gagvikeTes, kinaRam goneba davkargeT. sisxlis Cabarebis Semdeg donori erT Wiqa
forToxlis wvens iRebda da kidev naxevar saaTs eqimis meTvalyureobis qveS atarebda. da mxolod mas Semdeg,
rac eqimi donoris damakmayofilebel mdgomareobaSi darwmundeboda, mas fuls uxdidnen. hoda me da haric
velodebodiT eqimis daskvnas da xelis tkivilisgan vitanjebodiT. tanjvis gamomxatveli grimasiT harim Zlivs
amoiluRluRa:

“modi sxva dros fulis Sovnis sxva wyaro vipovoT”.

gavixed-gamovixedeT da davinaxeT frangi, futliarSi gitariT, romelic CvensaviT tkivilisgan imanWeboda. cota
moSorebiT Sveicarieli biWi ijda violinoTi, romelic aseve futliarSi ido. isic mtkivneul xels izelda. me ki rogorc
yovelTvis Sarvlis qamarze harmonika mqonda damagrebuli. Cveni mzera erTmaneTs Sexvda da usityvod
wavikiTxeT erTmaneTis azrebi.

gairkva, rom Sveicarieli bavSvobidan swavlobda klasikur violinoze dakvras, magram mozardobis asakSi rokma
da bluzma gaitaca. frangi Tavidan klasikur flamengos swavlobda, Semdeg ki folkze gadavda. fuli aviReT da
erTad gavediT quCaSi. ansambli mzad iyo da iqve daviwyeT veluri bluz-improvizaciebi “rva mervedze”.
musikam maSinve moizida gamvlelebi da male garsmTeli brboSemogvertya. harim erT-erT gamvlels qudi
sTxova, ramdenime moneta Caagdo da ritmulad aaJRriala. xalxs ise moewona Cveni gamosvla, rom drahmebi
(berZnuli monetebi) erTi-meoris miyolebiT cvioda qudSi. warmatebiT frTaSesxmulebi, procesiiT gavemarTeT
quCaSi da erT grZel simReras vukravdiT. xalxi cekviT mogvyveboda. roca gzajvaredinze gavCerdiT, monetebi
qudSi aRar eteoda.

erTmaneTSi gaviyaviT Cveni pirveli monapovari da saerTo sacxovrebelSimovTavsdiT. meore dRes

pupularulebma gaviRviZeT. sadac ar unda wavsuliyaviT, maSinve gars Semogvexveodnen xolme momRimari da
xelebgaSlili berZnebi. maT mTeli guliT Segviyvares. Cven vukravdiT da vukravdiT, da ar gvjeroda, rom aseTi
ramec xdeboda. romelime moedanze gavCerdebodiT xolme da sxvadasxva kompoziciebs vasrulebdiT. moxucebi
taSs ukravdnen, mozardebi cekvavdnen, ufro patarebi xtunaobdnen, xolo dedebi musikis taqts ayolilni TavianT
Cvil bavSvebsaqanavebdnen. yvela iRimeboda am mzian dRes, qudi kvlav ivseboda drahmebiT, da uceb brbo
gaifanta Cven ki saxeSi avtomatebis lulebi mogviSvires. musika Sewyda da policielebis konvois TanxlebiT
ganyofilebaSi wagviyvanes. iq mTeli fuli wagvarTves, rac qudSi iyo, da gagvafrTxiles, rom aRarasodes
dagverRvia kanoni. ase, TiTqmis ar dawyebuli, damTavrda Cveni profesionaluri musikosebis kariera.

Cven SevZeliT policiisgan gadagvemala garkveuli Tanxa, da sulieri praqtikisTvis SedarebiT wynari adgilis
ZiebaSi kretaze gamgzavreba gadavwyviteT. saxelganTqmul kunZulze boraniT gadavediT. iraklionis portidan
kunZulis samxreT kidemde avtobusiT CavediT. iq vipoveT adgili, romelmac gagvaoca Tavisi mkacri da veluri
silamaziT. kldovani sanapiro, gemebisTvis miudgomeli, savse iyo Cqari nakadulebiT, Rrma xeobebiT da qviSis
sanapiroebiT. mTian ferdobebze mcxunvare mzis qveS Txebi daxetialobdnen. aqamde arasodes menaxa amdeni
gamoqvabuli. erT-erT maTganSi, romlidanac xmelTaSua zRvis xedi iSleboda, davbanakdiT. es samoTxismagvari
adgili idealuri gaxldaT meditaciisTvis, locvisTvis da marxvisTvis. yovel dilas, ganTiadamde mTazeavdiodi,
sadac vmeditirebdi da vloculobdi, da ase grZeldeboda saRamomde. qvemoT, gamWvirvale zRvis wyals
vuyurebdi, da Cemi mizani gasxivosnebis mopovebisa – kidev ufro Zlieri da mtkice xdeboda. haric meditirebda –
oRond qvemoT, zRvasTan. saRamos gamoqvebulSi vbrundebodiT da puris natexiT gamovdiodiT mTeli dRis
marxvidan. gamoqvabulis qvis iatakze viweqiT da dRis ganmavlobaSi miRebul gamocdilebebs vuziarebdiT
erTmaneTs.

ase WvretaSi gadioda kvirebi. amasobaSi meditaciam da locvebma Cemi sulieri miswrafebebis naperwkali
mogizgize cecxlad aqcia. vijeqi mTis wverze da vakvirdebodi, rogor iwveboda am cecxlSi Cemi warsuli.
meCveneboda, rom RmerTisadmi swrafva Signidan mwvavda da Sepyrobilad maqcevda.

beds undoda, rom kvlav gaurkvevlobaSi aRmovCeniliyavi. SemeZlo imad davrCeniliyavi, vinc viyavi, - amerikel
biWad SeZlebuli ojaxidan, romelsac koleji unda daemTavrebina da diplomi aeRo, magram amis nacvlad
kontrkulturam gaitaca, - da SeeZlo sxva gza aerCia, romelsac gaurkvevlobisken mihyavda da did cvlilebebs
uqadda.

me meSinoda. mesmoda, rom vakeTebdi arCevans, romelic mTlianad Secvlida Cems cxovrebas, magram Cemi
SeCereba ukve SeuZlebeli iyo. azrze ar viyavi, saiT mivyavdi beds, magram mtkiced mjeroda: Tuki mudam win
vivlidi, sul sxva cxovrebas movipovebdi da sul sxva adamianad viqceodi. amisaTvis ki yvelaferi unda
mimetovebina, rac warsulTan makavSirebda.

dRe mTavrdeboda. mzis wiTeli disko zRvaSi eSveboda da lalisfer sxivebs hfenda mocekvave talRebs. mTebi
oqrosaviT brwyinavdnen, da cac moyviTalo, vardisfer, forToxlisfer da lurj saRebavebSi icvlida ferebs. uceb
Cemi gulis siRrmeSi xma gaisma, rbili, magram Zalian damajerebeli:

“gaemgzavre indoeTSi!”
ratom indoeTSi? – vifiqre me. – is xom Zalian Sorsaa aqedan. me xom TiTqmis araferi vici indoeTis Sesaxeb.
Tanac fuli ar mqonda da verc ki warmovidgendi ra SememTxveoda aseTi mogzaurobis dros. arada darwmunebuli
viyavi, rom es xma gulidan, RmerTs ekuTvnoda. adrec mqonia situaciebi, roca RmerTis axlos yofnas vgrZnobdi
an sindisis qenjnas ganvicdidi, Tuki Cemi qcevebi misgan maSorebda. magram rac axla SememTxva, sul sxva
iyo. me Cemi gulidan uxmo xma gavige; es ar iyo Cemi Wkuis xma. me mivxvdi, rom RmerTma mipasuxa
locvebze, romlebSic vTxovdi, gza eCvenebina.

mwuxris Jami dadga. fiqrebSi CaZiruli mTidan veSvebodi da meCveneboda, rom yoveli Cemi nabiji sanukvar
ocnebasTan maaxloebda. gamoqvabulSi hari damxvda, romelic ijda da meditirebda. sanTeli yviTel Suqs hfenda
Cveni TavSesafaris kedlebs da Wers.

gamoqvabulis SesasvlelTan davjeqi da cas Sevcqerodi. ramdenime wuTSi siCume davarRvie:

“hari, dRes raRac araCveulebrivi SememTxva”.

harim gaocebulma gaaxila Tvalebi da wamoiZaxa:

“marTla? mec”.

“momiyvebi?”

caze pirveli varskvlavebi akiafda. hari maT Sexeda da Tan Tqva:

“mzis Casvlisas xma gavige”.

“daujerebelia! da ra giTxra xmam?”

“man miTxra, - Tqva harim xmadabla, - “gaemgzavre israelSi””.

me piric ki davaRe gakvirvebisgan:

“ra? – aRfrTovanebisagan akankalebuli haris mivuaxlovdi. mosmenils Cemi goneba ver iazrebda. “gaemgzavre
sad?!”

“israelSi. Sen ra, ar gjera Cemi?”

vecade Tavi xelSi ameyvana.

“saqme imaSia, rom mzis Casvlisas mec gavige xma”.

harim sixaruliT wamoiZaxa:

“ra magaria! anu erTad wavalT israelSi!”

“ara hari, - waviCurCule me, - xmam miTxra: “gaemgzavre indoeTSi””.

“indoeTSi?!” –iyvira harim.

siCume Camowva. arc erTs ar SegveZlo sityvis warmoTqma. varskvlavian cas SevcqerodiT.

bolos xmadabla vTqvi: “me mzad var”.

gamoqvabulSi Zalian Camobnelda. mxolod sanTlis ali cimcimebda. me Cems saukeTeso megobars mivubrundi:

“xval mivemgzavrebi. SeiZleba samudamod vSordebiT.”

didxans vijeqiT Cumad. Semdeg harim daarRvia siCume:

“aqedan indoeTamde aTasobiT kilometria, da gza axlo aRmosavleTis udabnoze gadis”.

kedelze sanTlis alis mousvenari Crdilebi TamaSobdnen.

“Zalian saxifaTo gzaa. es araa saxumaro. Tan araferi gaqvs, manq. es ukve cxovrebis azris Zieba aRaraa – es
TviTmkvlelobaa. Zalian gTxov, ar iCqaro. modi jer israelSi wavideT, fuli viSovoT, Semdeg ki erTad wavideT
indoeTSi”.

wuTebi iweleboda. haris sityvebze davfiqrdi, magram Sinagani Zaxili ar sustdeboda.

“hari, me darwmunebuli var, rom RmerTi meZaxis. ar SemiZlia mocda”.

mis TvalebSi mRelvarebam gaielva.

“da rogor CaaRwev iqamde, manq?”

“Tu avtostopiT sul aRmosavleTisken vivli, maSin roca iqneba CavaRwev im qveyanamde, sadac Cems locvebze
pasuxs miviReb”.

haris esmoda, rac xdeboda Cems gulSi. cremli Camougorda yvrimalze da wverebSi miimala.

“Sens daniSnulebas unda mihyve, - CaiCurCula man. – me viloceb SenTvis”.

sanTeli Caiwva da iatakze davweqi. mRelvarebisgan didxans ver viZinebdi. mxolod varskvlavebs vumzerdi da
vfiqrobdi, Tu ras miqadda momavali.

ganTiadis dadgomisTanave gamgzavrebisTvis momzadeba daviwye. harim avtobusis gaCerebamde mimacila.

mosalodneli ganSorebisgan damwuxrebulni videqiT ramdenime glexTan erTad da avtobuss velodiT.
bavSvobidan me da hari iseT Zmur siyvaruls ganvicdidiT erTmaneTisadmi, romelic Zalze iSviaTad gvxvdeba
TviT saukeTeso megobrebs Sorisac ki. erTad gaviareT mistiuri cvlilebebi, romlebic cxovrebam mogvimzada,
erTad vtkbebodiT varskvlavebiT heilend parkSi, kaliforniis hipebis banakebSi, Cvens kolejSi floridaSi da sxva
mraval adgilas evropaSi. erTad vmsjelobdiT, Tu ratom sZulT adamianebs erTmaneTi, ratom xocaven
erTmaneTs, da erTad gamovdiodiT protestiT vietnamis omisa da SavkanianTa diskriminaciis winaaRmdeg.
vocnebobdiT samarTlianobaze da msoflioze, romelic siZulvilisgan Tavisufali da musikiT savse iqneboda. Cveni
mogzaurobis dros, ufro metad gavxdiT erTmaneTze damokidebulni. magram axla gardamtexi momenti dadga.
roca Zveli avtobusi janjRariT mogviaxlovda, mominda, rom harisTvis raime Zvirfasi meCuqebina. ar vicodi ra
meqna da am dros goneba gaminaTda: Cemi Zveli Savi Jileti gavixade da haris gavuwode. ukanaskneli
ramdenime weli es Jileti Cemgan ganuyreli iyo. Cems nacnobebs Cemi warmodgenac ki ar SeeZloT am Jiletis
gareSe. is Cemi gagrZeleba iyo da yvelaze Zvirfasi ram maT Soris, rac gamaCnda.

“Seni Jileti!” – wamoiZaxa harim.

im momentSi qaris mier atacebul or foTolad vgrZnobdiT Tavs, da ar vicodiT saiT mivyavdiT qars. erTmaneTs
xeli CamovarTviT, Semdeg ki gamomSvidobebis niSnad gadavexvieT. sakuTar Tavs vebrZodi, rom mowolili
grZnobebisgan ar avtirebuliyavi da vTqvi:

“vin icis, iqneb RmerTma inebos da kidev SevxvdeT”.

me avtobusSi Cavjeqi. roca igi daiZra, Semovbrundi. hari marto idga da mzeriT macilebda. vicodi, rom misTvis
Cemi Jiletis datoveba warsulis da awmyos datovebasac niSnavda. axali cxovreba iwyeboda. am dRidan
gadavwyvite uari meTqva Cems metsaxel “manq”-ze da warvdgeniliyavi saxeliT, romelic dabadebisas miviRe –
riCardi. winaTgrZnoba mqonda, rom mogzauroba idumal indoeTSi Cemi WeSmariti “me”- sken mogzauroba
iqneboda.

Tavi meeqvse

iraklionSi, kretas CrdiloeT portSi, me vipove meTevze, romelic aTenSi wayvanazedamTanxmda. roca navi napirs
moswyda, meTevzisgan moSorebiT movewyve da talRebis cqera daviwye. Cemi Wkua boboqrobda, rogorc zRva
Sturmis dros. azrze ar viyavi win ra meloda. cxrameti wlis viyavi da arasodes Sevxvedrilvar indoelebs. gagonili
mqonda, rom indoeTi sadRac aRmosavleTiT mdebareobda, magram konkretulad sad da ramdenad Sors –
miaxloebiTac ki ar vicodi. aranairi ruqa Tan ar mqonda. skolaSi swavlis periodSi indoeTi warmomedgina
gvelebis momTviniereblebis qveyanad, sadac siRatake, avadmyofobebi da Warbi dasaxlebuloba batonoben.
mogvianebiT, roca cxovrebis yvelaze didi saidumloebebis gasaRebebis Zieba daviwye, gavige, rom indoeTi
religiis, iogebis da udidesi wmindanebis samSoblod iTvleboda. mzad viyavi am wmindanebTan Sesaxvedrad?
amasTan, ara rogorc turisti an eqskursanti, aramed rogorc umaRlesi WeSmaritebis maZiebeli?

aTenSi SemaSinebeli informaciis niaRvari dametaka. aRmoCnda, rom indoeTSi mosaxvedrad TurqeTis
gadakveTaa aucilebeli. TurqeTSi namyofi mogzaurebi ki mafrTxilebdnen: “stambulis Sav bazarze donorul
sisxlze nadiroben. karg safasurs dagpirdebian sisxlis Cabarebis sanacvlod, Semdeg ki dagabamen, mTel sisxls
gamogwoven, gvams ki Sav zRvaSi gadaagdeben”.

sxvebi amatebdnen: “stambulis getoebi banditebiTaa savse, romlebic yoymanis gareSe gamogWrian yels erTi
liris gulisTvisac ki”.

magram radganac mtkiced gadavwyvite wasvla, vcdilobdi yuri aravisTvis damegdo.

roca saerTo sacxovrebelSi vikiTxe indoeTisken mimavali saxmeleTo marSrutis Sesaxeb, aqac ecadnen rom
gadaeTqmevinebinaT Cemi ganzraxva. evropeli turistebis jgufi gars Semomertya: “gagiJdi? Sen ra, gazeTebs ar
kiTxulob?”

viRacam cxvirwin inglisuri gazeTiamifriala. “TurqeTi qoleris epidemiam Seipyro”, - naTqvami iyo saTaurSi.

“indoeTSi mxolod TurqeTis gavliT SeiZleba moxvedra”.

TurqeTSi marTlac qolera boboqrobda. amaze saubrobda evropis yvela sainformacio saSualeba. aseT situaciaSi
avtostopiT mTeli qveynis gavliT mogzauroba marTlac sigiJe iyo.

mogzaurebs Soris, romlebsac gzas vekiTxebodi, aRmoCnda ori, romlebic CemsaviT indoeTSi apirebdnen
wamosvlas. erTs jefi erqva. es iyo amerikeli san-diegodan, oci wlis, maRali da aTleturi aRnagobis, kvadratuli
ybebiT da masiuri cxviriT. saguldagulod ukan gadavarcxnili qera Tma TiTqmis mxrebamde swvdeboda.
SavCarCoiani saTvaleebis miRma cisferi Tvalebi imzirebodnen. miuxedavad imisa, rom jefi uxeSad
gamoiyureboda, sinamdvileSi igi uCveulo mSvidobismoyvareobiT gamoirCeoda. CemsaviT isic cxovrebis azris
saZebnelad modioda indoeTSi. mokrZalebuli da mxiaruli, jefi erT-erTi yvelaze sasiamovno adamiani iyo maT
Soris, vinc aqamde Semxvedroda.

Cemi meore Tanamgzavri, remsi, ocdaTxuTmeti wlis wiTurTmiani avstralieli, Tavis cxovrebaSi ukve
mravlismnaxveli mogzauri iyo. man ukve moaswro avtostopiT mTeli evropis da aziis gadakveTa. miuxedavad
mkacri gamometyvelebisa, remsi sikeTiT da keTilSobilebiT gamoirCeoda. igi im simwifes da sibrZnes flobda,
romlebic ase gvaklda me da jefs. miuxedavad imisa, rom riCardad warvadgine Tavi, mogzaurTa wreSi ukve
micnobdnen rogorc manqs, amitom jefi da remsic ase meZaxdnen.

Cven samTagan fuli mxolod jefs hqonda. zurgCanTidan puri, kunJutis zeTi, Spinati, pomidori da yveli amoiRo
da farTe RimiliT gviTxra:

“me arc ise bevri maragi maqvs, magram siamovnebiT gaviyof mas TqvenTan erTad”.

bavSviviT uxaroda, swrafad moamzada gemrieli sauzme da sam porciad gaanawila. buterbrods msuye lukma
moakbiCa da aseTi sityvebiT mogvmarTa:

“amis Semdeg ki qamris mWidrod moWera mogviwevs. mzad xarT, biWebo?”

me da remsim buterbrodebis ReWviT Tanxmobis niSnad Tavi davuqnieT.

es xdeboda saerTo sacxovreblis vestibiulSi, sadac Cven samni indoeTSi gamgzavrebis dawyebas avRniSnavdiT.
Semdeg TurqeTis saelCos mivakiTxeT, raTa gagvego, daketili xom ar iyo sazRvari. saelCoSi dagvarwmunes,
rom sazRvari Riaa da vizebi meore dResve aviReT.

TurqeTSi mosaxvedrad, Tavidan avtostopiT CavaRwieT bibliur qalaq salonikamde, sabrZneTis CrdiloeT napiras,
iqidan ki gavemgzavreT kipiSi, qveynis yvelaze ukidures Crdilo-aRmnosavleT nawilSi. dReebi gadioda, Cven ki
verafriT vaxerxebdiT gzad mimavali avtomobilis daWeras. amitom TurqeTis sazRvramde, romelic evropas da
azias hyofda da marixuanisa da heroinis miwodebis mTavari arxi iyo axlo aRmosavleT da samxreT-aRmosavleT
aziidan, fexiT mogvixda CaRweva. gamSvebi punqti dasaxlebuli adgilebisgan moSorebiT idga. misken mimavali
gza sasazRvro RobiT wydeboda, romelic Tavisi SesaxedaobiTve ukve kargs arafers gviqadda. ekliani mavTulebis
rgolebiT daxunZluli, igi horizontidan horizontamde gadaWimuliyo. sazRvars avtomatebiT SeiaraRebuli berZeni
jariskacebi icavdnen. yvelaze axlo myofs remsi miuaxlovda da hkiTxa, Tu sad iyo saimigracio kontrolis
samsaxuri. pasuxad jariskacma RobesTan axlos mdgar momcro Senobaze miuTiTa. aRmoCnda, rom SenobaSi
aravin iyo, arada saRamo axlovdeboda. ra unda gveqna?

gadavwyviteT, rom ase ubralod ar davixevdiT ukan, magram erTaderTi pasuxi Cveni mcdelobebisa, rom
saimigracio samsaxuris warmomadgeneli gvepova, iyo jariskacebis mxridan gulgriloba, gaRizianeba da
gaugebroba. uceb erTi axalgazrda jariskaci, romelic mTeli am xnis ganmavlobaSi gvadevnebda Tvalyurs, sadRac
gaqra. xolo wuTis Semdeg Caixanadan, romelic Tavidan ver SevamCnieT, gamovida saberZneTis saimigracio
samsaxuris moxele. es iyo moqufruli mamakaci xSiri ulvaSiT. saformo tansacmeli aSkarad mokle hqonda. piris
kuTxe xelsaxoci qaRaldiT moiwminda, es ukanaskneli axalgazrda jariskacs gadasca da mzera Cvensken
momarTa.

“ra gindaT?” – gvkiTxa man.

remsim auRelveblad upasuxa:

“Cven TurqeTis sazRvris gadakveTa gvinda”.

sasazRvro moxelem undoblad gadmogvxeda:

“es SeuZlebelia. sazRvari daketilia. TurqeTSi qolera mZvinvarebs. arc erTi WkuaTmyofeli ar gadava axla
TurqeTSi”.

“saelCoSi gviTxres, rom sazRvari Riaa, - miaxala jefma, - Cven gvinda...”

“Tqven warmodgena gaqvT, ra aris qoleris epidemia? – ganrisxebulma gviyvira moxelem. – Tu gagiSvebT, ukan
veRar dabrundebiT. saberZneTis sazRvari SemomsvlelTaTvis daketilia”.

man aRmosavleTisken migviTiTa, mobindebuli cis mxares:

“iq - aravis miwaa, - Tvalebi mowkura da daamata: - Tqven iciT ra aris es? esaa udabno, sadac Sxamiani gvelebi
da damSeuli mglebi gelodebian da sadac arc saWmelia da arc sasmeli”.

jefma kidev erTxel Seawyvetina:

“maSin ratom gviTxres aTenSi, TurqeTis saelCoSi, rom sazRvari Riaa? Cven ukve gadavixadeT fuli da valdebuli
xarT gagviSvaT”.

brazisgan moxeles yelze venebi daebera. sazRvris WiSkrisken TiTiT migviTiTa da gviyvira:

“TurqeTis sazRvari daketilia. Tu Tqven am, karSi gaxvalT, ukan aRar SemogiSveben. gesmiT Cemi? girCevT iq
dabrundeT, saidanac moxvediT. me ramdenime wuTSi mivdivar. amitom swrafad gadawyviteT”.

mze horizonts uaxlovdeboda. Cven imdeni xani movandomeT TurqeTis sazRvramde CamoRwevas, rom ukan
daxeva aRar SegveZlo.

“Cven TurqeTSi mivdivarT”, - vupasuxeT naCqarevad.

aRSfoTebulma saimigracio moxelem jariskacebs WiSkris gaReba ubrZana. roca kari gaviareT, zurgSi
mogvayvira:

“briyvebo, Tqven veRarasodes dabrundebiT ukan!”

da mZime WiSkari WrialiT daixura Cvens ukan.

ჩვენ ნელა გავემართეთ წინ. “არავის მიწა” – ბუფერული ზონა ორ მტრულად განწყობილ ქვეყანას
შორის – მართლაც ყველაზე უდაბური და უბადრუკი ადგილი აღმოჩნდა მათ შორის, რაც აქამდე
მინახავს. მზე უკვე ჩადიოდა. შორს გველი შევამჩნიე, რომელიც გამომწვარ მიწაზე მიცოცავდა.
ფოთლებგაცვენილი ხეები უსიტყვოდ იდგნენ, როგორც მცველები. ბნელდებოდა. ჩვეულ დროს
გზის ეს მონაკვეთი საფრთხეს არ წარმოადგენდა, მაგრამ ახლა, ქოლერის ეპიდემიის და
საბერძნეთის დახურული საზღვრის გამო აქ კაციშვილის ჭაჭანება არ იყო. amasTan fexiT mivdiodiT,
Tanac RamiT, da es gansakuTrebulad daucvelebs gvxdida. ukan, daaxloebiT aT metrSi viRacis ConCxi
SevamCnie, magram ver gavbede TanamgzavrebisTvisac gamemxila es ambavi.

Cemi guli mRelvarebiT iyo aRvsili. ra iqneboda, TurqeTis sazRvari rom marTla daketili dagvxvedroda? saelCoSi
sawinaaRmdegos ambobdnen, magram es erTi kviris win iyo. xom ar aRmovCndebodiT sasikvdilo xafangSi am
“aravis miwaze”? sibnele da sicive Zalas ikrebda. aqa-iq mglis ymuili gaismeboda xolme, magram Cven mainc ar
vCerdebodiT. erTi aTeneli vaWris sityvebi gamaxsenda, romelic mafrTxilebda, rom saberZneTis samoqalaqo
omis droidan buferul zonaSi bevri asafeTqebeli mina darCa.

“Tu aseT minas daabijeb, fexis gareSe darCebi.” – ambobda is.

amis gaxsenebam kidev ufro SemaZrwuna. frTxilad miviwevdi win da ganuwyvetlad vloculobdi. xmamaRla
raimes Tqmas verc erTi Cvengani ver bedavda.

oTxkilometriani gadasvla neitralur zonaze sikvdilis velze siaruls gvagonebda. kankalma Semipyro, Tavs umweod
da daTrgunulad vgrZnobdi. roca ukve gveCveneboda, rom es Rame arasodes dasruldeboda, Zalian Sors mkrTali
sinaTle gamoCnda da swored iqiT gaveSureT. rogorc iqna mivuaxlovdiT ekliani mavTulebiT Semkul sasazRvro
Robes. davinaxeT WiSkaric, romelzec TurqeTis liTonis droSa iyo mikruli. nabiji avaCqareT. Robis iqiT
SeiaraRebuli jariskaci idga, kbilebSi papirosiT. remsim Tavisi Cveuli auRelvebeli toniT gviCurCula:

“me davelaparakebi”.

man Tavis pasporti amoiRo da jariskacis yuradRebis misapyrobad Caaxvela. roca man Cvens mxares gamoixeda,
remsim, romelsac erT xelSi pasporti ekava, meoreTi Cvenze miuTiTa, Semdeg ki Cvens ukan teritoriaze.

jariskacma gulgrilad amoRerRa mxolod ori sityva:

“sazRvari daketilia”.

“magram ser, Tqven unda gagvataroT, winaaRmdeg SemTxvevaSi davixocebiT aq. berZnebi ukan aRar
SegviSveben”.

“sazRvari daketilia”, - jariskacma piridan kvamli amouSva, TiTqos amiT Tavisi sityvebis Seuvaloba daadastura.

Cven arsad gvqonda wasasvleli da tusaRebad vgrZnobdiT Tavs, romlebic Sewyalebas iTxoven. magram am
jariskacisgan TanagrZnobis molodini amao iyo. misi ganswavluloba inglisurSi mxolod ori sityviT
Semoifargleboda: “sazRvari daketilia”. jariskacma sigaretis namwvi daagdo, Ceqmis qusliT gasrisa igi da
sibneles miefara.

oci wuTis mere kvlav mobrunda da dainaxa, rom Cven devnilebiviT isev alayafTan videqiT. jariskacma
gabrazebuli xmiT mogvayara:

“sazRvari daketilia.sazRvari daketilia.sazRvari daketilia!”

SemeSinda, rom cecxls gagvixsnida. da am dros WiSkars oficeri mouaxlovda. Canda, rom inglisuri masac imave
skolaSi hqonda naswavli:

“sazRvari daketilia!”

Cven Cumad videqiT da adgilidan ar viZrodiT. bolos da bolos Cvenma sasowarkveTilma uryevobam imoqmeda
oficerze da igi danebda. xis momcro saxlSi Segviyvana, yvela nivTi wagvarTva pasportebis, fulis da tansacmlis
CaTvliT da wavida, Cven ki Caketili dagvtova. mxolod sacvlebSi, civ SenobaSi videqiT da ukve veWvobdiT, sad
gverCivna – aq Tu “aravis miwaze”. ra gvelis win? nuTu aq dasaxocad dagvtoveben?

naxevari saaTi am improvizebul cixeSi sicivisgan da SiSisgan kankalSi gavatareT. rogorc iqna Cveni mecixovne
dabrunda. daJinebiT Semogvxeda, tansacmeli dagvibruna, beWdebi Cagvirtya pasportebSi da farTod gaikriWa:

“keTili iyos Tqveni mobrZaneba did TurqeTSi!”

Cven Sokirebulebma gadavkveTeT TurqeTis sazRvari da CvenTvis sruliad ucxo samyaroSi aRmovCndiT.

Tavi meeqvse

Cven mesazRvres vkiTxeT, rogor migveRwia stambulamde, da man ukacriel soflis gzaze migviTiTa, romelic or
borcvs Soris sibneleSi ikargeboda. gavuyeviTam gzas, romelic aRmosavleT frakiis nayofier miwebze iyo
gaWimuli, da male qvis meCeTi da minareTi SevamCnie. es iyo pirveli meCeTi, romelic cxovrebaSi menaxa.
misi gumbaTis silamaziT moxibluli, sixaruliT savse mRelvarebas vgrZnobdi RmerTis taZarTan Sexvedris win.

gzaze arc erTi avtomobili ar Canda, Cven ki TiTqmis orasormocdaaTi kilometri gvqonda gasavleli. ra unda
gveqna? sanam vfiqrobdiT, Tu rogor CagveRwia stambulamde, Zveli mojayjaye satvirTo avtomobili gamoCnda.
roca mogviaxlovda, gaCerda. Cvenda gasakvirad Zaraze xis skamebi idga, da maTze aTiodepirquSi policieli ijda
gacveTili mundirebiT. manqanaze avZveriT da maTTan erTad movTavsdiT. policielebi xmas ar iRebdnen. da
mxolod erTma, samoqalaqo tansacmelSi, yurSi CamCurCula:

me haSiSis yidva minda Tqvengan. momyidi? nu geSinia, ar var policieli”.

“me ar maqvs haSiSi”, - vupasuxe me, magram mainc ar meSveboda. mogvianebiT satvirTodan Caxta , policielis
forma Caicva da mediduri saxiT wavida.

stambulSi SuaRames CavaRwieT. roca policiis qveganayofis meTaurma gvkiTxa, Tu sad gvindoda gaCereba,
remsim upasuxa, rom Cven iaffasiani Ramis gasaTevi gvWirdeboda. meTaurma saTvalis zemodan gadmogvxeda,
Semdeg gverdze gavida da Tavis TanaSemwes raRacaze moeTaTbira. bolos dabrunda da gviTxra rom mis
TanaSemwes gavyolodiT.

TanaSemwes, romelsac daxeuli da gaxunebuli mundiri ecva, sruliad Seuvali saxe hqonda. sityvac ar uTqvams da
arc ki gamouxedavs Cvens mxares. ukan mivyvebodiT stambulis cariel quCebSi, da yovel momdevno kvartalTan
erTad siRaribe ufro metad gvxvdeboda TvalSi. rogorc iqna mivxvdiT, rom TanaSemwes stambulis yvelaze
mivardnil da miyruebul adgilebSi mivyavdiT, sadac qolera mZvinvarebda. siRatakis da epidemiis danaxulma
suraTebma Zalian damTrgunvelad imoqmeda Cvenze.

xmis kankaliT jefma warmoTqva:

“didi Secdoma davuSviT. “aravis miwaze” ufro usafrTxo iyo yofna, vidre aq”.

remsimac ki mZimed amoioxra:

“biWebo, Cemi mogzaurobebis wlebSi jer arasdros Semxvedria aseTi saSineli adgili”.

me vcdilobdi meloca, magram verafriT SevZeli dawynareba. sad mivyavdiT?

saSiS Ramis sibneleSi momakvdavebis oxvra da kvnesa ismoda. am binZur adgilebSi epidemia did xarks iRbda.
me sunTqvisac ki meSinoda. qoleris akideba Zalian advili iyo. Semdeg iwyeba nawlavuri kolikebi da adamiani
saSineli tanjviT kvdeba. Cven SeSinebulebi da martoebi viyaviT, magram ukan mobrunebasac ver vbedavdiT.

uceb Cvens win Suasaukuneebis qvis Senoba gamoCnda. gamoiyureboda igi sakmaod avismomaswaveblad.
cudma winaTgrZnobam Semipyro. intuicia mkarnaxobda, rom sanam dro iyo, aqedan unda gavqceuliyaviT.
magram Cvenma gamcilebelma viRacas gauRima da SigniT Segviyvana. Cven sustad ganaTebul oTaxSi
SevediT, romelic sabiliardos funqcias asrulebda. masSi aTamde adamiani imyofeboda. sigarets abolebdnen da
Tan biliards TamaSobdnen. ise gamoiyurebodnen, rogorc yvelaze mrisxane gangsterebi. iseTi yinuliviT mzeriT
gadmogvxedes, rom kankalma Semipyro. TavSi TavisTavad movida azri, rom es adamianebi nebismiers
moklavdnen “Tavanis” gulisTvis. maTi meTauri, dabali, magram Zlieri aRnagobis mamakaci, kedels iyo
miyudebuli. gasaSleli daniT frCxilebidan WuWys ifxekda. mWidrod Semotmasnuli maisuris qveS kargad
mouCanda daberili kunTebi. Cveni gamcileblis danaxvisTanave jibeSi Caido dana, masTan mivida da
laparakidauwyo.

raRacaze SeTanxmdnen, JestiT gvaniSnes, gavyolodiT sabiliardos meore bolomde saidanac meore sarTulze
Cabnelebuli kibe adioda. kibis erT mxares kedeli iyo, meore mxare ki carieli iyo, da safexurebi Rrma sardafSi
eSvebodnen. kibeze sruli wyvdiadi idga. igi imdenad maRali aRmoCnda, rom asvlisas qSena daviwyeT. meore
sarTulze, romelic aseve Cabnelebuli iyo, migviyvanes oTaxamde, sadac Rame unda gagveTia.

araviTar guliTad miRebaze miniSnebac ki ar iyo. ufro metic, patronebi moiTxovdnen, rom Ramis gasaTevad
safasuri winaswar gadagvexada. davinaxeT ra maTi daufaravi mtruli ganwyoba, rogorc iqna mivxvdiT, rom
upatiebeli Secdoma davuSviT. CixSi aRmovCndiT. iaf RamisgasaTevs veZebdiT, magram banditebis bunagSi
aRmoCenas ar vgegmavdiT. remsim patronebs ganucxada, rom Turquli lirebi ar gvqonda, da dainteresda, ra
kursiT miiRebdnen dolarebs.

“amis Semdeg Cven mzad varT nomeris Rirebuleba ganvixiloT, mxolod erTi RamiT”.

Cven gavSeSdiT, rodesac orjer ufro naklebi kursi SemogvTavazes, vidre es oficialuri bankis kursi iyo. remsim
uari uTxra da cdilobda zrdilobianad SevaWreboda ufro momgebiani fasisTvis, magram maTma meTaurma icoda,
rom sxva arCevani ar gvqonda da Cveni mosmenac ki ar undoda. sibrazisgan almodebuli saxiT anTebuli sigareti
kedels esrola da gasaSleli danamogviRera. meTauri dabali iyo, magram misgan momavali ulmobeli sisastike SiSs
badebda CvenSi. misi Savi Tvalebis gamWoli mzera risxviT anTebuliyo. tuCebi uTrToda da SeSliliviT yviroda.
is Tavad risxvis gansaxiereba iyo, misi megobrebi ki uSfoTvelad uyurebdnen mimdinare movlenebs. veravis
imedi ver gveqneboda. Cveni gamcilebeli policielic ki gafiTrebuliyo SiSisagan. banditebma fuli gamogvarTves
da wavidnen. martoni davrCiT oTaxSi, romelic cixis sakans ufro waagavda.

ra moxdeboda, banditebi rom dabrunebuliyvnen Cvens gasaqurdad an mosaklavad? oTaxidan sxva gasasvlelis
Zebna daviwyeT, magram veraferi vipoveT. karis garda rCeboda mxolod fanjara, romelic Zalian maRalze iyo
imisTvis, rom misiT gvesargebla. xafangSi viyaviT.

“jef, kari dakete, - Tqva remsim – Sen ki, manq, momexmare, rom kari am oradgiliani sawoliT CavketoT.
banditebi ver moaxerxeben oTaxSi Semosvlas, sanam gveZineba.”

yvelaze naklebad razec vfiqrobdiT am situaciaSi, es Zili iyo. miuxedavad amisa remsis azri saRad gveCvena –
rogorme xom unda dagvecva Tavi. xmauris gareSe mivayudeT sawoli karebze, Semdeg ki meti
TavdajerebulobisTvis sawolis liTonis sazurge bawriT mivamagreT karis saxelurs. remsi da jefi am sawolze
dawvnen, me ki kedelTan movewyve taxtze. Cveni oTaxi sanagves ufro hgavda, vidre sastumro oTaxs. Zalian
nestiani da civi iyo. sinaTlis erTaderTi wyaro sustad mbJutavi eleqtro naTura iyo, romelic Werze pirdapir
sadenze konwialobda. mwvane saRebavi kedlebze aclili iyo. kuTxeebSi obobas qselebi ekida, oTaxSi mdgari
myrali suni ki gulisrevis SegrZnebas iwvevda. gadavwyvite oTaxi gameniavebina. didxans vewvale uzarmazar
fanjaras, Zlivs gavaRe da isev wamovweqi, magram axla ukve rwyilebma damiwyes kbena. am yvelafris Semdeg
Zilze ocnebas azri ar hqonda. Cven ubralod sibneleSi viweqiT da velodiT.

daaxloebiT erT saaTSi gavigoneT, rogor datrialda kliteSi gasaRebi. kari uxmaurod gaiRo da sawols miebjina.
Tavidan daupatiJebelma stumrebma Zlierad moartyes karebs. ar icodnen, rom samiveni sawolis meore bolos
mTeli ZaliT vawvebodiT. Semdeg banditebi ufro Zlierad moawvnen. roca mixvdnen, rom barikadebi gvqonda
mowyobili, RrialiT daiwyes karis Semomtvreva. kari TiTqmis gaiRo, magram Cvenc Cveni mxridan mivawydiT
sawols da kari isev daiketa. am sasikvdilo Setakebis yvela monawile sigiJem Seipyro. rogorc ki sawolze avxti,
rom isev mimemagrebina misi sazurge karis saxelurisTvis, maSinve romeliRac Tavdamsxmelma karis RriWodan
scada dana gaerWo CemTvis. Cemi Wkua isterikam moicva: “Cveni mokvla undaT!”

Setakeba grZeldeboda. Tavdamsxmelebi erTi-meores miyolebiT cdilobdnen karis Semongrevas. muqarebs

gvesrodnen da gvwyevlidnen, Cven ki mTeli ZaliT vakavebdiT sawols. kars rom ver moerivnen, banditebi uecrad
miCumdnen. avismomaswavebeli siCume Camowva.
me rwyilebiT savse taxtze wamovweqi, rom momdevno Setakebamde Zalebi aRmedgina. TavSi erTi-meoreze
uaresi azrebi mitrialebda. ras vakeTeb aq, qoleriT Sepyrobil stambulis jurRmulSi, banditebisgan devnili?

taxtze vwrialebdi da maxsendeboda cxovreba, romelic heilend parkSi davtove.

me – Cveulebrivi biWi var, romelsac mosiyvarule ojaxi da megobrebi hyavs. ratom mivatove mSobliuri kera,
sadac ase kargad da mSvidad viyavi? axla umweo da martosuli var. aq cxovrebis azris Ziebam momiyvana;
magram nuTu imisaTvis, rom RmerTs mivando sakuTari Tavi, aucilebelia am gansacdelebis gavla? – vloculobdi
me.

magram pasuxi TiTqos TavisTavad movida. rac iqneba iqneba. e.i esea saWiro. yvela SemTxvevaSi am
situaciidan mxolod RmerTs SeuZlia Cveni xsna.

Cemi locva Zlierma zaTqma daarRvia. kari sawols moejaxuna. Sturmis meore mcdeloba daiwyo. Cvens sisxls
mowyurebuli banditebi mZvinvared Rmuodnen da karis Semongrevas cdilobdnen. mcire uyuradRebobac ki
Cveni mxridan daRupvas gviqadda. miuxedavad saSineli sicivisa, yvelani oflSi vcuravdiT.

vixuTebodiT da fexqveS miwa gvecleboda. xelebSi Zala aRar gvqonda. Tavdamsxmelebi ki TiTqos saerTod ver
grZnobdnen daRlas. maTi yvirili Tavzars gvcemda. amasobaSi Cemi Sardis buSti gaivso da meCveneboda, rom
sadacaa unda gamskdariyo, magram erTaderTi sapirfareSo kars iqiT, koridorSi iyo. erTdroulad sam frontze
mixdeboda brZola: ar unda SemomeSva banditebi, unda Semekavebina Sardis buStis moTxovnileba da
mimdinare movlenebi unda gameazrebina.

bolos veRar gavuZeli, remsi da jefi mivatove, fanjris rafaze avZveri da pirdapir quCaSi daviwye Sardva. uceb
qalis kivili gaisma, Tanac iseTi xmamaRali, rom yurebma wuili damiwyo. saxlebs Soris manZili xuT metrs ar
aRemateboda da Cemimopirdapire saxlis fanjridan beberi musulmani qali miyurebda Savi faranjiT.
sasowarkveTilma ver SevniSne igi, miuxedavad imisa, rom daJinebiT miyurebda. Cemi uadgilo qceviT
Seuracxyofili qali zizRiT gahkioda. es ukve metismeti iyo. aRar vicodi ra meqna, fanjris rafaze SarvalCaxdili
videqi, moxuc qalTan saxiT pirispir, da mis winaSe bodiSebis moxdiT, Sardvas vagrZelebdi.

moxucma saxeSi fexsacmeli mesrola da Tan wyevla momayola. nasroli zusti aRmoCnda. rafidan Camovxti da
fanjara davkete. Tan gatexili cxviridan da tuCidan sisxls viwmenddi. magram jer kidev ar mqonda damTavrebuli:
Cemi Sardis buSti kvlavindeburad savse iyo. am dros remsis ganwiruli yvirili momesma:

“manq, Cqara modi aq! aRar SegviZlia amaTi Sekaveba!”

samive brZolas vagebdi. es autanelia! – RmerTs Sevevedre, - RmerTo miSvele! da uceb goneba gaminaTda:
moxucis fexsacmelSi ganvagrZe Sardva, mere magidis yuTSi davmale igi da kvlav SetakebaSi CaverTe. mTeli
ZaliT mivaweqiT sawols da morigi Tavdasxma movigerieT.

rac ar unda yofiliyo saWmel-sasmelis gareSe didxans ver gavZlebdiT. Cveni kapitulacia mxolod drois sakiTxi
iyo. ukve ganTiadi dgeboda da gadavwyviteT, rom Cveni erTaderTi saSveli – es iyo karidan SeumCnevlad
gaZroma Semotevebs Soris SualedSi.

Cveni sicocxle sasworze SevagdeT gadarCenis moCvenebiTi Sansis gamo. ar vicodiT, idga Tu ara vinme kars
ukan. Tu idga, maSin ueWveli sikvdili gveloda. magram es Cveni erTaderTi Sansi iyo. vcdilobdiT ar gvexmaura
da nela gavaReT kari. koridorSi iseTi sibnele idga, rom sakuTar xelsac ki ver varCevdi. fexiswverebze
miviparebodiT, iataki ki xmamaRla Wrialebda da Cvens gacemas cdilobda. romelime bandits xom ar
SeveCexebiT sibneleSi? guli saSinlad micemda. rogorc iqna kibes mivadeqiT. kedels gavyeviT da frTxilad
CavediT uswormasworo safexurebze. sustad ganaTebul oTaxSi sabiliardo magidaze Cvens yaraul bandits eZina.
sunTqvaSekrulebma gaviareT mTeli oTaxi da kars mivadeqiT.

kari daketili aRmoCnda, saketi ki arafriT ar gvnebdeboda. adre arasodes gvenaxa aseTi konstruqciis saketi da
rigrigobiT sasowarkveTilni vcdilobdiT mis gaRebas. sabolood Cvenma xmaurma banditi gaaRviZa, da man Tavis
amfsonebs mouxmo. oTaxis meore mxares fexis nabiJebis zriali gaisma.

“o RmerTo! – viyvire me. – gaaRe remsi! Cqara gaaRe!”

“vcdilob, vcdilob!”

yvelanairad atrialebda sakets, magram uSedegod. Cveni madevrebis fexis xmaze cudad vxdebodi. roca
mogviaxlovdnen, saketi dagvnebda, da myisve quCaSi gavcvdivdiT. zurgCanTebiT da sxva nivTebiT ise
gavrbodiT, rogorc arasodes aqamde. ukanmouxedavad virbineT, sanam taqsi ar davinaxeT. stambulSi mxolod
erTi adgilis dasaxeleba vicodiT.

“cisferi meCeTi, cisferi meCeTi!” - erTad davuyvireT mZRols.

magram man sarkeSi banditebi SeamCnia da avtomobilis daZvras arc ki fiqrobda. mixvda, rom msuye lukmis
mopovebis Sansi mieca.

“orasi dolari” – moiTxova mZRolma.

“ra? orasi dolari?” – wamoiyvira jefma.

mZRolmac xmamaRla iyvira:

“orasi dolari! orasi dolari!”

Cven swrafad davTanxmdiT:

“kargi, orasi dolari, orasi dolari”.

manqana mkveTrad mowyda adgils. magram nuTu marTla gadavrCiT?

jefi, Cveni xazinadari, Sewuxebuli Canda.

“ver mivcemT oras dolars, - gviCurCula man. – rogor fiqrbT, mogvklavs fuli rom ar mivceT?”

amis garkveva ar gvindoda da pirvelive SuqniSanze gadmovxtiT manqanidan.

“orasi dolari! orasi dolari!” – mogvayola uknidan mZRolma, magram Cveni kvalis nasaxic ki aRar Canda.

Tavi meSvide

vcdilobdiT saswrafod dagvetovebina stambuli da bileTebi aviReT boranze, romelic bosforis gavliT micuravda.
daRlilebi, magram kmayofilebi videqiT xalxiT savse gembanze da mzis amosvlas vuyurebdiT. Cvens Tavze
frinvelebi livlivebdnen. me madlierebis niSnad qedi movixare. Semdeg ukan movbrundi didebuli qalaqisken,
romelic TandaTan uCinardeboda horizontis xazidan. gasul Rames uTuo sikvdili gvemuqreboda, magram Cven ar
davnebdiT da gaqcevis sasowarkveTili mcdelobis Sedegad gadavrCiT, radganac imedi ar gvtovebda. RmerTis
imedi saSualebas aZlevs adamians, rom warmoudgeneli dabrkolebebi gadalaxos. Cven ar dagvikargavs es imedi
maSin, roca saSinel mdgomareobaSi aRmovCndi, da amiT maRali Zalebi movixmeT saSvelad, romlebmac Cveni
qmedeba warmarTes da bolos da bolos gadagvarCines. me jer kidev mikankalebda xelebi, sisxlSi ki adrenalini
moZraobda, magram gulis siRrmeSi madlobas vuZRvnidi mkvlelebis bandas. gaxdnen ra iaraRi gangebis xelSi,
maT Seufasebeli gakveTili momces da momavali mogzaurobisTvis Semamzades.

aseTi mtruli daxvedris Semdeg, romelic stambulSi mogviwyves, CvenTvis sruliad moulodneli iyo is
stumarTmoyvareoba, romliTac aRmosavleT TurqeTis macxovreblebma migviRes. isini xSirad gvpatiJebdnen
TavisTan da sadiliT gvimaspinZldebodnen. Cveulebriv trapezi ubralo iyo da nacionaluri Turquli purisa da
Caisgan Sedgeboda, magram sadilis ubraloeba didi siTboTi da stumarTmoyvareobiT nazRaurdeboda. me aseve
momxibla uamravi meCeTis uCveulo arqiteqturam da yovel SesaZlo SemTxvevaSi vcdilobdi momenaxulebina
RmerTis es diadi samyofelebi.

mogzaurobis Cvens mier arCeuli forma ZiriTadad ufulobiT iyo nakarnaxebi. Cven an avtostopiT vmgzavrobdiT,
an sazogadoebrivi transportiT. – Zveli avtobusis viwro salonSi an satvirTo avtomobilis Zaraze adgilobriv
macxovreblebTan da maT Sinaur cxovelebTan erTad. Cven gaviareT centraluri TurqeTis unayofo, qariT
gamomSrali miwebi da cota xniT ankaraSi SevCerdiT, sadac SiSvel borcvebze Txebis da cxvrebis fara Zovda
balaxs. orkviriani mgzavrobis Semdeg qveynis aRmosavleTSi, maRalmTian mxareSi CavediT. Rameebi
gacilebiT ufro civi gaxda. TiTqmis aTasxuTasi kilometris moSorebiT viyaviT stambulidan, roca momdevno
usiamovneba SegvemTxva.

me Zalian mwvave formis dizenteria damemarTa da radganac mogzaurobis gagrZeleba aRar SemeZlo, iZulebiT
gavCerdiT qalaq erzrumSi da adgilobrivebs vTxoveT, rac SeiZleba iafi sacxovrebeli eswavlebinaT. maT
CaixanaSi wagviyvanes, romelic qalaqis ganapira nawilSi idga da Senobis mesame sarTulze dagvabinaves.
yvelaze didi usiamovneba sapirfareSom momaniWa. is pirvel sarTulze mdebareobda da maqamde CasaRwevad
maRali qvis kibe unda Camevlo ocdaaTamde safexuriT. sapirfareSo warmoadgenda xvrels iatakSi kibis
marcxniv. ganmartoebulobis SegrZnebas gamompali xis ficrebisgan Sekowiwebuli gamyofi zRvari
uzrunvelhyofda. roca ormo ivseboda, mas niCbiT clidnen, magram faqti iyo, rom amas iSviaTad akeTebdnen.
ormodan amosuli simyrale guls mirevda, haeri ki imdenad mZafri iyo, rom daxrCobac ki SeiZleboda.
miuxedavad amisa ramdenime dRis ganmavlobaSi me faqtiurad vcxovrobdi am saSinel sapirfareSoSi. misi
monaxulebis Semdeg didi ZalisxmeviT avdiodi mesame sarTulze mxolod imisTvis, rom maSinve sirbiliT ukan
Camovbrunebuliyavi. Zlieri gulisrevis SegrZnebam, Rebinebam da nawlavebis gamudmebulma spazmebma
Zalian gamomfita. Cemi megobrebi moTminebiT elodnen Cems gamojanmrTelebas da mTeli dReebi qalaqSi
daxetialobdnen.

erTxel, roca marto viyavi, Cvens oTaxSi ucnobi Semovida da jefis zurgCanTaSi daiwyo qeqva. roca masSi
Sveicariuli dasakeci dana aRmoaCina zereled warmoTqva: “erTi lira!” Semdeg magidaze Rirsebis sruli
SegrZnebiT daagdo moneta da Tavis monapovarTan erTad gareT gaeSura. “ki magram, dana gacilebiT ufro meti
Rirs”, - aRSfoTebulma gavifiqre da gadavwyvite Cemi megobris sakuTrebadamecva. sisuste gadavlaxe,
sawolidan didi gaWirvebiT wamovdeqi da laslasiT ukan gavyevi daupatiJebel stumars. qvemoT davewie da
zrdilobianad movTxove, rom dana daebrunebina, rac arc Tu ise didi kmayofilebiT gaakeTa.

