2217

UCHWAA Nr XXXV/42/10 Rady Powiatu Elblskiego z dnia 17 wrzenia 2010 r. w sprawie aktualizacji Programu ochrony rodowiska, aktualizacji Planu gospodarki odpadami oraz uchwalenia Programu oczyszczania powiatu z azbestu. 2. Uchwala si aktualizacj Planu gospodarki odpadami dla Powiatu Elblskiego na lata 2010-2013 z perspektyw na lata 2014-2021, stanowic zacznik nr 2 do niniejszej uchway. 3. Uchwala si Program oczyszczania Powiatu Elblskiego z azbestu na lata 2010-2032, stanowicy zacznik nr 3 do niniejszej uchway. 4. Wykonanie uchway powierza si Zarzdowi Powiatu w Elblgu. 5. Uchwaa wchodzi w ycie po upywie 14 dnia od dnia ogoszenia w Dzienniku Urzdowym Wojewdztwa Warmisko-Mazurski. Wiceprzewodniczcy Rady Marek Zamojcin

Na podstawie art. 4 ust. 1 pkt 13 i art. 12 pkt 11 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorzdzie powiatowym (t.j. Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1592 z pn. zmianami), art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony rodowiska (t.j. Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z pn. zmianami) oraz art. 14 ust. 6 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (t.j. Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251 z pn. zmianami), w zwizku z Programem Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 20092032, przyjtego uchwa Rady Ministrw Nr 122/2009 z dnia 14 lipca 2009 r. Rada Powiatu w Elblgu uchwala, co nastpuje: 1. Uchwala si aktualizacj Programu ochrony rodowiska dla Powiatu Elblskiego na lata 2010-2013 z perspektyw na lata 2014-2017, stanowic zacznik nr 1 do niniejszej uchway.

Zacznik Nr 1 do uchway Nr XXXV/42/10 Rady Powiatu Elblskiego z dnia 17 wrzenia 2010 r.

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY RODOWISKA DLA POWIATU ELBLSKIEGO NA LATA 2010-2013 Z PERSPEKTYW NA LATA 2014-2017. Elblg 2010 r. SPIS TRECI 1 WPROWADZENIE 1.1 PODSTAWA OPRACOWANIA 1.2 CEL, ZAKRES I FUNKCJE PROGRAMU 1.3 METODYKA OPRACOWANIA PROGRAMU 2. PODSTAWOWE INFORMACJE CHARAKTERYZUJCE OBSZAR POWIATU ELBLSKIEGO 2.1 POOENIE GEOGRAFICZNE 2.2 UKSZTATOWANIE POWIERZCHNI, GEOMORFOLOGIA 2.3 SYTUACJA DEMOGRAFICZNA 2.4 KLIMAT 2.5. GOSPODARKA 2.5.1 GOSPODARKA ROLNA 2.5.2 TURYSTYKA 2.5.3 PRZEMYS 2.5.4 RYNEK PRACY 3 OCENA AKTUALNEGO STANU RODOWISKA POWIATU ELBLSKIEGO 3.1 ZASOBY WODNE 3.1.1 WODY POWIERZCHNIOWE 3.1.1.1 STAN AKTUALNY 3.1.1.2 ZAGROENIA 3.1.2 WODY PODZIEMNE 3.1.2.1 STAN AKTUALNY
GMINA GODKOWO GMINA GRONOWO

3.1.2.2 ZAGROENIA 3.2 POWIETRZE ATMOSFERYCZNE 3.2.1 STAN AKTUALNY 3.2.2 ZAGROENIA 3.3 POWIERZCHNIA ZIEMI 3.3.1 GLEBY 3.3.1.1 STAN AKTUALNY 3.3.1.2 ZAGROENIA 3.3.2 KOPALINY 3.3.2.1 ZAGROENIA 3.4 WALORY PRZYRODNICZE I KRAJOBRAZOWE 3.4.1 LASY 3.4.2 FORMY OCHRONY PRZYRODY 3.4.3 SIE NATURA 2000 3.4.4 ZAGROENIA OBSZARW CHRONIONYCH 3.5 INFRASTRUKTURA TECHNICZNA 3.5.1 GOSPODARKA WODNO-CIEKOWA

3.5.1.1 ZAOPATRZENIE W WOD 3.5.1.2 KANALIZACJA I OCZYSZCZALNIE CIEKW 3.5.2 ENERGETYKA 3.5.2.1 CIEPOWNICTWO
KOTOWNIA OLEJOWA CZCI BIUROWEJ ZAKADU ZAKAD ENERGETYKI CIEPLNEJ SP. Z O. O. WIECIE CIEPOWNIA W PASKU ZAKAD ENERGETYKI CIEPLNEJ SP. Z O. O. WIECIE CIEPOWNIA W PASKU

3.5.2.2 GAZOWNICTWO 3.5.2.3 ELEKTROENERGETYKA 3.5.3 GOSPODARKA ODPADAMI 3.5.4 HAAS 3.5.5 PROMIENIOWANIE ELEKTROMAGNETYCZNE 3.5.6 KOMUNIKACJA I TRANSPORT 4 ZRWNOWAONE WYKORZYSTANIE MATERIAW, WODY I ENERGII - WNIOSKI 4.1 RACJONALNE GOSPODAROWANIE WOD 4.2 WYKORZYSTANIE ENERGII 4.3 RACJONALNE WYKORZYSTANIE MATERIAW 5 NADZWYCZAJNE ZAGROENIA RODOWISKA 5.1 ZAGROENIA ANTROPOGENICZNE 5.1.1 GOSPODARKA KOMUNALNA 5.1.2 TRANSPORT I KOMUNIKACJA 5.1.3 DZIAALNO GOSPODARCZA 5.1.4 ROLNICTWO 5.1.5 POWANA AWARIA PRZEMYSOWA 5.1.6 BIOTECHNOLOGIA I ORGANIZMY ZMODYFIKOWANE GENETYCZNIE 5.2 ZAGROENIA NATURALNE 5.2.1 ZAGROENIE POWODZIOWE 5.2.2 ZAGROENIE POAROWE 5.2.3 ZAGROENIA EROZJ 6 EDUKACJA EKOLOGICZNA 7 ZARZDZANIE RODOWISKIEM I INSTRUMENTY OCHRONY 8 ZAOENIA WYJCIOWE PROGRAMU OCHRONY RODOWISKA 8.1 CELE I ZASADY POLITYKI EKOLOGICZNEJ PASTWA NA LATA 2009-2012 Z PERSPEKTYW DO ROKU 2016 8.2 ZAOENIA WYJCIOWE PROGRAMU OCHRONY RODOWISKA WOJEWDZTWA WARMISKO-MAZURSKIEGO NA LATA 2007-2010 Z UWZGLDNIENIEM PERSPEKTYWY NA LATA 2011-2014 9 USTALENIA PROGRAMU 9.1 PRIORYTETY I DZIAANIA EKOLOGICZNE 9.2 PROGRAM ZADANIOWY 10 WYTYCZNE DLA SAMORZDW 11 ZAMIERZENIA GMIN W ZAKRESIE OCHRONY RODOWISKA 12 UWARUNKOWANIA REALIZACYJNE PROGRAMU 12.1 UWARUNKOWANIA PRAWNE 12.2 UWARUNKOWANIA EKONOMICZNE 12.3 PLANOWANIE PRZESTRZENNE 12.4 UWARUNKOWANIA SPOECZNE 12.5 UWARUNKOWANIA ZWIZANE Z INTEGRACJ EUROPEJSK 13 REALIZACJA I MONITORING PROGRAMU 13.1 ORGANIZACJA ZARZDZANIA RODOWISKIEM 13.2 ZARZDZANIE PROGRAMEM OCHRONY RODOWISKA 13.3 MONITORING WDRAANIA PROGRAMU 13.3.1 WSKANIKI MONITOROWANIA EFEKTYWNOCI PROGRAMU SPIS TABEL TABELA NR 1 TABELA NR 2 TABELA NR 3 TABELA NR 4 TABELA NR 5 TABELA NR 6 TABELA NR 7 TABELA NR 8 TABELA NR 9 TABELA NR 10 TABELA NR 11 TABELA NR 12 TABELA NR 13 Jednostki administracyjne wchodzce w skad powiatu elblskiego Ilo mieszkacw w poszczeglnych gminach powiatu elblskiego Struktura uytkowania gruntw w powiecie elblskim Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze regon wg sektorw wasnociowych na terenie powiatu elblskiego Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze regon wg sekcji PKD na terenie powiatu elblskiego Charakterystyka wybranych jezior powiatu elblskiego Ocena jakoci wd rzek badanych w 2008 roku - WIO Olsztyn Ocena jakoci wd rzek w 2007 roku na terenie powiatu elblskiego Zestawienie podstawowych wartoci wskanikw eutrofizacji wd powiatu elblskiego badanych przez Delegatur w Elblgu w 2008 roku Ocena jakoci wd rzek przeznaczonych do bytowania ryb w warunkach naturalnych w 2008 roku Wykaz ciekw na terenie powiatu elblskiego Czynne ujcia wd podziemnych na terenie powiatu elblskiego Gwne czynniki zanieczyszczajce powietrze

TABELA NR 14 TABELA NR 15 TABELA NR 16 TABELA NR 17 TABELA NR 18 TABELA NR 19 TABELA NR 20 TABELA NR 21 TABELA NR 22 TABELA NR 23 TABELA NR 24 TABELA NR 25 TABELA NR 26 TABELA NR 27 TABELA NR 28 TABELA NR 29 TABELA NR 30 TABELA NR 31 TABELA NR 32 TABELA NR 33 TABELA NR 34 TABELA NR 35 TABELA NR 36 TABELA NR 37 TABELA NR 38 TABELA NR 39 TABELA NR 40

Emisja do powietrza podstawowych zanieczyszcze z terenu powiatu elblskiego w latach 2007-2009 Emisja zanieczyszcze gazowych z zakadw szczeglnie uciliwych [Mg/rok] Wyniki bada zanieczyszcze powietrza w strefie powiatu elblskiego-stacje automatyczne Wyniki bada zanieczyszcze powietrza w strefie powiatu elblskiego w 2008 roku - stacje sanitarnoepidemiologiczne Zestawienie zbiorcze danych dotyczcych powierzchni uytkw rolnych, lasw w poszczeglnych gminach powiatu elblskiego Odczyn i potrzeby wapnowania gleb uytkw rolnych badanych w latach 2005-2008 Zasobno gleb w przyswajalne formy makroelementw uytkw rolnych badanych w latach 2005-2008 (procentowy udzia) Zasoby geologiczne kopalin ze z eksploatowanych na podstawie koncesji wydanych przez starost elblskiego Powierzchnia gruntw lenych [ha] na terenie powiatu elblskiego Miejscowoci i powierzchnia o szczeglnych walorach przyrodniczych prawnie chroniona Rezerwaty przyrody w powiecie elblskim Pomniki przyrody na terenie powiatu elblskiego Wykaz uytkw ekologicznych na terenie powiatu elblskiego Wodocigi wedug gmin powiatu elblskiego Kanalizacja w powiecie elblskim Oczyszczalnie ciekw na terenie powiatu elblskiego Sposoby zagospodarowania komunalnych osadw ciekowych w powiecie elblskim w roku 2008 Wykaz kotowni na terenie powiatu elblskiego Wykaz eksploatowanych skadowisk odpadw komunalnych na terenie powiatu elblskiego w latach 2008-2009 Skala subiektywnej uciliwoci haasu komunikacyjnego Wyniki pomiarw PEM w 2008 roku na terenie powiatu elblskiego Drogi publiczne powiatowe i gminne w zalenoci od rodzaju nawierzchni Wykaz potencjalnych sprawcw powanej awarii z terenu powiatu elblskiego objtych programem monitoringowym (stan na koniec 2009 roku) Zadania inwestycyjne i pozainwestycyjne powiatu planowane do realizacji w latach 2010-2013 Nakady na rodki trwae suce ochronie rodowiska i gospodarce wodnej w roku 2008 [ty z] Wskaniki monitorowania programu Wykaz punktowych zanieczyszcze z obszaru powiatu elblskiego (stan na koniec 2008 roku) SPIS RYSUNKW

RYSUNEK NR 1 RYSUNEK NR 2 RYSUNEK NR 3 RYSUNEK NR 4 RYSUNEK NR 5 RYSUNEK NR 6 RYSUNEK NR 7 RYSUNEK NR 8 RYSUNEK NR 9 RYSUNEK NR 10 RYSUNEK NR 11 RYSUNEK NR 12 RYSUNEK NR 13 RYSUNEK NR 14 RYSUNEK NR 15 RYSUNEK NR 16 RYSUNEK NR 17

Powiat elblski na tle wojewdztwa warmisko-mazurskiego Mapa powiatu elblskiego z podziaem na gminy Trasy rowerowe na terenie wojewdztwa warmisko-mazurskiego Lokalizacja stanowisk pomiarowych na zalewie wilanym w trakcie bada w latach 2007-2008 Wstpna ocena stanu ekologicznego rzek i jezior badanych w roku 2008 na terenie wojewdztwa warmiskomazurskiego Mapa gwnych zbiornikw wd podziemnych (wg stanu CAG na marzec 2009 r.) Stacje automatyczne i manualne pomiarw zanieczyszcze powietrza Udzia gleb kwanych i bardzo kwanych w poszczeglnych powiatach wojewdztwa warmisko-mazurskiego Udzia gleb o bardzo niskiej i niskiej zawartoci fosforu Udzia gleb o bardzo niskiej i niskiej zawartoci magnezu Udzia gleb o niskiej i bardzo niskiej zawartoci potasu Obraz "zielonych puc polski" Natura 2000 - dyrektywa siedliskowa na terenie zielonych puc polski Natura 2000 - dyrektywa ptasia na terenie zielonych puc polski Natura 2000 w wojewdztwie warmisko-mazurskim Ukad komunikacyjny w wojewdztwie warmisko-mazurskim Schemat zarzdzania programem ochrony rodowiska SPIS WYKRESW

WYKRES NR 1 WYKRES NR 2 WYKRES NR 3 WYKRES NR 4 WYKRES NR 5 WYKRES NR 6 WYKRES NR 7 WYKRES NR 8 WYKRES NR 9 WYKRES NR 10 WYKRES NR 11 WYKRES NR 12

Powierzchnia poszczeglnych gmin powiatu elblskiego [ha] Udzia ekonomicznych grup wieku w ludnoci powiatu elblskiego Udzia procentowy ludnoci w poszczeglnych gminach powiatu elblskiego Podzia ludnoci na wiejsk i miejsk w powiecie elblskim Procentowy udzia gruntw w powiecie elblskim Struktura uytkowania terenw w powiecie elblskim Procentowy udzia poszczeglnych gmin w powierzchni uytkw rolnych powiatu elblskiego [%] Struktura uytkowania gruntw w gminach powiatu elblskiego [ha] Powierzchnia gruntw lenych [ha] na terenie powiatu elblskiego Procentowy udzia lesistoci poszczeglnych gmin powiatu elblskiego Sposb gospodarowania osadami ciekowymi wytworzonymi w roku 2008 na terenie powiatu elblskiego Ilo odpadw komunalnych wytworzonych na obszarze powiatu elblskiego w 2008 roku

1. WPROWADZENIE 1.1 Podstawa opracowania Program ochrony rodowiska ma za zadanie pomc w rozwizywaniu istniejcych problemw, a take przeciwdziaa zagroeniom, ktre mog pojawi si w przyszoci. Program ochrony rodowiska dla powiatu elblskiego na lata 2010-2013 jest zarwno dugoterminowym planem strategicznym do roku 2017 jak te planem wdroeniowym na lata 2010-2013. Jest te aktualizacj i kontynuacj dotychczasowego Programu ochrony rodowiska dla powiatu elblskiego na lata 20042007 z perspektyw na lata 2008-2011. W myl art. 17 Ustawy - Prawo ochrony rodowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (jednolity tekst z 2008r. Dz. U. Nr 25, poz. 150 ze zm.) niniejszy program ochrony rodowiska zosta opracowany zgodnie z polityk ekologiczn pastwa. Wdroenie programu umoliwi osignicie celw zaoonych w tej polityce oraz realizacj zasad, a take stworzenie i funkcjonowanie na analizowanym obszarze zintegrowanego zespou instalacji i urzdze sucych ochronie rodowiska naturalnego, speniajcego wymagania okrelone w przepisach o ochronie rodowiska. Prawo ochrony rodowiska, okrela w art. 14 ust. 2, i polityk ekologiczn przyjmuje si na cztery lata i przewiduje si w niej dziaania w perspektywie obejmujcej kolejne cztery lata. Program ochrony rodowiska dla powiatu elblskiego o na lata 2010-2013 zawiera cele i zadania krtkookresowe do 2013 oraz cele dugookresowe do 2017 r. Ocena i weryfikacja realizacji zada Programu dokonywana bdzie zgodnie z wymogami ustawy co 2 lata od przyjcia dokumentu, stwarzajc moliwoci weryfikacji i aktualizacji dokumentu. Wykaz aktw prawnych zgodnie, z ktrymi sporzdzono niniejsze opracowanie zosta umieszczony w ZACZNIKU NR 2. Opracowanie niniejszego powiatowego programu ochrony rodowiska wynika z art. 17 Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony rodowiska: Organ wykonawczy powiatu (tj. Zarzd Powiatu) w celu realizacji polityki ekologicznej pastwa sporzdza powiatowy program ochrony rodowiska uwzgldniajc wymagania art. 14 ww. ustawy, tj.: na podstawie aktualnego stanu rodowiska okrela w szczeglnoci: cele ekologiczne, priorytety ekologiczne, poziomy celw dugoterminowych, rodzaj i harmonogram dziaa proekologicznych, rodki niezbdne do osignicia celw, w tym mechanizmy prawno-ekonomiczne i rodki finansowe. 1.2 Cel, zakres i funkcje Programu Gwnym celem Programu ochrony rodowiska dla powiatu elblskiego na lata 2010-2013, zwanego dalej Programem, jest okrelenie polityki zrwnowaonego rozwoju powiatu elblskiego, ktra ma by realizacj Polityki Ekologicznej Pastwa na lata 2009-2012 z perspektyw na lata 2013-2016 oraz Programu Ochrony rodowiska Wojewdztwa Warmisko-Mazurskiego na lata 2007-2010 z uwzgldnieniem perspektywy na lata 2011-2014 na obszarze powiatu. Dokument w peni

odzwierciedla tendencje europejskiej polityki ekologicznej, ktrej gwne cele to: - zasada zrwnowaonego rozwoju, - zasada rwnego dostpu do rodowiska postrzegana w kategoriach: - sprawiedliwoci midzypokoleniowej, - sprawiedliwoci midzyregionalnej i midzygrupowej, - rwnowaenia szans midzy czowiekiem i przyrod, - zasada przezornoci, - zasada uspoecznienia i subsydiarnoci, - zasada prewencji, - zasada zanieczyszczajcy paci, - zasada skutecznoci efektywnoci ekologicznej i 1 ekonomicznej. Program uwzgldnia uwarunkowania zewntrzne i wewntrzne, w tym ekologiczne, przestrzenne, spoeczne i ekonomiczne uwarunkowania rozwoju powiatu, okrela priorytetowe dziaania ekologiczne oraz harmonogram zada ekologicznych. Poniej przedstawiony jest take dokadny opis uwarunkowa realizacyjnych dokumentu, jego wdroenie, ewaluacja i monitoring. Gwne funkcje Programu ochrony rodowiska dla powiatu elblskiego na lata 2010-2013 to: realizacja polityki ekologicznej pastwa na terenie powiatu elblskiego, strategiczne zarzdzanie regionem w zakresie ochrony rodowiska i gospodarki odpadami, wdraanie zasady zrwnowaonego rozwoju, przekazanie informacji na temat zasobw rodowiska przyrodniczego oraz stanu poszczeglnych komponentw rodowiska, przedstawienie problemw i zagroe ekologicznych, proponujc sposoby ich rozwizania w okrelonym czasie, pomoc przy planowaniu wydatkowania rodkw finansowych, a take podstawa do ubiegania si o rodki finansowe z funduszy krajowych i zagranicznych, organizacja systemu informacji o stanie rodowiska i dziaaniach zmierzajcych do jego poprawy. Program obejmuje nastpujce zagadnienia merytoryczne: ochron rodowiska przyrodniczego, gospodark len, gospodark wodn, ochron rodowiska przed zanieczyszczeniami, sprawy bezpieczestwa ekologicznego, ksztatowania wiadomoci ekologicznej, propagowania proekologicznych form dziaalnoci gospodarczej. 1.3 Metodyka opracowania Programu W zwizku z tym, e istnieje cisa zaleno pomidzy stanem rodowiska, jakoci jego poszczeglnych komponentw i rozwojem gospodarczym regionu, w programie zaprezentowano: podejcie sektorowe, w odniesieniu do analizy aktualnego stanu rodowiska oraz monitorowania jego przyszych zmian,

_________
1

Zgodnie z Konstytucj RP oraz z Traktatem o Wsplnocie Europejskiej

podejcie integralne, dotyczce okrelenia dziaa niezbdnych do realizacji w dziedzinie ochrony rodowiska, zwizanych z gwnymi kierunkami rozwoju powiatu. Niniejszy Powiatowy Program Ochrony rodowiska uwzgldnia: zaoenia, kierunki rozwoju, zadania oraz inne dane wynikajce, m.in. z opracowa, tj.: sprawozda z realizacji PGO, uchwalonego powiatowego programu ochrony rodowiska, planw rozwoju lokalnego, wieloletnich planw inwestycyjnych, a take obowizujce przepisy prawne, dotyczce ochrony rodowiska i racjonalnego wykorzystania zasobw naturalnych. Ponadto przy sporzdzaniu niniejszego dokumentu uwzgldnione zostay: Wytyczne sporzdzania programw ochrony rodowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym, Polityka Ekologiczna Pastwa na lata 2009-2012 z perspektyw do roku 2016, program wykonawczy do Polityki Ekologicznej Pastwa na lata 2009-2012 z perspektyw do 2016 roku, Program Ochrony rodowiska Wojewdztwa WarmiskoMazurskiego na lata 2007-2010 z uwzgldnieniem perspektywy na lata 2011-2014, Raport o Stanie rodowiska Wojewdztwa Warmisko-Mazurskiego w 2008 r.- WIO, informacje zawarte w ankietach wypenionych przez jednostki samorzdu terytorialnego, dane statystyczne z Gwnego Urzdu Statystycznego, Wojewdzkiego Inspektoratu Ochrony rodowiska, Pastwowej Stray Poarnej i Pastwowego Instytutu Geologicznego. W oparciu o przeprowadzon analiz aktualnego stanu rodowiska dokonano: okrelenia rodowiska zewntrznego scharakteryzowano uwarunkowania realizacyjne Programu w zakresie rozwiza prawnoinstytucjonalnych oraz rde finansowania zewntrznego, zdefiniowano priorytety ochrony rodowiska, skonkretyzowano priorytety poprzez sformuowanie listy zada, opracowano system monitorowania Programu. 2. PODSTAWOWE INFORMACJE CHARAKTERYZUJCE OBSZAR POWIATU ELBLSKIEGO 2.1 Pooenie geograficzne

RYSUNEK NR 2 Mapa powiatu elblskiego z podziaem na gminy.

rdo: http://pl.wikipedia.org

Powiat elblski ley w zachodniej czci wojewdztwa warmisko-mazurskiego i graniczy z szecioma powiatami: od pnocy z braniewskim (57,0 km), od wschodu z lidzbarskim (22,5 km), od poudnia z ostrdzkim (41,0 km) i iawskim wojewdztwa warmiskomazurskiego oraz od zachodu z malborskim (52,5 km) i nowodworskim (54,0 km) wojewdztwa pomorskiego, a w czci pnocno - zachodniej umowna granica powiatw przebiega przez Zalew Wilany (35,0 km). Geograficznie powiat elblski obejmuje cz Zalewu Wilanego, uaw Wilanych, Wysoczyzny Elblskiej, Rwniny Warmiskiej i Pojezierza Iawskiego. Powiat elblski podzielony jest na 9 jednostek administracyjnych, w tym 3 o charakterze miejskowiejskim: Mynary, Pask, Tolkmicko i 6 o charakterze wiejskim: Elblg, Godkowo, Gronowo Elblskie, Markusy, Milejewo i Rychliki, 168 soectw i 259 miejscowoci wiejskich. TABELA NR 1 Jednostki administracyjne wchodzce w skad powiatu elblskiego
Lp. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Gmina Rodzaj Powierzchnia MiejscoSoectwa [km2] woci 192,0 24 36 167,0 22 33 89,0 110,0 96,0 158,0 264,0 132,0 208,0 1 416 14 18 13 19 37 12 9 168 19 21 13 26 68 27 19 262

Elblg wiejska Godkowo wiejska Gronowo wiejska Elblskie Markusy wiejska Milejewo wiejska Mynary wiejsko-miejska Pask wiejsko-miejska Rychliki wiejska Tolkmicko wiejsko-miejska Powiat elblski ogem

rdo: Opracowanie wasne na podstawie danych z www.stat.gov.pl 2008 r.

RYSUNEK NR 1 Powiat elblski na tle wojewdztwa warmisko-mazurskiego.

rdo: http://pl.wikipedia.org

- z powiatem braniewskim, a od poudnia - z gmin Pask. Gmina miejsko-wiejska Pask - jest pooona w poudniowej czci powiatu, od zachodu graniczy z gminami: Rychliki i Elblg, od pnocy - z gminami: Milejewo i Mynary, od wschodu z gmin Godkowo i od poudnia z powiatem ostrdzkim. Gmina wiejska Rychliki - ley w poudniowej czci powiatu. Od wschodu ssiaduje z gmin Pask od pnocy z gminami: Markusy i Elblg, od zachodu - z powiatem malborskim, od poudnia - z gminami powiatu ostrdzkiego i malborskiego. Gmina miejsko-wiejska Tolkmicko - stanowi pnocn cz powiatu elblskiego. Od pnocnego zachodu i pnocy gmina graniczy z Zalewem Wilanym, od wschodu - z powiatem braniewskim, od poudnia z gminami: Milejewo i Elblg oraz grodzkim powiatem elblskim. 2.2 Uksztatowanie powierzchni, geomorfologia Charakterystyczn cech krajobrazu powiatu elblskiego jest jego due zrnicowanie, wynikajce z pooenia w obrbie dwch jednostek fizjograficznych wyszego rzdu. Zdecydowanie wiksza cz powiatu pooona jest we wschodniej czci podprowincji Pobrzey Poudniowobatyckich, natomiast niewielki, poudniowy jego fragment znajduje si w pnocnej czci Pojezierza Iawskiego (Kondracki, 2000). Pojezierze Iawskie jest symetrycznym odpowiednikiem Pojezierza Wschodniopomorskiego, od ktrego oddziela go dolina Dolnej Wisy. Podziau Pojezierza Iawskiego na jednostki fizjograficzne niszego rzdu, zwane mezoregionami nie przeprowadzono. Podzia na mezoregiony przeprowadzono natomiast dla wschodniej czci podprowincji Pobrzey Poudniowobatyckich, w obrbie ktrej ley wiksza cz powiatu elblskiego. Najbardziej wyrniajcym si morfologicznie mezoregionem jest Wysoczyzna Elblska (Wzniesienie Elblskie), zajmujca centraln i pnocn cz powiatu. Drugim, kontrastowo rnym mezoregionem s uawy Wilane, a w zasadzie ich wschodnia cz, noszca nazw uaw Elblskich (od granicy rzeki Nogat na wschd), stanowice zachodni i poudniowo-zachodni cz obszaru powiatu. Trzecim mezoregionem jest tzw. Rwnina Warmiska, zajmujca obniony fragment wysoczyzny morenowej pomidzy Wysoczyzn Elblsk i pnocn czci Pojezierza Iawskiego. Omawiana cz Rwniny Warmiskiej stanowi poudniowo-wschodni fragment powiatu elblskiego. Najmniejszym obszarowo mezoregionem jest wski pas wybrzea Zalewu Wilanego, przylegajcy od strony pnocnej do Wysoczyzny Elblskiej, noszcy nazw Wybrzea Staropruskiego. Wysoczyzna Elblska obejmuje 450 km falistej kpy wysoczyznowej, przekraczajcej w rejonie elewacji wysokoci 190 m n.p.m.. Opada ona stromymi stokami ku pnocy w kierunku Zalewu Wilanemu i ku zachodowi w kierunku uaw Wilanych; ku poudniowi w kierunku Rwniny Warmiskiej ten skon jest znacznie agodniejszy. Znaczna wysoko wzgldna wysoczyzny przyczynia si do powstania w strefie zboczowokrawdziowej gbokich rozci erozyjnych.
2

WYKRES NR 1 Powierzchnia poszczeglnych powiatu elblskiego [ha].

gmin

rdo: Opracowanie wasne na podstawie danych z www.stat.gov.pl 2008 r.

Gmina wiejska Elblg - ley w rodkowo zachodniej czci powiatu elblskiego. Od pnocy graniczy z miastem Elblg gmin Tolkmicko i gmin Milejewo, od wschodu z gmin Pask, od poudnia z gminami: Rychliki i Markusy a od zachodu z gmin Gronowo Elblskie i powiatem nowodworskim. Gmina zajmuje obszary wok miasta Elblga. Pooona jest na nizinie uawskiej oraz malowniczych terenach Wysoczyzny Elblskiej. Gmina wiejska Godkowo - jest najdalej wysunit w kierunku wschodnim gmin powiatu elblskiego. Od zachodu graniczy z gmin Pask, od pnocy z powiatem braniewskim, od wschodu z powiatem lidzbarskim, a od poudnia z powiatem ostrdzkim. Gmina pooona jest na Rwninie Warmiskiej i Pojezierzu Iawskim. Gmina wiejska Gronowo Elblskie - ley w zachodniej czci powiatu elblskiego. Zachodnia granica gminy przebiega wzdu Nogatu, od pnocy graniczy ona z gmin Elblg, od wschodu z gmin Markusy, a od poudnia z powiatem malborskim. Gmina wiejska Markusy - ley w poudniowo zachodniej czci powiatu elblskiego. Od pnocy i wschodu gmina graniczy z gmin Elblg, od poudniowego wschodu - z gmin Rychliki, a od poudnia i poudniowego zachodu - z gminami powiatu malborskiego. Gmina wiejska Milejewo - znajduje si w pnocnej czci powiatu, od pnocy graniczy z gmin Tolkmicko, od wschodu - z gmin Mynary, od poudnia z gminami: Pask i Elblg, a od zachodu - z powiatem grodzkim elblskim. Gmina miejsko-wiejska Mynary - ley we wschodniej czci powiatu elblskiego. Od zachodu gmina graniczy z gminami: Milejewo i Tolkmicko, od pnocy i wschodu

uawy Wilane reprezentowane w granicach powiatu przez uawy Elblskie s nisko pooon rwnin deltow Wisy, utworzon w wyniku akumulacji namuw rzecznych. Rwnina Warmiska pooona jest na wschd i poudniowy-wschd od Wysoczyzny Elblskiej, wok rzeki Baudy i rzeki Paski (dolny odcinek). Stanowi j obniony fragment wysoczyzny morenowej. Powierzchnia rwniny pochyla si agodnie od 60-70 m w czci poudniowej do 20 m w czci pnocnej. W granicach powiatu elblskiego wystpuje tylko poudniowy, najwyszy fragment Rwniny Warmiskiej. Wybrzee Staropruskie jest nisko pooon rwnin akumulacji rzecznej i brzegowej, cignc si wzdu Zalewu Wilanego, od Fromborka ku pnocnemuwschodowi. Powiat elblski pooony jest na zapleczu strefy maksymalnego zasigu fazy pomorskiej zlodowace pnocnopolskich, reprezentowanej na poudnie od obszaru powiatu przez cig morenowy Prabuty-Morg. Strefa zasigu ldolodu fazy pomorskiej wyznacza najmodsz krain polodowcow o rzebie modoglacjalnej, odznaczajc si duymi deniwelacjami terenu. Na powierzchni wystpuj formy rzeby pochodzenia lodowcowego, wodnolodowcowego, rzecznego, jeziornego, lokalnie pochodzenia rolinnego (rwniny torfowe). Formy pochodzenia lodowcowego tworz gwnie wysoczyzn morenow falist, w obrbie Wzniesienia Elblskiego. Znaczna cz obszaru wysoczyznowego pooona jest na wysokoci 140-190 m. Wysoczyzna morenowa falista od pnocy, wschodu i zachodu jest ograniczona dugimi stokami porozcinanymi wieloma dolinami erozyjnymi, parowami i jarami, ktrych gbokoci osigaj kilkadziesit m. Przykadem tego rozdolinienia jest pnocno-wschodni skon Wzniesienia Elblskiego, objty granicami Parku Krajobrazowego Wzniesienia Elblskie. Powstanie rzeby wysoczyzny morenowej falistej jest zwizane z nierwnomiern akumulacj lodowcow oraz z bardzo zrnicowan budow wewntrzn Wzniesienia Elblskiego. W obrbie obszaru wysoczyzny morenowej falistej wystpuj te wzgrza morenowe (do 30 m wysokoci), najczciej spitrzone (moreny wycinicia) w okolicy Prchnika, Jagodnika, Majewa, Milejewa. W zachodniej czci Wzniesienia Elblskiego w rejonie Pagrkw, oraz na wschd od Jagodnika, wystpuj kilkunastometrowe pagrki moren martwego lodu lub pagrki kemw. Wschodni cz Wysoczyzny Elblskiej wycieaj pokrywy wodnolodowcowych piaskw sandrowych. Powstay one w czasie odpywu wd sprzed czoa wycofujcego si ldolodu fazy pomorskiej. Na pnocnywschd od Godkowa wystpuje fragment wikszej rwniny zastoiskowej (tzw. zastoisko pasckie), zwizanej rwnie z recesj ldolodu fazy pomorskiej. Rwnina Warmiska reprezentuje spokojniejsz odmian rzeby wysoczyznowej, tzw. typu paskiego (np. okolice Mynar). Jest ona zbudowana z ilastych glin zwaowych, okrelanych jako gliny limnoglacjalne, powstaych w czasie recesji ostatniego zlodowacenia (Rabek, 1998).

Formy pochodzenia rzecznego reprezentuj gwnie rwniny deltowe, pooone we wschodniej czci powiatu elblskiego, na obszarze uaw Elblskich. Znaczna cz uaw Elblskich stanowi tereny depresyjne. Jest to zupenie paska powierzchnia zbudowana z mad mulistoilastych, rzadziej z materiau drobno-piaszczystego. W grupie form pochodzenia rzecznego naley rwnie wymieni doliny rzeczne, m.in. dolin rzeki Wskiej, przecinajcej rwnolenikowo gmin Pask i wpadajcej do Jeziora Druno oraz dolin rzeki Narusy, spywajcej z Wysoczyzny Elblskiej do Zalewu Wilanego w rejonie Fromborka. Dna tych rzek wycieaj muki, piaski i wiry rzeczne. Do form pochodzenia jeziornego naley zaliczy rwniny jeziorne rozwinite wok tzw. Zatoki Elblskiej, a take wok Jeziora Druno. S to przede wszystkim obszary, ktre wczeniej objte byy zasigiem Zalewu Wilanego, a obecnie s wynurzone (Makowska, 1991). W wikszych obnieniach powierzchni wysoczyznowej w wyniku akumulacji biogenicznej, doszo do utworzenia rwnin torfowych. Najwiksza taka rwnina wystpuje na pnoc od Mynar, koo miejscowoci Nowe Saduki, a take na granicy powiatw elblskiego i braniewskiego, pomidzy miejscowoci Osiek i Sobity. 2.3 Sytuacja demograficzna W powiecie elblskim zameldowanych na dzie 31 XII 2008 roku (ostatnie dane) wg GUS byo 56 957 osb w tym 28 223 mczyzn oraz 28 734 kobiet. Ludno w wieku przedprodukcyjnym to stanowi ok. 23% ogu ludnoci powiatu elblskiego. Ludno w wieku produkcyjnym stanowi 64 % ogu ludnoci powiatu. W wieku poprodukcyjnym znajduje si ok. 13 % ludnoci powiatu. Graficznym obrazem tej sytuacji jest poniszy wykres.

