REGELS met betrekking tot de

veiligheid op het Laboratorium (LAB)

Montaigne Lyceum Den Haag / versie 2 - 2018

Miranda van der Hoogt (TOA)
Eric Noteboom (TOA)

1
Inhoudsopgave
1. Inleiding ............................................................................................................................... 3
2. Veiligheidsregels. ................................................................................................................ 4
2.1 Waarom veiligheidsregels?............................................................................................... 4
2.2 Algemene veiligheidsregels. ........................................................................................ 4
2.2.1 De zuurkast ........................................................................................................... 4
2.3 Aanvullende schoolregels ............................................................................................ 4
2.3.1 Kauwgom. ............................................................................................................. 5
2.4 Regels voor chemisch afval.......................................................................................... 5
2.5 Waar bevinden zich de verschillende middelen.......................................................... 6
2.6 Pictogrammen. ............................................................................................................ 7

2
 1. Inleiding

Jullie zijn in het bezit van dit boekje met de titel: Regels met betrekking tot de veiligheid op
het laboratorium (afgekort LAB). Hiermee gaan we beginnen.
Pas als jullie dit boekje helemaal hebben doorgewerkt, kunnen jullie gebruikmaken van het
LAB.
Let op: dit is een naslagwerk en handig om altijd bij je te hebben. De informatie is onderdeel
van het lespakket en we verwachten van je dat je in ieder geval de inhoud kent en ernaar
handelt.
Gedurende jullie schooltijd zul je regelmatig in het Lab zijn voor instructie, demonstratie en
het zelf uitvoeren van experimenten voor de verschillende vakken Natuurkunde,
Scheikunde, Biologie en NLT (natuur, leven en technologie).
Voor de veiligheid van jezelf en anderen is het vereist om je te houden aan de regels en
aanvullende aanwijzingen van docenten en TOA’s. Het niet opvolgen van de regels kan tot
gevolg hebben dat de toegang tot het LAB ontzegd wordt.

3
2. Veiligheidsregels.

2.1 Waarom veiligheidsregels?

Het doel van veiligheidsregels is het voorkomen van ongelukken.

2.2 Algemene veiligheidsregels.

• Bij practica is het dragen van een veiligheidsbril altijd verplicht, zodra dit door
TOA of docent wordt aangegeven. Ook bij de proefjes, waarvan je denkt dat zij
geen gevaar kunnen opleveren. Indien je brildragend bent, kun je ook gebruik
maken van een veiligheidsbril.
• Tijdens het practicum is het dragen van een laboratoriumjas verplicht, zodra dit
door TOA of docent wordt aangegeven. Knoop deze altijd dicht.
• Lang haar moet bij gebruik van de brander worden opgebonden.
• Neem zo weinig mogelijk spullen mee het Lab in.
• Werk rustig en geconcentreerd
• Houd je uitsluitend aan de proefvoorschriften
• Bij twijfel, raadpleeg je docent of TOA
• Richt een reageerbuis nooit op jezelf of op een ander
• Proef nooit van stoffen!
• Ruik nooit aan stoffen!
• Raak stoffen nooit met je handen aan!
• Niet eten en/of drinken in het Lab.
• Was na afloop van het practicum goed je handen.
• Maak verplicht gebruik van de zuurkast indien daartoe aanleiding is. (Zie voor
reden 2.2.1)

2.2.1 De zuurkast
Soms worden er weleens proeven gedaan, waarbij gevaarlijke dampen ontstaan.
Deze proeven mogen niet zomaar in het scheikundelokaal worden uitgevoerd. De
zuurkast dient ervoor dat deze dampen snel worden afgevoerd zodat zij geen
persoonlijke schade kunnen aanrichten.
Meestal worden dit soort proeven uitgevoerd door de docent of TOA. Soms kan
het weleens gebeuren, dat je zelf in de zuurkast moet werken. Volg daarom de
instructies van de docent of TOA altijd goed op.

2.3 Aanvullende schoolregels

• Ga nooit zonder toestemming het lokaal binnen. Toestemming krijg je van je
docent of TOA. In principe geldt: als de docent (nog) niet aanwezig is, het Lab niet
betreden.
• Tassen moeten op de rekken worden gelegd, niet ernaast.
• Jassen moeten naar het Domein, niet in de tas! Dus geen kledingstukken bij de
tassen.