“gTxovT, gvian SemoiareT da jefs daelaparakeT”, - vuTxari me. ucnobi Cumad wavida.

xuTi wuTic ar gasula da oTaxSi Turqebis mTeli brbo SemomeWra. gauwyloebisgan da maRali temperaturisgan
gaTanguls, wamojdomac ki ar SemeZlo, araTu Tavis dacva. daupatiJebel stumrebs swored is mamakaci
mouZRveboda, romelic cota xnis win danis moparvas cdilobda. TiTi Cemsken gamoiSvira da daiyvira:

“pakistanelia, pakistanelia! es pakistanelia!”

brbo mrisxanebam moicva. Turqebi Cems sawols gars Semoertynen. xelketebis da xanjlebis qneviT erTxmad
iyvires:

“sikvdili pakistanels! sikvdili pakistanels!”

me marto viyavi da ar vicodi ra meqna. ra damrCenoda locvis garda?

saswrafod amoviRe Cemi amerikuli pasporti da vanaxe maT:

“SexedeT, me amerikeli var!”

brbos xanSiSesuli Turqi gamoeyo, romelic rogorc Cans mTavari iyo maTSoris. pasporti gamomarTva da
imigraciuli moxelesaviT yuradRebiT daaTvaliera. Semdeg gadmomxeda da mSvidad mkiTxa:

“ese igi ar xar pakistaneli?”

“ara”

“amerikeli xar?”

“diax”, - vupasuxe me.

xanSiSesuli Turqi Cemsken daixara, raTa xeli CamoerTva.

“Zalian kargi, Cven gviyvars amerikelebi. Tqven TurqeTs iaraRiT amaragebT”.

Turqebma Cemdami pativiscema gamoxates da wavidnen.

azrze mosvlac ver movaswari, rom isev momesma kibeebze fexebis braxa-bruxi. da Turqebis brbo isev
Semocvivda. magram amjerad mSvidobiT movidnen, da puri da Cai momarTves.

moxucma warmoTqva:

“Sen amerikeli xar. es Zalian kargia. Cven patiebas gTxovT. axla ki Wame”.

mada saerTod ar mqonda. ufro metic, saWmlis sunzec ki guli mereoda. vxvdebodi, rom Tu am ZRvens
mivirTmevdi, darCenili dRis da mTeli Ramis sazizRar sapirfareSoSi gatareba momiwevda. magram ra unda
meqna? uars Turqebi Seuracxyofad miiRebdnen. maTi stumarTmoyvareobis wesebi ver dauSvebdnen amas. me
ZalisZalaTi gaviRime da Turqebis gasaxarad puris yvela naWeri SevWame, rac ki TefSze ido. Sedegma didxans
ar daayovna.

** *

nel-nela gamokeTeba daviwye. erT saRamos marto vseirnobdi qviSian gzaze. gancvifrebuli viyavi garSemomyofi
adgilebis siRatakiT. adgilobrivi macxovreblebi mTeli ojaxebiT qoxebSi cxovrobdnen, da TiTqmis aranairi
qoneba ar hqondaT. adamianebi, romlebic gzaze mxvdebodnen, mSivrebi da moRuSulebi iyvnen. dasavleTSi
aseTi siRatakis warmodgenac ki gagiWirdeboda kacs. jer kidev oqtomberi iyo, magram ukve daiwyo civi
Rameebi – niSani moaxloebuli zamTrisa, romelic TurqeTis am mxareSi xangrZlivi da mkacria.

Cvens oTaxSi mosaxvedrad, jer Caixana unda gagevlo, romelic saxlis pirvel sarTulze iyo ganTavsebuli. im
saRamos, CaixanaSi, uecrad xeli momkida da Tavis gverdze ZaliT damsva ocdaaT wlamde Ronieri aRnagobis
mamakacma, sqeli Savi TmiTa da wvrili ulvaSiT. Tu sxvebis misadmi damokidebulebiT vimsjelebdiT, igi Zalian
pativcemuli adamiani Canda. man Cais Wiqa gamoaCoCa Cemsken da Tavisi Savi TvalebiT mwveli mzera
momapyro. tuCebi da tani uTrToda. arasodes ar menaxa aqamde emociebis aseTi Zlieri gamoxatuleba. mamakaci
inglisurad ar saubrobda. oqros beWedi maCvena, romelzec arabuli warwera iyo amotvifruli da gaafTrebuli
lomiviT daiRriala: “alla-a-h!” Semdeg mkveTrad momiSvira TiTi saxeSi, riTac miCvena, rom Cemgan RmerTis
saxelis gameorebas moiTxovda.

misi mzeris atanis Zala ar mqonda, amitom Cais Wiqas mivaSterdi. masSi ar iyo arc rZe da arc naRebi. mxolod
erTi Saqris natexi nel-nela dneboda Zroze.

Tanamosaubrem nikapze momkida xelida maiZula pirdapir TvalebSi Semexeda misTvis. me mominda am Saqris
natexiviT davmdnariyavi da gavmqraliyavi. ucnobma kvlav TiTi mataka saxeSi da daiRriala: “alla-a-ah!”

cxadi iyo, rom misi survilis dakmayofileba Cemsave interesebSi Sedioda, amitom Rrma pativiscemiT
CaviluRluRe: “allah”.

magram Cemi Tanamosaubre sruli am sityvis mniSvnelobiT sigiJem SeZra. ise Semomxeda, TiTqos Tavisi
mzeriT Cemi ferflad qceva undoda. veRar moiTmina da muSti Zlierad dahkra magidas: “ara! alla-a-ah!” Wiqebi
iatakze gadmocvivda, da Cvens garSemo xalxi Semoikriba. ucnobma kidev ufro auwia xmas: “ara! alla-a-ah!”
amasTan Caixanis stumrebma ise Semomxedes, TiTqos maTi siwminde wamebilwos. ucnobma Zlieri TiTi
mkerdSi mataka, skamianad kedelTan mimimwyvdia da mrisxaned momTxova, rom masaviT aRtkinebiT
warmomeTqva RmerTis saxeli.

Cemi mogzaurobis manZilze ukve meramdened vgrZnobdi, rom sikvdilis angelozma Cems Tavze frTebigaSala.
raRa damrCenoda, Tu ara yovlisSemZle allahisTvis Svelis Txovna? me avdeqi xelebi aRvapyre da mTeli guliT
viyvire: “alla-a-ah!”

siCume Camowva. ucnobi didxans miyurebda TvalebSi, Semdeg ki Tanxmobis niSnad Tavi damiqnia da Caixana
datova. yvela Tavis magidas miubrunda, me ki gaognebuli skamze Camovjeqi da cota xani gonze mosasvlelad
damWirda. ase jer aravis uqadagia CemTvis.
Tavi merve

rodesac gamovjanmrTeldi, me remsim da jefma aRmosavleTisken mogzauroba ganvagrZeT. im dros mogzaurTa

mTeli subkultura arsebobda, romlebic jibeSi groSis gareSe mTels moflioSi mogzaurobdnen. umetesoba maTgani
Tavgadasavlebis Cveulebrivi maZiebeli iyo, magram iseTebic gvxvdebodnen, romlebic cxovrebis azris
saZebnelad dadgomodnen Sor gzas. aseT adamianebTan Sexvedra yvelaze moulodnel adgilebSi SeiZleboda.
erzrumSi remsi da jefi ramdenime aseT mogzaurs gadaawydnen, romlebsac manamde ukve daeTanxmebinaT
avtobusis mZRoli, Teiranamde ufasod Cayvanaze. Cvenc gadavwyviteT maT kompanias SeverTebodiT.
avtobusis salonis erTi naxevari tvirTiT iyo savse, meoreSi ki sakmarisi adgili rCeboda ramdenime mgzavrisTvis.
ase gadavWeriT TanamoZme-mogzaurebTan erTad TurqeTis sazRvari da aRmovCndiT iranSi.

saimigracio kontrolis didebul SenobaSi Sahis foto mTeli kedlis zomaze iyo gamofenili. magram kidev ufro
StambeWdavi iyo msxvili SriftiT dawerili gafrTxileba aSS-s saxelmwifo departamentisa imis Sesaxeb, rom iranis
kanonebis Tanaxmad, haSiSis da sxva opiatebis Senaxva, transportireba da gavrceleba sikvdiliT isjeba. iranis
mTavrobis mier amerikis moqalaqis dapatimrebis SemTxvevaSi departamenti uZluri iyo raime moemoqmeda.

mZRoli sabuTebis gaformebam daayovna, Cven ki avtobusSi davbrundiT. saRamo dadga. male avtobuss
bavSvebis mTeli brbo Semoertya, raTa SuSebidan ucxoelebi daenaxaT. miuxedavad daxeuli tansacmlisa,
bavSvebi Zalian lamazebi iyvnen. maTiT vtkbebodi, oTxiode wlis bavSvs gavuRime. sapasuxod iseTi siZulviliT
savse mzera momapyro, rom sunTqva Semekra. nuTu bavSvs aseTi siZulvili SeuZlia? Semdeg es mzera kidev
didxans mdevnida xolme Ram-RamobiT. saSinelebaa aseTi ramis naxva! ojaxis gavlenaman situaciaTa
Tanxvedram SeiZleba bavSvi siyvarulze, SiSze an siZulvilzedaaprogramos manam, sanam TviTon iswavlides
raimes gagebas.

Cven uZveles qalaq TebrizSi CavediT. sanam quCebSi marto davxetialobdi da avtobusis gasvlas velodi, stumrad
erTma keTilganwyobilma ojaxma mimiwvia. es xalxi aguris momcro saxlSi cxovrobda, romelSic sul ori oTaxi
iyo. am ojaxSi yvela qali ukve ramdenime welia xeliT qsovda did sparsul xaliCas. deda da misi qaliSvilebi
Raribuli saxlis iatakze ijdnen da moTminebiT qmnidnen xelovnebis Seudarebel nimuSs. xaliCis ulamazesi
ornamentebi xeliT moqarguli mravali kvanZisgan Sedgeboda. maTi raodenoba erT kvadratul santimetrze asobiT
daiTvleboda. bewvis Zafebi, naturaluri saRebavebiT SeRebilni, brwyinavdnen da Seudarebel ferebSi
gadadiodnen erTmaneTSi. wiTeli da lurji, mwvane da forToxlisferi, yviTeli, TeTri da iisferi – es mxolod mcire
nawilia Zafebis im mravalferovnebisa, romlebisganac qalebi didi rudunebiT qargavdnen xaliCis ornamentebs.

maspinZlebi iseTi sulgrZelni da stumarTmoyvareni iyvnen, rom me maSinve maTi ojaxis wevrad vigrZeni Tavi.
erTi sityvac ki ar icodnen inglisurad, magram amas CvenTvis xeli ar SeuSlia. savaxSmod gavemzadeT.
mamakacebi iatakze moTavsdnen da mTxoves maT gverdiT davmjdariyavi. trapezis win, romelic lavaSisgan da
Caisgan Sedgeboda, lamazi samadlobeli locva waikiTxes. gaxurebul vaxSmobis dros oTaxSi amayi RimiliT
ojaxis aTi wlis vaJi Semovida.man sasiamovno siurprizi – ezoSi dakrefili finiki Semogvitana. momiaxlovda da
pirdapir TefSze damido mSvenieri finikebi. yvelas gaecina da momiloces.

dReSi xuTjer ojaxis wevrebi yvela saqmes tovebdnen, raTa allahisTvis da wminda qalaq meqasTvis
locvebiaRevlinaT. Cemze Rrmad imoqmeda maTma morCilebam da RmerTisadmi gulwrfelma erTgulebam.
RmerTis madlobeli viyavi aseT SesaniSnav adamianebTan SexvedrisTvis da madlobeli viyavi am adamianebis
mimarTac Cemdami, SemTxveviTi mogzaurisadmi gamovlenili sikeTis gamo.

Cvenma avtobusma gza ganagrZo saidumloebebiT mocul iranis uZveles miwaze. garSemo, ramdenadac Tvali
wvdeboda, swori da unayofo udabno gaWimuliyo. SeiZleboda ramdenime saaTi gevlo da sicocxlis erTi niSanic
ki ver SegemCnia. xandaxan Sors qviSis borcvebis an patara qoxebisgan Semdgari aulebis danaxva SeiZleboda.
dRis sicxes vemalebodiT da ZiriTadad RamiT vmoZraobdiT. erT-erTi aseTi Rame axalmTvareobas dameTxva.
uzarmazari umTvareo ca horizontamde moWediliyo uTvalavi varskvlaviT. am sanaxaobiT mojadoebulni fanjrebs
avekariT. Tanamgzavrebma harmonikaze dakvra mTxoves, da me ise, rom Tvali ar momicilebia varskvlavTa
okeanisTvis, CemTvisve moulodnelad Sevasrule RmerTisken Cemi gulwrfeli swrafvis Sesaxeb melodia. mTeli
Cemi guli Cavdeam melodiaSi. sityva aravis dauZravs, sanam Cemi sevdiani mRera ismoda, xolo roca
davamTavre, avtobusis saloni omaxianma SeZaxilebma SeZra. roca ukan mivixede, davinaxe, rom Cemi
megobrebis Tvalebi cremlebs daenama. jefma RimiliT mxarze momiTaTuna xeli, remsim ki mowonebis niSnad
aweuli cera TiTi maCvena. me Sevcbi. mesmoda ra, rom sinamdvileSi harmonikaze normalurad dakvra arc ki
vicodi, gonebaSi madloba gadavuxade RmerTs da jimi-daTvs Soreuli opa lokadan.

***

sanam iranis udabnoebSi davdiodiT, uecrad mRelvarebam Semipyro mSoblebis gamo. jer kidev ramdenime
kviris ukan unda davbrunebuliyavi saxlSi, magram aTenis Semdeg werilic ki ar gamigzavnia maTTvis. albaT
Zalian ganicdidnen Cems gamo. ratom ar mivwere? simarTle vTqvaT ubralod ar vicodi ra mimewera. saidan
mometana iseTi sityvebi, rom Tan guli ar gametexa da Tan amexsna Cemi gadawyvetileba avtostopiT indoeTSi
mogzaurobis Sesaxeb? magram ra damrCenoda? sulieri Ziebebi Cemi cxovrebis mTavari azri gaxda. maTze uaris
TqmiT sakuTar Tavsac davkargavdi.

mamam da dedam mTlianad Svilebs mogviZRvnes Tavi. oriveni saSualo simdidris ebrauli ojaxebidan iyvnen.
maTma winaprebma, rwmenis gamo devnilebma, emigracia amerikaSi ganicades litvidan, rumineTidan,
ruseTidan da poloneTidan. ramdenadac CvenTvis iyo cnobili, yvela Cveni naTesavi, vinc iq darCa, nacistebis
xeliT mokvda.

dedaCems mZime bavSvoba hqonda. adre dakarga mama, mis ufros das ki am ambis mere maleve, RamiT, cariel
quCaSi daesxnen Tavs. am Tavdasxmis Sedegad miRebuli travma mTeli cxovreba darCa. mozardobis asakSi
dedas samuSaoze mouxda mowyoba, raTa ori da da avadmyofi deda gamoekveba. amasTan igi sicocxliT savse da
RmerTis madlieri darCa yvelafrisTvis, rac ki hqonda. mogvianebiT ki gaTxovda da mTlianad miuZRvna Tavi
qmars da Svilebs. magram qorwinebis merec ki ar iviwyebda Tavis naTesavebs, ekonomias akeTebda yvelaferze,
razec SeeZlo, da regularulad fuls ugzavnida maT.

sami Svilis gazrdasTan erTad deda imasac axerxebda, rom saSinao meurneobasac gaZRoloda. TviTon alagebda
saxls, TviTon recxavda da auTovebda TeTreuls, dadioda sayidlebze da yovel saRamos sadResaswaulo vaxSams
amzadebda mTeli ojaxisTvis. deda sasiamovno aRnagobis, mxiaruli da Zlieri qali iyo unaklo gemovnebiT. Cemi
megobrebis mSoblebi aRfrTovanebulni iyvnen misi silamaziT da daxvewilobiT.

misi survili sxvebis msaxurebisa mxolod ojaxiT ar Semoifargleboda. rac Tavi maxsovs, deda yovelTvis mzad iyo
daxmareboda sxvadasxva saqvelmoqmedo organizaciebs da gansakuTrebuli siamovnebiT saqvelmoqmedo cekvis
saRamoebzegamodioda. me da Cems Zmebs yovelTvis yuradRebiT yofna gvixdeboda, rom dedas sulieri sikeTis
gamo Cveni saTamaSoebi an tansacmeli gaWirvebulebisTvis ar daerigebina. Cveni aRzrdisas igi yovelTvis xazs
usvamda iseTi saTnoebis mniSvnelobas, rogoricaa madlierebis grZnoba. da rodesac Cems megobrebTan
vsadilobdi, deda yovelTvis mekiTxeboda, gadavuxade Tu ara madloba maT mSoblebs. misTvis Zalian
mniSvnelovani iyo, rom yvelas madlieri vyofiliyavi, vinc raime umniSvnelo samsaxuric ki gamiwia. yvelaze
metad CvenSi umadurobis gamovlineba abrazebda. Zalian eSinoda Cveni ganebivrebis, amitom arasodes
hyveboda Cvens kaprizebs. yovelTvis, roca saCuqars vRebulobdiT, deda Segvaxsenebda xolme: “Zvirfasia ara
saCuqari, aramed yuradReba”. da es ubralod sityvebi ar iyo. mas erTnairad uxaroda, roca Cuqnidnen Zvirfas
samkauls an ubralo yvavils, da ambobda, rom bednierebis wyaro Tavad saCuqraSi ki ara, siyvarulSia, romliTac
es saCuqari mogviZRvnes.

deda Zalian amayobda Cveni miRwevebiT. Tu Cveni mcdelobebi gulwrfeli iyo, es bednierebas aniWebda,
muxedavad miRebuli Sedegisa. isev da isev xSirad gviCvenebda uangaro da Tavganwiruli msaxurebis
magaliTebs. im dRes, roca mxari amovigde, maSinve Cems gverdiT gaCnda da saavadmyofoSi wamiyvana.
pirveli, vinc palataSi davinaxe operaciis mere, dedaCemi iyo. me xveleba amityda: “deda, cudad var Seni
sigaretisgan”. im drois amerikel qalebSi moduri iyo dReSi ori kolofi sigaretis moweva, da dedac TxuTmet welze
metia amas akeTebda. magram Tavad azric ki imis Sesaxeb, rom amiT tanjvas mayenebda, autaneli gaxda misi
mosiyvarule gulisaTvis. saswrafod Caaqro sigareti, da misi yavisferi Tvalebi cremliT aivso. Secbunebuli Cems
sawols mouaxlovda da nazad momefera loyaze: “riCi, Zvirfaso, Tu Sen cudad xar Tambaqos kvamlisgan,
gpirdebi, rom aRarasodes gavekarebi sigarets”. da sicocxlis bolomde wmindad inaxavda am aRqmas.

mamas dedasTan bevri saerTo hqonda. TxuTmeti wlis asakSi mas skolis mitoveba da samuSaoze mSoblebis
daxmareba mouxda, radganac saWmlis fuli ar hqondaT saxlSi. es moxda didi depresiis periodSi. mogvianebiT,
roca mama daqorwinda, mas uwevda ara mxolod sakuTari ojaxis, aramed moxucebuli mSoblebis rCenac. ufuloba
fexdafex sdevdaTan. 1958 wels, roca Svidi wlis viyavi, mamaCemma, biZaCem irvingTan erTad mTeli Tavisi
danazogi imedis momcem komerciul wamowyebaSi Cado. isini Cikagos yvelaze msxvili dilerebi gaxdnen firma
“edselSi” – kompania “fordis” axal, damoukidebel ganyofilebaSi. magram avtomobilebiT momgebianad
vaWrobis imedebi ar gamarTlda da kompania gakotrda, rac erT-erTi udidesi kraxi iyo avtomobilTmSeneblobis
istoriaSi. Sedegad mamam mTeli Tavisi fuli dakarga. me vxedavdi, Tu ramdeni muSaoba uxdeboda amis
Semdeg, raTa siRatakisgan gadaverCineT.

mama mxolod Cveni uzrunvelyofisTvis ar zrunavda. mas CvenTan erTad sportuli TamaSebis TamaSicuyvarda da
xandaxan safexburTo an beisbolis matCebze davyavdi. mogvianebiT sakuTari avtosaremonto gaxsna da
Seupovari Sromis wyalobiT gamdidrda. miuxedavad amisa, me TxuTmeti wlis asakidan gamovimuSavebdi fuls
skolis mecadineobebis Semdeg da ardadagebis periodSi, radganac ar mindoda tvirTad davwolodi mSoblebs. da es
mSoblebisgan viswavle, ubralod maTze dakvirvebiT.

Cemi sxva qalaqSi gamgzavrebis win, sadac kolejSi unda Camebarebina, mama Zalian aRelvebuli Canda.

“riCi, - miTxra man, - modi gaviseirnoT”.

Cven heilend parkSi, Servudis tyis wynar adgilebSi vseirnobdiT. Soridan moTamaSe bavSvebis xma gvesmoda.

“minda rom icode Svilo, - daiwyo man, - rom sanam cocxali var, yovelTvis SegiZlia Cemi imedi gqondes”.

manqana gaaCera da xelze xeli momiWira. xma aukankalda.

“rogorc Seni mama, minda, rom Rirseuli adamiani gaxde. magram miuxedavad imisa, ras miaRwev cxovrebaSi
da rogor moiqcevi, zurgic rom maqcio, yovelTvis dagelodebi da meyvarebi. am dapirebas sicocxlis fasadac ki
Sevasruleb. gTxov, yovelTvis gaxsovdes es”.

me emociebma gadamavso.vicodi, rom is haerze ar isroda sityvebs. mama yovelTvis asrulebda Tavis danapirebs,
Tumca is gamocda, romelsac me vumzadebdi, yvelaze saSinel koSmarSic ki ar moelandeboda.

avtobusi mTis mwvervalze gaCerda da mogonebebisgan gamomeRviZa. iatakidan Cemi sportuli CanTa aviRe,
gavxseni da kalami da iranuli avia-fostis konverti amoviRe. dro iyo Semetyobinebina mSoblebisTvis Cemi
gadawyvetilebis Sesaxeb.

Cemo Zvirfasebo,

Cemsken yvelaferi rigzea. cxovrebis gzaze xandaxan siZneleebi gvxvdeba, magram gza xom swored amisTvisaa
saWiro. me bevrs vfiqrobdi da mivedi daskvnamde, rom axla yvelaze saukeTeso droa, ganvaxorcielo is, riskenac
amdeni xani viswrafvodi. dakvirvebiT avwon davwone ra yvela “ki” da “ara”, me mivedi daskvnamde, rom swori
gza avirCie.

msoflios sxvadasxva kuTxeSi adamianebi cxovrebas sxvadasxvagvarad uyureben. TiTqmis oci weli samyaros
dasavleTeli adamianis TvaliT vuyurebdi. vxedavdi da Seviswavlidi dasavleTis macxovreblebis kanonebs,
filosofias, religiebs, xelovnebas da cxovrebis wess. axla ki minda gavigo, Tu rogor cxovrobs aRmosavleTi.
magram amas vakeTeb ara uwindeli cxovrebisgan gaqcevis, aramed sxva cxovrebis Seswavlis surviliT. skolaSi
amis swavla SeuZlebelia, radganac skolebSi swavleba mikerZoebulia. ai ratom gadavwyvite, Tavad wavide
aRmosavleTSi. sxvagan sad SeiZleba cxovrebis aseTi skolis gavla? ar minda tanjva mogayenoT, amitom, Zalian
gTxovT, ar idardoT da ar iRelvoT Cems gamo. regularulad ver mogwerT. zogan aq saerTod araa fosta. axla
haris gareSe vmogzaurob. is axla israelSia, magram me yovelTvis myavs Tanamgzavrebi. mokiTxva gadaeciT
Cems megobrebs da naTesavebs, da uTxariT rom yvela miyvars.

riCardi

werilze ukan gamosagzavni misamarTis gareSe iranis safosto Stampi ertya.

 Tavi mecxre

Cveni avtobusi ukidegano udabnoSi midioda. gzaSi iSviaTad gvxvdeboda dasaxlebebi Raribuli Tixis qoxebiT da
aqlemebis qaravanebi. miuxedavad mZime tvirTisa, aqlemebi mediduri nabijiT miiwevdnen win da grZel yels
nabijis taqtSi aqnevdnen. mxedrebi mzisgan da qviSisgan gaxunebul CalmebSi aqlemebze Semomjdariyvnen, an
fexiT mihyvebodnen maT saukeTeso megobrebs. aq, iranis udabnos uRrublo caze, sxva cxovreba miedineboda,
da igi saerTod ar hgavda imas, romelsac me viyavi miCveuli. ar mtovebda STabeWdileba, rom warsulSi
davbrundi. roca mze horizonts miefara, udabnoSi varskvlavebiani sparsuli Rame Camowva – iseTi wynari da
uSfoTveli, rom CameTvlima.

ramdenime wuTSi, roca Tvali gavaxile, kinaRam damabrmava kaSkaSa sinaTlem. varskvlavebis sinaTle Secvala
neonuri abrebis sinaTlem: Mobil, Shell, Exxon, Texaco.iseTi SegrZneba mqonda, rom sul raRac ramdenime
wuTSi avtobusiT, rogorc drois manqaniT, saukuneebs gadavabijeT. Cemsa da mZRolis garda avtobusSi yvelas
Rrmad eZina. Teirans vuaxlovdebodiT, romelic iranis Sahis mier gatarebuli politikis wyalobiT, Stab-bina gaxda
mTeli rigi ucxouri navTob-kompaniebisaTvis. qalaqi warmomidga, rogorc neonuri SuqebiT savse kunZuli,
uZvelesi udabnos ukidegano zRvaSi.

TeiranSi Cvenma Tanamgzavrebma wagviyvanes sastumroSi, romelSic Cveulebriv Cerdebodnen xolme

dasavleTeli axalgazrdebi. rac ufro Sors mivdiodiT koridorSi, miT ufro mZafrad igrZnoboda haSiSis suni. male
misi wyaroc aRmovaCineT: did oTaxSi sawolebze ingliseli, germaneli da kalifornieli hipebi wamowoliliyvnen...
dinamikebidan ismoda Iron Butterfly-s simRera “In-A-Gadda-Da-Vida”. hipebidan erT-erTi, saxeze Camoyrili
mwiTuri TmiT, aramyari nabijiT mogviaxlovda.

“keTili iyos saxlSi dabruneba, Zmebo, - CailuRluRa man. CawiTlebul Tvalebs Zlivs axelda. – SemogvierTdiT,
magari “dacema” haSiSi gvaqvs!” Rrma nafazi daartya Cilimidan da me momawoda: “aha, Sen TviTon gasinje”.

magidaze haSiSis ramdenime naWeri ido, msxvili vaSlis zomisa. xangamoSvebiT hipebi cot-cotas aclidnen, rom
Cilimi gamoetenaT, an daeReWaT. Tumca xandaxan Cvenc vatarebdiT eqsperimentebs narkotikebTan
dakavSirebiT, magram oTaxSi danaxuli, aranair CarCoebSi ar jdeboda.

remsi aRSfoTda:

“eSmakma dalaxvros! am qveyanaSi sikvdiliT dasjiT imuqrebian erTi grami haSiSis gulisTvisac ki, Tqven ki aq
ramdenime kilo gamogifeniaT!” – Tqven ra, garekeT? kvamli mTel koridorSia. amisTvis SeiZleba sikvdiliT
dagsajon!” – daamata jefma.

erT-erTi hipi, romelic iatakze iwva, Semogvibrunda da dagviyvira:

“mTeli kaifi gamitexe! wadi moSordi aqedan!”

qera gogo, romelic gamalebiT Seeqceoda Cipsebs, Tavis saqmianobas mowyda da gadmogvZaxa:

“ucnaurebi xarT ra. ukarebebs TamaSobT. SeeSviT ukve Tu?”

“geyofaT xalxis daSineba, - enis borZikiT gviTxra Semxvedrma wiTurma hipma da kvlav moqaCa kvamli. – an
CvenTan erTad ikaifeT, an daaxvieT Rrublidan”.

Cven erTmaneTs gadavxedeT. sakuTar yurebs ar vujerebdiT. jefma gviCurCula:

“Cqara wavideT, sanam gviani araa”.

sax. departamentis gafrTxileba myarad aRibeWda Cvens mexsierebaSi. Cqara daveSviT kibeebze da sam
policiels SeveCexeT, romlebic zemoT adiodnen. gavifiqre, rom es hipebi marTla RrublebSi dafrinavdnen,
magram axla male maT Tavze mexi da elva daeSveboda.

TeiranSi kargad vakvirdebodi musulmanebs. religias mniSvnelovani adgili ekava maT yoveldRiur cxovrebaSi da
uCveulo Sinagan silamazec aniWebda maT. me did STagonebas maZlevda ubralo musulmanebis sulieri simrTele
da RmerTisadmisiyvaruli, magram amasTan erTad saSinlad meCvenebodnen isini, romlebic islams amofarebulni,
Ria eqstremistul Sexedulebebs iziarebdnen. Zalian mindoda gamego, riTi cxovrobdnen namdvili musulmanebi –
vimedovnebdi, rom es yvela religiis arsis gagebamde mimiyvanda.

iranSi mogzaurobas vagrZelebdiT da meShedamde mivediT – Siiti musulmanebis wminda qalaqamde. meShedSi
Cems megobrebsvuTxari, rom aq raRac droiT davrCebodi, amitom SevTanxmdiT, rom remsi da jefi Cems
gareSe ganagrZobdnen gzas, da Semdeg qabulSi daveweodi maT.

iranuli sazomiT sakmaod ucnaurad gamoviyurebodi. warmoidgineT grZelTmiani axalgazrda amerikeli, daxeuli
jinsebiT, romelic marto zis da yurans kiTxulobs an wakiTxulze meCeTis SesasvlelTanfiqrobs. viRac mamakacma
SemamCnia. didxans Soridan makvirdeboda. bolos da bolos, daintrigebuli, momiaxlovda. es iyo maRali, naTeli
kanis, ormoc wlamde asakis mamakaci, naTeli yavisferi TvalebiT. TovliviT TeTri tansacmeli ecva da Tavze
Calma exura.

mamakacma pativiscemis niSnad Tayvani mca:

“neba miboZeT warmogidgeT. me ibrahimi mqvia da wminda qalaq meShedis macxovrebeli var”. mec
sapasuxod xeli gavuwode.

“rogorc Cans Cvenma religiam dagainteresaT. SemiZlia gagesaubroT?”

gamomkiTxa ra Cemi cxovrebis Sesaxeb, ibrahimi damTanxmda, rom islamis Sesaxeb moeTxro CemTvis. Cven
romeliRac diadi musulmani wmindanis samarxTan patara xaliCebze davsxediT, da ibrahimma swavleba
damiwyo. mzera caSi aRapyro da mgrZnobiare xmiT warmoTqva:

“Tavad yovlisSemZle allahma mogiyvana am wminda adgilas, ise rom yvelaze Sesaferisi dro SearCia. am
samarxebSi udidesi wmindanebis neStebia dakrZaluli: imam rezis da haruna al-raSidis. axla meShedSi aTasobiT
mwiri Camodis, romlebsac aq wminda ramadanis, musulmanuri kalendris mecxre Tvis, gatareba surT”.

ibrahimma pauza gaakeTa da gamiRima. Semdeg momiyva imis Sesaxeb, Tu rogor miiRo mociqulma
muhamedma ramadanis TveSi pirveli gamocxadeba, romelic Semdgom yuranis safuZveli gaxda.

“yovlisSemZle allahis yovladmowyale warmogzavnili, angelozi jibraili, mociquls gamoqvabulSi gamoecxada da

yvela adamianis sakeTildReod wminda yurani auwya”, - ibrahimma xelebi Seatyupa, Semdeg ki saCvenebeli
TiTis wveroebi SublTan miido.

“islami niSnavs sakuTari Tavis allahisadmi, samyaros yovlisSemZle Semoqmedisadmi miZRvnas. me mogiyvebi
Cveni swavlebisa da yoveldRiuri movaleobebis Sesaxeb”.

male Cvens garSemo mogzaurebis mTeli brbo Semoikriba. isini gakvirvebulni maTvalierebdnen. albaT, marTlac
ucnaur sanaxaobas warmovadgendi im adgilebisTvis.

usaqmurebs rom xeli ar SeeSalaT CvenTvis, ibrahimma TavisTan, saxlSi dampatiJa da biblioTekaSi Semiyvana,
romelsac calke oTaxi ekava. masTan saubrisas gavige, rom is liberaluri yaidis RvTismetyveli iyo, sulgrZeli,
keTili da Tavisi religiis yvela mcnebis gulwrfelad mimdevari adamiani. Tarodan, romelzec Zveli arabuli da
sparsuli manuskriptebi ido, ibrahimma yurani CamoiRo da Sesavlidan nawyveti wamikiTxa. Semdeg xelisgulebi
cisken aRapyro da laparaki daiwyo:

“islami aswavlis, rom ar arsebobs RmerTi allahis garda, da muhamedi – mociqulia misi. allahma Tavisi
gamocxadeba xalxs auwya muhamedisa da sxva iseTi mociqulebis meSveobiT, rogorebic iyvnen adami, noe,
abraami, mose da ieso. magram muhamedma daasrula warmogzavniTi misia da igi “mociqulTa beWeds”
warmoadgens. misi swavleba moqmedi iqneba al-kiiamamde, gansasjelis dRemde”.

Semdeg ibrahimma daiwyo axsna, rom yovlisSemZle allahi angelozebs warmogzavnis dedamiwaze, raTa isini
daexmaron morwmuneebs gansasjelis dRis dasaxvedrad, roca ukve gadawydeba, sad moxvdebian isini –
samoTxeSi Tu jojoxeTSi. ambobda, rom musulmanebi yurans yvelaze mTavar da ukanasknel
RvTiTgamocxadebul werilad Tvlian. ibrahimma aseve CamomiTvala islamis xuTi mTavari mcneba: CaTvalon
allahi erTaderT RmerTad, dReSi xuTjer Seasrulon namazi, imarxulon ramadanis TveSi, msxverpli gaiRon
RatakebisTvis da cxovrebaSi Tundac erTxel Seasrulon haji – mwiroba meqaSi.
ase ramdenime saaTis ganmavlobaSi miyveboda ibrahimi Tavisi religiis istoriis da filosofiis Sesaxeb. igi Zalian
daxvewili da keTilSobili adamiani aRmoCnda da naklebad hgavda im musulmans, romelmac erzrumis CaixanaSi
RmerTis saxelis yvirili maiZula. ibrahimma mniSvnelovani gakveTili Camitara. masTan saubris Sedegad gavige,
rom nebismier religiaSi arian sxvadasxva donis morwmuneebi, amitom mTel religiaze maTi erTi-ori
warmomadgenlis safuZvelze msjeloba, sxva Tu araferi, sibriyvea.

daisis dros, roca mzem oqros farCa gadmohfina meSheds, damSvidobebisas ibrahimma gamxmari xiliT savse
ornamentebiani yuTi maCuqa, da Cven davSordiT erTmaneTs. ramadanis dros saWmlis miReba mxolod mzis
Casvlis Semdeg iyo nebadarTuli, da ibrahimi Cqarobda, rom mTeli dRis marxva Tavis ojaxTan erTad Seewyvita.

Tavi meaTe

avRaneTis sazRvramde satvirTo avtomobilis meSveobiT mivaRwie, romelsac xorbliT savse tomrebi gadahqonda.
avRaneTis saimigracio kontrolis punqtis siRatake am qveynis siRaribeze miuTiTebda, TumcaRa Tavad
saimigracio moxeleebi Zalian keTilganwyobilni iyvnen, gansxvavebiT maTi kolegebisgan sxva qveynebSi.
pirveli qalaqi, sadac gavCerdi, iyo heraTi. misi macxovreblebi Zalian sasiamovno da megobruli xalxi aRmoCnda.
udabnos mkacrma cxovrebam Tavisi daRi daasva maT: heraTelebi Zvel, mtvriT feniT dafarul tansacmels
atarebdnen da sacodav qoxebSi cxovrobdnen. Cemi mogzaurobis manZilze, jer ar Sevxvedrivar aseT siRatakes,
magram mainc, gamvlelebi miRimodnen da aravin arafers mTxovda. piriqiT, adgilobrivi macxovreblebi Tavad
cdilobdnen gaeziarebinaT CemTvis is mciredi, rac gaaCndaT. yoveldRe, sanam iq vcxovrobdi, vinme aucileblad
mpatiJebda xolme Tavis saxlSi sadilze.

Cveulebriv, erT qoxSi, romelic erTi oTaxisgan Sedgeboda, mTeli ojaxi cxovrobda. maspinZlebi sixaruliT
miziarebdnen TavianT ubralo trapezs. heraTelebi gaunaTleblebi iyvnen, magram xSirad movxiblulvar maTi
morCilebiT da sibrZniT. maocebda, Tu rogor Rirseulad xvdebodnen cxovrebiseul siZneleebs. miuxedavad imisa,
rom arc erTma ar icoda inglisuri, usityvod gvesmoda erTmaneTis, da maTi gulis siTbo maTbobda.

1970 wlis zamTarSi heraTis momcro CaixanaSi vijeqi da ojaxs Semdegi werils vwerdi:

Zvirfaso ojaxis wevrebo da axloblebo!

rogor midis Tqveni saqmeebi? me axla qalaq heraTSi vimyofebi, avRaneTSi. es saocari qveyanaa, sadac Zalian
megobruli da saTno adamianebi cxovroben. miuxedavad siRaribisa, isini mSvidebi da bednierebi arian. vici, rom
molocva davagviane, magram mainc minda mivuloco mamas da laris dabadebis dRe.

yvelafers saukeTesos gisurvebT.

siyvaruliT,

riCardi

erTxel qalaqSi saseirnod gavedi da SemTxveviT gadavawydi kvartalebs, romlebic saerTod ar hgavdnen imas, rac
manamde menaxa. gviani dila iyo. gzis mtvrian napirze gavCerdi, da Tavidan ubralod peizaJiT vtkbebodi. uceb,
CemTvis moulodnelad, TiTqos iseTi ubraloebis samefoSi gadaveSvi, romelic dros ar eqvemdebareboda. guli
gamalebiT micemda. Cems gverdze erTi-meores miyolebiT Caiares aqlemebma. avtomobilebis xma Sewyda da
araferi ismoda aqlemebis floqvebis xmis garda. garSemo erTsarTuliani TixiT naSenebi mazankebi idgnen, sadac
siviwroveSi mTeli ojaxebi cxovrobdnen. piri qviSis mtvriT mqonda gamotenili, cxvirSi ki kvamlis da aqlemis
nakelis mZafri suni medga. avRanelebi xis yuTebze isxdnen da raRacaze saubrobdnen erTmaneTSi. maTi
Tavisufali tansacmeli, gaxunebuli da gaqeqili, Taviseburad lamazi iyo. mamakacebi Tavze tiurbanebs atarebdnen
qsovilis grZeli naWrisgan. bevrs saxe ospiT hqonda gafuWebuli. maTi mSrali kani mzisgan da qarisgan
gauxeSebuliyo, Rimili ki dampal, an xSirad ararsebul kbilebs aSiSvlebda. muxlebamde Tavisufal perangebSi
Cacmuli mamakacebi auCqareblad akeTebdnen TavianT saqmes. qalebi saxes cxenis Zuisgan Sekerili mcire
badiT ifaravdnen. lurji an Savi Cadra mTlianad faravda maT sxeuls, Txemidan fexis terfebamde. gzasTan brma
ijda. maRali xmiT igi RmerTisadmi miZRvnil simRerebs mReroda da Tan dolze ukravda.
cioda, da haerSi kerebidan momavali kvamlis suni idga, sadac saWmels amzadebdnen. uceb, sruliad
moulodnelad, Sokma Semipyro CemTvis ucnob kulturasTan Sexvedris gamo – imdenad Zlierma Sokma, rom
sruli am sityvis mniSvnelobiT fexebi momekveTa. kvamli Tvalebs miwvavda. Tavbru mexveoda da Rebinebis
Seteva damewyo. cxovelurma SiSma Seipyro mTeli Cemi cnobiereba. dabneulobisgan da SiSisgan erT wamSi
davkarge imis unari, rom Tavi gameigivebina im yvelaferTan, rasac Cemi grZnobebi aRiqvamdnen. yvelaferi
mimdinaresgan gaucxoebam saocari tkivili gamoiwvia, romelmac Signidan gaglija Cemi ego. mtvriT dafaruli,
muxlebze videqi da mTeli ZaliT vcdilobdi raime xelCasaWidi mepova, Tundac raime kavSiri CemTvis nacnob
samyarosTan. magram araferi gamomdioda. verafriT vgebulobdi, rogoraa CemTan dakavSirebuli is yvelaferi,
rasac vxedavdi da rogor SemeTavsebina es realoba im samyarosTan, romelSic manamde vcxovrobdi.
miuxedavad ukiduresi siRatakisa, heraTelebi msoflioSi yvelaze bednier da uzrunvel adamianebad
gamoiyurebodnen. siRaribis da bednierebis am siurealisturma SeTavsebam mokle SeerTeba moaxdina Cems
WkuaSi.

Soriaxlos, gzis napiras moxucebi ijdnen da kalians eweodnen. haSiSis mkveTr suns udabnos mtvris mZafri suni
ereoda. yvela es suraTi, suni da bgera sruliad ucxo iyo CemTvis. sakuTarTavs martosulad da dakargulad vTvlidi
am CemTvis ucnaur samyaroSi, romelTanac saerTod araferi makavSirebda.

uZravad vijeqi, sxva samyarodan movlenilad vgrZnobdi Tavs da vloculobdi, rom rogorme gamovsuliyavi am
mdgomareobidan. ra damemarTa? ram SemZra ase? da ase Zlier ratom imoqmeda Cemze am yvelaferma?
sasowarkveTili vcdilobdi sakuTari Tavis povnas. bavSvobidan dawyebuli, garemosTan vaigivebdi Tavs, da
aqamde verc ki warmovidgendi, ramdenad Rrmad ijda CemSi es gaigiveba. Tu samyaros mwvane SuSiT
SevxedavT, maSin yvelaferi mwvaned gveCveneba. msgavsad amisa,yovel Cvengans realobis Cveneuli aRqma
gvaqvs, romelic damokidebulia Cvens sakuTar gamocdilebaze da garemoze. Cemi Wkuis mier SeTvisebulma
warmodgenebma da Cemi sxeulis SegrZnebebma SeumCnevlad Caanacvles Cemi WeSmariti “me”. da axla, roca
CemTvis Cveuli warmodgenebisgan aRaraferi darCa, srul sicarieleSi aRmovCndi. ufalo, gTxov, damexmare. vin
var me? vin var me? vin var me sinamdvileSi?

garSemo myofma samyarom ukan daixia da dabnelda. locvam transis mdgomareobamde mimiyvana, romelSic
Sinaganma siCumem garesamyaros yvela xma gadafara. am transSi Sevicani Seufasebeli WeSmariteba,
romelmac Tavisuflebis da daculobis SegrZneba maCuqa. me – suli var, romelsac araviTari kavSiri ar aqvs
garesamyarosTan, - me RmerTis Svili var! kulturuli Sokis afeTqebam ise imoqmeda Cemze, rogorc mzis
sxivebma, romlebic iluziis sqel buruss fantaven. axla ukve sruliad Tavisuflad vgrZnobdi Tavs. Cemi guli
RmerTisadmi madlierebis grZnobiT aRivso, da mas Semdeg heraTi mudam wminda adgilad darCeba Cemi gulis
ruqaze.

rodesac fiqrebSi im dRes vubrundebi, mikvirs, ramdenad moulodneli xerxiT gvpasuxobs RmerTi locvebze.
xandaxan Cveni sulieri zrdisTvis Zlieri ryevaa saWiro. sanam heraTSi gzis piras vijeqi, raRac mokvda CemSi da
sicocxle misca axal gagebas, romlis gareSec gzis gagrZelebas ver SevZlebdi. aqlemma fexi rom gadadgas, jer
qviSidan unda amoiRos igi. xolo mdinaris talRebma zRvas rom miaRwion, sruliad unda miendon dinebas. aseve
adamiani, win rom wavides, ukan unda moitovos Tavisi warsuli.

Cems oTaxSi vbrundebodi da gzaSi moxuci kaci Semxvda, romelic miwaze wamowoliliyo dasasveneblad. saxe
Rrma naoWebiT hqonda dafaruli. ukbilo Rimili maCuqa da JestiT SemomTavaza masTan erTad momewia
haSiSi kalianidan. sapasuxod gavuRime da zrdilobianad vuTxari uari. axlaxans gancdili SegrZneba yvelanair
narkotikze Zlieri iyo, da vloculodbi, rom igi yovelTvis darCeniliyo Cems mexsierebaSi.

***

aqlemze amxedrebuli avtobusis gaCerebamde mivedi, romelic qveynis centrSi – qalaq kandagarSi midioda. Zveli
avtobusi Raribi glexebiT iyo gadavsebuli, da, Canda, TiTqos aravis aRelvebda, gadaixades maT mgzavrobis fuli
Tu ara. gasasvlelSi xorbliT savse tomrebi elaga. iqve iyo wiwilebiT savse yuTi, ori cxvari da Txa. Zravis
xmamaRali Rriali, kacebis da qalebis sicili da Cvili bavSvebis tirili ganumeorebel bgeriT Tanxlebas miqmnidnen
am CemTvis uCveulo scenaSi. moulodnelad avtobusi udabnos SuagulSi gaCerda. mgzavrebi swrafad gacvivdnen
gareT. me gavifiqre: “albaT raRac moxda”. aRmoCnda, rom ara. mgzavrebma akuratulad dafines salocavi
xaliCebi, wminda qalaq meqasken pirisaxiT Sebrundnen da namazi Seasrules: allahs da mociqul muhameds
locvebi aRuvlines da Tayvani sces. es rituali dReSi ramdenjerme meordeboda, sadac ar unda yofiliyvnen
avRanelebi. religia maTTvis cxovrebis ganuyofeli nawili iyo. isini sruliad Cveulebrivi meojaxeebi iyvnen – arc
molebi da arc RvTismsaxurebi, arc iogebi da arc berebi. magram maTTvis araferi iyo allahis erTgulebaze ufro
mniSvnelovani, da es Zalian STambeWdavi iyo.

kandagari Zalian megobrulad damxvda. gansakuTrebuli interesi Cemdami gamoavlina batonma, saxelad harizi. es
iyo maRali, Zalian ganaTlebuli adamiani, romelmac Tavisi mdgomareoba sazogadoebaSi vaWrobiT moipova. is
xSirad mogzaurobda sazRvargareT komerciul saqmeebze an ubralod dasasveneblad. kandagaris
RirsSesaniSnaobebi damaTvalierebina da Semdeg Tavis mdidrul saxlSi dampatiJa. wynar saRamos mis
verandaze visxediT, romelic misi saxlis saxuravze iyo ganTavsebuli, da filosofiur Temebze vsaubrobdiT. uceb
harizma auRelveblad miTxra:

“mister riCard, cota xniT unda dagtovoT, erTi mniSvnelovani saqme maqvs gasakeTebeli”.

am sityvebiT mkveTrad wamoxta skamidan, Tavi ukan moiRera da ymuili daiwyo, rogorc mgelma:

“aaauuu, aaauuu, aaauuu!”

ver vxvdebodi, ra xdeboda. Wkuidan xom ar SeiSala es Rirseuli batoni? am dros harizma didi bawari aiRo boloSi
yulfiT, saxuravis kidesTan miirbina da Tokis bolo qvemoT gadaagdo. “RmerTo Cemo, ras akeTebs?” – gavocdi
me. harizi ki am dros Zalian frTxilad Tavisken qaCavda bawars. warmoidgineT, rogori iyo Cemi gakvirveba,
roca yulfSi mRrRneli gamoCnda, romelic qrcvins waagavda da iklakneboda. es mangusti iyo. me gakvirvebuli
vucqerdi momxdars. aRmoCnda, rom dRisiT es mangusti qalaqSi darboda, saRamos ki harizis daZaxilze
specialur yulfSi Zvreboda, ris Semdegac harizi saxuravze swevda, da aq Rames aTevda xolme. Cven Sewyvetili
saubari ganvagrZeT, da uecrad vigrZeni, rogor moZvreboda mangusti Cems zurgze ise, rom maisurs basri
brWyalebiT eWideboda. nel-nela Cemi Tmebis gavliT Tavisken amovida. iq, Cems xSir TmebSi myudrod
mokalaTda da daiZina. vgrZnobdi ra sakuTar Tavze mangustis Tbil sxeuls da mis Tanabar sunTqvas, kvlav
ganvicade raRac kulturuli Sokismagvari.

umweod Sevxede harizs: “ra vqna axla?”

Cemma axalma nacnobma gaicina:

“mister riCard, rogorc Cans is kargad moewyo Tqvens TmebSi”.

meCveneboda, rom mangustis simZimis gamo kiseri cotac da gatydeboda.

“Zalian gTxovT, momxseniT”.

harizi uceb seriozuli gaxda. Ramem varskvlaviani ca gadmohfina Cvens Tavze. fialidan Cai mosva da odnav
TvalebmoWutulma Tqva: “arsebobs Zveli gamonaTqvami: ar gaaRviZo mZinare mangusti!”

harizma fiala magidaze dadga da daiwyo moyola imis Sesaxeb, rom egviptelebisTvis mangusti wminda cxovelad
iTvleboda.

“gaafTrebuli mangusti Zalian saSiSia. mas SeuZlia orTabrZolaSi kobrac ki daamarcxos, gvelebs Soris yvelaze
Sxamiani, sikvdilis simbolo”.

harizma kidev erTi ylupi mosva da ukan gadaixara.

