▪ Od 1950r.

w skład senatu wchodzą dzieci monarchy, które ukończyły

18. rok życia
USTRÓJ KRÓLESTWA DANII

• Dania jest monarchią konstytucyjną (dynastia: boczna linia Oldenburgów)

• Król lub królowa (obecnie Małgorzata II) musi należeć do Kościoła Ewangelicko-
Luterańskiego
• Konstytucja z 1953r.
• Zasada primogenitury równorzędnej
• Państwo unitarne
• Władza wykonawcza należy do króla, ale wszystkie akty wydawane przez niego
wymagają kontrasygnaty ministra, który ponosi za nie odpowiedzialność
• Władza ustawodawcza należy do monarchy, natomiast realizowana jest poprzez
jednoizbowy parlament zwany Folketing
• Folketing
o Wybory powszechne
o Kadencja: 4 lata (przed jej upływem może zostać rozwiązany)
o Maks. 179 deputowanych (w tym po 2 z Grenlandii i Wysp Owczych – terytoria
posiadające szeroką autonomię)
o Władca (tak jak w Polsce w czasie stanu wojennego) może ustanawiać prawa
tylko w nagłych wypadkach i o charakterze tymczasowym (wtedy, gdy
parlament nie może się zebrać)
o Do obowiązków Folketingu należy także sprawowanie kontroli
nad rządem oraz administracją (m.in. powołuje ombudsmana, który ma za
zadanie kontroli przestrzegania prawa przez funkcjonariuszy państwowych)
o Parlament powołuje Rzecznika Praw Obywatelskich
• Rząd obraduje na dwojakiego rodzaju posiedzeniach – pod przewodnictwem króla
(Rada Państwowa) i bez przewodnictwa króla (Rada Ministrów)
• Premiera i ministrów mianuje i odwołuje król, ale powinni mieć zaufanie Folketingu
• Premier i jego ministrowie są odpowiedzialni politycznie przed parlamentem
USTRÓJ KRÓLESTWA HISZPANII

• Dziedziczna monarchia parlamentarna

• Konstytucja z 1978r.
• Państwo unitarne, zdecentralizowane o dużej autonomii części składowych
• Dzieli się na 17 regionów autonomicznych, w którym każdy ma własną konstytucję,
jednoizbowy parlament i rząd
• System parlamentarno-gabinetowy
• Na czele Królestwa Hiszpanii stoi wywodzący się z dynastii Burbonów król Filip VI
o Symbol jedności, trwałości państwa
o Nietykalny, nie ponosi jakiejkolwiek odpowiedzialności za swoje akty –
wszystkie wymagają kontrasygnaty odpowiedniego ministra
o Król Hiszpanii Jan Karol I abdykował w 2014 na rzecz syna Filipa VI
• Monarcha, mimo iż cieszy się ogromnym autorytetem w społeczeństwie (nawet wśród
komunistów) nie ma w swych rękach żadnej realnej władzy, choć przysługuje mu
prawo łaski, może też na wniosek premiera lub samego parlamentu rozwiązać każdą z
izb parlamentu oraz nie podpisać ustawy (nie skutkuje to jednak całkowitym wetem),
powołuje premiera (tego, którego wskazuje zwycięska partia; na wniosek premiera
powołuje członków rządu), jest naczelnym dowódcą sił zbrojnych
• Parlament Hiszpanii (Kortezy)
o Składa się z:
▪ Senatu (izba wyższa), który liczy 269 senatorów
• Wybory w części powszechne, w części (50 senatorów)
wybieranych przez zgromadzenia ustawodawcze regionów
autonomicznych
▪ Kongresu Deputowanych (izba niższa), który liczy 350 członków
• Wybory pięcioprzymiotnikowe (powszechne, równe,
bezpośrednie, tajne, proporcjonalne)
o Kadencja: 4 lata
o Bierne i czynne prawo wyborcze od 18 lat
• Dla zapobiegania częstym i długotrwałym kryzysom rządowym konstytucja Hiszpanii,
tak jak w Polsce, przewiduje konstruktywne wotum nieufności
USTRÓJ KRÓLESTWA NORWEGII