WYKRES NR 2 Udzia ekonomicznych grup wieku w ludnoci powiatu elblskiego.

rdo: Opracowanie wasne na podstawie danych z www.stat.gov.pl stan na 31 XII 2008 r.(ostatnie dostpne dane)

TABELA NR 2 Ilo mieszkacw w poszczeglnych gminach powiatu elblskiego

Jednostka administracyjna Elblg- gmina wiejska Godkowo- gmina wiejska Gronowo Elblskie- gmina wiejska Markusy- gmina wiejska Milejewo- gmina wiejska Mynary- gmina miejsko- wiejska Pask- gmina miejsko- wiejska Rychliki- gmina wiejska Tolkmicko - gmina miejsko-wiejska Razem: rdo: Opracowanie wasne na www.stat.gov.pl stan na 31 XII 2008 r. Ilo mieszkacw 6 590 3 333 4 982 4 175 3 079 4 611 19 399 4 084 6 704 56 957 podstawie danych

Dokonujc podziau w powiecie elblskim na ludno wiejsk i miejsk zauwaamy, e ludno miejska stanowi ok. 29% ludnoci powiatu elblskiego, natomiast ludno wiejska to ok. 71 % ludnoci powiatu. Przyrost ludnoci nastpuje gwnie w drodze przyrostu naturalnego, ksztatujcego si pozytywnie na poziomie ok. 111 osb rocznie. W ostatnich latach obserwuje si niewielki wzrost przyrostu naturalnego. Poziom liczby urodze nieznacznie przewysza poziom umieralnoci, co w duej mierze ma wpyw na rozmiary przyrostu naturalnego. Wspczynnik dzietnoci wci nieznacznie wzrasta. Czynnikiem demograficznym, ktry z pewnoci wpywa na niski poziom dzietnoci kobiet, jest coraz mniejsza liczba zawieranych maestw. 2.4 Klimat Obszar powiatu ziemskiego charakteryzuje si klimatem morskim (uawy) i kontynentalnym (Wysoczyzna Elblska). rednie opady roczne wahaj si od 500 mm na uawach, do 700 mm na Wysoczynie Elblskiej. Najpogodniejszym miesicem jest czerwiec, najwiksze zachmurzenie wystpuje w listopadzie. rednia roczna temperatura wynosi 8C. Najczciej wiej wiatry z kierunku zachodniego, przechodzcego w pnocny i pnocno-zachodni, powodujce tzw. "cofk", a tym samym zagroenie powodziowe. Zrnicowanie klimatyczne zalene jest od uksztatowania powierzchni. Generalnie tereny nizinne s pod wypywem klimatu morskiego, natomiast cz Wysoczyzny Elblskiej - pod wypywem powietrza kontynentalnego. Klimat wysoczyzny w stosunku do obszaru uaw odznacza si znacznie wikszymi i bardziej kontynentalnymi amplitudami temperatur. Wiksze s opady atmosferyczne, duszy czas zalegania pokrywy nienej oraz krtszy czas wegetacji. Czas zalegania pokrywy nienej na obszarach wysoczyznowych wynosi okoo 70-80 dni w roku. Okres wegetacyjny trwa 205 do 210 dni. rednie sumy roczne parowania terenowego obliczone metod Konstantinow na caym obszarze powiatu wynosz okoo 480-500 mm. W powiecie elblskim warunki bioklimatyczne terenw uawskich, zagbie terenowych i stokw pnocnych s niekorzystne. Warunki klimatyczne dla rolnictwa s rednio korzystne. 2.5 Gospodarka 2.5.1 Gospodarka rolna Powiat elblski jest terenem typowo rolniczym, produkcja rolna obejmuje zasadniczo uprawy zb, (pszenicy, jczmienia i pszenyta) oraz rzepaku i burakw cukrowych. W zwizku z tym wikszo zakadw to przedsibiorstwa rolne oraz zwizane z produkcj roln. Uytki rolne zajmuj wiksz cz powierzchni powiatu, w tym grunty orne prawie 50 %. Duo jest take k i pastwisk. Ich udzia siga 9 %. Lesisto powiatu wynosi aktualnie ok. 19 %, jest to warto znacznie nisza od redniej krajowej.

WYKRES NR 3 Udzia procentowy ludnoci w poszczeglnych gminach powiatu elblskiego.

rdo: Opracowanie wasne na podstawie danych z www.stat.gov.pl stan na 31 XII 2008 r.

WYKRES NR 4 Podzia ludnoci na wiejsk i miejsk w powiecie elblskim.

rdo: Opracowanie wasne na podstawie danych z www.stat.gov.pl stan na 31 XII 2008 r.

Potencja rolnictwa i przetwrstwa rolno-spoywczego nie jest w peni wykorzystywany. rednie waone plony zb ogem z ostatnich 10 lat wynosz 32,5 q z ha. Utrudnienia wynikajce ze specyficznych warunkw naturalnych i stosowane z przyczyn ekonomicznych uproszczenia w technologii uprawy roli i rolin oraz

gospodarce podozmianowej, powoduj niekontrolowane ubytki prchnicy, wzrost zachwaszczenia chwastami uciliwymi, znaczne wystpowanie chorb i szkodnikw zwaszcza w zboach, strczkowych i okopowych. Pogowie zwierzt na przestrzeni wielolecia ulegao systematycznemu spadkowi. Stan pogowia w granicach obecnego powiatu elblskiego wg wynikw Powszechnego Spisu Rolnego 2005 roku wynosi odpowiednio: bydo 29.137 szt., w tym krowy - 13.457 szt., trzoda chlewna 24.591 szt., w tym lochy 2.927 szt., konie ogem 1.028 szt., owce - 640 szt., drb - 90.530 szt. W chowie byda dominuje rasa nizinno-czarno-biaa z dolewem ponad 50 % krwi byda odmiany holsztysko - fryzyjskiej. W chowie trzody chlewnej uytkowana jest gwnie rasa polska biaa zwisoucha i wielka biaa polska. Prowadzone s krzywki towarowe pietrain i linii niemieckiej 990 i 890. TABELA NR 3 struktura uytkowania powiecie elblskim gruntw w

Urzdzenia melioracyjne na uytkach rolnych Okoo 65 % uytkw rolnych wykazuje odpowiednie uwilgotnienie, 10 % ma okresowe nadmiary wody, 5 % wykazuje czsto dugotrwae nadmiary wody. Uytki o okresowych niedoborach wody zajmuj 15 %, a stale za suche 5 % powierzchni UR. Zoony system urzdze melioracyjnych funkcjonuje na uawach Elblskich, ktre w granicach powiatu zajmuj obszar 31.733 ha. Jest to obszar chroniony waami przeciwpowodziowymi i odwadniany mechanicznie za pomoc stacji pomp. rednia dugo roww na 1 ha wynosi 111 mb. Stan ewidencyjny urzdze melioracyjnych uaw Elblskich obejmuje 131,6 km rzek, 400,4 km kanaw, 354,9 km waw, 312,5 km waw strzeonych, 56 stacji 3 pomp, ktrych wydajno wynosi 49,5 m /sek, 415 budowli, 3.516,6 km roww szczegowych. Stan techniczny urzdze melioracyjnych podstawowych na uawach ocenia si jako dostateczny. Na terenach zagroonych powodzi, urzdzenia melioracyjne wymagaj staej konserwacji i waciwej eksploatacji, a pokrycie rodkw finansowych na ten cel w ostatnich latach wynosio od 86 % w 1996 roku do 52 % w 1999 roku. Z braku rodkw rezygnowano z odmule, okosze, nawoenia i podsiewu traw na waach przeciwpowodziowych. Stan urzdze melioracyjnych szczegowych jest niedostateczny. Zaniedbania sigaj kilkunastu lat: w najkorzystniejszych latach 1983-88 odmulano ok. 15 % roww. 2.5.2 Turystyka Turystyka jest prnie rozwijajc si gazi w powiecie elblskim, wiadczy o tym fakt, i z roku na rok zwiksza si liczba atrakcji dla osb przyjedajcych i majcych ch zwiedzenia terenw powiatu elblskiego. Obszar Powiatu Elblskiego jest idealnym miejscem na uprawianie turystyki aktywnej. Wyznaczone szlaki piesze, rowerowe i wodne prowadz przez malownicze tereny. Zachowane dziedzictwo kulturowe, bogata historia, unikatowe stanowiska archeologiczne, dobre dogodne pooenie i skomunikowanie oraz wybitne walory krajobrazowe z zachowanymi naturalnymi krajobrazami, znaczny odsetek lasw i wd powierzchniowych stanowi dobre warunki do rozwoju wszystkich form wypoczynku i lecznictwa klimatycznego oraz rekreacji. Wybitne walory przyrodnicze i kulturowe wyznaczaj temu obszarowi, jako jedn z podstawowych funkcji - turystyk. Na trenie powiatu znajduj si atrakcyjne szlaki wodne oraz piesze. S to: Szlaki piesze odcinek Pieszego Europejskiego Szlaku Dalekobienego (Atlantyk-Warmia). W granicach Polski trasa jego wiedzie wzdu brzegu morskiego do Krynicy Morskiej, Elblga, Fromborka, Braniewa. Szlak Kopernikowski (EL-06-C) czerwony biegncy przez miejscowoci, w ktrych przebywa Mikoaj Kopernik obejmuje m.in. Elblg, Suchacz, Kadyny, Tolkmicko, Frombork, Pogrodzie i Milejewo. Szlak pieszy (niebieski), tzw. Szlak witego Wojciecha prowadzi z Elblga do witego Gaju - miejsca kultu religijnego. W miejscowoci wity Gaj (gm. Rychliki) znajduje si prawdopodobne miejsce mierci w. Wojciecha.

Powierzchnia uytkw rolnych [ha] powierzchnia grunty sady ki uytkw orne rolnych 87 207 60 203 668 11 066

lasy i Pastwi- grunty lene [ha] ska 15 270 26 191

pozostae grunty i nieuytki [ha] 29 657

rdo: www.stat.gov.pl - rolnictwo 2005 r. ostatnie dane.

WYKRES NR 5 Procentowy udzia gruntw w powiecie elblskim.

rdo: opracowanie wasne na podstawie danych z tabeli nr 3.

Rolnictwo stanowi jeden z najwaniejszych dziaw gospodarki powiatu elblskiego. Wysoka pozycja rolnictwa wynika z uksztatowania powierzchni, korzystnych warunkw glebowych. Rolnictwo jest rdem odpadw niebezpiecznych (pozostaoci po niektrych rodkach ochrony rolin) oraz zanieczyszcze obszarowych, bdcych gwnym zagroeniem dla jakoci wd powierzchniowych. Istotnym zagroeniem dla rodowiska s te fermy trzody chlewnej i fermy hodowli drobiu (niektre z nich maj obowizek posiadania pozwole zintegrowanych). Przestrzenna ekspansja intensywnego rolnictwa prowadzi do przyrodniczego zuboenia rolniczej przestrzeni produkcyjnej. Niedostosowanie intensywnoci i form rolnictwa do warunkw przyrodniczych produkcji rolnej, skutkuje aktywizacj erozji wodnej i wietrznej oraz zanieczyszczeniem wd gruntowych.

Szlaki rowerowe Dalekobieny Szlak Rowerowy R-1 w powiecie elblskim zaczyna si w okolicach witego Gaju i prowadzi do Elblga przez Stare Dolno, Winiewo, Tropy, Raczki Elblskie i dalej przez Krasy Las, cze, Kadyny, Tolkmicko, Frombork i Braniewo do Gronowa. Trasa rowerowa umownym Szlakiem mennonitw biegncym od Elblga przez Jegownik - Fiszewo - Stare Pole - Krzyanowo - Kawki - Rozgart - Markusy - Balewo - Krzewsk - Jurandowi - Jezioro - urawiec - Tropy i dalej do Elblga, ktrego niewtpliw atrakcj turystyczn s obiekty kultury mennonickiej i harmonijny krajobraz uaw cakowicie pochodzenia antropogenicznego.

- Wsie: Raczki Elblskie na uawach i Kadyny na Wysoczynie Elblskiej, - Park Krajobrazowy Wysoczyzna Elblska, - Park Ekologiczny im. Stanisawa Pankalli w Pasku, - Db im. Jana Bayskiego we wsi Kadyny (gmina Tolkmicko), - Sosna pospolita Gruba Kaka (gmina Mynary), - Gotycki Ratusz i Brama Kamienna w Pasku, - Ukady urbanistyczne starego miasta w Mynarach, Pasku i Tolkmicku, - Zabytkowa letnia rezydencja krlewska w Kadynach, - Unikalne stanowiska archeologiczne z licznymi grodziskami (w gminach: Elblg, Rychliki i Tolkmicko), - Zespoy dworskie wraz z otoczeniem, w tym: - dwr w Dawidach i dwr w Bielicy, - zesp paacowo-parkowy w Janowie Pomorskim (gmina Elblg), - zesp paacowo-parkowy w Kwitajnach (gmina Pask), - paac z parkiem w Powodowie (gmina Rychliki), - zesp dworsko-parkowy w Pooninach (gmina Tolkmicko), - Liczne zabytkowe kocioy, kaplice i cmentarze (Pask, Tolkmicko, Tropy Elblskie), - Ukad ruralistyczny Tropw Elblskich, - Domy podcieniowe we wsi cze (gmina Tolkmicko), - Wie wity Gaj (gmina Rychliki)- domniemane miejsce mierci w. Wojciecha (sanktuarium, droga krzyowa). 2.5.3 Przemys Powiat Elblski naley do rednio uprzemysowionych. Dziaaj tu podmioty gospodarcze o charakterze handlowym, usugowym i wytwrczym. W wikszoci s to podmioty mae i rednie. Rolnictwo jest gwn baz gospodarcz i spoeczn gmin wchodzcych w skad powiatu. Na terenie powiatu elblskiego przewaaj jednostki gospodarcze nalece do sektora prywatnego liczba ich na przestrzeni ostatnich dwch lat w niewielkim stopniu wzrosa, co moemy zaobserwowa w ponisze tabeli. TABELA NR 4 Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON wg sektorw wasnociowych na terenie powiatu elblskiego.
Liczba Liczba jednostek jednostek gospodarczych gospodarczych rok 2007 rok 2008 Ogem 3 318 3 395 Sektor publiczny podmioty gospodarki narodowej 187 162 ogem pastwowe i samorzdowe jednostki 112 113 prawa budetowego ogem spki handlowe 5 5 pastwowe i samorzdowe jednostki prawa budetowego, gospodarstwa 1 1 pomocnicze Sektor Prywatny podmioty gospodarki narodowej 3 131 3 233 ogem osoby fizyczne prowadzce 2 466 2 532 dziaalno gospodarcz spki handlowe 177 174 spki handlowe z udziaem kapitau 42 41 zagranicznego spdzielnie 52 50 stowarzyszenia i organizacje 152 167 spoeczne Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON wg sektorw wasnociowych

RYSUNEK NR 3 Trasy rowerowe na terenie wojewdztwa warmisko-mazurskiego

rdo: www.wmbpp.type.pl/download/trasa_rowerowa_PORPW.pps

Szlaki wodne Tor wodny Kanau Elblskiego z Elblga do Ostrdy i na rzece Elblg i Zalewie Wilanym do Krynicy Morskiej i Fromborka. Rozwj turystyki i rekreacji, zwaszcza niekontrolowany, skutkuje dzikim zagospodarowaniem obszarw cennych przyrodniczo oraz zagroeniem rodowiska, wynikajcym z braku lub niewaciwego funkcjonowania infrastruktury technicznej (np. systemu kanalizacji i oczyszczania ciekw, odbioru odpadw, niskiej emisji zanieczyszcze powietrza, itp.) oraz duej liczby turystw (w tym zmotoryzowanych). Baza gastronomiczna dostpna w cigu caego roku na terenie powiatu elblskiego jest do skromna i stanowi j ok. 11 restauracji, 3 bary i kompleks gastronomiczno - wypoczynkowy. W okresie letnim obserwuje si rozwj maej gastronomii, zwaszcza nad Zalewem Wilanym i przy trasach komunikacyjnych o natonym ruchu. Dobr baz wypoczynkow zapewnia rwnie 20 gospodarstw agroturystycznych. Najwiksze atrakcje turystyczne powiatu elblskiego to: - Zalew Wilany, - Rezerwat Jeziora Druno, - Zesp pochylni Kanau Elblskiego, - uawy jako zesp dziedzictwa kulturowego,

rdo:www.stat.gov.pl, ostatnie dane z lat 2007-2008.

Analizujc ilo jednostek gospodarczych pod wzgldem podziau wg sekcji PKD widzimy, i dominujcym dziaem gospodarki powiatu jest sekcja G handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdw samochodowych, motocykli oraz artykuw uytku osobistego i domowego i, nastpnie w sekcji D przetwrstwo przemysowe. TABELA NR 5 Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze Regon wg sekcji PKD na terenie powiatu elblskiego.
Liczba Liczba Podmioty gospodarki narodowej jednostek jednostek zarejestrowane w rejestrze REGON gospodarczych gospodarczych wg sekcji PKD rok 2007 rok 2008 Sekcja Rolnictwo, owiectwo i 246 253 A lenictwo Sekcja Rybactwo 22 23 B Sekcja Grnictwo 2 4 C Sekcja Przetwrstwo przemysowe 452 459 D Wytwarzanie i Sekcja zaopatrywanie w energi 13 14 E elektryczn, gaz, wod Sekcja Budownictwo 285 326 F Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdw Sekcja samochodowych, motocykli 898 889 G oraz artykuw uytku osobistego i domowego Sekcja Hotele i restauracje 102 100 H Sekcja Transport, gospodarka 199 192 I magazynowa i czno Sekcja Porednictwo finansowe 75 79 J Obsuga nieruchomoci, Sekcja wynajem i usugi zwizane z 394 388 K prowadzeniem dziaalnoci gospodarczej Administracja publiczna i obrona narodowa; Sekcja obowizkowe 74 73 L ubezpieczenie spoeczne i powszechne ubezpieczenie zdrowotne Sekcja Edukacja 104 105 M Sekcja Ochrona zdrowia i pomoc 194 210 N spoeczna Dziaalno usugowa Sekcja komunalna, spoeczna i 258 280 O indywidualna, pozostaa

Przemys i energetyka zawodowa s rdem zagroe dla rodowiska w zwizku z emisj zanieczyszcze do powietrza, odprowadzaniem ciekw, wytwarzaniem odpadw, degradacj powierzchni ziemi, zuywaniem zasobw naturalnych, emisj haasu i awariami przemysowymi. Powstawanie szkd w rodowisku wie si take z wydobywaniem kopalin, co powoduje powstawanie wyrobisk, had odpadw przerbczych i zoowych, zaburzenie stosunkw wodnych, zanieczyszczenie powietrza, osiadanie gruntu. 3. OCENA AKTUALNEGO STANU RODOWISKA POWIATU ELBLSKIEGO 3.1 Zasoby wodne 3.1.1 Wody powierzchniowe 3.1.1.1 Stan aktualny Wody caego obszaru powiatu elblskiego odprowadzane s do Zalewu Wilanego, przez rozbudowany system rzek: Elblg i Baudy lub bezporednio do Zalewu. uawy Elblskie maj bardzo bogaty i skomplikowany ukad hydrograficzny. Od uaw Wielkich na zachodzie oddziela je rzeka Nogat. W obrbie systemu wodnomelioracyjnego uaw Elblskich wystpuj trzy podstawowe ukady polderowe odwadniajce: Basen jeziora Druno Obszar Nogatu i rzeki Elblg Obszar Fiszewki i Kanau Jagielloskiego Wody z terenu Basenu jeziora Druno odprowadzane s z polderw do obwaowanych ciekw rzeki: Tyny, Dzierzgo, Wskiej, nastpnie do jeziora, z ktrego rzek Elblg odprowadzane s do Zalewu Wilanego. Jezioro Druno i rzeka Elblg s obwaowane na caej dugoci. Poziom wody w jeziorze i w rzece zaley od dopyww ze zlewni i stanw wody w Zalewie. Cay ten obszar odwadniany jest przez 63 przepompownie. Cz zachodnia uaw Elblskich zwizana jest z systemem Kanau Jagielloskiego i Fiszewki. Fiszewka jest lewostronnym dopywem rzeki Elblg. Wody z tego ukadu przepompowywane s bezporednio lub porednio do rzeki Elblg. Z pnocnej czci uaw Elblskich woda odprowadzana jest do Nogatu oraz bezporednio do Zalewu Wilanego. Zalew Wilany o powierzchni w granicach Polski 2 328 km , jest odbiornikiem wd z caych Prawobrzenych uaw i Wyniesie Elblskich. Akwen jest pytki (rednia gboko wynosi 2,7 m, a maksymalna - 4,4 m), odcity od Zatoki Gdaskiej mierzej. Zalew Wilany poczony jest z Zatok poprzez Cienin Pilawsk, pooon w jego w rosyjskiej czci. Zasilany jest od pnocy wlewami morskimi, a od poudnia szeregiem niewielkich rzek i ciekw, spywajcych z uaw i Wysoczyzny Elblskiej. Zasolenie zalewu jest zmienne w granicach 0,85-3,34 %. Na okres trzech miesicy zimowych Zalew Wilany pokrywa ld, ktrego grubo moe przekracza 50 cm. Latem temperatura wd zalena jest od temperatury o powietrza, nasonecznienia i moe przekracza 20 C. Poziom wd Zalewu ulega znacznym wahaniom, ktre zale od poziomu wd poudniowego Batyku oraz od wiatrw wiejcych w rejonie Zalewu, co powoduje napyw lub odpyw wd z zalewu. Maksymalna amplituda tych waha na stacji pomiarowej w Nowym Batorowie wyniosa 337 cm. Silne wiatry powoduj powstanie wysokiej i

Lp.

1 2 3 4 5 6

8 9 10

11

12

13 14 15

rdo: Opracowanie wasne na podstawie danych z www.stat.gov.pl ostatnie dane na 31 XII 2008 r.

2.5.4 Rynek pracy W powiecie elblskim najwiksza ilo osb zatrudnionych (wg stanu na dzie 31.12.2008 r. - ostatnie dostpne dane) bya w sektorze przemysowym 4 482 osoby (oglnie pracujcych cznie z rolnictwem indywidualnym jest 12 843 osb). W rozbiciu na poszczeglne sektory ekonomiczne sytuacja przedstawia si nastpujco: sektor przemysowy - 4 482osb; sektor rolniczy - 4 460 osb; sektor usugowy - 3 901 osb usugi nierynkowe - 2 058 osb. usugi rynkowe - 1 843 osb;

stromej fali, co powoduje podnoszenie i przemieszczanie si materiau dennego. Dla eglugi na Zalewie utrzymywane s oznakowane nawigacyjne tory wodne i porty. Jezioro Druno - jest najwikszym jeziorem w powiecie elblskim, o powierzchni wraz z obszarami 2 bagiennymi, w granicach waw - 29 km . Teren przylegy do jeziora jest w caoci depresyjny i wszystkie cieki wpywajce do Druna pyn w waach wstecznych. Powierzchnia zwierciada wody wynosi 1790,1 ha, gboko rednia 2,25 m, a maksymalna 3,0 m. Charakter jeziora jest specyficzny, z lustrem wody wyniesionym do 2 m ponad teren depresyjny otaczajcy jezioro. Na wahania stanw wody w jeziorze, dochodzce do okoo 1,0 m, wpywa wahanie stanw wody Zalewu Wilanego oraz dopyw wd rzecznych. Napywowi wd z Zalewu towarzyszy wzrost zasolenia. Jezioro Korsu znajduje si na Pojezierzu Iawskim, w gminie Rychliki. Ten niewielki zbiornik, typu rynnowego, pooony jest w dorzeczu rzeki Dzierzgo - Elblg. Powierzchnia zwierciada wody wynosi 21,9 ha. Gboko maksymalna 14,0 m, a gboko rednia 7,3 m. Brzegi jeziora s urozmaicone, od stromych i wysokich, do zupenie paskich i podmokych. Jezioro podlega silnej presji rekreacyjnej. TABELA NR 6 Charakterystyka powiatu elblskiego
Nazwa jeziora Druno Korsu Okonie Zimnochy Objto [tys. m3] Dorzecze Elblg Dzierzgo- Elblg Wska - Elblg Wska - Elblg Rok bada Powiat elblski elblski elblski elblski

pomiarw wybranych elementw biologicznych, fizykochemicznych (wspierajcych elementy biologiczne) oraz wskanikw zanieczyszcze syntetycznych i niesyntetycznych stan ekologiczny wyznaczono jako umiarkowany. Na podstawie analizy wartoci granicznych wybranych chemicznych wskanikw wd stan chemiczny okrelono jako dobry (aden z badanych parametrw nie przekroczy wartoci granicznych chemicznych wskanikw jakoci wd). Rzeka NogatPLRW2000056999- ppk Kpa Dolna- 2,9 km- Monitoring diagnostyczny. Cieplicwka jest ujciowym ramieniem Nogatu, o dugoci 7,5 km. Rzeka o niewielkim przepywie i nieznacznej gbokoci, silnie zarasta. Dno rzeki jest mocno zamulone. Przy silnych wiatrach z sektora pnocnego nastpuj wlewy sonych wd z Zalewu. Zlewni rzeki stanowi teren pooony pomidzy waami powodziowymi. Przylegy obszar jest depresyjny, odwadniany sztucznie poprzez stacje pomp do rzeki Nogat i Elblg lub do Zalewu. DORZECZE RZEKI ELBLG Rzeka Elblg jest rzek I-rzdu. Za grny bieg rzeki uwaana jest rzeka Dzierzgo. Odcinek dolny, waciwa rzeka Elblg, od wypywu z jeziora Druno do ujcia do Zalewu ma dugo 14,5 km. Rzeka Elblg jest ciekiem nizinnym silnie zeutrofizowanym, o minimalnym spadku. W ujciowym odcinku, w wyniku silnych wiatrw pnocnych, moe wystpowa wlewanie si sonych wd Zalewu do rzeki lub podpitrzanie odpywu wd do Zalewu. Na wodach rzeki znajduje si Port Morski w Elblgu. Woda z rzeki pobierana jest do celw technologicznych przez zakady przemysowe miasta Elblga. W okresach suszy woda z rzeki moe by wykorzystywana do nawadniania uawskich obszarw rolniczych, za pomoc systemu melioracyjnego. Badania jakoci wd w 2008r. rzeki Elblg przeprowadzono w jednym punkcie pomiarowokontrolnym w przekroju Nowakowo 2,5 (gm. Elblg, pow. elblski) na ujciowym odcinku Nogatu. Na podstawie bada wybranych elementw biologicznych, fizykochemicznych (wspierajcych elementy biologiczne) oraz wskanikw zanieczyszcze syntetycznych i niesyntetycznych stan ekologiczny wyznaczono jako umiarkowany. Na podstawie analizy wartoci granicznych wybranych chemicznych wskanikw wd stan chemiczny okrelono jako dobry (aden z badanych parametrw nie przekroczy wartoci granicznych chemicznych wskanikw jakoci wd). Rzeka Elblg PLRW200005499- ppk Nowakowo- 2,9 km- Monitoring diagnostyczny. Do gwnych ciekw lecych w dorzeczu rzeki zaliczamy rzeki: Babica, Kumiela, Burzanka, Elszka, Wska i Srebrny Potok, Kana Elblski, Brzenica, Dzierzgo, Tina oraz Kana Jagielloski. Kana Jagielloski o dugoci 5,5 km, czy rzek Elblg z Nogatem. Zlewnia Kanau wczona jest do dorzecza rzeki Elblg. Kierunek przepywu wody w Kanale zaley od stanu wd na rzece Elblg i Nogat. Bardzo czsto wody kanau stagnuj lub s jednoczenie zasilane z rzeki Elblg i z Nogatu. Do kanau odprowadzany jest nadmiar wd z polderw. Kana Jagielloski jest szlakiem eglugowym. W okresach suszy woda z kanau wykorzystywana jest do nawadniania terenw rolniczych.

wybranych

jezior

Powierzchnia Gboko [ha] max. [m] 1446,0 3,0 21,9 14,0 33,3 5,0 23,1 5,7 Kategoria przydatnoci p. kat. p. kat.. II III III

Klasa czystoci 1997 NON 17352,0 2003 III 1595,0 2001 NON 826,9 1994 NON 697,9 1994 III rdo: raport WIO w Olsztynie

Gwnymi rzekami na terenie powiatu elblskiego, w czci uaw Elblskich, s rzeki: Elblg i Nogat, wraz z dopywami. Rzeki uawskie to rzeki typowo nizinne, o niekorzystnych cechach hydrologicznych: minimalny spadek, leniwy przepyw, a czasem jego brak, wynikiem czego jest postpujca eutrofizacja, powodujca zakwity oraz zarastanie dna i brzegw. Nogat jest skanalizowan odnog Wisy i rzek graniczn powiatu elblskiego. Nogat z jego dopywem Cieplicwk i rzek Elblg czy Kana Jagielloski. Przepyw wody Nogatu uzaleniony jest od dopywu wd Wisy i jest regulowany sztucznie. Nogat jest rzek nizinn o minimalnym spadku, leniwym przepywie. Wody rzeki podlegaj silnej eutrofizacji, powodujcej zakwity i zarastanie dna i brzegw. Ujciowy odcinek Nogatu znajduje si pod wpywem sonawych wd Zalewu Wilanego. Silne wiatry pnocne i pnocno-zachodnie powoduj cofk. Badania jakoci wd w 2008r. zostay przeprowadzone w przekroju Kpa Dolna 2,9 (gm. Elblg, pow. elblski) na ujciowym odcinku Nogatu. Na podstawie wynikw

Kana na caej dugoci ujty jest w way przeciwpowodziowe. Obszar pooony po obu jego brzegach jest depresyjny. W ramach monitoringu operacyjnego w 2008 r. przeprowadzono badania jakoci wd w jednym punkcie: Kana Jagielloski- PLRW200005269 - ppk Bielnik - 5,4 km. Na podstawie oceny wybranych elementw biologicznych i fizykochemicznych, stan ekologiczny okrelono jako umiarkowany. Babica jest rzek II rzdu, prawobrzenym dopywem rzeki Elblg, o dugoci 9,5 km. rda jej znajduj si na obszarze lenym Wysoczyzny Elblskiej, na wysokoci 148,8 m n.p.m. Cech charakterystyczn rzeki s jej due spadki. W strefie przykrawdziowej pynie w gbokiej dolinie erozyjnej, o charakterze wwozu, gdzie deniwelacje dochodz do 40 m. Kumiela zwana potocznie Dzikusk - prawobrzeny dopyw Elblga, jest rzek II rzdu o dugoci 18 km. Wypywa z jeziora Starego, pooonego na wysokoci 172,6 m n.p.m. i przepywa przez zbiornik zaporowy, Jezioro Goplenica. Dolny odcinek rzeki jest skanalizowany. Od rde a do zabudowy miejskiej Elblga Kumiela pynie przez obszar leny. Srebrny Potok jest lewobrzenym dopywem Kumieli, o dugoci 10,3 km. Pocztek bierze z jeziora Milejewo o charakterze zaporowym, pooonego na wysokoci 178,7 m n.p.m. Srebrny Potok pynie w gbokiej dolinie erozyjnej przez las komunalny Baantarnia. Pynie przez obszar o zrnicowanej rzebie i malowniczym krajobrazie. W korycie potoku spotykamy du ilo ogromnych gazw narzutowych tworzcych kaskady i bystrza. Deniwelacje przekraczaj 50 m. Rzeka Fiszewka jest lewobrzenym dopywem rzeki Elblg o dugoci 32 km. Na dugich odcinkach, podobnie jak Tina, wykorzystuje stare odnogi Nogatu. Jest obustronnie obwaowana, prawie na caej dugoci. Suy do odprowadzenia wd z terenw depresyjnych. Rzeka pynie przez obszar chroniony o nazwie Fiszewka. Przewaajca cz obszaru przez ktry pynie Fiszewka jest sztucznie odwadniany, za pomoc ponad dwudziestu pomp. Rzeka Tina i Kana Tina s starymi ramionami Nogatu, o dugoci 34 km uchodzcymi do rzeki Elblg. Swj pocztek bierze w przykrawdziowej strefie Pojezierza Iawskiego, a nastpnie odprowadza wody w obwaowaniu, z terenw depresyjnych uaw. Jedynie grna Tina i jej prawe dopywy s ciekami naturalnymi. W dolnym biegu rzeka rozgazia si i cz wd odpywa do jeziora Druno. Tina jest rzek typowo nizinn, o niekorzystnych cechach hydrologicznych: minimalny spadek, leniwy przepyw, a czasem jego brak, wynikiem czego jest postpujca eutrofizacja, powodujca zakwity oraz zarastanie dna i brzegw. Burzanka jest rzek II rzdu o dugoci 13,8 km, uchodzc do jeziora Druno. Wypywa z przykrawdziowej strefy Wysoczyzny Elblskiej, z okolic miejscowoci Wilkowo, na wysokoci okoo 150,0 m n.p.m. Rzeka pynie w gbokiej malowniczej dolinie poronitej lasem, o deniwelacjach dochodzcych do 30 m. Zlewnia Burzanki jest obszarem rolniczo-lenym, gsto porozcinanym dolinami erozyjnymi.