“Tuki SemTxveviT gaaRviZebT, SeiZleba nawilebad dafliTos Tqveni Tavi. mister riCard, jobia ar gainZreT,
sanam TviTon ar wava”.

saaTebi gadioda, me ki gaunZrevlad vijeqi sicocxlis dakargvis SiSiT. drogamoSvebiT mangusti ZilSi Seirxeoda
xolme da brWyalebs ufro Rrmad marWobda TavSi. harizs ukve aRar SeeZlo ZilTan brZola da mravali bodiSis
Semdeg dasasveneblad wavida. marto davrCi. meCveneboda, rom es uZilo Rame arasodes dasruldeboda. kiseri
damibuJda da Zalian mtkioda, magram ganZrevis meSinoda. mangusti Cems Tavze bombs hgavda saaTis
meqanizmiT, romelsac SeeZlo nebismier momentSi afeTqebuliyo. Cemi mijaWvuloba grZeli Tmebisadmi Tvalsa
da xels Sua dneboda. o, netav inglisel saimigracio moxeleebs SeesrulebinaT TavianTi muqara da bolomde
gadaeparsaT Cemi Tavi, maSin Cemi sicocxle aseT safrTxeSi aRar aRmoCndeboda.

sakuTar Tavs vamSvidebdi: “sxva Tu araferi viRacam mainc daafasa Cemi Tma!” magram mangusti ar iyo Cemi
usiamovnebebis erTaderTi mizezi. romeliRac sisxlismsmelma mwerebma damiwyes Tavze kbena. maTi
nakbenebisgan yvela Cemi amaRlebuli fiqri sadRac qreboda. risTvis migzavnis RmerTi am gamocdas? sruli
ususurobiT vitanjebodi da Zlivs vikavebdi Tavs, rom ar avtirebuliyavi. vcdilobdi momxdarSi gavrkveuliyavi, da
uceb mivxvdi, rom wyevla SeiZleba wyalobad iqces, wyaloba ki – wyevlad, da es mxolod Cvenzea
damokidebuli. diax, es sulelurad JRers, magram sruliad SesaZloa, rom mangusti zemodan iyo CemTan
gamogzavnili, raTa udidesi saTnoeba – moTmineba eswavlebina. gaWirvebebis mtkiced gadatanis da
RmerTisTvis daxmarebis Txovnis unari – es WeSmaritad Seufasebeli wyalobaa. xolo nebismier kritikul
situaciaSi axali SesaZleblobebis danaxva – WeSmariti sibrZne.

darCenili Rame CemTvis uCveulo madlierebis SegrZnebiT gavatare. maSin verc ki warmovidgendi, rom
mangustis mier morTmeuli gakveTili Zalian damWirdeboda momavalSi. eqvs saaTSi daupatiJebelma stumarma
rogorc Cans kargad gamoiZinaCems Tavze. mze rogorc iqna amovida. man gaiRviZa, Cemi zurgis gavliT dabla
daeSva da iatakze gadaxta. misma Semdgomma saqcielma, kinaRam amacremla: mangusti momiaxlovda da
alersiani da sruliad ucodveli mzera mesrola, TiTqos madlobas mixdida stumarTmoyvareobisaTvis. Semdeg,
Sebrunda da Tokis yulfSi SeZvra, da es esaa gaRviZebulma harizma quCaSi CauSva igi. axali dRe iwyeboda.

harizma gamiRima:

“mister riCard, gTxovT mapatioT moyenebuli usiamovnebisTvis. arasodes aqamde Cems saxlSi msgavsi araferi
momxdara. magram, vfiqrob sasiamovno mosasmeni iqneba TqvenTvis, rom Cvens kulturaSi daupatiJebeli
stumris momsaxureba Zalian sapatio saqcielad iTvleba. Tqven Zalian Rirseuli daxvedra mouwyveT Cvens erT-
erT mangusts, da rogorc Cans mTeli guli CadeT amaSi. dRes diliT mangusti Zalian kmayofili da kargad
dasvenebuli Canda”.

daZabulobisgan kiseri gaSeSebuli mqonda, mTeli sxeuli mtexavda uZilo Ramis Semdeg, magram mis sityvebs
amaod ar CauvliaT Cems yurebTan. ar momesma, roca “mangustebi” mravlobiT ricxvSiTqva? maSin me
namdvilad ar minda harizis gverdiT aRmovCnde, roca momdevno jerze gadaigdebs ukan Tavs da ymuils
daiwyebs, rogorc mgeli ymuis mTvarisken Tavaweuli. dakbenili saxisqaviliT wasvlis win vuTxari:

“didi madloba, hariz. Tqven imdeni gaakeTeT CemTvis. magram, vfiqrob, Cemi wasvlis droa”.

***

erT saRamos marto vseirnobdi kandagaris wynar quCebSi, da uceb viRac calTvala da calxela kacma xeli mtaca
da sadRac wamiyola. raRac sardafis kibeebamde mimiyvana da qvemoT mibiZga. kibeebze sruli sibnele sufevda.
sanam dabla veSvebodiT, vcdilobdi gamomecno, ra saidumlo meloda win. roca CavediT, civ da bnel
miwisqveSeTSi aRmovCndi. Cemi Tvalebi nel-nela SeeCvivnen sibneles. Soriaxlos Jangiani da odnav mbJutavi
kerasinis lampa davinaxe. misi alis susti naTeba sardafis Wers da kedlebs anaTebda, romelSic obobas qselebis
garda mxolod saSiSrad Camokidebuli rkinis jaWvebi Canda. miwisqveSeTSi arc fanjrebi iyo da arc aveji. miwis
iatakze qaRaldis kardonebze aTamde fexSiSveli moxuci ijda WuWyian daxeul tansacmelSi da CalmebSi. isini
raRac bneli grovis garSemo fusfusebdnen. ra SeiZleboda es yofiliyo? roca Cemma Tvalebma sabolood
moaxdines adaptacia, me gavarCie, rom es iyo orasamde kilogrami avRanuri haSiSis grova. jer kidev evropaSi
mqonda gagebuli, rom es yvelaze Zvirfasi da Zliermoqmedi haSiSi iyo msoflioSi. moxucebi am grovidan mcire
naWrebs aclidnen da kontrabandistebisTvis ufro moxerxebuli rom yofiliyo mtkavelis sigrZis kverebs
akeTebdnen. Cemma gamcilebelma kuTxeSi damsva, TviTon ki sxvebTan erTad daiwyo haSiSis Zerwva.

ra ucnauria – gavifiqre me. – ras vakeTeb aq? sruliad SesaZloa, romc vecado aqedan veRarc ki davaRwio Tavi.
uceb erT-erTi moxuci wamodga da CiraRdani aanTo. mTavari mogviviT, romelic procesias miuZRvis
sakurTxevlisken, igi CiraRdniT xelSi sazeimod gaemarTa miwisqveSeTis Soreul kuTxeSi, sadac maTTvis
wmindaTa wminda – uzarmazari kaliani idga. moxucma kalianis uzarmazar SaxtaSi kilogramobiT haSiSis Cayra
daiwyo, Semdeg ki sazeimod SeunTo cecxli CiraRdniT. mis Semdeg meore moxucic wamodga, kalianis grZel da
moRunul mundStuks miuaxlovda da Rrma nafazi iqamde daartya, sanam filtvebi kvamliT ar gaevso. Semdeg
mundStuks mocilda, amoisunTqa da kidev erTi Rrma nafazi daartya. erT nafazs meoreze urtyamda. sakuTar
Tvalebs ar vujerebdi. male mundStukidan kvamlis sqeli nakadi gamovida, magram moxuci ar Cerdeboda da
mowevas agrZelebda. es aSkarad cdeboda adamianuri SesaZleblobebis farglebs. roca man im Sedegs miaRwia,
romelic zeadamianisTvisac ki miuRwevelia, misi filtvebi ajanydnen. igi miwaze daeca da xvelebis iseTi Seteva
autyda, meCveneboda, TiTqos cotac da Signeulobas piridan amoaxvelebda.

amasobaSi sxvebi auRelveblad Zerwavdnen haSiSis kverebs. Semdeg gigantur kalians morigi mweveli
miuaxlovda da igive rituali gaimeora. man albaT ocamde nafazi daartya, sanam mundStukidan isev sqeli kvamli
ar gamovida. miaRwia ra apogeas, meore moxucic pirvelis msgavsad iatakze daeca da xvelebisgan klakvna da
goraoba daiwyo miwaze. am moqmedebas rigrigobiT yvela iq myofi asrulebda. roca xvelebas moereodnen,
mwevelebi viTomc aq araferio, Tavis megobrebs ubrundebodnen xolme da haSiSis kverebis Zerwvas
agrZelebdnen. yovelma maTganma ramdenime misvla gaakeTa am jojoxeTur mowyobilobasTan, romelic
kilogramobiT haSiSs STanTqavda. es avRanelebi – kaifis namdvili specialistebi arian, - gavifiqre me. – maTTan
SedarebiT amayi dasavleTeli hipebi – ubralod patara bavSvebi arian.

miwisqveSeTis CaxuTul sibneleSi kvamlis sqeli Rrubeli idga, ris gamoc Tvalebi saSinlad mewvoda. mxolod imis
Sedegad, rom am haers vsunTqavdi, iseTi kaifi daviWire, romelic cxovrebaSi arasodes ganmecada. bolos Cemi
rigic dadga, da me wminda kalianisken mibiZges. nuTu maTi Seubralebeli RmerTis morigi msxverpli unda
gavmxdariyavi? farTe mundStukidan sqeli kvamli gamodioda. ar vicodi rogor mivdgomodi mas. win gadavixare
da mundStukis Sexebac ki ver movaswari, vigrZeni, rogor Sevarda Cems filtvebSi kvamlis nakadi –
mizanmimarTulad, rogorc gveli, romelic Tagvis soroSi miZvreba. daveci da gaSmagebulma iatakze daviwye
kotriali. Zlieri xvelebis Semotevisgan, romlebic Cems filtvebs da yels glejdnen, Tvalebidan cremlebi
wamomwvivda. amis Semyure moxucebma muxlebze xelebs irtyamdnen, da mTeli sxeuliT xiTxiTebdnen.
damcinodnen me, axalgazrda amerikels, romelmac mundStukis Sexebac ki ver moaxerxa, arada maTze
ormocdaaTamde wliT umcrosi iyo.

moxucebisTvis es Cveulebrivi saqmianoba iyo, rasac Cemze ver vityodi. me ukan davixie kuTxeSi da kedels
miveyude. energiis mZlavrma nakadma Cemi paralizeba moaxdina, da kvamlis RrubelSi ucnauri Cvenebebis
molandebebi damewyo. TavSi raRac ucnauri musikis hangebi gaisma, da Cemi Wkua datrialda, gawyvita ra
kavSiri drosa da sivrcesTan. ganZreva ar SemeZlo da gasaqcevic arsad mqonda. cremlebi Tvalebs miwvavda.
Cems halucinaciebSi, kalianidan aRmarTuli kvamlis bolqvebi moCvenebiT demonebad iqceodnen, romlebic
mzad iyvnen Sevesansle.

gamaxsenda, Tu rogor veZebdi adre narkotikul kaifSi tanjvisgan ganTavisuflebas, bednierebas da cxovrebis
azrsac ki. miviRe is rasac veZebdi? mexsierebaSi im alkoholikebis da narkomanebis saxeebi amotivtivda,
romlebsac amerikis jurRmulebSi vxvdebodi. gamaxsenda aseve kolejeli nacnobebi, romlebmac ver gauZles
narkotikebis cdunebas da am damRupveli Cvevis ususuri monebi gaxdnen. maT Soris gansakuTrebiT
damamaxsovrda erTi sasiamovno gogo kargi ojaxidan, romelic Wkuidan gadavida lsd-s zedmeti
moxmarebisagan. yvelasTvis moulodnelad man CitiviT WikWiki daiwyo. garSemomyofebs es Zalian axalisebda,
sanam mesame sarTulis fanjridan gafrenas ar Seecada. erTi wlis Semdeg igi kvlavindeburad Citad Tvlida Tavs,
magram amjerad fsiqiatriul klinikaSi WikWikebda. axalgazrdebSi gavrcelebuli iyo Sexeduleba, rom qimiur an
mcenareul aRmgzneb saSualebebs adamianis SesaZleblobebis gafarToeba da sulieri gamocdilebis miRebaSi
daxmareba SeeZloT. mec momixda maTi gasinjva. mec, iseve rogorc yvela, gasxivosnebas veZebdi narkotikebis
meSveobiT, magram swrafad gavacnobiere, Tu ramdenad SezRudulia maTi SesaZlebloba. narkotikuli gabruebis
Sedegad miRebuli xelovnuri mdgomareoba mxolod maSorebda im mizans, romliskenac mTeli guliT viltvodi. gza
unda ganmegrZo.

halucinaciebisgan datanjulma, kandagareli narkomanebis sazogadoebaSi, me davifice: o, Cemo ufalo, aRarasodes

cxovrebaSi aRar gamoviyeneb damaTrobel saSualebebs.

Zliv-ZlivobiT gamovZveri miwisqveSeTidanda borZikiT wavlaslasdiquCaSi.

***
Cemi ukanaskneli saRamo kandagarSi momcro, sustad ganaTebul CaixanaSi gavatare adgilobriv
macxovreblebTan erTad. moulodnelad CaixanaSi brma ymawvili Semovida da yvelam mas miapyro mzera. xelSi
xis ubralo musikaluri instrumenti ekava. biWi Teqvsmeti wlisas hgavda, da iseve, rogorc garSemomyofebs,
WuWyiani tansacmeli Tavisuflad sTrevda gamxdar tanze. guli SemeZra – misi brma, damaxinjebuli Tvalebi
arafriT ar iyo dafaruli. miuxedavad TvalnaTlivi siRatakisa, igi netarebiT iRimoda, roca misi yelidan
yovlisSemZle allahis madidebeli simRerebi wamovida. mReroda da Tan Tavisive erTstrunian instrumentze
ukravda. ymawvilis sasiamovno melodiurma xmam da misma gulwrfelobam garSemo yvelas gulebi daipyro. ase
gavida erTi saaTi. brma biWi strunaze urtyamda da RmerTs ugalobda, riTac Caixanas spontanuri sixaruliT
anaTebda, Cvens gulebs ki eniTgamouTqmeli aRtacebiT avsebda.

danaxulma sulis siRrmemde SemZra. usaxl-kro ymawvili Rataki da gaunaTlebeli iyo. magram, miuxedavad
amisa, is Tavis gulSi RmerTisadmi siyvarulis saganZurs inaxavda da usazRvro sulier netarebas iRebda amisgan.

kandagari uCveulo qalaqi aRmoCnda CemTvis. aq mangustma moTminebis gakveTili maswavla, miwisqveSeTis
moxucebma sabolood uari maTqmevines narkotikebze, xolo brma musikosma damanaxa, Tu ra aris sulieri
sixaruli. yvela am gakveTilisTvis madlobeli, davemSvidobe am qalaqs da gza ganvagrZe.

Tavi meTerTmete

Zlivs SevZveri gatenil avtobusSi, romelic qabulisken miemarTeboda. salonis orive mxares mTel sigrZeze ori xis
skami idga, romelzec mgzavrebi isxdnen. skamebs Soris iatakze Sinauri cxovelebi dadiodnen. qaTmebi frTebs
iqnevdnen da xmamaRla kakanebdnen. mamlebi mkerdgamoSverilni dadiodnen da amayad yiodnen. daRlili
cxvrebi sacodavad Semokrebiliyvnen TavianTi patronis garSemo. salonSi buzebi da romeliRac egzotikuri
mwerebi bzuodnen. Txebi raimes Sesansvlis imedad mgzavrebis kalTebSi iqeqebodnen. erTma gansakuTrebiT
komunikabelurma Txam pirdapir TvalebSi Semomxeda da maSinve enTuziazmiT Seudga Cemi Sarvlis ReWvas.
Canda, rom Cemi jinsebi marTla gemrieli iyo, radganac maSinve Sarvlis meore tots meore Txa eca. muxlebze
wiwila Semomaxta da fexebis kenkva damiwyo.

avtobusis mgzavrebisTvis, romlebic RimiliT Semomcqerodnen, es moZravi Sinauri cxovelebis ezo Cveulebrivi
ambavi iyo. Canda, rom isinic kulturul Soks ganicdidnen grZelTmiani da WuWyian jinsebiani amerikelis
danaxvisas. avtobusi gaCerda. mgzavrebi avtobusidan gadmovidnen, udabnoSi xaliCebi gaSales, saxiT meqasken
Sebrundnen da locva daiwyes. Tu ar CavTvliT cxovelebs, salonSi mxolod me davrCi.

sadRac amovikiTxe, rom adamiani, romelic sulierad ar viTardeba, orfexa cxovels hgavs. Tumca sulier ZiebaSi
viyavi da sruliad gansxvavebuli religiebiT vinteresdebodi, me jer kidev ar mqonda arCeuli Cemi gza. ai, ratom
varCie, sanam musulmanebi gareT loculobdnen, Sinaur cxovelebTan erTad jdoma, romelTaganac samwuxarod
cotaTi Tu ganvsxvavdebodi.

qabuli, romelic maRalmTian platozea ganlagebuli da Tovliani mwvervalebiTaa garSemortymuli, Zalian lamazi
iyo. didi monRolebis imperiis yofili dedaqalaqi dResac avRaneTis yvelaze mniSvnelovan qalaqad rCeboda.
qabulSi kvlav Sevxvdi jefs da remsis. isini TiTqmis erTi kviraa melodnen da erTi suli hqondaT, rodis
ganagrZobdnen indoeTisken mogzaurobas Zveleburi gziT, romelic ingliselebma daages. gadavwyviteT
pakistanSi haiberis uReltexilidan gadavsuliyaviT. diliT adre mivediT avtosadgurze da jefma yvelas agviRo
bileTebi. avtobusis karTan saimigracio samsaxuris inspeqtorebi idgnen da mgzavrebs dokumentebs
umowmebdnen. jefma da remsim yvela aucilebeli formaloba gaiares da avtobusSi dasxdnen. magram roca Cemi
rigi dadga, raRac gaugebroba moxda. inspeqtorma pasporti gamomarTva da saimigracio samsaxuris
ganyofilebaSi wamiyvana. da Cemda savalalod swored am dros avtobusi daiZra da wavida. Cemi bileTi ki jefs da
remsis darCaT, romlebmac verc ki SeamCnies Cemi aryofna. aRmoCnda, rom saimigracio samsaxuris
Cinovnikebma arasworad waikiTxes Cemi qveynidan gasvlis TariRi. situaciaSi garkvevisTanave gamomiSves.

ase davrCi qabulSi martodmarto, da ar vicodi ra meqna. haiberis uReltexilze, romelsac saxeli hqonda ganTqmuli,
rogorc erT-erT yvelaze saSiS adgils dedamiwaze, marto, avtostopiT gadasvlaze laparakic ki zedmeti iyo. bevri
Tavzardamcemi istoria gamigia avRaneTsa da pakistans Soris am sasazRvro midamoze, sadac meomruli tomebi
marTavdnen situacias, da isini aranair kanons ar scnobdnen. msgavsad amerikuli veluri dasavleTis
macxovreblebisa, isini gatenil iaraRs Tvlidnen mTavar argumentad nebismier davaSi da Tavi mkvlelobebiT da
yaCaRobebiT gahqondaT. miyvebodnen, rom isini turustul
ayaCaRebdnen, xandaxan ki mgzavrebsac klavdnen. avtobusebis
exadaT am tomebis meTaurTaTvis, raTa mgzavrTa sicocxlis
ramdenad Seesabameboda es yovelive simarTles, magram amis
bileTis fuli ar mqonda da azrze ar viyavi ra unda meqna daCemi
srul martoobaSi davxetialobdi qabulis quCebSi.
avtobusebzec axdendnen Tavdasxmebs da
mflobeli kompaniebi iZulebulni iyvnen xarki
usafrTxoeba daecvaT. Zneli saTqmeli iyo,
Tavad garkvevis aranairi survili ar mqonda.
cxovrebis moulodnel cvlilebebze Cafiqrebuli,

ase gavida mTeli dRe. Ramis dadgomasTan erTad SesamCnevad acivda. Tbili tansacmeli da RamisgasaTevi ar
mqonda. caze amosuli savse mTvare yinulis burTad meCveneboda. sicivisgan kankalSepyrobili gzis piras
Camovjeqi da harmonika movimarjve. Tvalebi davxuWe da meditaciur transSi Sevasrule gulidan amosuli
simRerebi. roca Tvali gavaxile, Cems win tanadi axalgazrda qali idga. qera Tmas qari uwewavda.

“am RameSi rogor ar gaiyine Tbili tansacmlis gareSe?” – miyurebda da TviTonac sicivisgan kankalebda. roca
mis mbrwyinav cisfer TvalebSi TanagrZnoba amovikiTxe, Cemi Tavgadasavlebis Sesaxeb movuyevi.

“me holandiidan var, - miTxra qalma sapasuxod, - magram ukve ramdenime welia qabulSi vcxovrob. ar ginda,
Rame Cems saxlSi gaaTeno, siTboSi?”

me madlierebiT aRvsili ukan gavyevi. civi quCis mere Tbili da keTilmowyobili bina samoTxed meCvena.
fanjrebze mwvane da oqrosferi fardebi ekida, oTaxis centrSi Zvirfasi magida idga Tavisi skamebiT, kedelTan ki
TeTri fumfula savarZeli idga. swored masze ganmaTavsa am saucxoo binis patronma. msgavsi araferi menaxa
mas Semdeg, rac sakuTari saxli davtove heilend parkSi. meCveneboda, rom es asi wlis win iyo. holandielma
qalma magidasTan mimipatiJa da axladgamomcxvari puri SemomTavaza karaqTan da bostneulTan erTad,
desertad ki Sokoladis torti melodeboda: isic ki gavifiqre, rom araferi damikargavs imiT, rom avtobusze ver
movxvdi.

sasiamovno saubris Semdeg maspinZelma mosveneba SemomTavaza:

“albaT, Zalian daiRale amdeni xani siciveSi jdomisgan”.

saZinebelSi gamiyvana, sadac ori sawoli idga.

“aq moTavsdi, me ki CemTan daviZineb”.

am dros SevamCnie gigantic, romelic Cems win idga. es iyo ori metris simaRlis mamakaci. mTasaviT sxeulze da
Zlier xelebze msxvili kunTebi mouCanda. es mamakaci maspinZlis piradi mcveli gaxldaT. igi did dauvarcxnel
wvers atarebda, xolo misi grZeli Tma naxSiriviT Savi iyo. Cems swolze wamovjeqi, avRaneli ki Tavisaze. misi
Savi da mwveli Tvalebi avi mzeriT mburRavdnen. Semdeg gaizmora da xmamaRla daamTqnara. misi oflis
mkveTri suni cxvirSi meca.

maspinZeli agrZelebda:

“is micavs me. Tavad vnaxe, muStis erTi dartymiT rogor gauxeTqa erT adamians Tavis qala. axla ki daisvene”.

maspinZeli Tavisi oTaxisken gaemarTa da sanam gavidoda Suqi Caaqro da Tqva: “me CemTan gaval”.

miuxedavad avRanelipiradi mcvelis avbediTi garegnobisa, rogori ucnauric ar unda iyos, mis gverdiT Tavs
usafrTxod vgrZnobdi. saxlSi iseTi siTbo da simyudrove iyo, rom sawolSi moxerxebulad movewyve da iRblianad
CavTvale sakuTari Tavi. vin icis, rogor gadavitandi yinvian Rames, am qals rom ar Sevcodebodi. am fiqrebSi
gadavifare rbili zewari da Zils miveci Tavi.

ramdenime wuTic ar gasula, rom fardis xmam gamaRviZa, romelic or saZinebels hyofda erTmaneTisgan. Cems
win maspinZeli idga mxolod naxevradgamWvirvale abreSumis Ramis perangSi. saZinebelSi keTilsurnelebis suni
idga da xmadabla ukravda musika. qali momiaxlovda da yurSi nazad CamCurCula:

“Sen iseTi axalgazrda da lamazi xar”.

misi Tvalebi vnebisgan brwyinavdnen. Ramis perangi gaixada da sruliad SiSveli warsdga Cems winaSe. xelebi
kiserze momxvia da Zvirfasi sunamoebiT napkurebi tani Cemi tanis gverdiT dado, me ki, dabneuli,
sasowarkveTili vcdilobdi Cemi mogzaurobis mizanze momexdina koncentracia.

“Zalian gTxovT, ar gindaT! meZineba!” – SevRaRade me. magram maspinZeli Seuvali iyo.

“Zalian gTxovT Tavi damanebeT”, - sul es iyo rac amovRerRe. sanam mefereboda, me viweqi, rogorc mkvdari
Tevzi.

vnebiT Sepyrobilma yurSi CamCurCula:

“Tu Cems survils ar daakmayofileb, Cemi piradi mcveli Tavs gagipobs. aqedan ver gaiqcevi”.

Cemi uariT Seuracxyofilma, saSvelad mcvels mouxmo. avRaneli sawolidan wamoxda , TvalisdaxamxamebaSi
gadmoWra oTaxi da Cems win dadga.

“danebdi! danebdi an mokvdi”, - damiRriala man.

ar vicodi ra meqna. Cemi macdunebeli Zalas ar iSurebda, rom vneba aReZra CemSi, me ki mis qveS viweqi da
SiSisagan vkankalebdi. avRaneli Cemsken daixara, TmaSi Camavlo xeli da daiRmuvla:

“danebdi an mokvdi! danebdi an mokvdi!”

misi sityvebi yumbarebiviT feTqdebodnen Cems TavSi. WkuaSi kiTxvebi wrialebdnen:

“iqneb es koSmaruli sizmaria? ra vqna: davnebde Tu movkvde? da me ratom damemarTa es yvelaferi?”

raRac momentSi Zala movikribe da xeli vkari qals. saswrafod xeli vtace Cems CanTas da fexsacmelebs da
karisken gavvardi, ise rom saZile tomara sul gadamaviwyda. patronma gamyinavad daiwivla. piradma mcvelma
yviriliT gadamiWra gza, magram mainc movaxerxe gasxltoma. wixliT gavaRe kari da quCaSi gavvardi. avRaneli
ganrisxebuli SeZaxilebiT momdevda. zurgs ukan mis sunTqvas vgrZnobdi da ukanmouxedavad gavrbodi. Cemi
warmosaxva im saSinel suraTebs xatavda, Tu rogor apobda misi giganturi muSti Cemi Tavis qalas. gavrbodi,
gavrbodi da gavrbodi. TviTonac ar vici rogor, magram bolos da bolos Tavi davaRwie mdevars.

kvlav marto aRmovCndi. quCaSi Rame idga, da wasasvleli arsad mqonda. qabulis cariel quCebSi xetialisas
vigrZeni, rom yinviani Rame, romelic sul cota xnis win ase maSinebda, sinamdvileSi damcveli iyo Cemi. civi
mTvare, romelmac Zvlebamde gamyina, amjerad Cems daRlil WkuasaTbobda. mivdiodi umisamarTod da srul
Tavisuflebas vgrZnobdi. varskvlavebs Sevcqerodi da vfiqrobdi imaze, Tu rogor imonebs adamians vneba.
intimuri siaxlove SeiZleba RmerTis saCuqari iyos, magram roca misadmi swrafva akviatebul idead iqceva,
adamiani gonebas kargavs da sakuTari avxorcobis dakmayofilebisTvis mzadaa yvelaze mdabali saqcielic ki
Caidinos. daukmayofilebel vnebas Wkuidan gadayavs adamiani. ra Tqma unda, vfiqrobdi me, nebismieri religiis
istoriaSi iyvnen morwmuneebi, romlebic ojaxur cxovrebas eweodnen da SesaniSnav bavSvebs zrdidnen. isini Tu
Sediodnen intimur urTierTobaSi, amas akeTebdnen rogorc RmerTisadmi msaxurebas. magram ratom iyo, rom
imave religiebSi mravali wmindani ubiwoebis aRqmas debda? rac ufro metad vfiqrobdi amaze, miT ufro metad
mindoda mepova pasuxi am kiTxvaze. rogorc Cans es wmindanebi Tvlidnen, rom mowinaaRmdege sqesisadmi
mijaWvuloba RmerTis siyvarulSi SeuSlidaT xels. an undodaT, rom am mZlavri energiisTvis saxe SeecvalaT da
locvebSi da RmerTisadmi msaxurebisken waremarTaT igi. vin icis, iqneb swored esaa rasac veZeb. maSin naTeli
xdeba, ratom uarvyavi italiaSi irenis SemoTavazeba. Seyvareba – niSnavs gulis micemas, - vfiqrobdi me. –
WeSmariti siyvaruli Tavganwiruli da uangaro unda iyos. vuyurebdi, Tu rogor maRla da maRla iweoda savse
mTvare qabulis Tavze, anaTebda ra Tavisi SuqiT mTis ferdobebs. me ufro metad ganvmtkicdi Cems survilSi,
sicocxlis bolomde Semenaxa ubiwoebis aRqma. videqi qarSi romelic Zvlebamde atanda da RmerTs vTxovdi
Zalas, rom am aRTqmis dacvaSi damxmareboda.

***
roca mze mTebze amoiwvera, me maSinve avtosadgurisken gaveSure, ise rom TviTonac ar vicodi, ra meloda iq.
sadgurze Cemda gasaxarad gavige, rom jefma avtobusis mZRols samgzavro bileTi da cotaodeni fuli gamoatana.
sanam avtobusSi Cavjdebodi, mivixed-movixede da mzeriT qabuls davemSvidobe. aq, am mTiani avRaneTis
platoze, mniSvnelovani nabiji gadavdgi gasxivosnebisken mimaval gzaze da vloculobdi, rom Cemi dadebuli fici
damecva. amasTan uzomo madlierebas vgrZnobdi.

avtobusis fanjridan mTis mwvervalebi da unayofo miwebi moCanda. Raribi glexebi muxlCauxrelad muSaobdnen
da cdilobdnen, am unayofo miwebze raRac mosavali mainc moewiaT. am adgilebis landSafti saimedod icavda
mis macxovreblebs garesamyarosgan. adgilobrivebi mxarze gadakidebuli iaraRiT dadiodnen da xSirad qamris
magivrobas tyviebiani lenti uwevdaT. gzaSi xSirad gvxvdeboda saxelosnoebi, sadac xelnakeT gadaWril Tofebs
amzadebdnen. Sors aqlemebis qaravanebi gamoCandeboda xolme, romlebsac qviSian miwaze tvirTi
gadahqondaT.

avtobusi Zlivs adioda aRmarTebSi.gaWirvebisagan ZagZagebdada Rmuoda. fanjaraSi viyurebodi da vcdilobdi

warmomedgina, Tu rogor gaiara aq Cv. w. aRricxvamde meoTxe saukuneSi indoeTisken mimaval gzaze
aleqsandre makedonelis armiam. mecamete saukuneSi uReltexili Cingis xanis monRolurma urdoebma
gadakveTes, ufro gvian ki – didi monRolebis armiebma, romlebic indoeTis subkontinentis dasapyrobad da
gasaZarcvad mieSurebodnen. mecxramete saukuneSi aq ukve britanuli armiis uamravma jariskacma gaiara.
Taobebi icvleboda, magram sisxlisRvra da mkvlelobebi Zveleburad rCeboda aq mcxovrebi tomebis yoveldRiur
saqmianobad.

miuxedavad imisa, rom arsebobisaTvis brZolam gamousworebeli daRi daasva adgilobrivi macxovreblebis
saxeebs, maTSi mainc gamosWvioda raRac mkacri keTilSobileba. roca vixsenebdi, Tu ras miyvebodnen am
adamianebis Sesaxeb, mixaroda, rom avtobusis fanjridan vumzerdi maT da ara pirispir.

saRamos pakistanis qalaq peSavarSi CavediT. roca avtobusidan gadmovedi, Cemi yuradReba gzis piras
uSfoTvelad mjdarma Sav-faranjianma dedaberma miipyro. mis win gafenil tomaraze raRac saqoneli ewyo. ufro
axlos mivedi, rom gamerCia, riTi vaWrobda. Cemda gasaocrad, es brinjaos kastetebi aRmoCnda. dedaberi
kastetebiT vaWrobda.

kastetebs basri da dakbiluli xiStebi hqonda, gamiznulni imisTvis, rom xorci gaeglijaT. es sastiki iaraRi
naxevradZvirfasi qvebiT iyo gawyobili. dedaberma damaluli Rilaki maCvena, da rodesac xeli daaWira mas,
kastetidan stveniT gamovarda samarTebeli. moulodnelobisgan kinaRam daveci. dedaberi marwmunebda, rom
misi saqonelimeyida, magram me zrdilobianad vuTxari uari da maSinve wamovedi.

indoeTSi mosaxvedrad, kidev erTi, ukanaskneli sazRvari unda gadamekveTa. vtkbebodi am qveyanasTan
Sexvedris molodiniT da uZveles qalaq lahorSi gaveSure, raTa indoeTis viza ameRo. gzaSi keTili da gulisxmieri
xalxi mxvdeboda, romlebic yvelafers akeTebdnen imisTvis, rom pakistanSi ise megrZno Tavi, rogorc sakuTar
saxlSi: isini maWmevdnen da satvirTo avtomobilebiT an avtobusebiT gadavyavdi. diliT adre ukve lahoris
indoeTis saelCosTan videqi. mowmendil caze Sevardnebi livlivebdnen. saelCos kari rogorc iqna gaiRo. me
Sevedi da mouxeSavad gavuwode Cemi pasporti Cinovniks. roca pasportSi Stampi Caartya, guli sixaruliT
amiCqarda. iseTi SegrZneba mqonda, TiTqos es iyo viza RmerTis sasufevelSi. aqedan indoeTamde xelis
gasawvdeni manZiliRa iyo. me melodeboda iogebis, lamebis da brZenebis miwa.

Tavi meTormete

zamTris naTeli dRe idga. lahoridan jer kidev ganTiadisas wamovedi da avtostopiT da fexiT ormocdaTxuTmeti
kilometric gaviare gruntis gzaze, romelic xorblis yanebis da ayvavebuli mdogvis yviTeli velebis gaswvriv
gaWimuliyo. gzis napirze da zog adgilas yanebs Soris akacia izrdeboda. es erTaderTi xeebi iyo mTeli midamos
manZilze. Zveli satvirTo avtomobilebi, romlebic iSviaTad gaivlidnen xolme gzaze, Tavisi garegnobiT sasixarulo
aRmafrenas maniWebdnen. isini naTel ferebSi iyvnen SeRebilni, da romeliRac mdidari rok-varskvlavis
fsiqodeliur stilSi SeRebil limuzinebshgavdnen. aranakleb STabeWdilebas axdenda avtomobilebSi msxdomebis
tradiciuli tansacmeli da tiurbanebi. xandaxan urmebic gaivlidnen xolmeWrialiT. zogs xorbali gadahqonda, zogs
Sinauri saqoneli, zogSi ki Tavad maTi patronebi isxdnen mTeli ojaxebiT. aseTi transportiT, metwilad ki fexiT
CavaRwie qalaq huseinvalamde, indoeTis da pakistanis sazRvarze.
roca saimigracio kontrolis punqtamde mivdiodi, indoeTTan Sexvedris molodini guls winaswari
sixaruliTmivsebda. evropaSi da axlo aRmosavleTSi gatarebuli eqvsi Tvis manZilze ocdaaTi wliT gavizarde.
magram mesmoda, rom am naxevari wlis ganmavlobaSi miRebuli gamocdebi sxva araferi iyo CemTvis, Tu ar
ganwmenda, romelic indoeTis wminda miwaze mosaxvedrad unda gamevlo. da ai, indoeTi ukve erTi xelis
gawvdenaze iyo.

bedamde, romelic win meloda, mxolod saimigracio kontrolis punqti maSorebda, sadac penjabis mwveli mzis
qveS sruli qalbatoni ijda mwvane samxedro formiT. mis orive mxares ori SaSxanagadakidebuli indoeli
mesazRvre idga. qalbatonis mkacri saxe kargs arafers miqadda. mis win videqi, TaviT fexebamde mtvriT
dafaruli, magram imediT savse. pasporti gavuwode da molodinisgan guli gamiCerda. sanam mis yovel gverds
aTvalierebda, mogonebebSi CaviZire. is wami gamaxsenda, roca kunZul kretaze, mTis mwvervalze vmeditirebdi
da iseTi ram damemarTa, ramac indoeTSi gamgzavreba maiZula. ra Tqma unda vicodi, rom bevri am movlenas
Wkuis dabindvas miawerda, romelic mravalsaaTiani locvebiT, an mSieri halucinaciebiT iyo gamowveuli.
magram me darwmunebuli viyavi, rom Tavad ufali gaCnda Cems gulSi. mkafiod mesmoda misi sityvebi:
“gaemgzavre indoeTSi!” da am momentidan mtkiced davijere, rom indoeTSi Tavad RmerTi mixmobda.

axlo aRmosavleTSi Cemi mogzaurobidan sami Tve gavida. sul mcire xuTiaTasi kilometri gaviare da am
mogzaurobis yoveli wami saerTod ar hgavda im yvelafers, rac bavSvobaSi warmomedgina, roca samyaros im
winaswarganwyobebis prizmiT vuyurebdi, romelic provincialurma amerikam momaxvia Tavs. yovel ganvlil
kilometrTan erTad Cemi guli ufro Zlierad iltvoda indoeTis wminda miwisken, romlis gareSec Cemi arseboba
ukve veRarc warmomedgina.

mTeli vnebiT mindoda indoeTSi moxvedra, radgan mxolod iq unda asrulebuliyo Cemi yvelaze faruli ocneba.
suliT da guliT ukve iogebTan viyavi maT mTian aSramebSi. iq mosaxvedrad Tveebis ganmavlobaSi Seupovrad
miviwevdi win, da mravali sxvadasxva xifaTi gaviare. da axla, roca sul raRac erTi nabiji maSorebda miznamde,
unda davlodebodi, sanam Seuvali Cinovniki saimigracio samsaxuridan Cems pasports Seiswavlida.

qali ramdenime wuTi yuradRebiT aTvalierebda pasports, Semdeg ki amomxeda da gulgrili toniT miTxra:

“maCveneT, ramdeni gaqvT fuli”.

me ciebianiviT saswrafod moviCxrike CanTa, da qalbatoni, umzerda ra Cems moqmedebas skamianad

gadmoiwia, rom Cems CanTaSi Caexeda. mxolod ramdenime monetis wardgena SevZeli.

saxeze zizRiani grimasa aRebeWda.

“indoeTSi SesvlisaTvis minimum orasi doilari unda gqondeT”.

qalbatoni skamis sazurges mieyrdno, xelebi gulze gadaijvaredina da mburRavi mzeriT mkiTxa:

“sadaa Tqveni fuli?”

iataks CaSterebulma CaviluRluRe:

“sul esaa rac maqvs”.

“am SemTxvevaSi ver SeZlebT qveyanaSi Sesvlas”.

Cemi pasporti magidaze daagdo, romelic axla ukve Cvens Soris aRmarTuli kedeliviT idga:

“dabrundiT iq, saidanac CamoxvediT”.

misma sityvebma isrebiviT gangmires Cemi guli.

“magram me ramdenime Tve movdiodi avtostopiT, da sicocxles vigdebdi safrTxeSi, mxolod imisTvis, rom
Tqveni qveyana menaxa. me minda, rom wminda adamianebi damexmaron Tqveni religiis SeswavlaSi”.

Cemive sawyali xma TiTqos gverdidan mesmoda:

“indoeTisadmi siyvarulis gamo amerikuli cxovrebis sikeTeebze vTqvi uari. Zalian gTxovT, momeciT Sansi”.
qalbatonma mkacrad Semomxeda:

“Cven indoeTSi Tqvens gardac bevri gvyavs mawanwala”.

erT-erT mesazRvres niSani misca da manac iaraRi moimarjva.

“Tqven uari geTqvaT indoeTSi Sesvlaze. ukan dabrundiT”.

“magram...”

es gadawyvetileba sabolooa. zedmet saubars azri ara aqvs”.

skamidan wamodga, zurgi Semaqcia da samxedro barakebisken wavida.

vecade davweodi da rogorme gadamerwmunebina, magram mas arafris gagoneba ar surda. misi sityvebi: “Tqven
uari geTqvaT indoeTSi Sesvlaze”, gasaCivrebas ar eqvemdebareboda da es sasikvdilo ganaCeni iyo CemTvis.
mesazRvreebma, romlebic aqamde sruliad gulgrilad idgnen, iaraRi momiSvires da mibrZanes, dauyovneblkov
dametovebina teritoria. gaognebuli gavecale maT da uzarmazari nimis xis qveS Camovjeqi. penjabis mwvane
mdeloebs vuyurebdi da ver gadamewyvita, ra meqna da sad wavsuliyavi.

ar maxsovs, ramdeni xani davyavi iq, magram roca garemos aRqmis unari damibrunda, ukve mtkiced vicodi, rom
ukan ar davixevdi. Tu saimigracio samsaxuris moxele Cemi ocnebis qveyanaSi ar SemiSvebda, maSin aq
vijdebodi, xis qveS. yvelaze saSinel sizmarSic ki ver warmovidgendi, rom indoeTSi ar SemiSvebdnen.

ramdenadac sruliad ar mainteresebda politikuri viTareba msoflioSi, saidan unda mcodnoda, rom indoeTi da
pakistani mesame omis zRvarze iyvnen. da rom sul raRac erTi wlis Semdeg. 1971 wlis dekemberSi, aq, am
sazRvarze, sisxliani xocva-Jleta gaCaRdeboda. aravis gavufrTxilebivar, rom es erT-erTi yvelaze daZabuli
sasazRvro zona iyo msoflioSi, da albaT mxolod berlinSi, “Carlis” sakontrolo punqts Tu Camouvardeboda am
mxriv. huseinavalSi sazRvris orive mxares, srul sabrZolo mzadyofnaSi idga orive mxaris armia – indoeTis da
pakistanis.

im mzian dRes es yvelaferi ar vicodi. xis qveS vijeqi da barakis fanjris miRma saimigracio moxele qalis
gaRizianebul saxes vxedavdi.

iqneb gadawyvita, rom radganac amerikidan Camovedi, bevri fuli mqonda, da ubralod qrTamis gamoZalvas
cdilobda Cemgan? rogor ar esmoda, rogori siZneleebis gadalaxva momixda, rom am moSorebul sakontrolo
punqtamde CamomeRwia? movxvdebi odesme indoeTSi? – vfiqrobdi me. nuTu SeuZliaT, rom avtostopiT
londonidan Camosuli, indoeTis sazRvridan ukan gamabrunon mxolod im safuZvelze, rom fuli ar maqvs?
devnilad vgrZnobdi Tavs da Cemi saukeTeso megzuri da megobari – hari gamaxsenda. roca davcildiT
erTmaneTs, albaT TviTonac devnilad Tvlida Tavs. sad aris axla? rogoraa? CaaRwia israelamde? penjabis mtvrian
miwaze vijeqi da saukeTeso megobarze vdardobdi.

drodadro sasazRvro punqtTan mivdiodi, magram Cinovniki yovel jerze ignorirebas mikeTebda. sasowarkveTilma
gadavwyvite kidev erTxel mecada misi gadarwmuneba.

“Tqven Cems moTminebas cdiT”, - samxedro Ceqma miwaze daabakuna, msxvili TiTi saxeSi mataka da
gabrazebulma warmoTqva:

“Tqven uari geTqvaT, gesmiT? es Cemi ukanaskneli gafrTxilebaa. metjer aRar SemawuxoT”. tuCebi
aRSfoTebisgan uTrToda.

xis qveS davbrundi da darCenili dRe fiqrSi gavatare. urTierTsawinaaRmdego emociebis qariSxlebi trialebdnen
Cems gulSi. mze ukve horizonts uaxlovdeboda, da SevamCnie, rom saimigracio kontrolis punqtze axali cvla
movida – maRali xanSiSesuli siqhi iseTive mwvane feris akuratul tiurbanSi, rogoric misi forma iyo. moxele
qalma Cemze aniSna. rogorc Canda uxsnida, rom Cemi indoeTSi SeSveba ar SeiZleboda, da Semdeg amerikulma
jipma waiyvana igi.

ar vicodi ra meqna. morCilad mivuaxlovdi siqhs, gulis siRrmeSi sasowarkveTili vloculobdi, da Cemi pasporti
gavuwode:
“Zalian gTxovT, neba momeciT rom Tqvens diad qveyanaSi Semovide”.

misma xmam civad da gulgrilad gaiJRera:

“me gamafrTxiles, rom Tqven Zalian Tavismomabezrebeli xarT. mkacri miTiTeba miviRe, rom ar unda
SegiSvaT. an warmoadgineT saWiro Tanxa, an ukan gabrundiT”.

Tvalcremlianma movuyevi Cemi cxovrebis da sulieri Ziebebis Sesaxeb:

“indoeTis sulieri ganZis gamo yvela keTildReoba mivatove, rasac cxovrebis amerikuli wesi mpirdeboda. riskis
fasad avtostopiT londonidan aqamdeCamovaRwie. Zalian minda vipovo gza RmerTisaken. Zalian gTxovT,
SemibraleT! gpirdebiT, rom odesme sargeblobas movutan indoeTs. damijereT, ser, gamovadgebi Tqvens
qveyanas. gTxovT, momeciT Sansi”.

mas cremli moadga Tvalebze.

“momeci Seni pasporti”.

ukve bneldeboda, amitom siqhma naCqarevad gadaxeda, ise rom kargad arc ki waukiTxavs. Semdeg TvalebSi
Semomxeda da Tqva:

“xandaxan gulis xmas unda vugdoT yuri. me mjera Seni”.

magididan Stampi aiRo, melnian RrubelSi daasvela da Cems pasportSi beWedi daartya, romelic Cemi indoeTSi
yofnis uflebas adasturebda.

“mzadaa”, - Tqva man, pasporti daxura da ukan damibruna. alersianad gaRimebulma, Tavze damado xeli:

“Svilo, dae SenTan iyos Cemi kurTxeva. gisurveb im WeSmaritebis povnas, romelsac ase guliT eZeb. keTili iyos
Seni mobrZaneba indoeTSi”.

nawili meore

deda indoeTi
Tavi pirveli

rac ufro Sors Sevdiodi indoeTis miwaze, miT ufro mkafiod vgrZnobdi, rom rogorc iqna saxlSi davbrundi.
saRamo dadga. Cems gulSi vealersebodi yovel foTols xeze, yovel varskvlavs caze da yovel balaxs mindorSi.
garSemo yvelaferi amaRelveblad axleburi iyo da amave dros Zalian nacnobi. mwuxris Jams auRelvebeli
simSvide gawva mTel horizontze gadaSlil mwvane mdeloebze. siCumes mxolod Citebis WikWiki, bayayebis
yiyini da WriWinebis WriWini arRvevda. mivdiodi da vfiqrobdi, rom Cemi sakuTari Zalebi aSkarad ar meyofoda
aseTi mogzaurobis asatanad. saxlSi mxolod RmerTis wyalobiT davbrundi.

raRac periodi fexiT davdiodi, Semdeg ki gzad mimavali manqana gavaCere. megobrulad ganwyobilma mZRolma
firozpurimde wayvana SemomTavaza, qalaqamde, romelic penjabis StatSia CrdiloeT indoeTSi. sasiamovno
saubarSi gavatareT dro da rkinigzis sadgurs mivaRwieT. iq Cemma axalma nacnobma masTan erTad matarebliT
Zvel deliSi gamgzavreba SemomTavaza. mTeli mogzaurobis manZilze erTxelac ar vmjdarvar matarebelSi.
ZiriTadad satvirToebiT da iafi avtobusebiT vmgzavrobdi. ramdenjerme boraniT mgzavrobamac momiwia, erTxel
ki aqlemzec vijeqi. amitom rogor SemeZlo am macdur winadadebaze uaris Tqma? mSvidi da komfortuli
mgzavrobis molodinSi rkinigzis platformaze davseirnobdi.

გარშემო ვაჭრები ურიკებით დადიოდნენ და სხვადასხვა წვრილმანს: ხილს, ტკბილეულს,

ორცხობილებს, სუვენირებს, ჟურალებს, წამლებს, ასევე ჩაის და ტანსაცმელს დაატარებდნენ. აქამდე
არასოდეს მენახა, რომ საჭმელი პირდაპირ ურიკაზე მოემზადებინოთ. ერთი ბოსტნეულს სქელ
ყვითელ ცომში ახვევდა და ფრიტიურზე ბრაწავდა. მეორე ცომს კვერებად აბრტყელებდა და
აბოლებულ კარაქში აგდებდა, სადაც ისინი მაშინვე ბუშტებივით იბერებოდნენ. შორიახლოს
ცეცხლზე ქვიშამოყრილ რკინის ტაფაზე მიწის თხილს ხალავდნენ. ჰაერში მოტრიალე
სანელებლების სუნი კეთილსურნელოვანი ჩხირების არომატს და დიზელის ძრავების
გამონაბოლქვს უერთდებოდა.

ხალხი ბაქანზე იდგა მატარებლის მოლოდინში და ხმამაღლა საუბრობდა ერთმანეთში. აქვე,

სარკინიგზო ხაზების გასწვრივ, თითქოს პიკნიკზე ყოფილიყვნენ, საჭმელი გამოეფინათ და მთელი
ოჯახები სადილობდნენ. ბრბოში გზას მიიკვლევდნენ მტვირთავები თავზე მძიმე ჩემოდნებით, და
დასაცავად თავზე წითელი ქსოვილისგან დამზადებული მცირე საფენი ეფარათ. ღატაკებს
მოწყალების მოლოდინში ხელები გამოეწვდინათ. აქ იყვნენ ბრმებიც და კოჭლებიც, უხელოებიც და
უფეხოებიც. ერთს სახე ჰქონდა დამწვარი, მეორეს - კიდურები დამახინჯებული. კეთროვნები ხალხს
თავიანთ დასნეულებულ თითებს სჩრიდნენ სახეში და ამ გზით ითხოვდნენ მოწყალებს. ზოგიერთ
ქალს ჩვილი ბავშვი ეკავა ხელში, დაჩირქებული თვალებით. და ბავშვებს თავზე ბუზები
დასტრიალებდნენ. ყველა ეს მათხოვარი პლატფორმაზე ერთი ადამიანიდან მეორესთან მიდიოდა
დახმარების მოლოდინში. რუპორიდან განუწყვეტლივ მოისმოდა ახალ-ახალი განცხადებები. და ამ
ყველაფრის ფონზე ათეულობით ადამიანს მშვიდად ეძინა მტრავალჯერ ნაფურთხებ
პლატფორმაზე.

roca Cveni matareblis Semosvla gamoacxades, yvela fexze wamoxta. moisma sayviris xma, male matarebelic
gamoCnda da orTqlis Wavli da Savi kvamlis nakadi gamouSva. rogorc ki baqans gausworda, aseulobiT adamiani
jer kidev mimavali matareblis gaswvriv gaiqca. Cemma nacnobma damiyvira: “Cqara, momyevi!”, - da isic
mTeli ZaliT gaekida vagons. rogorc ki matarebelma siCqares uklo, yvelam Ria fanjrebSi daiwyo Sextoma.
Cemma nacnobma jer sirbilis dros Seagdo fanjaraSi CanTa, Semdeg ki TviTonac SeZvra. vcdilobdi ar
CamovrCenodi da mec mis gverdiT mivrbodi. vagonis fanjridan miyvira: “Cqara Semoxti, Torem ver
moaswreb!” moZrav vagonSi Sextoma namdvilad ar iyo usafrTxo, magram yvela ase akeTebda. ramdenime
vagoni gavatare da rogorc iqna gadavwyvite Sevmxtariyavi, magram mxolod fanjris kideze movaxerxe
moWideba. ase dakidebuli yofna Zneli iyo, da TiTebma TavisTavad daiwyes xelis gaSveba. Zirs davixede da
SevkrTi. zustad Cems qvemoT, relsebze Tanabarzomierad moZraobdnen foladis borblebi. uneburad
warmovidgine, rogor Wridnen Cems sxeuls. warmoudgeneli Zalisxmevis fasad mainc movaxerxe fanjaraze
aZroma da SigniT Sextoma. Cems Semdeg maSinve am fanjaraSi kidev ori Semoekvexa.

aRmovCndi ra vagonSi, garSemo mimovixede da davinaxe, rom yovel fanjaraSi viRac isev xteboda an Zvreboda.
roca matarebeli gaCerda, vagoni imdenad gadavsebuli iyo, rom masSi Semotenvac ki SeuZlebeli iyo. Tavisufali
dasajdomi adgili ra Tqma unda aRar iyo. kedelze abra iyo warweriT: “mgzavrTa raodenoba araumetes 60”.
yvelaze mokrZalebuli gamoTvlebiT, Cems garSemo orasamde adamiani iyo. bileTebis Semowmebaze laparakic
zedmeti iyo. Cemi nacnobi sxva vagonSi Sexta da mas mere aRar minaxavs.

yvela mgzavri ubileTod mgzavrobda. mogvianebiT gavige, rom indoeTis sarkinigzo xazebSi mesame klasis
vagonebisTvis es Cveulebrivi ambavi gaxldaT. ra Tqma unda aseT mgzavrobazec giwevs fasis gadaxda, magram
es fasi rupiebiT ar ganisazRvreboda. miuxedavad imisa, rom vagonSi xalxi yviroda da erTmaneTs awydeboda,
Cemda gasakvirad yvela auRelveblad da mSvidobismoyvared gamoiyureboda. rogorc Cans didi xania Seeguvnen
mgzavrobis aseT formas. roca matarebeli daiZra, zogierTi vagons gareT naxevrad gadmokidebulidarCa, magram
maT saxezec veranairi usiamovneba ver amovikiTxe. Tavi avwie da zemoT tvirTis dasadebad mowyobilirkinis
Taroebi SevniSne. tvirTis nacvlad iqac aTeulobiT adamiani SeyuJuliyo. daaxloebiT erTi metris sigrZis Tavisufali
adgili Sevigule, mec zemoT avZveri da warmoudgenlad mokuntuli or mgzavrs Soris Sevekvexe. zemodan xalxis
brbos vuyurebdi, da iseTi SegrZneba mqonda, TiTqos pirveli klasiT vmgzavrobdi.me sruliad aRtacebuli viyavi
indoeTiT.