4
 • Bij alle stoffen, waar je mee zult werken, moet je ervan uitgaan dat ze altijd giftig
zijn.
• Doe het praktisch werk altijd staand. Als er iets gebeurt, dan kun je makkelijk
wegspringen (zet de kruk onder tafel).
• Werk netjes. Gebruik bij alle proefjes een beschermblad op de tafel. Voorkom
morsen van chemicaliën op boeken of meubels. Ruim gemorste chemicaliën
direct zelf op.
• Naast eten en drinken, is het gebruik van kauwgom verboden (zie voor reden
2.3.1).
• Voer geen proeven uit zonder toestemming. Je hebt geen ervaring met dit vak,
waardoor je nog niet de gevolgen kan weten. Dit geldt ook voor het spelen met
lucifers en/of gasbranders.
• De TOA-locaties zijn verboden gebied. Je hebt daar alleen toegang met speciale
toestemming.
• Zet branders, glaswerk e.d. nooit te dicht bij de rand van de tafel. Gebroken
glaswerk dient altijd direct te worden opgeruimd. Maak hiervan ook melding bij
de TOA.
• Laat de brander niet onnodig aan.
• Oneigenlijk gebruik van veiligheidsmiddelen (brillen, brandblusmiddelen, douche,
oogspoelflessen, etc.) is ten strengste verboden.
• Spelen met spuitflesjes, injectiespuiten, etc., is ten strengste verboden.
• Stoeien, rennen in het lab wordt niet getolereerd.
• Ruim op tijd alles op. Volg de aanwijzingen van de docent of TOA met betrekking
tot vuil glaswerk op en breng de overige spullen terug naar de plaats waar ze
vandaan komen. Volg de richtlijnen voor chemisch afval. Laat de practicumtafel
schoon achter. Je mag de ruimte niet verlaten als niet alles volgens de regels is
opgeruimd.
2.3.1 Kauwgom.
Naast eten en drinken in de klas mag je ook geen kauwgom gebruiken.
Kauwgom wordt in de praktijk overal weggeplakt. Dit is om hygiënische redenen
ongewenst.
Ook willen we met dit verbod voorkomen dat er kauwgom in de gas- en
waterkranen terecht komt, of in de elektriciteitsvoorziening!
Naast de schade die kan optreden aan meubilair kunnen er bovendien gevaarlijke
situaties optreden.

2.4 Regels voor chemisch afval.

Ook belangrijk zijn de richtlijnen die wij op school gebruiken om op een
verantwoordelijke manier om te gaan met het chemisch afval. Immers, de meeste
chemische stoffen zijn schadelijk voor het milieu.
Voor iedere groep stoffen zijn er richtlijnen. Sommige stoffen verzamelen wij in daarvoor
bestemde containers, andere worden weer ingenomen om ze te zuiveren en opnieuw te
kunnen gebruiken (recyclen).

5
Er zijn zelfs stoffen die niet in één vat bij elkaar gebracht mogen worden, omdat dit
anders gevaar kan opleveren.
Andere stoffen moeten weer eerst speciaal worden behandeld voordat ze kunnen
worden afgevoerd.
De aanwijzingen voor chemisch afval kan dus per les verschillen. Bij het opruimen zal je
worden verteld wat je met het afval moet doen. Als je toch twijfelt vraag dan aan je
docent of TOA wat je moet doen.

2.5 Waar bevinden zich de verschillende middelen.

• In- en uitgangen van de lokalen
• De brandblussers
• De blusdekens
• Brandslang
• Plaatsen waar stoffen en materialen staan
• TOA-locatie
• Nooduitgangen
• Nooddouches
• Oogdoucheflessen (niet aankomen indien niet nodig!)
• Veiligheidsbrillen
• Jassen
• Zuurkasten
• Wasbakken voor handen wassen
• EHBO kist

6
2.6 Pictogrammen.
Pictogrammen zijn eenvoudige tekeningen die een bepaalde boodschap weergeven.
De pictogrammen hebben een specifieke vorm en kleur, afhankelijk van het soort
gevaar of het soort hulpmiddel dat wordt uitgebeeld. Hieronder staan de
belangrijkste.

BRAND EN BRANDPREVENTIE
Voor brandblusmiddelen gebruikt men rechthoekige pictogrammen met de kleur
rood.