Elszka jest rzek II rzdu, o dugoci 17 km, dopywem jeziora Druno. Wypywa z pogranicza Wysoczyzny Elblskiej i Rwniny Warmiskiej, na wysokoci 80 m n.p.m. Dolny odcinek rzeki jest skanalizowany i obwaowany. Zlewnia Elszki jest obszarem typowo rolniczym. Kowalewka jest rzek II rzdu, o dugoci 22 km, uchodzc do jeziora Druno. W grnym i rodkowym odcinku pynie w gbokiej dolinie erozyjnej Wysoczyzny Elblskiej i charakteryzuje si duym spadkiem, krtoci biegu; posiada liczne dopywy. Natomiast w dolnym biegu przepywa przez uawy, a odcinek ten jest skanalizowany, wyrwnany i obwaowany, z uwagi na moliwo zalania obszarw ssiadujcych z korytem rzeki wezbranej wskutek ulewnych deszczy lub szybkiego topnienia niegw, jak rwnie napywu wd z jeziora Druno. Rzeka Wska jest rzek II-rzdu, o dugoci 45,2 km, wpywa do jeziora Druno. Ma cechy rzeki wyynnej i nizinnej. redni spadek rzeki wynosi 4,4 a przepyw przy ujciu 23 m3/s. Wypywa z przykrawdziowej czci pojezierza Iawskiego, na zachd od wsi Gudniki. W grnym odcinku przepywa przez kilka zbiornikw zaporowych (jeziora Okonie i Zimnochy). rodkowy odcinek Wskiej, lecy w obrbie Rwniny Warmiskiej, charakteryzuje si gbok (30 m) dolin, wypenion madami i piaskami rzecznymi. Poniej Paska Wska wpywa na uawy i jest obwaowana ze wzgldu na zagroenie powodziowe. Saa jest rzek III rzdu, lewobrzenym dopywem Wskiej, o dugoci 25,2 km. Na caej dugoci pynie w gbokiej dolinie erozyjnej, licznie porozcinanej bocznymi dolinami. Dolina Say w przewaajcej czci jest zalesiona, a jej gboko przekracza 30 m. Sirwa jest rzek III rzdu, lewobrzenym dopywem Wskiej, o dugoci 13 km. Dolina rzeki, o gbokoci do 20 m, na znacznej dugoci jest zalesiona. Sirwa wypywa z okolic Zielonki Pasckiej na wysokoci 140 m n.p.m. i pod Paskiem uchodzi do Wskiej. Marwicka Mynwka jest dopywem jeziora Druno, rzek II rzdu o dugoci 15,7 km. Wypywa z przykrawdziowej strefy Pojezierza Iawskiego, na wysokoci okoo 120 m n.p.m., na obszarze wyynnym pynie w zalesionej dolinie erozyjnej, o gbokoci okoo 20 m. W dolnym odcinku rzeka przepywa przez obszary depresyjne i posiada way przeciwpowodziowe. Kana Elblski jest kanaem sztucznym czcym jezioro Druno i jezioro Drwckie, wytyczonym w korycie rzeki Klepy. Kana jest eglowny, a ze wzgldu na walory krajobrazowe, turystyczne i rozwizania techniczne unikatowy w skali europejskiej. Dugo jego wynosi 62,5 km, z odgazieniami 159 km. Brzenica jest dopywem jeziora Druno, rzek II rzdu o dugoci 23,7 km. Wypywa ona z Pojezierza Iawskiego na wysokoci 120 m n.p.m. Na obszarze wysoczyznowym dolina rzeki (o gbokoci 20 m) jest znacznie zalesiona. Przepywa przez tereny depresyjne uaw i na tym odcinku pynie w waach przeciwpowodziowych. Rzeka Dzierzgo o dugoci 54,2 km, bierze swj pocztek na Pojezierzu Iawskim, na zachd od

miejscowoci Kadzie, a na terenie powiatu elblskiego wpada do jeziora Druno. Odcinek wysoczyznowy jest krty, o szybkim przepywie i do duych spadkach. Wpadajc na uawy wyrwnuje swj bieg, zmniejsza prdko przepywu, na terenie powiatu jest rzek o charakterze nizinnym, pync w waach przeciwpowodziowych. Przy ujciu do jeziora przepyw 3 redni wynosi okoo 2,5 m /s. DORZECZE RZEKI BAUDY Rzeka Bauda jest najwiksz rzek wypywajc z Wysoczyzny Elblskiej, a jej dugo wynosi 59 km. Rzeka bierze pocztek w okolicach Milejewa, u podna Gry Malanej na wysokoci 197,0 m n.p.m., najwyej pooonego miejsca Wyniesie Elblskich. W rodkowym biegu przepywa przez rwnin Warmisk i uchodzi do Zalewu w okolicy Fromborka. Koryto Baudy i jej dopyww charakteryzuje si duymi spadkami. Rzeka i jej dopywy pyn w gbokich jarach powstaych na skutek erozji dennej wypenionych torfami. Jedynie na odcinku ujciowym Bauda ma charakter rzeki nizinnej. Na terenie miasta Mynary przez spitrzenie rzeki Baudy bdzie w przyszoci utworzony zbiornik o powierzchni 35,8 ha, o znaczeniu rekreacyjnym i retencyjno-przeciwpowodziowym. Dzikwka (Wieprza) jest rzek II rzdu, prawobrzenym dopywem Baudy. Wypywa z rozlegego torfowiska na wysokoci okoo 50 m n.p.m., w okolicach wsi Karwiny (poza powiatem elblskim). Gardyna jest rzek II rzdu, prawobrzenym dopywem Baudy. Jej rda znajduj si w strefie krawdziowej Wysoczyzny Elblskiej, w okolicy miejscowoci Sobity (poza obszarem powiatu elblskiego). Potok Krty jest rzek II rzdu, prawobrzenym dopywem Baudy, o dugoci 14,7 km i powierzchni zlewni 2 26,5 km . rda rzeki znajduj si na wysoczynie Elblskiej, w okolicach Kamiennika Wielkiego, na wysokoci 150 m n.p.m. W dolnym biegu rzeka pynie w gbokiej dolinie erozyjnej o gbokoci dochodzcej do 20 m. Lisi Parw jest rzek II rzdu, lewobrzenym dopywem Baudy. Jej rda znajduj si w okolicach wsi Ogrodniki, w centralnej czci Wysoczyzny Elblskiej, na wysokoci 165 m n.p.m. W strefie krawdziowej Wysoczyzny Lisi Parw pynie w gbokiej i stromej dolinie erozyjnej, gdzie deniwelacje dochodz do 50 m. Okrzejka jest rzek II rzdu, lewobrzenym dopywem Baudy. rda Okrzejki znajduj si w centralnej, najwyszej czci Wysoczyzny Elblskiej, w okolicach wsi Majewo na wysokoci 160 m n.p.m. Dorzecze Okrzejki, pomimo niewielkiej dugoci rzeki, posiada rozgaziony ukad hydrograficzny. Rzeki i strumienie, spywajce z Wysoczyzny Elblskiej bezporednio do Zalewu Wilanego, wyobiy w jej zboczach gbokie wwozy i w rejonie wysoczyzny maj charakter rzek grskich, o spadkach przewyszajcych 2 % Na tarasie nadzalewowym przepyw ich uspakaja si i znacznie zwalnia, a w kocowym odcinku pyn wolno w obwaowaniach. Strome zbocza wwozw i duy spadek poczone z duym udziaem osadw nieprzepuszczalnych w podou i brakiem urzdze retencji, a take retencjonujcych wod naturalnych zbiornikw i mokrade, powoduje silne

uzalenienie wielkoci przepywu w tych rzekach od opadw atmosferycznych, a take gwatowno wezbra roztopowych. W sytuacji gwatownych wezbra pojawiaj si zagroenia powodziowe. W powiecie elblskim bezporednio Wilanego wpywaj nastpujce rzeki: do Zalewu

Dbrwka o dugoci 8,5 km, wypywajca z centralnej czci Wysoczyzny Elblskiej na wysokoci 150 m n.p.m. Pynie w gbokiej dolinie o deniwelacjach dochodzcych do 30 m, a na odcinku ujciowym pynie w waach przeciwpowodziowych, Kamionka nazywana te Kamienic o dugoci 9 km, wypywajca z centralnej czci Wysoczyzny Elblskiej, na wysokoci 170 m n.p.m. Rzeka pynie w gbokiej dolinie erozyjnej o charakterze wwozu, gdzie deniwelacje dochodz do 40 m. W dolinie Kamionki, jak rwnie w dolinach bocznych znajduje si dua ilo gazw narzutowych o znacznych rozmiarach, Suchacz jest ciekiem o dugoci 5,5 km, wypywajcym z centralnej czci Wysoczyzny Elblskiej, na wysokoci 145 m n.p.m. Wyrnia si najwikszym wrd ciekw Wysoczyzny Elblskiej spadkiem, std wykazuje cechy potoku grskiego. Zlewni Suchacza w przewaajcej czci pokrywaj lasy. Olszanka jest rzek o dugoci 9,3 km, wypywajc z centralnej, najwyej pooonej czci Wysoczyzny Elblskiej, w okolicach miejscowoci Pagrki, a w rejonie Kadyn uchodzi do Zalewu Wilanego. Charakteryzuje si duym spadkiem, szybkim przepywem oraz gbok dolin. Deniwelacje w strefie krawdziowej dochodz do 100 m. Grabianka jest rzek o dugoci 10,8 km wypywajc z centralnej, pooonej na wysokoci 175 m n.p.m., czci Wysoczyzny Elblskiej, a w rejonie Kadyn uchodzc do Zalewu Wilanego. Charakteryzuje si duym spadkiem, gbok dolin, wwozem o deniwelacjach 50 m. Stradanka dugo 14 km, wypywa z okolic Przybyowa, na wysokoci 150 m n.p.m. i poniej Tolkmicka uchodzi do Zalewu Wilanego. W strefie przykrawdziowej pynie w gbokiej dolinie, gdzie lokalnie deniwelacje przekraczaj 50 m. Przewaajca cz dorzecza Stradanki zajmuj obszary lene. TABELA NR 7 Ocena jakoci wd rzek badanych w 2008 roku - WIO Olsztyn
Rzeka Elblg Kana Jagielloski Kumiela Lokalizacja przekroju Nowakowo Bielnik ElblgZatorze Km biegu rzeki 2,5 5,4 Rodzaj Ocena stanu monitoringu ekologicznego MD MO umiarkowany umiarkowany Wskaniki obniajce jako wd OWO, Nk, Pog O2, OWO, Nk, przewodno, substancje rozpuszczone OWO, Pog

0,2

MO

umiarkowany

Objanienia do tabeli:
MD - monitoring diagnostyczny, MO - monitoring operacyjny, T - temperatura, O2 - tlen rozpuszczony, BZT5 - piciodobowe biochemiczne zapotrzebowanie tlenu, OWO - oglny wgiel organiczny Zog - zawiesina oglna, N-NH4 - azot amonowy, Nk - azot Kjeldahla, N-NO3 - azot azotanowy, Nog - azot oglny, Pog - fosfor oglny rdo: raporty WIO w Olsztynie

TABELA NR 8 Ocena jakoci wd rzek w 2007 roku na terenie powiatu elblskiego

Rzeka Lokalizacja przekroju Km Ocena Wskaniki obniajce biegu oglna jako wody rzeki Monitoring diagnostyczny barwa, Zog, ChZT- Mn, 4,2 IV ChZT-Cr, OWO, Nk, b. coli fek., og. b. coli barwa, Zog, ChZT- Mn, ChZT-Cr, Nk, PO4, oleje 1,0 IV mineralne, b. coli fek., og. b. coli barwa, O2, BZT5, ChZT-Cr, Nk, przewodno*, 2,5 IV substancje rozpuszczone*, chlorki*, chlorofil a, b. coli fek., og. b. coli barwa, ChZT-Cr, OWO, Nk, 0,2 V b. coli fek., og. b. coli barwa, O2, BZT5, ChZT-Cr, Nk, PO4, przewodno*, 2,9 IV substancje rozpuszczone*, chlorki barwa, Zog, ChZT- Mn, 0,5 IV ChZT-Cr, Nk, Pog, b. coli fek., og. b. coli barwa, ChZT- Mn, ChZT0,4 IV Cr, Nk, Mn, b. coli fek., og. b. coli barwa, Zog, PO4, Pog, Fe, 0,1 IV b. coli fek., og. b. coli Monitoring operacyjny Zog, ChZT-Cr, Nk, NO3, 5,2 IV PO4, b. coli fek., og. b. coli ChZT-Cr, Nk, NO3, PO4, b. 34,2 IV coli fek., og. b. coli

Bauda

Frombork

Ocen wd zagroonych eutrofizacj przeprowadzono na wszystkich ciekach, na ktrych w roku 2008 prowadzono monitoring zarwno diagnostyczny jak i operacyjny. Z przeprowadzonej analizy wynika, e przekroczenie dopuszczalnych wartoci granicznych wystpio w jednym z kontrolowanych przekrojw pomiarowo-kontrolnych i dotyczyo azotu oglnego. TABELA NR 10 Ocena jakoci wd rzek przeznaczonych do bytowania ryb w warunkach naturalnych w 2008 roku.
Nazwa rzeki Nogat Elblg Lokalizacja przekroju Kpa Dolna Nowakowo Wymagania Wskaniki dla ryb decydujce Monitoring diagnostyczny ososiowate tlen rozp., azotyny 2,9 karpiowate tlen rozp., azotyny tlen rozp., azotyny, ososiowate BZT5, fosfor opg 2,5 karpiowate azotyny, fosfor opg km Ocena nieprzydatna nieprzydatna nieprzydatna nieprzydatna

Dbrwka

Rubno

Elblg

Nowakowo

Grabianka

Janwek Kpa dolna

Nogat

rdo: Informacja o stanie rodowiska na obszarze powiatu elblskiego w 2008 roku- WIO w Olsztynie delegatura w Elblgu

Olszanka

Kadyny

Stradanka Suchacz Brzenica Dzierzgo

Tolkmicko Suchacz

Analiza wynikw wykazaa, e aden z badanych przekrojw nie spenia wymogw okrelonych w rozporzdzeniu. Przekroczenia stwierdzono przede wszystkim w zakresie ste substancji biogennych. Najczciej przekraczanymi wskanikami byy azotyny i fosfor oglny a take BZT5 i tlen rozpuszczony. W 2008 roku Wojewdzki Inspektorat Ochrony rodowiska w Olsztynie wraz z Delegaturami w Elblgu i Giycku, realizujc zaoenia programowe Pastwowego Monitoringu na lata 2007-2009, przeprowadzi badania 59 rzek na terenie wojewdztwa warmisko-mazurskiego. W porwnaniu do bada z lat wczeniejszych rozszerzono zakres badanych wskanikw, dostosowujc si do wymaga Ramowej Dyrektywy Wodnej. Wdroono badania fitoplanktonu i makrofitw. Przeprowadzono ogln ocen jakoci wd w oparciu o ostatnio obowizujce rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 11 lutego 2004 roku w sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wd powierzchniowych i podziemnych, sposobu prowadzenia monitoringu oraz sposobu interpretacji wynikw i prezentacji stanu tych wd. W przypadku rzek badanych w monitoringu diagnostycznym wykonano klasyfikacj stanu ekologicznego i chemicznego. Natomiast dla rzek badanych monitoringiem operacyjnym podano tylko klasyfikacj stanu ekologicznego. Jako okrelono oddzielnie dla kadego punktu pomiarowego w oparciu o nowe rozporzdzenie z 20 sierpnia 2008 r. w sprawie sposobu kwalifikacji stanu jednolitych czci wd powierzchniowych (Dz. U. Nr 162, poz. 1008). Wdraanie monitoringu wd powierzchniowych stosownie do rozporzdzenia Ministra rodowiska z dnia 13 maja 2009 roku w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu wd powierzchniowych (Dz. U. Nr 81, poz. 685).

Stankowo Stare Dolno

Objanienia do tabeli: *- przy ocenie nie uwzgldniono wskanikw zasolenia z uwagi

na wpyw sonawych wd Zalewu Wilanego O2 - tlen rozpuszczony, BZT5 - piciodobowe mechaniczne zapotrzebowanie tlenu, ChZT - Mn- chemiczne zapotrzebowanie tlenu metod nadmanganianow, ChZT- Cr- chemiczne zapotrzebowanie tlenu metod dwuchromianow, OWO - oglny wgiel organiczny, Zog - zawiesina oglna, NH4 - amoniak, Nkazot Kjeldahla, b. coli fek.- liczba bakterii grupy coli typu kaowego, og.b.coli - oglna liczba bakterii grupy coli I klasa - wody bardzo dobrej jakoci, II klasa - wody dobrej jakoci, III klasa - wody zadowalajcej jakoci, IV klasa - wody niezadowalajcej jakoci, V klasa - wody zej jakoci rdo: raporty WIO w Olsztynie

TABELA NR 9 Zestawienie podstawowych wartoci wskanikw eutrofizacji wd powiatu elblskiego badanych przez Delegatur w Elblgu w 2008 roku.
Rzeka Nazwa Przekrj pomiarowokontrolny lokalizacja Kpa Dolna Nowakowo Bielnik Kamienica Elblska Janwek Tolkmicko km Stenia rednioroczne wskanikw eutrofizacji Azotany (mgNO3/l) Azot oglny (mg N/l) 2,965 2,608 2,89 1,42 23,16 2,37 Fosfor oglny (mgP/l) 0,198 0,139 0,101 0,16 2,16 0,25 Chlorofil a(g/l) 3,0 3,081 12,16 1,0 1,16 1,88

Nogat Elblg Kana Jagielloski Kamienica (Kamionka) Grabianka Stradanka

Azot azotanowy (mgN-NO3/l) Monitoring diagnostyczny 2,9 7,889 1,783 2,5 6,186 1,398 Monitoring operacyjny 5,4 0,5 0,2 0,4 5,0 2,65 3,19 4,64 1,128 0,6 0,72 1,05

rdo: Informacja o stanie rodowiska na obszarze powiatu elblskiego w 2008 roku- WIO w Olsztynie delegatura w Elblgu.

TABELA NR 11 Wykaz ciekw na terenie powiatu elblskiego

Dugo cieku ogem (km)

Gronowo Elblskie

Uregulowane (km)

Miasto Elblg

Tolkmicko

Godkowo

Milejewo

Markusy

Mynary

Lp.

Nazwa cieku

1 Potok G 2 Potok A-1 3 Potok Babica 4 Potok Graniczny I 5 Potok Graniczny II 6 Potok Kowalewka 7 Potok Kwietniewo 8 Pot. Mynwka Mar. 9 Potok Nowinka 10 Potok Powodowo 11 Potok Rangry 12 Potok Terkawka 13 Potok Wakwka 14 Potok Wysoki 15 Rzeka Bierutwka 16 Rzeka Brzenica 17 Rzeka Burzanka 18 Rzeka Dbrwka 19 Rzeka Dynwka 20 Rzeka Elszka 21 Rzeka Fiszewka 22 Rzeka Jagdka 23 Rzeka Kamionka 24 Rzeka Kumiela 25 Rzeka Mia 26 Rzeka Rubianka 27 Rzeka Srebrny Potok 28 Rzeka Tyna Dolna 29 Rzeka Balewka 30 Rzeka Balewka 31 Kana Modry 32 Kana Miejski 33 Rw R-6 34 Rw X 35 Rzeka Tyna Stara 36 Pot. Dargowo 37 Rz. Sirwa 38 Pot. Brzezinka 39 Pot. Anioowo 40 Pot. Borzynowo 41 Rz. Saa 42 Pot. Bdy 43 Pot. Polny 44 Pot. Olszynka 45 Pot. Krty 46 Pot. Zastawno 47 Rz. Gardyna 48 Pot. Okrzejka 49 Pot. Ogrodniki 50 Pot. rodkowy 51 Pot. Rejsyty 52 Pot. Jelonka 53 Pot. Topolka 54 Pot. Olszwka 55 Pot. H 56 Pot. Klepa 57 Pot. R- H 58 Pot. Janwek 59 Pot. Olszanka 60 Pot. Suchacz 61 Pot. Stradanka 62 Pot. Grabianka 63 Pot. P-1 64 Pot. P 65 Pot. Kamienica 66 Pot. M 67 Pot. J 68 Pot. Narusa 69 Graniczny Strumyk 70 Rz. Mynwka Pas. 71 Zimny Strumyk 72 Pot. Leny RAZEM

2,15 0,50 9,50 4,61 4,20 4,37 8,30 14,88 3,00 2,05 2,12 3,48 4,85 2,52 21,74 20,19 13,05 5,125 4,375 21,60 14,535 3,60 1,375 18,50 9,50 4,00 11,40 7,085 9,685 1,50 3,86 0,30 0,90 0,80 1,70 7,40 14,70 5,50 5,85 7,08 26,00 6,20 5,10 11,40 12,47 3,70 14,40 14,60 14,00 3,20 5,30 3,66 7,23 5,55 3,50 10,96 7,50 4,68 7,70 5,17 13,05 11,80 5,17 2,07 9,05 2,72 1,17 6,75 7,30 12,84 4,70 9,60 540,46

2,15 0,50 0,26 4,61 0,61 4,37 4,00 1,48 0,38 2,05 0,21 2,21 1,00 2,52 7,40 2,65 1,65 1,00 1,23 8,41 10,33 0,25 0,50 6,20 4,31 0,41 0,00 7,08 4,40 1,50 3,86 0,30 0,90 0,80 0,00 3,125 2,22 3,22 2,00 1,08 0,20 0,00 0,00 0,00 0,10 1,20 2,95 0,82 2,50 3,20 5,30 2,68 1,50 0,84 0,89 0,00 3,34 1,11 0,47 0,70 1,10 0,90 2,38 0,95 0,00 0,00 0,15 0,00 3,50 3,80 2,00 0,74 144,50

2,15 0,50 0,26 4,61 0,61 4,37 1,90 0,34 0,38 0,43 0,21 2,21 1,00 2,52 4,70 2,65 1,65 1,00 1,23 4,90 0,80 0,25 0,50 6,20 2,30 0,41 7,08 4,40 1,50 3,86 0,30 0,90 0,80 3,12 2,22 3,22 2,00 1,08 0,20 2,01 9,53 3,5 2,70 1,62 2,10 1,14

0,10 1,20 2,95 0,82 2,50 3,20 5,30 2,68 1,5 0,84 0,89 3,34 1,11 0,47 0,70 1,10 0,90 2,33 0,95

0,15 3,50 3,80 2,00 0,74 10,04

8,90

30,09

20,24

16,62

7,71

9,37

4,25

17,98

19,28

Rychliki

Pask

Elblg

Nieuregulowane (km)

Miasto Elblg

Tolkmicko

Godkowo

Gronowo Elblskie

Milejewo

Markusy

Mynary

Lp.

Nazwa cieku

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72

Potok G Potok A-1 Potok Babica Potok Graniczny I Potok Graniczny II Potok Kowalewka Potok Kwietniewo Pot. Mynwka Mar. Potok Nowinka Potok Powodowo Potok Rangry Potok Terkawka Potok Wakwka Potok Wysoki Rzeka Bierutwka Rzeka Brzenica Rzeka Burzanka Rzeka Dbrwka Rzeka Dynwka Rzeka Elszka Rzeka Fiszewka Rzeka Jagdka Rzeka Kamionka Rzeka Kumiela Rzeka Mia Rzeka Rubianka Rzeka Srebrny Potok Rzeka Tyna Dolna Rzeka Balewka Rzeka Balewka Kana Modry Kana Miejski Rw R-6 Rw X Rzeka Tyna Stara Pot. Dargowo Rz. Sirwa Pot. Brzezinka Pot. Anioowo Pot. Borzynowo Rz. Saa Pot. Bdy Pot. Polny Pot. Olszynka Pot. Krty Pot. Zastawno Rz. Gardyna Pot. Okrzejka Pot. Ogrodniki Pot. rodkowy Pot. Rejsyty Pot. Jelonka Pot. Topolka Pot. Olszwka Pot. H Pot. Klepa Pot. R- H Pot. Janwek Pot. Olszanka Pot. Suchacz Pot. Stradanka Pot. Grabianka Pot. P-1 Pot. P Pot. Kamienica Pot. M Pot. J Pot. Narusa Graniczny Strumyk Rz. Mynwka Pas. Zimny Strumyk Pot. Leny

9,24 3,58 4,30 13,40 2,62 0,00 1,91 1,26 3,85 14,34 17,54 11,40 4,12 3,14 13,19 4,20 3,35 0,87 12,30 5,18 3,59 11,40 5,28 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 1,70 4,27 12,48 2,28 3,85 6,00 25,80 6,20 5,10 11,40 12,38 2,50 11,45 13,78 11,50 0,00 0,00 0,98 5,73 4,71 2,60 10,96 4,15 3,57 7,23 4,47 11,95 10,90 2,84 1,12 9,05 2,72 1,02 6,75 3,80 9,04 2,70 8,86 395,97

9,24 1,45 2,13 4,3 11,4

2,00 2,62 1,05 0,00 3,85 8,10 8,25 4,12 3,14 1,60 4,20 3,35 0,87 12,30 0,20 3,59 11,40 5,28 4,98 11,59 0,86

1,26

6,24 17,54 3,15

1,70 4,275 12,48 2,28 3,85 6 25,8 6,2 4 11,4 4,08 8,29 2,50 11,45 11,00 7,62

1,10

2,77 3,87

0,98 5,73 4,71 2,605 10,96 2,80 3,57 5,88 4,47 11,40 10,90 2,85 1,12 8,55 2,725 1,02 6,75 1,35

1,35

0,55

0,50

RAZEM

42,78

42,77

6,98

62,90

22,03

40,86

3,80 9,04 2,7 8,86 24,4 0

94,99

58,22

rdo: UAWSKI ZARZD MELIORACJI I URZDZE WODNYCH W ELBLGU Rejonowy Oddzia w Elblgu

Rychliki

Pask

Elblg

czna dugo podstawowych ciekw wodnych przepywajcych przez Powiat Elblski wedug ewidencji urzdze melioracyjnych wynosi 540,465 km. Monitoring wd przejciowych (ZALEW WILANY) Zalew Wilany jest obszarem cigego mieszania si wd sodkich i sonych. Do roku 1915, czyli do czasu ograniczenia odpywu wd Wisy Nogatem, w bilansie wodnym dominoway sodkie wody rzeczne, obecnie za, wyjtkiem okresu wezbra wiosennych, wiksze znaczenie maj wody morskie. Ze wzgldu na pytko akwenu wanym czynnikiem rwnie decydujcym o dynamice wody jest oddziaywanie wiatru, ktre czsto rozciga si na masy wodne od powierzchni do dna i powoduje uruchomienie powierzchniowej warstwy osadw dennych. Caa polska cz Zalewu Wilanego ujta zostaa w Europejskiej Sieci Natura 2000.

RYSUNEK NR 4 Lokalizacja stanowisk pomiarowych na Zalewie Wilanym w trakcie bada w latach 2007-2008 rdo: WIO w Olsztynie

Program bada wd Zalewu Wilanego na lata 2007 i 2008 ustalono w oparciu o wytyczne zamieszczone w projekcie rozporzdzenia Ministra rodowiska w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych czci wd powierzchniowych i podziemnych (aktualnie jest to ju obowizujcy akt prawny - rozporzdzenie Ministra rodowiska z 13 maja 2009 roku w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych czci wd powierzchniowych i podziemnych Dz. U. Nr 81, poz. 685 z 2009 roku). Badania wd Zalewu zostay wykonane przez Delegatur WIO w Elblgu. Prbki wody pobrano z 9 wyznaczonych stanowisk pomiarowych (RYSUNEK NR 4), raz w miesicu, w okresie od kwietnia do padziernika z 1 m. pod powierzchni wody i dodatkowo na najgbszym stanowisku, nr 2, z 1m. nad dnem. Ocen jakoci wd Zalewu wykonano na podstawie rozporzdzenia Ministra rodowiska z 20 sierpnia 2008 roku w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych czci wd powierzchniowych (Dz. U. Nr 162, poz. 1008 z 2008 roku). Ocen biologiczn stanu wd Zalewu Wilanego wykonano w oparciu o stenie chlorofilu a, ktre w roku 2007 odpowiadao III (stan umiarkowany), a w 2008 roku do IV (stan saby) klasie jakoci wd. Stan ekologiczny wd Zalewu Wilanego, ze wzgldu na jako wskanika biologicznego, w 2007 roku sklasyfikowano do III (stan umiarkowany), a w 2008 roku do IV (stan saby). Ograniczona (ze wzgldu na brak kompletu oznacze) ocena stanu chemicznego wd Zalewu Wilanego, na podstawie oznacze wykonanych w roku 2007 i 2008 wskazuje na dobry stan chemiczny.

RYSUNEK NR 5 Wstpna ocena stanu ekologicznego rzek i jezior badanych w roku 2008 na terenie wojewdztwa warmisko-mazurskiego.

rdo: WIO w Olsztynie

3.1.1.2 Zagroenia Najwiksze zagroenia dla stanu jakoci wd powierzchniowych stanowi dziaalno czowieka w rodowisku, gwne presje to: pobr wody, wprowadzanie ciekw komunalnych i przemysowych oraz wd pochodniczych i kopalnianych, zanieczyszczenia obszarowe, zmiany hydro-morfometryczne (regulacje rzek, ochrona przeciwpowodziowa). Gwnym rdem zanieczyszcze wd powierzchniowych s cieki odprowadzane zrzutami punktowymi z zakadw komunalnych i przemysowych. Nie bez znaczenia pozostaj spywy powierzchniowe z obszarw rolniczych a take utwardzonych powierzchni na terenach miejskich i przemysowych. Trudnym do zmierzenia rdem zanieczyszczenia wd s wczeniej wspomniane niekontrolowane spywy powierzchniowe z obszarw rolnych, w tym chemizowanych i nawoonych (znaczne iloci zanieczyszcze mineralnych: nawozy mineralne, pestycydy, nawozy organiczne, w szczeglnie azotany). Pomimo, e ilo wywoonej na uytki rolne gnojowicy w ostatnich latach znacznie zmalaa - ze wzgldu na spadek pogowia zwierzt, stanowi ona nadal lokaln uciliwo dla rodowiska. Zmalaa rwnie, gwnie ze wzgldw ekonomicznych, ilo zuywanych nawozw sztucznych i rodkw ochrony rolin. Czynniki te wpywaj na zmniejszenie niekorzystnego wpywu rolnictwa na stan czystoci wd. Wody powierzchniowe s take odbiornikiem czsto nieoczyszczonych wd opadowych. Zestawienie punktowych rde zanieczyszcze, iloci ciekw i odprowadzanych w nich do wd powierzchniowych adunkach zanieczyszcze, z terenu powiatu elblskiego, przygotowanych w oparciu o wpywajce do Inspektoratu informacje dotyczce korzystania ze rodowiska oraz, w przypadku braku tych informacji, o dane uzyskane z kontroli przedstawione zostay w ZACZNIKU NR 7. 3.1.2 Wody podziemne 3.1.2.1 Stan aktualny Obszar powiatu elblskiego obejmuje regiony o odmiennych warunkach wystpowania wd podziemnych: uawy Elblskie i Wyniesienie Elblskie. W regionalizacji hydrogeologicznej wg Atlasu Hydrogeologicznego Polski, obszar powiatu znajduje si w regionie gdaskim (subregion uawski IV) i w regionie mazurskim (III). Na ksztatowanie si warunkw hydrogeologicznych, w obszarze uaw Elblskich, zasadniczy wpyw maj utwory kredy grnej, utwory trzeciorzdu, a zwaszcza czwartorzdu, a na obszarze Wysoczyzny Elblskiej gwnie osady czwartorzdowe. Na obszarze powiatu elblskiego wyrniono trzy zasadnicze pitra wodonone: kredowe, trzeciorzdowe i czwartorzdowe. Pitro kredowe reprezentowane przez wapienie margliste i margle mastrychtu grnego, ze wzgldu na zasolenie nie posiada znaczenia uytkowego. W rejonie uaw Elblskich wystpuj dwa gwne poziomy uytkowe: rnowiekowy i plejstocesko-holoceski. Na obszarze wysoczyzny Wyniesie Elblskich, ze wzgldu na du zmienno warunkw hydrogeologicznych, wystpuj dwa (gminy: Mynary, Milejewo, Tolkmicko i Godkowo) lub trzy czwartorzdowe poziomy uytkowe (gminy Pask). Kontakt hydrauliczny midzy wodami wystpujcymi na obszarze wysoczyzny, a wodami poziomu plejstocesko-holoceskiego na obszarze uaw jest ograniczony z uwagi na osady sabo przepuszczalne, rozdzielajce obie jednostki. Poziom wodonony czwartorzdowo-trzeciorzdowy (okrelany te jako rnowiekowy Q-Tr-Cr), wystpuje na gbokoci okoo 100 m i najczciej obejmuje piaszczyste osady trzeciorzdu (paleogenu) czce si bezporednio z

utworami piaszczystymi najstarszych ogniw czwartorzdu. Osady kredy grnej (wglanowo-krzemionkowe) wystpujce na rzdnych 160-180 m n.p.m. maj znaczenie podrzdne. W rejonie Zwierzna - Winiewa warstwa wodonona zbudowana jest gwnie z osadw trzeciorzdowych, z niewielkim udziaem czwartorzdowych, a w rejonie Elblga poudniowego przewaaj osady czwartorzdowe. Poziom rozprzestrzeniony jest na caym obszarze uaw. Miszo najczciej wynosi od 20 do 30 m. Przewodno waha si od kilku do 500 m2/24h. Poziom zasilany jest przede wszystkim przez lateralny dopyw z Pojezierza Iawskiego i czciowo ze Wzniesie Elblskich. Prowadzi wody pod cinieniem artezyjskim dochodzcym do 1200 kPa na poudniu, ktre wygasa na pnocy. Ascenzja wd z gbszych piter wodononych jest ograniczona. Najlepiej wyksztacony jest ten poziom w rejonie Elblga i jeziora Druno, gdzie osiga miszo 30-60 m, a przewodnictwo wodne wynosi od 150 do 600 m2/24h. W rejonie intensywnej eksploatacji wd w Elblgu zwierciado tego poziomu zostao obnione do 30 m p.p.m., a zasig regionalny leja depresji wynosi okoo 100 km2. Poziom rnowiekowy na obszarze uaw Elblskich (miasto Elblg, gminy Markusy, Gronowo) stanowi podstaw zaopatrzenia mieszkacw, zakadw przemysowych i rolnych w wod. Do najwikszych uj naley ujcie Zwierzno-Winiewo. Wystpowanie trzeciorzdowego lub czwartorzdowotrzeciorzdowego pitra wodononego na terenie gmin Mynary, Milejewo, Tolkmicko i Godkowo jest sabo rozpoznane. Poziom zbudowany jest z piaskw paleocenu oraz bezporednio zalegajcych na nich osadach interglacjau podlaskiego. Na terenie tych gmin eksploatowane s wody grnego poziomu czwartorzdowego. Wody czwartorzdowo - trzeciorzdowego poziomu wodononego eksploatowane s w Mynarach przez Okrgow Spdzielni Mleczarsk. Poziom wodonony plejstocesko-holoceski wystpuje do powszechnie na uawach Elblskich i znajduje przeduenie na wysoczynie morenowej. Na znacznej czci obszaru (w poudniowej czci uaw Elblskich) warstwa wodonona jest sabo wyksztacona i nie stanowi uytkowego poziomu wodononego. Poziom zbudowany jest z utworw aluwialnych podcielonych osadami interglacjau eemskiego. Zalega na glinach zwaowych na rzdnych 20-30 m n.p.m. W stropie warstwy wystpuj osady sabo przepuszczalne: torfy, namuy, iy o zmiennej miszoci: od kilku do 30 m. Miszo warstwy wodononej zwykle nie przekracza 10-20 m, a przewodno 50 m2/24h. Miejscami jest lepiej wyksztacona od 100 do 200 m2/24h. Zwierciado wody jest lekko napite przez utwory deltowe wystpujce w stropie warstwy. Powierzchnia piezometryczna ukada si na rzdnych od kilku metrw n.p.m. w pobliu krawdzi Pojezierza Iawskiego do rzdnych poniej poziomu morza na obszarach depresyjnych. Pooenie zwierciada wody reguluj systemy melioracyjne. Warstwa wodonona zasilana jest czciowo wodami dopywajcymi z wysoczyzn, a w centralnych partiach przez ascenzj wd z gbszych poziomw wodononych. Istnieje pogld, e wody poziomu plejstocesko-holoceskiego mog by wodami reliktowymi, zachowanymi z okresu tworzenia si delty Wisy. Czsto wody tego poziomu to wody stagnujce i powolnej wymiany poziomej i pionowej. W ssiedztwie Zalewu Wilanego wody wystpujce w piaskach plejstocesko-holoceskich s zasolone. Zawarto chlorkw przekracza norm ustalon dla wd pitnych. W tym te rejonie wody kredowe s zasolone. Poziom plejstoceskoholoceski jest wykorzystywany tam, gdzie kompleks rnowiekowy jest sabo wyksztacony lub jego wody s zasolone.