Zveli matarebeli mTeli Rame gauCereblad SiSinebda da gugunebda, da gamTeniisas ukve Zveli delis sadgurze
viyaviT. me matareblidan Camovedi. ar vicodi ra meqna da ubralod baqanze gaviseirne.
uceb viRacam damiZaxa:

“manq, manq! nuTu es Sen xar!”

me Semovbrundi da davinaxe ori frangi, romlebic jer kidev SveicariaSi gavicani. iq, Jenevis tbis napiras, erTad
ganvixilavdiT tibetur “mkvdrebis wigns”. sasixarulo Sexvedris Semdeg biWebma TavisTan mimipatiJes Sxapis
misaRebad da dasasveneblad. rikSa daviWireT da iaffasian sastumroSi – “axal gvirgvinSi” wavediT. iq gzis
mtveri Camovibane da pirdapir aivnis iatakze davweqi dasaZineblad. iman gamaRviZa, rom saxeSi viRacis
grZeli da fumfula kudi miRitinebda. Tvali gavaxile da maimuni davinaxe, vardisferi piri-saxiT.is mwvane
TvalebiT Semomcqeroda, me ki gakvirvebuli mas vuyurebdi. azradac ki ar momividoda, rom veluri maimunebi
Tavisuflad daseirnobdnen aseT did qalaqebSi. am dros ramdenime aTeuli maimunisgan Semdgari jogi
saxuravebze daxtoda da saWmlis ZiebaSi. qvemoT ukve maRaziebs xsnidnen, da maTi mepatroneebi joxebiT
igeriebdnen maimunebs.

Cems frang megobrebTan mcire xans gavCerdi, radganac isini nepalSi miemgzavrebodnen. davemSvidobe maT
da quCaSi gavedi.

sasixarulo mRelvarebiT viyavi aRvsili. rogor gagrZeldeba Cemi sulieri Ziebani? es-esaa oci weli Semisrulda da
deda-indoeTi, romelTan Sexvedrasac amdeni xania vocnebobdi, xelgaSlili damxvda. sastumrodan gamovedi da
Candi-Coukze, xalxmraval quCaze aRmovCndi, romlis gaswvrivac uricxvi savaWro daxlebi CaemwkrivebinaT.
garSemo xmamaRla ukravda musika, ifrqveoda keTilsurneleba da gamudmebiT onavrobdnen maimunebi.
kaSkaSa feris sarebi, tiurbanebi da uricxvi morTuloba Tvals axarebda. bavSvebi krikets TamaSobdnen, gverdiT
ki didebuli nabijiT miabijebdnen Zroxebi. CemTvis, romelmac uaxloesi ramdenime Tve mkacr axlo-
aRmosavleTSi gavatare, es yvelaferi cxovrebis namdvili dResaswauli gaxldaT. brboSi davdiodi da RrubeliviT
viwovdi yvelafer danaxuls.

moulodnelad viRac mamakacma gza gadamiWra da kiTxvebi momayara:

“ra gqvia? saidan xar? ra ganaTleba gaqvs? risTvis Camoxvedi indoeTSi? mogwons Cemi qveyana?”

saubari gavabiT da erTad ganvagrZeT gza. uceb man mkiTxa:

“ginda rame dalio, wyurvilis mosaklavad?”

“uars ar vityodi”, - sixaruliT davTanxmdi me.

man xmauriani quCidan cariel maRaziaSi wamiyvana da raRac SeukveTa daxls ukan mdgom welszemoT SiSvel
adamians, romelsac mxolod naWeri hqonda muxlebamde Semoxveuli. am ukanasknelma msubuqi moZraobiT
gverdze moisrola aduRebuli qvabi, raRac gudronismagvari masis naWeri aiRo da qvaze dauwyo xaxuni, sanam
gudroni baci mwvane feris pastad ar iqca. saCvenebeli TiTiT rkinis qoTanSi Caasxa pasta, wyali daasxa da
energiulad SeajanjRara. Semdeg qoTnidan mTeli Wiqa Seavso, raRac saneleblebi moayara, kovziT mouria da
xmauriT damidga win. me am adamians Sevxede. is mravlismetyvelad miRimoda.

“dalie, - miTxra man. – es naturaluri sasmelia, ualkoholo da Zalian sasargeblo”.

dilidan mSieri viyavi, amitom erTi moyudebiT davcale Wiqa.

roca meore SemomTavazes, madlierebiT davlie isic, Semdeg ki – mesame da meoTxe. sasmels mSuSxavi gemo
hqonda, da verafriT mivmxvdariyavi, ras magonebda.

“ras eZaxiT am sasmels?” – vkiTxe me.

idumlad momRimarma Cemma axalma nacnobma mipasuxa:

“mas bhangi hqvia”.

pirvelad mesmoda es saxelwodeba.

Cven erTmaneTs davemSvidobeT da xmaurian quCas gavuyevi. uceb, sruliad moulodnelad, Troba daviwye.
Cems garSemo ucnaurma bgerebma, ferebma da saxeebma daiwyes triali. kankalma amitana, da orientaciis
dakargvis gamo gamvlelebs vetakebodi. garSemo mimovixede da meCveneboda, rom yvela me miyurebda.
saidan unda mcodnoda maSin, rom bhangi gamabrueblad moqmedebda da mas kanafisgan amzadebdnen? me ki
Cveulebriv gamagrilebel sasmelad miviCnie da oTxi Wiqa zedized davcale. uneblieT Cemi fici davarRvie, rom
arasodes miviRebdi gamabruebel saSualebebs, da amis gamo saSineli SegrZneba dameufla. am ucnaur, CemTvis
usiamovno mdgomareobaSi viyavi da vcdilobdi rac SeiZleba male mimeRwia quCis bolomde, raTa brbos
mzerisagan dameRwia Tavi. magram quCa arafriT ar mTavrdeboda, da me umweod vetakebodi adamianebs,
Zroxebs, Rorebs da rikSebs.

bolos da bolos quCa wiTeli fortis masiuri qvis kedlebiT dasrulda. narkotikuli burusis miRma vxedavdi am
ciklopur nagebobas – cixesimagris kedlebs, romlebic gigantur sasaxles ertya gars. am sasaxleSi meCvidmete
saukuneSi mogolebis imperatoris jahan Sahis rezidencia idga. sakuTar Tvalebs ar vujerebdi. moedanze, sasaxlis
win xalxis grova SevniSne. jer kidev narkotikuli zemoqmedebis qveS myofma, gadavwyvite axlos mivsuliyavi da
gamego, ra xdeboda. miwaze moxuci kaci ijda TeTr tiurbanSi da romeliRac egzotikur sasule instrumentze
ukravda. es iyo gamomxmari naxevari kvaxi, romelSic ori naxevarmetriani xis mili iyo Cadgmuli. moxuci –
romelic gvelebis momTvinierebeli gaxldaT – momajadoebel melodias afrqvevda Tavisi instrumentidan da Tan
monotonurad irweoda. garSemo uamravi dawnuli qoTani idga TavsaxurebiT. didi da wverebiani kaci Savi
tansacmliT da wiTeli tiurbaniT qoTnebTan mivida da Tavi moxda dauwyo maT. brbom ixuvla. hipnoturi
melodiis qveS, kalaTebidan wamoimarTnen kapiuSonebdaberili kobrebi – msoflioSi erT-erTi yvelaze saSiSi
Sxamiani gvelebi. gaorebuli enebis sisiniT musikis taqtze irweodnen. wverosani erTi-meores miyolebiT xdida
Tavs qoTnebs da publikas sxvadasxva saxis gvelebs uCvenebda. roca jeri ukanasknel qoTanze midga, iqidan
uzarmazari udava amoiRo minimum oTxi metris sigrZiT da rva santimetris siganiT. brbom SiSisgan ukan daixia.

Tvalis daxamxamebac ki ver movaswari, rom wverosani momvarda da sazareli gveli barZayebis garSemo
Semomaxvia. gveli nel-nela zemoT amococda, Tavisi Zlieri da civi rgolebiT TeZoebze da mkerdze damexvia da
xelebi tanze mimakra. gvelis Tavi sul raRac ramdenime santimetriT iyo daSorebuli Cemi saxisgan, da ukve
vgrZnobdi mis sunTqvas. misi viwro Tvalebi pirdapir TvalebSi Semomcqerodnen, gaorebuli ena ki dafCenili
xaxidan ise gamovardeboda xolme, rom TiTqmis Cems loyebsexeboda. gveli ufro da ufro miWerda, da amis
gamo guli gaafTrebiT micemda, xelebi da fexebi ki mikankalebda. ramdenadac, me jer kidev bhangis
zemoqmedbis qveS vimyofebodi, koSmaruli halucinaciebi kvlav grZeldeboda, Tavbru mexveoda, da webovanma
SiSma TaviT fexebamde Semipyro. brbo Cems garSemo izrdeboda, ise rom gvelisgan usafrTxo manZils
daeWiraT.

uceb brbos viRac kaci gamoeyo da inglisurad mommarTa:

“ra gqviaT, ser? saidan xarT? romeli qveynidan? da rogor aRmoCnda Tqvens garSemo es saSiSi gveli?”

“Zalian gTxovT, miSveleT”, - Tan vixrCobodi ise vupasuxe me. magram rogorc ki piri gavaRe, gvelma ufro
metad momiWira marwuxebi, TiTqos eWvianobda da mxolod sakuTari Tavisadmi moiTxovda yuradRebas.

maRali wverosani wiTel tiurbanSi momaxlovda da daJinebulad Semomxeda TvalebSi. saxis iseTi
gamometyveleba hqonda, TiTqos mis win ucxoeli dampyrobeli idga. xelebs iqnevda da yviroda: “ormocdaaTi
rupia! ormocdaaTi rupia!” rogorc iqna, erT-erTma mayurebelma inglisurad amixsna: “is Tanaxmaa gveli
mogxsnas, Tu ormocdaaT rupias gadauxdi”.

Zala movikribe da amovRerRe: “me ar maqvs fuli”.

“maSin mogiwevs gvelis marwuxebSi yofna”, - gulgrilad konstatacia moaxdina Cemma Tarjimanma.

goneba damebinda, da SiSisa da damcirebis axalma talRa damawva. brbo me momStereboda, velur ucxoels,
romelzec gveli iyo Semoxveuli. SesaZloa yvelam CaTvala, rom es yvelaferi sanaxaobis nawili iyo. gveli irweoda
da drodadro TvalebSi Camxedavda xolme. moxuci momTvinierebeli ki Tavis hipnotur melodias ukravda, romlis
qveSac mSvidad irweodnen Savi kobrebi. am wamebaSi gavida, albaT, naxevari saaTi.

Cemi Wkua uars ambobda am yvelafris gagebaze. es Cemi indoeTSi yofnis mxolod pirveli dRe iyo. kbilebze
vuyurebdi gvels da vfiqrobdi: da amisTvis vriskavdi sicocxliT? ras metyvian mSoblebi, Tavisi Svili saxlidan
Sors, aseT situaciaSi rom daminaxon? radganac sxvisi veravis imedi ver meqneboda, Tvalebi davxuWe da locva
daviwye: RmerTo, Tu gsurs, rom raime kidev gavakeTo am samyaroSi, gTxov, miSvele! roca es ubralo locva
aRvavline, cotaTi gulze momeSva.

rogorc iqna brbos xanSiSesuli mamakaci gamoeyo krialosaniT naoWian xelSi. Sevebrale da wverosans aTi rupia
gadauxada Cems ganTavisuflebaSi. wverosanma raRac mantrebissimReriT gveli ukan, Tavis xelebSi miixmo.
brbos kmayofil SeZaxilebTan erTad gveli nel-nela mSordeboda. madloba gadavuxade Cems mxsnels da
saswrafod quCis meore mxares gadavedi.

iq mamakacTa kompania SevniSne, romlebic xis skamebze ijdnen da raRacas wuwnidnen, rac Tavdapirvelad
wiTel Saqaryinulebad miviCnie. mamakacebi gamimaspinZldnen. radganac jer isev mainteresebda induri
Cveulebebi da saWmeli, erTi “Saqaryinuli” aviRe da movkbiCe. piri TiTqos cecxlis aliSeminTes. oflma damasxa
da Tvalebidan cremlebi wamskda. zalpiT davlie WiqiT wyali, magram aman ufro gaaZliera wva – es igive iyo,
rom xanZari navTiT CageqroT.

“Saqaryinuli” wiTeli wiwaka – Cili aRmoCnda. ase Sedga Cemi nacnoboba am sanelebelTan. da Cems garSemo
isev cnobismoyvareTa brbo Semoikriba. zrdilobianad gadavuxade madloba Cemi gamaspinZlebisTvis da gza
ganvagrZe. TavSi momivida gamoTqma, rom erTi adamianis sakvebi, meoresTvis SeiZleba Sxami aRmoCndes.
es sibrZne im wams Zalian aqtualurad meCvena – amis dasturi iyo Zlieri wva piris RruSi. gavxsene ra yvelaferi,
rac iudaizmis, qristianobis da islamis Sesaxeb vicodi, ra daskvnac budizmTan dakavSirebiT Cemi
eqsperimentebidan gamovitane da ra zedapiruli codnac induri filosofiis Sesaxeb mqonda, me gavacnobiere
Semdegi WeSmaritebis utyuaroba: is, rac siamovnebas aniWebs erTs, tanjvas ayenebsmeores. am samyaros
aRqma Zalian fardobiTia da damokidebulia Cvens subieqtur gamocdilebaze. amitom RmerTi, romelic umaRles
absoluts warmoadgens, sxvadasxva xalxs, sxvadasxvagvarad warmouvlens Tavs. jer kidev vitanjebodi ra piris
Rrus wviT, gavacnobiere, rom mxolod mikerZoebuli da araSorsmWvreteli adamiani daiwyebs mtkicebas,
TiTqos, RmerTamde misasvlelad mxolod erTi gza arsebobs.

saRamo axlovdeboda. bhangisa da Cilis moqmedeba nel-nela Sesustda. Candi-Coukze davbrundi da umiznod
vxetialobdi xmaurian bazarSi. wasasvleli arsad mqonda. uceb brbodan erTi kaci gamovida da guliTadi RimiliT
Cemsken gamoemarTa. rodesac gaigo, rom Soridan Camovedi misi qveynis adaT-Cveulebebis gasacnobad,
Zalian gauxarda da iqve kafeSi erTad sadiloba SemomTavaza. Cveni magida quCaSi idga, gzidan sul raRac
ramdenime santimetrSi. sanam Cemi Tanamosaubris monayols vismendi misi ojaxis wes-Cveulebebis Sesaxeb,
quCaSi TeTri Zroxa gamoCnda. is modioda da saxiT Tavis xbos efereboda. maTi urTierToba Zalian faqizi iyo,
moZraoba ki – didebuli. did da lamaz TvalebSi iseTi umankoeba mouCandaT, rom guli gamilRva. sanam xbo
ZuZus wovda, Zroxa nazad lokavda mas. Semdeg miwaze wamowva, pirdapir Cveni magidis win, da xbos
mofereba ganagrZo. aqamde ase axlodan arasodes menaxa Zroxa. mxolod Soridan vxedavdi, roca gzaze naxirs
Cavuvlidi xolme. da axla aRtacebuli viyavi imiT, Tu rogor hgavs am cxovelebis urTierToba deda-Svilis
urTierTobas.

CvenTan oficiantma moirbina da magidaze saWmliani TefSebi dadga. Zalian mSioda, me xom mTeli dRis
ganmavlobaSi araferi mqonda naWami bhangis da Cilis garda. gansakuTrebiT gvelTan Widilma gamomfita.
amitom, xarbad vetake saWmlian TefSs. gaxurebul sadilobaSi Cemma axalma nacnobma mokrZalebiT
SemomTavaza: “mister riCard, nebas momcemT, am kerZebis Sesaxeb mogiyveT?”

“diax, ra Tqma unda”.

miuTiTebda ra TviToeul maTganze, man axsna daiwyo: “es – Cavalia, brinji. am kverebs roti hqvia. bostneulis
kerZs sabjis veZaxiT. im sufs bardasgan amzadeben da mas dali ewodeba. es sousia, anu Catni”. Semdeg ki
raRac patara naWrebze mimiTiTa brinjian kerZSi: “es ki – xorcia”.

ukanaskneli sami sityva bombiviT afeTqda Cems TavSi. xorcs Sevxede, Semdeg ki mzera xboian Zroxaze
gadavitane. zustad am dros Zroxa Cemsken moiwia da fexi amiloka. gulSi sisxli CameRvara. rogor SeiZleba
ubralod xorcis gulisTvis movklaT aseTi mSvenieri arseba? Zroxas Zalian uyvars xbo, am umanko xbos ki –
Zroxa. gamodis, rom me TviTon, ise rom Tavadac ar mqonda eWvi amaze, mkvlelobis Tanamonawile
gamovdivar. ratom arian ase brmebi da yruebi im saSinelebebisadmi, rac sasaklaoebze xdeba? ratom gaxda
kacobrioba aseTi sastiki Cveni umcrosi Zmebisadmi? isinic xom RmerTis Svilebi arian? Tumca xorci Cems
TefSze Zroxisa ar iyo, me pirvelad davinaxe kavSiri imas Soris Tu ras vWam da sxva cocxali arsebebis tanjvas
Soris. mxolod im azrisgan, rom amerikaSi yoveldRe aTasobiT Zroxas klaven, kontroli davkarge da avtirdi.

sawyali Cemi nacnobi! ar icoda ra efiqra: “ser, moxda rame? ram dagamwuxraT ase?”

magram me Zlivs amovRerRe: “madlobas gixdiT yvelafrisTvis, ser”. avdeqi da skami magidasTan mivadgi:
“mapatieT, cudad vgrZnob Tavs”. wasvlisas Zroxas da xbos movefere, da Zroxam sapasuxoT xelze amloka.

kvlav quCaSi aRmovCndi da ar vicodi sad wavsuliyavi. uceb mravalaTasian brboSi Cemda gasaocrad remsi da
jefi davinaxe. TviTonac ver amCnevdnen, ise modiodnen pirdapir Cemsken. Cems sixaruls sazRvari ar hqonda,
me xom isini qabulis Semdeg aRar minaxavs.

“manq! Tvalebs ar vujereb, nuTu es Sen xar! – iyvira jefma. – rom icode, rogor mixaria Seni danaxva!”

“megobaro, - gauxarda remsisac, - Zalian vnerviulobdiT im dRis mere, rac dagkargeT”.

xeli CamovarTviT erTmaneTs da gadavexvieT. axla isev erTad viyaviT.

megobrebma iaffasiani sastumros saxuravze amiyvanes, sadac imJamad gaCerebuliyvnen. roca zamTris
varskvlaviani cis qveS viweqi, ZilSi swored is Zroxa da xbo mesizmra. cremlebiani TvalebiT umweod
Semomcqerodnen, im dros, roca yasabi Cems Tvalwin umowyalod fatravda maT. amis danaxvaze gulis
siRrmidan TavisTavad amotivtivda bibliuri mcneba: “ara kla!” maSinve gameRviZa da vgrZnobdi ra Rebinebis
dauokebel SegrZnebas, maSinve tualetisken gavvardi.

tualets warmoadgenda ubralod CaRrmaveba saxuravze, romelsac gars ertya aguris kedlebi, zemodan ki aluminis
firfita efara. tualetis SigniT ukuni sibnele iyo. radgan aq kanalizacia ar iyo, drodadro tualets quCis asenizatori
alagebda. mas niCbiT gadahqonda ormos SigTavsi vedroSi, Tavze Semoidgamda xolme da quCaSi gahqonda.
magram am tualetSi asenizatori rogorc Cans Zalian didi xania ar gamoCenila. eqskrementebi Sardis gubedan
stalagmitebiviT amoSveriliyvnen. aRmovCndi Tu ara tualetSi, ukve aRar SemeZlo Rebinebis Sekaveba. garSemo
buzebi bzuodnen, koRoebi Tavs mesxmodnen da raRac Cems fexze daZvreboda. civma oflma damasxa da
gamwarebuli varwyevdi. mTeli es dro Tvalwin medgnen Zroxa da xbo, romlebic umanko keTili TvalebiT
micqerdnen. Zvel deliSi, sastumros saxuravze, bnel tualetSi RmerTs kidev erTi aRqTma miveci: amis Semdeg
aRarasodes SevWam xorcs.

ase damTavrda Cemi pirveli dRe indoeTSi.

momdevno diliT jefma da remsim SemomTavazes:

“adre ra kargad vmogzaurobdiT samive erTad. modi kvlav erTad viyoT”.

“diax, erTad bevri ram gamoviareT, - vupasuxe me. - da Zmebze ufro axloblebi gavxdiT erTmaneTisTvis.
verasodes gadagixdiT vals Tqveni megobrobisTvis da zrunvisTvis. magram axla minda, rommarto wavide
himalaebSi da gandegiliviT vicxovro. gTxovT, momeciT Tqveni kurTxeva”.

pirvelma jefma dailaparaka. man xmadabla Tqva:

“Cven yvelaferi gvesmis. simarTle giTxra, velodiT Sengan aseT pasuxs”.

man xelisguli damado mxarze: “gisurveb ipovo is, rasac eZeb. Zalian dagvakldebi”.

remsis saxeze mRelvarebam gadaiara – me xom umcrosi ZmasaviT viyavi misTvis. dawiTlebulma Tvalebma
gasces: “ramden xans SeZleb ase cxovrebas?” magram dainaxa ra Cemi uryeoba, Tavs aiZula, rom gaRimebuliyo
da avstraliuri aqcentiT warmoTqva: “mSvenieri dro gavatareT erTad megobaro. warmatebebi!”

ganSorebisas jefma dakecili qaRaldi gamomiwoda. roca gavSale, wavikiTxe: “cota sawyenia, rom sakuTari Tavis
Ziebis Cveni gzebi gaiyo. magram rogorc Cans aseTia Cveni bedi. darwmunebuli var, rom sabolood ipovi Sens
Tavs”.
 Tavi meore

dekembris civ dilas, vfiqrobdi ra momaval mogzaurobaze himalaebSi iogebis da brZenebis saZebnelad,
SemTxveviT viqtorianuli epoqis Zvel Senobaze davinaxe gancxadeba, romelmac maSinve miipyro Cemi
yuradReba. gancxadebaSi ewera, rom dRes, dilis 9 saaTze niu-deliSi ixsneba “iogas saerTaSoriso konferencia”.
sasixarulo molodiniT aRvsili maSinve iq gavemarTe. am didi da prestiJuli aqciis organizatori iyo ingliseli iogi
qristofer hilzi, romelic ganTqmuli iyo Tavisi siyvaruliT indoeTisadmi. oTxdRiani konferencia imisTvis
tardeboda, rom erTad moeyara Tavi rac SeiZleba meti gurusTvis, iogisTvis, lamasTvis, panditisTvis da
brZenisTvis, da SesaZlebloba miecaT maTTvis, TavianTi sibrZne xalxisTvis gaeziarebinaT. mowveulebs Soris
iseTebic iyvnen, romlebmac ramdenime aTwleuli gaatares junglebSi, srul martoobaSi, da axla kacobriobis win
wardgomas apirebdnen. dilidan gvian saRamomde erTdroulad Svid adgilas iyo dagegmili darSanebi, sulieri
Sexvedrebi. mogvianebiT gavige, rom konferencias rvaasamde iogi eswreboda. ver vijerebdi, rogor gamimarTla.

pirvel dRes did karavSi pirvelad Sevxvdi iogas erT-erT udiades maswavlebels – Sri b.k.s. aiengars. is Zalian
gasagebad xsnida haTha-iogas mecnierebas, am dros ki misi moswavleebi sxvadasxva asanebis demonstrirebas
axdendnen – pozebis, romlebic Wkuis da sxeulis harmoniis misaRwevadaa saWiro. aiengaris moswavleebidan
erT-erTi kiserze fexebgadadebuli ijda. meore wonasworobas inarCunebda, idga ra mxolod winamxarze, fexebi
ukan gadaegdo, terfebi ki Tavs exeboda. mesame gaunZrevlad idga Tavze, meoTxe ki zurggamozneqili da meore
fexiT Tavze, erT fexze inarCunebda balanss. TerTmeti wlis biWi qsovilis grZel naWers ylapavda, Semdeg ki
ukan amohqonda, wmendda ra amiT kuWis Rrus. meore bavSvi cxvir-xaxas iwmendda wvrili TokiT, romelsac
nestoebsa da piris RruSi aZvrenda.

gaocebuli viyavi, rogor iolad akeTebs bavSvi am yvelafers, Tu gamocdili maswavlebeli mcire asakidan
gamowvrTnis. CvenebasTan erTad Sri aiengari TviToeuli pozis sargeblobas uxsnida mayureblebs. Cemze Rrma
STabeWdileba moaxdina im rwmenam da TanagrZnobam, romelic misi laparakidan gamosWvioda. aSkarad
Canda misi mwveli survili, rom msofliosTvis gaeziarebina iogas ZRveni. maSin jer kidev ar vicodi, rom
ramdenime wlis Semdeg Sri aiengari Cemi axlo megobari da keTilismsurveli gaxdeboda.

roca, karvidan gamovdiodi, momiaxlovda dabali gamxdari xanSiSesuli adamiani gadaparsuli TmiT, Ria
forToxlisfer tansacmelSi. es iyo budisti beri samxreT-aRmosavleT aziidan. man farTod gamiRima da
warmomidga, rogorc bhiku vivekananda. igi gaaoca iman, rom me, axalgazrda amerikeli, RmerTs veZebdi. am
momentidan mTeli konferenciis ganmavlobaSi ar davSorebulvarT erTmaneTs. Tavis samSobloSi, tailandSi, erT-
erT monasterSi, bhiku sulieri moZRvari iyo ramdenime aTasi berisTvis. am konferenciaze mosaxvedrad grZeli
gza gamoiara. miuxedavad imisa, rom TiTqmis samoci wlis iyo, mozardiviT sicocxliT savse da energiuli
gaxldaT. leqciebs da konferenciis sxva movlenebs Soris SualedSi igi sasiamovno tailanduri aqcentiT mixsnida
budizmis filosofias.

swored am konferenciaze vnaxe pirvelad svami rama, romelmac mogvianebiT saxeli gaiTqva, rogorc himalais
institutis fuZemdebelma. es iyo maRali, Zalian sufTa tansacmelSi gamowyobili keTilSobili mamakaci siarulis
didebuli maneriT. mxolod misi garegnobac ki pativiscemas iwvevda yvelaSi. Savi Rrma Tvalebi hqonda, WaRara
Tma ki, romelic mxrebamde swvdeboda, ukan gadaevarcxna. mindoda meti gamego masze, iseve rogorc
konferenciis sxva monawileebze. amitom ara mxolod gamovkiTxe misi moswavleebi, aramed yvelanairi
misawvdomi informacia wavikiTxe mis Sesaxeb.

svami rama daibada 1925 wels himalaebis erT-erT sofelSi. adreul bavSvobaSi igi saxlidan wavida da riSebTan,
wminda adamianebTan erTad junglebSi daiwyo cxovreba. dabali xmiT svami rama hyveboda, rogor daavala
misma gurum, rom himalais brZenebis uZvelesi sibrZne dasavleTSi gaetana. “yvelaferi gaakeTe rac SegiZlia, -
uTxra Tavisma sulierma moZRvarma, - magram Tu pativmoyvareobas dakmayofilebas ecdebi da raime
angarebiani motivebi gagiCndeba, warmatebas ver miaRwev. me aseT kurTxevas gaZlev: Tu Tavganwiruli,
mosiyvarule da uangaro iqnebi, maRali Zalebi dagexmarebian, da yvela Seni wamowyeba warmatebiT
dagvirgvindeba”.

surda ra iogas Zlevamosileba eCvenebina yvelasTvis, svami ramam ramdenime amerikeli eqimi miiwvia. roca
iogur transSi CaiZira, eqimebma sxeulze Tanamedrove diagnostikuri mowyobilobebi miuerTes. svami ramam
kerZod aCvena, rom SeuZlia 10 gradusiT aswios temperatura marcxena xelis garkveul adgilas, sul raRac 50
wamSi Seamciros pulsi wuTSi samocdaoTxidan ormocdaTormet dartymamde, da aseve Tavisi surviliT
moaxdinos tvinis eleqtro-magnituri talRebis sxvadasxva formebis generireba, gacnobierebulad gadaaadgilos
oTaxSi fizikuri sagnebi da gulscemac ki gaaCeros. transidan gamosvlis Semdeg svami ramam axsna: “Wkua
mTel Cvens sxeuls ganmsWvalavs. Wkuis kontroli materiaze cnobierebis kontrolis meSveobiT miiRweva.
amisTvis bevri codna araa saWiro, magram rac iciT, praqtikaSi unda gamoiyenoT”. xelisgulebi Seatyupa da
daamata: “es yvelaferi imisTvis ar miCvenebia, rom Cemi ze-adamianuoba damemtkicebina. ubralod mindoda
iogas mecnierebis SesaZleblobebi warmomedgina”. amis Semdeg svami ramam axsna, rom iogas fesvebi Rrma
warsulSi midis da igi udiadesia yvela mecnierebas Soris. iogaSi adgili ara aqvs crurwmenas an seqtantobas, da
misi meSveobiT SegviZlia mivaRwioT Sedegebs, romlebsac Tanamedrove mecnierebi ver axsnian. “esaa
mecniereba, - Tqva man, romlis meSveobiTac adamiani Sinagan gasxivosnebas aRwevs”.

svami ramam didi STabeWdileba moaxdina Cemze. roca kurTxeva vTxove, man dabali xmiT warmoTqva:
“SenTvis mTavari sulier gzaze – wminda adamianebTan urTierTobaa”. xeli aswia da xelisguli momapyro:
“brZenebis kurTxeva yvela dabrkolebis gadalaxvaSi dagexmareba Sens gzaze”.

Rame miwaze meZina, banianis xis qveS, romelic konferenc-centris gverdiT izrdeboda. diliT Sevardeni
maRviZebda. Cems Tavze, budeze Slida frTebs da maRla caSi aiWreboda xolme. sanam centri gaixsneboda,
banianis xis qveS, sufTa haerze vmeditirebdi. konferenciis daskvniTi dRe vigian bhavanSi Catarda – niu-delis
yvelaze did sakoncerto darbazSi. sami aTasi adamiani Seikriba aq, raTa iogebis darigebebi da maTi kurTxeva
mieRoT. qristofer hilzma, konferenciis organizatorma, Seaxsena xalxs, Tu raoden didi warmatebaa – amdeni
sulieri moZRvris gverdiT yofna. Semdeg ki moulodnelad gamoacxada, rom programa zustad saRamos Svid
saaTze unda dasrulebuliyo. (Cven maSin ar vicodiT, rom hilzi gaafrTxiles fanatikosebis Taobaze, romlebic
saRamos rva saaTze mas da sxva svamebs unda dasxmodnen Tavs). magram nuTu SeiZleba, rom amdeni iogis
TanxlebiT Catarebuli RonisZieba droze damTavrdes, da miTumetes indoeTSi?

roca cxadi gaxda, rom yvela ver moaswrebda scenaze gamosvlas, erT-erTi iogi wamodga da Seuracxyofebis
korianteli miayara konferenciis organizatorebs. qristoferi SekrebilTa damSvidebas lamobda, magram daZabuloba
ufro da ufro izrdeboda.

daTqmul dromde ramdenime wuTiT adre qristofer hilzma nerviulad staca xeli mikrofons, pauza gaakeTa da
gamocxada, rom konferencia dasasruls muaxlovda. erT-erTma svamim konferenciis daxurvisas “om” mantris
galoba daiwyo – RvTaebrivi marcvlisa, romelic cnobierebis RmerTTan harmoniaSi moyvanaSi gvexmareba.
aseTma punqtualobam aRaSfoTa iogas zogierTi maswavlebeli, romelTaTvisac naTeli gaxda, rom ukve veRar
moaswrebdnen xalxis win gamosvlas. “om”-mantra isev trialebda haerSi, roca ramdenime iogi erTmaneTs
daetaka mikrofonisTvis brZolaSi. erT-erTma moaxerxa meores xelidan mikrofonis gamogleja, da man anTebuli
TvalebiT agznebulma daiwyo raRacis laparaki ise, rogorc politikosma amomrCevlebis win. darbazi gaognebuli
uyurebda iogebis Setakebas scenaze. da es adamianebi arian mowodebulni msoflios harmoniamde da
Tanxmobamde miyvanisTvis? aravin icoda ra eRona am situaciaSi.

me da bhiku vivekananda mxolod Tavs viqnevdiT. miamituri imedebi gamicruvda. qristofer hilzma gmirulad
waarTva mikrofoni iogs, sadeni gamoaZro da kulisebs miRma gauCinarda. ase damTavrda konferencia.

***

emociebiT daxunZluli sakoncerto darbazidan cariel vestibiulSi gamovedi da SeveCexe maRal gamxdar adamians
zafranisfer tansacmelSi. grZeli WaRara Tma da lamazi wveri wminda werilebis furclebidan gadmosul Zvel
wminda brZens amgvanebda mas. es iyo svami satCitananda, cnobili himalaeli wmindanis svami Sivanandas
moswavle. igi mxiaruli RimiliT da keTilganwyobili mzeriT momesalma. svami iogas uZveles mecnierebas
qadagebda dasavleTSi, da mTels msoflioSi hyavda mimdevrebi. Zal-Rones ar iSurebda imisTvis, rom
sxvadasxva aRmsareblobis adamianebi “sulis erTianobis” safuZvelze gaeerTianebina. pirvelive Sexvedraze romis
papTan man maRali Sefaseba misca mis Sromas mTeli msoflios qristianebis gaerTianebisTvis da maSinve
daamata: “ratom ar ecdebiT, rom mTeli msoflios gaerTianeba scadoT? sulieri harmoniis misaRwevad mxolod
qristianebi ki ara, mTeli dedamiwis adamianebi unda gaerTiandnen”.

Camovida ra legendarul rok-festivalze vudstokSi, svami satCitanandam erT saRamoSi gaiTqva saxeli mTel
qveyanaSi, da miiRo tituli – “vudstokis guru”. festivalis organizatorebma sTxoves, rom misasalmebeli sityviT
gamosuliyo festivalis gaxsnaze, da amiT imedovnebdnen, rom igi simSvidis atmosferos Seqmnida. mofrinda ra
festivalze vertmfreniT, svami asiaTasobiT hipis pirispir aRmoCnda da dauwyo saubari imis Sesaxeb, rom bgera
warmarTavs samyaros, da amerika miuZRveba win mTel msoflios. igi arwmunebda amerikis axalgazrdobas, rom
musikis meSveobiT mSvidoba da sixaruli SeeqmnaT. “rogor vibrZoloT mSvidobisTvis mTels msoflioSi, -
ganagrZobda igi, - modi jer sakuTar TavSi movipovoT harmonia”.

konferenciaze yuradRebiT vakvirdebodi svami satCitanandas, da STambeWdavi iyo, Tu rogor uSfoTvelad da

Rirseulad eWira Tavi zemoT aRwerili incidentis dros. axla man alersiani xmiT mommarTa: “vwuxvar, rom am
areulobis mowme gaxdi. Zalian gTxov, gaige erTi WeSmariteba: sxvadasxva adamianebi sulieri ganviTarebis
sxvadasxva safexurze dganan. Zalian bevri maTgan, vinc iogaTia dakavebuli, araa srulyofilebamde misuli.
magram Tu amisTvis gavakritikebT, upatiebel Secdomas davuSvebT. yvelaze kargi, rac SeiZleba gavakeToT, -
unda vendoT unaklo Tvisebebis mqone adamianebs da amave dros Tavadac ar unda SevwyvitoT iogas praqtika”.

svami Zalian mSvidi da gawonasworebuli iyo, da misi saubris auCqarebeli da Tavdajerebuli manera Zalian
mxiblavda. amixsna, rom Cven bednierebisTvis, siyvarulisTvis da sinaTlisTvis varT Seqmnilni, magram
daviviwyeT es, radganac zedmetad vaigivebT Tavs sxeulTan da WkuasTan: “Tavdapirvelad srulyofilni viyaviT,
magram davkargeT Cveni srulyofileba. ase daviwyeT Cveni Tavis gaigiveba arasrulyofil materiasTan. iogas da
religiis arsi, - ambobda is, - imaSi mdgomareobs, rom Cveni daviwyebuli sulieri buneba aRvidginoT. ioga – esaa
ganwmendis meTodi srulyofilebis dasabruneblad”. svamim xazi gausva, rom sakuTari maradiuli bunebis Secnoba
mxolod egocentrizmisken midrekilebis damarcxebiT SeiZleba: “yvela Cvens problemas da usiamovnebas mxolod
erTi mizezi aqvs – egoizmi”. sakuTari sulieri bunebis aRdgenis im saxes, romelsac igi qadagebda, integralur
iogas uwodebdnen da igi warmoadgenda eqvsi iogas skolis sinTezs. svami satCitananda sulierebis Sesaxeb Zalian
ubralo, gasagebi eniT saubrobda, xSirad xumrobda, magram amasTan igrZnoboda, rom misi sityvebis ukan Rrma
gamocdileba idga.

madloba gadavuxade da wasvla davapire. svamim didebuli Jesti gaakeTa gamxdari xeliT da warmoTqva:
“gulwrfelad da discipliniT mihyevi sulier praqtikas. WeSmariti iogi uzado qcevis magaliTs unda
warmoadgendes”. man Tvalebi daxuWa, Rrmad CaisunTqa, xelisguli gaSala da damloca: “riCard, Sen ukve didi
gza gamoiare. gisurveb, rom ipovo saganZuri Sens gulSi!”

***

იმავე საღამოს მე და ბჰკუ ვივეკანანდა მსოფლიოში განთქმული მწერლის და ორატორის - ჯიდუ

კრიშნამურტის ლექციას დავესწარით. შევედით და მეორე რიგში დავჯექით. პანდალი მალე გაივსო
ხალხით, და ჩვენს გვერდით სამოც წლამდე ასაკის მამაკაცი დაჯდა. მას ერქვა დილიპი. "გინდათ
დოქტორ კრიშნამურტიზე მოგიყვეთ? - შემოგვთავაზა მან. - ის ჩემი მასწავლებელია".

"რა თქმა უნდა", - ვუპასუხეთ ჩვენ.

დილიპმა ფეხები გადააჯვარედინა, სკამიზ საზურგეს მიეყრდნო და მოყოლა დაიწყო. კრიშნამურტი

დაიბადა სამხრეთ ინდოეთში 1895 წელს. როცა ჯერ კიდევ ბავშვი იყო, მას ყურადღება მიაქცია
ცნობილმა ნათელმხილველმა ჩარლზ ლედბიტერმა. ლედბიტერმა და ანნა ბეზანტმა, რომელიც იმ
დროს თეოსოფიურ საზოგადოებას ხელმძღვანელობდა, განაცხადეს, რომ ეს ბავშვი - "ჭურჭელია"
სამყაროს იმავე მასწავლებლისა, რომელიც კაცობრიობას ქრისტეს მეშვეობით მიმართავდა. ანნა
ბეზანტი დაეხმარა ყმაწვილს, რომ ინგლისში მიეღო განათლება და მთელს მსოფლიოში თან
ატარებდა მას. ათასობით ადამიანმა მიიღო იგი როგორც ახალი მესია და მის გარშემო შექმნილ
ვარსკვლავის ორდენში შედიოდნენ. ოცდაშვიდი წლის ასაკში კრიშნამურტიმ ოფიციალურად მიიღო
გასხივოსნებული მასწავლებლის ტიტული. იმ დროისთვის მას უკვე სამოციათასზე მეტი ორდენის
წევრი ეთაყვანებოდა.

დილიპი ჩვენსკენ გადმოიხარა: "მაგრამ 1929 წელს მან უარი თქვა მასწავლებლის მდგომარეობაზე,
დაშალა თავისი რელიგიური მოძრაობა და..."
უეცრად ყველა წამოდგა და სცენაზე ახლადგამოჩენილ კრიშნამურტის მიესალმა. ეს იყო უზადოდ
ჩაცმული სამოცდათხუთმეტი წლის მოხუცი, არა მაღალი და გამხდარი. მას ეცვა პიჯაკი ნერუს
სტილში და ფართე შარვალი. სუფთად გაპარსულ სახეს მოხუცებულობის ნაოჭები უფარავდა, ხოლო
ჭაღარა თმა მეცნიერს ამსგავსებდა. იგი ბრწყინვალე ინგლისურით მიესალმა შეკრებილებს. მისი
თვალები ენთუზიაზმს და კეთილგანწყობას ასხივებდა.

მოკლედ, საკმაოდ მალე იგი გადავიდა რევოლუციურ მოწოდებებზე: "ინდოეთში მეტისმეტად

ბევრი გურუა. ისინი გვკარნახობენ, რა ვაკეთოთ, რაზე ვიფიქროთ და რით დავკავდეთ. ისინი -
დიქტატორები არიან." ხალხი სუნთქვაშეკრული უსმენდა მას. "ჭეშმარიტება - ეს ამოუცნობი
ქვეყანაა, ხოლო იოგა, თავისი სუნთქვითი და გიმნასტიკური ვარჯიშებით - მხოლოდ და მხოლოდ
ფსიქოსომატური აკრობატიკაა. აშრამები და მონასტრები - საკონცენტრაციო ბანაკებია ჭკუისათვის."
მან პაუზა გააკეთა და პირდაპირ მე შემომხედა: "და თუ თქვენ ჩამოგიყალიბდათ მედიტაციის რაღაც
სისტემა, ეს უკვე მედიტაცია აღარაა, არამედ სრული უაზრობა და დროის ტყუილად ფლანგვაა."

კრიშნამურტიმ ასეთი იგავი მოყვა. ერთხელ ეშმაკი თავის მეგობართან ერთად სეირნობდა. მათ წინ
გზაზე ერთი კაცი მიდიოდა. უცებ ის დაიხარა და გზიდან რაღაც მბრწყინავი საგანი აიღო. მეგობარი
მიბრუნდა ეშმაკისკენ და ჰკითხა, თუ რა იყო ეს. ეშმაკმა უპასუხა:

"მან ჭეშმარიტება იპოვა".

"ცუდადაა შენი საქმე!"

"სულაც არა, - მშვიდად უპასუხა ეშმაკმა. - მე დავეხმარები, რომ ამ ჭეშმარიტებას მოწესრიგებული

სახე მისცეს."

იმისათვის, რომ ხაზი გაესვა თავისი მომდევნო აზრისთვის, კრიშნამურტიმ თვალები დახუჭა და
სპეციალურად ნელა, თვითოეულ სიტყვაზე მახვილით გაიმეორა:

"ჩვენ საკუთარ თავში უნდა მოვახდინოთ ცვლილება. მაგრამ როგორ გავაკეთოთ ეს, როცა ჩვენს
ცხოვრებაში ამდენი თავსმოხვეულია? ჩვენ წლობით ვმუშაობთ და უაზროდ, სიცარიელეში
ვცხოვრობთ..."

იგი წინ დაიხარა: "ვერც ერთი ორგანიზაცია და ვერც ერთი რელიგია ვერ მოგვიტანენ გასხივოსნებას.
თქვენ ვერ მოიპოვებთ მას ვერც რომელიმე დოგმით, ვერც მღვდელმსახურებით ან რიტუალებით,
ვერც ფილოსოფიის შესწავლით და ვერც ფსიქოლოგიური პრაქტიკებით. გასხივოსნება საკუთარ
ჭკუაში უნდა ვეძებოთ, დავაკვირდეთ რა მის მუშაობას. ეს მოდის ჭვრეტის მეშვეობით და არა
ინტელექტუალური ანალიზით ან ლოგიკური ჭკუისმიერი მსჯელობებით."

მე შეძრული ვფიქრობდი იმაზე, თუ როგორ შთაბეჭდილებას მოახდენდა ეს ლექცია ჩემს მეგობარ

ბჰიკუ ვივეკანანდაზე. ის ხომ გურუ იყო მრავალი ათასი ბერისათვის, რომლებიც მონასტერში
ცხოვრობდნენ მკაფიო სტრუქტურით და განრიგით და მედიტაციასა და რიტუალებს სწავლობდნენ
მისგან. მე დავიხარე მისკენ და ჩავჩურჩულე: "ბჰიკუ, ის უარყოფს ყველაფერს, რასაც მთელი თქვენი
ცხოვრება მიუძღვენით. როგორი მოსასმენია ეს თქვენთვის?"

ბჰიკუს გაუკვირდა ჩემი კითხვა, ფართოდ გაახილა თვალები და თქვა: "ის ყველაფერს სწორად
ამბობს!"

მე განცვიფრებულმა შევეკითხე: "და რას აპირებთ ამის შემდეგ ბჰიკუ?"

უცებ ის ძალიან სერიოზული გახდა: "მე კარგად უნდა გავიაზრო მოსმენილი".

შემდგომ დღეებში კრიშნამურტის კიდევ რამდენიმე ლექციას დავესწარით, რომლებზეც იგი
გასაოცარი თავდაჯერებულების და რკინის ლოგიკის დემონსტრირებას ახდენდა. იგი სახელი
ჰქონდა განთქმული, როგორც ადამიანს, რომელსაც შეუძლია პასუხი გასცეს ნებისმიერ კიტხვას და
გააბათილოს ნებისმიერი არგუმენტი, მაგრამ ამასთან ერთად პირად ურთიერთობაში რბილ, კეთილ
და ჭკუამახვილობით გამორჩეულ პიროვნებად რჩებოდა. მე ჩავუფიქრდი მის სწავლებას.
აღმოსავლეთის წმინდა წერილები სავსეა გასხივოსნებული წმინდანების მაგალითებით, რომლებიც
თავისი რელიგიის მცნებებს და თავიანთი გურუების დარიგებებს შეუპოვრად მიჰყვებოდნენ.
როგორ შეიძლება ამ ყველაფრის უკუგდება მხოლოდ იმის გამო, რომ კრიშნამურტიმ ასე თქვა?
ამასთან ჩემში ცხარე გამოძახილი ჰპოვა მისმა აზრმა იმის შესახებ, რომ სულიერი ცხოვრებისთვის
მიუღებელია ზედაპირული დამოკიდებულება. ჩვენ მზად უნდა ვიყოთ საკუთარ თავზე
პასუხისმგებლობის ასაღებად. და თუკი ზედმეტად გავერთობით სულიერი ცხოვრების გარეგნული
მხარით, შეიძლება მისი მთავარი მიზანი - გულის გაწმენდა - დაგვავიწყდეს.

მოგვიანებით, როცა ბჰკუსთან ერთად პიპალის ხის ჩრდილში ვიჯექი, ვკითხე, მიიღო თუ არა
გადაწყვეტილება იმის შესახებ, თუ რას გააკეთებდა მომავალში.

"დიახ, რიჩარდ, - მიპასუხა მან. - მე დავბრუნდები ტაილანდში, ჩემს მონასტერში."

"მართლა? - გამიკვირდა მე - მე კი ვფიქრობდი, რომ კრიშნამურტის მიმდევარი გახდებოდით".

ბჰიკუმ ჩაფიქრებულმა შორს გაიხედა, შემდეგ კი უეცრად თქვა:

"დიახ, მე მივყვები მისტერ კრიშნამურტის დარიგებებს, - მის ტუჩებზე ცელქური, ბავშვური ღიმილი
ათამაშდა. - გინდა გითხრა, როგორ?"

"რა თქმა უნდა!"

"მე უარვყოფ იმ მასწავლებლის სწავლებას, რომელიც ყველა მასწავლებლის და მათი სწავლებების

უარყოფას მოგვიწოდებს", - ღიმილით, მისთვის დამახასიათებელი სასიამოვნო ტაილანდური
აქცენტით მიპასუხა მან.

***

imave saRamos davemSvidobe bhiku vivekanandas da fexiT wavedi konot-pleisze, delis biznes-centrSi. iq
aSokas xis qveS davjeqi da werili davuwere Cems mSoblebs:

sityvebi ar myofnis, rom agixsnaT, Tu rogor gavlenas axdens Cemze indoeTi. amiT yvelaferia naTqvami. mTeli
guliT miyvarxarT da vloculob Tqveni keTildReobisTvis.

riCardi, niu-deli, indoeTi,

1970 wlis dekemberi.

konot-pleisi, romelic inglisuri proeqtiT iyo naSenebi, warmoadgenda rgolis formis did quCas, romlis centrSic
farTe parkigaeSenebinaT. erT-erT mimdebare quCaze gavlisas xeliT dawerili gancxadebawavikiTxe: “religiuri
ferwera. s.s. brijabasi da Svilebi”. mis qveS trotuarze elaga reproduqciebi Tabaxis furclis zomiT. damainteresa da
ufro axlos mivedi. suraTebi, romlebzec CemTvis ucnobi RvTaebrivi personaJebi iyvnen gamosaxulni, uCveulod,
magram Zalian lamazad gamoiyurebodnen. isini fanjrebs magonebdnen naTeli ferebis da mistikis jadosnur
samyaroSi. mominda, rom romelime reproduqcia SemeZina meditaciisTvis. CanTaSi Cavixede da aRmovaCine,
rom darCenili fuli Zlivs myofnida erTi suraTis sayidlad. mTeli saaTi vaTvalierebdi maT. erTze gamosaxuli iyo
lomze Semjdari lamazmani rva xeliT, romlebSic xmali, sekira, Subi da iaraRis sxva saxeebiekava. meoreze
Tagvze amxedrebuli zRapruli personaJi gamoesaxaT spilos TaviT da didi mucliT. suraTebi gadavaTvaliere da
vipove kidev erTi, romelmac Cemi yuradReba miipyro. masze gamosaxuli iyo mravalTavian gvelze dabrZanebuli
mSvenieri ymawvili molurjo feris sxeuliT. yoveli, misi oTxi xeli, ZvirfaseulobebiTiyo morTuli. momdevno
naxatze mSvidad mjdari iogi exata, romelic meditaciaSi Cafluliyo. misi xelebi da fexebi gvelebiT iyo Semkuli,
Tavs naxevarmTvare umSvenebda, Tmidan ki wylis nakadi gadmosdioda. Semdeg Cemi mzera gmirma
ymawvilma miipyro, SubiT xelSi da farSevangze amxedrebulma. kidev erTi naxati Zlevamosil maimuns
gamosaxavda Tavze gvirgviniT da erTgulebiT aRsavse TvalebiT. maimuni RimiliT mifrinavda cisken da xeliT
msubuqad mihqondamTeli mTa. vaTvalierebdi maT erTi-meores miyolebiT, sanam mravalxelian da
mravalTavian gamosaxulebas ar gadavawydi, romelTaganac arc erTi ar hgavda erTimeores. saxis saSineli
gamometyvelebis mqone adamianebi mis daRebul cecxlovan xaxebSi cviodnen da uCinardebodnen. am naxatebis
stili Zalian uCveulo iyo, xolo maTze gamosaxuli personaJebi mTlad daujereblad gamoiyurebodnen. saidan
movidnen? romeli zRaprebidan da miTebidan? es me ar vicodi. magram cxadi iyo, rom mxatvari am yvelafers
zemodan STagonebiT xatavda. davibeni, ar vicodi romeli amerCia.

da uceb davinaxe erTi, romlis personaJic yvelaze metad momewona. mas cisferi kani hqonda, xolo gvirgvins
farSevangis bumbuli umSvenebda. moxdenilad gverdze gadaxrili, tyeSi, mdinaris piras idga da fleitaze ukravda,
da mas siyvaruliT Sescqeroda gverdiT mdgari TeTri Zroxa. savse mTvare margalitis fers hfenda momajadoebel
tyes. moulodnelad Tvalebi cremliT amevso. ucnobi ymawvili, romelic am naxatze iyo gamosaxuli, TiTqos Cems
sulSi SemoiWra. ra damemarTa? vgrZnobdi, rogor meZaxda. magram gana es SesaZlebelia? es xom ubralod
naxatia, romelic miTiur gmirs gamosaxavs, da romelzec sruliad araferi ar vici. misi saxeli qvemoT ewera,
CemTvis ucnobi uZvelesi SriftiT.

gamyidvels Cemi ukanaskneli fuli miveci. is arasakmarisi aRmoCnda, magram gamyidvelma gamiRima da
gamomiwodareproduqcia, romelsac Cemi mogzaurobis bolomde ar ganvSorebivar. vinaa masze gamosaxuli? am
kiTxvaze pasuxi jer kidev Sors iyo.