• Dziedziczna monarchia konstytucyjna

• Państwo unitarne
• Według konstytucji, król ma bardzo szeroką władzę
o Konstytucja Norwegii obowiązuje od 17 maja 1814 roku, z późniejszymi
zmianami
• Uprawnienia króla
o Wybiera Radę Państwa, w skład której wchodzi premier i co najmniej 7
członków
o Egzekwuje podatki
o Mianuje wszystkich urzędników cywilnych, kościelnych i wojskowych
o Jest naczelnym dowódcą sił lądowych i morskich
o Prawo weta zawieszającego w stosunku do ustaw przyjętych przez
parlament (parlament może je odrzucić)
o Prawo łaski
o Król to Harald V z dynastii Glücksburgów
• W rzeczywistości władza wykonawcza spoczywa jednak w rękach rządu, na
czele którego stoi premier; król posiada głównie funkcje reprezentacyjne
• Storting (jednoizbowy parlament)
o Władza ustawodawcza
o 169 deputowanych
o Składa się z dwóch wydziałów: Lagtingu (¼) i Odelstingu (¾)
 ▪ Dzieli się na nie na pierwszej sesji, ale nie mają one charakteru izb
parlamentarnych – po prostu obradują oddzielnie
o Kadencja: 4 lata
o Projekty ustaw wnoszone są do Odelstingu przez jego członków lub rząd
o Nie może być w żaden sposób rozwiązany przed upływem kadencji
USTRÓJ KRÓLESTWA NIDERLANDÓW

• Państwo unitarne
• Dziedziczna monarchia konstytucyjna ustanowiona na mocy konstytucji z 1814r.
o duża stabilność w porównaniu do innych państw europejskich
• 4 kraje: Niderlandy i 3 państwa na Karaibach
• Obecnie panującym monarchą jest król Wilhelm Aleksander, który zasiada na tronie
od 2013 roku po abdykacji matki (dynastia Oranje-Nassau)
o sprawuje oficjalnie władzę nad całym królestwem, ale na Karaibach
reprezentuje go gubernator
o pełni głównie rolę reprezentacyjną
o wszystkie jego akty wymagają kontrasygnaty właściwych ministrów, którzy
ponoszą za nie odpowiedzialność
• Król jest głową państwa dla całego Królestwa i każdego z krajów wchodzących w jego
skład np. holenderskie Karaiby
• Parlament (Stany Generalne)
o bikameralny
o bardzo zróżnicowana scena polityczna; zazwyczaj najwięcej demokratów
zdobywa chadecja, socjaliści i liberałowie
o lider partii zwycięskiej najczęściej zostaje premierem, wybiera członków rządu,
których musi zaaprobować król
o Izba Wyższa
▪ odpowiednik polskiego Senatu
▪ 75 członków wybieranych w wyborach bezpośrednich na 4-letnią
kadencję
o Izba Niższa
▪ odpowiednik polskiego Sejmu
▪ partie wchodząc do parlamentu najczęściej tworzą koalicję
▪ 150 członków, wybieranych w wyborach powszechnych, bezpośrednich
na 4-letnią kadencję
USTRÓJ KSIĘSTWA LIECHTENSTEINU

• Monarchia konstytucyjna, w której podmiotem władzy są razem książę i naród

• Pomimo formalnej niepodległości i niezależności, księstwo połączone jest
ze Szwajcarią unią celną, walutową i gospodarczą (od 1923 roku)
• Głową państwa, od 1989 roku jest książę Jan (Hans) Adam II z dynastii
Liechtenstein
• Tron dziedziczony jest wyłącznie w linii męskiej
 • Konstytucja z 1921r.
• Uprawnienia monarchy
o inicjatywa ustawodawcza
o prawo sankcji wobec ustaw – odmowa podpisania oznacza weto absolutne
o prawo rozwiązywania parlamentu, może to także uczynić naród w
drodze referendum
o książę może w każdej chwili odwołać rząd i powołać na jego miejsce nowy,
który, aby móc kontynuować swe prace, musi w ciągu 4 miesięcy uzyskać od
parlamentu wotum zaufania
o uważa się, że książę Liechtensteinu posiada obecnie najszerszy zakres władzy
państwowej pośród koronowanych głów Europy (nie licząc Watykanu);
sytuacja taka ma miejsce, odkąd w 2003 roku na drodze referendum przyjęto
poprawki do konstytucji wzmacniające pozycję księcia w państwie
• Władza ustawodawcza
o jednoizbowy parlament (Landtag)
o 25 deputowanych wyłanianych w wyborach powszechnych
o kadencja: 4 lata
o obowiązkowy udział w wyborach (przymus wyborczy)
▪ brak sankcji za niewzięcie udziału w wyborach
• Władza wykonawcza
o książę i powoływany przez niego 5-osbowy rząd
USTRÓJ WIELKIEGO KSIĘSTWA LUKSEMBURGA