W pitrze czwartorzdowym wydziela si dwa lub trzy gwne poziomy uytkowe. Pierwszy z nich to poziom wodonony zwany midzymorenowym, grnym plejstoceskim, wystpuje w serii piaskw wodnolodowcowych modszych zlodowace pnocnopolskich i osadach piaszczystych interglacjau eemskiego, na terenie Wzniesie Elblskich. Strop osadw zalega na rzdnych 50-100 m n.p.m. Osady piaszczyste przykryte s seri glin zwaowych. Warunki wystpowania wd s bardzo zrnicowane. Miszo warstwy wodononej zwykle nie przekracza 20 m, a przewodno 100 m2/24h. Zwierciado jest napite przez gliny zwaowe. Powierzchnia piezometryczna na terenie Wzniesie Elblskich ukada si na rzdnych od 80 do 10 m n.p.m. przy krawdzi uaw. W ssiedztwie Zalewu Wilanego, w rejonie na pnoc od Elblga miszo tego poziomu wynosi do 20 m, lokalnie 40 m. Zwierciado wody jest napite, a zasilanie odbywa si drog bezporedniej infiltracji opadw atmosferycznych. Baz drenau jest Zalew Wilany. Pooenie zwierciada wody zmienia si od 130 m n.p.m. w rejonie miejscowoci Rakowo, do 0 m n.p.m. wzdu brzegu Zalewu Wilanego. W rejonie gmin: Mynary, Milejewo, Tolkmicko i Godkowo, w czwartorzdowym pitrze wodononym, pierwszy na tym terenie poziom wystpuje rwnie pod glinami zlodowace pnocnopolskich, w osadach fluwioglacjalnych, czcych si z osadami morskimi lub rzecznymi interglacjau eemskiego. Drugim uytkowym poziomem wodononym na obszarze tych gmin s osady fluwioglacjalne zlodowace poudniowopolskich lub osadw rzecznych interglacjau mazowieckiego, zalegajce bezporednio na osadach trzeciorzdowych. Poziom ten jest rozdzielony od poziomu grnego 60 m kompleksem glin zwaowych zlodowacenia poudniowopolskiego. Wody podziemne na obszarze tych gmin s subartezyjskie. W gminie Tolkmicko pooenie zwierciada wody zmienia si od ponad 150 m n.p.m. w rejonie miejscowoci Pagrki do 0 m n.p.m. w Tolkmicku. Spyw wd podziemnych w tym rejonie odbywa si z obszaru Wysoczyzny ku Zalewowi Wilanemu na pnocy i dolinie Baudy na wschodzie. Gwnym obszarem zasilania s Wzniesienia Elblskie, jednak ze wzgldu na du miszo utworw sabo przepuszczalnych wystpujcych w nadkadzie, zasilanie jest bardzo utrudnione. Rzdne zwierciada wody w grnym i dolnym czwartorzdowym poziomie oraz pitrze trzeciorzdowym wystpuj na zblionych rzdnych. W rejonie gminy Pask w czwartorzdowym pitrze wodononym wydzielono trzy uytkowe poziomy wodonone: - najmodszy zwizany z osadami piaszczystymi zlodowace pnocnopolskich, wystpujcymi w sposb cigy, o zmiennych miszociach, - drugim poziomem wodononym s stadialne i interstadialne osady piaszczyste zlodowace poudniowopolskich, wystpujce lokalnie oraz - najstarszy poziom buduj osady rzeczne powstae w czasie interglacjau podlaskiego, ktre posiadaj bezporedni kontakt hydrauliczny z piaskami oligoceskimi (rejon Paska po ukszty). W strefie przykrawdziowej wysoczyzny Wzniesie Elblskich brak poziomu uytkowego. W utworach czwartorzdowych nie wystpuj warstwy wodonone. Wody wystpujce w osadach trzeciorzdu i kredy s tu zasolone. Wody pitra rnowiekowego powiatu elblskiego wykazuj zrnicowany stopie mineralizacji. Najmniejsze zawartoci jonu chlorkowego spotyka si w poudniowej czci uaw. Wzrasta ono ku pnocy osigajc w Elblgu warto powyej 300-400 mg Cl/dm3. Zawarto jonu fluorkowego nie przekracza wartoci dopuszczalnych w wodach pitnych. Zwizki elaza wystpuj w iloci 1,5 mg Fe/dm3, w wodach czci poudniowej uaw zawarto elaza jest wysza. rednia zawarto manganu nie przekracza iloci dopuszczalnych w wodach pitnych. Zwizki azotu wystpuj w niewielkich ilociach. Stenie azotu amonowego wystpuje w iloci okoo

0,5 mg N/dm3. Naley zwrci uwag na wysokie zawartoci strontu, do 2 mg Sr/dm3. Na terenie uaw Elblskich istnieje silnie rozwinity lej depresyjny wywoany eksploatacj wd z tego poziomu wodononego. Wody podziemne poziomu plejstocesko-holoceskiego s lepsze wzdu krawdzi wysoczyzny Pojezierza Iawskiego, natomiast w miar oddalania w kierunku centrum uaw pogarsza si ich jako. Na uawach Elblskich (dane z czci poudniowej) w poziomie plejstocesko-holoceskim dominuj wody III klasy, o wysokich zawartociach elaza i amoniaku. rednie zawartoci amoniaku na uawach Elblskich wynosz 1,6 mg NH4/dm3, a znaczne zawartoci (13,3 mg NH4/dm3) stwierdzono w rejonie jeziora Druno. Wody tego poziomu charakteryzuj si mineralizacja ogln od 420 do 802 mg/dm3. Twardo oglna zamyka si w granicach 2,5-12,9 mval/dm3, a zawarto siarczanw i chlorkw jest zmienna (0,1-258 mg SO4/dm3; 3,8-512 mg Cl/dm3). Ujmowane wody podziemne charakteryzuj si zrnicowanymi zawartociami elaza od 0,01 do 40 mg Fe/dm3 i manganu od 0,01 do 1,8 mg Mn/dm3. Na uawach Elblskich zwikszone zawartoci jonu fluorkowego spotyka si sporadycznie. Pnocna cz uaw naley do rejonu wystpowania wd wymagajcych skomplikowanego uzdatniania, nie nadajcych si do celw konsumpcyjnych i przemysowych. Wydzielono tu obszar pozbawiony uytkowych warstw wodononych. Wody plejstoceskoholoceskiego poziomu maj tu wysok zawarto suchej pozostaoci (1000-2000 mg/dm3), s twarde i bardzo twarde (10-14 mval/dm3), stenie chlorkw siga ponad 500 mg/dm3, azotu amonowego do 8 mg/dm3, elaza ponad 10 mg/dm3. Wody czwartorzdowego poziomu wodononego na obszarze wysoczyzny Wzniesie Elblskich s wodami II klasy jakoci: sodkimi, o odczynie od sabo kwanych do sabo zasadowych. Sucha pozostao zawarta jest w granicach 120-560 mg/dm3. Wody s rednio twarde i twarde (3,1-10,0 mval/dm3). Wykazuj podwyszone zawartoci zwizkw elaza i manganu, przez co wymagaj prostego uzdatniania. Stenia jonw chlorkowych i siarczanowych nie przekraczaj dopuszczalnych wartoci dla wd pitnych. Z form wystpowania azotu mineralnego, jedynie iloci azotu amonowego przekraczaj dopuszczalne dla wd pitnych normy, w czci wschodniej Wzniesie Elblskich. rednia zawarto azotu azotanowego w wodach wynosi 0,12 mg/dm3. Jedynie na terenie Elblga azot amonowy przekracza dopuszczalne normy ponad 20 mg N/dm 3. Wody wymagaj prostego uzdatniania. Wody zej jakoci, zaliczane do III klasy jakoci, wystpuj w tym poziomie sporadycznie. Stwierdzono je na pnoc od Kadyn i Stagniewa, w rejonie Chojnowo-PogrodziePrzybyowo, a take w rejonie miejscowoci Kamiennik Wielki-Zastawno. Wysokie stenia jonw elaza, manganu i azotu amonowego s w tych rejonach pochodzenia geogenicznego. Wysokie stenia azotu azotanowego w wodach III klasy wystpujcych w Elblgu s pochodzenia antropogenicznego. W wojewdztwie nie stwierdza si deficytu wody pitnej. Na Warmii i Mazurach wystpuj znaczne nadwyki wd podziemnych wynoszce okoo 80 % caoci zasobw dyspozycyjnych. Wikszo istniejcych uj wody posiada rezerwy wydajnoci, pozwalajce w perspektywie na rozwj mieszkalnictwa i gospodarki. Dominujc klas jakoci wd podziemnych na obszarze wojewdztwa w 2006 r. byy klasy III i IV, ktre stwierdzono w 60,6 % wszystkich punktw pomiarowych oraz klasa II (24,2 %). Tylko w 3 % punkw monitoringu stwierdzono wody bardzo dobre. Wody ze stwierdzono w 15,2 % przypadkw. Nadal jednak jako zwykych wd podziemnych na obszarze wojewdztwa jest do dobra i charakteryzuje si mineralizacj wodorowglanowo-wapniow. Podwyszone wartoci niektrych wskanikw powodujce zaklasyfikowanie wody do niszej klasy, spowodowane s przyczynami naturalnymi i nie wynikaj z dopywu zanieczyszcze. Pod wzgldem

warunkw wody do picia z utworw czwartorzdowych charakteryzuj si podwyszon i wysok zawartoci zwizkw elaza i manganu, ktre daj si atwo uzdatnia do wymogw okrelonych dla wd do spoycia. Niekiedy stwierdza si due iloci amoniaku. Przestrzennie, na obszarze wojewdztwa przewaaj tereny, gdzie zagroenie wd wgbnych uytkowych poziomw wodononych zanieczyszczeniami z powierzchni okrela si jako rednie i niskie. Wody wgbne uytkowych poziomw wodononych o bardzo wysokim stopniu zagroenia zanieczyszczeniami z powierzchni (pozbawione naturalnej izolacji i o czasie

przenikania do warstwy wodononej krtszym ni pi lat) grupuj si gwnie w poudniowej czci wojewdztwa. Prawo ochrony rodowiska w art. 98 stanowi, e wody podziemne i obszary ich zasilania podlegaj ochronie polegajcej na zmniejszaniu ryzyka zanieczyszczenia tych wd poprzez ograniczenie oddziaywania na obszary ich zasilania oraz utrzymywaniu rwnowagi zasobw tych wd. W tych celach tworzone s midzy innymi obszary ochronne zbiornikw wd rdldowych, na zasadach okrelonych Prawem wodnym.

RYSUNEK NR 6 Mapa Gwnych Zbiornikw Wd Podziemnych (wg stanu CAG na marzec 2009 r.)
rdo: http://www.psh.gov.pl/gzwp.htm

TABELA NR 12 Czynne ujcia wd podziemnych na terenie powiatu elblskiego

Ujcie Miejscowo Ilo studni Ujty poziom wodonony Zasoby zatwierdzone Qe Se [m3/h] [m] Pobr wody [m3/h] Strefy ochronne uj Wano pozwolenia

gmina Godkowo Godkowo Stojpy Grdki Klekotki Osiek Bielica Siedlisko Grdwko Nawty Podgi Kwitajny Wielkie Skowrony Stare Grdki Gruajny 2 1 1 1 2 2 1 1 1 1 2 2 2 1 Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q 60,0 16,0 13,0 11,0 40,5 40,3 42,0 5,4 5,0 92,0 9,0 b.d. 57,5 13,4 7,0 13,6 5,0 4,2 43,2 4,2 2,8 9,0 21,62 24,0 34,0 b.d. 5,8-13,0 12,2 48,8 3,0 3,6 1,74 9,0 12,5 0,44 b.d. 0,015 15,0 2,5 0,79 1,2 32,0 1 wsplny teren ochrony bezporedniej 1 teren ochrony bezporedniej 1 teren ochrony bezporedniej 1 teren ochrony bezporedniej 1 wsplny teren ochrony bezporedniej 2 oddzielne tereny ochrony bezporedniej 1 teren ochrony bezporedniej 1 teren ochrony bezporedniej 1 teren ochrony bezporedniej 1 teren ochrony bezporedniej 1 wsplny teren ochrony bezporedniej Brak danych 2 oddzielne tereny ochrony bezporedniej Brak danych 31.12.2011 28.02.2013 30.06.2008 31.08.2007 30.12.2011 30.09.2011 Brak danych 31.05.2004 Brak danych 31.11.2018 30.09.2006 Brak danych 30.06.2008 31.12.2015

gmina Gronowo Szopy Rozgart 5 1 Q Tr 570,0 b.d. 30,0 b.d. 500,0 Ujcie awaryjne 5 oddzielnych terenw ochrony bezporedniej Brak danych Brak danych Brak danych

gmina Elblg Nowina Nowina - zajazd Wiatrak Pilona Przezmark Raczki Elblskie Tropy Elblskie Duyna 2 2 2 2 1 1 1 Q Q Q Q Q Q Q 480,0 6,0 415,0 26,4 50,0 23,0 99,0 20,9-14,2 7,5 4,1 12,4-13,3 4,5 20,0 b.d 15,8 0,03 9,6 1,5 1,5 0,9 b.d 1 wsplny teren ochrony bezporedniej Brak danych 1 wsplny teren ochrony bezporedniej 1 wsplny teren ochrony bezpor. ujcie nieeksploatowane 1 teren ochrony bezporedniej 1 teren ochrony bezporedniej 1 teren ochrony bezpor. dla studni + 1 teren ochrony bezpor. dla SUW 2011 Brak danych 2014 Brak danych 31.12.2010 31.12.2010 2028

gmina Markusy Stalewo urawiec Rachowo 1 3 1 Q Cr-Q Cr-Q 57,0 2100* 2100* 4,5 67,0 67,0 b.d. 73,0 41,0 1 teren ochrony bezporedniej 1 wsplny teren ochrony bezporedniej 1 teren ochrony bezporedniej 31.01.2028 31.07.2009 31.07.2009

gmina Milejewo Sierpinek Dbica Zalesie 1 1 2 Q Q Q 8,7 0,7 9,0 3,3 27,6 9,7 0,32 b.d. b.d. Brak danych 1 teren ochrony bezporedniej 2 oddzielne tereny ochrony bezporedniej 31.01.2013 Brak danych 31.01.2028

Kamiennik Wlk.

24,3

14,5

b.d.

2 oddzielne teren ochrony bezporedniej

Brak danych

gmina Mynary Rucianka Mynary Mynary Sp. mleczarska Karszewo Podgrze Saduki Dolne Chruciel Rucianka 1 2 2 2 1 2 2 Q Q Q Q Q Q Q 13,9 100,0 60,0 52,0 60,0 20,0 13,0 3,75 5,5 19,0 4,7 9,9 5,0 5,0 b.d. b.d. 20,0 b.d. 5,0 b.d. 0,39 Brak danych 1 wsplny teren ochrony bezporedniej 2 oddzielne tereny ochrony bezporedniej 1 wsplny teren ochrony bezporedniej 1 teren ochrony bezporedniej 1 wsplny teren ochrony bezporedniej 1 wsplny teren ochrony bezporedniej Brak danych 31.12.2017 30.09.2011 31.12.2017 31.08.2019 30.06.2009 Brak danych

gmina Pask Pask - ujcie miejskie Pask - ORWO Pask - Sery ICC Krasin Anglity Dargowo 5 1 5 2 2 2 Q,Tr Q Q Q Q Q 294,0 b.d. b.d. 75.0 112,2 53,0 21,6 - 29,1 b.d. b.d. 5,4 4,3-5,3 8,3-16,5 b.d. b.d. 1800,0 6,0 2,6 b.d. 5 oddzielnych terenw ochrony bezporedniej 1 teren ochrony bezporedniej 5 oddzielnych terenw ochrony bezporedniej 1 wsplny teren ochrony bezporedniej 1 wsplny teren ochrony bezporedniej 2 oddzielne tereny ochrony bezporedniej 1 teren ochr. bezpor. + 1 teren ochrony poredniej (OR-II6226/2323/99 z 20.08.99 r. Brak danych 1 teren ochrony bezporedniej 1 teren ochrony bezporedniej 1 teren ochrony bezporedniej 1 teren ochrony bezporedniej 1 teren ochrony bezporedniej 1 teren ochrony bezporedniej 1 wsplny teren ochrony bezporedniej 2 oddzielne tereny ochrony bezporedniej 1 teren ochrony bezporedniej 1 teren ochrony bezporedniej 1 teren ochrony bezporedniej 2 oddzielne tereny ochrony bezporedniej 1 wsplny teren ochrony bezporedniej 1 wsplny teren ochrony bezporedniej 1 wsplny teren ochrony bezporedniej 31.05.2020 20.07.2019 31.12.2015 (pozw. zintegr.) 31.12.2020 28.02.2018 25.08.2009

Surowe Gobki Zielno Kwitajny Robity Rzeczna Nowe Kusy Sokka Karolinek Sakwko Awajki Kty Wakarowo Krosienko Sokoy Krasinek Piniewo Drulity

2 2 1 1 1 1 1 1 2 2 1 1 1 2 2 2 2

Q Q Q Q b.d. Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q

107,0 18,0 6,0 20,0 b.d. 16,0 60,0 15,02 24,0 15,0 16,0 12,0 0,9 25,0 24,0 30,0 43,0

8,4-10,0 2,9 2,5 7,3 b.d. 13,0 8,0 9,1 7,5 16,0 9,0 23,0 0,7 3,0 6,6 6,0 b.d

16,0 b.d. 1,2 3,75 13,0 b.d. 32,0 b.d. 2,75 5,4 0,35 2,0 0,37 b.d. 7,0 b.d. b.d

31.12.2020 30.09.2007 31.07.2029 30.05.2019 28.02.2011 31.12.2010 31.12.2010 30.05.2009 5.03.2012 31.12.2019 30.09.2029 31.12.2019 31.12.2012 30.11.2029 31.08.2009 30.11.2029 Brak danych

gmina Rychliki Wysoka Dymnik liwice 2 1 1 Q Q Q 16,0 40,0 42,3 10,0-12,0 13,0 6,6 b.d. 2,7 6,0 1 wsplny teren ochrony bezporedniej 1 teren ochrony bezporedniej 1 teren ochrony bezporedniej 31.07.2018 31.01.2020 31.01.2020

Lepno Krupin widy Dzinity Budki Barzyna Kiersyty Goutowo Protowo Powodowo Jelonki Topolno Wielkie Rejsyty Jankowo Rychliki

1 2 1 1 1 2 1 1 1 2 2 1 2 1 2

Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q

27,4 23,0 4,0 12,0 8,0 35,0 6,0 86,0 12,0 30,0 22,5 9,0 65,0 b.d. 320

9,3 4,8 30,0 9,0 3,5 3,8 1,4 2,8 6,0 b.d. 10,5 2,0 5,8 b.d. b.d

b.d. 4,0 b.d. 1,8 b.d. 1,4 3,0 b.d. b.d. 1,4 b.d. b.d. b.d. 0,6 b.d

1 teren ochrony bezporedniej 1 wsplny teren ochrony bezporedniej 1 teren ochrony bezporedniej 1 teren ochrony bezporedniej 1 teren ochrony bezporedniej 1 wsplny teren ochrony bezporedniej 1 teren ochrony bezporedniej 1 teren ochrony bezporedniej 1 teren ochrony bezporedniej 1 wsplny teren ochrony bezporedniej 2 oddzielne tereny ochrony bezporedniej 2 oddzielne tereny ochrony bezporedniej 1 wsplny teren ochrony bezporedniej 1 teren ochrony bezporedniej Brak danych

30.09.2001 31.01.2020 30.06.2009 31.10.2019 31.05.2020 31.01.2020 31.01.2020 30.11.2013 31.01.2004 31.04.2004 31.12.2010 30.09.2009 31.05.2027 31.05.2019 Brak danych

gmina Tolkmicko Tolkmicko - ujcie miejskie Tolkmicko Lannen Polska Sp. Pagrki Chojnowo Przybyowo Suchacz - ujcie komunalne Suchacz leniczwka Kadyny leniczwka Nowy Wiek leniczwka Brzeziny leniczwka Rangry - dom opieki 4 oddzielne tereny ochrony bezporedniej (2 studnie nieczynne, ORol-II-62803396/99 z 01.02.99 r.) 5 oddzielnych terenw ochrony bezporedniej 5 oddzielnych terenw ochrony bezporedniej 1 wsplny teren ochrony bezporedniej 1 wsplny teren ochrony bezporedniej 1 teren ochrony bezpor. dla studni 1, 2, 4 i 1 teren ochrony bezpor. dla studni 3 Brak danych Brak danych 1 teren ochrony bezporedniej Brak danych 1 wsplny teren ochrony bezporedniej

212,0

6,0

82,0

30.04.2030

5 5 2 2

Q Q Q Q

240,0 187,5 35,0 23,2

6,0 8,4 10,9 4,6

b.d. 140,0 18,9 b.d.

31.12.2010 31.01.2020 31.12.2011 31.07.2027

36,0

10,9

b.d.

Brak danych

1 1 1 1 2

Q Q Q Q Q

12,0 16,1 8,0 6,0 9,7

2,5 10,4 4,5 1,75 11,3

0,11 b.d. b.d. 0,3 b.d.

31.01.2013 28.02.2013 31.03.2028 31.01.2013 Brak danych

* regionalne zasoby eksploatacyjne ujcia Zwierzno-Winiewo

Q - poziom czwartorzdowy Tr - poziom trzeciorzdowy Cr-Q - poziom czwartorzdowo-kredowy Qe - przepyw eksploatacyjny Se - lej depresji rdo: Dane pochodz z ankiet poszczeglnych gmin powiatu elblskiego.

W obrbie powiatu usytuowany jest Gwny Zbiornik Wd Podziemnych GZWP nr 203 na terenie gminy Markusy. We wnioskach wstpnej Dokumentacji hydrogeologicznej dotyczcej GZWP nr 204 pn. Zbiornik morenowy uawy Elblskie, wskazano potrzeb dalszego rozpoznania geologicznego. Zbiornik nie figuruje jeszcze w wykazie GZWP w rozporzdzeniu Rady Ministrw w sprawie przebiegu granic dorzeczy i regionw wodnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 126, poz. 878). 3.1.2.2 Zagroenia Wody podziemne nalece do zasobw naturalnych, coraz bardziej zagroone s zanieczyszczeniami z powierzchni ziemi. Konieczna jest ich szczeglna ochrona, jako zasobw nieodnawialnych. Niezbdna jest ochrona znacznych obszarw, pod ktrymi znajduj si Gwne Zbiorniki Wd Podziemnych. W Polsce jest ich okoo 180, a obszar obejmuje ponad 52 % powierzchni naszego kraju. rda zanieczyszcze stanowi naturalne, samoczynne i skoncentrowane wypywy wd podziemnych na powierzchnie ziemi. Pojawiaj si w miejscach, gdzie powierzchnia terenu przecina warstw wodonon lub statyczne zwierciado wody podziemnej. Najczciej wody podziemne zanieczyszczone s lokalnie lub na wikszych obszarach rozmaitymi substancjami chemicznymi, gwnie s to azotany, fosforany, chlorki, siarczany i bardzo czsto substancje ropopochodne. Zanieczyszczenia siarczanami wystpuj przede wszystkim na terenach uprzemysowionych, azotanami i fosforanami na terenach rolniczych, s one take przyczyn degradacji zbiornikw wodnych. Najpowszechniej wystpujcymi przyczynami zanieczyszcze wd podziemnych s wycieki z nieizolowanych wysypisk odpadw, z baz paliwowych i stacji sprzeday paliw do pojazdw samochodowych. Zagroeniem dla jakoci wd podziemnych stanowi nieczynne lub niewaciwie zabezpieczone studnie wiercone. S one rdem bakteriologicznego skaenia warstwy wodononej. Rwnie niedostateczny zakres prowadzenia prac melioracyjnych prowadzi do strat powodowanych przez wody pynce. Pozytywnym zjawiskiem jest budowa staww rybnych, ktre wywieraj korzystny wpyw na lokaln retencj wd powierzchniowych. 3.2 Powietrze atmosferyczne 3.2.1 Stan aktualny Na poziom ste zanieczyszcze w powietrzu maj wpyw: wielko napywowej i lokalnej emisji zanieczyszcze do powietrza, warunki klimatyczne i topografia terenu. Niewtpliwym problemem jest spalanie w domowych piecach odpadw, w tym tworzyw sztucznych, gumy i tekstyliw. Domowe paleniska nie wytwarzaj wystarczajco wysokiej temperatury do ich cakowitego spalenia. W zwizku z tym do atmosfery przedostaj si due iloci sadzy, wglowodorw aromatycznych, merkaptanw i innych szkodliwych dla zdrowia ludzi zwizkw chemicznych. Nasila si to szczeglnie w okresie grzewczym. Na stan powietrza oddziauj take rda komunikacyjne. Wysokie zanieczyszczenie powietrza substancjami pochodzcymi ze spalania paliw

w silnikach pojazdw wystpuje na skrzyowaniach gwnych ulic miast, przy trasach komunikacyjnych o duym nateniu ruchu biegncych przez obszary o zwartej zabudowie. Przyczyn nadmiernej emisji zanieczyszcze ze rodkw transportu jest przede wszystkim zy stan techniczny pojazdw, za eksploatacja, przestoje w ruchu spowodowane z organizacj ruchu lub zbyt ma przepustowoci drg. Istotnymi ogniskami zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego s take emisje z zakadw przemysowych (gwnie energetyka zawodowa i przemysowa, procesy technologiczne, prywatne zakady np. rzemielnicze, rolnictwo). W miastach wojewdztwa warmisko- mazurskiego przewaa emisja zanieczyszcze energetycznych, a wraz ze wzrostem iloci pojazdw mechanicznych, wzrasta udzia emisji ze rde komunikacyjnych. Od ponad 20 lat badania zanieczyszczenia powietrza na terenie wojewdztwa wykonuj stacje sanitarnoepidemiologiczne. Zakres bada obejmuje okrelanie zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego (imisji) dwutlenkiem siarki, dwutlenkiem azotu i pyem zawieszonym. Ponisza tabela przedstawia gwne czynniki zanieczyszczajce powietrze z uwzgldnieniem miejsca ich powstawania: TABELA NR 13 Gwne czynniki powietrze
Zanieczyszczenie Py ogem SO2 - dwutlenek siarki NO - tlenek azotu NO2 - dwutlenek azotu NOx - suma tlenkw azotu CO - tlenek wgla O3 - ozon

zanieczyszczajce

rdo emisji Spalanie paliw, unos pyu przez wiatr, pojazdy Spalanie paliw zawierajcych siark, procesy technologiczne Spalanie paliw i procesy technologiczne przy wysokiej temperaturze Spalanie paliw I procesy technologiczne Sumaryczna emisja tlenkw azotu (NO, NO2) Powstaje podczas niepenego spalania Powstaje naturalnie oraz z innych zanieczyszcze (utleniaczy)

W 2009 roku emisja zanieczyszcze do powietrza z terenu powiatu, w podstawowych wskanikach zanieczyszcze, wyniosa: - py ogem 97,5 Mg - dwutlenek siarki 97,0 Mg - tlenki azotu w przeliczeniu na NO2 53,2 Mg - tlenki wgla 153,4 Mg TABELA NR 14 Emisja do powietrza podstawowych zanieczyszcze z terenu powiatu elblskiego w latach 2007-2009
Py Dwutlenek ogem siarki [Mg] [Mg] 138,7 97,5 94,3 76,8 97,0 96,7 Tlenki azotu Tlenek Gazy w przeliwgla ogem czeniu na [Mg] [Mg] NO2 [Mg] 51,5 153,4 281,7 53,2 155,9 306,1 49,6 134,8 281,1 Pyy i gazy ogem [Mg] 420,4 403,6 375,4

Rok 2007 2008 2009

rdo: Informacja o stanie rodowiska na obszarze powiatu elblskiego w 2009 roku- WIO w Olsztynie delegatura w Elblgu

W 2008 roku emisja zanieczyszcze gazowych (ogem) wzrosa o 8,6 % w stosunku do roku 2007, natomiast emisja zanieczyszcze pyowych zmalaa o 30 %. W roku 2009 emisja zanieczyszcze gazowych

(ogem) zmalaa o 8,2 % a zanieczyszcze pyowych o 3,3 % w stosunku do roku 2008. Najwikszy udzia w emisji podstawowych wskanikw zanieczyszcze do powietrza w 2009 roku miay tak jak w poprzednich latach: BONGRAIN Polska Sery ICC Pask Sp. Z o.o. PRATERM Pnoc Sp. Z o.o. Ciepownia w Pasku Elblska Spdzielnia Mleczarska w Elblgu Zakady Mynary TABELA NR 15 Emisja zanieczyszcze gazowych z zakadw szczeglnie uciliwych [Mg/rok].
Ogem (bez SO2 CO CO2 dwutlenku wgla) 33 619 182 67 72 33619 rdo: www.stat.gov.pl - ostatnie dane za 2008 r. Ogem N2O 43

TABELA NR 16 Wyniki bada zanieczyszcze powietrza w strefie powiatu elblskiego - Stacje automatyczne
Substancja Czas uredniania Dopuszczalne i docelowe poziomy substancji w 3 powietrzu[g/m ] Dopuszczalna czsto dopuszczalnego poziomu w roku kalendarzowym warto max. rednia liczba przekrocze CO 8h 10000/50 00* 1h 350 SO2 24 h 125 NO2 rok 20 1h 220/200* rok 44/35*

Stacje pomiarowe

24

18

Elblg ul. Bayskiego

55,8

21,1 4,9

77,7 12,5

PM10 24 h rok 50 35 40

Ozon 1V-31VII 18 000 3 [ng/m xh]

8h 120 25 dni 136,2

Benzen rok 7/4*

Najwikszy udzia w zanieczyszczeniach maj substancje pochodzce z procesw energetycznego spalania paliw. Naley do nich dwutlenek siarki, tlenki azotu, tlenek wgla i pyy. Pozostae zanieczyszczenia emitowane z zakadw przemysowych zlokalizowanych na terenie powiatu wynikaj z rodzaju produkcji i stosowanej technologii. Wrd najczciej wystpujcych zanieczyszcze technologicznych s: wglowodory alifatyczne, aromatyczne, benzyna, alkohole alifatyczne, wglowodory piercieniowe, kwas octowy, butanol, ketony, formaldehyd, ksylen, amoniak oraz w mniejszej iloci inne zanieczyszczenia zwizane ze specyfik produkcji zakadw. Wanym zagadnieniami s: emisja zanieczyszcze ze rodkw transportu samochodowego oraz emisja pochodzca z ogrzewania indywidualnych domostw. Szacuje si, e wielko tych emisji wykazuje tendencj rosnc, zwaszcza jeeli chodzi o emisj komunikacyjn. Jako powietrza na terenie powiatu elblskiego, w wietle bada przeprowadzonych do Raportu o Stanie rodowiska Wojewdztwa Warmisko-Mazurskiego w 2008 roku jest zadawalajca i ulega staej poprawie. W ocenie uwzgldniono nastpujce substancje: benzen, dwutlenek azotu, dwutlenek siarki, ow, tlenek wgla, ozon, py zawieszony PM10, arsen, kadm, nikiel i benzo//piren dla kryteriw ochrony zdrowia, dwutlenek siarki, tlenki azotu, ozon dla kryteriw ochrony rolin. Do klasyfikacji wykorzystano dane pomiarowe Wojewdzkiego Inspektoratu Ochrony rodowiska, Wojewdzkiej i Powiatowych Stacji SanitarnoEpidemiologicznych oraz Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej, a take metody inne ni pomiarowe. W przypadku SO2 i pyu widoczny jest wyrany sezonowy rozkad ste w roku kalendarzowym - wysze wartoci odnotowano w sezonie zimowym (grzewczym). Prowadzony na terenie powiatu monitoring jakoci powietrza wykazuje, e jako powietrza ulega staej poprawie. Uzyskane wyniki w horyzoncie kilkuletnim wykazuj wprawdzie niewielki, ale stay spadek ste dwutlenku siarki i pyu. Powiat Elblski naley do obszarw o rednim poziomie zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego. Jest to wynik zrealizowanych przedsiwzi proekologicznych, zwaszcza przez sektor energetyczny. Ze wzgldu na niski poziom substancji w powietrzu zakwalifikowano stref powiatu elblskiego do strefy o klasie A, gdzie gwnym celem dziaa jest utrzymanie jakoci powietrza na tym samym lub lepszym poziomie.

112,2 21,7 8

1891,8

2,8 8

* poziomy dopuszczalne i docelowe do obszaru ochrony

uzdrowiskowej rdo: Raport o stanie rodowiska wojewdztwa warmiskomazurskiego w 2008 r. TABELA NR 17 Wyniki bada zanieczyszcze powietrza w strefie powiatu elblskiego w 2008 roku- Stacje Sanitarno-Epidemiologiczne
SO2 24 h rok NO2 rok PM10 24 h rok

Substancja Czas uredniania Dopuszczalne i docelowe poziomy substancji w powietrzu Dopuszczalna czsto Stacje dopuszczalnego pomiarowe poziomu w roku kalendarzowym warto max. Elblg ul. rednia Hetmaska liczba przekrocze warto max. Elblg ul. rednia Kalenkiewicza liczba przekrocze warto max. Elblg ul. rednia Zajchowskiego liczba przekrocze warto max. Elblg ul. rednia Krlewiecka liczba przekrocze Ow rok 0,5 3 [g/m ] Arsen rok 6 3 [g/m ] Nikiel rok 20 3 [g/m ]

125 20 [g/m3] [g/m3]

44 [g/m3]

50 40 [g/m3] [g/m3]

35

15,2 1,6 26,4

7,2 0,9 22,3

5,6 0,8 20,1

77,2 16,4 8 Kadm rok 5 3 [g/m ] WWA rok 1 3 [g/m ]

rdo: Raport o stanie rodowiska wojewdztwa warmiskomazurskiego w 2008 r.

Podobnie jak podczas oceny jakoci powietrza ze wzgldu na ochron zdrowia, strefa powiatu elblskiego zostaa zakwalifikowana do strefy o klasie A, gdzie gwnym celem dziaa jest utrzymanie jakoci powietrza na tym samym lub lepszym poziomie. Ocen pod ktem ochrony rolin przeprowadza si dla trzech rodzajw zanieczyszcze w powietrzu: - SO2 dal caego roku i dla procza chodnego (1.V-31.III) - NOX wyraonych jako sum NO i NOX przeliczonych na NO2 - Ozonu dla okresu wegetacyjnego (1.V-31.VII) w postaci AOT40 Ocen przeprowadzono dla 7 stref w wojewdztwie: bartoszycko-lidzbarskiej, iawsko-ostrdzkiej, eckowgorzewskiej, nidzicko-dziadowskiej, mrgowskoszczycieskiej, powiatu olsztyskiego, powiatu elblskiego. Podstaw do sporzdzenia oceny byy wyniki ze stacji IO w Diablej Grze w przypadku wszystkich trzech zanieczyszcze oraz w przypadku SO2 i NOX wyniki pomiarw pasywnych prowadzonych przez Instytut Badawczy Lenictwa. Punkty, w ktrych prowadzone byy badania przez IBL zlokalizowane byy w obrbach lenych: Konopaty, Orneta, Kruty, Dobrocin, Wadg.

intensywne uzupeniane informacjami z innych rde, klasa 1. - poziom substancji nie przekracza dolnego progu oszacowania; do oceny jakoci powietrza wystarczajce moe by modelowanie matematyczne lub metody obiektywnego szacowania. Stref powiatu elblskiego w zakresie arsenu, kadmu, niklu na podstawie pomiarw w 2008r. naley zaliczy do klasy 1, gdzie poziom substancji nie przekracza dolnego progu oszacowania; do oceny jakoci powietrza wystarczajce moe by modelowanie matematyczne lub metody obiektywnego szacowania. 3.2.2 Zagroenia Istotne znaczenie ma niekontrolowana emisja z samochodw, gwnie NOx i metali cikich. Badania wykazay, e nasze pojazdy rzadko mieszcz si w obowizujcych normach emisji (3,5 % CO). Udzia zanieczyszcze komunikacyjnych to ok. 25 % tlenkw azotu i wgla oraz metali toksycznych. Zanieczyszczenia transgraniczne (pyy przenoszone na due odlegoci z wysokich emitorw) rwnie maj tu swj udzia. Znaczcy na terenach miejskich i zabudowanych jest udzia emisji wtrnej z powierzchni drg, utwardzonych placw itp. Bardzo istotnym elementem, wpywajcych na wielko tej emisji s warunki meteorologiczne (najwiksza w okresach dugotrwaej suszy). Powanymi rdami zanieczyszcze do powietrza s procesy technologiczne, kotownie wglowe, kotownie na biomas, koty utylizacyjne, ktre nie posiadaj urzdze redukujcych emisj, koty olejowe, spalarnia odpadw medycznych oraz obrt substancjami zuboajcymi warstw ozonow (kontrolowanymi), duej iloci palenisk domowych opalanych czsto gorszej jakoci wglem. 3.3 Powierzchnia ziemi Najczstszymi formami uytkowania terenu na terenie powiatu elblskiego s: uytki rolne (grunty orne) oraz pozostae grunty i nieuytki. Zestawienie zbiorcze danych dotyczcych powierzchni uytkw rolnych, lasw w poszczeglnych gminach powiatu elblskiego przedstawia tabela nr 18. TABELA NR 18 Zestawienie zbiorcze danych dotyczcych powierzchni uytkw rolnych, lasw w poszczeglnych gminach powiatu elblskiego.
Jednostka terytorialna Elblg - gmina wiejska Godkowo - gmina wiejska Gronowo Elblskie - gmina wiejska Markusy - gmina wiejska Milejewo - gmina wiejska Rychliki - gmina wiejska Mynary - gmina miejsko-wiejska Pask - gmina miejsko-wiejska Ogem [ha] 19 205 16 699 8 915 10 960 9 581 13 165 15 841 26 391 Powierzchnia uytkw rolnych [ha] 12 396 11 661 7 463 8 116 6 227 9 486 8 272 19 411 Grunty orne [ha] 8 225 7 763 6 200 5 076 4 331 7 713 4 862 13 329 Sady [ha] 177 16 8 18 38 48 14 79

RYSUNEK NR 7 Stacje automatyczne i manualne pomiarw zanieczyszcze powietrza

rdo: Raport o stanie rodowiska wojewdztwa warmiskomazurskiego w 2008 r.