Tavi mesame

1970 weli dasasruls uaxlovdeboda. es-esaa oci weli Semisrulda da himalaebze ocnebebi CrdiloeTisken
meqaCebodnen. himalaebis Sesaxeb araferi vicodi garda imisa, rom iq mravali diadi brZeni da wmindani
cxovrobda. mouTmenlad velodi maTTan Sexvedras da maTi xelmZRvanelobiT sulieri mecnierebis Seswavlas.
iseTi aRtacebuli viyavi indoeTSi, udidesi aRmoCenebis zRvarze yofniT, rom Cemi axloblebis mosanatrebladac
ki ar mecala. ar icodnen sad moeweraT CemTvis, amitom indoeTSi jer kidev ver vRebulobdi maTgan werilebs.
da mainc, sanam himalaebisken gavemgzavrebodi, saxlSi, Soreul amerikaSi werili gavgzavne:

Cemo Zvirfasebo!

dRes delidan mTebSi mivemgzavrebi, raTa sulieri mecnierebebiSeviswavlo. ar vici, meqneba Tu ara iqidan
xSirad moweris SesaZlebloba. Zalian gTxovT, ar inerviuloT, Tu Cemgan raRac drois ganmavlobaSi werili ar
mogivaT. nuTu SesaZlebelia rame damemarTos, roca CemTan Tavad RmerTia?

miyvarxarT da maxsovxarT,

riCardi

mesame klasis vagoniT ufasod Cavedi haridvaramde, saidanac riSikeSSi vapirebdi gamgzavrebas, himalaebis
wminda qalaqSi, romelic Tavisi mravalricxovani aSramebiT iyo saxelganTqmuli. sanam matarebeli CaqCaqebda
da ukan itovebda delis, vagonis fanjridan amomaval mzes vumzerdi da vloculobdi, rom himalaebSi mwirobas
axali gverdi gadaefurcla Cems sulier ZiebebSi.

ramdenime saaTSi haridvarSi Cavedi, gangis piras mdebare wminda qalaqSi, romelic daaxloebiT orasormocdaaT
kilometrSi iyo niu-delidan, Crdilo-dasavleT mxares. darCenili ocdaaTi kilometri riSikeSamde fexiT gaviare.
mTeli am drois ganmavlobaSi ukve Sevisrute ramdenime wigni, romlebic himalaebis sidiades aRwerdnen, da
gansakuTrebulad vocnebobdi iq moxvedraze. axla rogorc iqna Cemi ocneba asrulda.

pirvelma Sexvedram himalais mTebTan sulis siRrmemde amaRelva. mTebis ferdobi xSiri tyiT iwyeboda, da
meCveneboda rom TviToeuli xe simSvides asxivebda. marto mivdiodi tyis bilikebze da molodinis sixaruls
ganvicdidi. da uceb gamoCnda mdinare, romlis mxolod danaxvamac ki emociebis mTeli qarbuqi gamoiwvia
CemSi. es ganga iyo. misken gaviqeci da xelebi Cavyavi mis civ, cisfer wyalSi. mTeli Cemi sxeuli aRtacebisgan
TrToda.

პირველმა შეხვედრამ ჰიმალაის მთებთან სულის სიღრმემდე ამაღელვა. მთების ფერდობი ხშირი
ტყით იწყებოდა, და მეჩვენებოდა რომ თვითოეული ხე სიმშვიდეს ასხივებდა. მარტო მივდიოდი
ტყის ბილიკებზე და მოლოდინის სიხარულს განვიცდიდი. და უცებ გამოჩნდა მდინარე, რომლის
მხოლოდ დანახვამაც კი ემოციების მთელი ქარბუქი გამოიწვია ჩემში. ეს განგა იყო. მისკენ გავიქეცი
და ხელები ჩავყავი მის ცივ, ცისფერ წყალში. მთელი ჩემი სხეული აღტაცებისგან თრთოდა.

თითქმის ერთი საათი დავყავი განგის ნაპირას, შემდეგ კი სანაპიროს ავუყევი და “ღვთაებრივი
ცხოვრების მისიასთან” – ცნობილი ჰიმალაელი წმინდანის სვამი შივანანდას აშრამს მივადექი. ეს
აშრამი მისი შტაბ-ბინა და მედიტაციის ადგილი იყო. სვამი შივანანდა სვამი სატჩიტანანდას
სულიერი მოძღვარი გახლდათ, სწორედ იმ “ვუდსტოკელი გურუსი”, რომელსაც დელის
კონფერენციაზე შევხვდი. შივანანდას მრავალრიცხოვანმა წიგნებმა, მისი ჰუმანიტარულმა
საქმიანობამ და უზადო პირადმა მაგალითმა ფართოდ ცნობილი გახადეს იგი. მე უკვე მოვასწარი
მისი რამდენიმე ნაშრომის წაკითხვა და ამიტომ მოხარული ვიყავი, რომ მის აშრამში აღმოვჩნდი.
როცა აშრამში შევედი და სვამი შივანანდას მიმდევრებს გავესაუბრე, გავიგე, რომ მან, სანამ სხეულს
დატოვებდა, 1963 წელს თავის მემკვიდრედ სვამი ჩიტანანდა სარასვატი დატოვა, მისი ერთ-ერთი
გამოჩენილი მოსწავლე. მოცემულ მომენტში იგი აშრამში იმყოფებოდა. აქ რამდენიმე დღე დავყავი
და ამ დროის განმავლობაში აქაური სიმშვიდის ატმოსფეროთი გავიჟღინთე. მომიყვნენ, რომ
“ღვთაებრივი ცხოვრების მისიას” მთელი ინდოეთის მასშტაბით ჰქონდა აშრამები და მათ მისიის
წევრი კომერსანტები და ბიზნესმენები ინახავდნენ. აშრამში ყოფნის მეოთხე დღეს სვამი
ჩიტანანდასთან შეხვედრა ვითხოვე, და მასთან მიმიყვანეს. მისი ოთახი ძალიან უბრალო იყო,
თავად სვამი კი არაჩვეულებრივად მეგობრული, მოკრძალებული და უბრალო პიროვნება
აღმოჩნდა. მან თავისთან ერთად იატაკზე დაჯდომა შემომთავაზა.

სვამი ჩიტანანდა, როგორც მისმა მოსწავლემ მომიყვა, დაიბადა 1916 წელს სამხრეთ ინდოეთში. იგი
ძალიან მდიდარი მიწათმფლობელის შვილი გახლდათ. ოცი წლის ასაკში სვამიმ განდეგილობის
მოთხოვნილება იგრძნო და ღმერთის მსახურების გამო უარი თქვა მატერიალურ კომფორტზე. იგი
ეხმარებოდა კეთროვანებს: თავად უვლიდა მათ და ქოხებს უშენებდა საკუთარი სამფლობელოს
ფართე ველებზე. 1943 წელს მამის სახლი დატოვა და სვამი შივანანდას აშრამში დაბინავდა,
რიშიკეშში, სადაც მალე გაითქვა სახელი, როგორც ბრწყინვალე ორატორმა.

mis leqciebs yovel diliT veswrebodi. svami Zalian gamxdari iyo, Tavi gadaparsuli hqonda da zafranisfer
tanisamoss atarebda. igi didi pativiscemiT sargeblobda ara mxolod himalael asketTa, aramed dasavleTidan mosul
WeSmaritebis maZiebelTa Sorisac. ijda ra iogur pozaSi, svami kargi inglisuriT da gamomxatveli JestebiT
kiTxulobda leqcias. “cxovrebis mizani RmerTis Secnobaa, - xazs usvamda igi. – Tuki mokvdebiT ise, rom
RmerTs ver SeicnobT, es niSnavs, rom Tqvenma cxovrebam amaod Caiara, da Tqven arasworad gankargeT
RmerTis mier mocemuli adamianuri cxovrebis Seufasebeli ZRveni”.

igi Seexo gavrcelebul problemas, romelsac sxvadasxva sulieri praqtikis mimdevari adamianebi awydebian: isini
meditireben dilas da saRamos, magram dRisiT – Tavis yoveldRiur cxovrebaSi – Zalian egoisturad da
mewvrilmaned iqcevian. svami darwmunebiT ambobda, rom es maTi mravalsaaTiani meditaciebis yvela Sedegs
aqarwylebs.

gansakuTrebulad usvamda xazs sasikeTo Tvisebebis ganviTarebis mniSvnelobas, rogorc sulieri ganviTarebis
safuZvels. svamis aseTi Sedareba mohyavda: imisaTvis, rom niadagi nayofieri gavxadoT, sarevelebis, qvebisa da
ekal-bardebis moSorebaa saWiro. igi gvaswavlida, rom dRis ganmavlobaSi sxvebisTvis unda migveZRvna Tavi.
morali da eTika – ai esaa iogas xis fesvebi.
igi aseve xazs usvamda, Tu rogori mniSvnelovania moswavlisTvis uryevi rwmena imisa, rom RmerTis Secnoba
am saukuneSi mxolod japiT – RmerTis wminda saxelebis gameorebiTaa SesaZlebeli. “Tqven regularulad unda
imeoroT RmerTis saxeli, sanam iseT mdgomareobas ar miaRwevT, roca japa Tqvens WkuaSi uwyveti gaxdeba,
miuxedavad imisa, zixarT Tu dgaxarT, WamT Tu svamT, seirnobT Tu muSaobT, gZinavT Tu gRviZavT”.

me ar vicodi, rogor unda gamemeorebina RmerTis saxelebi, magram svami Citanandas sityvebi gulSi Camivarda.
saRamos, roca me da is sanTliT sustad ganaTebul oTaxSi, iatakze vijeqiT. svamim uecrad Cemi mogzaurobis
wvrilmanebis aRwera damiwyo. igi gasaocari sizustiT akeTebda amas da Cemi yvelaze idumali fiqrebic ki
gaaJRera. momiyva, rogor davtove mSobliuri kera da rogor vigrZeni indoeTSi moxvedris gadaulaxavi survili,
rogor vriskavdi gzaSi sicocxliT, rom am adgilebamde momeRwia. miuxedavad imisa, rom arasodes araferi
momiyolia misTvis, man isedac icoda es yvelaferi. igi uxvad maZlevda kurTxevebs, me ki ubralod vijeqi da xmis
amoRebac ar SemeZlo. mesmoda, rom Zalian iSviaTad SeiZleba Sexvde adamians, romelic aseT Zlevamosilebas
da saxels flobs, magram amave dros aseTi ubralo da guliTadia.

vigrZeni ra marto yofnis da sakuTari Tavis ganwmendis moTxovnileba, me madloba gadavuxade svamis da
aSrami davtove.

momdevno diliT, gangis napiras mjdomma da dedas aseTi werili mivwere:

Cemo sayvarelo deda!

axla riSikeSidan gwer, wminda qalaqidan gangis napiras. meCveneba, rom aq arsebuli mSvidi da
gawonasworebuli atmosferodan bevri ramis swavla SeiZleba. aq imas vakeTeb, rac wminda adgils SeSvenis,
Tumca gamiWirdeba imis axsna, Tu ras vakeTebdi mTeli am xnis ganmavlobaSi. aq rogorc turisti an eqskursanti
ar Camovsulvar. am adgilebSi sakuTar suls veZeb. aRmosavleTSi cxovreba mkveTrad gansxvavdeba im
yvelafrisgan, rasac amerikis da evropis macxovreblebi arian miCveulni. aq yvelaferi sul sxvaa. jer ar vici, rodis
davbrundebi, magram erTi ram zustad vici: Zalian menatrebiT yvelani Tqven da Cemi megobrebi da
mouTmenlad veli TqvenTan Sexvedras. magram unda gamigo, rom jer unda aRvasrulo is, risTvisac
aRmosavleTSi Camovedi, - cxovrebis namdvil arss Cavwvde.

Seni mosiyvarule Svili,

riCardi

indoeTi, himalaebi, riSikeSi, ianvari 1971 w.

savse navSi Cavjeqi, romelsac mgzavrebi gangis aRmosavleT napiras gadahyavda. navis gverdiT, mzis Suqze
abrWyvialebul mdinaris dinebaSi, mravali msxvili Tevzi dacuravda. grili qari saxeSi miberavda. Rrma ylupebiT
vylapavdi haers, da Tan napiridan momaval mahipnozebel reCitativs vusmendi – moswavleebi aSramebSi veduri
wminda himnebis deklamirebas axdendnen. aRmovCndi ra meore napiras, martom viare sanapiroze, samxreTis
mxares, myudro adgilis ZebnaSi. Sesaferisi adgili vipove da meditaciisTvis davjeqi. iseTi SegrZneba mqonda,
TiTqos ara ubralod sxva qveyanaSiaRmovCndi, aramed milionobiT kilometris moSorebiT im samyarodan,
romelsac manamde vicnobdi. ramdenime saaTSi meditaciidan viRacis nabijis xmam gamomiyvana. Tvalebi
gavaxile. Cemsken koncentrirebuli mzeriT nela modioda wminda adamiani. mis kans oqrosferi dahkravda,
WaRara wveri hqonda da Tma mxrebamde swvdeboda. tansacmels qari ufrialebda da TviTon simSvides
asxivebda.

avdeqi da mivesalme mas. didi da keTili TvalebiT Semomxeda da miTxra:

“Sen me ar micnob, magram me vici vin xar. davinaxe, Tu rogori didia Seni simtkice. axla gangas aCuqe Seni
tansacmeli, me ki sadhus tansacmels gadmogcem”.

“ra aris sadhu?” – vkiTxe me.

“sadhu – es moxetiale gandegilia, romelmac uari Tqva miwier mijaWvulobebze RvTaebrivi cxovrebis gamo.
sxva sityvebiT, sadhu – es beria”.
wminda mdinaris napiras man gadmomca Txeli TeTri qsovilis ori naWeri da maCvena, Tu rogor unda momexvia
igi TeZoebis (mas erqva lungi) da torsis (mas erqva Cadari) garSemo.

aseve man momca barZayebze Semosaxvevi, anu kaupina, romelic qsovilis ori naWrisgan Sedgeboda. am
ZRveniT moxiblulma, Cemi dasavluri tansacmeli mdinaris swraf dinebas gavatane da RmerTisadmi locva
aRvavline.

gamomSvidobebisas wmindanma yurSi miCurCula fraza, romelmac gamaogna: “dReidan Seni deda ganga
iqneba. Tavis droze TviTon gaCvenebs amas”. imis gaTvaliswinebiT, rom axlaxans dedas mivwere werili, misma
sityvebma jadosnuri pasuxiviT gaiJRera.

***

ramdenime dRis Semdeg veda niketanSi mivedi – ganmartoebul mcire erTsarTulian aSramSi mravali ubralo da
mokrZalebuli oTaxiT. aSramis binadrebi, iseve rogorc mravali maTgan, visac im xanad vxvdebodi xolme,
kumbha-melasTvis, indoeTis yvelaze didi religiuri dResaswaulisTvis, emzadebodnen. roca gavige, rom
dResaswaulze oc milionamde adamians elodnen, gadavwyvite ar mimeRo amaSi monawileoba. tyeSi, veda
niketanidan Soriaxlos, gamoqvabuli vipove da iq Sevsaxldi. yovel diliT, ganTiadisas, gangis napiras vjdebodi da
mis mswraflmaval dinebas vakvirdebodi. mdinaris sigane am adgilas aseulobiT metrs aRwevda.napiri rbili
movercxlisfro qviSiT iyo mofenili, romelzec gluvi qvebi mimofantuliyo. yvelanairi zomis qvebi sxvadasxva
ferebSi gadadiodnen da zRaprul Zvirfas morTulobas magonebdnen. mesmoda ra, rom ar vimsaxurebdi im
saganZurs, romliskenac viltvodi, ganwmendis mwvave moTxovnilebas vgrZnobdi. amitom gadavwyvite
yoveldRe, erTi Tvis ganmavlobaSi, aisidan daisamde meloca da mdumarebis aRTqma Semenaxa. viloce, rom
RmerTs amisTvis Sesaferisi adgili eCvenebina da uceb, pirdapir Cems win, mdinareSi, qvebis rigi SevniSne,
romelic xelTuqmnel xids qmnida did brtyel lodamde, romelic mdinareSi, napiridan aT metrSi idga. swored es qva
gaxda Cemi meditaciis adgili. gangis mZlavri dinebebiT garSemortymuli, mTeli dRe am qvaze vijeqi xolme. es
saocari sanaxaoba sakuTari ususurobis SegrZnebaSi mexmareobda. mwuxris Jams, gamoqvabulisken gzaze,
Cavivlidi xolme moxucis gverdiT, romelic miwaze ijda da Zveli tomris naWerze dalagebul patara stafiloebs
hyidda. Cemi danaxvisTanave moxuci erT stafilos gamomiwodebda xolme. me aRTqma davde, rom gangis wyali
da dReSi erTi stafilo iqneboda Cemi erTaderTi sakvebi uaxloesi ocdaaTi dRis ganmavlobaSi.

dRe-Ramis mTel naTel dros srul martoobaSi, qvaze, piri-saxiT dinebis Semxvedri mimarTulebiT Sebrunebuli
vatarebdi. mopirdapire napiras, Cemgan marcxniv, xandaxan romelime iogs vxedavdi xolme meditaciur pozaSi.
marjvniv himalaebis ulamazesi mTebi gadaWimuliyvnen. uaxloesi mTis mwvervali SemosazRvrulobiT guls
magonebda. CemTvis igi RmerTis gulTan asocirdeboda. saaTobiT vuyurebdi da vfiqrobdi imaze, Tu ra
usazRvroa RmerTis guli, romelic yvela cocxal arsebas aZlevs TavSesafars, da Tu rogori didebuli da mSvenieria
igi. mTaze asvlisas dablobs ukan vitovebT, da swored aseve Tuki RmerTis gulisken aRmasvla gvinda, ukan unda
movitovoT is miwiuri mijaWvulobebi, romlebic xels gviSlian. gulwrfeli sulieri praqtika – esaa mTaze aRmasvla,
da ra siZneleebic ar unda Segvxvdes am gzaze, Seupovrad unda viaroT da imedi ar unda davkargoT. mTa Tavad
icavs mas, vinc masze adis. aseve RmerTi, Tu gulwrfelebi varT, uciloblad dagvexmareba mis mosiyvarule
gulamde miRwevaSi.

Cems garSemo yvela mxridan gadaSliliyo ganga mbrwyinavi talRebisgan SemdgariTavisi zamTris samosiT. misi
talRebi maRla iweodnen da bzrialebdnen, TiTqos Tavisive silamaziT damTvralni. verc erTi mxatvari ver
daxatavs am usazRvro mSvenierebis Tundac erTi gaelvebis mTel silamazes. mdinare Sedevrs Sedevrze qmnida
da maSinaTve anadgurebda maT. aqedan mniSvnelovani gakveTili miviRe: am samyaros yvela mSvenieri
movlena warmavalia. aq araferia maradiuli. yovel wamSi garSemomyofi buneba cvlilebas ganicdis. deda ganga,
iseve rogorc mTlianad buneba, maradiulia, magram misi qmnilebaTa Jami maradiuli araa. swored aseve
Seubraleblad nadgurdeba yvelaferi is, rasac ase vepotinebiT am samyaroSi. verafers ver SevinarCunebT
samudamod. magram Tuki SevZlebT, rom WeSmaritebis siRrmiseuli dinebis mSveniereba davafasoT, maSin
zedapirze mCqefare sixarulisa da mwuxarebis talRebis qveS sruliad sxva realoba gagvexsneba. me mdinareSi
vijeqi, rogorc misi damjeri moswavle. ganga maRla, himalaebidan iRebs saTaves da Seupovrad miiswrafvis
okeanisaken. gzaze uamravi dabrkoleba xvdeba – waqceuli xeebi, uzarmazari qvebi da kldeebic ki, magram
arafers ZaluZs misi dinebis SeCereba. is iolad gadalaxavs xolme yvela dabrkolebas, Semouvlis ra maT zemodan,
qvemodan an gverdidan. deda ganga gvaswavlis, rom Tu warmatebis miRweva gvinda, aseve Seupovrad unda
viswrafvoT dasaxuli miznisken, miuxedavad gardauvali winaaRmdegobebisa, romlebic qvebiviT
gadagviRobaven cxovrebis dinebis gzas. Cven unda SemovuaroT maT da arasodes davnebdeT. RmerTi
nebismieri situaciidan gamosvlaSi dagvexmareba.

qvaze vijeqi da warmomedgina, rom Tvalwin vxedavdi ara ubralod mdinaris dinebas, aramed cxovrebis mdinares.
roca morevSi xar, Znelia misi gavlenisgan Tavis daRweva, magram Tu napiras jdebi, maSin dinebis gverdidan
danaxvaaSesaZlebeli. ase damanaxa deda gangam, rom Tu Cveni egosgan, mousvenari Wkuisgan, grZnobebisgan
da garesamyarosgan gverdze gandgomas da cxovrebis dinebaze dakvirvebas viswavliT, SegviZlia WeSmariti
sibrZne movipovoT. mzis Casvlisas gamoqvabulSi vbrundebodi da vfiqrobdi im aRmoCenebze, rac am dRem
maCuqa.

erTxel am adgilebis istoriaze davfiqrdi, romelic mraval milion wels iTvlida. odesRac aq arielebis sulieri
civilizacia yvaoda. Semdeg es miwebi cota xniT aleqsandre makedonelma daipyro. mis Semdeg CrdiloeT
indoeTSi musulmani dampyroblebi Semovidnen da ramdenime aswleuli marTavdnen mas, sanam isini
ingliselebma ar gandevnes. es ukanaskbneln ki, Tavis mxriv indoeTidan gandevna nacionalur-
ganmanTavisuflebelma moZraobam mahatma gandis da subhaS Candra bosis meTaurobiT. Tavisufleba da
monoba, omi da mSvidoba, politikuri gamarjveba da marcxi erTmaneTs cvlidnen, rogorc weliwadis droebi.
magram droisTvis mouxelTebel deda gangas uSfoTvelad mihqonda Tavisi wylebi okeanisken. WeSmaritebac
yovelTvis ucvleli rCeba. rogori dramatuli movlenebic ar unda ganviTardes am samyaroSi, veraferi ver daarRvevs
WeSmaritebis dinebas.

dinebas Cems gverdiT foTlebi, yvavilebi, fesvebianad moTxrili xeebi da adamianTa da cxovelTa gvamebic ki
mihqonda xolme. nebismier am sagans, vfiqrobdi me, SeuZlia okeanes miaRwios, Tuki dinebas gahyveba.
magram droTa ganmavlobaSi am saganTagan mravals dineba napirze gariyavs, da maTi winsvla SeCerdeba.
sulieri gza da sulieri moZRvari SegviZlia gangis dinebas SevadaroT, xolo masSi mocurave sagnebi,
moswavleebs. Tu moswavle rwmeniT mihyveba sulieri swavlebis dinebas, misi talRebi sulieri WeSmaritebis
okeanemde miiyvanen mas. TumcaRa mdinaris napirebze moswavles mravalricxovani cdunebebi elodeba.
komfortis da bednierebis ZiebaSi zogierTi maTgani dinebidan gamodis. yvela maZiebeli namdvilad ar rCeba
bolomde Tavisi gzis erTguli, magram isini, visac wilad xvda dinebaSi darCena, sabolood gasxivosnebis okeanes
aRweven. kvlav da kvlav vsvamdi kiTxvas: vin arian Cemi maswavleblebi? SevZleb ki, rom WeSmaritebas
vuerTgulo?

diliT adre, ganTiadamde ramdenime wuTiT adre, gangas vumzerdi, romelsac dauRalavad mihqonda Tavisi
wylebi, da azrobrivad vxatavdi mis mTel gzas saTavidan okeanemde. okeane uxmobda, da wylis yoveli wveTi
dinebaSi Seupovrad miiwevda misken, Tavisi saboloo miznisken, romelic jer kidev ase Sors imyofeboda. deda
ganga moTminebas da Seupovrobas maswavlis, romlebic aucilebelia CemTvis, raTa yovelTvis mivyve gulis
xmas.

arc erTi wamiT ar Semiwyvetia fiqriimaze, Tu ram maiZula perspeqtiul momavalze uaris Tqma da martoobaSi
mkacri marxvis dacviT mdinareSi qvaze meditireba. ra saWiro iyo es ukiduresobani, romlebic mxolod giJs Tu
axasiaTebs? magram ukve im dros gaxda cxadi, rom me TviTon ar vakeTebdi am arCevans. am yvelaferSi bedis
idumal xels vgrZnobdi, romelic uCinrad mibiZgebda winisaken.

ზამთრის ერთ ცივ დღეს, როცა ვმედიტირებდი, ჩემს გონებაში ტუჩის ჰარმონიკის ნაზმა მელოდიამ
გაიჟღერა და ყველაფერი დანარჩენი უკანა პლანზე გადასწია. ჩემი ყურადღება ბოლომდე გადაერთო
ამ წარმოსახვით მუსიკაზე. ჩემი ჭკუის სცენაზე კონცერტი ცონცერტს მოჰყვებოდა. უცებ სევდამ
შემიპყრო და ძალიან მომენატრა ჩემი საყვარელი ჰარმონიკა, რომელზეც ინდოეთში ჩამოსვლის
მერე აღარ დამიკრავს. ყოველ დღეს, მზის ამოსვლიდან მზის ჩასვლამდე, ჩემს საყვარელ ქვაზე
ვატარებდი. მაგრამ დღეს ყველაფერი სხვაგვარად იყო. გადაულახავ მოთხოვნილებას დავემორჩილე
და გამოქვაბულში წავედი, რათა ჰარმონიკაზე დამეკრა.

როგორც კი ტუჩებთან მივიტანე იგი, რაღაც უცნაური დამემართა. უჩინარმა ძალამ ისევ
მდინარესთან მისვლა მაიძულა. ამასთან ჩემს საყვარელ ინსტრუმენტზე დაკვრის სურვილი ყოველ
ნაბიჯთან ერთად იზრდებოდა. განგის მჩქეფარე ტალღები გადავლახე, კვლავ ჩემს საყვარელ ქვაზე
ავძვერი და უწინდებურად მის ცივ და ხორკლიან ზედაპირზე დავჯექი. მაგრამ დღეს ხელში
ჰარმონიკა მეჭირა, და ჩემი გული სიყვარულის ისეთმა ძლიერმა გრძნობამ აავსო, რომ მთელი
სხეული მითრთოდა. ნუთუ შეუძლია ჩვეულებრივ, მეტალისგან და ხისგან გაკეთებულ მუსიკალურ
ინსტრუმენტს ასეთი გრძნობების გამოწვევა? ეს ჰარმონიკა ჩემი საუკეთესო მეგობარი იყო, მას
ვანდობდი ჩემს ყველაზე იდუმალ გრძნობებს. ჩვენ ისე ახლოს ვიყავით ერთმანეთთან, რომ ისეთ
საიდუმლოებებსაც კი ჩავჩურჩულებდი, რომლის შესახებაც ჩემს გარდა მხოლოდ ღმერთმა იცოდა.
ჰარმონიკას კი ჩემი სიხარული, სევდა და ოცნებები ტკბილი მელოდიების ნოტებზე გადაჰქონდა.
დროთა განმავლობაში ისე შევეწყვეთ ერთმანეთს, რომ ჩვენი დუეტი შემსრულებლის და
ინსტრუმენტის განუმეორებელი დუეტივით ჟღერდა. ბევრ რამეში შეყვარებულებს ვგავდით.

და ახლა, თითქოს ეჭვიანობდა, ჰარმონიკა ყურადღებას მოითხოვდა ჩემგან. მე დავფიქრდი. ნუთუ

ეს მინდა ჩემი ცხოვრებისგან? შორეულ მწვერვალებს შევხედე და ჩუმი სევდა შეეხო ჩემს გულს.
მივხვდი, რომ ერთგული თანამგზავრი დაბრკოლება გახდა ჩემს გზაზე. ქვაზე ვიჯექი და დიდხანს
ჩავცქეროდი განგის წყლის ლურჯ სიღრმეს. შემდეგ მზერა ჰარმონიკაზე გადავიტანე და მივხვდი,
რომ მეორეს ასეთს ვეღარსად ვიპოვიდი. გრძნობამორეულმა მივმართე ჩემს თანამგზავრს, ამჯერად
ამ სიტყვებით:

“Cemo Zvirfaso, gmadlob imisTvis, rom mTeli es dro CemTan erTad gaatare. roca mtkioda da marto viyavi,
SenSi vpoulobdi simSivdes da nugeSs. rogori moTminebiT ismendi Cems gamocxadebebs da im sityvebisgan,
romlis gamoTqmac ar SemeZlo, amaRelvebel melodiebs qmnidi”. am sityvebma amatira.

Semdeg kvlav Sevxede wminda mdinares da SevTxove: “o, deda ganga, imas gaZlev, rac yvelaze Zvirfasia
CemTvis, da amiT minda RmerTs mivuZRvna Cemi uRirsi guli. gTxov, miiRe Cemi ZRveni”.

orive xeliT gulze mivikari harmonika, Semdeg Zlierad moviqnie da wyalSi movisrole. haerSi ovali moxaza, da
TiTqos Senelebuli kadriT mdinareSi Cavarda. ganSorebisgan guli SemekumSa – Cemi erTguli Tanamgzavri
samudamud gaqra gangis wylebSi.

***

yvelaze Rirebul saCuqrebs cxovreba xSirad friad moulodneli saxiT gviZRvnis xolme. erTni SemTxveviTobas
uwodeben amas, meoreni – karmas, an beds, mesameni ki fiqroben, rom es Tavad RmerTis Carevis Sedegia. erT
dRes, roca gangis dinebis xmam meditacias momwyvita, uecrad momeCvena, rom misi mZlavri da amave dros
nazi talRebi sibrZnis da siyvarulis himns mRerodnen. am tkbili simReriT mojadoebuli vijeqi da yuradRebiT
vismendi mas. amis Semdeg, dilidan saRamomde, ubralod vijeqi xolme da mdinaris simReras vusmendi. es Cemi
yoveldRiuri meditacia gaxda.

ramdenime dRis Semdeg zamTris qarSi vijeqi da himalaebis cas Sevcqerodi. safironisfer cis TaRze bambis
qulebiviT TeTri-rZisferi Rrublebi dacuravdnen. Cems qveS ki mdinaris dineba Cqefda da qafda. mdinaris xma
simfoniad JRerda da Cemi fiqrebis tyveobisgan manTavisuflebda. mdinaris simReraSi aTasobiT RvTaebrivi xma
ismoda, romlebic unisonSi mRerodnen wminda marcvals – “om”. am bgeram damatyveva.

momdevno dRis daisis Jams oqrosfer zamTris Rrublebs vakvirdebodi, romlebic lurj caze dacuravdnen. mTebis
Tovliani mwvervalebi cocxlebs hgavdnen, da SemeZlo damefica, rom sunTqavdnen. TeTri weroebi, mwvane
TuTiyuSebi da frinvelebi kaSkaSa-lurji, wiTeli da forToxlisferi frTebiT caSi livlivebdnen, da yoveli maTgani
Tavis ganumeorebel tkbil simReras galobda. Tu ar CavTvliT frinvelebis xmebs, im saRamos ganga raRac
uCveulo, mistikur mdumarebaSi iyo CaZiruli. vfiqrobdi, ra mcire gamomarTva RmerTma da ra bevri momca
sanacvlod. mivxvdi, rom rac ufro uRirsad Tvlis Tavs adamiani RmerTis wyalobisadmi, miT ufro met madlierebas
grZnobs, roca am wyalobas Rebulobs. swored madlierebis grZnoba amzadebs Cvens guls RmerTis wyalobis
miRebisTvis. TvaldaxuWuli kvlav CaviZire mdinaris simReris smenaSi – marcvali “om”-is usazRvro JReraSi. es
jadosnuri SegrZneba iyo. mivxvdi, rom male raRac araCveulebrivi unda momxdariyo. da am dros gavige bgerebi,
romlebic meCveneboda, rom deda gangas Sig gulidan modioda. RvTaebrivi qmnilebebis mravalaTasiani qoro nel
da momajadoebel simReras galobda, da misi eqo mTel are-mares edeboda:
hare kriSna, hare kriSna, kriSna kriSna, hare hare,

hare rama, hare rama, rama rama, hare hare.

vgrZnobdi, rom mdinaris xmis meSveobiT Tavad RmerTma CamCurCula yurSi es jadosnuri mantra. es naTlobis
raRac saidumlo rituals magonebda, romelmac amamaRla da mizanTan mimaaxlova. guli madlierebiT amevso, da
me xmamaRla avitace es sityvebi mdinaresTan erTad, riTac uneblied Cems mier dadebuli mdumarebis aRTqma
davarRvie. veranairi miwieri siamovneba ver Seedreboda imas, rac maSin ganvicade. ver vxvdebodi am simReris
azrs, magram man ukve daipyro Cemi guli. ras niSnavs igi? me davaskveni, rom rogorc lurjkaniani ymawvilis
gamosaxulebis SemTxvevaSi, es saidumloc saWiro drosTavisiT gamexsneboda. Sevwire ra Cemi harmonikis
simRera, sanacvlod gangas simRera miviRe.

Tavi meoTxe

gavida Tve, da me mouTmenlad velodi im moments, roca marxvas Sevwyvetdi. gamaxsenda, rom restoran “Choti
valas” gverdiT maRaziaSi svargaSramSi miwis Txils yiddnen da swored iq gavemarTe erTi rupiaTi, romelic
romeliRac mwirma miwyaloba. im dros erTi rupia daaxloebiT Tormet amerikul cents udrida, da am fuliT
cotaodeni Txilis yidvas vimedovnebdi. magram rodesac maRaziis mflobelma rupia dainaxa, Tvalebi
gaubrwyinda. man moxerxebulad gaakeTa Zveli gazeTebisgan tomsika da bolomde gaavso miwis TxiliT. “dRes
nadimi meqneba!” – gamixarda me da junglebSi bilikis gavliT Cemi gamoqvabulisken gavemarTe.

roca Rrmad Sevedi tyeSi, uzarmazar yavisfer maimunispirispir aRmovCndi, romelmac mrisxaned gadamiWra
gza, TiTqos gadasaxadebis amkrefi yofiliyos. RreniT da kbilTa RrWeniT, maimuni Tavisi gamWoli mwvane
TvalebiT Semafaseblad maTvalierebda, Tavis msxverpls. mis xSir yavisfer bewvs miRma mZlavri kunTebi
moZraobdnen. vardisferi pirisaxe hqonda, brZolebisgan sul SramebSi, aseve vardisferi TiTebi da dundulebi.
uecrad momaxta, erTi moZraobiT wamarTva Txiliani tomsika, gulze mtkivneulad damartya muSti da sadRac
gavarda. dartymisgan sunTqva Semekra. roca azrze movedi, gameRima: cxoveli Cems sasurvel TxilTan erTad
junglebs miefara, da marxvis SewyvetisCemi imedic TanwaiRo. davinaxe, rom miwaze ramdenime Txili egdo,
Setakebis dros gadmocvenili. ara uSavs, - gavifiqre me, - es sworedac rom sakmarisia marxvis Sesawyvetad.
magram rogorc ki davixare maT asaRebad, maSinve kidev erTi maimuni Camoxta xidan, swrafad akrifa yvela
Txili da gauCinarda. me erTic ki ar Semxvda.

gamoqvabulisken mivdiodi, da muceli xmamaRla mibuybuyebda. sulieri gamocdilebis Seufasebel saganZurTan

SedarebiT nebismieri materialuri SenaZeni iseTive araraobaa, rogoric es miwis Txili, - vfiqrobdi gzaSi.

ramdenime sacodavi Txilis gulisaTvis adamianebi atyueben erTmaneTs, tirian da kvdebian. mzad arian iCxubon
da iomon erTmaneTTan erTi muWa Txilis gulisaTvis. magram viRacis sixarbem an umowyalo drom SeiZleba, am
maimuniviT, nebismier momentSi wagvarTvas sasurveli Txilebi.

***

momdevnodiliT fexiT gavuyevi gangis napirs riSikeSis meore bolomde. mTaze avedi da SankaraCaria nagarimde
– mahariSi maheS iogis aSramamde mivaRwie. bilikebs, romlebic saukunovan xeebs, surnelovan buCqebsa da
ayvavebul lianebs Soris miiklaknebodnen, ubralo sameditacio qoxebamde mivyavdi. gza ganvagrZe da maRal
cicabos mivadeqi, saidanac gangis mxares umSvenieresi xedi iSleboda. pirdapir xramis Tavze Tavad mahariSis
ubralo saxli idga. SigniT Sevedi da aRmovCndi oTaxSiyvavilebiT morTuli sakurTxeveliT, romelzecmahariSis
sulieri moZRvris, vefxvis tyavze mjdari brahmananda sarasvatis foto ido. mas maRali Subli, TeTri wveri da ukan
gadavarcxnili grZeli WaRara Tma hqonda. igi cnobili iogi iyo da pativi xvda, rom manamde saukunenaxevris
ganmavlobaSi SankaraCaria ajotirmaThis carieli Tanamdeboba daekavebina. Tanamedrove realiebs Tu
mivusadagebT, es mdgomareoba SeiZleba romis papis mdgomareobas SevadaroT.

yovel dilas da saRamos aSramis mcxovreblebi mahariSis saxlSi ikribebodnen, raTa mantrebi egalobaT da puja
CaetarebinaT misTvis, bolos ki Sexvedrebi erToblivi meditaciebiT sruldeboda. me miTxres, rom Tavad
mahariSis, saxlis sardafSi erCivna meditireba. mahariSis ramdenime moswavlem patara bnel keliaSi Camiyvana
miwis qveS. es grili da wynari kelia Cemi sayvareli meditaciis adgili gaxda. masSi arsebuli simSvidis atmosfero
swrafad mipyrobda da saSualebas maZlevda cxadad SemegrZno mahariSis arseboba.

mahariSi 1917 wels centralur indoeTSi daibada.man alahabadis universitetis fizikis fakulteti daamTavra. cameti
wlis ganmavlobaSi Tavis gurus,brahmananda sarasvatis, emsaxureboda, rogorc mdivani. sanam am samyaros
datovebda, gurum uTxra mahariSis: “me Sen sulieri srulyofis is meTodi gaswavle, romelic meojaxe
adamianebisTvisaa gankuTvnili.ganvlil saukuneebSi es codna daamaxinjes da sruliad daiviwyes. ar iRelvo imaze,
Tu sad iSovo samogzauro fuli. araferze iRelvo da nu SegeSindeba martoobis. saqmes Seudeqi da yvelaferi
TavisiT gamogiva”. emzadeboda ra Tavisi misiisTvis, mahariSi ori weli martoobaSi meditirebda utar-kaSis
gamoqvabulebSi, 1955 wels ki transcendentuli meditaciis teqnikis swavleba daiwyo da riSikeSis mTebze aSrami
daaarsa. 1957 wlidan mahariSim mTel msoflioSi daiwyo mogzauroba.

mahariSi maheS iogi aswavlida, rom transcendentuli meditaciis varjiSebi Cvens cnobierebas afarToebs. am
teqnikis mizani imaSi mdgomareobs, rom CaviZiroT ufro natif mdgomareobaSi, vidre RviZili, Zili an Rrma Zilia.
mahariSis swavlebis Tanaxmad, meditireba – niSnavs Wkuisa da egos natifi gavlenisagan gamosvlas. wminda
yofierebis am ganTavisuflebul mdgomareobaSi SegviZlia Cveni maradiuli suli SevigrZnoT. gansakuTrebiT
kargad mahariSis iogasa da Tanamedrove mecnierebas Soris Sexebis wertilebis gamonaxva gamosdioda.
miuxedavad imisa, rom Tavad mahariSi aSramSi ar iyo, aSramis atmosferom STagoneba gamiZliera da
wavikiTxe misi ori wigni: “yofierebis mecniereba” da “cxovrebis xelovneba”, aseve “bhagavad-gitas” eqvsi
Tavis miseuli Targmani.

sanam SankaraCaria nagariSi vimyofebodi, yoveldRe mqonda urTierToba avstraliel sadhusTan saxelad bevini,
romelic aSramis winamZRvari da mahariSis erT-erTi uaxloesi moswavle gaxldaT. qoxSi mivdiodi xolme
masTan, erTad vismendiT magnitofonSi mahariSis leqciebis Canawerebs da erTad ganvixilavdiT maT.
gansakuTrebiT erTi fragmenti damamaxsovrda misi erT-erTi leqciidan, sadac igi damaxasiaTebeli maRali xmiT
da cota siciliTac ambobda: “Cven ar viZleviT cariel dapirebebs sikvdilis Semdgom samoTxeze. Cven vaswavliT
imas, Tu rogor SevigrZnoT samoTxieuli netareba aq, am cxovrebaSi. yvelani modiT, visac amis gamocda
gindaT”.

Tavad teqnika migizidavdaT Tavisi ubraloebiT da advilad misawvdomobiT: moTxovna iyo, rom sul raRac
TxuTmeti-oci wuTi dagexarjaT iol meditaciaSi diliT da saRamos, amasTan ar iyo aucilebeli cxovrebis stilis an
religiur-filosofiuri rwmenis Secvla. mahariSi aswavlida, rom cxovrebis arsi netarebaSia da rom Cven netarni varT
Cveni Tavdapirveli bunebiT. transcendentul meditacias SeuZlia yofierebis am netar mdgomareobamde
migviyvanos, da iolad gadarTos Cveni bunebrivi midrekileba RvTaebrivis Ziebisa,garegnuli obieqtebSi
bednierebis Ziebidan, bednierebis wyaros Cvensave TavSi Ziebamde. mahariSi amis Sesaxeb ambobda: “ginda
xis nayofebiT datkbe – misi fesvebi morwye”.

zamTari idga, da aSramSi cota xalxi iyo. aq TiTqmis erTaderTi ucxoeli viyavi, Tu bevins ar CavTvlidiT. man
momiyva, rom ramdenime wlis win aq “bitlebi” Camovidnen, aseve donovani da mia ferou, Tavis dasTan,
prudensTan erTad. isini raRac drois ganmavlobaSi aSramSi cxovrobdnen da mahariSisTan hqondaT urTierToba.
amis Semdeg iogasa da meditaciisadmi interesis talRam mTels msoflios gadauara.

am wminda tyeSi meditacia da mTis mwvervalze Zili WeSmaritad Seufasebeli saCuqari iyo CemTvis. mahariSi
maheS iogi ZilSi samjer movida CemTan. igi fexebgadajvaredinebuli ijda da xelSi yvavili ekava. misi grZeli
WaRara Tma missave TeTr samoss erwymoda. mrgvali saxe rbilad ganaTeboda. miuxedavad imisa, rom
mahariSi maRali ar iyo, Cems sizmarSi igi gigants hgavda. rbili da amavdroulad gamWoli mzeriT maradiuli
sasufevelis samefoSi mixmobda. mahariSi arafers ambobda –ubralod miRimoda, Semdeg ki Tvalebs xuWavda da
qreboda.

raRac drois Semdeg tyis gamoqvabuls davubrundi. iq kiTxva davusvi sakuTar Tavs, ratom wamovedi aSramidan,
Cemi iq yofna xom STagonebiT savse iyo.mahariSis Zalas da mis siyvaruls vgrZonobdi, Tanac aSramSic yvela
keTilad mepyroboda, ratom ar var iq? momdevno TveebSic xSirad vsvamdi am kiTxvas da yovelTvis im
daskvnamdemivdiodi, rom sxvadasxva wyarodan mindoda codnis miReba da sxvadasxva maswavlebelTan
swavla, sanam saboloo arCevans gavakeTebdi. sanam ar gamiCndeboda uryevi rwmena imisa, rom SemiZlia
Cemi cxovreba mxolod erT gzas da erT maswavlebels mivuZRvna, WeSmaritebis moxetiale maZieblad
davrCebodi.
***

erTxel diliT, roca jnglebSi bilikze vseirnobdi, idumlad momRimarma sadhum gadamiWra gza. igi
cnobiismoyvareobiT maTvalierebda da gavlis saSualebas ar maZlevda. misi nuSismagvari Tvalebi pirdapir
TvalebSi mimzerdnen. sadhus farToyvrimalebiani saxe da patara cxviri hqonda, mokle Tmasa da kanze ki
spilenZisferi dahkravda. vin aris da ra unda Cemgan?

“Sens wasayvanad gamomgzavnes, - miTxra man, - Tumca, saerTod ar micnob”.

gakvirvebuli Cumad videqi da gagrZelebas velodi. sadhum xelze xeli momkida:

“Soriaxlos gamoqvabulSi udidesi wmindani cxovrobs. masTan unda migiyvano”.

“rogor gaige Cemze?” – davinteresdi me.

“amis codna araferSi gWirdeba. wavediT”.

dainteresebuli, junglebis siRrmeSi gavyevi mas. sanam balaxiT dafarul biliks mivuyvebodiT nakadulis gaswvriv,
sadhum miTxra, rom warmoSobidan nepalidan iyo. maRali balaxisa da totebis tkacuniT gadalaxvisas veluri taxi
davafrTxeT. man Cvens marcxniv gaielva da buCqebs miefara. roca bolos da bolos mdeloze gavediT, Cemma
gamcilebelma uaxloesi kldis mwvervalze mimiTiTa. iq sami gamoqvabuli moCanda amoqolili SesasvlelebiT.
sadhum zemoT amiyvana kldeze gamokveTili aTmetriani qvis kibis viwro safexurebiT. mwvervalze
aRmovCndiT Tu ara, erT-erT gamoqvabulSi SevediT, sadac iseTi sqeli kvamli idga, Tvalebi amewva.

gamoqvabulSi, lotosis pozaSi, welgamarTuli ijda saocari adamiani. xSiri da aburduli Tma miwamde swvdeboda.
igi Zalian maRali da mZlavri aRnagobisa iyo. samosis magivrobas mxolod welze Semoxveuli Toki da
barZayissaxvevi uwevda. iogi uZravad ijda, TvaldaxuWuli meditirebda da TiTqos drosa da sivrces miRma,
sadRac sxva samyaroSi imyofeboda. mis garSemo absoluturi siCumis da simSvidis aura vrceldeboda. es iyo
mahavirdas tat vala baba.

Cven gverdiT davjeqiT da lodini daviwyeT. samsxverplo koconze agizgizebuli SeSis suni Zveli gamoqvabulis
miwis suns uerTdeboda. qvis iatakze sanskrituli wminda werilebi elaga. iogs ukan Tavisi ubralo bargi-barxana
elaga, Zvel tomaraSi gaxveuli. nepalelma sadhum gamafrTxila, rom arc Tu iSviaTad iogi mTeli Rameebis
ganmavlobaSi meditirebda. “moTminebiT unda aRviWurvoT, - Tqva sadhum, - da davelodoT, sanam TviTon ar
gamova sulieri transidan”. bolos, rogorc iqna iogma Tvalebi gaaxila da me Semomxeda. mis mbrwyinav, Savi
TvalTa mzeris qveS momeCvena, rom ori mZlavri lazeruli sxivi mxvretda. babam Rrma da Tavdajerebuli xmiT
dailaparaka, Cemma gamcilebelma ki miTargmna:

“RmerTi erTia, yvelaferi mxolod misgan gamodis, da sxva aravisgan, - babam xeli aswia da cera da saCvenebeli
TiTebi SeaerTa. – yvela Cveni tanjvis mizezi imaSia, rom Cveni RmerTTan msgavseba daviviwyeT. amas hqvia
maia, anu iluzia. RmerTis Zieba saWiro araa. igi yvelganaa. Tu gulwrfelad mivmarTavT, igi sakuTar Tavs
TviTon gamogvivlens. RmerTi sadRac Soridan ki ara, Senive sakuTari gulidan gimzers. mas verafers daumalav
da TvalTmaqcobas azri ara aqvs. SeiZleba mTeli cxovreba junglebSi gaataro, magram RmerTi junglebSi ki ara,
Sensave gulSia. da Tu iswavli mis iq danaxvas, maSin SeZleb, rom yvelgan dainaxo igi”.

gaognebuli viyavi: babam TiTqos Cems dausmel kiTxvebze mipasuxa. swored me viyavi is mogzauri, vinc
sakuTar gulSi eZebda RmerTs.

baba ijda da xelebi muxlebze ewyo. misi muqi Tvalebi araCveulebriv Zalas asxivebdnen. meCveneboda, rom
Cems azrebs kiTxulobda. “xalxi warmavals mieltvis. nuTu, ver xedav, rom sikvdilisken mimavali gziT midian? –
misi sityvebi maxviliviT Wridnen Cems materialur mijaWvulobebs. – Sen uari Tqvi miwier cxovrebaze. es
kargia. ukan aRar dabrunde. meditacia umaRles simSvides mogitans”. mTeli saaTi vusmendi mas, Semdeg ki
davemSvidobe, da meore dRes misvla aRvuTqvi.

roca qvis kibiT dabla daveSviT, Cven mogvesalma asketuri garegnobis qali, Savi nawnaviT, romelic ubralo TeTr
sariSi iyo gamowyobili. qals mirabai erqva. qmarTan erTad igi junglebSi cxovrobda da tat vala babas
moswavleebisTvis saWmels amzadebda. mirabaim TavisTan saxlSi migvipatiJa. “gindaT, babas Sesaxeb
mogiyveT?’ – gvkiTxa man gzaSi.

“ra Tqma unda”, - vupasuxe me, nepalelma sadhum ki ubralod Tavi dauqnia.

da mirabaim Txroba daiwyo: “baba warmoSobiT penjabis Statidanaa. bavSvobidan eZebda pasuxebs Tavis
kiTxvebze. xedavda, rogor Cagravdnen ingliselebi indoelebs da ver gaego, ratom ar SeuZlia qveyanas, romelsac
amdeni wminda werili da wmindani hyavda, kolonizatorebis gavlenisgan Tavis daRweva? vnebianad surda ra
gasxivosnebis mopoveba, jer kidev bavSvma datova mSobliuri saxli, gurus ZiebaSi. Tavidan aiodhiaSi Cavida,
sadac odesRac ufali rama moevlina, iqidan ki himalais junglebSi gaemarTa, sadac Sexvda kidec Tavis gurus.
sulieri moZRvris terfebTan babam Seicno gza, romelsac gasxivosnebisken mihyavda”. saubris dros ver
SevniSneT, rogor miuaxlovdiT mcire qoxs. mirabaim xis kari gamoaRo da SigniT SegvipatiJa. wyliT savse Tixis
jamebi mogvawoda da gvkiTxa: “gagrZelebasac moismenT?”

“ra Tqma unda” – gamovexmaure me, da didi siamovnebiT netarebiT civi wyaros wyali.