REDDINGSMIDDELEN EN -AANWIJZINGEN
Voor reddingsmiddelen en -aanwijzingen gebruikt men rechthoekige pictogrammen
met de kleur groen.

WAARSCHUWING
Bij mogelijk gevaar hoort een gele driehoek of rechthoek.

GEBOD:
Voor verplicht gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen worden ronde
pictogrammen met de kleur blauw gebruikt

VERBOD:
Als er iets verboden moet worden, gebruikt men net zoals in het verkeer een witte,
ronde pictogram met een rode rand, soms met een schuine rode balk er doorheen.

Op de volgende bladzijde staan 20 pictogrammen.

7
 1 2 3 4

5 6 7 8

9 10 11 12

13 14 15 16

17 18 19 20

1. Ontvlambare stof 11. Handen wassen

2. Roken en open vuur verboden 12. Radioactief

3. Veiligheidsbril verplicht 13. Irriterend, sensibiliserend of schadelijk

4. Giftige stof 14. Brandblusser

5. Oogdouche 15. Corrosieve stof

6. Niet met water blussen 16. Explosieve stof

7. Nooduitgang 17. Gassen onder druk

8. Verboden toegang 18. Oxiderende stof

9. Hoogspanning 19. Kankerverwekkend, mutageen

10. Nood douche 20. Schadelijk voor het aquatisch milieu

8
2 Veilig werken met de brander

2.1 ONDERDELEN VAN DE BRANDER

1. Bij het werken in het Lab worden veel proeven bij een gewone temperatuur
uitgevoerd. Dat is ongeveer 200 C.
Maar we kunnen ook proeven bij andere temperaturen laten verlopen.
Voor hoge temperaturen gebruiken we gasbranders. Daar moet je mee leren omgaan
om er straks veilig mee te kunnen werken.

2. PRAKTICUMOPDRACHT:
Nodig:
• een gasbrander
• een beschermblad voor op de tafel
• veiligheidsbril

Hiernaast zie je een doorsneetekening van

de brander. Behalve de gastoevoer hebben
de meeste branders ook één of meer
luchttoevoeropeningen. Ga na waar die
zitten en hoe je ze kunt instellen. Geef de
instellingen voor gas en lucht aan in je tekening.
LET OP: de schoorsteen van de brander kan heel erg
heet worden!

Aanzetten.
- Vraag leraar/TOA of hoofdkraan van de
Gasvoorziening aan staat en dat de gaskraan op tafel
dicht staat.
- Zet de luchtregelschijf in de hoogste stand, hiermee
Blokkeer je de zuurstoftoevoer. Dit zorgt voor een geelgekleurde vlam.
- Zet de gaskraan of gasregelschroef van de brander helemaal dicht (rechtsom draaien)
- Sluit de slang aan op de gaskraan op tafel.
- Zet de gaskraan op tafel open
- Steek een lucifer aan en houdt deze bovenaan de schoorsteen.
- Draai langzaam de gaskraan op de brander open (naar links) totdat de vlam zichtbaar
is.
- Doof de lucifer.
- Draai de gaskraan zover open totdat de vlam niet hoger wordt.
- Draai nu de luchtregelschroef naar beneden tot de gewenste stand. De vlam kleur
verandert van geel naar blauw.

9
 - Luister naar het geluid van de vlam: het ruisen gaat van onhoorbaar naar hard en is
een maat voor de temperatuur van de vlam.
- Het optimale punt om te verhitten is het topje van de kegel.
Uitzetten.

- Draai de luchtregelschroef helemaal naar boven. Je krijgt nu een gele vlam.

- LET OP: zet nu EERST de gaskraan op tafel dicht, zodat alle gas in de slang en brander
opbrandt.
- Draai nu de gaskraan op de brander dicht.
- Zet de brander weg. Laat eerst even afkoelen alvorens op te bergen.

3 Gebruik van een van de Laboratorium laptops.

De Lab laptops zijn speciaal bedoeld voor gebruik op het Lab of locaties waar Labgericht
werk wordt gedaan. Ze worden individueel aan leerlingen uitgereikt, nadat elke leerling
zichzelf heeft ingeschreven. Na gebruik wordt de laptop weer op zijn plaats opgeborgen
en zet de leerling een vinkje achter zijn naam.

10