Wstpna ocena dla metali i benzo/a/pirenu wykonana zostaa w 2005 r. Ocena poziomw substancji w powietrzu oraz klasyfikacja stref zostaa przeprowadzona na podstawie wynikw pomiarw oraz metod innych ni pomiarowe, tj.: analogie do innej strefy gdzie prowadzono pomiary, obiektywne metody szacowania na podstawie wynikw pomiarw okresowych bd danych emisyjnych. Do analizy poziomu zanieczyszczenia powietrza metalami wzito rwnie pod uwag wyniki oznacze chemizmu opadu atmosferycznego. W ramach niniejszej oceny, obejmujcej lata 20012005 (ostatnie dane), dokonano klasyfikacji stref dla nastpujcych substancji: arsenu, kadmu, niklu i benzo/a/pirenu wyodrbniajc strefy w ktrych: klasa 3. - poziom substancji jest wyszy od grnego progu oszacowania, do oceny jakoci powietrza wymagane s pomiary wysokiej jakoci, klasa 2. - poziom substancji zawiera si pomidzy grnym i dolnym progiem oszacowania; do oceny jakoci powietrza wymagane s pomiary mniej

Tolkmicko gmina miejskowiejska RAZEM

20 801 141 558

4 175 87 207

2 704 60 203

270 668

Lasy i Pozostae grunty grunty i lene [ha] nieuytki [ha] 3 201 793 1 821 4 989 1 326 2 556 3 574 1 439 766 489 3 1 454 1 729 1 293 620 2 120 872 986 2 561 767 799 926 2 343 1 337 640 2 756 5 880 1 557 1 285 4 718 4 127 2 901 448 753 5 262 13 093 11 066 15 270 26 191 29 657 rdo: www.stat.gov.pl - ostatnie dane za 2005 r. ki [ha] Pastwiska [ha]

Struktur uytkowania terenw w powiecie elblskim przedstawia poniszy wykres. Uytki rolne zajmuj w powiecie obszar 87 207 ha w tym: grunty orne 60 203 ha, pozostae grunty i nieuytki 29 657 ha, natomiast lasy i grunty lene zajmuj powierzchni 26 191 ha. Najmniejsz powierzchni zajmuj sady 668 ha.

WYKRES NR 8

Struktura uytkowania gruntw w gminach powiatu elblskiego[ha].

rdo: www.stat.gov.pl - ostatnie dane za 2005 r.

3.3.1 Gleby 3.3.1.1 Stan aktualny W wysoczyznowej czci powiatu wystpuj osady plejstoceskie. Dominujcym utworem na powierzchni gruntu jest glina zwaowa zmieszana z osadami piaszczysto-wirowymi; w zagbieniach terenu powstay gleby organiczne, gwnie torfy, natomiast w dolinach rzecznych zalegaj osady piaszczyste, wirowe i mukowe (czsto zawierajce humus), z ktrych zbudowane s tarasy nadzalewowe. W tych rejonach przewaaj gleby brunatne waciwe i gleby brunatne wyugowane, kwane, wytworzone z lekkich glin pylastych, czsto zalegaj na podou gliniastym, rzadziej wystpuj gleby bielicowe i pseudobielicowe - przewanie w postaci patw rozproszonych po caym terenie. W obnieniach i dolinach rzecznych wystpuj gleby torfowe, murszowe, mady, czarne ziemie, i gleby glejowe. Gleby brunatne zajmuj ok. 60 % uytkw rolnych, w tym gleby brunatne waciwe, stanowice gwnie kompleks pszenny dobry i bardzo dobry, zajmuj ok. 30 % uytkw rolnych, a gleby brunatne wyugowane i kwane zaliczane do kompleksu ytniego i pszenno-ytniego wystpuj gwnie na Wysoczynie Elblskiej i Rwninie Warmiskiej. W uawskiej czci obszaru powiatu warstw powierzchniow gruntw tworz wycznie osady holoceskie w postaci piaskw, wirw, iw, mukw oraz utworw pochodzenia organicznego, w tym torfw. Gwn mas aluwiw uawskich stanowi namuy, na ktrych wytworzyy si yzne mady. Mady uawskie zajmuj 25 % uytkw rolnych powiatu i zaliczane s do kompleksu pszennego bardzo dobrego i dobrego. W obnieniach terenowych wystpuj gleby hydrogeniczne (torfowe, muowo-torfowe i murszowo-glejowe) zajmujce ok. 8 % uytkw rolnych. WYKRES NR 7 Procentowy udzia poszczeglnych gmin w powierzchni uytkw rolnych powiatu elblskiego [ %].
rdo: www.stat.gov.pl - ostatnie dane za 2008 r.

WYKRES NR 6 Struktura uytkowania powiecie elblskim.

rdo: www.stat.gov.pl - ostatnie dane za 2005 r.

terenw

Powiat elblski zajmuje czoowe miejsce pod wzgldem jakoci gleb i waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej, tak w wojewdztwie jak i kraju.

TABELA NR 19 Odczyn i potrzeby wapnowania gleb uytkw rolnych badanych w latach 2005-2008
Procentowy udzia gleb o odczynie (pH) (w 1N KCL) <4,5 4,6-5,5 5,6-6,5 6,6-7,2 >7,2 bardzo kwane lekko kwane Ilo prbek razem

Na terenie powiatu elblskiego udzia gleb o niskiej i bardzo niskiej zawartoci fosforu ksztatuje si w granicach 21-40 %. (rysunek nr 9).

elblski

24 433,90

9 657

28

37

24

10

Gleby wymagajce wapnowania (udzia procentowy) ograniczone konieczne wskazane potrzebne zbdne

42

14

18

16

37

rdo: Raport o stanie rodowiska wojewdztwa warmiskomazurskiego w 2008 r.

zasadowe 1

obojtne

kwane

Powiat

Przebadana powierzchnia uytkw rolnych [ha]

RYSUNEK NR 10 Udzia gleb o bardzo niskiej i niskiej zawartoci magnezu.

rdo: Raport o stanie rodowiska wojewdztwa warmiskomazurskiego w 2008 r.

Na terenie powiatu elblskiego udzia gleb o niskiej i bardzo niskiej zawartoci magnezu ksztatuje si w granicach do 20 %. (rysunek nr 10).

Udzia gleb kwanych i bardzo kwanych w poszczeglnych powiatach wojewdztwa warmisko-mazurskiego rdo: Raport o stanie rodowiska wojewdztwa warmiskomazurskiego w 2008 r. RYSUNEK NR 8

RYSUNEK NR 11 Udzia gleb o niskiej i bardzo niskiej zawartoci potasu

rdo: Raport o stanie rodowiska wojewdztwa warmiskomazurskiego w 2008 r.

Na terenie powiatu elblskiego udzia gleb o niskiej i bardzo niskiej zawartoci potasu ksztatuje si w granicach 21-40 %. (rysunek nr 11).

RYSUNEK NR 9 Udzia gleb o bardzo niskiej i niskiej zawartoci fosforu

rdo: Raport o stanie rodowiska wojewdztwa warmiskomazurskiego w 2008 r.

TABELA NR 20 Zasobno gleb w przyswajalne formy makroelementw uytkw rolnych badanych w latach 2005-2008 (procentowy udzia)
Fosfor (P2O5) wysoka rednia Ilo prbek razem bardzo wysoka bardzo niska Przebadana powierzchnia uytkw rolnych w [ha]

Powiat

m. Nowinka (gm. Tolkmicko) oraz w Gronowie Grnym (gm. Elblg). Wszystkie zamknite skadowiska s w trakcie rekultywacji. Rwnie nie jest eksploatowane skadowisko odpadw komunalnych w Pasku, jednake nie zostao formalnie zamknite. Natomiast skadowisko w Budowie gm. Mynary nadal jest eksploatowane. Ponadto na terenie powiatu w Jagodnie (gmina Elblg) jest zlokalizowane skadowisko odpadw przemysowych o powierzchni 11,82 ha, ktrego wacicielem jest Elektrociepownia Elblg Sp. z o.o. w Elblgu. Od 1999 roku na skadowisko nie s przyjmowane odpady. Innymi potencjalnymi rdami zanieczyszcze gleby na terenie powiatu s: wprowadzane do gleby nieczyszczone cieki komunalne, w szczeglnoci z nieszczelnych szamb; chemizacja rolnictwa /nawozy sztuczne, pestycydy; emisje do atmosfery zanieczyszcze gazowych i pyowych; urbanizacja i osadnictwo; zlokalizowane na terenie powiatu stacje paliw, itp.; zanieczyszczenie wd powierzchniowych i podziemnych; degradacja gleb, erozja, zakwaszenie. Nadmierne zakwaszenie gleb jest czynnikiem zmniejszajcym efektywno stosowania wikszoci zabiegw agrotechnicznych, a zwaszcza nawoenia mineralnego oraz przyczynia si do ograniczenia plonw. Oprcz tego obserwuje si wtrne skutki zakwaszenia gleby, do ktrych naley zmniejszenie trwaoci wiza pakietw mineraw, rozpad makrokrystalicznej struktury wtrnych mineraw ilastych, zmniejszenie zdolnoci sorpcyjnej, a przede wszystkim pojawienie si duych iloci glinu i manganu toksycznego dla rolin. Gwn przyczyn tego stanu jest nasz umiarkowany klimat z przewag opadw nad parowaniem, w wyniku czego kationy zasadowe, gwnie magnez (Mg2+) i wap (Ca2+), przemieszczane s w gb gleby. Rwnie duy wpyw na zakwaszenie maj roliny, ktre zuboaj gleb pobierajc z niej niezbdne do wzrostu i rozwoju pierwiastki, w tym kationy zasadowe (Ca2+ i Mg2+). Oprcz czynnikw naturalnych nie mniej wane s tzw. Czynniki antropogeniczne do ktrych nale: stosowanie nawozw (szczeglnie azotowych typu amonowego i nawozw potasowych), zanieczyszczenie powietrza, zwaszcza zwizkami siarki i azotu (w postaci kwanych opadw mokrych lub suchych). Szczegln rol w procesie zakwaszenia odgrywa niedostosowanie dawek nawozw fizjologicznie kwanych do faktycznych potrzeb nawozowych rolin. Zabiegiem ograniczajcym niepodane skutki zakwaszenia gleb jest wapnowanie Naturalna zasobno gleb uprawnych w skadniki pokarmowe nie zabezpiecza w peni potrzeb pokarmowych rolin. Brak odpowiedniej iloci skadnikw w formach przystpnych w rodowisku bytowania rolin wpywa na spadek plonw oraz obnienie ich wartoci biologicznej. Konsekwencj zbyt niskiej zasobnoci gleb w skadniki pokarmowe w stosunku do potrzeb pokarmowych rolin jest spadek yznoci gleby, wynikajcy z wyczerpania jej ze skadnikw pokarmowych. Skadniki pokarmowe rolin wystpuj w glebie w rnych formach i ilociach. Z rolniczego punktu widzenia czyli ywienia rolin, najwaniejsz grup stanowi formy przyswajalne, na ktre to skadaj si iloci pierwiastka znajdujce si w roztworze glebowym, kompleksie sorpcyjnym oraz wystpujce w formie sabiej rozpuszczalnych soli. O ich pobraniu decyduje wiele czynnikw, z ktrych najwaniejsze to wiek i gatunek roliny, wilgotno i napowietrzenie gleby, odczyn,

elblski

24 433,90

9 657

12

25

niska

22

15

26

Potas (K2O) bardzo wysoka bardzo niska bardzo niska

Magnez (Mg) bardzo wysoka 40

wysoka

22

37

16

18

12

23

20

rdo: Raport o stanie rodowiska wojewdztwa warmiskomazurskiego w 2008 r.

Gleby nadajce si do uprawy rolin o wysokich wymaganiach zajmuj ok. 70 % uytkw rolnych, gleby rednio trudne do uprawy stanowi ok. 20 %, a trudne 10 % uytkw rolnych. Gleby klas I-III stanowi ok. 48 uytkw rolnych i ok. 30 % oglnej powierzchni gruntw rolnych. Wskanik bonitacji gleb wynosi 1,0 i plasuje powiat na wysokiej pozycji w skali kraju. Badania Okrgowej Stacji Chemiczno-Rolniczej w Gdasku wskazuj, e gleby kwane i bardzo kwane zajmuj ok. 50 % uytkw rolnych. Koniecznego wapnowania wymaga ok. 40 % gleb, potrzebnego ok. 20 %, na 15 % gleb wapnowanie jest wskazane, 11 % gleb naley ograniczy, na pozostaych 12 % gleb jest zbdne. Wskanik waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej obszaru powiatu wynosi 1,19. 3.3.1.2 Zagroenia Gwnym zagroeniem powierzchni ziemi s erozja, odpady i chemizacja rolnictwa, zanieczyszczenia wd powierzchniowych i podziemnych. Negatywny wpyw na powierzchni ziemi moe mie rwnie postpujca urbanizacja i osadnictwo, midzy innymi ze wzgldu na zmian sposobu uytkowania gleby, powstawanie odpadw, wytwarzanie ciekw. Szczegowe informacje na temat odpadw na terenie powiatu zawiera Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Elblskiego na lata 2010-2013. Gwnymi i potencjalnymi przyczynami zanieczyszcze gleby na terenie powiatu s skadowiska odpadw komunalnych oraz tzw. dzikie wysypiska mieci. Zgodnie z zaoeniami KPGO 2010 jak rwnie planu wojewdzkiego, do koca roku 2009 przewidywao si zamknicie wszystkich skadowisk odpadw, ktre nie speniaj minimalnych wymaga formalnych i s w trakcie eksploatacji. Zgodnie z powyszym na terenie powiatu elblskiego zamknito skadowisko odpadw w Barzynie (gm. Rychliki), skadowisko odpadw w Nowym Dworze Elblskim (gm. Gronowo Elblskie), skadowisko odpadw w m. Stare Dolno (gm. Markusy), skadowisko odpadw w

wysoka

rednia

rednia

niska

niska

stosunki jonowe, a take temperatura i nasonecznienie. Do najwaniejszych makroelementw majcych najwikszy wpyw na jako i wysoko plonw oprcz azotu naley wymieni fosfor, potas i magnez. Obecnie okrelenie obok odczynu zawartoci przyswajalnych form fosforu, potasu i magnezu jest podstawowym elementem oceny stanu yznoci gleb majcej na celu prowadzenie racjonalnego nawoenia tymi skadnikami. Nawozi powinno si tymi skadnikami, ktrych w glebie brakuje. Std te nieuzasadnione jest stosowanie nawoenia bez znajomoci zasobnoci gleby w przyswajalne skadniki pokarmowe. Nawozy mineralne, jako jeden z gwnych rodkw do produkcji rolnej powinny by stosowane racjonalnie, tzn. w takich ilociach i w taki sposb, aby zapewni uprawianym rolinom okrelon ilo skadnikw pokarmowych w odpowiednim czasie, uzyskujc przy tym moliwie najwikszy efekt i nie stanowi zagroenia dla rodowiska naturalnego. Wpyw emisji zanieczyszcze komunikacyjnych na jako gleb Wpyw motoryzacji na gleby objawia si przede wszystkim w zanieczyszczeniu terenw przy drogach zwizkami oowiu i cynku oraz zwizkami pochodzcymi ze cierania opon i nawierzchni drg. Przez wiele lat uwaano, e zasig zanieczyszcze obejmuje obszar najbliszego ssiedztwa drogi, natomiast badania wykonane w ostatnich latach skazuj, e zasig ten jest znacznie wikszy i moe dochodzi nawet do 300 m. W 2005 roku przedziay zawartoci kadmu (Cd), miedzi (Cu), niklu (Ni), oowiu (Pb) i cynku (Zn) w poziomie prchnicznym gleb ornych wynosiy odpowiednio: 0,10-0,21 mg/kg, 2,0-21,4 mg/kg, 1,7-36,9 mg/kg, 7,3-15,6 mg/kg, 7,7-52,2 mg/kg. W skali IUNG okrelajcej stopie zanieczyszczenia gleby metalami cikimi, powysze wielkoci odpowiadaj zawartoci naturalnej (0 stopie zanieczyszczenia). We wczeniejszych latach bada stwierdzone wartoci metali rwnie nie wykazyway zanieczyszczenia gleby (0 stopie zanieczyszczenia). W odniesieniu do norm ustalajcych standardy jakoci gleby i ziemi, zawartych w rozporzdzeniu Ministra rodowiska z dn. 9 wrzenia 2002 r. w sprawie standardw jakoci gleby oraz standardw ziemi (Dz. U. z 2002 r. Nr 165, poz. 1359), zawarto metali cikich w glebach ornych nie przekracza wartoci dopuszczalnych i nie powoduje zanieczyszczenia gleby (Raport WIO 2007 w Olsztynie). 3.3.2 Kopaliny Na obszarze powiatu elblskiego wystpuj wycznie surowce czwartorzdowe. Obszar powiatu zbudowany jest z pokadw glin zwaowych wysoczyzny morenowej Park Krajobrazowy Wzniesienie Elblskie, wysoczyzny Pojezierza Iawskiego oraz glin zwaowych Rwniny Warmiskiej, przykrytych miejscami przez utwory wodnolodowcowe, gwnie typu piaszczystego rwnin sandrowych. Wiksze obnienia powierzchni denno morenowej Rwniny i keje s lokalnie zajte przez osady zastoiskowe, ktre w rejonie Dobrego i Bardyn tworz rozleg rwnin zastoiskow. Ta rwnina powstaa w czasie kocowej deglacjacji obszaru w fazie pomorskiej zlodowacenia Wisy. Czciej mniejsze obnienia powierzchni morenowej natury wytopiskowej s wypenione osadami akumulacji biogenicznej. Zachodni cz powiatu elblskiego buduj namuy mulisto-ilaste, czasami drobnopiaszczyste akumulacji deltowej Wisy.

TABELA NR 21 Zasoby geologiczne kopalin ze z eksploatowanych na podstawie koncesji wydanych przez Starost Elblskiego.
Lp. 1. 2. Zoe Kadyny Nowina IV Waciciel Bielewicz Socha Dbrowski Gjski, Fionowicz Boss Socha Leszczyska Burzyski E. Kulpiska Krl H. Orowski K. Bucholski M. Naspiski Zajc Z. Naspiski Winogrodzki Bednarczuk Borowski Jankowski Kulpiska Sosnowski T. Iwanicka M. Naspiski Z. Krl Kategoria zoa C1 C1 C1 C1 C1 C1 C1 C1 C1 C1 C1 C1 C1 C1 C1 C1 C1 C1 C1 C1 C1 C1 C1 31.12.2019 31.12.2013 31.12.2013 Gmina Elblg Elblg Elblg Elblg Elblg Elblg Elblg Mynary Mynary Mynary Pask Pask Pask Elblg Pask Mynary Pask Milejewo Mynary Elblg Pask Pask Mynary Data wan. koncesji 10.01.2010 15.01.2013 Wygasa: 31.03.2009 31.12.2013 Wygasa: 22.06.2006 31.12.2008 Wygasa: 26.06.2006 31.12.2010 31.12.2015 31.12.2015 31.01.3012 Wygasa: 07.01.2009 31.12.2017 31.01.2016 31.12.2016 15.01.2011 31.12.1012 31.03.2012 31.12.2010 31.01.2011 31.09.2015 31.12.2013 Zasoby geologiczne [ty. Mg] 1100 0,0

3.

Nowina V Gronowo Grne Nowina VI Nowina VII Gronowo grne II Zastawno Nowe Monostarzysko Zastawno III Nowa Wie II Nowa Wie I Robity Weklice Majki Zastawno I Wikrowo Ogrodniki I Nowe Monostarzysko I Czechowo Nowa wie v Majki I Zastawno IV Zoe Kadyny Nowina IV Nowina V Gronowo Grne Nowina VI Nowina VII Gronowo grne II Zastawno Nowe Monostarzysko Zastawno III Nowa Wie II Nowa Wie I Robity Weklice Majki Zastawno I Wikrowo Ogrodniki I Nowe Monostarzysko I Czechowo Nowa wie v Majki I Zastawno IV

0,0

4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18 19. 20. 21 22. 23. Lp. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18 19. 20. 21 22. 23.

52,7 0,0 77,3 202,40 40,95 196,17 203,942 283,808 149,271 283,322 58,76 94,704 140,198 49,5 140,280 115,08 211,488 218,003 240,669 84,934

kategoria C1 - granice zoa okrela si metod interpolacji na podstawie danych z rozmieszczonych rwnomiernie na obszarze zoa wyrobisk rozpoznawczych; stopie rozpoznania zoa powinien by wystarczajcy dla dokonania oceny wpywu przewidywanej eksploatacji zoa i uytkowania kopaliny ze zoa na rodowisko; dopuszczalny bd oszacowania rednich wartoci parametrw zoa i zasobw nie powinien przekracza 30 %. rdo: http://www.pgi.gov.pl/surowce_mineralne Dane ze Starostwa Powiatowego w Elblgu.

3.3.2.1 Zagroenia Zagroeniem dla rodowiska jest nielegalna eksploatacja kopalin. Wg ewidencji obszarw wymagajcych rekultywacji, prowadzonej przez Wydzia rodowiska i Rolnictwa za rok 2008 powierzchnia terenw zdewastowanych wynosi 127,01 ha, w tym 116,12 ha terenw na ktrych zakoczono dziaalno przemysow. Ewidencja ta zawiera jednak pewne luki, zwizane z brakiem uwidocznionych niewielkich obszarw zdegradowanych nielegalnym wydobyciem kopalin na niewielk skal, czsto potrzeby wasne. Brak rekultywacji terenw pogrniczych stanowi powane zagroenie dla rodowiska. Najwaniejsze problemy to: Nielegalna eksploatacja kopalin na terenach cennych przyrodniczo, ingerencja w rodowisko naturalne (przeksztacenia rzeby terenu, zanieczyszczenie ziemi, zaburzenia stosunkw wodnych, zuboenie szaty rolinnej), przeksztacenie krajobrazu obniajce wartoci estetyczne, brak penej inwentaryzacji terenw przeksztaconych w wyniku prowadzenia legalnego (take nielegalnego) wydobycia kopalin pospolitych, kosztowny i zoony proces rekultywacji terenw zdegradowanych. 3.4 Walory przyrodnicze i krajobrazowe 3.4.1 Lasy Lasy speniaj wielorakie funkcje, wynikajce z potencjau biotycznego ekosystemw lenych i preferencji spoecznych. S to funkcje ekologiczne (ochronne), gospodarcze (produkcyjne) i spoeczne (socjalne). Funkcje lasu maj charakter wspzaleny, a pynce z uytkowania lasw korzyci dla spoeczestwa s wielkociami nieograniczonymi. rednia lesisto powiatu elblskiego wynosi 18,50 %, przy czym udzia powierzchni zalesionych w poszczeglnych gminach jest silnie zrnicowany, od 0,04 % w Gminie Gronowo Elblskie do 38,92 % powierzchni w gminie Mynary. Lesisto gmin wie si cile z ich pooeniem geograficznym; gminy pooone na terenie uaw s sabo lub bardzo sabo zalesione (gminy: Gronowo Elblskie, Markusy, zachodnia cz gminy Elblg), natomiast gminy pooone na wysoczynie elblskiej maj lesisto powyej 15 %. Obszary lene powiatu elblskiego nale do czterech nadlenictw: Dobrocin, Mynary, Zaporowo, ktre podlegaj Regionalnej Dyrekcji Lasw Pastwowych w Olsztynie oraz Nadlenictwu Elblg - podlegajcemu Regionalnej Dyrekcji Lasw Pastwowych w Gdasku. Oglna powierzchnia gruntw lenych powiatu elblskiego wynosi 26 808,8 ha, z czego ponad 96 % stanowi lasy na gruntach bdcych wasnoci Skarbu Pastwa. Lasy na gruntach prywatnych stanowi jedynie 3,4 % powierzchni gruntw lenych. Poniej podano powierzchnie gruntw lenych w poszczeglnych gminach powiatu elblskiego i stosunki wasnociowe dotyczce tych gruntw.

TABELA NR 22 Powierzchnia gruntw lenych [ha] na terenie powiatu elblskiego.

ogem lasy ogem [ha] 34,0 7,0 1 792,4 3 529,2 3,8 472,4 2 572,2 6 025,7 4 080,0 2 498,3 5 203,5 26 218,5 grunty lene publiczne Skarbu Pastwa w zarzdzie Lasw Pastwowych [ha] 5,4 1,5 1 683,0 3 373,0 0,8 378,4 2 515,3 5 789,7 3 773,7 2 397,6 5 224,2 25 142,6 grunty lene publiczne ogem 5,4 31,0 7,0 1 741,0 3 448,3 2,8 468,4 2 525,3 5 926,5 3 865,9 2 435,8 5 252,4 25 709,8

Jednostka terytorialna Miasto Mynary Miasto Pask Miasto Tolkmicko Gmina Elblg Gmina Godkowo Gmina Gronowo Elblskie Gmina Markusy Gmina Milejewo Gmina Mynary Gmina Pask Gmina Rychliki Gmina Tolkmicko ogem Powiat Elblski

5,4 34,0 7,0 1 827,0 3 612,3 3,8 478,4 2 626,3 6 159,5 4 161,9 2 555,8 5 337,4 26 808,8

Jednostka terytorialna

grunty lene publiczne Skarbu Pastwa

grunty lene prywatne

Miasto Mynary Miasto Pask Miasto Tolkmicko Gmina Elblg Gmina Godkowo Gmina Gronowo Elblskie Gmina Markusy Gmina Milejewo Gmina Mynary Gmina Pask Gmina Rychliki Gmina Tolkmicko ogem Powiat Elblski

5,4 1,5 1 724,0 3 443,3 1,8 468,4 2 517,3 5 889,8 3 843,7 2 433,8 5 238,4 25 567,4

3,0 86,0 164,0 1,0 10,0 101,0 233,0 296,0 120,0 85,0 1 099

rdo: www.stat.gov.pl - ostatnie dane za 2008 r.

WYKRES NR 9 Powierzchnia gruntw lenych [ha] na terenie powiatu elblskiego.

rdo: www.stat.gov.pl - ostatnie dane za 2008 r.

Lesisto powiatu ksztatuje si okoo 18,50 %. Procentowy udzia lasw do gruntw ogem w poszczeglnych gminach przedstawia si nastpujco: gmina wiejska Elblg - 9,51 % gmina wiejska Grodkowo - 21,63 % gmina wiejska Gronowo Elblskie - 0,04 % gmina wiejska Markusy - 4,36 % gmina wiejska Milejewo - 27,41 % gmina wiejska Rychliki - 19,41 % gmina miejsko- wiejska Mynary - 38,92 % gmina miejsko- wiejska Pask - 15,90 % gmina miejsko- wiejska Tolkmicko - 25,69 % Generalnie stan lasw prywatnych jest gorszy od stanu lasw pastwowych, co wynika z duej rnicy przecitnego wieku drzewostanw i zapasw, a ponadto z trudnoci finansowych, sabszych siedlisk, duego rozdrobnienia powierzchni i stosowania innych sposobw i innych priorytetw zagospodarowania. Problemem rzutujcym na gospodark len w powiecie, podobnie jak w caym kraju, jest nadmierne i niecelowe rolnicze uytkowanie gruntw marginalnych, o bardzo niskiej zdolnoci produkcyjnej. Niekorzystne jest rozdrobnienie lasw, widoczne w lasach prywatnych. Naley dy do tworzenia struktur wielkoprzestrzennych, tj. powiksza istniejce kompleksy lene oraz czy mniejsze. Podstawowym instrumentem prowadzenia gospodarki lenej w lasach niepastwowych s uproszczone plany urzdzenia lasu. Gospodark len utrudniaj liczne rozbienoci i niezgodnoci midzy danymi, zapisanymi w ewidencji gruntw, a stanem faktycznym w terenie.

WYKRES NR 10 Procentowy poszczeglnych elblskiego. udzia gmin lesistoci powiatu

rdo: opracowanie wasne na podstawie www.stat.gov.pl ostatnie dane z 2008 r.

Do waniejszych zbiorowisk lenych w powiecie elblskim zaliczono: - Grd subatlantycki - wielogatunkowy las liciasty siedlisk eutroficznych, wieych lub sabo wilgotnych. Drzewostan tych lasw tworz gwnie db szypukowy, grab zwyczajny, lipa drobnolistna, buk

zwyczajny i wiz. Warstw krzeww tworz: leszczyna, odrosty grabu, lipy i innych. Na terenie powiatu Elblg zbiorowisko to wystpuje w czterech postaciach wilgotnociowo-troficznych: - yzny las grdowy typowy z podagrycznikiem pospolitym, miodunk m, pokrzyw zwyczajn, kuklikiem pospolitym, kostrzew olbrzymi, trzmielin zwyczajn, jaskrem kosmatym, i innymi w podszyciu, - yzny las grdowy czycowy - jest to wilgotniejszy wariant lasu grdowego typowego z czycem lenym, - oligomezotroficzny las grdowy miakowy ze miakiem pogitym, borwk czarn, trzcinnikiem lenym i in., - yzny las grdowy kokoryczowy obejmujcy bardzo yzne, lekko wilgotne grdy z duym udziaem kokoryczy tej i pustej, zoci tej, zawilca tego i in. W grdach powiatu elblskiego notowane s gatunki ciepolubne takie jak: paprotnik kolczysty, pluskwica europejska, groszek wielkoprzylistkowy, piciornik biay, jaskier wielkokwiatowy, orlik pospolity i wawrzynek wilczeyko. Zboczowe lasy klonowo-lipowe wystpuj w obszarach silnie urzebionych dolinami rzek oraz wwozami ich dopyww. Dua rnorodno ekspozycji zboczy stwarza dogodne warunki do ich rozwoju. Zbiorowisko to buduj: lipy, klony, jawory i inne gatunki drzew. Rnicuje si ono na trzy podzespoy: - las klonowo-lipowy z dzwonkiem szerokolistnym zajmuje bardzo yzne siedliska na dnie jarw i u podny zboczy dolin - las klonowo-lipowy typowy porasta silnie ocienione zbocza o wystawie pnocnej. - las klonowo-lipowy z groszkiem czerniejcym znajduje dogodne warunki na zboczach poudniowych. yzna buczyna niowa jest zwartym lasem niemal czysto bukowym, niekiedy z niewielk domieszk dbu bezszypukowego, grabu lub jaworu. Warstwa zielna pokrywa od 30 do 90 % powierzchni; wystpuje w niej okoo 25 gatunkw. Zwykle s to niewysokie zioa: marzanka wonna, gajowiec ty, zawilec gajowy, konwalijka dwulistna, szczawik zajczy, kosmatka owosiona oraz liczne trawy. Zbiorowisko rnicuje si na trzy podzespoy: - wilgotny z udziaem w runie ywca cebulkowego i szczyra trwaego, - typowy z perwk jednokwiatow i kostrzew len - uboszy z trzcinnikiem lenym Lasy mieszane dbowo-bukowe z dbem i bukiem g wizowo-jesionowy tworz: wiz pospolity i jesion oraz czeremcha w niszej warstwie. Mniejszy udzia w drzewostanie maj grab, lipa, klon. g jesionowo-olszowy - zoony gwnie z olszy czarnej i jesionu. Wrd krzeww licznie wystpuje leszczyna, kruszyna i czeremcha pospolita oraz jarzbina. W runie dominuj roliny nitrofilne: pokrzywa, podagrycznik pospolity, bluszczyk kurdybanek. Stay te jest udzia przytulii botnej, tojeci pospolitej, psianki sodkogrz i innych. g wizowy - zbiorowisko to buduje olsza czarna, jesion, dby i wiz pospolity. W runie wystpuj: ziarnopon, gwiazdnica wielkokwiatowa, zawilec ty, kopytnik pospolity i miodunka ma. Brzezina bagienna - drzewostan tego zbiorowiska buduje: sosna, brzoza omszona i brodawkowata

i najczciej wierzba szara. W runie trafiaj si nieliczne gatunki torfowisk przejciowych np. siedmiopalecznik botny, turzyca pospolita czy wenianka wskolistna - Ols porzeczkowy - buduje ten drzewostan niemal wycznie olsza czarna, a w runie dominuj gatunki yznych lasw liciastych. W fitocenozach tego zbiorowiska liczny jest udzia trzciny i paki szerokolistnej. Lasy odgrywaj istotn rol w ksztatowaniu stosunkw wodnych, znaczne ich obszary uznane s jako lasy ochronne, gwnie wodochronne. Lasy stanowi schronienie i rodowisko yciowe dla wielu rzadkich ju przedstawicieli fauny, podlegajcych z tego tytuu ochronie gatunkowej. Powanym problemem w Nadlenictwie Elblg jest choroba grzybowa powodujca zamieranie pdw jesionu. Atakuje sadzonki jak i dorose drzewa powodujc redukcj przyrostu rocznego, a czsto obumarcie sadzonek. 3.4.2 Formy ochrony przyrody Charakterystyka oglna szaty rolinnej Szata rolinna powiatu elblskiego w znacznym stopniu jest zmodyfikowana przez dziaalno czowieka. Tylko niecae 18 % powierzchni powiatu przypada na tereny lene, gdzie szata rolinna zachowuje najbardziej zbliony do naturalnego charakter. Oprcz tego na terenie powiatu wystpuj zarola jeyn i tarniny; zarola wierzby; zbiorowiska rolinne zwizane z torfowiskami niskimi. Zarola tarniny (czynie) s do czstym zbiorowiskiem, ktre buduj: liwa tarnina, jeyny i re. W runie wystpuj: gwiazdnica wielkokwiatowa, fijoek leny, jaskier kosmaty, pszeniec rowy, przetacznik pagrkowaty, rzepik wonny i inne. Cao tworzy zwarty, trudny do przebycia gszcz. Zarola wierzb wystpuj przy brzegach jeziora Druno oraz Zatoki Elblskiej tu nad jej brzegami. Zbiorowisko to buduj wierzby: wiciowa, trjprcikowa i wiklina oraz dere widwa, trzmielina pospolita, niekiedy czeremcha. W skad runa wchodz: pokrzywa, ywokost lekarski, kielisznik zarolowy, chmiel pospolity i inne. Zbiorowiska torfowiskowe rni si w zalenoci od typu torfowiska. Torfowiska niskie darniowe charakteryzuj si wystpowaniem zbiorowisk rolinnych typu szuwarowego, natomiast torfowiska niskie lene i zarolowe charakteryzuj si wystpowaniem zbiorowisk olsowych, m.in. i olsu porzeczkowego. Ols porzeczkowy jest bogaty florystycznie. Charakterystyczna dla olsw kpkowo-mozaikowa struktura jest tutaj sabo widoczna. Uwag zwraca duy udzia trzciny i paki szerkolistnej. Zbiorowiska rolinnoci przybrzenej (szuwarowiskowe) wystpuj przy brzegach eutroficznych zbiornikw wodnych, licznych tutaj kanaach, czsto wrd zagbie rdpolnych. Dominuj wrd nich trzciny, oczeret jeziorny oraz roliny wodne, jak: grzybienie pnocne, rdestnica pywajca, paka wskolistna, turzyca dziubkowata i sztywna, szczaw lancetowaty, jaskier wielki, sit czonowaty, toje pospolita oraz krwawnica pospolita. Zbiorowiska rolin wodnych wykazuj zrnicowanie w zalenoci od typu zbiornika wodnego. W wodach eutroficznych wystpuj zespoy ramienicy,