“daaxloebiT Teqvsmeti wlidan baba aq, am gamoqvabulSi cxovrobs. igi mxolod veluri nayofebiT da balaxebiT
ikvebeba, tansacmlidan ki mxolod barZayebze mosaxvevs atarebs jutis Zveli tomrisgan. jutis tomaras ewodeba
tat. am sityvisgan warmoiSva misi saxeli: tat vala baba, anu baba (wminda adamiani) tomris tansacmelSi”.
mirabaim mogviyva aseve, rom babam srul martoobaSi, aStanga-iogas srulyofaSi gaatara TxuTmeti weli. droTa
ganmavlobaSi xalxma gasxivosnebuli maswavlebeli dainaxa masSi da masTan siaruli daiwyo. baba arasodes
aravis ar aZlevs saSualebas, rom Seexos, an saWmeli moumzados. mirabaim Rrmad CaisunTqa da saxis
mowiwebuli gamometyvelebiT warmoTqva: “me viyavi mowme imisa, Tu rogor kiTxulobda sxvis azrebs,
winaswarmetyvelebda momavals da kurnavda avadmyofebs. roca erT iogs Tavis tkivilis autaneli Setevebi
daewyo, baba sizmarSi gamoecxada, mantrebis meSveobiT raRac TeTri siTxe moaSora Tavidan da amiT erTxel
da samudamod gankurna”.

gavifiqre, rom Zalian gamimarTla. maspinZelma patara sakurTxeveli gvaCvena, romelzec babas fotosuraTi ido.
xeligulebi Seatyupa da gvkiTxa: “kidev mogiyveT?” Cven enTuziazmiT davuqnieT Tavebi. “baba zedized
mravali saaTis ganmavlobaSi meditirebs, xandaxan ki ramdenme dRe ar gamodis meditaciidan. mis win
yovelTvis anTia wminda cecxli, da yoveldRe swavlobs wminda werilebs”. Semdeg mirabaim me mommarTa:
“Sen grZeli gza gamoiare amerikidan, raTa sadhu gamxdariyavi. me qeds vixri Seni simamacis winaSe da
viloceb, rom Sens mizans miaRwio”.

gamomSvidobebisas uCveulo saWmeli mogvca – mwvane kvaxisgan damzadebuli gamWvirvale cukati, romelic
maSinve pirSi gamilRva da Zalian sasiamovno SegrZneba damitova. aseTi ram arasodes gamisinjavs aqamde.
dainaxa ra Cemi reaqcia, mirabaim amixsna: “mogewona? am nugbars peda ewodeba”.

“peda – pirveli nugbaria, romelic indoeTSi gavsinje, - vupasuxe me. –araCveulebrivi gemo aqvs. magram nuTu
iogebi da asketebi tkbils miirTmeven?”

man gamiRima, rogorc deda iRimeba Tavisi bavSvis miamitur SekiTxvaze: “Sen sakuTar Tvalebs ar daujereb,
roca dainaxav, risi SeWma SeuZliaT iogebs”.

meore dRes kvlav wavedi babasTan gamoqvabulSi. igi uwindeburad meditirebda. raRac drois Semdeg Cemma
nepalelma megobarma babasTan marto damtova. Rame gavida, da baba arc ki Serxeula. mis simSvidesvisrutavdi,
vijeqi da mec vmeditirebdi. mze amovida, oqrosferi sinaTle gadahfina himalais junglebs da Soreuli mTis
mwvrvalebi gaanaTa, romlebsac bevri eTayvaneboda, rogorc RmerTis samyofels. gamoqvabulidan
gangamoCanda, romelsac mTis maRlobebidan dablobisken mihqonda wyali. tyeebisa da velebis gavliT
miedineboda, da mis napirebze brZenebi da wmindanebi ritualebs asrulebdnen. vijeqi da sulganabuli vumzerdi
qvemoT xSir mcenareulobas. raRac drois Semdeg didinairferovani gvelebigavarCie, romlebic msxverplis ZiebaSi
junglebSi dacocavdnen. xeebs Soris veluri spiloebi davinaxe da laqebian leopardsac ki movkari Tvali, romelic
buCqebSi miZvreboda.

uceb, Cemi Zveli cxovreba gamaxsenda hailend-parkSi: Tanabari da movlili balaxis safari, skolis avtobusSi
msxdomi bavSvebi, da mSoblebi, romlebic manqanebiT mieSurebodnen samsaxurSi. es ise Zalian ar hgavda
yvelafer imas, rasac axla vxedavdi. Znelad mejereboda, rom indoeTSi vimyofebodi, himalaebs Soris. babas
gamoqvabulis gverdiT kidev ramdenime gamoqvabuli iyo. iq misi asketi moswavleebi cxovrobdnen, da iqve
raRac drois ganmavlobaSi mec gavCerdi.

gamoqvabulSi vijeqi babas win, wminda cecxlis kvamls vsunTqavdi da vgrZnobdi, rogor viwmindebodi. baba,
idealuri gamarTuli zurgiT ijda, da dReSi samidan xuT saaTamde xmamaRla kiTxulobda wminda werilebs,
darCenil dros ki meditaciaSi atarebda. iyo xolme, rom RamiT eZina, magram gaTenebamde ramdenime saaTiT
adre yovelTvis dgeboda da meditacias iwyebda, Semdeg ki isev wminda werilebs kiTxulobda, an asanebs
akeTebda. mzis amosvlidan ramdenime saaTSi baba Tavis grZel Tmas Tavis garSemo ixvevda da erTad
mivdiodiT nakadulTan gansabanad da qoTniT wylis mosatanad. ukana gzaze is sakvebad vargis balaxebs da
nayofebs agrovebda, da aseve SeSas cecxlisTvis. erTxel davinaxe, rogor msubuqad aswia uzarmazari mori da
gamoqvabulSi waiRo.

erT saRamos, roca tyeSi jer kidev ismoda Citebis WikWiki, babam nepaleli Tarjimnis meSveobiT moulodneli
winadadeba SemomTavaza: “me gepatiJebi Cvens gamoqvabulebSi, rom mTeli darCenili cxovreba aq gaataro”.
es Tqva, Tvalebi daxuWa da transSi CaiZira.

misi sityvebi kvlav da kvlav JRerdnen Cems TavSi, sanam im gadawyvetilebaze vfiqrobdi, romelic unda
mimeRo. da erT dilas, roca meditaciidan gamovedi, me davfiqrdi:

aq, am wminda tyeSi, aseTi wminda adamianis xelmZRvanelobiT cxovreba, SeiZleba namdvil wyalobad
CaiTvalos. magram imisaTvis, rom romelime erTi gurus mimdevari gavxde, darwmunebuli unda viyo, rom
arasodes Sevarcxven mas imiT, rom Cems arCevans vinaneb. ai, ratom minda vipovo is sulieri moZRvari da
sulieri gza, romelsac mTel cxovrebas mivuZRvni.

me sakuTar Tavs SevekiTxe, var Tu ara darwmunebuli imaSi, rom esaa Cemi maswavlebeli da Cemi gza?
ramdenime wuTis Semdeg pasuxi movida. tat vala babasTan erTad meditirebisas Rrma sixaruls da Sinagan
gasxivosnebas ganvicdidi. miuxedavad amisa aranairi darwmunebulobis SegrZneba ar mqonda. Cem guls sxva
indoel wmindanebTan Sexvedra swyuroda. mindoda sxvadasxva wminda adgilebic momenaxulebina da sulieri
gzebis mravalferovneba SemegrZno. maSin, da mxolod maSin SevZlebdi cxovrebis yvelaze mniSvnelovani
gadawyvetilebis miRebas.

mivxvdi ra, rom es gulwrfeli saqcieli iqneboda, me davwynardi. magram es yvelaferi tat vala babasTvis unda
amexsna, me xom ubralo adamianTan ki ara, zeadamianuri SesaZleblobebis mqone iogTan mqonda saqme.
gavida ramdenime dRe. babasTan erToblivi meditacia eniTaRuwerel gamocdilebas maZlevda. roca bolos da
bolos gadavwyvite masTan saubari, man ukve yvelaferi icoda. piris gaRebac ki ver movaswari, rom babam
swored is sityvebi warmoTqva, romlis Tqmasac vapirebdi. seriozulad Semomxeda TvalebSi da xeliT gaakeTa
Jesti, romliTac mlocavda. “mSvidobiT. dae RmerTi iyos SenTan. om tat sat”.

Tavi mexuTe

mas Semdeg, rac mahavirdas tat vala babas gamoqvabulebi davtove, kvlav moxetiale gandegilis cxovrebas
mivubrundi. zamTari dasasruls uaxlovdeboda. dRe izrdeboda, mze Zalas ikrebda da xeebsa da buCqebze
gazafxulis kvirtebi gamoCnda. erTxel, rodesac junglebis gavliT CrdiloeTisken mimaval biliks mivuyvebodi,
lakSman julans mivadeqi – grZel bewvis xids, romelic maRla, gangis Tavze iyo dakidebuli. moqanave xidis
SuaSi videqi da himalaebidan momaval mCqefare gangas vumzerdi. mis orive napirze lamazi taZrebi da myudro
aSramebi ganlagebuliyo, iogebi ki ijdnen da TavianT ritualebs asrulebdnen. meore napirze gadavedi da tyis
bilikiT gavuyevi junglebis siRrmes. uecrad tye dasrulda da Tvalwin gadameSala saSineli sanaxaoba, romlisganac
tanSi Jruantelma damiara.

me davinaxe mravali adamiani damaxinjebuli, uformo saxeebiT da Cavardnili cxvirebiT. erTni sruliad SiSvelni
iyvnen, zogs ki perangi ecva, da yvelani mtanjveli tkivilisgan kvnesodnen da xelebis da fexebis lpobad TiTebs
iqnevdnen. SimSilisgan gamofitulni, es ubedurebi ormoebSi cxovrobdnen da Rame miwas iyridnen, rom ar
gayinuliyvnen. isini sasowarkveTilebiT da wyalobis momlodine TvalebiT miyurebdnen, da me Tavzari dameca:
mivxvdi, rom keTrovanebis kolonias gadavawydi.
aTeulobiT keTrovanma myisierad Semomartya alya, yviriliT: “bakSiS! bakSiS! bakSiS!” sisxlmdeni wylulebiT
dafarul xelebs cxvirwin miqnevdnen da mowyalebas moiTxovdnen. me araferi mqonda misacemi, da cocxlad
lpobadi sxeulebis kedliT garSemortymuli videqi, ise rom ganZrevis Zalac ki ar mqonda. keTrovnebi ukan ar
ixevdnen: “bakSiS! bakSiS! bakSiS!” ise mawvebodnen yvela mxridan, rom kinaRam gavigude. arsad SemeZlo
damalva maTi myrali sunTqvisgan da xrwnadi sxeulebis sunisgan. “bakSiS!” – yvirils agrZelebdnen isini. ar
vicodi ra meRona. erTi mxriv aRSfoTebuli viyavi maTi uceremoniobiT. meore mxriv ki cremlebamde
mecodeboda es adamianebi, da mesmoda, rom maTi tanjva amarTlebda maT saqciels.

ase grZeldeboda oci wuTis ganmavlobaSi, romlebic maradisobasaviT gaiwela CemTvis. sasowarkveTili
vcdilobdi mivmxvdariyavi, rogor unda memoqmeda. Cems tvinSi wyvetilad modiodnen azrebi: keTri
gadamdebia. niSnavs es imas, rom mec davsneuldebi da maTsaviT davitanjebi, Semdeg ki movkvdebi? ras
mizams es gaafrTebuli brbo?

ise, rom ar SuwyvetiaT yvirili: “bakSiS!” – keTrovnebi xels kravdnen erTmaneTs da Cemsken moiwevdnen.
maTi tanjviT savse mzera mwvavda. sasowarkveTilebma Cemi gaCxreka daiwyes, raTa waerTmiaT is, risi Cemi
nebiT micemac ar mindoda. rodesac darwmundnen, rom araferi mqonda, Cemdami interesi dakarges da
daiSalnen.

sunTqvaSekrulma ramdenime nabiji gadavdgi da kvlav gavSeSdi. Cems win miwaze umweod gawoliliyo moxuci
qali ZonZebSi. cxviri Cavardnili hqonda da lpobad saxes gaTanabreboda. Cveni mzera erTmaneTs Sexvda.
moxuci qalis Tvalebi, cremliT savseni, iseTi nazi da mzrunveli dedobrivi siyvaruliT iyvnen savse, romelsac
iSviaTad Tu Sexvdebi am samyaroSi. is arafers moiTxovda Cemgan. mxolod undoda, rom guli gamexsna im
siyvarulisTvis, romlis Cuqebac mTeli guliT swyuroda. es siyvaruli umSvenieresad aqcevda. mowiwebiT
Seatyupa xelisgulebi, Semdeg ki xeliT gaakeTa Jesti, riTac miCvenebda, rom Cemi dalocva ewada. misma
siyvarulma daamarcxa Cemi SiSi saSineli daavadebisadmi. moxucis win daviCoqe da Tavi mis xelisguls
SevuSvire. “RmerTma daglocos Svilo Cemo, - damloca man. – RmerTma daglocos”. mzera avwie da davinaxe,
rom misi saxe aramiwieri bednierebiT ganaTebuliyo. avtirdi, da mesmoda, rom dRevandeli gamocda mxolod
ubadruki safasuri iyo am dauviwyari dalocvisTvis.

gza ganvagrZe da myudro adgili vipove mdinaris Tavze, Camovjeqi da mCqefare dinebas davakvirdi. vcdilobdi
mzeriT wylis sqeli fenis miRma SemeRwia, magram rac ar vecade, mainc veraferi gavarCie mdinaris idumal
siRrmeSi. miuxedavad imisa, rom moxuci qali saSinelma avadmyofobam Seipyro, mis damafrTxobel sxeulis
safars miRma ulamazesi suli imaleboda, romelsac swyuroda, rom hyvareboda da sxvisTvisac sayvareli yofiliyo.

dRes mdinarem damanaxa, rom Cveulebriv garSemomyofebis Sesaxeb mxolod garegnuli niSnebiT vmsjelobT da
midrekileba gvaqvs, rom mxolod nakli davinaxoT maTSi. magram Tu yuradRebiT davakvirdebiT, maSin
davinaxavT, rom adamianis buneba xaliCas hgavs, romelic milionobiT Zafisgan aris moqsovili. xalxis naklebi da
simaxinjeebi viTarebaTa TanxvedriT aris gamowveuli – fsiqologiuri reaqciebiT emociur Wrilobebze, Zaladobaze,
sazogadoebisgan gariyvaze, imedgacruebaze, daucvelobaze, tanjvaze, damcirebasa da avadmyofobebze.

gamaxsenda is banditebi, romlebmac kinaRam sicocxles gamomasalmes stambulSi, rasistebi, romlebic ver
itandnen Savkanianebs da sazogadoebrivi uflebebisTvis moZraobas,aseve isinic, vinc Seuracxyofas mayenebda
da damcinoda Cemi grZeli Tmis gamo. gavixsene, Tu ra advilad ganvikiTxavdi amerikelebis ufros Taobas,
romlebic mxolod fulisa da TavianTi momavlis madevrebad mesaxebodnen. maT winaaRmdeg Cemi amboxis
dros, maviwydeboda, rom didi depresiis periodSi am Taobas iseTi gaWirveba da siRaribexvdawilad, romlebsac
verc ki warmovidgendi.

Tuki gavigebT, riTaa gamowveuli adamianis is Tvisebebi, romlebic ar mogvwons, maSin siZulvilis nacvlad
TanagrZnobiT ganvimsWvalebiT mis mimarT. naTqvamia, rom yoveli suli Tavdapirvelad ucodvelia. wmindans
sZuls avadmyofoba, magram uyvars avadmyofi.

***

riSikeSi davtove da mogzauroba himalaebSi,CrdiloeTisken ganvagrZe. dev-praiagSi Sevxvdi adamians,

romelmac Rrma kvali datova Cems mexsierebaSi. adrian civ dilas, roca ganTiadiswina caze varskvlavebi
qrebodnen, mTidan mdinareebis – bhagiraThasa da alakanandas SeerTebis adgilas daveSvi. Serwymis Sedegad,
es ori mdinare gangas aZlevs saTaves. aq, am ori mCqefare mdinaris SeerTebis adgilas, gangas simRera
damayruebeli iyo. me wyalSi Sevedi gansabanad da angariSi ver gavuwie imas, Tu rogori Cqari da Zlieri iyo
dineba.

nabijis gadadgmac ki ver movaswari, mZlavrma dinebam maSinve moswyvita Cemi fexebi mdinaris fskers da
ukve qvebisken mivyavdi. swored am momentSi mZlavri aRnagobis mamakacma, romelic Cemda sabednierod
gverdze axlos banaobda, xelze xeli mtaca da napirze gamiTria. Cemma gadamrCenelma marjvena xeli damado
Tavze da da didi grZnobiT ramdenime damcavi mantra igaloba. ase moxda Cemi pirveli Sexvedra kailaS-
babasTan.

miuxedavad imisa, rom am wminda adamianma didi xania gadaabija meSvide aTwleuls, igi uzarmazar Zalas
flobda. farTe, yvrimalebiani saxe da didi yavisferi Tvalebi hqonda. ukve ramdenime aTwleulia Tmas da wvers ar
iWrida, da Tavisi WaRara Tma, romlebic gaSlil mdgomareobaSi miwamde swvdeboda, Tavis garSemo,
gvirgviniviT hqonda Semoxveuli. yvela kbili adgilze hqonda, rac did iSviaTobad iTvleboda moxuc sadhuebSi.
bewvis mosasxami, babas erTaderTi samosi, mxrebidan terfebamde swvdeboda. xelSi rkinis samkapi eWira,
romelzec zemodan mibmuli iyo uzarmazari damaru — xis barabani ocdaaTsantimetriani membranebiT, romelic
korpusis orive mxares iyo gaWimuli. korpusis SigniT Tokze burTi ekida, da roca baba barabans aqanavebda,
burTi membranas xvdeboda da did xmas gamoscemda. am musikaluri instrumentis, metalis Wiqis da Zveli pledis
garda, babas araferi gaaCnda.

kailaS baba Cemi maswavlebeli gaxda rTul pirobebSi gadarCenis xelovnebaSi. civ RameebSi xSirad mTis
mdinarisken mimarTul ferdobebze gveZina. erTxel, babam Tavisi zewari SemomTavaza gadasafareblad, da
Tumca Tavidan viuare, mainc ar momeSva. mas Semdeg xSirad gveZina erTi gadasafareblis qveS. man
maswavla, rogor unda mepova tyeSi saWmelad vargisi da samkurnalo fesvebi, nayofebi da foTlebi.

soflebSi, sadac babasTan erTad davdiodi, igi maswavlida mowyalebis Txovnas ise, rom sakuTari Rirseba ar
damekarga. indoeTis soflebSi dasavluri qveynebisgan gansxvavebiT, adamianebi, romlebic mowyalebis xarjze
cxovroben, didi pativiscemiT sargebloben, radganac isini, vinc mowyalebas aZlevs maT, exmarebian ra
moxetiale gandegilebs, sapasuxod bevrs iReben maTgan. da radganac kailaS-baba RirsebiT aRsavse wminda
adamiani iyo, mec ganvimsWvale imis SegnebiT, rom mowyalebis xarjze cxovreba – cxovrebis Zalian
amaRlebuli saxea. babam maswavla, rogor gametana Tavi mxolod brinjis fantelebiT. brinjis fantelebi Zalian iafia,
amitom nebismieri mebayle siamovnebiT swiravda maT. amasTan isini ar fuWdebian. jungebSi SeiZleba
ramdenime kvira gaataro ise, rom mxolod brinjis fantelebiT ikvebo. saWiro iyo mxolod nakadulis wyali dagesxa
masze. babam aseve maswavla, rogor SemenarCunebina sxeuli saTanado sisufTaveSi: rogor gamewminda kbilebi
nimis xis totiT, sapnis nacvlad ki mdinaris Tixa gamomeyenebina. kvebasTan da higienasTan dakavSirebul
darigebebTan erTad, mniSvnelovani gakveTilebi Camitara imis Sesaxeb, Tu rogor movpyrobodi pativiscemiT ara
mxolod wminda mdinareebs, taZrebs, xeebs, mzes, mTvares da wminda cecxls, aramed aseve gvelebs, morielebs
da velur mxecebsac. baba ar laparakobda inglisurad, magram idumali xerxebiT gamosdioda CemTvis Tavisi
ideebis gadmocema, gansakuTrebiT maSin, roca undoda xazi gaesva, rom RmerTi yvela cocxali arsebis gulSi
cxovrobs. ase maswavla, rogor damenaxa suli Sxamiani gvelebis gulSi, pativi meca maTTvis da ar damerRvia
maTi sasicocxlo sivrce. xolo roca sxva sadhuebs vxvdebodiT, magaliTs miCvenebda, Tu rogor unda
movpyrobodi miuxedavad maTi religiisa da rwmenisa da rogor gameziarebina maTTan erTad trapezi.

rac ufro mets vmogzaurobdiT erTad, miT ufro metad vuyurebdi babas, rogorc sakuTar mamas. da isic didi
siyvaruliTa da zrunviT mepyroboda, rogorc sakuTar Svils. Tumca ver velaparakebodiT erTmaneTs, enobrivi
barieri xels ver uSlida Cveni gulebis urTierTobas. JestebiT, RimiliT, xandaxan mkacri mzeriT, igi maswavlida
yvelafer aucilebels. Soridan sakmaod saSiSad gamoiyureboda: mkacri asketi, mTebSi mcxovrebi, grZeli TmiT da
ganuyreli rkinis samkapiT xelSi. magram me igi gamexsna, rogorc ukeTilesi da udelikaturesi adamiani – ufro
keTili adamiani manamde arc ki Semxvedria. mas Semdeg, rac miviRebdiT ra mowyalebas soflebSi, Cvens
ubralo trapezs SevudgebodiT xolme, baba Tavidan yovelTvis Cems danayrebas eloda da TviTon mxolod amis
Semdeg miirTmevda. xolo roca uars vambobdi, rom pirveli meWama, iseT ubralo da umanko mzeras mesroda
xolme, rom uneblied vemorCilebodi. yovel jerze, roca baba miyurebda, Tvalebi siyvarulis cremlebiT evseboda.
TiTonac siyvaruliT da zrunviT iyo savse, da CemSic igive grZnobebs iwvevda, TiTqos mTeli cxovreba vicnobdi.

babasgan da sxva adamianebisgan, romlebic mogzaurobisas Semxvdnen, Sevityve RmerTis sxvadasxva

gamovlinebebis Sesaxeb, romlebic induistur panTeonSi Sedian. jer ver gavrkveuliyavi Cems damokidebulebaSi
am mravalricxovani RvTaebebis mimarT – yvelaferi es sakmaod uCveulo iyo CemTvis, - magram me vxedavdi,
Tu rogor siyvaruls da erTgulebas iwvevdnen isini sxva adamianebSi. aranairi winaswarganwyoba ar mqonda am
sakiTxis mimarT, da Tavadac ver viTmendi, erTi suli mqonda, rodis gaverkveodi am yvelaferSi.

kailaS-baba Sivas eTayvaneboda – RmerTis gamovlinebas, romelic materialur samyaros marTavs da saWiro dros
anadgurebs mas. baba ganuwyvetliv imeorebda mantras “om namah Sivaia!” erTad davdiodiT tyis bilikebze da
igi xSirad mimarTavda Sivasa da mis meuRles: “jaia Sankar!”, “he viSvanaTh!”, “he kadarnaThaji!”, “jaia Sri
parvati!” da “he uma mata!” yovelTvis, roca sxva Sivaitebi gvxvdebodnen, am mantrebis erTobliv galobas
vawyobdiT. roca simRera apogeas aRwevda, kailaS baba transSi vardeboda da gauCereblad ukravda Tavis
baraban damaruze. barabani damayruebel xmebs gamoscemda, riTac sxva sadhuebsac eqstazSi agdebda. isini
qanaobdnen da maTi grZeli Tmis kululebi ritmulad irxeodnen. zogierTi taSs ukravda, zogi ki wamoxteboda
xolme da mistikur cekviT iwyebda trials.

kailaS-baba uzado avtoritetiT sargeblobda moxetiale sadhuebs Soris. rogorc erTma xanSiSesulma gaandegilma
saidumlod gamando, kailaS-baba srulebiT SesaZloa ramdenime aseuli wlisa yofiliyo. zustad aravin icoda misi
asaki. igi zeadamianur iogur Zalebs flobda, SeeZlo avadmyofebis gankurneba da sxva saswaulebis moxdena.
“ocdaaTi wlis win me Tavad viyavi misi saocari SesaZleblobebismowme, - miTxra am gandegilma. – masTan
uamravi xalxi midioda da ise scemda Tayvans, rogorc RmerTs. magram kailaS-babam gaacnobiera, rom
Zalaufleba da dideba – dabrkolebaa sulier cxovrebaSi. aRqma dado, rom aravis mouyveboda Tavisi saocari
SesaZleblobebis Sesaxeb da aRarasodes moaxdenda maT demonstrirebas. ar hyavda moswavleebi, ar hqonda
sakuTari aSrami, ubralod marto daxetialobda himalaebis tyeebSi”. me odnavac ar gamkvirvebia, roca gavige, rom
kailaS-baba mistikur Zalebs flobda. gacilebiT ufro meti STabeWdileba misi naturis simrTelem da Zalam, aseve
arCeuli gzisadmi erTgulebam moaxdina.

dro gadioda da TandaTan vxvdebodi, rom kailaS-baba kvlav marto darCenaze ocnebobda. ar mindoda Cemi
sazogadoeba momexvia misTvis Tavs, da TviTonac vxvdebodi, rom CemTvisac dro iyo, gamegrZelebina Cemi
gza. babas fexebSi vemTxvie da kurTxeva vTxove. man gulwrfelad gaicina da Tvalcremlianma momimwyvdia
Tavis mZlavr, daTvur mklavebSi. Semdeg damloca da situaciis Sesaferisi mantra waikiTxa. me Zalian amaRelva
misma arayalbma gandegilobam, da erTi SexedviT masTan SeuTavsebelma gulismierma sikeTem. Cven
SeviyvareT erTmaneTi, rogorc mama-Svilma, magram viyaviT ra moxetiale sadhuebi, gvesmoda, rom
savaraudod veRar SevxvdebodiT erTmaneTs.

axali urTierTobebis sitkbo da im adamianTan gardauvali ganSorebis simware, romelic Zvirfasi gaxda CemTvis,
Cems mier arCeuli cxovrebis ganuyofeli nawili iyo. msgavsi gancdebis gadatana advili ar iyo, magram
ganSorebis tkivilis gamo, am urTierTobebisgan gamowveuli sixaruli kvlavac cocxlobs Cems gulSi. kailaS-
babasTan damSvidobebisas vloculobdi, rom mudam mxsomeboda igi. maS gamodis, rom Cemi locvebi
warmatebuli aRmoCnda.

* * *

daaxloebiT imave periodSi ojaxs mivwere werili, romelSic miRebul gamocdilebas vuziarebdi.

Cemo Zvirfasebo!

sjobs, siRaribeSi icxovro, vidre carieli oqros sasaxlisTvis gayido suli, sjobs, usaxelod icxovro, vidre carieli
didebisTvis, iaffasiani TayvaniscemisTvis da arafrismomcemi pativisTvis gayido suli. iq, sadac Sinagani
Tavisufleba araa, iq arc sicocxlea. amitom sjobs mokvde, vidre sakuTari idealis Ziebis SesaZlebloba dakargo.

axla imiT var dakavebuli, rom wminda adgilas da wminda adamianebis xelmZRvanelobiT vswavlob
aRmosavleTis Seufasebel sibrZnes. gTxovT, gamigeT, rom am yvelafers dro dasWirdeba. me jer kidev damwyebi
var. sakuTar Tavze Seyvarebuli egoisti var, sulierad brma da umecrebaSi Cafluli. Znelad Tu moiZebneba vinme,
vinc ufro Sorsaa RmerTis gagebisgan, vidre me. amitom Cemnair briyvs didi dro daWirdeba WeSmaritebis im
sinaTlis Secnoba, romelic TqvenSic anaTebs da CemSic.

siyvaruliT,
riCardi

florenciis taZarSi locvisas sulieri wyurvilis naperwkali cecxlad iqca. Cems gulSi. kunZul kretaze meditaciam
koconi gaaCaRa misgan, xolo xifaTebiT savse mogzaurobam axlo aRmosavleTSi, SeSa SeunTo am kocons,
riTac ufro mwveli da Zlieri gaxada igi. magram aq, himalaebSi, wminda adamianebTan urTierTobaSi, es cecxli
mTeli ZaliT agizgizda CemSi. sulieri srulyofa Cems erTaderT miznad davisaxe da RmerTs SevTxovdi
daxmarebas.

oci wlis viyavi. asketuri cxovrebis Sedegad Zalian gavxdi da sul raRac ormocdaaT kilograms viwonidi. Cemi
tansacmlis erTaderTi kompleqti ruxi gaxda mdinareebSi, nakadulebsa da guburebSi yoveldRiuri recxvisgan. kani
gamimkvrivda da gamiuxeSda, tuCebi damexeTqa, Tmebi CamomeZenZa. iaffasiani rezinis sandalebis tarebis
gamo terfebi maTSi Camjdari WuWyisgan gamiSavda, quslebs ki napralebi daetyo. Cems mier arCeuli cxovrebis
wesi janmTelobazec aisaxa, magram amas yuradRebas ar vaqcevdi – Cemi swrafva gasxivosnebisken iseTi Zlieri
iyo, rogorc arasodes.

me momwonda moxetiale sadhus cxovrebis wesi, da sixaruliT velodi axal Tavgadasavlebs da Sexvedrebs diad
sulebTan, romlebmac sulierebis mwvervalebs miaRwies. tyeSi xetialisas xSirad vekiTxebodi sakuTar Tavs:
vipovi odesme im erTaderT gzas da im maswavlebels, romelsac mTlianad mivuZRvni sakuTar Tavs?

erTxel dev-praiagSi ramdenime sadhum sadilze dampatiJa Soriaxlos mdebare aSramSi. zustad am dros aSramSi
junglebidan romeliRac iogi movida. iq myofTagan aravin icnobda mas. stumarma iTxova, rom saRamos yvela
eqimi moewviaT, vinc ki qalaqSiiyo. roca eqimebi movidnen, iogma xmamaRla gamoiwvia isini: “materializmiT
daavadebis gamo, Tqven ufro metad endobiT Tanamedrove mecnierebas, vidre sakuTar memkvidreobas.
RmerTma junglebidan aq momiyvana, raTa Tqveni briyvuli siamaye movcelo. ioguri SesaZleblobebis wyalobiT
Cemi sxeulis yvela sistemas gavTiSav da movkvdebi. da Tqven amas Tqveni samedicino mowyobilobebiT
daadasturebT. da zustad naxevar saaTSi mkvdreTiT aRvdgebi”.

iogi gamarTuli xerxemliT dajda lotosis pozaSi da nela da Rrmad sunTqva daiwyo. daaxloebiT oci CasunTqvis
Semdeg sunTqva Seikava da gaSeSda. eqimebma rig-rigobiT gasinjes stetoskopebiT da sxva instrumentebiT,
magram ver aRmoaCines verc guliscema, verc sunTqva da verc pulsi. eqimebi gaognebulebi iyvnen. “is klinikuri
sikvdilis mdgomareobaSi imyofeba”, - Tqva erT-erTma maTganma. arc ise Zalian mjeroda maTi, amitom Tavad
mivedi da eqims stetoskopi vTxove. magram pulsis aRmoCenis yvela Cemi mcdeloba warumateblad dasrulda.

Cemi pirveli nacnoboba imasTan, Tu rogor SesaZleblobebs xsnis ioga kacobriobis winaSe, svami ramas
wyalobiT moxda jer kidev niu-deliSi. mTeli is dro, rac himalaebSi davyavi, vvarjiSobdi pranaiamaSi, sunTqviT
varjiSebSi, da asanebSi, iogur pozebSi. mdumare meditacia damexmara, rom uflis RvTaebriv energiasTan
unisonSi momeyvana Wkua da sxeuli. kargad vicodi im saocari Sedegebis Sesaxeb, romlis miRwevis
saSualebasac ioga iZleva, mis uzarmazar sargeblobaze janmrTelobisTvis da iogebis unarze – sakuTari surviliT
Seicvalon fizikuri mdgomareoba. TumcaRa is, rac axla davinaxe, Cems warmosaxvaSi ar jdeboda.

zustad ocdaaTi wuTis Semdeg, wami wamSi, iogma amoisunTqa, Tvalebi gaaxila, adga da xmaamouReblad
wavida ukan, junglebSi.

mas aravisgan araferi ar sWirdeboda. ubralod undoda skeptikosebisTvis eCvenebina iogas SesaZleblobebi. da
Cven gaocebulni didxans vuyurebdiT tyeSi mimaval iogs.

***

sadac ar unda waveyvane Cems mogzaurobas, yvelgan mesmoda sapativcemulo sityvebi wminda qalis Sesaxeb
saxelad anandamai ma. Tavadac wamikiTxavs mis uCveulo SesaZleblobebze paramahamsa ioganandas
saxelganTqmul wignSi “iogis avtobiografia”, sadac calke Tavi dauTmo mas saxelwodebiT “deda, ganmsWvaluli
netarebiT”. erTma sadhum gangis napiras dev-praiagSi momiyva, rom anandamai ma cxovrobs himalaebSi, qalaq
dehra-dunSi. “dRes iq wasvlas vapireb avtobusiT, minda es wminda qali vnaxo, - miTxra sadhum. – Tu ginda
erTad wavideT”.
anandamai mas saxlis ezoSi, mimdevrebis mTeli brbo mouTmenlad eloda mis gamoCenas. Cemi Tanamgzavri
sadRac gaqra, da male Cems garSemo xalxTa mcire jgufi Semoikriba, romlebmac Tavisi sulieri moZRvris
Sesaxeb moyola damiwyes.

anandamai ma indoeTis premier-ministris, indira gandis guru gaxldaT. igi daibada mecxramete saukunis bolos
aRmosavleT bengaliis patara sofelSi. bavSvobidan dawyebuli, gulgrili iyo miwieri siamovnebebis mimarT da
xandaxan transSi vardeboda, riTac Zalian aSfoTebda Tavis ojaxs. rac ufro xSirad mesmoda misi mimdevrebisgan
anandamai mas eqstazis gamovlinebebis, TanagrZnobis da saswaulebis Sesaxeb, miT ufro met aRtacebas
iwvevda igi CemSi. raRac momentSi yvela momlodine fexze wamoxta da miesalma gamxdar xanSiSesul qals
ubralo TeTr sariSi. es anandamai ma iyo. isic Tavis mxriv yvelasmogvesalma, xelisgulebi Seatyupa da skamze
dajda. Tvalebi sixarulisgan ubrwyinavda. miuxedavad garegnuli susti aRnagobisa, igi raRac araamqveyniur Zalas
asxivebda. misi saxe, miuxedavad imisa, rom naoWebiT iyo dafaruli, moTamaSe bavSvis saxes hgavda.
anandamai ma patara gogonasaviT uSualo iyo, da amave dros brZeni da seriozuli, rogorc samyaros deda. iyo
nazi, rogorc yvavili, romelic xelSi eWira, magram amasTan igrZnoboda, rom uzarmazar Zalas da uryev nebas
flobda.

man RmerTis saxelebis galoba daiwyo. Tan gviRimoda da taSs ukravda. Semdeg, mcire pauzis mere, anandamai
mam daiwyo laparaki siyvarulis, sibrZnisa da Tavganwirulobis Sesaxeb. “siyvaruli – es usazRvro
yovladmimteveblobaa, - daiwyo man. – xolo WeSmariti sibrZne imaSi mdgomareobs, rom yvelaferi uzenaes
mTelTan kavSirSi davinaxoT. roca Tqven gaigebT, rom yvelaferi mas ekuTvnis, yvela SfooTvisgan
ganTavisufldebiT”. graciozulad daido gulze xeli da daxuWuli TvalebiT warmoTqva: “yvela Cveni tanjvis
mizezia – koncefcia “me” da “Cemi””. yvela tanjva gamowveulia Cveni RmerTisgan mowyvetilobiT. magram
roca RmerTTan erTd varT, wuxili wydeba. RmerTi tanjvebiT tanjvebs anadgurebs, ubedurebebiT ki
ubedurebebs. roca es moxdeba, igi Sewyvets CvenTvis tanjvebis da ubedurebebis gamogzavnas. yovelTvis
gaxsovdeT es”.

Tvisi Svilebisadmi mimarTulma mosiyvarule dedis am sityvebma cremlebi momgvara. msubuqma qarma
dauqrola ezoSi mdgar xis foTlebs. anandamai ma wamiT gaCumda da xis totebze moWikWike beRuras
daakvirda. iq Sekrebilebma erTmaneTs RimiliT gadaxedes da misi Cumi sixaruliT datkbnen. “es samyaro
siamovnebasa da tanjvas Soris meryeobs, - ganagrZo man. – ra saimedoobaze, xvalindeli dRis ra rwmenaze
SeiZleba iyos laparaki? yvelaferi es SegviZlia mxolod RmerTSi movipovoT. tanjva imisTvis gvegzavneba, rom
RmerTi gavixsenoT da masSi veZioT Sveba. yovelTvis, roca amis SesaZlebloba geqnebaT, gaimeoreT RmerTis
wminda saxeli. wminda saxelis warmomTqmeli RmerTis sazogadoebaSi imyofeba. RmerTi – Tqveni saukeTeso
megobaria, da Tuki yovelTvis masTan iqnebiT urTierTobaSi, maSin TviTon gagixsniT sakuTar Tavs”.

misi keTili mzera rwmenas da imeds aRviZebda, xolo misi uSfoTveloba da ubraloeba simSvidiT mivsebda guls.
Tumca Tavad bavSvad Tvlida Tavs, yvelani dedad aRiqvamdnen. im mcire xnis ganmavlobaSi, romelic
anandamai masTan gavatare, araerTxel vnaxe, rogor ijdnen mis terfebTan, kurTxevis molodinSi, is gandegili
sadhuebi, iogebi da svamebi, romlebic rogorc wesi qalebisgan Sors iWeren Tavs.

erTxel, rodesac Sida ezoSi srul martoobaSi vijeqi, moulodnelad anandamai ma Semovida. mindoda ra
pativiscema gamomexata, qedi movixare mis winaSe da terfebze Sevexe. igi Zalian Secba da gawiTlda.
danaSaulis mwvave grZobam Semipyro. anandamai mas danaxvisas uneblieT mominda misdami mowiwebis
gamoxatva, magram uxeSad da utaqtod gamomivida. es ra Cavidine! mivxvdi, rom miuxedavad Tavisi
amaRlebuli mdgomareobisa, is Zalian mokrZalebuli iyo, amitom erCivna, rom misi mimdevrebi ar Sexebodnen
mis terfebs.

dainaxa ra, rom sircxviliT daviwvi, Sevecode da Cems gverdiT skamze Camojda. bavSviviT iRimeboda. Tvalebi
gadautrialda, quTuToebi auTrTolda da daexura. transSi CaiZira da misgan momavali dedobrivi siyvarulis
auraSevigrZeni. misi saxe, axalSobiliviT umanko, angelozurma naTelma gaasxivosna. masTan erTad mec idumal
siCumeSi CaviZire. raRac drois Semdeg anandamai ma transidan gamovida, gamiRima da JestiT mimixmo
TavisTan. misi Tvalebi siyvaruls da sinazes asxivebdnen, da rodesac maT uZiro siRrmeSiCavixede, materialuri
survilebisgan sruli Tavisufleba davinaxe. Cumad miido ra yvavili cxvirTan da tuCebTan, anandamai mam me
gadmomca igi, Semdeg ki adga da wavida.
saTuTad Sevinaxe mexsierebaSi am Sexvedris Sesaxeb mogoneba da mogzauroba ganvagrZe. droTa
ganmavlobaSi mivxvdi, rom sadhus cxovreba – es araa ubralo gamocda. me miwevda zamTris sicivis atana Tbili
tansacmlis gareSe. sasTumlis magivrobas civi miwa miwevda mdinaris napiras, saxuravis magivrobas ki xeebi da
gamoqvabulebi. dRisiTac da RamiTac daucveli viyavi mwerebisa da mxecebis winaSe, avadmyofobis
SemTxvevaSi ki veravis imedi ver meqneboda. Tumca yvelaze rTuli gamocda sruli martooba aRmoCnda.
magram es ver SemaCerebda. dehra-dunidan Crdilo dasavleTiTgavemarTe, ufro maRal himalaebSi, utar-kaSiSi –
adgilas, romelsac wmindanTa vels uwodeben. uxsovari droidan modiodnen aq iogebi, raTa ganmartoebuliyvnen
da emeditiraT. utar-kaSis SemogarenSi xetialisas, maRla mTaSi gamoqvabuli vipove, saidanac qvemoT gadaSlili
tyeebis Wvreta SeiZleboda.

gamoqvabulSi ramdenime dRe davyavi da erTxelac leopardis nadirobas Seveswari: igi CausafrTa fur-irems, eca
da Zlier ybebSi moiqcia msxverpli. tyeSi ruxi-moTeTro maimunebis jogi cxovrobda. isini gamudmebiT
eCxubebodnen erTmaneTs da xidan xeze daxtodnen sxvadasxva nayofisa da kenkras ZebnaSi. koplebiani iremi
mwvane foTolsa da balaxs ReWavda da buCqebSi iqeqeboda, da Tan aqeT-iqiT mfrTxalad imzireboda.
egzotikuri Seferilobis Citebi totidan totze gadafrindebodnen xolme da mwerebiTa da kenkrovnebiT
ikvebebodnen. samefo kobra nadavlis ZiebaSi uxmaurod misrialebda xeebs Soris da ver amCnevda mangusts,
romelic uknidan uaxlovdeboda da mzad iyo gaeglija igi. yvelani Cemi mezoblebi iyvnen, me ki mxolod stumari
viyavi maT saxlSi. vixsenebdi, tyis binadrebTan rogor mopyrobasmaswavlida kailaS-baba da vloculobdi, rom
uSiSaroba SemenarCunebina. yovel cocxal arsebas, miuxedavad maTi cxovrebis tipisa, uwevs arsebobisaTvis
brZola, romelSic susti Zlieris msxverpli xdeba. “magram adamianur cxovrebas, - vfiqrobdi me, - sxva, gacilebiT
ufro maRali daniSnulebaaqvs”.

Cems tyis sacxovrebelSi jdomisas, xSirad amoviRebdi xolme CanTidan im fotos lurjkaniani ymawvilis
gamosaxulebiT, romelic niu-deliSi movida CemTan, da vmeditirebdi masze. vgrZnobdi, rom TandaTan ufro da
ufro mizidavda es mSvenieri fleitisti da kvlav da kvlav vsvamdi kiTxvas – vin SeiZleboda es yofiliyo? magram
sxvebisTvis amis kiTxva ar mindoda, imitom rom vicodi, rom saWiro dros RmerTis nebiT es saidumlo
TavisTavad gamexsneboda.

erTxel, gazafxulze, srul martoobaSi vijeqi himalaebis taZrebidan erT-erTis Siga ezoSi da dilis siCumes viyavi
miyuradebuli. Soriaxlos futkari bzuoda da neqtaris ZebnaSi erTi yvavilidan meoreze gadafrindeboda xolme.
vakvirdebodi ra futkars, mivxvdi, rom swored igives vakeTebdi – vmogzaurobdi yvelfgan sulieri sibrZnisa da
STagonebis neqtarisTvis, magram jer ver gavrkveuliyavi Cems survilebSi, raTa amerCia CemTvis romeliRac
erTi adgili, erTi gza da erTi maswavlebeli.

uceb Soridan Cvili bavSvis tirili moisma, romelic dedas uxmobda. am wamSi mec sulier Cvilad aRviqvi Tavi,
mxolod im gansxvavebiT, rom ar SemeZlo ase gulwrfelad tirili. netav male dadges is dRe, - gavifiqre me, - roca
viswavli Cemi sayvareli uflisadmi grZnobis iseve gulwrfelad gamoxatvas, rogorc es bavSvi.

ezoSi mTidan momavalma qarma daiqrola da xeebze axalgzarda foTlebi Searxia. me davfiqrdi imaze, Tu ra
gvexmareba cxovrebis azris wvdomaSi, da gadavwyvite Cemi fiqrebi mSoblebisTvis gameziarebina.

rogoraa saqme dedamiwis meore mxares? me vfiqrob, rom rac ufro keTilebi vxdebiT, miT ufro metad
keTilganwyobilni xdebian Cvendami garSemomyofebi, da rac ufro meti kargia CvenSi, miT ufro gviadvildeba
Cvens garSemo kargis danaxva.

riCardi

uecrad gongis xma gaisma, da taZris ezoSi soflis mcxovreblebma daiwyes Sekreba. taZari mcire qvis nagebobas
warmoadgenda, romelic veluri mxecebiT dasaxlebuli tyis mcire moSiSvlebul monakveTze aeSenebinaT. taZris
garSemo kedeliviT iyo Semortymuli banianis, nimis da tamarindis xeebi. adgilobrivi macxovreblebi taZarSi
qvisgan Seqmnil RvTaebas eTayvanebodnen. kiTxulobdnen locvebs, sTavazobdnen sanTlebs da yvavilebs.
ramdenadac iudaizmis tradiciiT viyavi aRzrdili da mis garda mxolod qristianobas da islams vicnobdi, garkveul
diskomforts vgrZnobdi am ceremoniisgan, da ar miviRe masSi monawileoba. iqneb, es kerpTayvaniscemaa?
zustad ar vicodi, amitom vcdilobdi Tavidan amecilebina winaswarganwyobili gansja, da vimedovnebdi, rom
momavalSi ukeT gaverkveodi am yvelaferSi.
im dRes gavicani Zalian saintereso adamiani – moxetiale sadhu saxelad balaSiva iogi. garegnulad ormoci wlisas
hgavda, da xSirad axamxamebda an Wutavda Tvaldebs. igi iyo saSualo simaRlis da sruli, talRovani Savi TmiT
da mxiarulad mbrwyinavi TvalebiT, da daudgromeli mozardiviT iqceoda. sul raRacas laparakobda da erTi wuTi
ver Cerdeboda adgilze. iTxovda ra mowyalebas, igi gansakuTrebiT tkbileuls moiTxovda. pirvelad vnaxe
himalaeli gandegili, romelic ase iqceoda. magram roca saqme iogas exeboda, balaSiva gardaiqmneboda xolme da
koncentraciis gansaxiereba xdeboda. misi es mravalwaxnagovani buneba Zalian sainteresos xdida masTan
urTierTobas. ramdenime dRe gavatareT erTad da davmegobrdiT. magram raRac momentSi daJinebuli
moTxovnileba vigrZeni, rom gamegrZelebina himalaebis mwvervalebisken aRmasvla.

roca gamosamSvidobeblad mivedi balaSivasTan, man xelze xeli mtaca: “ar waxvide, - daJinebiT mTxovda igi. –
minda rom dRes saRamos Cemi leqcia moismino. Zalian gTxov!” rac ufro metad vuarobdi, miT ufro metad
mTxovda. bolos rogorc iqna davnebdi. leqciaze ramdenime aseuli adamiani movida. scenaze balaSiva iogi idga.
me scenis marcxniv skamze Camovjeqi. balaSiva iogim programa imiT daiwyo, rom yvelas anaxa carieli
xelisguli. Semdeg muStad Sekra igi da meditaciaSi CaiZira. roca kvlav gaSala xelisguli, xalxis gasakvirad, masze
Savi mogrZo qva ido. es iyo Siva-lingami – ufali Sivas simbolo. balaSivas xelisgulze qva arsaidan gaCnda,
TiTqos misgan amoizarda. yvela gaognebuli iyo danaxuliT. ramdenadac SemeZlo ganmesaja, es iyo namdvili
saswauli, da ara xelis sisxarte. balaSiva iogim scenaze dado Siva-lingami, Semdeg ki romeliRac mantrebi
warmosTqva da xelisgulze ferflis materializeba moaxdina. es mistikuri ferfli uwyveti nakadiT ifrqveoda misi
xelisgulidan pirdapir Siva-lingamze. wuTic ar gasula, rom igi ferflis mTis qveS aRmoCnda. Sekrebilebi, Cemi
CaTvliT, am saswauls monusxulebi SevcqerodiT.

romeliRac moxuci kaci wamodga da balaSiva iogis qeba-dideba daiwyo, xolo moxuci qali mowiwebiT umzerda,
TiTqos RmerTi yofiliyo. roca balaSivas gamosvla dasrulda, yvelam gza dauTmo, da pativiscema gamoxata
misdami. me ki gverdze gavdeqi, da ver gameazrebina, rogor SeZlo aseTma ubralo da mousvenarma adamianma
aseTi saocari SesaZleblobebis ganviTareba. uceb balaSiva iogim xelebi zemoT aRapyro da omaxiani xmiT
mimarTa iq Sekrebilebs: “is, rac axla dainaxeT – ioguri SesaZleblobaa, saxelad prapti-sidhi. igi zebunebrivad
eCvenebaT mxolod maT, vinc iogas mecnierebas ar icnobs. iogas varjiSis Sedegad SesaZlebelia fizikuri
elementebiT manipulireba. amisTvis Tavdapirvelad unda gavigoT, rogor vmarToT natifi elementebi Wkuis
meSveobiT.”. Semdeg moiRuSa da ganagrZo: “aravis aqvs ufleba, rom mogatyuoT. is, rac axla gaCveneT,
araviTar kavSirSi araa sulierebasTan. es – materialuri SesaZleblobaa, askeziT da meditaciiT mopovebuli. me ar
var RmerTi. igive SeiZleba iTqvas sxvebzec, romlebic msgavs saswaulebs axdenen. me ubralo da Cveulebrivi
adamiani var, romelic zogierT iogur sidhas flobs”. man orive xeliT haerSi aisrola ferflis grova. “me SemiZlia
Sevqmna ferflis grova, magram RmerTi samyaroebs qmnis”. igi gaCumda, yvelas gadaxeda, Semdeg ki Tqva
yvelaze mTavari, risi Tqmac undoda: “sulieri praqtika imis misaxvedradaa saWiro, rom Cven arc sxeuli varT, arc
Wkua da arc ego, aramed maradiuli suli. sulieri cxovreba – esaa RmerTisa da sakuTar TavSi RvTaebrivi sawyisis
Zieba. mxolod ase SeiZleba simSvidis mopoveba”.

msmenlebi rigSi moewyvnen, rom kurTxeva mieRoT balaSiva iogisgan, is ki amasobaSi CemTan movida da
dainteresda: “xom ar nanob, rom darCi?”

“aranairad”, - vupaxue me. udavoa, rom misma SesaZleblobebma Zlieri STabeWdileba moaxdina Cemze,
magram kidev ufro metad misi pirdapiroba davafase, romliTac cxovrebis WeSmarit Rirebulebebze saubrobda.
mesmoda, rom Tu nebismier am iogTan viswavlidi, mec SevZlebdi msgavsi SesaZleblobebis gamomuSavebas.
magram aseve mesmoda, rom isini araa sulieri praqtikis mizani. “gTxov, momeci kurTxeva, rom odesme
Cavwvde yvelafer imas, rac dRes ilaparake”.

balaSiva iogim xmamaRla gaicina da gadamexvia, rogorc Zvel megobars. gaSlili xelisguli momapyro da am
JestiT damloca, Semdeg ki xelisguli muStad Sekra. roca isev gaSala, xelze edo wminda nayofi rudrakSa – wiTeli
burTula, ferfliT dafaruli. xelSi Camido igi, rogorc Tavisi kurxevis niSani, vibhuti.

junglebSi vbrundebodi da Tan nanaxze vfiqrobdi. ra Tqma unda, balaSiva iogas SesaZleblobebi STambeWdavi
iyo, magram himalaebSi gatarebuli ramdenime Tvis manZilze ufro didi saocrebebic minaxavs. gacilebiT met
saswaulad meCveneboda is, rom xalxi ukve mzad iyo Tayvani eca balaSiva ogisTvis, rogorc RmerTisTvis,
magram man gaaCera isini. amerikelebi eTayvanebian sportsmenebs maTi sisxartisa da Zalis gamo, artistebs –
silamazisa da niWis gamo, mecnierebs – axali Teoriebisa da gamogonebebis gamo, politikosebs – xalxze
zegavlenis moxdenis unarisa da oratoruli niWis gamo, filosofosebs – inteleqtis gamo, xolo biznesmenebs – maTi
simdidris gamo. indoeTSi ki iogebs scemen pativs maTi sakvirveli SesaZleblobebis gamo – marTon natifi
energiebi. balaSiva iogis gulwrfelobam aRtacebaSi momiyvana.