• Wielkie Księstwo Luksemburga jest monarchią konstytucyjną, choć w konstytucji

widnieje zapis, iż system polityczny państwa to demokracja parlamentarna
• System parlamentarno-gabinetowy
• Władza zwierzchnia w Wielkim Księstwie należy do Narodu
• Wielki Książę musi należeć do dynastii Nassau, a jego osoba jest nienaruszalna
• Od 2000 roku Wielkim Księciem Luksemburga jest Henryk
• Uprawnienia monarchy
o podpisuje umowy międzynarodowe i traktaty
o posiada inicjatywę ustawodawczą
o otwiera każdą sesję parlamentu
o może zwołać nadzwyczajną sesje parlamentu
o może rozwiązać parlament i w ciągu 3 miesięcy zarządzić nowe wybory
o dowodzi siłami zbrojnymi
o wypowiada wojnę i zawiera pokój
o po upoważnieniu udzielonym mu przez parlament posiada także prawo łaski
o mianuje najważniejszych urzędników państwowych
o nadaje obywatelstwo
o wszelkie decyzje Wielkiego Księcia wymagają kontrasygnaty odpowiedniego
członka rządu (ministra)
• Parlament
 o unikameralna Izba Deputowanych
▪ 60 posłów
▪ kadencja: 5 lat
▪ wybory powszechne, bezpośrednie, proporcjonalne
▪ deputowani nie mogą być jednocześnie członkami rządu
▪ czynne prawo wyborcze: 18 lat
▪ bierne prawo wyborcze: 21 lat (tak jak w Polsce)
• Rząd
o min. 3 członków
o premierem zostaje lider zwycięskiej partii
o ministrowie powoływani przez Wielkiego Księcia na wniosek premiera
o rząd musi być zaakceptowany przez parlament za pomocą wotum zaufania i w
każdej chwili może być rozwiązany przez parlament za pomocą wotum
nieufności
USTRÓJ KSIĘSTWA MONAKO

• Monarchia konstytucyjna
• Konstytucja z 1911r.
• Książę jest samodzielnym władcą i głową państwa
• Jak dotychczas, wszyscy książęta Monako pochodzili z dynastii Grimaldi
• Od 2005r. księciem jest Albert II
• Uprawnienia księcia
o reprezentuje państwo w kontaktach międzynarodowych
o prawo łaski
o nadaje ordery i odznaczenia
o inicjatywa ustawodawcza
o Minister Stanu i rząd ponoszą przed nim odpowiedzialność
• Władza ustawodawcza
o Dzielona jest pomiędzy księciem i Radą Narodową (parlamentem)
o Władca wnosi projekty ustaw, a Rada przyjmuje je lub odrzuca w drodze
głosowania
• Władza wykonawcza
o Spoczywa niemal całkowicie w rękach księcia – Minister Stanu i Rada Rządowa
są bezpośrednio odpowiedzialni przed księciem za kierunek podejmowanych
działań
• Władza sądownicza
o Częściowo zależna od księcia – sądy wydają wyroki w jego imieniu
• Rada Rządowa
o Ciało wspierające księcia Monako w rządzeniu
o 6 członków
o Przewodniczącym Rady jest Minister Stanu, posiadający podobną pozycję jak
we Francji premier, będący tak naprawdę "pierwszym pomiędzy równymi"
• Rada Narodowa