wywcznika kosowego, grela ztego, abicieku pywajcego, osoki aloesowatej, salwini pywajcej. Charakterystyczny jest tu udzia grzybieczyka wodnego i rolin podwodnych takich jak: rdestnicy grzebieniastej, moczarki kanadyjskiej i rogatka sztywnego. O stanie zbiorowisk kowych wystpujcych na terenie powiatu decyduj waciwoci siedlisk i sposb uytkowania. Panujcym zespoem kowym jest zesp ki ostroeniowo-rdestowej. W miejscach podmokych i nadmiernie wypasanych czsto zbiorowiska zdominowane s przez sit rozpierzchy lub miaka darniowego. Po zarzuceniu koszenia niekiedy mog wyksztaci si zbiorowiska nawizujce do ziooroli lub szuwary wielkoturzycowe. Prcz wyej wymienionych, na terenie powiatu wystpuj rwnie zbiorowiska antropogeniczne. Zbiorowiska synantropijne s reprezentowane gwnie przez zespoy chwastw towarzyszce uprawom rolnym, nitrofilne zbiorowiska bylin i pnczy na siedliskach ruderalnych i brzegach zbiornikw wodnych oraz zespoy terofitw letnich zajmujce wysychajce latem brzegi zbiornikw wodnych. Charakterystyka oglna wiata zwierzt wiat zwierzt reprezentowany jest na terenie powiatu elblskiego przez szereg gatunkw ldowych i wodnych. Do nich nale midzy innymi: Ptaki - kuropatwa, baant zwyczajny, dzikie gsi, dzikie kaczki, bociany (w tym bocian czarny), urawie, czaple, bieliki, kanie rude i czarne, orliki krzykliwe. Zwierzyna gruba - osie, jele sika, jele europejski, daniele sarny, dziki, oprcz tego wystpuj rwnie i czasem pojawiaj si i wilki. Zwierzyna drobna - lisy, zajce, borsuki, krliki, gryzonie, jenoty, bobry, wydry, norki amerykaskie, kuny, pimaki, tchrze i inne. Wystpuj rwnie gady (jaszczurka zwinka i jaszczurka yworodna, padalec, zaskroniec, mija zygzakowata) i pazy (kumak nizinny, huczek ziemny, ropucha szara i zielona, rzekotka drzewna, aba jeziorkowa, mieszka i wodna, traszka zwyczajna). Na zbiornikach wodnych yj liczne gatunki ptactwa wodnego takie jak: kaczka krzywka, abd niemy, perkoz dwuczuby, yska oraz trzciniak, trzcinniczek, potrzos i inne Nadlenictwo Elblg nadzoruje gospodark owieck w 31 obwodach, dzierawionych przez 20 k owieckich. Wanym elementem polityki ekologicznej pastwa s obecnie wielkoprzestrzenne obszary chronione, ktre cznie obejmuj ju ponad 30 % powierzchni kraju. Na system obszarw chronionych skadaj si: parki narodowe, rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe i obszary chronionego krajobrazu. Zgodnie z art. 6 ust. 1 obowizujcej ustawy o ochronie przyrody poddanie pod ochron nastpuje przez: tworzenie parkw narodowych uznawanie okrelonych obszarw za rezerwaty przyrody tworzenie parkw krajobrazowych

wyznaczenie obszarw chronionego krajobrazu wprowadzanie ochrony gatunkowej rolin i zwierzt wprowadzanie ochrony w drodze uznania za: pomniki przyrody stanowiska dokumentacyjne uytki ekologiczne zespoy przyrodniczo-krajobrazowe obszary NATURA 2000 Obszar powiatu Elblg w swej czci wschodniej obejmuje fragment krajowego korytarza doliny dolnej Wisy, do ktrego naley zalesiona strefa krawdziowa wysoczyzny. Ochronie przyrody i krajobrazu powiatu su: Park Krajobrazowy Wysoczyzna Elblska; 11 obszarw chronionego krajobrazu: ujcie rzeki Nogat, Jezioro Druno, Kana Elblski, rzeka Wska, Bauda i Dzierzgo, cz rzeki Paski z rezerwatem "Ostoja Bobrw na rzece Pasce"), Obszar Chronionego Krajobrazu Wysoczyzny Elblskiej - Wschd i Zachd, Sobicki Obszar Chronionego Krajobrazu, Sadliski Obszar; 8 rezerwatw przyrody: 4 lene (Buki Wysoczyzny Elblskiej, Kadyski Las, Dby w Krukach Pasckich, Lenki); 2 ornitologiczne (Zatoka Elblska, Jezioro Druno); 1 faunistyczny ("Ostoja Bobrw na rzece Pasce") i 1 florystyczny (Piropusznikowy Jar) oraz uytki ekologiczne i 452 pomniki przyrody. Obszar Chronionego Krajobrazu Dolina rzeki Wskiej oraz rzeki Paski z rezerwatem Ostoja Bobrw zosta utworzony uchwa Nr VI/51/85 Wojewdzkiej Rady Narodowej w Elblgu z dnia 26.04.1985 r. (Dz. Urz. Woj. Elblskiego Nr 10). Park Krajobrazowy "Wysoczyzna Elblska", Obszar Chronionego Krajobrazu Jeziora Druno oraz Obszar Chronionego Krajobrazu Rzeki Dzierzgo zostay utworzone uchwa Wojewdzkiej Rady Narodowej w Elblgu Nr. VI/51/85 pozycja 60, z dnia 10 lipca 1985 r. (Dziennik Urzdowy Wojewdztwa Elblskiego nr 10), a Obszar Chronionego Krajobrazu Kana Elblski rozporzdzeniem 4/97 Wojewody Elblskiego dnia 28 kwietnia 1997 r. (Dziennik Urzdowy Wojewdztwa Elblskiego nr 7 z 1997 r. pozycja 43). Sadliski Obszar Chronionego Krajobrazu utworzony zosta Uchwa Nr VI/51/85 Wojewdzkiej Rady Narodowej w Elblgu z dnia 26.04.1985 r. (Dz. Urz. Woj. Elblskiego Nr 10). TABELA NR 23 Miejscowoci i powierzchnia o szczeglnych walorach przyrodniczych prawnie chroniona.
parki krajobrazowe rezerwaty i pozostae formy ochrony przyrody [ha] Jednostka terytorialna obszary chronionego krajobrazu [ha]

- gmina wiejska Milejewo - gmina wiejska Rychliki - gmina wiejska Mynary - gmina miejskowiejska Pask - gmina miejskowiejska Tolkmicko - gmina miejskowiejska RAZEM Jednostka terytorialna

6 407,0

1 619,8

4 787,2

3 576,7

3 576,7

10 459,2

34,3

10 459,2

6 040,3

9,6

6 040,3

9 586,1 57 784,0

648,8 4 208,6 obszary chronionego krajobrazu rezerwaty i pozostae formy ochrony przyrody[ha]

8 303,6 10 495,5 uytki ekologiczne [ha]

296,2 296,2 Pomniki przyrody [szt.]

1 119,0 44 983,1 Obszary chronionego krajobrazu rezerwaty i pozostae formy ochrony przyrody wprowadzone uchwa gminy 4,0 4,0

rezerwaty przyrody [ha]

parki krajobrazowe razem [ha]

Elblg - gmina wiejska Godkowo - gmina wiejska Gronowo Elblskie - gmina wiejska Markusy - gmina wiejska Milejewo - gmina wiejska Rychliki - gmina wiejska Mynary miejskowiejska Pask - gmina miejskowiejska Tolkmicko - gmina miejskowiejska RAZEM

11 286,7

obszary chronionego krajobrazu [ha]

324,9

69

3 231,1

56,4

28

102,3

4 380,6

1 082,6

89,9

13

4 787,2

3 576,7

92

10 459,2

34,3

32

6 040,3

9,6

59

1 119,0 44 983,1

189,1 1 696,9

89,9

299 601

Ogem [ha]

rdo: www.stat.gov.pl - ostatnie dane za 2008 r.

PARKI KRAJOBRAZOWE Park krajobrazowy jest obszarem chronionym ze wzgldu na wartoci przyrodnicze lub kulturowe, a celem jego utworzenia jest zachowanie i popularyzacja zasad zrwnowaonego rozwoju. Nieruchomoci, w tym grunty, na obszarze parku pozostawia si w gospodarczym wykorzystaniu, z uwzgldnieniem waciwych dla niego zasad gospodarowania, okrelonych w powoujcym go rozporzdzeniu wojewody.

Elblg - gmina wiejska Godkowo - gmina wiejska Gronowo Elblskie - gmina wiejska Markusy

14 000,7

2 466,8

572,1

11 286,7

3 231,1

56,4

3 231,1

102,3 4 380,6

992,7

102,3 4 380,6

Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elblskiej W powiecie elblskim w gminach Elblg i Tolkmicko znajduje si Park Krajobrazowy Wysoczyzny Elblskiej utworzony przez Wojewod Elblskiego w 1985 r. w celu ochrony obszarw cennych przyrodniczo. Obszar ten zajmuje powierzchni 13460 ha, z czego na lasy przypada 6775 ha, a na uytki rolne - 5024 ha. Wzniesienia Elblskie to falisty, mocno zalesiony, wysoczyznowy obszar, wyniesiony nad otaczajce go tereny uaw Wilanych, Rwniny Warmiskiej i Zalewu Wilanego. Charakteryzuje si on urozmaicon rzeb. W parku wystpuj pejzae wyynne, nadmorskie, a w strefie krawdziowej z elementami rzeby grskiej. Najwysza cz wzniesie Malana Gra, osiga 197 m n.p.m. Obszar wysoczyzny pocity jest licznymi, silnie rozczonkowanymi dolinkami erozyjnymi, parowami i wwozami. Na wierzchowinie wystpuj liczne zagbienia bezodpywowe, a sie hydrograficzna parku cechuje si obecnoci krtkich rzek i potokw o charakterze grskim, maymi jeziorami (oczkami) i mokradami. Lasy zajmuj okoo 50 % powierzchni parku. Wystpuj tu lasy bukowo-dbowo-sosnowe, gi i olsy. Wanie ze wzgldu na to typowe dla Wysoczyzny Elblskiej uksztatowanie terenu, przypominajce charakterem tereny podgrskie, moliwe jest wystpowanie w rezerwacie rolin typowo grskich. S to: manna gajowa, lepinik biay, przetacznik grski, tojad dzibaty (ten gatunek podlega ochronie prawnej), ebrowiec grski. Wrd chronionych gatunkw obecnych na terenie parku mona wymieni takie jak: konwalia majowa, kopytnik pospolity, marzanka wonna, paprotka zwyczajna (roliny objte ochron czciow), bluszcz pospolity, gnienik leny, skrzyp olbrzymi, wawrzynek wilczeyko, widak jaowcowaty (gatunki podlegajce ochronie cisej). REZERWATY Rezerwat jest obszarem obejmujcym zachowane w stanie naturalnym lub mao zmienionym ekosystemy, siedliska przyrodnicze, okrelone gatunki rolin albo zwierzt wraz z ich siedliskiem bd elementy przyrody nieoywionej majce istotn warto przyrodnicz, naukow lub krajobrazow. Rola ochrony rezerwatowej jest szczeglnie wana ze wzgldu na jej charakter, zakadajcy generalnie cakowite zachowanie danego fragmentu rodowiska w niezmienionym stanie. Do systemu obszarw chronionych na terenie powiatu elblskiego naley 8 rezerwatw: 3 faunistyczne i 5 florystyczno-lenych o powierzchni 7877,56 ha. TABELA NR 24 Rezerwaty elblskim.
Nazwa rezerwatu Zatoka Elblska Jezioro Druno Ostoja bobrw na rzece Pasce Typ Fn Fn

Piropusznikowy Jar Buki Wysoczyzny Elblskiej Kadyski Las Dby w Krukach Pasckich Lenki Nazwa rezerwatu Zatoka Elblska Jezioro Druno Ostoja bobrw na rzece Pasce Piropusznikowy Jar

Fl Fl Fl Fl Fl Pow. (ha)

1962 1962 1972 1960 1968

MP 70/62, p.327 MP 2/62, p.8 MP 53/72, p.283 MP 23/60, p.110 MP 27/68, p.178 Gmina Elblg, Tolkmicko Elblg, Markusy b.d. Tolkmicko, Mynary Tolkmicko Tolkmicko Pask Mynary Powiat elblski elblski elblski elblski elblski elblski elblski elblski

723,5 3021,60 4258,79 37,27

Buki Wysoczyzny 92,12 Elblskiej Kadyski Las 8,15 Dby w Krukach 29,88 Pasckich Lenki 9,74 Fn- rezerwat faunistyczny, Fl- rezerwat florystyczno - leny

Kadyski Las znajduje si w obrbie Parku Krajobrazowego Wysoczyzna Elblska". Rezerwat zosta utworzony w 1972 roku zarzdzeniem Ministra Przemysu Drzewnego w celu zachowania fragmentu starego lasu bukowego z pojedynczymi, starymi dbami na powierzchni 8,15 ha. Na terenie Kadyskiego Lasu" ronie najstarszy w Polsce db im. J. Bayskiego uznany za pomnik przyrody. Runo lene reprezentowane jest tutaj przez lili zotogw, widak wroniec, czerniec gronkowy i inne ciekawe roliny. Rezerwat znajduje si na poudniowywschd od zabytkowego zespou paacowego w Kadynach oraz na pnocny-zachd od zespou poklasztornego z odbudowanym kocioem OO Franciszkanw. Stanowi one dodatkow atrakcj dla zwiedzajcych rezerwat. Pikny, stary drzewostan bukowy wystpujcy w rezerwacie liczy 200 i wicej lat. W jego ssiedztwie rosn rwnie sdziwe dby. Okazaym drzewom towarzysz rzadkie i ciekawe roliny chronione: konwalia majowa, marzanka wonna, kalina koralowa (gatunki objte ochron czciow), barwinek pospolity, bluszcz pospolity, gnienik leny, kruszczyk siny i lilia zotogw (objte ochron cis). Spord wymienionych tutaj gatunkw lilia zotogw zaliczana jest do gatunkw zagroonych wyginiciem, a kruszczyk siny - do gatunkw gincych. Wrd innych gatunkw rolin, o ktrych naleaoby wspomnie s: czernie gronkowy (naraony na wymarcie), kokorycz pena i przetacznik grski gatunki charakterystyczne dla Wysoczyzny Elblskiej. W przyszoci rezerwaty Kadyski Las" i Buki Wysoczyzny Elblskiej" zostan wczone w obszar projektowanego rezerwatu leno-krajobrazowego Gry Kadyskie". Buki Wysoczyzny Elblskiej To drugi rezerwat leny na terenie Parku Krajobrazowego Wysoczyzna Elblska". Rezerwat o powierzchni 92,12 ha zosta utworzony w 1962 roku Zarzdzeniem Ministra Lenictwa i Przemysu Drzewnego w celu zachowania fragmentu yznej buczyny niowej (las bukowy z minimaln domieszk jaworu, sosny i grabu), z rzadkimi na Wysoczynie Elblskiej: kostrzew len, perwk jednokwiatow i ywcem cebulkowym, kwanej buczyny

przyrody

powiecie

Rok ustanowienia 1965 1967

Podstawa prawna MP 35/65, p.200 MP67/66, p.332/zm. 2000 r. Dz. Urz.. Woj. Warm.- Maz. Nr 55, poz. 700 MP 17/89, p.119

Fn

1970

niowej (las bukowy z niewielk domieszk innych gatunkw drzew, o sabo wyksztaconej warstwie podszytu i ubogim runie) oraz grdu gwiazdnicowego (las dbowo-grabowy o urozmaiconym gatunkowo drzewostanie i bogatym runie) z czosnkiem niedwiedzim i ebrowcem grskim. Piropusznikowy Jar Zajmuje on powierzchni 37,27 ha na terenie Wysoczyzny Elblskiej, ale poza Parkiem Krajobrazowym. Pooony jest w dnie malowniczej doliny Lisiego Parowu. Porasta go las jesionowo-wizowy. W podszyciu krluje tu, objty ochron gatunek paproci, piropusznik strusi. Ten rezerwat leny utworzony zosta w celu zachowania malowniczego fragmentu lasu, w szczeglnoci lasu bukowego i gu, zachowanych w formie prawie nie zmienionej, a take w celu ochrony stanowiska paproci piropusznika strusiego. Liczne strumienie i wysiki oraz rzeba terenu maj wpyw na specyficzne warunki mikroklimatyczne. Znaczne nachylenia terenu i budowa geologiczna sprzyjaj erozji gleb. Na zboczach doliny ronie buk i wierk. Dno doliny porasta las gowy, w ktrym znaczny udzia maj: wiz grski, jesion, grab i buk. W runie moemy spotka midzy innymi roliny objte cis ochron, jak: tojad dzibaty, wawrzynek wilczeyko, bluszcz pospolity i barwinek pospolity. Jezioro Druno Ten ornitologiczny rezerwat przyrody o powierzchni 3.022 ha, pooony w gminie Elblg na uawach, zasuguje na szczegln uwag. Spenia on warunki midzynarodowej Konwencji z Ramsar i zosta utworzony w celu ochrony ptactwa wodnobotnego. Na terenie rezerwatu gniedzi si 110 gatunkw ptakw, pojawiaj si tu take licznie ptaki erujce i przelatujce - cznie na tym obszarze zaobserwowano 210 gatunkw ptakw. Moemy tu spotka midzy innymi: mewy mieszki, cztery gatunki rybitw w tym rybitw biaoskrzyd i biaows, perkozy, urawie, ggawy, kaczki: krzywki, krakwy, cyranki, czernice i gowienki, ora bielika, botniaka stawowego, myszoowa, gobiarza. W trzcinach wystpuj: trzcinniczka, rokitniczka, wsatka, a w krzewach i lasach przybrzenych: dziwonia karmazynowa, dzicioa may i czarny, drodzik, remiz i wiele innych. W wodach jeziora licznie wystpuj wzdrgi, karasie, pocie, liny, leszcze, a z ryb drapienych - okonie, szczupaki i wgorze. W przybrzenych lasach i zarolach moemy spotka midzy innymi: osia, sarn, dzika, lisa, jenota, tumaka i kamionk, gronostaja, wydr, wystpuje tu take kilka gatunkw nietoperzy, w tym midzy innymi gacek wielkouch i karlik may. Znaczna cz tafli wody pokryta jest przez nimfoidy, do ktrych nale: grel ty, grzybie biay, grzybieczyk wodny i cze baldaszkowy. Tworz one zwarte pokrywy o powierzchni 2 czsto przekraczajcej 1.000 m . Przez Jezioro Druno prowadzi tor wodny Kanau Elblskiego. Rezerwat Ujcie Nogatu Rezerwat ten zlokalizowany jest w pnocno-zachodniej czci obrbu Elblg (oddz. 469, 470, 471, 472 a-g), w lenictwie Jagodno. Powierzchnia oglna rezerwatu wynosi 356,72 ha. Grunty Nadlenictwa wchodzce w skad rezerwatu to 113,20 ha, co stanowi ponad 30 % jego oglnej powierzchni. Rezerwat Ujcie Nogatu zosta powoany Rozporzdzeniem Wojewody Warmisko-Mazurskiego z dnia 13.12.2001 roku. Celem utworzenia rezerwatu jest: Zachowanie bogatej i zrnicowanej fauny ptakw wodno-botnych i lenych (lgowych i migrujcych) oraz ich siedlisk. Ujcie Nogatu jest rezerwatem ornitologicznym obejmujcym fragment delty Nogatu oraz obszar wd Zalewu Wilanego u ujcia tej rzeki.

Dolina Stradanki Leny rezerwat przyrody Dolina Stradanki, powoany jednoczenie z rezerwatem Nowinka, obejmuje stosunkowo wski pas lasu porastajcego strome skarpy gbokich wwozw rzeki Stradanki i czci jej dopyww, wraz z tymi ciekami, o cznej powierzchni 119,86 ha. Rezerwat rozciga si na dugoci okoo 6 km we wschodniej czci wielkiego kompleksu lenego, pomidzy Tolkmickiem a Przybyowem. Podobnie jak rezerwat Nowinka, Dolina Stradanki w caoci ley na gruntach administrowanych przez Nadlenictwo Elblg. Rezerwat powoano w celu zachowania i ochrony unikatowego, niezwykle piknego krajobrazu doliny rzeki Stradanki z sieci bocznych dolinek i porastajcego te tereny lasu bukowego, ochrony stanowisk chronionych i rzadkich gatunkw rolin oraz ochrony zwierzt, gwnie awifauny. Wedug gwnego przedmiotu ochrony typ rezerwatu okrelono jako biocenotyczny i fizjocenotyczny, podtyp biocenoz naturalnych i pnaturalnych. Natomiast wedug gwnego typu ekosystemu jako rnych ekosystemw, za podtyp lasw i wd. Rezerwat Nowinka Rezerwat ten zlokalizowany jest w pnocnej czci obrbu Kadyny (oddz. 102 i 103), w lenictwie Wysoki Br. Oglna powierzchnia, objta ochrona rezerwatowa to 74,26 ha. Celem ochrony rezerwatowej jest: Zachowanie (ze wzgldw krajobrazowych, przyrodniczych, naukowych i dydaktycznych) oraz ochrona dolin erozyjnych, wystpujcych w nich wysikw i zabagnie oraz porastajcych je zbiorowisk lenych. Rezerwat przyrody to kompleks leny, oddzielony od innych lasw Wysoczyzny Elblskiej. Lasy porastaj wzniesienia (najwysze 101,5 m n.p.m.) i gbokie wwozy (rnice wysokoci sigaj 50 m), dnem ktrych spywaj mniejsze i wiksze cieki wodne, ktre cz si nastpnie w jeden ciek, bdcy dopywem Stradanki. Stwierdzono tutaj obecno wielu wysikw wodnych. Jest to obszar o bardzo urozmaiconej rzebie terenu. Rezerwat utworzony 28-12-2006 roku przez Wojewod Warmisko-Mazurskiego. Zatoka Elblska To kolejny rezerwat ornitologiczny speniajcy kryteria Konwencji z Ramsar. Obejmuje on obszar 723,5 ha w Nowakowie i Jagodnie (gminy Elblg i Tolkmicko). Ze wzgldu na dogodne warunki gniazdowania osiedliy si tu liczne gatunki ptakw wodno-botnych. Rezerwat zosta utworzony Rozporzdzeniem Wojewody Warmisko-Mazurskiego z dnia 28 maja 2001 roku w celu ochrony ptakw wodnobotnych oraz ich siedlisk. Powierzchnia rezerwatu obejmuje wody Zatoki Elblskiej oraz fragment Zotej Wyspy". Zatoka Elblska stanowi najbardziej na poudnie wysunit cz Zalewu Wilanego. Zarys linii brzegowej Zatoki Elblskiej podlega znacznym zmianom w stosunkowo niedugim czasie. Zacztki brzegu zachodniego zostay pokazane na mapie z 1753 roku. Wyspa Nowakowska leca na zachd od Zatoki jest terenem utworzonym najpniej. Znajdujce si w jej obrbie miejscowoci powstaway w rnych latach. Najstarsze osady zostay zaoone jeszcze pod koniec XVII wieku (na przykad Kpa Rybacka), pozostae powstaway gwnie w pocztkach wieku XIX (Nowakowo, Nowe Batorowo, Cieplice). Wszystkie te wsie pooone s w obrbie polderw otoczonych waami i pocitych gst sieci roww odwadniajcych. Ponad paskim terenem gruj tylko terpy" sztucznie usypane pagrki, na ktrych sytuowano zabudowania. Zachowane do dzisiaj budynki pochodz gwnie z drugiej poowy XIX wieku i pierwszej poowy wieku XX. Najstarsze przykady budownictwa s datowane na pierwsz wier XIX wieku (Nowakowo).

Szuwary, zarola ozowe i olchowe s doskonaym schronieniem i bezpiecznym miejscem lgowym dla ptactwa botnego i wodnego. Pooenie zatoki w strefie przymorskiej powoduje, i jest to rwnie teren odpoczynku dla ptakw w czasie ich sezonowych wdrwek. Wystpuj tu 222 gatunki ptakw, z czego 86 gatunkw to ptaki gniazdujce. Prawie wszystkie spotykane tu ptaki s objte ochron. Spotka tu mona wszystkie krajowe gatunki mew i kaczek (cznie z hemiatk), rybitwy rzeczne i czarne, kormorana, czapl siw, botniaka stawowego i bielika, a w okresie wdrwki niemal wszystkie gatunki siewkowcw. W trzcinach, oprcz gatunkw pospolitych obserwowa mona remizy i wsatki. Zalew Wilany (w tym rwnie Zatoka Elblska) uznany zosta ostoj ptakw o randze midzynarodowej. W wodach Zatoki Elblskiej stwierdzono wystpowanie 24 gatunkw ryb, wrd ktrych pojawiaj si midzy innymi: leszcz, jazgarz, sandacz, wgorz, oko i po. Badania prowadzone w rezerwacie i jego otulinie wykazay wystpowanie licznych populacji ab: jeziorkowej, mieszki i wodnej. yj tutaj take inne gatunki pazw, oraz gady: jaszczurka zwinka, jaszczurka yworodna i padalec. Na terenie rezerwatu i w jego najbliszym otoczeniu spotyka si wiele gatunkw ssakw. Wikszo wystpuje tu stale: sarna, dzik, wydra, jenot, norka amerykaska, lis i wiele innych, a niektre jak o pojawiaj si jedynie sporadycznie. Wrd nich niektre gatunki objte s ochron. S to midzy innymi: nietoperze (mroczek pny i gacek brunatny), jee, wydry, gronostaje i asice. Ostoja bobrw na rzece Pasce zajmuje powierzchni 403,95 ha w korycie rzeki Paski od granicy gminy Godkowo do granicy miasta Braniewo, wraz z dolnymi odcinkami rzeki Drwcy Warmiskiej i Waszy. Rezerwat obejmuje rzek Pask wraz z przylegymi gruntami o szerokoci 100 m, na gruntach pastwowych i 10 m na gruntach prywatnych. O wartoci rezerwatu stanowi nie tylko bobry i inne, liczne wystpujce tu gatunki fauny i flory, ale rwnie niezwykle urozmaicony krajobraz doliny rzeki, z licznymi przeomowymi odcinkami lub pyncej leniwie midzy kami i torfowiskami. Dby w Krukach Pasckich, rezerwat pooony w gminie Pask. Zajmuje powierzchni 9,23 ha. Rezerwat utworzono w celach zachowania ze wzgldw naukowych i dydaktycznych mieszanego lasu liciastego o charakterze naturalnym, z wiekowymi dbami szypukowymi i duym udziaem lipy drobnolistnej. Gatunkami uzupeniajcymi s: modrzew europejski, sosna pospolita i brzoza brodawkowata. W runie wystpuj marzanka wonna i konwalia majowa. OBSZARY CHRONIONEGO KRAJOBRAZU S to tereny chronione ze wzgldu na wartoci krajobrazowe, zrnicowane ekosystemy, wystpowanie korytarzy ekologicznych, a celem ich tworzenia jest wizanie terenw poddanych ochronie w systemy oraz zapewnienie moliwoci zaspokajania potrzeb spoecznych w zakresie turystyki, wypoczynku i rekreacji. Wykaz rozporzdze ustanawiajcych obszary chronionego krajobrazu w powiecie elblskim: Rozporzdzenie Nr 147 Wojewody WarmiskoMazurskiego z dnia 13 listopada 2008 r. w sprawie Obszaru Chronionego Krajobrazu Doliny Paski (Dz. Urz. Woj. Warm.-Mazur. Nr 179, poz. 2632),

Rozporzdzenie Nr 25 Wojewody WarmiskoMazurskiego z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie Obszaru Chronionego Krajobrazu Jeziora Druno (Dz. Urz. Woj. Warm.-Mazur. Nr 70, poz. 1341), Rozporzdzenie Nr 111 Wojewody WarmiskoMazurskiego z dnia 3 listopada 2008 r. w sprawie Obszaru Chronionego Krajobrazu Kanau Elblskiego (Dz. Urz. Woj. Warm.-Mazur. Nr 176, poz. 2579), Rozporzdzenie Nr 105 Wojewody WarmiskoMazurskiego z dnia 3 listopada 2008 r. w sprawie Obszaru Chronionego Rzeki Baudy (Dz. Urz. Woj. Warm.-Mazur. Nr 176, poz. 2573), Rozporzdzenie Nr 34 Wojewody WarmiskoMazurskiego z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie Obszaru Chronionego Krajobrazu Rzeki Dzierzgo (Dz. Urz. Woj. Warm.-Mazur. Nr 71, poz. 1360), Rozporzdzenie Nr 36 Wojewody WarmiskoMazurskiego z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie Obszaru Chronionego Krajobrazu Rzeki Nogat (Dz. Urz. Woj. Warm.-Mazur. Nr 71, poz. 1362), Rozporzdzenie Nr 104 Wojewody WarmiskoMazurskiego z dnia 3 listopada 2008 r. w sprawie Obszaru Chronionego Krajobrazu Rzeki Wskiej (Dz. Urz. Woj. Warm.-Mazur. Nr 176, poz. 2572), Rozporzdzenie Nr 108 Wojewody WarmiskoMazurskiego z dnia 3 listopada 2008 r. w sprawie Obszaru Chronionego Krajobrazu Wysoczyzny Elblskiej-Wschd (Dz. Urz. Woj. Warm.-Mazur. Nr 176, poz. 2576), Rozporzdzenie Nr 112 Wojewody WarmiskoMazurskiego z dnia 3 listopada 2008 r. w sprawie Obszaru Chronionego Krajobrazu Wysoczyzny Elblskiej-Zachd (Dz. Urz. Woj. Warm.-Mazur. Nr 176, poz. 2580), Rozporzdzenie Nr 107 Wojewody WarmiskoMazurskiego z dnia 3 listopada 2008 r. w sprawie Sobickiego Obszaru Chronionego Krajobrazu (Dz. Urz. Woj. Warm.-Mazur. Nr 176, poz. 2575). Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Paski z rezerwatem Ostoja Bobrw - pooony w gminie Godkowo. Zosta utworzony w celu ochrony krajobrazu i populacji bobra. Waciwoci tego terenu zblione do warunkw naturalnych z mocno meandrujc rzek Pask z licznymi starorzeczami w jej dolinie, tworzcymi lokalne, naturalne zbiorniki wodne oraz stromymi, poronitymi lasami zboczami doliny z parowami, wdoami, wwozami powoduj, e obszary te zalicza si do obszarw urozmaiconych pod wzgldem przyrodniczym i krajobrazowym. Obszar Chronionego Krajobrazu Jezioro Druno pooony w gminach: Elblg, Markusy, Pask i Milejewo. Zosta utworzony w 1985 roku w celu zachowania istniejcych walorw przyrodniczych, krajobrazowych i kulturowych otoczenia jeziora (tereny przywala, lasy olsowe). Obszar Chronionego Krajobrazu Kana Elblski pooony w gminach: Rychliki, Pask. Obejmuje tereny wzdu Kanau Elblskiego, malownicz dolink erozyjna Marwickiej Mynwki oraz stref kontaktow Pojezierza Iawskiego i uaw Wilanych. Przedmiotem ochrony obok walorw krajobrazowych i przyrodniczych s tu wartoci kulturowe: unikatowy, w skali wiatowej system pochylni na Kanale Elblskim, krajobraz przyrodniczo-techniczny uaw Wilanych oraz zaoenia dworsko-parkowe w Topolnie Wielkim i w Marwicy.

Obszar Chronionego Krajobrazu Dolina rzeki Baudy - pooony w gminach: Milejewo, Mynary i Pask. Obejmuje rodkow i wschodni przykrawdziow stref zboczy Wysoczyzny Elblskiej oraz przyrzecze, rodkowy i dolny odcinek biegu rzeki Baudy. Jest to teren bardzo urozmaicony, wystpuj tu any pl uprawnych, poprzedzielanych rdpolnymi zadrzewieniami, liczne rozcicia erozyjne, w ktrych bior pocztek cieki spywajce z wysoczyzny. Obszar Chronionego Krajobrazu Rzeki Dzierzgo pooony w gminie Rychliki. Zosta powoany w celu ochrony doliny i strefy przyrzecza rzeki Dzierzgo oraz ze wzgldu na wysokie walory krajobrazowe strefy krawdziowej Pojezierza Iawskiego. W skad obszaru wchodz take pola uprawne i uytki zielone. Obszar Chronionego Krajobrazu Rzeki Nogat pooony w gminach: Elblg i Gronowo Elblskie. Wystpuj tu tereny lgowe ptactwa wodno-botnego. Elementami krajobrazotwrczymi tego obszaru s: to wodna, pasy oczeretw, szuwarw i innej rolinnoci wodnej oraz strefa zadrzewie i zakrzewie nadwodnych. Obszar Chronionego Krajobrazu Dolina rzeki Wskiej - pooony w gminach: Pask i Godkowo. Utworzony zosta w celu zachowania pikna krajobrazu tego odcinka doliny Wskiej w obrbie OCHK rzeki Wskiej pooone jest kpielisko miejskie z parkiem lenym utworzone w 1926 r., a przeksztacone w 1994 r. w Park Ekologiczny im. Stanisawa Pankalli. Ten uroczy, malowniczo pooony zaktek pasckiej krainy jest miejscem wypoczynku i rekreacji dla szukajcych wytchnienia mieszkacw miasta. W rodkowej czci parku znajduje si jezioro (zasilane wodami Wskiej) o oficjalnej nazwie Jeziorko. W poudniowo-zachodniej, granicznej czci gminy znajduje si zesp pochylni Kanau Elblskiego zbudowanych wg projektu in. I. Steenke. Obszar Chronionego Krajobrazu Wysoczyzny Elblskiej - Wschd - pooony w gminach: Tolkmicko, Mynary i Milejewo. Obszar Chronionego Krajobrazu Wysoczyzny Elblskiej - Zachd - pooony w gminach: Elblg i Milejewo. Sobicki Obszaru Chronionego Krajobrazu pooony w gminach: Mynary i Godkowo. Znajduje si pomidzy rzekami Baud a Pask i stanowi stref ochronn torfowiskowego rezerwatu przyrody Osiek II. Pod wzgldem geomorfologicznym obszar stanowi stref brzen dawnego zastoiska polodowcowego z terenami pojezierno-wysoczyznowymi moreny dennej falistej i niskopagrkowatej. Na kompleksie k pooonych pomidzy miejscowociami Karwiny a Tatarki wystpuje zjawisko bifurkacji. Sadliski Obszar Chronionego Krajobrazu utworzony zosta w celu ochrony zalesionych terenw przykrawdziowego, zachodniego (prawego) zbocza Doliny Kwidzyskiej obejmujcy pnocno-zachodni fragment gminy Godkowo (rejon wsi Miosna). Pomniki przyrody Do obiektw przyrodniczo cennych nale rwnie licznie reprezentowane na terenie powiatu elblskiego pomniki przyrody. Pomnikami przyrody s pojedyncze twory przyrody ywej bd nieoywionej, odznaczajce si

indywidualnymi cechami, o wartoci szczeglnej z rnych wzgldw. Na terenie powiatu znajduje si 451 pomnikw przyrody, na ktre skadaj si: pojedyncze drzewa, skupienia drzew oraz gazy narzutowe. TABELA NR 25 Pomniki przyrody na terenie powiatu elblskiego
Gmina Pojedyncze drzewa (szt.) 59 Elblg - gmina wiejska Gronowo Elblskie - gmina wiejska Markusy - gmina wiejska Milejewo - gmina wiejska Rychliki - gmina wiejska Mynary - gmina miejskowiejska Pask - gmina miejskowiejska Tolkmicko - gmina miejskowiejska 28 9 9 91 31 Grupy drzew (szt.) Gazy narzutowe (szt.) 1 1 Skaki, groty, jaskinie (szt.) Aleje (szt.) -

32

170

16

17

tak

rdo: dane ankietowe z poszczeglnych urzdw gmin powiatu elblskiego

Uytki ekologiczne Uytki ekologiczne s to pozostaoci ekosystemw, ktre maj znaczenie dla zachowania unikatowych zasobw genowych i typw rodowisk. Do nich zaliczy moemy naturalne zbiorniki wodne: oczka, bagienka, kpy drzew i krzeww, torfowiska, paty nie uytkowanej rolinnoci, starorzecza, wydmy. W powiecie elblskim s miejsca zakwalifikowane do ochrony jako uytki ekologiczne, czyli pozostaoci ekosystemw, majcych znaczenie dla zachowania unikatowych typw rodowisk i zasobw genowych. Byy to gwnie tereny lene (np. polany) i torfowiskowe o niewielkiej powierzchni oraz oczka wodne, pazowizny, kpy drzew, a take stanowiska rolin lub ostoje zwierzt. Zdecydowana wikszo z nich ley na terenie gminy Tolkmicko. TABELA NR 26 Wykaz uytkw ekologicznych na terenie powiatu elblskiego.
Sposb wprowadzenia Rozp. Uchwaa Wojewody Gminy Gmina Tolkmicko tak tak tak tak Gmina Mynary Powierzchnia (ha) ogem 10,06 0,74 1,27 5,82 W gminie 10,06 0,74 1,27 5,82

Uytki ekologiczne

Bagienne Pola Marszakowe Bagna Bagno Edwarda Kamionek Wielki Mynary obrb Mynary Kadyny, Zaporowo Torfowisko Rucianka winiec

tak tak

b.d. b.d. 89,89

b.d. b.d. 89,89

Gmina Markusy tak -

rdo: Ankiety z poszczeglnych Urzdw Gmin powiatu elblskiego

Zielone Puca Polski Cay teren powiatu elblskiego znajduje si w granicach obszaru funkcjonalnego Zielone Puca Polski. Celem istnienia ZPP jest promowanie rozwoju proekologicznego, utrzymanie zrwnowaonych struktur przestrzennych dla zapewnienia wysokiego standardu rodowiska przyrodniczego.