WeSmariti suliereba RmerTis Secnobasa da RvTaebrivi Tvisebebis SeZenaSi mdgomareobs, da ara

SesaZleblobebis sanaxaoze gamotanaSi. ramdenadac xalxs ar SeuZlia saTanadod Seafason RmerTis
yovlisSemZleoba, maT mistikuri Zalebis demonstrireba izidavT. banianis qveS davjeqi da davfiqrdi, ratom
swyuriaT adamianebs ase Zalian saswaulebi. xelTuqmneli saswaulebi, RmerTis mier Seqmnilni, yoveli mxridan
gars gvartyia, magram yoveldRiurad vxedaT maT, veCveviT da amitom yuradRebas aRar vaqcevT. miwidan
banianis marcvali aviRe da yuradRebiT davakvirdi mas. RmerTma am pawawina marcvalSi uzarmazari xe
moaTavsa, da yoveli aseTi xe kidev aTasobiT marcvals mogvcems. nuTu araa es saswauli? arsebobs sxva
magaliTebic. erT RrubelSi, romelic mSvidad dacuravs caze, RmerTi imden wyals inaxavs, rom misiT mTeli
qalaqis walekva SeiZleba. roca qali da mamakaci erTmaneTs uerTdebian bavSvis Casaxvis mizniT, isini arc ki
fiqroben imaze, Tu rogor moxdeba Canasaxis ganviTareba dedis wiaRSi. es TavisTavad xdeba. nuTu es saswauli
araa? sxvadasxva sicocxlis formas sxvadasxva SesaZleblobebi aqvs. cocxali arsebebi dafrinaven, dacuraven,
darbian, xeebze cocaven, xeebze daZvrebian da civilizaciebsac ki qmnian. nuTu SeiZleba, rom es yovelive
SemTxveviToba iyos? mTeli samyaro – saocrebebis dausrulebeli jaWvia. ra Tqma unda, adamianis unari
materialuri energiis marTvisa pativiscemas imsaxurebs. magram rogor samarTlianad mimarTa auditorias
balaSiva iogma: “me SemiZlia Sevqmna ferflis grova, magram RmerTi samyaroebs qmnis”.

Tavi meeqvse

erTxel ukacriel mTis bilikTan vijeqi da uceb davinaxe, rom friad Semzaravi garegnobis ociode mamakaci
miaxlovdeboda. xelSi yovel maTgans adamianis Tavis qaliT damSvenebuli rkinis samkapi eWira. grZeli Tma
gvirgviniviT SemoexviaT Tavis garSemo, xolo dawnuli wveri aqeT-iqiT uqanavebdaT nabijis ritmSi. Tavidan
fexebamde ferflis sqeli feniT iyvnen dafarulni, yelze ramdenime rigad ekidaT rudrakSis mZivebi, xolo Subli sami
horizontaluri xaziT hqondaT damSvenebuli, rac Sivas simbolos warmoadgenda. miuxedavad sicivisa, mxolod
mkveTri wiTeli feris barZayebze mosaxvevi da rkinis rgolebiani qamari emosaT, zogierTi ki sruliad SiSveli iyo.

eseni iyvnen naga-babebi, anu nagebi. gagonili mqonda, rom isini samudamo uqorwinobis aRqmas deben, raTa
sakuTar TavSi sqesobrivi survilidaamarcxon, moaxdinon seqsualuri energiis sublimacia da aqcion igi mistikur
Zalebad, da amas xSirad tantruli praqtikebis meSveobiT aRweven. isini ugulvebelyofen sazogadoebaSi arsebul
pirobiTobebs, da mravali maTgani sruliad SiSvelic dadis. es maTi sulieri praqtikis nawilia. nagebi ar iWrian
Tmas, raTa sxeulze ar moaxdinon koncentracia – es xorcis dakninebis erTgvari formaa. nagebis istoria Tavisi
fesvebiT saukuneebis siRrmeSi midis. sxvadasxva dros nagebis ordenebidan zogierTi, didi mogolebis armias,
inglisel dampyroblebs, budistebs da induizmis sxva skolis warmomadgenlebsac ki ebrZoda xolme.

Zalian mindoda gamego, ratom irCeven adamianebi aseT sastik gzas. Zala movikribe, gavbede da nagebs
vTxove, rom maTTan erTad mogzaurbis neba moecaT. erT-erTma maTganma, romelic inglisurad laparakobda,
Cemi Txovna sxvebs uTargmna, da maT TavianTi Tanxmoba samkapebis TavszemoT qneviT da “jaia Sankaras”
SeZaxilebiT ganmicxades.

TavianT rigebSi ise mimiRes, rogorc sakuTari Zma. grZeli gza gaviareT da rogorc iqna mdinaris napiras
davbanakdiT. nagebis qurumma, saxelad dhuni babam, fiCxi moagrova da wminda cecxli daanTo. sxva nagebi
koconis garSemo Semoikribnen, da mec maT SevuerTdi, raTa cecxlTan axlos vyofiliyavi.

uecrad Cems zurgs ukan sulisgamyinavi yvirili gaisma. Sevbrundi da dhuni baba davinaxe. mrisxanebiT
Sepyrobili, igi Cemsken morboda da Tavs zemoT samkaps iqnevda. TvalebSi wiTeli cecxli uelavda, tuCebi
brazisgan uTrToda, xelebi ki krunCxvianiviT uWerdnen xels Tavs zemoT SemarTul iaraRs. danarCenma
nagebmac aRSfoTebuli SeZaxilebi mesroles, mzeriT ki TiTqos mwyevlidnen da ferflad maqcevdnen. me sruliad
davibeni. ra Cavidine aseTi? nuTu sicocxle nagis samkapze unda davasrulo? locva daviwye. am momentSi erT-
erTma nagma, zizRiani saxiT, Cems rezinis sandalebze mimiTiTa. maSinve gaviZre isini da Sors junglebSi
movisrole. nagebi Cumad micqerdnen. samariseburi siCume Camowva, da me, sunTqvaSekruli velodi, ra
moxdeboda.
moulodnelad nagebs megobruli sicili autydaT da maT gverdiT dajdoma SemomTavazes. rogorc ki vigrZeni, rom
daZabulobam iklo, amovisunTqe da xarbad SevisunTqe mTis gamyinavi haeri. civ miwaze movewyve da jer
kidev ver movsuliyavi azrze. naga-babam, romelmac cota inglisuri icoda, amixsna: “wminda cecxli – es Cveni
taZaria. mis gverdiT fexsacmliT jdomaar SeiZleba. sinamdvileSi Cven ar ganvrisxebulvarT. ubralod
gadavwyviteT gakveTili Cagvetarebina SenTvis, raTa es samudamod dagemaxsovrebina. dRes pativi gxvda
dhuni-babas gansakuTrebul wyaloba migeRo”.

me sazeimo fici davde, rom cxovrebaSi ar damaviwydeboda es gakveTili, razec dhuni-babas mowyaled gaecina.

samsxverplo koconSi samkapi CaerWoT, romelic Sivas ganasaxierebda. nagebi mantrebs galobdnen da Tan
cecxlSierbos asxamdnen. ceremoniis raRac momentSi improvizirebul sakurTxevelTan Cilimi – Tixis mosawevi
mili dadges. maT sazeimod gatenes mili ganjaTi (marixuanaTi) da yvelaze mxcovans miawodes. man
mowiwebiT miido mili Sublze da raRac locva warmoTqva. rogorc ki milidan moswia, babam momdevnos
gadaawoda, da yoveli nagi, sanam milidan moqaCavda, locvas kiTxulobda. roca Cemi rigi movida, me yoymani
daviwye, da gamaxsenda aRTqma, romelic kandagarSi miveci RmerTs. yvelanairi pativiscemiT da delikaturobiT,
rogorc ki SemeZlo, uari vTqvi mowevaze. uxerxuli siCume Camowva. nagebma ukmayofilo mzeriT
gadmomxedes, Semdeg ki yvirili atexes: “maha-prasad! maha-prasad! Sankar maha-prasad!” inglisurad
molaparake nagam miTxra: “es – Sivas wyalobaa. CvenTan erTad unda miago pativi mis maha-prasads. maSin
Sen SeZleb usasrulobaze imeditiro. Tu uars ityvi, amiT Seuracxyofas miayeneb Sivas da sastikad daisjebi amis
gamo”. nagebis avismomaswavebeli mzera mowmobda imaze, rom maTi sityvebi – carieli muqara ar iyo.

“me davifice ar miviRo gamabruebeli saSualebebi, es Cemi aRTqmaa”, - vTqvi me Zlivs gasagonad.

babam danarCenebs uTargmna Cemi sityvebi, da isini raRac ucnaurad miCumdnen. erT-erTi wamodga da
wminda cecxlze fiCxis bRuja dayara. mcire dumilis Semdeg Tvali TvalSi gamiyara da ukmayofilod gaaqnia Tavi.
TavSi azrma gamielva: albaT es cecxli Cemi gansasvenebeli koconi gaxdeba.

moulodnelad yvela nags gaeRima. dhuni babam siyvaruliT gadamisva Tavze xeli da gaecina. isini pativiscemiT
ganewyvnen Cemi aRTqmis mimarT.

amis Semdeg koconze qvabi Semodges da vaxSamis momzadeba daiwyes. roca brinji da dali moixarSa, dhuni
babam mantrebi warmoTqva, cotaodeni mza saWmeli aiRo da cecxls SesTavaza igi. danarCeni saWmeli amiT
ganwmendilad iqca, prasadad, da yvela iq myofs daurigda. Rame koconTan gavatareT. diliT yinuliviT civ
mdinaris wyalSi vbanaobdi da vakvirdebodi, Tu rogor isvamdnen nagebi wminda koconis ferfls. isini amas
yovelTvis akeTebdnen, roca krematoriumis ferfli ar hqondaT xelT. nagebis umetesoba koconis garSemo ireoda.
SesaZloa es siciviT iyo gamowveuli – zustad ar vici.erTni ganjas eweodnen, sxvebi ki meditirebdnen, an
mantrebs imeorebdnen rudrakSis mZivebze.

raRac momentSi uxucesi nagi, romelic aqamde uZravad ijda lotosis pozaSi, pirdapir Cems Tvalwin miwidan
daaxloebiT naxevari metriTaiwia. igive gaimeora koconTan mjdarma meore babamac. kanze viCqmite, raTa
davrwmunebuliyavi, rom es yvelaferi ar mesizmreboda. magram ara, me ar meZina, da yvelaferi es cxadSi
xdeboda. ubralod sul sxva samyaroSi viyavi – asketebis samyaroSi, romlebic gulgrilni arian yvelafrisadmi, garda
im realobisa, romelSic TviTon cxovroben.

yvelgan arian adamianebi, romlebic kanonebs arRveven. aseve aqac, velur tyeSi yvelasgan TavSefarebulni, es
nagebi iolad arRvevdnen mizidulobis kanons. maT iseT harmonias miaRwies bunebasTan, rom SeuZliaT
iTamaSon mis kanonebTan ise, rogorc moeprianebaT.

sanam ori nagi haerSi dafrinavda, garSemo mimovixede, rom garSemomyofTa reaqcia damenaxa. magram
danarCeni nagebi momxdars aranair yuradRebas ar aqcevdnen – levitacia maTTvis sruliad Cveulebrivi ambavi
iyo.

meore diliT Sevityve, rom nagebi TavianT gurusTan Sesaxvedrad midiodnen. tyeSi gavemgzavreT, sadac maTi
guru mkacr askezebs atarebda. momiyvnen, rom igi dRe-Rameebis ganmavlobSi gaunZrevlad meditirebs lotosis
pozaSi, ise rom saWmels da wyals ar iRebs. sanam buCqebSi vikvalavdiT gzas, nagam, romelmac inglisuri icoda
da Cemi Tarjimnis rols asrulebda, maTi sulieri moZRvris Sesaxeb momiyva. “Tormeti wlis asakSi igi saxlidan
wavida da naga-baba gaxda. igi mkacrad mihyveba iogas mcnebebs da Cveni umravlesobisgan gansxvavebiT ar
eweva ganjas da ar iyenebs sxva gamabruebel saSualebebs. mis cxovrebaSi adgili ara aqvs grZnobiT
siamovnebebs. meditaciaSi gamudmebuli varjiSebis wyalobiT man zebunebrivi SesaZleblobebi moipova,
romlebsac aRtacebaSi mohyavs yvela. Cveulebriv igi dums, magram Tu dailaparakebs, yvela mxolod mas
usmens xolme”.

Cven eqvsi saaTi dagvWirda tyis im velamde misaRwevad, sadac nagebis guru meditirebda. Tvalwin
warmomidga xanSiSesuli iogi giganturi simaRliT da mZlavri aRnagobiT. igi lotosis pozaSi ijda, da misi sxeuli
sruli am sityvis mniSvnelobiT vibrirebda misgan gamomavali energiisgan. garegnulad samocdaaTi wlisas
hgavda. dawnuli WaRara Tma zurgze gadahfenoda da kidev or metrze miwaze gaSliliyo. SiSveli da ferflis sqeli
feniT dafaruli, igi TvaldaxuWuli meditirebda. Cveni nagebidan erT-erTma Cveni misvlis niSnad xis totiT
primitiul gongs Semohkra, meorem ki kameCis rqaSi Cahbera. gurum nela gaaxila Tvalebi da uZravi mzera
pirdapir me momapyro.

me SiSisagan avkankaldi, nagebi ki garSemo idgnen da yuradRebiT gvakvirdebodnen. samariseburi siCume

Camowva. uceb gurum Tavisi dabali xmiT daiquxa: “azri ara aqvs cxovrebis amaod flangvas! gaxdi nagi!” muSti
SiSvel gul-mkerdze dairtya da ganagrZo: “nagi gadalaxavs iluzias. nagi – es m a m a k a c i a!” TiTi pirdapir
saxeSi momabjina, nela gaaqnia Tavi da Zlierad warmoTqva: “gaxdi naga-baba. axlave. ara xval, aramed axla!
dauyovnebliv!”

gurus daJinebulma mzeram Tavidan bolomde gamWola. Tavs patara Tagvad vgrZnobdi, romelic pirdaRebuli
lomis xaxis win idga, da vfiqrobdi, rom mas SeeZlo ferflad veqcia ubralod erTi SemoxedviT. guru Cems pasuxs
eloda, iseve rogorc yvelani garSemo. ra unda meTqva? da ra moxdeboda amis Semdeg? me ver vuRalatebdi
sakuTar guls. Cumad vijeqi da wamebi iweleboda, rogorc maradisoba. nagebis guru, rogorc Canda Cems azrebs
kiTxulobda. Camowolil siCumeSi uecrad Tavdajerebuloba vigrZeni, rom guru gamigebda. diax, is gamigebda,
miuxedavad imisa, rom mis gzas vafasebdi, es gza Cemi ar iyo.

gamgebi mzeriT gurum Zlieri xeli aswia da meditaciaSi TvaldaxuWulma kurTxeva momca: “kargi. dae RmerTi
iyos SenTan”. nagebs gaexardaT Cemi warmateba da TavianT saqmeebs miubrundnen.

iogas praqtikis wyalobiT, nagebis guru raRac aramiwier energias asxivebda, romelic mowiwebuli SiSis grZnobas
iwvevda. neba misi uryevi Canda, rogorc himalaebi. vgrZnobdi, rom Zalian gamimarTla misi naxviT, magram
mesmoda, rom dro iyo – gza gamegrZelebina.

meore dRes gurusTan mivedi, Tayvani veci da kurTxeva vTxove, rom Cemi mogzauroba ganmegrZo. pasuxad
nagebma samkapebi aRmarTes da erTxmad daiZaxes: “jaia Sankar!” ukan gamovtrialdi da martom, fexSiSvelma
ganvagrZe gza tyis bilikze. ramdenime dRe nagebis TemSi yofnisas amxanagobis iseTi suli SevigrZeni iq,
romelsac iSviaTad Tu Sexvdebi sadme. maTi erTguleba Temisadmi da erTmaneTisadmi ar iyo yalbi da
sicocxleze metad fasdeboda. yvelgan moxetiale nagebi SiSs iwvevdnen xalxSi. araeTikurad gamoiyurebodnen,
uxeSebi da ukiduresad asketurebi iyvnen, magram aseTi iyo RmerTis Secnobis maTeuli gza.

***

me gadavwyvite badrinaThSi gavmgzavrebuliyavi, romelic maRla iyo himalaebSi. indoeTSi arsebobs tradicia:
mamakaci, romelic xandazmulobis asaks aRwevs, badrinaThSi midis da sikvdilis mosvlamde iq rCeba. magram
Cems iq gamgzavrebas ar ewera asruleba: Tovlma da mewyerma gza gadaketa. amitom riSikeSSi momiwia
dabrunebam. riSikeSSi am qalaqis erT-erT yvelaze cnobil aSrams – svargaSrams mivadeqi. am dros aq sadhuebs
umaspinZldebodnen, da Cemda sasixarulod, mec dapatiJebulTa ricxvSi aRmovCndi. sadhuebi rigebad dasxdnen
miwaze, erTmaneTisken pirisaxiT, raTa pativi miegoT sulieri sakvebisTvis – prasadisTvis, romelic specialurad
maTTvis momzadda. gancvifrebuli imiT, Tu ramdenis Wama SeuZliaT am sadhuebs dResaswaulze, mec mcire
yoymanis Semdeg mivbaZe maT magaliTs. Wamis damTavrebis Semdeg yvelam xelebi daibana da bevri
maTgani marcxena mxarze wamowva – es tradiciuli saSualebaa saWmlis monelebis xelSewyobisTvis.

mcire dasvenebis Semdeg gadavwyvite aSramis mimdebare teritoriebi dameTvalierebina. bilikze seirnobis dros
SeZlebuli mogzaurebi gavicani, romlebic gancvifrebulni darCnen imiT, rom axalgazrda dasavleTeli ymawvili
saadhuebs Soris cxovrobs. dRis darCenili nawili am adamianebTan saubarSi gavatare im saxlis verandaze, sadac
isini gaCerdnen. saRamos aq romeliRac iogi movida, ocdaaT wlamde asakis. man mowyaleba sTxova mdidar
mogzaurebs, magram maT ignorireba gaukeTes iogs. gabrazebulma iogma gadawyvita gakveTili eCvenebina
maTTvis. igi skamze aZvra, patronadan naTura moxsna da xeliT dafSvna. Semdeg xeli gaSala da yvelas aCvena,
rom naTuris SuSis namsxvrevebi fxvnilad qceuliyo. sakvirvelia, magram xelze erTi nakawric ki ar hqonda. da es
misi warmodgenis mxolod dasawyisi iyo. amis Semdeg iogma es SuSis fxvnili gadaylapa da wyalic daayola.
mayureblebi gaognebulni iyvnen. safuleebi daaZres, uxvad daajildoves iogi da sTxoves sxva SesaZleblobebic
eCvenebina.

warmodgena iqve mdebare samSeneblo moedanze gagrZelda. iogma foladis grZeli Stiri moiTxova. erTi Tvali
qsovilis Txeli naWriT daifara da Stiris erTi bolo Tvalis kakals miabjina, xolo meore – saxlis kedels. Semdeg
kedelTan miaxloeba daiwyo da yovel mis nabijTan erTad liTonis Stiri ufro da ufro iRuneboda. bolos da bolos
iogi kedelTan mivida, da mis xelSi Suaze gaRunuli liToni aRmoCnda. Stiri gverdze moisrola, qsovilis naWeri
Tvalidan moicila da yvelas daanaxa sisxliT avsebuli Tvali – gasiebuli, magram mTeli da uvnebeli.

me ise xSirad minaxavs iogebis zebunebrivi SesaZleblobebi, rom isini ukve aRar makvirvebdnen. magram amas
ver vityodi mogzaurebze. aRtacebulebma iogs fulebi miayares da sTxoves, rom gaendo, Tu rogor iswavla es
yvelaferi. iogma xelisguliT moisrisa Tvali da moyola daiwyo: “oci wlis ganmavlobaSi Cems gurusTan erTad
vcovrobdi himalaebis gamoqvabulebSi. magram roca guruji mixvda, rom misi daxmarebiT SeZenil iogur
SesaZleblobebs fulisTvis da saxelisTvis viyenebdi, uari Tqva Cemze, aSramidan gamomagdo da damwyevla,
mibrZana ra miwier cxovrebas davbrunebodi”. Sewirulobas CanTaSi yrida da Tan agrZelebda: “me qorwilisTvis
vagroveb fuls. xolo radganac sxva arafris keTeba ar vici, fuls ioguri SesaZleblobebis demonstraciiT vSoulob”.

yvela iogi, romelsac vicnobdi, - dawyebuli svami ramaTi, romelsac sakuTari gulis gaCereba da azris ZaliT
nivTebis gadaadgileba SeeZlo, da damTavrebuli Cemi energiuli megobriT, romelmac xelisgulze rudrakSas
materializeba moaxdina, - aswavlidnen, rom msgavsi saswaulebi ar unda Sefasdes RmerTisadmi ubralo
erTgulebaze maRla. magram mxolod axla mivxvdi sinamdvileSi, rom mistikuri SesaZleblobebi SeiZleba sruliad
ar iyos dakavSirebuli sulierebasTan. ra Tqma unda, CemTvis STambeWdavi iyo iogebis unari daerRviaT bunebis
erTi SexedviT dauZleveli kanonebi. da mravali, imisgan risi naxvac momiwia, namdvil saswauls hgavda.
magram axla CemTvis cxadi gaxda, rom yvela msgavsi miRweva uazro da arafrismomcemia, Tuki RmerTis
ZiebasTan araa dakavSirebuli. me raRac ufro diads veZebdi.

***

himalaebma Zalian bevri maswavles. magram CemTvis Zveleburad gaurkveveli iyo, RmerTis Secnobis romeli
gza unda amerCia. amitom vcdilobdi rac SeiZleba meti gamego indoeTis sxvadasxva sulieri tradiciebis Sesaxeb.
Zalian mizidavda varanasSi – sulierebis ganTqmul centrSi da wminda qalaqSi moxvedris perspeqtiva. aseve
mindoda axlos gavcnobodi budizms da mis warmomadgenlebs bodh-gaiaSi. sabolood gadavwyvvite mTebidan
dabla Camovsuliyavi da gezi samxreT-aRmosavleTisken aviRe.

dablobisken gaveSure, magram eWvic ar mepareboda, rom aucileblad davbrundebodi himalaebSi. mTebSi
gatarebulma oTxma Tvem ufro meti momca, vidre mTelma Cemma ganvlilma cxovrebam, da mravali ram jer
kidev gasaazrebeli mqonda.

Cems sayvarel qvasTan davbrundi gangaSi da kvlav vismendi mdinaris simReras. Cemi gonebis Tvalis win
ganvlilma Tveebma Caiares. gavixsene, Tu rogor gadamayrevina sadhum dasavluri tansacmeli da rogor maCuqa
moxetiale gandegilis samosi; mdinareze dakvirvebiT rogor viZendi sibrZnis Seufasebel saganZurs da rogor
miviRe gangas tkbili simRera Cemi harmonikis sanacvlod; gamaxsenda svami Cidanandas sibrZne; kurTxeva,
romelic ZilSi mahariSisgan miviRe; tat vala babas meditacia da keTrovani moxuci qalis sikeTe; kailaS babas
mamobrivi mzrunveloba da anandamai mas dedobrivi siyvaruli; balaSiva iogis ioguri SesaZleblobebi,
yvelafrisgan gansxvavebuli aRzrdis meTodebi, romlebic nagebSi iyo miRebuli, da aseve mravali sxva gakveTili,
romlebic mdinareebma, mTebma, xeebma, cam da velurma mxecebma momces. roca himalaebs da mis binadrebs
vemSvidobebodi,iseTi SegrZneba mqonda, rom am midamoebSi Cemi cxovrebis saukeTeso dro gavatare.

Tavi meSvide

varanasSi delis gavliT wavedi. vagonis fanjrdan Cems Tvalwin gadaWimuli indoeTis dablobebiT vtkbebodi.
peizaJi TandaTanobiT icvleboda. Cavuare ukidegano velebs, romlebic soflebiT Seicvala, soflebi ki qalaqis
SemogareniT, da rogorc iqna niu-deliSi SevediT. yvelgan avtomobilebis bRuili ismoda. gadamzidvelebi
xmamaRla yvirodnen, bavSvebi icinodnen, quCis gadamyidvelebi ki klientebis mizidvas cdilobdnen. himalais
tyeebi ukan darCa da me SexuTul da WuWyian mravalmilionian qalaqSi aRmovCndi.

konot-pleisze Sadrevanis irgvliv vseirnobdi, roca uknidan viRacam damiZaxa: “manq! nuTu es Sen xar?” da
maSinve xelze xeli mtaca Ria feris Tmianma mogzaurma, patara kanaduri droSiT zurgCanTaze. es Soni iyo,
romelic hipebis brboSi gavicani pikadilis moedanze, londonSi. CemTvis sasiamovno iyo misi naxva, magram es-
esaa davbrundi sruliad gansxvavebuli samyarodan da mzad ar viyavi aseTi SexvedrisaTvis. Sonis metyveleba,
misi manerebi da Tavad saubris Tema vulgarulad meCveneboda. ra damemarTa? zrdilobis gamo moTminebiT
vismendi ukanasknel cnobebs Cveni saerTo nacnobebis Sesaxeb, Sonis Sexedulebebis Sesaxeb Tanamedrove
politikur viTarebasTan dakavSirebiT, imis Sesaxeb, Tu sad romeli narkotiki miiRo, rogor gadaitana dizenteria, da
rogor gadioda kuWze am dros. Cemi Tavi daviWire im azrze, rom Zalian mindoda sadme gavqceuliyavi. arada
sul raRac erTi wlis win masTan urTierToba siamovnebas maniWebda. maS ratom Seicvala yvelaferi? iqneb is
Seicvala? Rrmad CavisunTqe da uceb mivxvdi: Soni ki ara, me Sevicvale. masTan Sexvedramde verc ki
vxvdebodi, ramdenad Rrma iyo is cvlilebebi, romlebic ganvicade. magram Sonis sazogadoebaSi
aRmoCenisTanave, sruliad gansxvavebul adamianad aRviqvi Tavi. am aRmoCenam sulis siRrmemde SemZra.
ramdenime wami damWirda gons mosasvlelad. Tavbru damexva da sxeuSi kankalma damiara. mivxvdi, rom didi
sifrTxiliT unda Sevsuliyavi kontaqtSi im samyarosTan, romelic cota xnis win ase axlobeli iyo CemTvis, axla ki
sruliad ucxo gaxda.

Soni Tavis laybobas agrZelebda, me ki daviwye fiqri imaze, Tu ra Zlierad varT damokidebulni Cveni
urTierTobebis wreze da garemoze, da rogor gavlenas axdens es yvelaferi Cvens cxovrebiseul Rirebulebebze.
Cvens gverdiT mZlavri Sadrevani iyo, romelic uwyvetad maRla isroda wylis nakads. zemoT nakadi mcire
Sxefebad iSleboda da xmauriT eSveboda auzSi. Sadrevans vuyurebdi da vloculobdi, rom am SxefebiviT ar
Camovvardniliyavi – gankiTxvamde ar davcemuliyavi. radganac ise ar vcxovrobdi, rogorc yvela, kargad vicodi,
Tu ras niSnavs iyo gankiTxvis obieqti, da verasodes vapatiebdi sakuTar Tavs sxvebisadmi msgavs
damokidebulebas. da miTumetes mesmoda, rom sulis siRrmeSi Sons ganvikiTxavdi. diax, ukve aRar viziarebdi
mis rwmenebs da interesebs, magram ra miSlida xels, rom pativi meca misTvis, rogorc sulisTvis, romelsac
iseTive RvTaebrivi sawyisi aqvs, rogoric me, magram amave dros Tavad ise mecxovra, rogorc Tavad vTvlidi
sworad? aseTi fiqrebi darbodnen Cems gonebaSi, sanam Sons velaparakebodi. Sonma erTad sadiloba
SemomTavaza, magram me zrdilobianad vuTxari uari.

“ra kargia, rom SevxvdiT, manq”, - miTxra man, da energiulad CamomarTva xeli.

“diax, SenTan Sexvedram bevri momca, Son”.

am dRidan niu-deliSi yoveli Cemi Casvlis dros, Rames sxva sadhuebTan erTad, xanumanis taZarSi, konot-
pleisTan axlos vatarebdi.

momdevno dRes varanasSi ganvagrZe Cemi mogzauroba. mesame klasiT mgzavrobis erT-erTi upiratesoba isaa,
rom matareblidan Camosvla nebismier gaCerebaze SegiZlia, Semdeg ki aseve SegiZlia imave mimarTulebiT
mimaval sxva matarebelSi Sexte. amitom, roca agraSi gavCerdiT, sadac Svidi saocrebidan erT-erTii – taj-mahali
mdebareobs, nuTu SemeZlo meCvidmete saukunis am mavzoleumis naxvis SesaZlebloba gameSva xelidan?
masiuri alayafi gaviare da wyalsatevebis rigi da kviparosis aleiebi davinaxe. maTgan orive mxares gaSliliyo
yvavilebis baRi sparsul stilSi. xeivnebis Soreul boloSi, cisferi cisa da mdinare iamunas fonze, aRmarTuliyo taj-
mahali. axlos mivedi da aRtacebuli vaTvalierebdi TovliviT TeTri marmariloTi naSeneb am umSvenieres
nagebobas.

baRSi Camovjeqi da broSura wavikiTxe taj-mahalis istoriaze. Sahma, mmarTveli mogolebis dinastiidan, es
nageboba aRmarTa Tavisi gansvenebuli colis sapativcemulod, romelic Zalian uyvarda. taj-mahali Cafiqrebuli iyo
rogorc misi gansasvenebeli. mSenebloba 1653 wels dasrulda. ociaTasi ostati da muSa agebda am didebul Senobas
ocdaori wlis ganmavlobaSi. legenda ambobda, rom roca mavzoleumis aSeneba dasrulda, yvelaze niWier ostatebs
xelebi mohkveTes, raTa veRarasodes aegoT msgavsi Sedevri. Semdgom xelisufleba Sahis erT-erTma Svilma
Caigdo xelT. man sapyrobileSi Caagdo sakuTari mama, zogierTi Zma gadaasaxla, sxvebi ki daxoca. broSuras
Tvali movwyvite da am istoriaze davfiqrdi. aaSena ra SesaniSnavi sasaxleebi, cixe-simagrebi, meCeTebi da
Tavad taj-mahali, am Sahma sakuTari Svilisgan ganicada marcxi da darCenili cxovreba dilegSi gaatara. da sanam
tusaRobisgan itanjeboda, misi ojaxis wevrebi erTmaneTs umowyalod xocavdnen.

ai rogor tragikul Sedegebamde mivyavarT Zalauflebis dauokebel wyurvils. siyvarulis mSvenieri yvavili ver
gaixarebs im gulSi, romelic sixarbisa da angarebis sarevelebiTaa savse. ai ratomaa siyvarulis WeSmariti Zegli –
sakuTar gulSi Surze, avxorcobaze da sixarbeze gamarjveba.

***

Cemi mogzauroba gavagrZele uZveles qalaq varanasSi, romelsac ingliselebma Tavis droze benaresi gadaarqves.
indoeTis wminda werilebSi saxel kaSid ganTqmuli da milionobiT mier indusis mier yvelaze wminda qalaqad
aRiarebuli, igi gansakuTrebiT Zvirfasi iyo maTTvis, vinc RmerTs Sivas saxiT eTayvaneboda. varanasSi
CasvlisTanave pirvel rigSi gangasken gavemarTe. mdinareze mze amodioda. wylisken mimavali qvis safexurebi
Tvalmiuwvdenel manZilze gadaWimuliyo.

aTiaTasobiT adamiani Sekrebiliyo napirze ritualuri ganbanvis misaRebad. yvelgan keTilsurnelebis suni idga, da
misi aromatuli kvamli caSi iWreboda. gaismoda brinjaos winwilebisa da zarebis, sayvirisa da barabnebis xma.
fleitebi naz melodiebs gamoscemdnen, simebiani instrumentebi ki wminda ragebs ukravdnen. xalxi yvavilebisa
da girliandebis auracxel raodenobas sTavazobda mdinares. simRerebis, himnebis da mantrebis xmebi yvela
mxridan modioda, erTmaneTs erwymoda da RmerTamde aRwevda.

gangasadmi pativiscemis niSnad qalebi sazeimo sarebSi morTuliyvnen, mamakacebs ki mkafio da naTeli ferebis
tiurbanebi amSvenebdaT. mzisgan didi qolgebs TavSefarebul vaWrebs kibis safexurebze feradi fxvnilebis mTebi
gamoefinaT – wiTlebi, mwvaneebi, narinjisferebi da lurjebi.

Tayvanismcemlebi mdinares keTilsurnelovan Cxirebsa da lampadebs uZRvnidnen, niJarebSi hberavdnen da

maraoebiT uniavebdnen. welamde wyalSi mdgari adamianebis brbo locvebs aRuvlenda gangas da aseve sxva
ritualebsac asrulebdnen. mdinareSi yvela iRebda ganbanvas – qalebic, kacebic, bavSvebic, Zroxebi da
kameCebic, Txebic, maimunebic da spiloebic ki. zogierT adgilas ufasod arigebdnen nakurTx saWmels. vaWrebi
urikebiT sxvadsxva nivTs da religiur atributebs hyiddnen. es namdvili dResaswauli iyo – erTgulebis da religiuri
grZnobebis dResaswauli. sxvebis enTuziazmi gadmomedo da mec miviRe dilis ganbanva.

ganbanvis Semdeg varanasis centrSi, kaSi viSvanaThas uZvelesi taZrisken gavemarTe. rogorc wminda werilebi
amboben, odesRac am adgilas ufali Siva cxovrobda Tavis RvTaebriv meuRle parvatisTan erTad. saukuneebis
ganmavlobaSi taZari mwirobis adgils warmoadgenda wmindanebisTvis, mefeebisTvis da ubralo
adamianebisTvis. raRac momentSi taZris popularobam iseT mrisxanebaSi moiyvana mogolTa imperatori, rom
man mTlianad daangria igi da mis adgilas meCeTi aRmarTa. sabednierod indusebma moaxrerxes Sivas RvTaebis
gadamalva da SemdgomSi axal taZarSi dadges igi. mas Semdeg Zveleburad aTiaTasobiT morwmune dadioda
mis sanaxavad.

varanasSi seirnobisas, uceb qalebis moTqma-godeba gavigone. viwro quCiT mdinarisken damkrZalavi procesia
midioda. micvalebulis sxeuli yvavilebiT gawyobil bambukis sakaceze ido, romelic mis axlolebs SemoedoT
mxrebze da ise mohqondaT. mamakacebs Tavi SedarebiT xelSi eWiraT, qalebi ki mTeli ZaliT moTqvamdnen.
maTi tanjva veravis ver datovebda gulgrils. me TanagrZnobiT ganmsWvaluli SevuerTdi procesias, raTa menaxa,
Tu rogor tardeboda kremaciis rituali. dasavleTSi msgavsi araferi minaxavs. aq, gansasvenebel ghatasTan,
varanasSi, sikvdilis im saidumlos vuWvretdi, romlis Secnobasac filosofosebi ukve mravali aTasi welia uSedegod
cdiloben. vloculobdi, rom odnav mainc axdiliyo CemTvis am saidumlos farda, da gadavwyvite, rom aisidan
daisamde aq, manikarnika-ghatasTan vidgebodi da garduval sikvdilze vimeditirebdi.

mravali indusi did warmatebad Tvlida varanasSi, gangas napiras sikvdils, radganac aq Tavad ufali Siva modis
momakvdavTan da yurSi CasCurCulebs xolme ramas – uzenaesi uflis, maradiuli netarebis wyaros saxels, es ki
gauTavebeli dabadebebis da sikvdilebis jaWvisgan anTavisuflebssuls. ai, ratom Camodis varanasSi mravali
moxucebuli mwiri, romlebic aq Tavis sikvdilTan Sexvedras imedovneben. iseT adgilas movewyve, saidanac
kargad moCanda, rogor wvavdnen mkvdar sxeuls, da vakvirdebodi im gardacvlilis axloblebs da naTesavebs,
romelic Tavisi nebis sawinaaRmdegod, sikvdilis pirispir aRmoCnda. rodesac procesia kremaciis adgilTan mivida,
sxeuli xis morebze daawvines, da locvebis, mantrebisa da wminda werilebis kiTxvis TanxlebiT wminda
atributebiT morTes igi. gardacvlilis ufrosma Svilma, an iqneb uaxloesma naTesavma, garSemo Semouara gvams,
gangis wyali apkura, Semdeg ki anTebuli CiraRdani koconis SeSasTanmiitana. mkvdari sxeulis kremacia sulis
gamonTavisuflebis simbolos warmoadgens, cecxli ki Semoqmed – brahmas ganasaxierebs. koconi male
agizgizda da cecxlis ali maRla da maRla miiwevda. amis Semdeg momtirale naTesavebma dasamSvidobebeli
locva aRavlines, mdinareSi miiRes ganbanva da daiSalnen, me ki davrCi da yuradRebiT vakvirdebodi mkvdari
sxeulis arsebobis ukanasknel wamebs. pirvelad cecxlma Tma aqcia ferflad. Semdeg kani SeiWmuxna, iwvoda
Sinagani organoebi da imsxvreoda Zvlebi. TandaTanobiT cecxlis alma mTeli sxeuli STanTqa, da misgan
aRaraferi darCa, garda ferflis grovisa. Semdeg es ferfli guldasmiT Seagroves da gangaSi CauSves – micvalebulis
ukanasknel navsayudelSi.

aseTi iyo adamianuri cxovrebis finali. da es yvelaferi deda gangas tkbili simReris bgerebis qveS xdeboda, romelic
ukan, maradiuli realobis samyaroSi uxmobda suls. xandaxan am simReraSi hare kriSna mantrac Camesmoda
xolme, vimeorebdi mas, da sikvdilze vfiqrobdi. adre Tu gvian yoveli Cvenganis sxeuli miwas an cecxls
mibardeba. magram Tu sxeuli – Cveni axloblebis da naTesavebis siyvarulis WeSmariti obieqtia, maS ratom
wvaven mas?

ara, adamianebs sxeuli ki ara, suli uyvarT. sxeuli – mxolod droebiTi garsia sulisa. mis gareSe sxeuli avtomobils
hgavs, saidanac mZRoli gadmovida. samyaros Tvalebis meSveobiT vumzer, suns cxviris meSveobiT SevigrZnob,
gemos eniT vgrZnob, yurebiT mesmis, Sexebas kaniT aRviqvam, tviniT vazrovneb da guliT miyvars, magram vin
aris es “me”? vin marTavs Cems sxeuls, ise rom amavdroulad yvela misi qmedebis mowmea da tkbobas an
tanjvas ganicdis am qmedebebisgan?

vcdilobdi pasuxi mepova am kiTxvaze, da vakvirdebodi, rogor xdeboda erTi-meores miyolebiT gvamebis
kremacia da maTi ferflis gangis wminda wylisadmi mibareba. odesme Cvenc wagviRebs drois mdinare.
miuxedavad rasisa da sqesisa, erovnebisa da ganaTlebisa, simdidrisa da aRmsareblobisa – yvelani Tanabarni varT
sikvdilis winaSe.

***

Rameebs mdinaris napiras an xis qveS vaTenebdi, dRisiT ki mowyalebas viTxovdi – Cveulebriv es brinjis
fantelebiiyo. aseTi cxovrebis saxe avirCie. janmrTelobas ar vuCiodi, Tu ar CavTvliT dizenteriis ramdenime
SemTxvevas. tansacmeli, romelic riSikeSSi miviRe, uwindeburad mecva, miuxedavad imisa, rom aRarafrad
vargoda. Tma kidev ufro gamezarda. fexebi gamiuxeSda da naxeTqebiT daifara junglebSi da mindvrebze,
soflebSi da qalaqebSi fexSiSveli siarulisgan. Cems avladidebas Seadgenda Tasi mowyalebisTvis, joxi da CanTa,
romelSic ido wignebi da ukanaskneli fuliT nayidi reproduqcia. miuxedavad imisa, rom araferi gamaCnda, guli
simsubuqiT sixaruliT mqonda savse – me xom mizani mqonda, romelic wminda iyo CemTvis da bolomde
mjeroda misi. cxovrebam axali da axali gakveTilebi momca, da me vcdilobdi bejiTi moswavle vyofiliyavi. raRac
Zala gamudmebiT mibiZgebda winisaken. me mivdiodi, anTebuli rac SeiZleba metis naxvis da metis swavlis
surviliT. raRac maiZulebda, rom axal-axali nacnobebi gameCina da erT adgilze didxans ar SevCerebuliyavi. ra,
an ufro zustad, vin iyo es?

mjeroda, rom Tavad RmerTi mibiZgebda win, romlis arsebobasac gamudmebiT vgrZnobdi adreuli bavSvobidan;
is, visac jer kidev bavSvobaSi aRvuvlendi locvas; is, vinc ase Sors iyo, da amave dros ase axlos; is, visac
mravaljer vuRalate mozardobis periodSi, da visi Secnoba da Seyvarebac axla mindoda.

varanasSi gavige, rom arsebobs kidev erTi wminda adgili, dakavSirebuli ufal SivasTan – paSupatinaThi.
miTxres, rom weliwadSi erTxel iq gansakuTrebul Rames aRniSnaven, romelSic arc erTi locva, Sivasadmi
mimarTuli, upasuxod ar rCeba. Zalian STamagona rogorc Tavad kurTxevam, aseve im Tavgadasavlis
perspeqtivam, romelsac momavali mogzauroba miqadda.

matarebliT da avtostopiT TiTqmis oTxasi kilometri gadavlaxe da katmandus velSi, nepalSi Cavedi, sadac
paSupatinaThis taZari mdebareobs. taZarTan aTasobiT mogzauri midioda, magram me, rogorc ucxoeli, ar
SemiSves. amxela gza imisTvis ar gamivlia, rom gawbilebuli am taZris naxvis gareSe davrCeniliyavi. rac ar unda
damjdomoda, unda meloca am taZarSi, rom RvTaebrivi siyvarulisken mimavali Cemi gza mepova. amitom didi
riskis fasad, wminda koconis ferfli wavisvi tanze da rogorRac mainc SevaRwie taZarSi. am SemTxvevam
[romelic prologSia aRwerili] uzarmazari gavlena moaxdina Cemze da maiZula bevri ramisTvis gadamexeda
Cems gonebaSi.

momdevno diliT ukan, indoeTisken davbrundi. samasamde kilometri unda gamevlo paSupatinaThidan samxreTiT
– bodh-gaiSi, romelic mdebareobs biharis StatSi da yvelaze wminda adgilia mTeli msoflios budistebisTvis.
oriaTasxuTasi wlis win princma sidharTha gautamam Tavisi uZvirfasesi sasaxle miatova, raTa moepovebina
ganTavisufleba dabadebis, siberis, avadmyofobebisa da sikvdilis tanjvebisgan. eqvsi weli gandegilad cxovrobda
da TviTgvemas eweoda imiT, rom SimSilobda, miwaze iwva da sxva askezebs asrulebda. gaacnobiera ra, Tavisi
mcdelobebis amaoeba, didi xnis mogzaurobis Semdeg gautama gaiSi Cavida, pipalis xis qveS lotosis pozaSi
dajda da aRTqma dado, rom adgilidan ar adgeboda, sanam gasxivosnebas ar miaRwevda. iseve, rogorc eSmaki
acdunebda iesos udabnoSi, iluzoruli energia, maia, cdilobda yvelanairi siamovnebebiT Seecdina sidharTha,
magram igi uryevi darCa. pipalis wminda xis qveS, bodh-gaiSi, igi gaxda buda – gasxivosnebuli. mas Semdeg am
xes eTayvanebian rogorc bodhis xes, anu gasxivosnebis xes.

bodhis xis qveS vswavlobdi wignebs ufali budas swavlebaze da madlierebis grZnobiT savse mzis amosvlidan
mzis Casvlamdevmeditirebdi. bodhis xis qveS vijeqi da vgrZnobdi, Tu rogor mivyavdi energiis mZlavr nakads
sxeulisa da Wkuis sazRvrebs miRma, Soreul kosmosSi.

1960-ian wlebSi Zen budizmi Zalian popularuli gaxda dasavleTSi iseTi avtorebis wyalobiT, rogorebicaa teitaro
suZuki da alan uotsi. me gacnobili viyavi zogierT maT naSroms, da momwonda am swavlebis ubraloeba da
pirdapiroba. Zalian gamixarda, roca Sevityve, rom am dros bodh-gaiSi imyofeboda Zen-budizmis maswavlebeli
iaponiidan, gadavwyvite gamomeyenebina es SesaZlebloba da misi leqciebi momesmina. sameditacio oTaxSi
TxuTmetamde adamiani Sekrebiliyo da mouTmenlad eloda maswavlebelTan Sexvedras. maTgan naxevari indusi
iyo, naxevari ki – amerikeli da evropeli. gaisma zaris xma da oTaxSi Semovida pativsacemi garegnobis iaponeli
friala Sav tansacmelSi. Tavi sufTad hqonda gadaparsuli, xelSi ki bambukis joxi eWira. maswavlebeli
auCqareblad dajda iatakze da zurgi gamarTa. man laparaki daiwyo da am dros mzis sxivma gaaSuqa misi
STambeWdavi figura:

“me Tqveni maswavlebeli viqnebi. Tqveni maswavlebeli Zenis sawyis praqtikas gaswavliT, romelic Taobidan
Taobas gadaecemoda”. misi ritmuli laparaki damahipnozebel zegavlenas axdenda msmenelze. “yvelanairi tanjvis
fesvebi survilebSi imaleba, - daiwyo man axsna. – survilebi ki Wkuis grZnobebTan mijaWvulobis gamo
aRmocendeba. Tavisufleba mdgomareobs imaSi, rom davacarieloT Wkua da ganvdevnoT misgan yvela azri.
azrebisgan ganTavisufleba, anu Wkuaze gamarjveba – niSnavs satoris, ganTavisuflebis mopovebas”.
maswavlebelma magrad daxuWa Tvalebi da koncentrirebulma axsna, rom Zeni – es cxovrebis azris uSualo
Secnobaa. igi araa gadatvirTuli logikiT da WeSmaritebis filosofiuri ZiebebiT, romlebic mxolod gvacdenen
meditaciidan. “yoveli Tqvengani – budaa, - Tqva man, - magram es WeSmariteba Tavad unda aRmoaCinoT.
yvela cocxali arseba budaa, iseve, rogorc yinuli sxva araferia, Tu ara wyali”. Semdeg man Zen-budizmis cnobili
gamoTqmis citireba moaxdina: “diadi teitaro suZuki werda, rom Zenis praqtika –esaa cxovreba, romelic savsea
morCilebiT da SromiT, msaxurebiT da locviT, madlierebiT da meditaciiT”.

Semdeg daiwyo moyola swavlebis Tavisi meTodis Sesaxeb: “Tqveni maswavlebeli mkacri iqneba TqvenTan. mis
yovel sityvas unda daemorCiloT da yovelTvis SeinarCunoT mdumareba. Tanaxma xarT?” yvelam Tavi dauqnia.
Semdeg maswavlebelma qcevis wesebi axsna: “Tqven unda moaxdinoT grZnobaTa moTxovnilebebis ignorireba:
araviTari seqsi, araviTari narkotiki, araviTari azartuli TamaSi da araviTari musika. SeWamT maSin, roca
maswavlebeli mogcemT amis nebas, da mxolod imas, rasac mogcemT”. axalbedebi Seacbuna am sityvebma,
magram Zvelma moswavleebma gaamxneves isini. iaponeli agrZelebda: “Tqveni maswavlebeli koanebis
meSveobiT gaswavliT – igavi-gamocanebiT, romlebic racionaluri azrovnebisgan gaganTavisufleben. Tqveni
maswavlebeli SegaswavliT kinhins – meditacias siarulis dros, da ZaZens – meditacias mjdomare
mdgomareobaSi. yoveldRe gveqneba sami jgufuri mecadineoba ZaZenSi, erTi-ori saaTis xangrZlivobiT. Tqven
absoluturad gaunZrevlad unda ijdeT. umniSvnelo moZraobisTvisac ki maswavlebeli bambukis joxiTdagsjiT”.

Semdeg xelebi muxlebze daiwyo da Wkuis yvelanairi fiqrisgan ganTavisuflebis teqnika gvaCvena. amisTvis
saWiro iyo dajdoma da yuradRebis koncentracia xazze, romelsac iatakisa da kedlis gadakveTa qmnis, ise rom
yuradReba sxvaze araferze gadagvetana. “roca maswavlebeli zars daawkarunebs, meditacias daiwyebT da
mxolod ganmeorebiTi zaris Semdeg daasrulebT”.
pirvelive saRamos mecadineobaze beWi dameWima da odnav Sevarxie igi. da maSinve Cems beWze bambukis
joxi daeSva. es iyo pirveli da ukanaskneli, roca meditaciis dros gavinZeri. nebismiers, romelic am wess arRvevda,
maSinve sjidnen. xolo radganac didxans jdomisgan bevrs ubuJdeboda da eRleboda xel-fexi, da amasTan
mosvenebas koRoebic ar gvaZlevdnen, sxeulze joxis baTqa-buTqi regularulad ismoda. rogorc iqna
maswavlebelma zari dareka da Cveni tanjva-wameba dasrulda.

yvela moswavle daTanxmda Tmis gadaparsvaze, Cems garda. sxvebisgan gansxvavebiT, me ar vapirebdi Cemi
cxovrebis budizmis praqtikisTvis miZRvnas. amisTvis simtkice da rwmena ar myofnida. gaviare ra orkviriani
kursi, madloba gadavuxade maswavlebels da Cemi Zieba ganvagrZe. me vTvlidi, rom cxovrebis daregulirebulma
wesma, romelsac Cvengan maswavlebeli moiTxovda, da gamudmebulma mecadineobebmameditaciaSi, garkveuli
sargebloba momitanes. magram raRac, am praqtikaSi, sifrTxilisken mibiZgebda, Tumca ver vxvdebodi,
konkretulad ra iyo es.

ramdenime dRis Semdeg, rodesac bodhis xis qveS meditacias movrCi, or axalgazrda amerikels Sevxvdi –
iaponeli maswavleblis erTgul mimdevrebs. roca davinteresdi, Tu rogor midioda maTi saqmeebi, qalma
moulodnelad tirili daiwyo. “Sen verc ki daijereb, ra moxda aSramSi Seni wasvlis Semdeg”, - Tqva man.

“da ra moxda?” – vkiTxe didi interesiT.

qalma Rrmad amoixvneSa, gverdiT Camomijda da moyola daiwyo:

“gvian RamiT jonaTani quCaSi gavida, tualetSi. SemTxveviT Zalian ucnauri ram SeamCnia, - man pauza
gaakeTa, rom Tavi xelSi aeyvana, da Tvalebidan cremlebi moiwminda. – gaxsovs pemi, maswavleblis amerikeli
mimdevari?”

me Tavi davuqnie.