RYSUNEK NR 12 Obraz "Zielonych Puc Polski"

rdo: http://www.fzpp.pl

RYSUNEK NR 13 NATURA 2000- Dyrektywa Siedliskowa na terenie Zielonych Puc Polski.

rdo: http://www.fzpp.pl

RYSUNEK NR 14 NATURA 2000- Dyrektywa Ptasia na terenie Zielonych Puc Polski. 3.4.3 Sie NATURA 2000 Natura 2000 to sie obszarw chronionych na terenie pastw czonkowskich Unii Europejskiej. Celem wyznaczania tych obszarw jest ochrona cennych pod wzgldem przyrodniczym i zagroonych skadnikw rnorodnoci biologicznej w pastwach Unii Europejskiej. W skad sieci Natura 2000 wchodz: obszary specjalnej ochrony ptakw (OSO) - wyznaczono na podstawie Dyr. Rady 79/409/EWG w sprawie ochrony dzikiego ptactwa, tzw. Dyrektywy Ptasiej, specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO) - wyznaczone na podstawie Dyr. Rady 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, tzw. Dyrektywa Siedliskowa.

RYSUNEK NR 15 Natura 2000 w wojewdztwie warmisko-mazurskim

rdo: http://olsztyn.rdos.gov.pl/images/pdf/natura_2000_w_wojewodztwie_marzec_ %202009.pdf

Znaczna cz terenw powiatu elblskiego objta jest systemem paneuropejskiej sieci ekologicznej NATURA 2000. Wchodzce w jej skad obszary wyznaczane s zgodnie z Dyrektyw Ptasi i Dyrektyw Siedliskow. Sie ta wdraana jest w krajach Unii Europejskiej i po naszej akcesji odpowiednie dyrektywy (wspomniane Siedliskowa i Ptasia) zobligoway nas rwnie do jej wprowadzenia. Obszary naturowe su ochronie siedlisk przyrodniczych i gatunkw rolin i zwierzt zagroonych wyginiciem, wanych dla zachowania biornorodnoci caej Europy. Wyznaczone obszary powinny mie opracowany plan ochrony wraz z kosztami jego realizacji. NATURA 2000 zintegrowana jest z rozwojem turystyki obszarw wiejskich, zwikszaniem udziau lasw na gruntach do tego predysponowanych lub pozostawianiem ekstensywnie uytkowanych k lub ugorw i lokalnym zagospodarowywaniem ostoi przyrodniczych przy zaoeniu niepogarszania warunkw rodowiskowych. Jest to tzw. prospoeczna koncepcja ochrony rnorodnoci przyrodniczej. Na terenie powiatu ochron w systemie NATURA 2000 jako SOO (Specjalne Obszary Ochrony Siedlisk) funkcjonuj: SOO Jezioro Druno PLC280001 Obszar obejmuje rezerwat przyrody Jezioro Druno o powierzchni okoo 3021 ha, ktry utworzono w 1966 roku. Duy zbiornik stanowicy atrakcj krajoznawcz. Zarwno dla turystw jak i przyrodnikw. Do ciekawostek naley wystpowanie na nim grzybieczyka wodnego (Nymphoides peltata). Ta to kwitnca rolina, objta ochron cakowit, wystpuje anami, ktre pokrywaj znaczne powierzchnie jeziora (2005). Jezioro pooone jest w poudniowo-wschodniej czci uaw Elblskich. Zalew Wilany i Mierzeja Wilana PLH280007 Ostoja Zalew Wilany i Mierzeja Wilana chroni bogactwo florystyczne i faunistyczne gatunkw zwizanych przede wszystkim z siedliskami wodnobotnymi, jak i nadmorskimi wydmami. Znajduje si tu 18 siedlisk wyszczeglnionych w Zaczniku I Dyrektywy Siedliskowej. Obszar ten ley ta trasie wiosennych i jesiennych przelotw tysicy ptakw, ktre tu mog odpocz. To tutaj regularnie pojawia si foka szara rzadki go na naszym wybrzeu. Zalew Wilany i Mierzeja Wilana stanowi specjalny obszar ochrony siedlisk o powierzchni 40729,6 ha. Obszar ten jest wczony do europejskiej sieci ekologicznej Natura 2000, jako specjalny obszar ochrony siedlisk. Cz ostoi wchodzi w skad Parku Krajobrazowego Wysoczyzny Elblskiej oraz Parku Krajobrazowego Mierzeja Wilana". Niewielkie fragmenty s rwnie czci Obszarw Chronionego Krajobrazu: Rzeki Szkarpawy oraz Wojewdztwa Warmisko-Mazurskiego. Wystpuje tu kilka rezerwatw przyrody: Kty Rybackie" - rezerwat ornitologiczny chronicy koloni kormorana czarnego i czapli siwej; Buki Mierzei Wilanej" - chroni ponad 100letni buczyn z udziaem zespou dbowo-grabowego; Zatoka Elblska" - rezerwat ornitologiczny, utworzony gwnie z uwagi na gniedce si tu ptaki wodno-botne; Ujcie Nogatu" - chroni stanowisko brzozy niskiej rosncej na torfowisku niskim.

Murawy koo Paska PLH280031 Obszar jest pooony w zachodniej czci rwniny Warmiskiej, na wschd od granic administracyjnych miasta Pask. Zrb geomorfologiczny proponowanego obszaru ksztatowa si midzy VII i VIII faz zlodowacenia batyckiego. Jest to kocowa faza zlodowace na terenie Polski i dlatego wszystkie formy lodowcowe i polodowcowe s tu wyranie zaznaczone i sabo zdeniwelowane. Przewaajc cze obszaru stanowi pradolina rzeki Wskiej. Dno doliny wypeniaj gleby madowe, a miejscami bagienno-torfowe. Silnie zerodowane zbocza doliny rzeki Wskiej oraz bardzo strome zbocza bocznych wwozw strumieni dopywowych, o rnej wystawie, stanowi gleby brunatne, czsto oddolnie oglejone. Poza dolin, na mniej lub bardziej pagrkowatych wierzchowinach moreny dennej wystpuj piaszczysto-gliniaste gleby brunatne. Do gwnych zbiorowisk rolinnych na omawianym terenie nale: subatlantycki las grdowy (Stellario-Carpinetum) oraz zboczowy las klonowo-lipowy (Acer platanoides-Tilia cordata). Uzupeniaj je liciaste lasy nadrzecznego gu wierzbowego (Salicetum albae) i gu jesionowoolszowego (Fraxino-Alnetum). Wanym elementem krajobrazowym i ekologicznym jest zbiorowisko tworzce kwieciste murawy kserotermiczne z klasy FestucoBrometea. Obszar Chronionego Krajobrazu Rzeki Wskiej (2003 r., 8019,5 ha). Uroczysko Markowo PLH280032 Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk (SOOS) opis: Obszar zajmuje powierzchni okoo 1453 ha i pooony jest na Rwninie Warmiskiej. Powoany zosta w celu ochrony wwozw przylegych i doliny rzeki Wskiej. Teren jest pagrkowaty, pojezierny z bardzo gbokimi wwozami o stromych zboczach. Wwozy czsto prezentuj grski charakter, a ich gboko siga kilkudziesiciu metrw. Wystpuj to liczne rdliska czynne cay rok. Dominuj lasy liciaste - grdy, yzne buczyny i w obnieniach terenu gi. Tereny bezlene zajmuj uytki zielone. Wska przepywa przez eutroficzne, dobrze zachowane jeziora i stawy hodowlane. Do najcenniejszych siedlisk uroczyska, wymienionych w Zaczniku I nale: 9160 - Grd subatlantycki (Stellario-Carpinetum) 3150 - Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion 9130 - yzne buczyny (Dentario glandulosaeFagenion, Galio odorati-Fagenion) 91E0 - gi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae, olsy rdliskowe) 9170 - Grd rodkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio-Carpinetum, Tilio-Carpinetum) 6510 - Niowe i grskie wiee ki uytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris) 3160 - Naturalne, dystroficzne zbiorniki wodne 7140 - Torfowiska przejciowe i trzsawiska (przewanie z rolinnoci z Scheuchzerio-Caricetea) Doliny Erozyjne Wysoczyzny Elblskiej PLH280029 Obszar w caoci pooony jest na terenie Parku Krajobrazowego Wysoczyzny Elblskiej (1985 r.). W obrbie Dolin erozyjnych Wysoczyzny Elblskiej"

zawieraj si cztery rezerwaty: Buki Wysoczyzny Elblskiej, Kadyski Las, Dolina Stradanki, Nowinka. Zewidencjonowano tu ogem 199 pomnikw przyrody (drzewa i gazy narzutowe). Obszar zajmuje pnocnozachodni cz Wysoczyzny Elblskiej wyranie odrniajc si geomorfologicznie od otaczajcych j obszarw. Trzon Wysoczyzny tworzy morena denna falista (o deniwelacjach dochodzcych do 10-15 m) z nieckami denudacyjno-akumulacyjnymi oraz wzniesieniami moren czoowych, kemw i drumlinw osigajcych w okolicach miejscowoci Pagrki wysoko 180,9 m n.p.m. Pnocno-zachodnia krawd Wysoczyzny Elblskiej stromo opada ku Zalewowi Wilanemu odcinajc si od paskich, w przewadze aluwialnych terenw nadzalewowych. Obszar ten uleg porozcinaniu na fragmenty rnej wielkoci. U podna wzniesie mona zaobserwowa do du liczb drobniejszych form erozyjnych w postaci pagrkw ostacowych rnych ksztatw. Na stokach Wysoczyzny od strony Zalewu Wilanego, na odcinku od Elblga do Fromborka wystpuj fragmenty martwego klifu. Jego zbocza odsunite s od linii wody obecnego Zalewu Wilanego i nie s ju podmywane przez fale. Podcicia stokowe zostay utworzone w wyniku abrazji fal dawnego morza litorynowego, istniejcego okoo 6 tysicy lat temu. Specyficzna rzeba terenu Wysoczyzny Elblskiej jest powizana z bogato rozwinit sieci wd powierzchniowych. S to gwnie potoki spywajce promienicie w kierunku Zalewu Wilanego i jeziora Druno. Gliniaste podoe i due spadki terenu przyczyniy si do intensywnego rozwoju procesw erozyjnych, szczeglnie erozji wodnej, ktrej wynikiem s gboko wcite w podoe koryta rzeczne z licznymi bystrzami. Najbardziej urozmaicon krajobrazowo czci obszaru jest strefa krawdziowa, w ktrej deniwelacje dochodz tu do 60 m. Rzeb urozmaicaj gbokie doliny rzeczne Stradanki, Grabianki, Olszanki, Suchacza i Kamienica wraz z dopywami. Dziaalno erozyjna wd pyncych spowodowaa odsonicie w wielu miejscach gazw narzutowych. Uzupenieniem sieci hydrograficznej s zlokalizowane w czci wierzchowinowej oczka wodne i mokrada. W dolinach erozyjnych wyksztaciy si najcenniejsze na Wysoczynie Elblskiej siedliska przyrodnicze kwalifikujce obszar do objcia sieci Natura 2000. Wrd lasw Podokrgu Elblskiego (Wysoczyzny Elblskiej) wyranie dominuj buczyny, wystpujce tu w penej zmiennoci siedliskowej, od mniej czstej kwanej buczyny niowej Luzulo pilosae - Fagetum, po rne postacie yznej buczyny pomorskiej (Galio odorati Fagetum). Mniejsze powierzchnie lene zajmuj fitocenozy zespou subatlantyckiego grdu Stellario Carpinetum, zrnicowanego ekologicznie na ubogie postaci wierzchowinowe, typowe - zboczowe i yzne wystpujce u podstawy stokw. Na wielu stanowiskach w grdach i lasach mieszanych rosn jeszcze do liczne okazy starych dbw. Na terenie Parku Krajobrazowego Wysoczyzny Elblskiej oprcz wspomnianych wczeniej zbiorowisk lenych wystpuj g jesionowo-olszowy Fraxino - Alnetum, ols porzeczkowy Ribo nigri - Alnetum i bardzo rzadki na niu podgrski g jesionowy Carici remotae - Fraxinetum. Udzia fitocenoz tych trzech zespow jest niewielki, i ogranicza si jedynie do wskich pasw wzdu ciekw wodnych lub do niewielkich powierzchni na wysikach (Tokarz 1961) Dua rnorodno siedlisk, dynamiczna konfiguracja terenu i rnice klimatyczne sprawiaj, e wiat zwierzt Dolin erozyjnych Wysoczyzny Elblskiej" jest bardzo urozmaicony i bogaty. Przez omawiany obszar przebiega bardzo wany korytarz migracyjny ptakw, cigncy si

wzdu wybrzea morskiego od Zatoki Botnickiej do Gibraltaru (szlak skandynawsko - iberyjski). Fakt ten ma decydujcy wpyw na bogactwo gatunkowe i ilociowe ptakw przelotnych, zimujcych, odpoczywajcych i erujcych na tym terenie i w jego najbliszym ssiedztwie. Na terenie prowadzonych bada stwierdzono wystpowanie szeciu gatunkw krgowcw. Najcenniejszym gatunkiem wystpujcym na tym terenie jest Canis lupus, ktrego liczebno stanowi istotn cz krajowej populacji. Gsta sie rdlenych strumieni, oczek wodnych i podmokych terenw warunkuje wystpowanie gatunkw, ktrych biologia zwizana jest ze rodowiskiem wodnym. Wystpuje tu Lutra lutra, Triturus cristatus, Bombina bombina, Lampetra planeri oraz Cobitis taenia. Na podmokych kach wystpuje nielicznie Lycaena dispar. Ponadto, stwierdzono tu 112 gatunkw lgowych ptakw, w tym 20 gatunkw ptakw wymienionych w Zaczniku I Dyrektywy Rady 79/409/EWG oraz 16 gatunkw ptakw migrujcych nie wymienionych w Zaczniku I Dyrektywy Rady 79/409/EWG. Rzeka Paska PLH280006 Dwiecie jedenacie kilometrw zakrtw, leniwa rdpolna rzeczka, krta, dzika, nieprzystpna, dynamiczna niczym grski potok - momentami przeomowa. Taka wanie jest rzeka Paska. Krajobraz rzecznej doliny i bezporedniego jej otoczenia jest niezwykle zrnicowany. Wody skupiaj przy brzegu wiele zwierzt, jest to szczeglnie cenna ostoja Bobra. Rzeka Paska objta jest ochron w ramach Europejskiej Sieci Natura 2000 jako specjalny obszar ochrony siedlisk o powierzchni 6233,4 ha. Na terenie powiatu ochron w systemie NATURA 2000 jako OSO (Obszary Specjalnej Ochrony) funkcjonuj: Jezioro Druno PLB280013 Bardzo pytkie (ok. 0,8 m gbokoci) eutroficzne jezioro, o daleko posunitym procesie ldowacenia, o zabagnionych brzegach, z rozlegymi trzcinowiskami i rozlegymi patami olsu. Bogata jest rolinno wodna zanurzona i pywajca, a przy brzegach szuwary. Poziom wody w jeziorze ulega silnym wahaniom, co jest wynikiem waha poziomu wody w Zalewie Wilanym, z ktrym ostoja czy si poprzez rzek Elblg. Obszar obejmuje rezerwat przyrody Jezioro Druno (3021,6 ha; 1966). W caoci na terenie I Obszaru Chronionego Krajobrazu wojewdztwa warmiskomazurskiego. Dolina Paski PLB280002 Paska jest drug co do wielkoci rzek Mazur i ma dugo 211 km. Jej rda znajduj si na Pojezierzu Olsztyskim pod Grylinami (na pnoc od Olsztynka), na wysokoci 157 m n.p.m. Paska wpywa do Zalewu Wilanego koo Nowej Paski. Najwiksze dopywy to Wasza i Drwca Warmiska. W grnym odcinku (od Grylin do Mostkowa) Paska pynie przez tereny zalesione, przepywajc przez 5 jezior (2,3-377,5 ha). Na odcinku tym dolina jest wska i wcita w otaczajce j wysoczyzny; na niektrych odcinkach rzeka ma charakter podgrski. Poniej Mostkowa a do Pityn pynie przez tereny odlesione - nieuytki, pastwiska i ki kone o ekstensywnym sposobie gospodarowania oraz pola uprawne. Od mostu w Pitynach rzeka pynie w gbokiej,

wskiej dolinie o zalesionych zboczach, dalej paskie dno doliny rozszerza si do 1000 m. Ta cz doliny zawiera gwnie nieuytki, rzadziej ki kone i pastwiska, a take starorzecza. Na odcinku Bardyny - Jez. Pierzchalskie nurt rzeki jest w dalszym cigu powolny, ale zbocza wznosz si stosunkowo stromo i pokryte s lasami. Podobny charakter maj zbocza wzdu zbiornika zaporowego Jezioro Pierzchalskie i poniej tego zbiornika. Od wsi Bemowizna do Braniewa rzeka pynie w krajobrazie typowo rolniczym, rzadziej w otoczeniu wieych ugorw, a strome brzegi wznosz si tutaj do kilkunastu metrw. Poniej Braniewa rzeka jest uregulowana i obwaowana, przy czym szeroko midzywala nie przekracza 200 m. Paska uchodzi do Zalewu Wilanego trzema odnogami, odcinajc od staego ldu 2 wyspy o powierzchni 12 i 42 ha. Wystpuj nastpujce formy ochrony: Rezerwat Przyrody: Ostoja Bobrw na Rzece Pasce (4258,8 ha) Obszar Chronionego Krajobrazu: I" OCK woj. warmiskomazurskiego Zalew Wilany PLB280010 Obszar obejmuje polsk cz pytkiego zalewu przymorskiego (r. gboko 2,3 m, maksym 4,6 m), o wodzie sonawej, odcitego od Batyku Mierzej Wilan. Zalew czy si z Batykiem wskim kanaem usytuowanym w rosyjskiej czci zbiornika, przez ktry w czasie silnych sztormw nastpuj wlewy wd morskich. Do polskiej czci zalewu uchodzi szereg rzek, od strony zachodniej jest to par ramion Wisy, z najwikszym Nogatem, od wschodniej i poudnia rzeki Elblg, Bauda i Paska, pynce z obszarw wysoczyznowych. Zalew charakteryzuje sie bardzo szybkimi zmianami poziomu wody, dochodzcymi w cigu dnia do 1,5 m, nastpujcymi pod wpywem wiatru. Przy brzegach zalewu cign si rozlege pasy szuwarw, osigajce szeroko setek metrw. Najwaniejsze obszary lgowe ptakw na zalewie znajduj si w Zatoce Elblskiej i w rejonie ujcia Paski. Obszary najwaniejsze dla ptakw nielgowych to strefa przybrzena rozcigajca si od Przebrna do ujcia rzeczki Cieplicwki, Zatoka Elblska oraz strefa przybrzena w okolicy ujcia Paski. Wystpuj nastpujce formy ochrony: Rezerwat Przyrody: Ujcie Nogatu (356,7 ha) Zatoka Elblska (420,0 ha) Park Krajobrazowy: Mierzeja Wilana, cz. nadzalewowa (4410,0 ha) Wysoczyzny Elblskiej (13460,0 ha). 3.4.4 Zagroenia obszarw chronionych Wszystkie zagroenia rodowiska przyrodniczego, dotycz rwnie obszarw chronionych. Cz tych zagroe moe by jednak szczeglnie grona wanie dla takich obszarw. Na terenie powiatu ich ilo nie jest wielka a ich intensywno nie jest zbyt wysoka. Tym niemniej kilka z nich wystpuje i w wikszoci s pochodzenia antropogenicznego. Do najwaniejszych zaliczy naley: zagroenia poarowe obszarw lenych i torfowisk, urbanizacja obszarw cennych przyrodniczo, zagroenia zwizane z gospodark komunaln, nadmierna eksploatacja przez turystyk i rekreacj obszarw o wyjtkowej atrakcyjnoci. 3.5 Infrastruktura techniczna 3.5.1 Gospodarka wodno-ciekowa cieki komunalne s zazwyczaj niedostatecznie oczyszczone. Najwiksze zagroenie wystpuje na

terenach wiejskich, charakteryzujcych si niskim stopniem skanalizowania przy rwnoczenie wysokim stopniu zwodocigowania. 3.5.1.1 Zaopatrzenie w wod W powiecie elblskim 86,4 % ogu mieszkacw korzysta z instalacji wodocigowej. W miecie z sieci wodocigowej korzysta 98,6 % mieszkacw, natomiast na wsi 81,3 % mieszkacw zostao podczonych do wodocigu. rdem zaopatrzenia w wod ludnoci, rolnictwa i przemysu powiatu elblskiego s wody podziemne. Wedug GUS (ostatnie dane na stan z 2008 r.) czna dugo rozdzielczej sieci wodocigowej w powiecie elblskim wynosia 719,3 km. Z zaopatrzenia w wod sieci komunaln korzysta 48 724 mieszkacw powiatu elblskiego (tabela nr 27). Zuycie wody na potrzeby 3 socjalne wynosi 1537,7dam /rok. TABELA NR 27 Wodocigi wedug elblskiego.
dugo czynnej sieci rozdzielczej [km] 9,1 37,0 12,2 126,8 89,0 74,8 118,7 33,6 62,8 80,9 30,0 44,4 719,3 poczenia prowadzce do budynkw mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania [szt] 196 1 150 387 1 057 647 735 770 247 462 1 211 420 468 7 750

gmin

powiatu

Jednostka terytorialna

woda dostarczona gospodarstwom domowym [dam3] 134,6 403,4 92,6 183,3 100,0 139,1 98,5 57,9 30,0 106,1 88,5 103,7 1 537,7

ludno korzystajca z sieci wodocigowej [osoba] 1 804 12 007 2 576 5 723 2 812 4 721 3 888 2 183 1 702 5 090 3 026 3 192 48 724

Miasto Mynary Miasto Pask Miasto Tolkmicko Gmina Elblg Gmina Godkowo Gmina Gronowo Elblskie Gmina Markusy Gmina Milejewo Gmina Mynary Gmina Pask Gmina Rychliki Gmina Tolkmicko RAZEM

rdo: www.stat.gov.pl, ostatnie dane 2008 r.

Naley stwierdzi, e infrastruktura z zakresu zaopatrzenia w wod w wikszoci gmin powiatu jest zadowalajca. Naley sukcesywnie uzupenia braki. Szczegln uwag powici stacjom wodocigowym, naley je sukcesywnie remontowa i modernizowa. 3.5.1.2 Kanalizacja i oczyszczalnie ciekw W powiecie elblskim 36,1 % ludnoci korzysta z sieci kanalizacyjnej. W miecie 92,8 % mieszkacw zostao podczonych do sieci kanalizacyjnej, natomiast na wsi z kanalizacji ciekowej korzysta jedynie 12,4 % ludnoci powiatu. Z komunalnych oczyszczalni ciekw w roku 2008 korzystao 24 141 mieszkacw. Jest to o 2 571 mieszkacw wicej w porwnaniu do roku zeszego, gdzie liczba mieszkacw korzystajcych z sieci kanalizacyjnej wynosia 20 358. Jak wida liczba mieszkacw

korzystajcych z sieci kanalizacyjnej powoli, aczkolwiek sukcesywnie ronie. Prowadzona gospodarka wodno-ciekowa w powiecie elblskim wpywa niekorzystnie na stan czystoci rzek, wd podziemnych i gleb. Na 719,3 km wodocigw istnieje tylko 102,6 km czynnej sieci kanalizacyjnej w powiecie. Powoduje to wzrost iloci ciekw odprowadzanych bezporednio do rodowiska naturalnego bez poddawania procesom oczyszczania. cieki gromadzone s rwnie w zbiornikach bezodpywowych. W powiecie z sieci kanalizacyjnej korzysta 20415 mieszkacw (ostatnie dane na rok 2008). Jest to o 12 osb mniej w porwnaniu do roku poprzedniego. Na terenie powiatu elblskiego najwiksza liczba ludnoci korzystajcej z sieci kanalizacyjnej jest w miecie Pask - 11 272 mieszkacw. W ukadzie gmin wiejskich najlepiej skanalizowana jest gmina Tolkmicko (57,6 km), gdzie z sieci korzysta 1101 mieszkacw (tabela 28). TABELA NR 28 Kanalizacja w powiecie elblskim.
Dugo czynnej sieci kanalizacyjnej [km] 6,4 17,7 13,62 2,7 2,0 14,8 b.d. 0,5 5,8 1,2 57,6 122,32 Ludno korzystajca z sieci kanalizacyjnej [osoba] 1 652 11 272 1 300 286 954 165 b.d. 14 930 165 1 101 20 415

Gmina

Oczyszczalnia

Typ

Przepustowo rzeczy3 wista [m /d]

Ilo Przepustomieszkawo cw maksyobsugimalna wanych 3 [m /d] [osb]

Jednostka terytorialna Miasto Mynary Miasto Pask Gmina Elblg Gmina Godkowo Gmina Gronowo Elblskie Gmina Markusy Gmina Milejewo Gmina Mynary Gmina Pask Gmina Rychliki Gmina miejsko- wiejska Tolkmicko RAZEM

Gmina Elblg

rdo: www.stat.gov.pl, ostatnie dane na rok 2008 r.; ankiety poszczeglnych Urzdw Gmin

Na terenie powiatu elblskiego znajduje si 17 oczyszczalni ciekw ogem, w tym 14 komunalnych, z tego 1 mechaniczna, 12 biologicznych, 1 z podwyszonym usuwaniem biogenw oraz jedna przemysowa biologiczna oczyszczalnia ciekw. 3 Przepustowo ogem wynosi 11.246 m /dob, w tym 3 komunalnej oczyszczalni mechanicznej - 35 m /dob, 3 biologicznych - 5.311 m /dob, z podwyszonym 3 usuwaniem biogenw - 3.500 m /dob, a przemysowej 3 2.400 m /dob. Rwnowana liczba mieszkacw wynosi 19.094 osb. Wedug BDR w 2008 roku z terenu powiatu poprzez komunalne oczyszczalnie odprowadzono ogem 3 1 013,2 m /rok ciekw oczyszczanych, a przemysow 3 728 m /rok. Oczyszczalnie obsuguj 24 141 mieszkacw powiatu, tj. 38,02 % oglnej liczby ludnoci, z tego w miastach 94,77 %, na wsi 14,03 %. cieki wymagajce oczyszczenia stanowi 61,15 % ciekw ogem. TABELA NR 29 Oczyszczalnie ciekw powiatu elblskiego. na terenie

Wojska Polskiego 35C Pask ICC Sery Pask Sp. z o.o. w biologicznoPasku, ul. mechaniczna Dworcowa 9 Pask Oczyszczalnia w Surowie, Zakad Gospodarki Komunalnej i biologicznoMieszkaniowej w mechaniczna Pasku, ul. Bohaterw Westerplatte 10A Oczyszczalnia w Rydzwce, Zakad Gospodarki mechaniczno Komunalnej i -biologicznoMieszkaniowej w chemiczna Pasku, ul. Bohaterw Westerplatte 10A AWRSP O/T w Olsztynie Filia w Elblgu Gospodarstwo Skarbu Pastwa w biologicznoElblgu mechaniczna Oczyszczalnia w Drulitach, ZGKiM w Pasku, ul. Bohaterw Westerplatte 10A Oczyszczalnia biologicznomech- biol mechaniczna Wizina Oczyszczalnia biologicznomech- biol mechaniczna Janw Oczyszczalnia biologicznomech- biol mechaniczna Przezmark Oczyszczalnia biologicznomech- biol mechaniczna Lisw

912,0

130

19,1

197

9,8

98

22,6

314

1,0

7,0

204

35

140

629

3,0

22,8

241

8,0

44

186

Gmina Godkowo Gmina Gronowo Elblskie

Brak oczyszczalni ciekw na ternie gminy Gminna Oczyszczalnia ciekw w Gronowie Elblskim Oczyszczalnia ciekw w miejscowoci Stare Dolno, 82-325 Markusy Oczyszczalnia ciekw w Kamienniku Wielkim Oczyszczalnia ciekw w Stobojach Oczyszczalnia ciekw w Mynarach, ul. Dworcowa 32a, 14-420 Mynary Oczyszczalnia biologiczna w Dymniku Oczyszczalnia w Rychlikach

biologicznomechaniczna

230

1 700

Gmina Markusy

b.d.

b.d.

b.d.

b.d.

Gmina Milejewo

biologicznomechaniczna biologicznomechaniczna biologiczna typ. komory SBR

44,5

b.d.

17,5

b.d.

Mynary gmina miejskowiejska

1 260

2 000

Gmina

Oczyszczalnia

Typ

Ilo PrzepustoPrzepustomieszkawo wo cw maksyrzeczyobsugimalna 3 wista [m /d] wanych [m3/d] [osb] 874,0 11 000

Gmina Rychliki

biologiczna biologiczna biologiczno mechaniczna

30 15

100 28

Pask Gmina Miejskowiejska

Przedsibiorstwo mechaniczno Usug Wodno-biologicznoKanalizacyjnych w chemiczna Pasku, ul.

Tolkmicko Oczyszczalnia gmina ciekw w miejskoTolkmicku wiejska

1 500

4 793

rdo: Dane pochodz z ankiet poszczeglnych gmin powiatu elblskiego.

Komunalne osady ciekowe Komunalne osady ciekowe powstaj w komunalnych oczyszczalniach ciekw w procesie oczyszczania ciekw. Ilo powstajcych osadw uzaleniona jest od zawartoci zanieczyszcze w ciekach, przyjtej i realizowanej technologii oczyszczania, oraz stopnia rozkadu substancji organicznych w procesie tzw. stabilizacji. Odpady te s klasyfikowane w grupie 19 i okrelone kodem 19 08 05 - ustabilizowane komunalne osady ciekowe. Wg najnowszych danych GUS na terenie powiatu elblskiego w roku 2008 powstao 533 Mg. komunalnych osadw ciekowych Informacje na temat oczyszczalni ciekw w powiecie elblskim oraz sposb postpowania z osadami ciekowymi pochodzcymi z komunalnych oczyszczalni ciekw na terenie powiatu elblskiego szczegowo opisane zostay w Aktualizacji Planu Gospodarki Odpadami dla Powiatu Elblskiego na lata 2010-2013. TABELA NR 30 Sposoby zagospodarowania komunalnych osadw ciekowych w powiecie elblskim w roku 2008.
Osady stosowane do rekultywacji terenw, w tym gruntw na cele rolne [Mg] 47

sieci cieplnej pocze do budynkw i innych obiektw wynosi 3,2 km. TABELA NR 31 Wykaz kotowni na terenie powiatu elblskiego.
Gmina Nazwa kotowni i adres MOC Q K Materia opaowy Administrator kotowni Autoryzowany Koncesjoner CITROEN P.H.U. AUTO POSTEK Tadeusz Postek, Wadysawowo 40 D.R.E. Sp. z o.o. w Gronowie Grnym, ul. Nefrytowa 4, 82-300 Elblg Zakadu Produkcji Drzewnej STOLZEN Zenon Adamek Gronowo Grne Nowe Pole 2, 82-310 Elblg 2 BLACK AND WHITE Mariusz Zielmachowicz Nowina 38, gm. Elblg KRIS-MAR Krystyna Grska, Marzena Fionowicz s.j. Gronowo Grne, ul. Agatowa 13, 82- 310 Elblg P.P.H. KRAM Sp. z o.o., 14-400 Pask, ul. Westerplatte 31b

Autoryzowany Koncesjoner CITROEN P.H.U. AUTO POSTEK 0,09 MW wgiel, olej Tadeusz Postek, 0,063 MW opaowy Wadysawowo 40 D.R.E. Sp. z o.o. w Gronowie Grnym, ul. Nefrytowa 4, 82-300 Elblg

0,98 MW odpady 0,585 MW drzewne 1 MW

Elblg

Zakadu Produkcji Drzewnej STOLZEN Zenon Adamek trociny, Gronowo Grne-Nowe 0,350 MW odpady Pole 2, 82-310 Elblg 2 drzewne

Osady ciekowe ogem [Mg] 533

Osady stosowane w rolnictwie [Mg] 50

BLACK AND WHITE Mariusz Zielmachowicz Nowina 38, gm. Elblg

1,16 MW

Osady skadowane razem [Mg] 150

Magazynow ane czasowo [Mg] 233

odpady drzewne

rdo:www.stat.gov.pl, ostanie dane 2008 r.

KRIS-MAR Krystyna Grska, Marzena Fionowicz s.j. Gronowo odpady Grne, ul. Agatowa 13, 0,950 MW drzewne 82- 310 Elblg Kotownia olejowa czci biurowej zakadu - piec typu Viessmann Kotownia hal produkcyjnych opalana drewnem - piec typu MODERATOR Zakad Energetyki Cieplnej Sp. z o.o., wiecie Ciepownia w Pasku

W wyniku analizy danych zebranych za rok 2008 dotyczcych komunalnych osadw ciekowych widzimy, e ilo komunalnych osadw ciekowych magazynowanych tymczasowo jest najwiksza 223 Mg/r., mniejsz ilo stanowi osady stosowane do rekultywacji terenw, w tym gruntw na cele rolne 47 Mg/r. Ilustracj graficzn sposobu gospodarowania osadami ciekowymi wytworzonymi w roku 2008 na terenie powiatu elblskiego jest wykres poniej.

0,063 MW < 0,500 olej opaowy MW 0,6 MW < 1,0 MW odpady drzewne

Pask

14,3 MW

Kotownia zakadowa0,350 MW Milejewo dwa koty wodne 0,350 MW EKOMAT-350 Dwa koty parowe z rusztem mechanicznym 2,320 MW 2,970 MW Tolkmicko Kocio wodny typu K1 COMPACT 300

3 MW 3 MW 1 MW

Zakad Energetyki Cieplnej Sp. z o.o., wgiel (mia) wiecie Ciepownia w Pasku trociny, Spka Meblowa odpady KAM Milejewo 76 drzewne LANNEN wgiel POLSKA kamienny Sp. z o.o., (groszek) ul. Port 1, 82-340 Tolkmicko BIO- ENERGIA biomasa Sp. z o.o. (soma), w Tolkmicku, odpady ul. Sportowa 1 drzewne 82-340 Tolkmicko.

rdo: publicznie dostpny wykaz danych o rodowisku i jego ochronie z zakresu emisji gazw lub pyw do powietrza

Powszechnymi nonikami energii cieplnej w gospodarstwach domowych powiatu s: drewno i trociny, rzadziej wgiel. WYKRES NR 11 Sposb gospodarowania osadami ciekowymi wytworzonymi w roku 2008 na terenie powiatu elblskiego.
rdo: Opracowanie wasne na podstawie www.stat.gov.pl.

3.5.2.2 Gazownictwo Wedug GUS (ostatnie dane na stan z 2008 r.) czna dugo rozdzielczej sieci gazowej w powiecie elblskim wynosia 29,326 km. Ludno korzystajca z sieci gazowej to 917 mieszkacw powiatu elblskiego, jest to 243 gospodarstw domowych z czego 212 gospodarstw uywa gazu do ogrzewania mieszka.