“hoda, is maswavleblis saZinebelSi Sevida da ramdenime saaTSiZalian SeSinebuli gamovida iqidan. momdevno
ramdenime Rame jonaTanma bananis xeebis qveS gaatara da iqidan uTvalTvalebda maswavleblis oTaxs. yovel
Rame erTi da igive meordeboda. roca es Sevityve, gadavwyvite pems pirdapir davlaparakebodi, da man yvelaferi
aRiara. maswavlebeli yovel Rame seqsualur urTierTobaSi Sedioda masTan”.

qalma cxvirsaxociT cxviri moiwminda, Semdeg ki me Semomxeda: “man gviRalata”.

mosmenilisgan SigniT yvelaferi gamicivda.

Cemi nacnobi Tavis monaTxrobs agrZelebda, da aRwerda, Tu rogor gadawyvites maswavleblis Semowmeba
imiT, rom CaiSi lsd Cauyares. narkotikis zemoqmedebis qveS man mTlianad gamoavlina Tavi. “arc ki daijereb
ras laparakobda! yovelmxriv adidebda sakuTar Tavs!” man xma daiboxa da cxvirwin TiTis qneva damiwyo,
amiT maswavlebels baZavda: “Tqven me unda damemorCiloT, mxolod me! me gasxivosnebas mivaRwie. yvela
danarCeni – matyuaraa. nebismieri, vinc Cem sityvebSi an qmedebebSi daeWvdeba, ganwirulia”.

Txrobis dasasruls Cemma nacnobma gamando, rom maswavleblisgan yvela misi moswavle wamovida.

CemTvis mtkivneuli iyo imis mosmena, rac Cems erT-erT maswavlebels daemarTa. amerikel nacnobebs
davemSvidobe da vcdilobdi momxdari gameazrebina. Zenis maswavlebeli Zalian mkacri iyo moswavleebis
mimarT, magram, rogorc gairkva, ara sakuTari Tavis mimarT. man daamaxinja uZvelesi tradicia da Crdili
miayena maT, vinc aswavlida an gulwrfelad swavlobda mas. rac ar unda samwuxaro iyos, msoflios verc erTma
religiam ver daaRwia Tavi am xvedrs – farisevlebi da matyuarebi yvelgan iyvnen.

upasuxismgeblo sulier moZRvars SeuZlia guli gautexos Tavis mimdevrebs da rwmena Seuryios maT, ris
Semdegac isini eWviT Sexedaven WeSmaritebis namdvil maswavleblebsac ki. rogori tkivili miayena Zenis
maswavleblis farisevlobam imaT, vinc odesRac endoboda, da rogori ziani miayena amiT sakuTar Tavsac!
araferia imaze mniSvnelovani, vidre sakuTari idealebisadmi erTgulebis SenarCuneba da Tavadve imis miyola,
rasac qadageb.

***
bodh-gais mSvenier SemogarenSi ganlagebuli iyo mravalricxovani taZrebi, romlebic budistebma aaSenes aziis
sxvadasxva qveynebidan. erTi-meores miyolebiT vaTvalierebdi maT, da birmis viharis (taZris) mSvid garemoSi
gavicani maswavlebeli, saxelad satia naraiana goenka. es maswavlebeli birmidan, ukve weliwadze metia aq
cxovrobda da yvela msurvels aswavlida meditaciis uZveles teqnikas. man aTdRian kurseze mimipatiJa, romelic
momdevno dRes iwyeboda. misi gulwrfelobiT moxibluli, SevuerTdi jgufs, romelic aTeulobiT moswavlisgan
Sedgeboda. goenkaji, rogorc mas veZaxdiT, mSobeli mamasaviT zrunavda Cvenze. misi odnav SeWaRaravebuli
Tma akuratulad iyo Suaze gayofili, sufTad gaparsuli saxe ki simSvides asxivebda. tanze grZeli lurji feris lungi da
TeTri Rilebiani perangiemosa.

goenkaji iatakze ijda gadajvaredinebuli fexebiT da Tavis Tavze gviyveboda. igi daibada 1924 wels indoelebis
ojaxSi, romlebic birmaSi gadasaxldnen da iq TavianTi biznesi wamoiwyes. miuxedavad simdidrisa da
sazogadoebrivi mdgomareobisa, goenkaji ar iyo bednieri. gansakuTrebul tanjvas regularuli Tavis tkivilebi da
sxvadasxva usiamovnebebi aniWebdnen. “1955 wels gavicani Cemi pativcemuli maswavlebeli saiaji u ba khini, -
Tqva goenkajim. – am Sexvedram mTeli Cemi cxovreba Secvala, da momdevno ToTxmeti weli misi
xelmZRvanelobiT vswavlobdi. tradicia, romelsac igi warmoadgens, Tavad budadan modis. budas swavleba ar
yofila seqtanturi. igi dhamas, anu dharmas qadagebda, - ganTavisuflebis gzas”. goenkam agvixsna, rom vipasana
(“sagnebis Wvreta maT WeSmarit SuqSi”) – es erT-erTi uZvelesi meditaciis teqnikaa indoeTSi. “gautama budam
xelaxla aRmoaCina igi oriaTasxuTasze meti xnis win da aswavlida mas, rogorc yvela problemisgan
ganTavisuflebis universalur saSualebas”. goenkajim didi madlierebiT gaixsena Tavisi maswavlebeli:
“miuxedavad imisa, rom u ba khini meojaxe adamiani iyo, da ara beri, man srulyofilad Seicno vipasana da
sxvebsac aswavlida mas. radganac misi natvra iyo vipasanas dabruneba mis samSobloSi, indoeTSi, man
kurTxeva momca am misiaze”.

goenkaji Zalian patiosani da mowesrigebuli pirovneba iyo, romelsac SegeZlo TvaldaxuWuli mindobodi. misi
swavleba ubralo da qmediTi iyo. dReSi samjer jgufur meditacias vatarebdiT, saRamoobiT ki goenkaji leqciebs
kiTxulobda. “am meditaciis meSveobiT, - ambobda igi, - Tqven iswavliT cxovrebis danaxvas TqvenSi da Tqvens
gareT. ganze mdgarni daakvirdebiT mas, da ganTavisufldebiT warmodgenebisgan siamovnebasa da tkivilze,
gamarjvebasa da marcxze, bednierebasa da ubedurebaze. amgvarad, Tqveni Wkua gawonasworebulobis ufro da
ufro natif mdgomareobebs miaRwevs, xolo gawonasworebulobisgan warmoiSveba TanagrZnoba”.

yovel diliT pirispir vesaubrebodi goenkajis, da Cven Zalian davaxlovdiT. igi gulwrfel zrunvas avlenda yoveli
CvenTaganis mimarT da arafers iTxovda sanacvlod. misi sulieri Zalis da Tavdajerebulobis wyalobiT Cveni
patara jgufi Zalian daculad grZnobda Tavs. roca kursebi dasrulda, goenkajim swavlebis axal ciklze mimiwvia,
romelic bombeiSi iyo dagegmili, da Cven SevTanxmdiT rom iq SevxvdebodiT. ramdenime dRe aisidan daisamde
vatarebdi vipasanas meditacias bodhis wminda xis qveS, Semdeg ki taZarSi mivdiodi da budas oqrosferi
qandakebis win vloculobdi, vTxovdi ra kurTxevas.

bodh-gaidan Crdilo dasavleTiT gavemarTe, sarnaThSi, sadac “irmebis parkSi” budam Tavisi mqadagebluri misia
wamoiwyo. iq Seviswavle bodhisatvas fici. adamiani, romelic am fics debs, mihyveba ra budas nakvalevs, Tavis
sicocxles yvela cocxali arsebis iluziiT gamowveuli tanjvebisagan gadarCenisTvis swiravs. gadavwyvite
sarnaThadan kalkutaSi gavmgzavrebuliyavi, raTa kurTxeva meTxova wmindanisTvis, romlis uangarobazec
amdeni msmenia, - deda terezasTvis.

matareblidan hovras sadgurze Camovedi, kalkutaSi, Zlivs gavaRwie xalxmraval brboSi da gangas napirisken,
kali-ghatasken wavedi. adriani dila iyo. mivedi ra kalis taZarTan – qalRmerTisa, romelic ufali Sivas
TanagrZnobas ganasaxierebs da borotebas anadgurebs, - SesasvlelTan didi rigi damxvda. taZarTan axlos,
daxlebze, kalis gamosaxulebebi iyideboda, romelzec igi enagamoyofili da xelSi maxviliT idga. vaWrebi
xmamaRla yvirodnen: “jaba mala!”, - da muStars hibiskusis sisxlisfer-wiTeli yvavilebis girliandebis yidvas
sTavazobdnen. romlebic, rogorc Tvlian gansakuTrebiT moswons qalRmerTs. zaris formis am yvavilebs xuTi
gvirgvinis furceli da grZeli butko aqvT, romlebic kalis grZeli enasaviT arian dakidebulni yvavilis centridan.
daxlebze gamofenili iyo aseve keTilsurnelovani Cxirebi da biJuteriis mTebi. vaWrebi erTmaneTs aswrebdnen
klientebis mizidvas da daJinebiT sTavazobdnen maT rZis tkbileulis, yvavilebis, qoqosis kaklebis da kinovaris
wiTeli fxvnilis yidvas taZarSi kalis RvTaebisadmi SesaTavazeblad. es iyo mwirebis, vaWrebisa da Ratakebis didi
TavSeyris adgili. dinamikebidan musikis damayruebeli xma ismoda. taZris SesasvlelTan rigebad isxdnen
keTrovnebi, invalidebi da qvrivebi. isini xelebgawvdilni mowyalebas sTxovdnen mwir mogzaurebs. mindoda
raRaciT mainc Sememsubuqebina maTi tanjva, magram SesaTavazebeli araferi mqonda, garda
patiebismTxovneli Rimilisa da locvisa. WiSkris gavliT orive mxares xalxis gauTavebeli nakadimiedineboda.
mwirebi erTmaneTs awvebodnen da raRacas gadaulaparakebdnen xolme erTmaneTs. me SigniT Sevedi da
mivxvdi, rom sruliad ar viyavi mzad im sanaxaobisaTvis, romelic Cems mzeras warmoudga.

kalis RvTaebis pirdapir ramdenime samsxverplo sakurTxeveli idga, sisxliT mosvrili. fexebiT dakidebuli Savi Txa
ganwiruli kikinebda. misi Tavi gasisxlianebul maryuJSi iyo moqceuli. welszemoT SiSvelma qurumma mantrebi
warmoTqva, didi sisxliani dana moiqnia da erTi moqneviT moaWra Tavi ubedur cxovels. Txis yelidan sisxlma
iCqefa. usicocxlo da arfrismxedveli TvalebiT momzirali Tavi sazareli bragvaniT daenarcxa iataks. msaxurebma
im wamsve xeli mokides sxeuls da samzareuloSi gaitanes, raTa saWmeli moemzadebinaT RatakTaTvis
dasarigeblad.

Rebinebis Semotevas vebrZodi da gangas napirisken gaviqeci, raTa danaxuli gameanalizebina. riT gansxvavdeba
es sisxliani sanaxaoba im yvelafrisgan, rasac gawonasworebul brZenebTan cxovrebisas vxedavdi, - vfiqrobdi me,
- magram brZenebic xom induizmis mimdevrebi arian. am TvalnaTlivma winaaRmdegobam CixSi Semiyvana.
napirze xanSiSesul sadhus Sevxvdi, romelic wigns kiTxulobda. me sadhus Cemi eWvebi gavuziare, da ai ra
mipasuxa man: “odesRac mec qurumi viyavi erT-erT aseT taZarSi. samsxverplo maxviliT vaWridi Tavs
cxovelebis auracxel raodenobas. magram raRac momentis Semdeg, Ram-RamobiT erTi da igive koSmari
mawuxebda”.

“da ra gesizmrebodaT?” – vkiTxe me.

“sizmarSi Cems mier mokluli Txebi mevlinebodnen. Tavidan isini sawyaloblad kikinebdnen, Semdeg ki
miyurebdnen ra siZulviliT savse TvalebiT, Tavisi rqebiT da kbilebiT nakuw-nakuw fleTdnen Cems sxeuls. bolos
gamoCndeboda xolme sazareli qurumi adamianis sxeuliT da Txis TaviT. is sakurTxevelze madebinebda Tavs da
Cemive maxviliT maWrida mas”. moxucma wigni daxura da xes mieyrdno. “aRar SemeZlo amis atana, mivatove
qurumis movaleobebi da sadhus cxovreba daviwye”. me farTod gaxelili TvalebiT vusmendi moxucs. “nebismier
religiaSi, - Tqva man, - morwmuneebi TviTneburad ganmartaven wminda werilebs da ama Tu im sulier praqtikas
Tavisi Sexedulebis Sesabamisad mihyvebian. maTTvis, vinc sulieri codnis mwvervalebisken iswrafvis,
gankuTvnilia meditaciisa da RmerTisadmi uangaro msaxurebis meTodi. maTTvis, vinc SedarebiT natifi
materialuri siamovnebebisken da codvebis gamosyidvisken iswrafvis, rekomendebulia saTnoeba aRzardon
sakuTar TavSi. xolo maTTvis, visac Tavisi materialuri survilebis asruleba swadia, arsebobs meTodTa mTeli
arsenali, msxverplSewirvebis CaTvliT, romelTagan erT-erTic Tavad ixile. naTqvamia, rom vedebi natvris xes
hgavs – masSi SesaZlebelia nebismieri miznis misaRwevi gza ipovo. qalRmerTi kali – es materialuri bunebis
yovladmowyale gansaxierebaa. sxvadasxva adamiani sxvadasxvanairad eTayvaneba mas, magram rac ar unda
xdebodes mis taZrebSi, Tavad kali mxolod vegetarianul sakvebs iRebs”.

me vijeqi da Cems win mdored mimaval mdinares vakvirdebodi. dasavleTSi, vfiqrobdi me, aseve klaven
milionobiT cxovels, magram amas ise akeTeben, rom veravin dainaxos. aq ki, xorcis moyvarulebs, sxva Tu
araferi SeuZliaT dainaxon, Tu saidan modis igi da ra safasurs ixdian udanaSaulo cxovelebi adamianTa dieturi
moTxovnilebebisTvis.

am dRemde vfiqrobdi, rom rac ufro met religiur gzas Seviswavlidi, miT ufro farTo gaxdeboda sulierebis Cemeuli
gageba. magram dRevandelma SemTxvevam maCvena, rom gamocdili megzuris gareSe me TviTon ver
SevZlebdi gadamewyvita moCvenebiTi winaaRmdegobani sxvadasxva religiur tradiciebSi da kidev ufro
CavixlarTebodi.

***

kalkutas xmaurian quCebSi mivabijebdi da guli miTrToda bedis momavali peripetiebis molodinSi. gverdiT
bRiliT Camiqrolebdnen xolme satvirTo avtomobilebi. msubuqi avtomobilebis mZRolebi ki gauTaveblad
usignalebdnen erTmaneTs, da ar undodaT erTmaneTisTvis gzis daTmoba. velosipedebis wuili motorolerebis
xmas erwymoda – erTic da meorec aseulobiT dadioda quCaSi. fexSiSvel riqSebs, oflSi gawurulebs, mTeli
ojaxebi gadahyavdaT. yvelgan daseirnobdnen ZaRlebi da Zroxebi, kameCebi da cxvrebi, maT SOris ki
iabijebdnen fexiTmosiaruleebi, romlebic Tavis sqmeze miiCqarodnen.
როგორც იქნა მივაღწიე დედათა მონასტერს, სადაც დედა ტერეზა მსახურობდა. მონასტერს
ერთსართულიანი უბრალო შენობა წარმოადგენდა. კარებთან მოკრძალებული ღიმილით შემხვდა
კათოლიკე მონაზონი: "მოგესალმებათ მოწყალების ორდენი. რით შემიძლია გემსახუროთ?"

ხელისგულები ერთმანეთს მივადე და ვთხოვე: "შემიძლია დედა ტერეზა ვნახო?"

"გამომყევით. გავიგებ, მიგიღებთ თუ არა."

მონაზონმა ერთ-ერთ ოთახში წამიყვანა: "ეს ჩვენი სამლოცველო ოთახია. აქ დედა ტერეზასთან
ერთად ღვთისმსახურებას ვატარებთ." მე მუხლებზე დავიჩოქე და ლოცვა წარმოვთქვი. როცა
წამოვდექი, მონაზონმა კორიდორის გავლით წამიყვანა. უეცრად ღია კართან გაჩერდა: "აი დედაოც!
ის ახლა დაკავებულია."

მე შევიხედე სუსტად განათებულ ოთახში და დავინახე დედა ტერეზა, რომელიც დიდ ქვაბს ხეხავდა.
ამ სურათმა სულის სიღრმემდე შემძრა.

"დედაო, - მიმართა ჩემმა მეგზურმა, - ეს რიჩარდია, სადჰუ ამერიკიდან. მას თქვენთან ლაპარაკი
უნდა."

დედა ტერეზა შეტყუპებული ხელისგულებით მომესალმა: "ნებას მომცემთ, ჯერ ჩემი მსახურება
დავამთავრო? უმორჩილესად გთხოვთ, მაპატიეთ, რომ გალოდინებთ."

"რა თქმა უნდა დედაო", - მივუგე მე.

მონაზონმა ერთ პატარა ოთახში წამიყვანა და მთხოვა, რომ აქ დავლოდებოდი დედა ტერეზას.
რამდენიმე წუთში იგი შემოვიდა და შორიახლოს სკამზე დაჯდა. მიუხედავად ხანდაზმული ასაკისა
და სუსტი აღნაგობისა, მასში სულის უდრეკი ძალა იგრძნობოდა. განსაცდელებით სავსე ცხოვრებამ
ღრმა ნაოჭები დაამჩნია მის სახეს, მაგრამ ამასთან ერთად თვალები ისეთი სუფთა და უმანკო
ჰქონდა, როგორც ბავშვს. მიუხედავად იმისა, რომ ძალიან დაკავებული იყო, დრო გამონახა ისეთი
უმნიშვნელო მნახველისათვის, როგორიც მე ვიყავი. მისი ხმა დაბალი იყო, მაგრამ გულიდან
მოდიოდა: "ყველაზე დიდი პრობლემა მსოფლიოში შიმშილია. არა ხორცის შიმშილი, არამედ გულის
შიმშილი. ამით ყველა იტანჯება - ღარიბიც და მდიდარიც. ყველას ერთნაირად სწყურია
სიყვარული". მისმა გამჭოლმა მზერამ ჩემი გულის კარი გააღო და მისი სიტყვები ჩემი ცნობიერების
ყველაზე მეტ სიღრმეში შევიდა.

"მხოლოდ ღმერთის სიყვარულს შეუძლია დააცხროს გულის შიმშილი. სხვა საშუალება არ არსებობს.
მშიერთა დაპურება სულაც არაა ძნელი, - მან გააკეთა ჟესტი, რომლითაც თითქოს ყველა თავის
დამსახურებას ხაზი გადაუსვა ამ მხრივ. - გაცილებით უფრო ძნელია ღმერთისადმი სიყვარულით
მშიერი გულების დაპურება. სირთულე იმაშია, რომ სხვებისათვის ამ სიყვარულის მიცემა მხოლოდ
იმას შეუძლია, ვისაც თავად აქვს სუფთა გული."

დედა ტერეზამ ბოლომდე მიუძღვნა თავი იესო ქრისტეს საქმეს. მისი ერთგულება ღრმა იყო,
როგორც ოკეანე, და ყოველი სიტყვა, რომელიც მის ბაგეს სწყდებოდა, ტალღას ჰგავდა მისი
ერთგულების ოკეანეში. ის აგრძელებდა: "სიღარიბე - ეს მხოლოდ ტანსაცმლის უკმარისობა არაა, ეს
ასევე ადამიანური ღირსებისა და სისუფთავის ნაკლებობაცაა. ნამდვილი სიღარიბე იქ სუფევს, სადაც
ადამიანებმა ერთმანეთისადმი პატივისცემა დაკარგეს." ხელები გულთან მიიდო და ღრმად
ჩაისუნთქა: "როცა კალკუტელი ღატაკები ჩემს ხელებში კვდებიან, მათ თვალებში იმედის სხივს
ვხედავ. მაგრამ ვერ ვხედავ ამ იმედს დასავლეთის ბევრი მდიდარი და გავლენიანი მცხოვრების
თვალებში. ჭეშმარიტი სიმდიდრის პოვნა მხოლოდ მათ გულებში შეიძლება, ვისაც სჯერა, რომ
ღმერთს ვუყვარვართ. და მსოფლიოს უცილობლად სჭირდება ის, ვისაც ამ სიმდიდრის გაზიარება
შეუძლია და იმედის მიცემა შეუძლია ხალხისთვის, ვინც გულით ღატაკია."
ამ დროს ოთახში სხვა მნახველებიც შემოვიდნენ. ერთმა ინგლისელმა ქალმა გაკვირვებულმა ჰკითხა
დედა ტერეზას: "თავად რატომ რეცხავთ ქვაბებს? ნუთუ სხვას არ შეუძლია ამის გაკეთება?"

დედა ტერეზამ ლმობიერად შეხედა ქალს და უთხრა: "ღმერთისა და კაცობრიობის მსახურება - ეს

პრივილეგიაა და არა სასჯელი. ღმერთის ნებისმიერი მსახურება - ეს წყალობაა. არ არსებობს საპატიო
ან დაბალხარისხოვანი მსახურება."

"კი მაგრამ, დედაო, - საუბარში ჩაერთო ამ ქალის ქმარი, - საიდან იღებთ ამდენ ძალას?"

დედა ტერეზამ თავისი კრიალოსანი აჩვენა. შემდეგ კი წარმოთქვა სიტყვები, რომლებიც უკვე
არაერთხელ გამიგია სხვადასხვა რელიგიური ტრადიციის წმინდა ადამიანებისგან: "მე ღმერთის
წმინდა სახელისგან ვიღებ ძალას".

ის ჩემსკენ შემობრუნდა და მითხრა: "მორჩილს ვერ შეეხება ვერც ქება და ვერც ძაგება, რადგანაც
მორჩილმა იცის, თუ რას წარმოადგენს სინამდვილეში. ღმერთი ყველაფერს ხედავს. არასოდეს
ჩავარდე სასოწარკვეთილებაში, როცა წარუმატებლობა შეგემთხვევა, თუკი იცი, რომ ყველაფერი
გააკეთე, რაც შეგეძლო". მისი სიტყვები ჩემს გულს ეხმიანებოდა.

ინგლისელმა ქალმა წასვლის წინ ყველაფრისთვის მადლობა გადაუხადა, რასაც აკეთებს.

"ყველაფერს ღმერთი აკეთებს, - შეეწინააღმდეგა დედა ტერეზა, - მე მხოლოდ უბადრუკი იარაღი ვარ
მის ხელში." შემდეგ ბოდიში მოიხადა და თქვა, რომ ქვაბების რეცხვა უნდა დაემთავრებინა...

დედა ტერეზა დაიბადა 1910 წელს მაკედონიაში, ალბანელების ოჯახში. ჩვიდმეტი წლის ასაკში
მონაზვნების ორდენშI შევიდა და მალე მარიამ ღვთისმშობლის სკოლაში გაგზავნეს კალკუტაში,
მასწავლებლად. შემდეგ იგი ამ სკოლის დირექტორი გახდა. 1948 წელს მის ცხოვრებაშI
მნიშვნელოვანი მოვლენა მოხდა: მან იპოვა თავისი მოწოდება, დაიწყო რა ღატაკების მოვლა
კალკუტას უღარიბეს უბნებში. 1950 წელს სულ რაღაც თორმეტ დამხმარესთან ერთად დედა
ტერეზამ დააარსა მონაზვნური კონგრეგაცია "სიყვარულის მისიონერის დის" სახელწოდებით.
შემდგომ წლებში მისმა უანგარო მსახურებამ ათასობით ადამიანის ყურადღება მიიპყრო,
რომლებსაც სურვილი გაუჩნდათ დახმარებოდნენ ღმერთის ამ მისიის განხორციელებაში.

მონაზონს ვთხოვე, ავადმყოფთა და მომაკვდავთა თავშესაფრამდე მივეცილებინე. ვგრძნობდი რა,

რომ უძლური ვიყავი როგორმე დავხმარებოდი მათ, ყველაზე უბრალო მსახურებას ვითხოვე -
იატაკი მოვწმინდე და ჭურჭელი დავარიგე. მალე თავშესაფარში დედა ტერეზა მოვიდა. მისმა
ყოფნამ ტანჯვის და სიკვდილის ეს მძიმე ადგილსამყოფელი სიხარულის და იმედის სინათლით
აავსო. მან ხელში აიღო ავადმყოფობით გატანჯული ქალის ხელი და ნაზად გაუღიმა. ქალი მაშინვე
შეიცვალა. თვალები სიხარულით გაუბრწყინდა და საპასუხოდ გაუღიმა.

შემდეგ დედა ტერეზა ერთი საწოლიდან მეორესთან მიდიოდა, ამასთან ჩანდა, რომ ამ ყველაფერს
აკეთებდა არა მოვალეობის გამო, არამედ გულწრფელი სიყვარულით. ერთ საწოლზე ძალიან
გამოფიტული მამაკაცი იწვა. იგი სისხლით ახველებდა, და ჩანდა, რომ დიდხანს სიცოცხლე აღარ
ეწერა. როცა დედა ტერეზამ თავზე გადაუსვა ხელი, მან ისე შეხედა, თითქოს ანგელოზი იყო, მასთან
ციდან ყველაზე საჭირო მომენტში მოვლენილი. თავი მოაბრუნა და გაუღიმა მას. "ღმერთს
უყვარხარ, - ხმადაბლა წარმოთქვა დედა ტერეზამ. - მადლიერებით გაიხსენე იგი." სანუგეშო
სიტყვები სხვა მომაკვდავი ქალისთვისაც გამონახა, რომელიც ყველა ახლობელმა და ნათესავმა
მიატოვა: "თუ გინდა, რომ მართლა შეიყვარო ღმერთი, პატიება უნდა ისწავლო." ჩანდა, როგორ
მოხსნა ამ უბრალო სიტყვებმა მძიმე ტვირთი, რომელიც გულზე ჰქონდა ამ ქალს. დედა ტერეზა
იმედს და სიყვარულს აძლევდა ყველას, ვისაც ეხებოდა. ყველას, ინდოელი იქნებოდა იგი,
მუსულმანი, იუდეველი თუ ქრისტიანი, ერთნაირი სიყვარულით და სინაზით ეპყრობოდა. რაღაც
მომენტში ჩემსკენ შემობრუნდა და მითხრა: "მე ჩემ საყვარელ იესოს ყველა ამ ტანჯულ სულში
ვხედავ. და უფალი მოწყალედ იღებს ჩემს სიყვარულს მათი მეშვეობით."

"დედაო, - დაბნეულმა ვკითხე მე, - ისინი ხედავენ, თუ როგორ ვლინდება თქვენი მეშვეობით იესოს
სიყვარული."

დედა ტერეზამ ფართოდ გაიღიმა: "რა არის ეს, თუ არა სასწაული ღვთაებრივი სიყვარულისა?

Tavi merve

kalkutadan xangrZliv gzas davadeqi matarebliT mTeli indoeTis subkontinentis gavliT da ornaxevari dRis Semdeg
bombeiSi Cavedi, raTa goenkajisTan meditaciis kidev erTi kursi gamevlo. matarebelSi imsuraTze vmeditirebdi,
romelzec mSvenieri fleitisti iyo gamosaxuli, da romelsac yovelTvis Tan vatarebdi. Cemi auxsneli ltolva misdami
dRiTi-dRe izrdeboda. “rodis gamexsneba, Tu vinaa igi?”

vmecadineobdi ra goenkajisTan bombeiSi, kvlav aRtacebuli viyavi misi TavganwirviT swavlebis procesis
mimarT. roca moswavleebi xedaven, rom maswavlebeli mTel guls debs gakveTilebSi, maT bunebrivad TviTonac
uCndebaT survili, rom bolomde miuZRvnan Tavi swavlas.

im droisTvis, roca meditaciis praqtikis aTdRiani kursi davasrule, fexis gaSlis da gaseirnebis survili dauZleveli
gaxda. amitom gadavwyvite qalaqSi mexetiala. ramdenime saaTi alalbedze davdiodi, da bolos da bolos
romeliRac gzajvaredinze aRmovCndi. mwvane Suqs velodebodi da aqeT iqiT viyurebodi. avtomobilebi signaliT
Camiqrolebdnen xolme. xalxis usasrulo nakadSi, romelic mdinaresaviT miedineboda, moCandnen moxeleebi
kostumebSi da halstuxebSi, xelSi portfeliT, maTxovrebi da Ratakebi ZonZebSi, qalebi naTeli feris sarebSi, quCis
movaWreebi Tavisi saqonliT da moxucebuli kacebi, gandis stilis tradiciul samosSi gamowyobilni. zogierTi
gamvleli Savgvremani iyo, zogierTi msubuqad garujuli, zogierTis ki kanze TeTri keTris laqebi [kanis
depigmentacia] emCneoda. fexiTmosiaruleTa brboSi ramdenime turisti SevamCnie evropuli garegnobiT, jinsebSi
da mini-qvedaboloebSi. Tanamedrove mravalsarTuliani Senobebi qoxebTan da viqtorianuli stilis kotejebTan
mezoblobdnen. naTel caze mze anaTebda, da roca mzera zemoT aRvapyre, Cemi yuradReba uzarmazarma
sareklamo abram miipyro, romelzec msxvili wiTeli asoebiT ewera gancxadeba kros-meidanze sulieri festivalis
Catarebis Sesaxeb.

kros-meidani – es didi parkia bombeis centrSi. parkis SuagulSi uzarmazari karavi aRmarTuliyo, e.w. pandali.
SigniT SesvlisTanave ferebis samyaroSi aRmovCndi. pandalis kedlebze, romlebic wiTeli, mwvane da yviTeli
qsovilisgan iyo Sekerili, induri suraTebis reproduqciebi ekida. garSemo keTilsurnelovani Cxirebis aromatuli
kvamli ifrqveoda. grZel magidas mivuaxlovdi da masze dawyobili wignebis daTvaliereba daviwye, da uceb,
Cemi mzera erT-erT maTganze SeCerda. gulma fancqvali daiwyo: ydaze gamosaxuli iyo mSvenieri ymawvili
lurji feris kaniT. xelSi fleita ekava.

monusxulma waviCurCule: “es is aris”. es marTla isaa, - gavifiqre me. mTeli indoeTis gavliT vatare suraTi misi
gamosaxulebiT, ise rom ar vicodi, vin iyo masze gamosaxuli. da axla am suraTis gmiri kvlav warsdga Cemi
mzeris win.

wignis saTauri Tavad ambobda Tavis Tavze: “kriSna, RmerTis uzenaesi pirovneba”. “kriSna! mas kriSna hqvia!”
– aRmomxda xmadabla. ase vipove pasuxi kiTxvaze, romelic ukve didi xania ar masvenebda. mindoda meti
gamego kriSnaze da viTxove dameTvalierebina wigni. magidasTan TeTr samosSi gamowyobili Tavgadaparsuli
beri idga evropuli garegnobiT. Cemma Txovnam gaakvirva. “Sen inglisurad laparakob?” – gakvirvebulma
mkiTxa man.

“me amerikeli var”, - vupasuxe da mouTmenlad gaviwode xeli wignisken.

“marTla? nuTu indusi ar xar? albaT Sivaiti xar?” – mkiTxa berma da wigni gamomiwoda.

“me TviTonac ar vici vin var, magram marTla vcxovrobdi SivaitebTan”.

“me mqvia tuSta, - Tavi warmomidina berma. – am wignSi aris Tavi kriSnasa da Sivas Soris urTierTobis
Sesaxeb. vfiqrob, saintereso iqneba SenTvis”.
CemTvis moulodneli aRmoCnda, rom amerikelad ver Semicvnes. ukve didi xania sarkeSi aRar Camixedavs,
amitom verc ki vxvdebodi, rom yavisferi Tvalebi, Zalian garujuli kani, grZeli gaburZgnuli Tma da mdinareebSi
gacveTili tansacmeli namdvil gandegil-induss mamgvanebda.

wigni gulze mivikari, myudro adgili movnaxe, da didi xnis mowyurebuli mgzavriviT, romelmac civi wyliT savse
oazisi ipova, wignis – “kriSnas” kiTxvaSi CaviZire. igi aseTi sityvebiT iwyeboda:

“dasavleTSi, rogorc ki dainaxaven wigns – “kriSna”, maSinve kiTxuloben: “vin aris kriSna?””

Semdeg wgnSi ewera, rom kriSna – es uzenaesi ufalia da misi saxeli niSnavs “yovlismimzidvels”.

“kriSna – RmerTia, imitom rom is yvelas izidavs. is, vinc yovlismimzidveli araa, ver iqneba RmerTi”.

sanam vkiTxulobdi, scenaze gamovida axalgazrda amerikeli qali yviTel sariSi, dajda da lamazi religiuri
simRerebis simRera daiwyo. mas erqva, rogorc SemdgomSi gavige, iamuna devi.

“kriSnas” vkiTxulobdi, Tan sulisTvis amaRelvebeli simRera mesmoda, da am dros vgrZnobdi, Tu rogor
vivsebodi aqamde uCveulo gancdiT.

saRamosTvis pandalSi ocdaxuTiaTasamde adamiani Seikriba. Zalian mindoda leqciis mosmena, amitom wigni
davabrune da yvelaze ukan,pandalis yvelaze Soreul boloSi davjeqi. scenaze am swavlebis ocamde mimdevari
cekvavda da mReroda – mamakacebi gadaparsuli TaviT da sadhus tradiciul tansacmelSi, qalebi ki lamaz sarebSi
gamowyobilni. xalxi mouTmenlad eloda gurus gamosvlas. da yvelas gasaxarad igi male gamoCnda scenaze.

es iyo diadi gamometyvelebis mamakaci gadaparsuli TmiT. tanze zafranisferi samosi ecva da TiTqos naTebas
asxivebda. ki ar midioda, aramed micuravda, rogorc gedi, da mis JestebSi mefuri Tavdajerebuloba igrZnoboda.
amasTan mis manerebSi mokrZalebuloba da morCileba ikiTxeboda, TiTqos RmerTs xedavda yvelgan, saiTac ar
unda miemarTa mzera.

auditorias Setyupebuli xelisgulebiT miesalma da misTvis gamzadebul savarZelze dajda. pandalis Soreuli bolodan
TiTqmis ver vxedavdi mas. erTi mxriv Zalin mindoda scenasTan axlos aRmovCeniliyavi, magram meores mxriv
uxerxuli iyo, avmdgariyavi da pirdapir vinmes win davmjdariyavi. scenaze viRac win da ukan dadioda da fotoebs
iRebda. gurum TavisTan moixmo igi da yurSi raRac uTxra. moswavle xalxisken Semobrunda da dakvirvebiT
dauwyo dakvirveba, sanam sasurveli adamiani ar ipovna. igi aniSnebda mas, rom scenaze asuliyo, magram aravin
gamoexmaura, amitom Tavad Camovida da miwaze mjdari xalxis uzarmazari brbo gadmokveTa. Cemda
gasaocrad, am adamianma mTeli pandali gadmoWra, pirdapir CemTan movida da uSfoTveli RimiliT
mommarTa: “Srila prabhupadas unda, rom mis gverdiT ijde scenaze”.

gaognebulma Caviburtyune: “saidan micnobs?”

pasuxis magivrad erTgulma ubralod xelze xeli momkida da xalxis gavliT scenisken wamiyvana. iq
warmadginagurusTan, romlis romlis spetakma Rimilmac sixaruliT aavso Cemi guli. ar vici ratom, magram
meCveneboda, rom Srila prabhupadas ukve didi xania vicnobdi. is fexebgadajvaredinebuli da welSi gamarTuli
ijda. mis zafranisfer beris samosels akuratuli nakecebi hqonda. JestiT Tavazianad SemomTavaza mis gverdiT
dajdoma. xaliCiT gawyobil scenaze vijeqi da mowiwebiT Sevcqerodi Srila prabhupadas. sapasuxod myisieri
mzera mesrola Tavisi didi da keTili TvalebiT, romlebmac Cems sulSi SemoaRwies. kani brinjaosferi hqonda,
cxviri farTe da momrgvalebuli, yuris bibiloebi ki – didi, rogorc budas. Subls yviTeli Tixis ori vertikaluri xazi
umSvenebda, rac bhaqti-iogas tradiciisadmi mikuTvnebaze mianiSnebda. cxviris orive mxares Rrma nakecebi
mouCanda, romlebic msxvili, gamoburculi tuCebis kuTxeebamde aRwevdnen.

misi mimdevrebi sufTa da sasiamovno samoselSi TavdaviwyebiT cekvavdnen da mRerodnen, da me, maT
Semxedvares, gamaxsenda, Tu rogor Seufereblad gamoiyureboda Cemi tansacmeli, daxvretili da mdinaris
qviSisgan gamuqebuli. mamakacebs, romlebic scenaze cekvavdnen, guldasmiT gaparsuli saxeebi da Tavebi
hqondaT, me ki veRarc vixsenebdi, rodis gaviparse ukanasknelad, rom aRaraferi vTqvaT Tmis SeWrasa da
davarcxnaze. mdinareebSi da qviSian tbebSi yoveldRiuri ganbanvis Sedegad, maTTan SedarebiT namdvil
feTxums vgavdi. mTeli drois ganmavlobaSi, sanam sazeimod cekvavdnen da mRerodnen, Cumad vijeqi. ukacriel
tyeebSi cxovrebas miCveuli, moulodnelad aRmovCndi scenaze, aTiaTasobiT adamianis mzeris qveS. Tavs
uxerxulad vgrZnobdi da imdenad Sevcbundi, rom mzad viyavi Cumad avmdgariyavi da wavsuliyavi, magram am
dros Srila prabhupadam iseTi gamamxnevebeli da siyvaruliT savse Rimili maCuqa, rom maSinve TiTqos sakuTar
saxlSi vigrZeni Tavi. ratom mimipatiJa Tavis gverdiT? ratom maincdamainc me, garSemomyofTagan?

sanam am gamocanaze vimtvrevdi Tavs, Srila prabhupadam patara latunis TefSebi aiRo da xelebis daxvewili
moZraobiT maTze ritmulad dakvra daiwyo. musikis taqtSi irweoda da dabali xmiT mReroda: “hare kriSna, hare
kriSna, kriSna kriSna, hare hare, hare rama, hare rama, rama rama, hare hare”.

moulodnelobisgan gavSeSdi. sakuTar yurebs ar vujerebdi: Srila prabhupada swored im mantras mReroda,
romelic deda-gangasgan movismine. ramdenjer gamimeorebia es mantra mas Semdeg, rac riSikeSSi mdinarem
gamixsna igi! tanSi Jruantelma damiara, sxeuli amikankalda, gulma ki barabaniviT daiwyo cema. Tvalze
cremlebmomdgari Srila prabhupadas vuyurebdi, romelic TvaldaxuWuli da SublSeWmuxnuli ijda. mantris bgerebi
mis bageebsswydeboda, mis Semdeg ki mantras mReroda yvela, vinc pandalSi iyo. scenaze aseve ukravdnen
tradiciul barabnebze, TefSebze da gongze, da mTeli karavi wminda bgerebiT aivso.

simReris damTavrebis Semdeg Srila prabhupadam Caaxvela da mJReri xmiT mikrofoniT daiwyo am mantris
mniSvnelobis axsna:

“Cven vmRerivarT maha-mantras, ganTavisuflebis diad simReras”.

man axsna, rom hare – esaa mimarTva radhasadmi, - RmerTis RvTaebrivi energiisadmi da misi maradiuli
meuRlisadmi: “is gvaZlevs RmerTisadmi siyvaruls da mis wyaros warmoadgens. kriSna – es RmerTis saxelia,
romelic niSnavs “yovlismimzidvels”. xolo saxeli rama mianiSnebs imaze, rom ufali – uzenaesi ganmcxromelia da
eniTaRuwerel netarebas aniWebs imaT, vinc siyvaruliT emsaxureba mas”. Semdeg Tqva, rom transcendentuli
bgera angarebiani survilebisgan wmends guls, masSi arsebul RmerTisadmi siyvaruls aRviZebs da sulier
bednierebas gvaniWebs.

“maha-mantras warmoTqmiT, - gaagrZela Srila prabhupadam, - Cven SevTxovT ufals: “gTxov, mamyofe Sens
maradiul uangaro sasiyvarulo samsaxurSi”.”

me gonebiT himalaebSi gadavedi, Cems sayvarel qvaze, gangaSi. axla yvelaferi Tavis adgilze dadga. es iyo
saxelebi im mSvenieri ymawvilisa, lurji feris kaniT, romelic fleitaze ukravda. ymawvilisa, romelic suraTis saxiT
movida CemTan. es iyo Tavad RmerTi Tavis erT-erT hipostasSi. mTeli am xnis ganmavlobaSi mis saxelebs
vimeorebdi da mis gamosaxlebaze vmeditirebdi ise, rom arc ki veWvobdi, Tu maT Soris raime kavSiri
arsebobda. da axla Srila prahupadam ramdenime fraziT gamca pasuxi im gamocanaze, romelzec amdeni xani
vimtvrevdi Tavs. mxolod gaocebaRa damrCenoda imis gamo, Tu rogori uCveulo mimarTuleba miiRo Cemma
sulierma Ziebebma.

netari RimiliT, kvlav Srila prabhupadas sityvebze gadavitane yuradReba. is didi darwmunebulobiT xsnida, rom
WeSmariti religia ar miekuTvneba romelime kastas an aRmsareblobas, rameTu Tavad cocxali arsebis bunebaSia
Cadebuli. RmerTis siyvaruli – Cveni bunebaa, magram odesRac, uxsovar droSi, daviwyebas miveciT es siyvaruli.
imisaTvis, rom sulma sruli kmayofileba ganicados, RmerTisadmi siyvaruli uangaro da upirobo unda iyos. “Cven
maradiuli sulebi varT, - Tqva man, - magram umecrebis gamo warmaval sxeulTan vaigivebT Tavs”. Semdeg
daiwyo laparaki imaze, rom yvela tanjvis mizezi Cveni RmerTTan urTierTobis daviwyeba gaxda da es
urTierTobebi SegviZlia advilad aRvadginoT, RmerTis saxelebis gameorebiT. xmiT, romelSic arayalbi
TanagrZnoba JRerda, man mouwoda msmenelebs, seriozulad aReqvaT misi sityvebi.

“meTods, romelic saSualebas gvaZlevs CvenSi RmerTisadmi miZinebuli siyveruli gavaRviZoT, bhakti-ioga
ewodeba”.

sanam Srila prabhupada laparakobda, raRac xmam gulis siRrmeSi miTxra: es Seni gurua. magram Cemma
Wkuam uari Tqva am sityvebis miRebaze da gulTan orTabrZolaSi CaerTo:

me ukve mraval wmindans da gurus Sevxvdi adre, da momavalSic Sevxvdebi maT. azri ara aqvs aCqarebas. es
xom yvelaze mniSvnelovani gadawyvetilebaa cxovrebaSi. sruliad darwmunebuli unda viyo Cemi arCevanis
utyuarobaSi, sanam romelime gzas mivuZRvni cxovrebas.

orTabrZolaSi Wkuam gaimarjva, da me, jer kidev dabneulma, ganvagde idea imis Sesaxeb, rom ukve mzad
viyavi gurus asarCevad.
leqciis Semdeg Srila prabhupada, wasvlis win, pirdapir Cems win gaCerda. Cvens garSemo xmauriani brbo
Semoikriba, da didi mRelvarebis gamo Cemi Wkua TiTqos nawilebad ifliTeboda. uneblieT muxlebze daveci da
xeli gaviwode, raTa Srila prabhupadas terfebs Sevxebodi. maSinve gaisma mrisxane yvirili: “aravis aqvs ufleba,
Srila prabhupadas terfebs Seexos!” sircxvilisgan damwvarma xeli maSinve ukan waviRe, magram Srila
prabhupadam pirdapir TvalebSi Semomxeda. mivxvdi, rom man Cemi sircxvilis mTeli tkivili SeigrZno da
pasuxismgebloba igrZno Tavisi moswavlis uxeSobis gamo. me SevigrZeni siyvarulis da zrunvis talRa, romelic
misgan modioda. damabrmaveblad gaiRima da xmadabla Tqva: “Sen nebas gaZlev, rom Cems terfebs Seexo”.
gulze momeSva da aRtacebulma miviRe Cems Tavze misi terfebis mtveri. man alersianad gadamisva Tavze xeli
da mimiwvia, rom mis gverdiT vmjdariyavi scenaze yovel dilas da saRamos. aseTi sikeTisgan metyvelebis unari
wamerTva.

momdevno diliT uzarmazar rigSi Cavdeqi popularuli induri tkbileulisTvis – halavasTvis. erTi dRe-Rame
TiTqmis araferi meWama da amitom Zalian mSieri viyavi. roca daaxloebiT saaTis Semdeg Cemi rigi movida,
foTlebisgan gakeTebuli TefSi momces, romelic axladdamzadebuli cxeli halavaTi iyo savse. es namdvili wyaloba
iyo! moTminebis Zala ar mqonda da mzad viyavi Wama damewyo, magram swored am momentSi viRac
momiaxlovda uknidan da TefSi xelidan gamomtaca. ras niSnavs es? maSinve kuWi SemekumSa da risxvisgan
wamovenTe.

roca mivbrundi, swored is erTguli davinaxe, romelmac wina dRes Srila prabhupadasTan mimacila scenamde –
mas gurudasi erqva. xelSi Cemi halava ekava da mkiTxa:

“Sen ra, amis Wamas apirebdi?”

“saerTod ki”, - vcdilobdi aRSfoTeba damemala.

pirdapir Cems Tvalwin Cemi nanatri sauzme viRac sxvas miawoda, me ki xeli Camkida da sadRac wamaTria.
cota xnis Semdeg scenis ukan vijeqi da uSfoTveli amerikeli qali saxelad malati devi TefSebs miwyobdawin. me
meloda sadResaswaulo sufra Tormeti ganwmendili vegetarianuli kerZisgan. gurudasma gamiRima: “es ukeTesi
iqneba Seni janmrTelobisaTvis. Cven ubralod gvindoda cotaTi gagvexarebine”. kargad amaTvaliera da
ganacxada: “Sen – erTguli xar, da odesme Tavad mixvdebi amas”.

Cems gverdiT ijda amerikeli axalgazrda saxelad Siamasundara. Cvens Soris Zaldautanebeli saubari Sedga.
Siamasundara Zalian ubralo iyo urTierTobaSi, da me ar mtovebda SegrZneba, rom sadRac ukve minaxavs igi. da
maSinve gaminaTda gonebaSi: es xom swored is beria, romelmac amsterdamSi, klub “kosmosSi” pirdapir
xelebSi damisxa xilis salaTi iogurtiT. manamde mkiTxa kidec, xom ar gavsinjavdi sulier sakvebs. es SemTxveva
gavaxsene Tu ara, xmamaRla gaecina: “maS es Sen iyavi! mapatie, magram yvela danarCens TefSi hqonda”.
sanam vsaubrobdiT, malati, Siamasundaras meuRle, mimatebda da mimatebda saWmels, sanam ar SevTxovem,
rom ukve sakmarisi iyo. am dros maTi ToTxmeti wlis qaliSvili sarasvati scenis ukan darboda da erToboda. mis
qera Tmas, mbrwyinav cisferi Tvalebs da daucxromel aRfrTovanebas aRtacebaSi mohyavda indoelebi. RimiliT
vakvirdebodi am scenas, da amasTan ar maviwydeboda – saWmlis enTuziazmiT STanTqma.

naTqvamia, rom wminda adamiani imdenad sufTaa, rom spetak sarkes warmoadgens. roca aseTi sarkis msgavsi
sulis win aRmovCndebiT xolme, maSin SegviZlia naTlad davinaxoT Cveni Sinagani cxovrebis rogorc silamaze,
aseve simaxinje. Cveni rwmena da eWvebi, madly da codvebi, xasiaTis Zlieri da susti mxareebi – yvelaferi es am
sarkeSi aisaxeba. es gamocdileba erTdroulad tkbilicaa da mtanjvelic, da swored aseTi grZnobas ganvicdidi Srila
prabhupadas siaxloves yofnisas.

erT saRamos, roca morig leqcias kiTxulobda, misma seriozulobam maiZula daveWvebuliyavi sakuTar
gulwrfelobaSi.

ramdenad gulwrfelia Cemi motivebi? mzad var, rom pasuxismgebloba vitvirTo sakuTar da sxvebis sicocxleze?
aqamde ratom ver avirCie romelime gza? ra aris es: pasuxismgeblobis SiSi Tu qarafSutoba? rogori momavlis
imedi unda mqondes am SemTxvevaSi?

sanam es fiqrebi mitrialebda, Srila prabhupada Tavisi maRali savarZlidan TiTqos pirdapir TvalebSi miyurebda.
misi daJinebuli mzeris qveS ukve veRar vamCnevdi garSemomyofebs. meCveneboda, rom amqveynad aravinaa
Cven oris meti. vgrZnobdi, Tu rogor aRwevda misi mzera Cemi sulis yvelaze dafarul kunWulebSi, da gulSi misi
damarwmunebeli xma mesmoda: nu flangav uazrod Zvirfas dros: kriSna gelodeba. madlierebisgan vTrTodi,
magram amasTan mtkiced vicodi, rom male wavidodi. maSin meCveneboda, rom ase ufro patiosnad moviqceodi.

is ramdenime dRes, romelic Srila prabupadas gverdiT gavatare, arafersSeedreboda, magram Cemi rwmena gems
hgavda, romelic afrebis gareSe qanaobda Stormian okeaneSi. raime movaleobebiT dabmis SiSi da Cems gulSi
arsebuli gadaulaxavi survili – menaxa sxva adgilebi da sxva gasxivosnebuli adamianebi – gzis gagrZelebisken
mixmobdnen. da es sworia, - vfiqrobdi me – me xom Rrma rwmena unda gamiCndes, rogorc gonebis, aseve gulis
doneze, sanam SevZleb, rom sakuTar TavTan marTalma romeliRac erTi gza an erTi guru avirCio. vimedovnebdi,
rom saWiro dros RmerTi gamixsnida Cems daniSnulebas.

prabhupadas sibrZniT da TanagrZnobiT gaocebulma, gadavwyvite gamgzavrebis win misi wigni – “kriSna”
SemeZina. fuli ar mqonda, amitom saWiro Tanxis Sesagroveblad, bombeis quCebSi gavedi mowyalebis
saTxovnelad. magram kargi maTxovrisTvis Zalian morcxvi viyavi. uxerxulobisgan da damcirebisgan vitanjebodi
da vcdilobdi, rogorc SemeZlo, magram mainc ver movaxerxze saWiro Tanxis Segroveba. festivalis ukanasknel
dRes Srila prabhupadas erT-erTma moswavlem masTan mimiyvana. prabhupada pandalis gareT, mzis gulze
gvelodeboda. Tavi odnav ukan gadaegdo, welSi gamarTuli idga da xis joxs eyrdnoboda. misi didi Tvalebi
daJinebiT miyurebdnen, xolo tuCebis daSvebuli kuTxeebi Zalian seriozul gamometyvelebas aZlevdnen mis
saxes.

“ra?” – ikiTxa man.

“moswavlem upasuxa: “am ymawvils ise Zalian unda Tqveni axali wignis yidva, rom amis gamo quCaSic ki
gavida mowyalebis saTxovnelad”.

Srila prabhupadaze aman ise imoqmeda, rom sakuTari xeliT maCuqa wigni. misi mzera sikeTes asxivebda. Tavze
xeli gadamisva da madloba gadamixada: “didi madloba”.

didi madloba, - eqod gaisma Cems gulSi da mowiwebiT movixare qedi mis winaSe.