3.5.2 Energetyka 3.5.2.1 Ciepownictwo Na terenie powiatu elblskiego istnieje 11 kotowni, a dugo sieci cieplnej przesyowej wynosi 3,0 km. Dugo

Wobec braku sieci gazu przewodowego w niektrych miejscowociach, mieszkacy powiatu korzystaj z gazu propan-butan, dystrybuowanego w butlach. 3.5.2.3 Elektroenergetyka W powiecie elblskim jest 16 774 odbiorcw energii elektrycznej o niskim napiciu. W tym 5 996 odbiorcw w gospodarstwach domowych w miastach i 10 778 odbiorcw w gospodarstwach domowych w miejscowociach wiejskich, ktrzy zuywaj 23 524 MW/h energii elektrycznej o niskim napiciu. Oglne zuycie energii elektrycznej o niskim napiciu w 2008 roku wynioso 35 173 MW/h. 3.5.4 Gospodarka odpadami
2

Ustawa o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. Nr 39, poz. 251 z pn. zm.) zwana dalej ustaw o odpadach w artykule 3 ust. 3 pkt 4 definiuje odpady komunalne jako odpady powstajce w gospodarstwach domowych, z wyczeniem pojazdw wycofanych z eksploatacji, a take odpady niezawierajce odpadw niebezpiecznych pochodzce od innych wytwrcw odpadw, ktre ze wzgldu na swj charakter lub skad s podobne do odpadw powstajcych w gospodarstwach domowych. Istniej dwa rda powstawania odpadw komunalnych: - gospodarstwa domowe, - obiekty infrastruktury (handel, usugi, rzemioso, szkolnictwo, przemys w czci socjalnej i inne). Bilans odpadw komunalnych wytworzonych na terenie powiatu elblskiego obliczono na podstawie wskanika jednostkowego wytwarzania odpadw 3 komunalnych : dla obszarw miejskich poniej 100 tys. mieszkacw - 225 Mg/M/rok, dla obszarw wiejskich 130 Mg/M/rok oraz iloci mieszkacw zameldowanych na stan 31.XII.2008 r. (ostatnie dane wg BDR, 4 www.stat.gov.pl) w powiecie = 56 957 osb . Istnieje rozbieno pomidzy iloci odpadw wytworzonych i zebranych. Odpady komunalne wytworzone w powiecie elblskim w roku 2008 to 8 988,63 Mg, natomiast suma zebranych odpadw 5 komunalnych wyniosa 7 410,69 Mg . Rnica ta jest ona spowodowana nastpujcymi czynnikami: niezgodn ze stanem faktycznym rejestracj iloci odpadw trafiajcych do obiektw odzysku i unieszkodliwiania, niezawieraniem umw przez wacicieli nieruchomoci z podmiotami prowadzcymi dziaalno w zakresie odbierania odpadw, zawyonym wskanikiem wytwarzania odpadw przyjtym w Planie Gospodarki Odpadami dla Wojewdztwa Warmisko-Mazurskiego 2007-2010. Zdecydowanie najwiksz ilo odpadw komunalnych w caym ich bilansie stanowi odpady kuchenne ulegajce biodegradacji - 2 011,23 Mg/rok (22 %). Nastpnie papier i tektura - 1 507,62 Mg/rok (17 %). Najmniejsz ilo stanowi odpady niebezpieczne - 42,22 Mg/rok. Ilustracj graficzn powyszych danych jest wykres koowy.

WYKRES NR 12 Ilo odpadw komunalnych wytworzonych na obszarze powiatu elblskiego w 2008 roku. Na terenie powiatu elblskiego znajduj si nastpujce skadowiska odpadw komunalnych: w Nowym Dworze Elblskim (gm. Gronowo Elblskie), w Starym Dolnie (gm. Markusy), w Budowie (gm. Mynary). w Robitach (gm. Pask), w Barzynie (gm. Rychliki). w Nowince (gm. Tolkmicko) w Gronowie Grnym (gm. Elblg) Wszystkie powysze skadowiska zostay zamknite i obecnie s w trakcie przeprowadzania procesu rekultywacji, z wyjtkiem skadowiska odpadw w Pasku, ktre nie jest eksploatowane, jednake nie zostao formalnie zamknite. TABELA NR 32 Wykaz eksploatowanych skadowisk odpadw komunalnych na terenie powiatu elblskiego w latach 2008-2009.
Ilo odpadw przyjtych na skadowisko [Mg] 2008 Nowy Dwr Gronowo Urzd Gminy w ElblskiElblskie Gronowie Elblskim Jegownik Gminny Zakad Markusy Stare Dolno Komunalny w Markusach Urzd Miasta i Mynary Budowo Gminy w Mynarach Zakad Gospodarki Komunalnej i Pask Robity Mieszkaniowej w Pasku Urzd Gminy w Rychliki Barzyna Rychlikach Urzd Gminy Tolkmicko Nowinka Tolkmicko Suma 347 2009 286 Zamk. 01.01.2009 252 Stan nagromadzenia na koniec 2009 roku [Mg] 5530

Gmina

Lokalizacja

Administrator

151 226

2372 4944

3280

3233 Zamk. 30.09.2008 b.d 3771

34955

708 b.d. 4412

4737 b.d 52538

rdo: Informacja o stanie rodowiska na obszarze powiatu elblskiego w roku 2009- Delegatura WIO w Elblgu

__________
2

Gospodarka odpadami w powiecie elblskim zostaa szczegowo opracowana w Planie gospodarki odpadami dla powiatu elblskiego na lata 2010-2013 3 Plan Gospodarki Odpadami dla Wojewdztwa Warmisko-Mazurskiego 2007-2010. 4 BDR, www.stat.gov.pl. 5 Dane dostarczone z gmin powiatu elblskiego w celu aktualizacji PGO 2010-2013 dla powiatu elblskiego

W 2009 roku na skadowiskach zdeponowano 3771 Mg odpadw. Najwiksze iloci odpadw przyjto na skadowisko w Robitach (3233 Mg), co stanowio 86 % oglnej iloci przyjtych w 2009 roku odpadw. Na koniec 2009 roku na eksploatowanych skadowiskach stan nagromadzenia odpadw wynis 52 538 Mg. Na terenie powiatu elblskiego jest skadowisko odpadw przemysowych, znajduje si ono w gminie Elblg w m. Jagodno. Skadowisko o powierzchni 11,82 ha, ktrego wacicielem i uytkownikiem jest Elektrociepownia Elblg Sp. z o.o. w Elblgu. Skadowisko zlokalizowano na nieuytkach, na terenie podmokym. Na skadowisku umieszczone zostay niesegregowane odpady paleniskowe w postaci popiou oraz niewielkiej iloci wymieszanego z nim ula. Ilo nagromadzonych odpadw oszacowano na 552270 Mg. Na skadowisku prowadzony jest stay monitoring wpywu na rodowisko. 3.5.4 Haas Do podstawowych czynnikw majcych wpyw na klimat akustyczny powiatu zaliczy naley komunikacj drogow oraz w znacznie mniejszym stopniu haas przemysowy, ktrego uciliwo ma charakter lokalny o stosunkowo nieduym zasigu. Skala zagroe haasem przemysowym nie jest zbyt dua, a zasig jego oddziaywania ma zwykle charakter lokalny. Haas komunikacyjny jest obecnie najpowszechniejszym i najbardziej uciliwym rdem haasu w rodowisku zurbanizowanym. Cigy wzrost iloci pojazdw mechanicznych, przy jednoczesnym braku waciwych rozwiza drogowych, braku obwodnic miejskich, zej jakoci nawierzchni znaczco powiksza obszar rodowiska o ponadnormatywnym haasie drogowym. Dopuszczalny poziom haasu okrela Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomw haasu w rodowisku (Dz. U. Nr 120, poz. 826). TABELA NR 33 Skala subiektywnej uciliwoci haasu komunikacyjnego
Uciliwo maa rednia dua bardzo dua LAeq[dB] < 52 5262 6370 > 70

sprztu elektrycznego, elektronicznego itp., nadmierne dawki promieniowania dziaaj szkodliwie na czowieka i inne ywe organizmy, std ochrona przed szkodliwym promieniowaniem jest jednym z wanych zada ochrony rodowiska. Promieniowanie jonizujce Przy opracowywaniu zbiorczych ocen zagroe radiacyjnych dla ludzi i rodowiska rozrnia si zagroenia pochodzce od radionuklidw naturalnych i sztucznych. Sytuacj radiologiczn Polski okrelaj poziomy promieniowania: Obecnych w rodowisku radionuklidw naturalnych gwnie radionuklidw szeregu uranowo-radowego, szeregu uranowo-aktynowego, szeregu torowego i potasu K-40 (radionuklidw o duym poowicznym okresie zaniku w porwnaniu z czasem istnienia Ziemi) oraz takich radionuklidw, jak H-3, Be-7, Na-22 i C-14, powstajcych w wyniku oddziaywania promieniowania kosmicznego na pierwiastki wystpujce na powierzchni ziemi i w atmosferze, Radionuklidw pochodzenia sztucznego, ktre przedostay si do rodowiska w wyniku prb z broni jdrow lub zostay uwolnione z obiektw jdrowych i skadowisk paliwa w trakcie ich normalnej eksploatacji lub w stanach awaryjnych (np. katastrofa elektrowni jdrowej w Czarnobylu), a take promieniowanie generowane przez rnego rodzaju urzdzenia stosowane w diagnostyce medycznej, przemyle, badaniach naukowych i innych dziedzinach dziaalnoci ludzkiej. Ogln sytuacj radiacyjn w rodowisku charakteryzuj obecnie nastpujce wielkoci podstawowe: Poziom promieniowania gamma, obrazujcy zagroenie zewntrzne naturalnymi i sztucznymi rdami promieniowania jonizujcego, istniejce w rodowisku lub wprowadzone przez czowieka, Stenia naturalnych i sztucznych izotopw promieniotwrczych w komponentach rodowiska, a w konsekwencji w artykuach spoywczych, obrazujce naraenie wewntrzne ludzi w wyniku wchonicia izotopw drog pokarmow. Wymienione wielkoci charakteryzuje naturalna zmienno, s one take w powanym stopniu uzalenione od wprowadzonych do rodowiska substancji promieniotwrczych w wyniku wybuchw jdrowych oraz katastrofy w Czarnobylu. Liczba jdrowych blokw energetycznych, dziaajcych w najbliszym ssiedztwie Polski (w pasie o szerokoci 310 km) zmniejszya si do 25, z uwagi na wyczenie w dniu 1 stycznia 2008 r. bloku WWER 440/230 elektrowni V1 w Jaslovskich Bohunicach. Biece kontakty PAA z dozorami jdrowymi krajw ociennych pozwalaj na biec analiz i ocen parametrw eksploatacyjnych tych reaktorw. Oglnie mona stwierdzi, e pracujce na wiecie jdrowe bloki energetyczne zanotoway w 2008 roku niezwykle wysokie wskaniki dyspozycyjnoci. Nie stwierdzono te adnego zagroenia radiacyjnego spowodowanego ich eksploatacj (incydenty, o ktrych donoszono, na przykad tzw. awaria reaktora w elektrowni jdrowej Krko na Sowenii, nie stwarzay adnego zagroenia dla pracownikw czy rodowiska). W zwizku z uchwa nr 4 Rady Ministrw z dnia 13 stycznia 2009 roku w sprawie dziaa podejmowanych w zakresie rozwoju energetyki

Na obszarze powiatu elblskiego w zakresie uciliwoci akustycznej Delegatura WIO w Elblgu w roku 2009 przeprowadzia pomiary haasu instalacyjnego w 3 podmiotach gospodarczych. Nie przeprowadzono monitoringu haasu komunikacyjnego. W jednym przypadku stwierdzono przekroczenie dopuszczalnych norm poziomu dwiku. 3.5.5 Promieniowanie elektromagnetyczne Wrd zidentyfikowanych, szkodliwych dla rodowiska, rodzajw promieniowania powodowanego dziaalnoci czowieka, wyrnia si: promieniowanie jonizujce, pojawiajce si w wyniku uytkowania zarwno wzbogaconych, jak i naturalnych substancji promieniotwrczych w energetyce jdrowej, ochronie zdrowia, przemyle, badaniach naukowych, promieniowanie niejonizujce, pojawiajce si wok linii energetycznych wysokiego napicia, radiostacji, pracujcych silnikw elektrycznych oraz instalacji przemysowych, urzdze cznoci, domowego

jdrowej, obecny rok mona uzna za przeomowy dla wczenia si Polski do grupy pastw wykorzystujcych przemysowe reaktory jdrowe. Polityka energetyczna Polski do 2030 roku. Promieniowanie niejonizujce Gwnymi rdami promieniowania niejonizujcego w rodowisku s: Elektroenergetyczne linie napowietrzne wysokiego napicia, Stacje radiowe i telewizyjne, czno radiowa, w tym CB radio, radiotelefony i telefonia komrkowa, Stacje radiolokacji i radionawigacji. Znaczenie tego oddziaywania w ostatnich latach ronie. Powodowane jest to przez rozwj radiokomunikacji oraz powstawanie coraz wikszej liczby stacji nadawczych radiowych i telewizyjnych (operatorw publicznych i komercyjnych). Dodatkowymi rdami promieniowania niejonizujcego s stacje bazowe telefonii komrkowej, systemw przywoawczych, radiotelefonicznych, alarmowych komputerowych itp., pokrywajcych coraz gstsz sieci obszary duych skupisk ludnoci, jak rwnie coraz powszechniej stosowane radiotelefony przenone. Wymieniony rozwj rde pl elektromagnetycznych powoduje zarwno oglny wzrost poziomu ta promieniowania elektromagnetycznego w rodowisku, jak te zwikszenie liczby i powierzchni obszarw o podwyszonym poziomie natenia promieniowania. Naley jednak stwierdzi, e wzrost poziomu ta elektromagnetycznego nie zwiksza istotnie zagroenia rodowiska i ludnoci. W dalszym cigu poziom promieniowania w tle pozostaje wielokrotnie niszy od nate, przy ktrych moliwe jest jakiekolwiek szkodliwe oddziaywanie na organizm ludzki. Nie dotyczy to jednak pl elektromagnetycznych w bezporednim otoczeniu wszelkiego rodzaju stacji nadawczych, ktre lokalnie, w odlegociach zalenych od mocy, czstotliwoci i konstrukcji stacji, mog osiga natenie na poziomie uznawanym za aktywny pod wzgldem biologicznym. Zagroenie promieniowaniem niejonizujcym moe by stosunkowo atwo wyeliminowane lub ograniczone pod warunkiem zapewnienia odpowiedniej separacji przestrzennej czowieka od pl przekraczajcych okrelone wartoci graniczne. W przepisach obowizujcych w Polsce ustalone s dopuszczalne poziomy elektromagnetycznego promieniowania niejonizujcego na terenach dostpnych dla ludzi. Szczeglnej ochronie podlegaj obszary zabudowy mieszkaniowej, a take obszary, na ktrych zlokalizowane s szpitale, obki, przedszkola, internaty. Gwnymi potencjalnymi rdami zanieczyszczenia rodowiska promieniowaniem elektromagnetycznym s: elektroenergetyczne linie napowietrzne wysokiego napicia; stacje radiowe i telewizyjne; czno radiowa, telefonia komrkowa itp. stacje radiolokacji i radionawigacji; obecno w rodowisku radionuklidw naturalnych /jonizujce/; radionuklidw pochodzenia sztucznego, powstaych w wyniku dziaalnoci czowieka np. diagnostyce medycznej, przemyle /jonizujce/.

Praktycznie cay obszar powiatu (poza nielicznymi wyjtkami) objty jest zasigiem wszystkich funkcjonujcych w Polsce operatorw sieci komrkowej (GSM/GPRS). Dynamicznie zwiksza si ilo osb korzystajcych z Internetu (modemowy, ISDN (cyfrowy), DSL (stae cze), dostarczanego zarwno poprzez tradycyjne cza, jak i drog radiow. Gorzej sytuacja wyglda na wiejskim obszarze powiatu, gdzie dominuje modemowy dostp do Internetu. Urzdy, szkoy, instytucje, przedsibiorstwa itp. maj dostp do szerokopasmowego internetu oferowanego midzy innymi przez TP S.A.. Trudno dokadnie oszacowa liczb osb korzystajcych z internetu, ale biorc pod uwag dosy wysokie opaty abonamentowe, naley sdzi, e jest to cigle niewielki odsetek mieszkacw. W chwili obecnej w miejscach dostpnych dla ludnoci, zlokalizowanych w bezporednim ssiedztwie rde promieniowania elektromagnetycznego, nie stwierdzono przekraczania dopuszczalnych poziomw okrelonych wyej wymienionym rozporzdzeniem. Na terenie powiatu prcz stacji telefonii komrkowej, zlokalizowane s inne rda promieniowania elektromagnetycznego: elektroenergetyczne linie napowietrzne NN, WN 110 kV, stacje elektroenergetyczne stacje transformatorowe SN 15 kV; cywilne stacje radiowe CB o mocy okoo 10 W urzdzenia nadawcze, diagnostyczne i inne, bdce w posiadaniu policji, stray poarnej, pogotowia i zakadw przemysowych. TABELA NR 34 Wyniki pomiarw PEM w 2008 roku na terenie powiatu elblskiego.
Wsprzdne pionu pomiarowego N 540933,3 541017,6 540939,5 541045,9 Warto pomiaru wielkoci fizycznej charakteryzujcej promieniowanie elektromagnetyczne [V/m] Czstotliwo Czstotliwo E 0,1 MHz1 MHz1 GHz 40 GHz 192355,7 192347,7 192538,5 192600,6 0,26 0,16 0,13 0,26 <0,8 <0,8 <0,8 <0,8

Lokalizacja pionu pomiarowego (adres) Elblg, Plac Sowiaski Elblg, ul. Browarna 30 Elblg, ul. Saperw Elblg, ul. Kaszubska

rdo: WIO w Olsztynie

Biorc pod uwag fakt, e w powiecie elblskim znajduj si tereny o szczeglnych walorach krajobrazowych, szczegln uwag naley zwrci na dodatkowy aspekt budowy linii elektroenergetycznych i obiektw radiokomunikacyjnych i radiowych, jakim jest wpyw wysokich konstrukcji wsporczych na krajobraz. W celu ochrony krajobrazu przed negatywnym oddziaywaniem linie elektroenergetyczne, stacje nadawcze radiowo-telewizyjne, stacje bazowe telefonii komrkowej i inne obiekty radiokomunikacyjne, naley lokalizowa poza miejscami objtymi szczegln ochron, z uwzgldnieniem zakazw wynikajcych z aktw prawa miejscowego powoujcych okrelone formy ochrony przyrody i w taki sposb aby ich wpyw na krajobraz by jak najmniejszy. Naley take wprowadzi zasad, e jeli w bliskim ssiedztwie planowana jest lokalizacja kilku obiektw radiowo telewizyjnych lub obiektw radiokomunikacyjnych, to musz one by lokalizowane na jednej konstrukcji wsporczej.

3.5.6 Komunikacja i transport Powiat elblski ma powizania z innymi jednostkami administracyjnymi gwnie przez drogi gminne i powiatowe, a take drogi wojewdzkie, ktre na terenie powiatu maj dugo 175 km, w tym 12 km w miastach, s to nastpujce drogi: - Droga Nr 504 - Elblg-Frombork-Braniewo o d. 15 km (gm. Milejewo i Tolkmicko), - Droga Nr 513 biegnie przez gm. Pask i Godkowo o d. 27 km od drogi Nr 7 do Bezled, - Droga Nr 505 - relacji Pask-Mynary-Frombork o d. 25 km (gm. Pask, Mynary), - Droga Nr 503 - relacji Elblg-Suchacz-KadynyTolkmicko-Pogrodzie o d. 24 km, - Droga Nr 527 o d. 13 km tworzy lokalne poczenie Paska z Morgiem i Olsztynem, - Droga Nr 526 o d. 20 km od Paska-liwiceBuczyniec-Lepno do Kanau Elblskiego, - Droga Nr 516 o d. 28 km relacji Pask - Rychliki Kwietniewo - Dzierzgo. - Droga Nr 509 o d. 19 km z Elblga do Mynar i Ornety (gm. Milejewo i Mynary). Drogi powiatowe o dugoci 540 km, w tym zamiejskie 508 km, miejskie 32 km. W cigu drg powiatowych jest 88 obiektw mostowych o d. 1.228 mb, w tym w cigu drg zamiejskich 83 szt. o d. 1.201 mb, miejskich 5 szt. o d. 27 mb, z tego 8 mostw wymaga modernizacji i 4 mosty remontw zachowawczych; przeprawa promowa w Kpinach Maych; most pontonowy w Nowakowie; 312 szt. przepustw. Drogi gminne o dugoci 1 285,1 km, w tym 238 km o nawierzchni twardej. 2 Na 1 km powierzchni powiatu przypada rednio 1,3 km drg publicznych, w tym 0,76 km drg gminnych, 0,37 km powiatowych, 0,12 km wojewdzkich i 0,05 km krajowych. Przez obszar powiatu przebiegaj rwnie drogi krajowe: nr 50 (z Elblga w kierunku Malborka) oraz nr 7 (z Warszawy przez Maw, w kierunku Gdaska). TABELA NR 35 Drogi publiczne powiatowe i gminne w zalenoci od rodzaju nawierzchni
Drogi o nawierzchni twardej Drogi 524,2 powiatowe Drogi gminne 238,0 rdo: http://www.stat.gov.pl/ Drogi o nawierzchni twardej ulepszonej [km] 474,7 207,9 Drogi o nawierzchni gruntowej

RYSUNEK NR 16 Ukad komunikacyjny w wojewdztwie warmisko-mazurskim rdo: Regionalny Program Operacyjny - Warmia i Mazury na lata 2007-2013

Skad sieci transportu kolejowego stanowi: dwutorowa zelektryfikowana linia Elblg - Malbork i Elblg - Bogaczewo, jednotorowa zelektryfikowana linia Bogaczewo - Pask - Morg - Olsztyn i jednotorowa Bogaczewo - Braniewo - Kaliningrad oraz z Elblga do Braniewa. Poczenia midzynarodowe to: Berlin Szczecin - Gdask - Elblg - Kaliningrad i Berlin Szczecin - Gdask - Elblg - Olsztyn - Wilno. Poczenia lokalne: z wzami kolejowymi w Malborku i Tczewie. Brak pocze kolejowych w gminach: Godkowo, Milejewo, Markusy, Rychliki. Bocznice kolejowe s w Pasku, Mynarach, Tolkmicku i Gronowie Elblskim. Stan techniczny 80 % linii o znaczeniu krajowym i 50 % linii lokalnych jest dobry; problemem jest ich rentowno. eglowne drogi wodne rdldowe (rz. Elblg wraz z Kanaem Jagielloskim, Szkarpawa od Wisy do Zalewu Wilanego, Kana Elblski) maj znaczenie turystyczne. Morski tor wodny Zalewu Wilanego w niewielkim stopniu jest wykorzystywany do celw turystycznych. 4. ZRWNOWAONE WYKORZYSTANIE MATERIAW, WODY I ENERGII - WNIOSKI Na obszarze powiatu elblskiego najwiksze oddziaywanie na rodowisko wystpuje poprzez: - transport, - zakady przemysowe, - gospodark komunaln - gwnie oczyszczalnie ciekw oraz skadowiska odpadw. Istotne kierunki oddziaywania na rodowisko to: emisja haasu oraz zanieczyszcze do wd i powietrza, wytwarzanie odpadw. Uzyskanie efektw zmniejszania wodochonnoci, materiaochonnoci i energochonnoci jest spraw bardzo wan, poniewa koszt pozyskania energii, surowcw ze rde pierwotnych i wody jest wysoki. 4.1 Racjonalne gospodarowanie wod Szybki wzrost gospodarczy kraju nie zwiksza poboru wody na potrzeby gospodarki narodowej. Jest to moliwe zarwno dziki wdraaniu wodooszczdnych technologii przez podmioty gospodarcze, jak rwnie w wyniku realizacji celw polityki ekologicznej pastwa (np. kontrole przedsibiorstw wykorzystujcych wod). Dalsze

27,5 839,2

Powane rdo zagroenia na terenie powiatu, oceniane nawet na wiksze ni pochodzce od obiektw stacjonarnych, mog stwarza wypadki drogowe rodkw transportu, przewocych materiay niebezpieczne. Szczeglnie grone s awarie w rejonach przepraw mostowych - na tych trasach, gro one bezporednim skaeniem wd pyncych. Wzrost liczby pojazdw samochodowych przy wolno zmieniajcej si sieci drg, stanowi rdo zagroenia dla rodowiska. Transport drogowy, w tym tranzytowy (tzw. TIR), powoduje emisj spalin, haasu i wibracji, degradacje walorw przyrodniczych (w tym fragmentacj korytarzy ekologicznych) i krajobrazowych oraz nadzwyczajne zagroenia rodowiska Teren powiatu przecina droga krajowa nr 50 (z Elblga w kierunku Malborka) oraz nr 7 (z Warszawy przez Maw, w kierunku Gdaska).

ograniczenie zuycia wody wymaga bdzie kontynuowania dziaa takich jak: wprowadzenie normatyww zuycia wody w wybranych, szczeglnie wodochonnych procesach produkcyjnych w oparciu o dane o najlepszych dostpnych technikach (BAT), opracowanie i wprowadzenie systemu kontroli wodochonnoci produkcji w formie obowizku rejestracji zuycia wody do celw przemysowych i rolniczych w przeliczeniu na jednostk produktu, ograniczenie zuycia wody z uj podziemnych, waciwe utrzymanie wd i urzdze wodnych, intensyfikacja stosowania zamknitych obiegw wody. 4.2 Wykorzystanie energii Rozwj energetyki opartej na wykorzystaniu odnawialnych rde energii (OZE) stanowi jeden z 6 priorytetw krajowej polityki energetycznej . Podstawowym celem polityki w tym zakresie jest zwikszenie udziau energii ze rde odnawialnych w bilansie paliwowo-energetycznym kraju do 7,5 % w 2010 r. i do 14 % w 2020 r. w strukturze zuycia nonikw pierwotnych. Racjonalne wykorzystanie energii odbywa si bdzie przez: zmniejszenie energochonnoci gospodarki poprzez stosowanie energooszczdnych technologii (rwnie z wykorzystaniem kryteriw BAT), racjonalizacj przewozw oraz wyduenie cyklu ycia produktw; zmniejszenie zuycia energii poprzez wprowadzanie indywidualnych licznikw energii elektrycznej i ciepa; wzrost wykorzystania odnawialnych rde energii. Energetyka wiatrowa: Powiat posiada sprzyjajce warunki wiatrowe, jak wskazuj prowadzone od kilku lat pomiary. Planowana jest lokalizacja kilku farm wiatrowych: 1. Farma wiatrowa skadajca si z 4 elektrowni wiatrowych, kada o mocy 250 kW, planowane usytuowanie-obrb Kwietniewo, gm. Rychliki 2. Elektrownia wiatrowa o mocy 1,0 MW w miejscowoci ukszty, gm. Pask (zostaa wydana decyzja rodowiskowa) 3. Budowa farmy wiatrowej o mocy 45 MW, skadajcej si z 18 elektrowni wiatrowych o mocy 2,5 MW - w miejscowoci Huta uawska, Majewo, Milejewo, Zajczkowo, Rychnowy - gm. Milejewo oraz m. Przybyowo - gm. Tolkmicko 4. Budowa 3 elektrowni wiatrowych o mocy 2,0 MW obrb Majewo, gm. Milejewo 5. Budowa elektrowni wiatrowej o mocy 2,5 MW Janowo, gm. Elblg 6. Budowa elektrowni wiatrowej skadajcej si z 10 turbin wiatrowych - obrb Adamowo, gm. Elblg 7. Budowa elektrowni wiatrowej skadajcej si z 10 turbin wiatrowych - obrb Kopanka Druga i Nogat gm. Gronowo Elblskie O realizacji inwestycji przesdzi musi teraz ocena wpywu na rodowisko, szczeglnie na krajobraz oraz faun (korytarze migracyjne ptactwa). Wane bd rwnie wyniki konsultacji spoecznych. Wykorzystanie biomasy to gwne rdo energii alternatywnej. Surowcem s odpady (trociny, wiry, cinki drewna, kora) z lenictwa i z zakadw brany drzewnej, gwnej gazi przemysu w powiecie. Produkcj energii z biomasy w powiecie mona oszacowa na kilkadziesit MW i ulega bardzo szybkiemu wzrostowi. Coraz wicej ________
6

kotowni, zwaszcza przyzakadowych, wykorzystuje cinki drewna, trociny i inne odpady drzewne. Energia soneczna: moe by przetwarzana na prd (ogniwa fotowoltaiczne) i ciepo (cieplne kolektory soneczne) przez instalacje zamontowane na dachach budynkw i w miejscach zabudowanych. Technologia soneczna jest do droga i stosunkowo mao wydajna, wic jej rozpowszechnienie si na szerok skal obecnie wydaje si mao prawdopodobne. Najwiksze szanse rozwoju, w krtkim okresie, maj technologie oparte na wykorzystaniu kolektorw sonecznych, ktre wspomagaj istniejce systemy grzewcze. Obecnie w powiecie s pojedyncze przykady ich zastosowania, o trudnej do oszacowania, lecz z pewnoci niewielkiej, mocy. Kotownie wykorzystujce energi ze rde odnawialnych na terenie powiatu elblskiego: - Energia geotermalna: Niepubliczny Zakad Opieki Zdrowotnej MedykMynary, ul. Dworcowa 33, - Biomasa: Zespl Szk w Nowakowie, Nowakowo 47,gm. Elblg Gminny Zakad Komunalny w Markusach, Szkoa Podstawowa w urawcu, gm. Markusy, Szkoa Podstawowa w Zwierznie, gm. Markusy, Publiczne Gimnazjum w Stankowie, gm. Markusy, BIO-ENERGIA Sp. z o.o., ul. Sportowa 1, gm.Tolkmicko - Elektrownie wodne: Krosno, gm. Pask Druno, gm. Elblg - Kolektory soneczne: Kamiennik Wielki gm. Milejewo Na terenie gm. Pask Na terenie gm. Gronowo Elblskie - Pompy ciepa: Gronowo Grne, gm. Elblg Pask - zlewnia rz. Wskiej, gm. Pask
rdo: Dane ankietowe z poszczeglnych Urzdw Gmin powiatu elblskiego oraz ze Starostwa Powiatowego w Elblgu

4.3 Racjonalne wykorzystanie materiaw Ograniczenie materiaochonnoci przez zakady przemysowe i rolnictwo zalecane jest zarwno przez kierunki polityki ekologicznej Polski, jak i Unii Europejskiej poprzez zastosowanie najlepszych moliwych technologii. Do podstawowych zasad jakie zalecane s przez BAT nale: zapobieganie i ograniczanie powstawania odpadw u rda, a take zmniejszenie ich negatywnego oddziaywania na rodowisko; zmniejszenie materiaochonnoci gospodarki poprzez wprowadzanie technologii niskoodpadowych oraz recykling; zmniejszenie oddziaywania rolnictwa na rodowisko poprzez rozpropagowanie i stosowanie Kodeksu Dobrych Praktyk, kontynuacja budowy pyt obornikowych i zbiornikw na gnojwk; racjonalne gospodarowanie kopalinami poprzez opracowanie planw eksploatacji kopalin i rekultywacji terenw poeksploatacyjnych. Na terenie powiatu elblskiego wystpuj w znaczcej iloci materiay do produkcji biopaliw typu: soma, drewno oraz moliwoci rozwoju upraw do produkcji biopaliw (np. rzepak, wierzba energetyczna).

Polityka energetyczna Polski do 2030 r. - dokument przyjty przez Rad Ministrw w dn. 10 listopada 2009 r.

5. NADZWYCZAJNE ZAGROENIA RODOWISKA 5.1. Zagroenia antropogeniczne Zagroenia antropogeniczne dla rodowiska naturalnego wynikaj z dziaalnoci czowieka, tj. wykorzystywaniem i przetwarzaniem zasobw. rdem presji na rodowisko s poszczeglne dziedziny gospodarki oraz codzienne bytowanie mieszkacw. Obszarami o najwikszym potencjalnym zagroeniu s obszary uprzemysowione i zurbanizowane. 5.1.1 Gospodarka komunalna Wrd zagroe rodowiska zwizanych z gospodark komunaln naley wymieni: Gospodarka ciekowa: cieki komunalne zazwyczaj niedostatecznie oczyszczone. Najwiksze zagroenie wystpuje na terenach wiejskich, charakteryzujcych si niskim stopniem skanalizowania przy rwnoczenie wysokim stopniu zwodocigowania. Zagroenie dla rodowiska stwarza take niedostatecznie uporzdkowana gospodarka wodami opadowymi, zwaszcza na terenach zurbanizowanych. Gospodarka odpadami. Nadal notuje si ma ilo odpadw komunalnych poddawanych procesom odzysku, a gwn metod ich unieszkodliwiania jest skadowanie. Emisja zanieczyszcze do powietrza. W ostatnich latach emisje zanieczyszcze do powietrza z zakadw przemysowych znacznie si zmniejszyy, natomiast nadal duym problemem jest emisja niska z ogrzewania indywidualnego. Znajduje to odzwierciedlenie we wzrostach ste dwutlenku siarki i pyu w powietrzu. 5.1.2 Transport i komunikacja Wzrost liczby pojazdw samochodowych przy wolno zmieniajcej si sieci drg, stanowi rdo zagroenia dla rodowiska. Transport drogowy, w tym tranzytowy (tzw. TIR), powoduje emisj spalin, haasu i wibracji, degradacje walorw przyrodniczych (w tym fragmentacj korytarzy ekologicznych) i krajobrazowych oraz nadzwyczajne zagroenia rodowiska. Due zagroenie haasem i emisj spalin wystpuje wzdu drogi krajowej nr 7 (z Warszawy przez Maw, w kierunku Gdaska) oraz drog nr 22 (Czarlin - Malbork - Elblg). Przez powiat elblski przebiega trasa przewozu paliw pynnych z Rafinerii Gdaskiej oraz paliw gazowych, z bazy ORLENGAZ w Redakach. Jest to droga o duym nateniu ruchu, co powoduje zwikszone ryzyko wystpienia zdarzenia awaryjnego zwizanego z przewozem towarw niebezpiecznych. Z substancji niebezpiecznych najczciej przewoone s oleje, benzyny, propan-butan, amoniak i chlor. Zagroenie stanowi rwnie transport materiaw niebezpiecznych kolej, co ma zwizek z du pojemnoci i iloci cystern w zestawach pocigw. Kolej s przewoone adunki gwnie z i do Obwodu Kaliningradzkiego (ropa naftowa, paliwa pynne, propanbutan, amoniak, nawozy mineralne), w rnych ilociach, zalenie od koniunktury. Na terenie powiatu odbywa si rwnie transport drog wodn - Zalewem Wilanym, rzek Elblg oraz

kanaami: Jagielloskim i Elblskim. W tym przypadku zagroenie dla rodowiska moe stanowi wyciek paliwa lub zrzut wd balastowych z jednostek pywajcych. W 2008 roku transport na zalewie Wilanym by niewielki ze wzgldu na zamknicie granicy morskiej przez Rosj. 5.1.3 Dziaalno gospodarcza Przemys i energetyka zawodowa s rdem zagroe dla rodowiska w zwizku z emisj zanieczyszcze do powietrza, odprowadzaniem ciekw, wytwarzaniem odpadw, degradacj powierzchni ziemi, zuywaniem zasobw naturalnych, emisj haasu i awariami przemysowymi. Powstawanie szkd w rodowisku wie si take z wydobywaniem kopalin, co powoduje powstawanie wyrobisk, had odpadw przerbczych i zoowych, zaburzenie stosunkw wodnych, zanieczyszczenie powietrza, osiadanie gruntu. W ostatnich latach znacznie zmniejszy si zakres oddziaywania przemysu na stan rodowiska. Potencjalnym rdem zanieczyszczenia rodowiska powiatu mog by zdarzenia powstae poza terenem powiatu. Dotyczy to przede wszystkim napywu zanieczyszcze z powietrzem napywajcym nad teren powiatu tzw. emisj, zanieczyszczenia wd w szczeglnoci podziemnych, oraz zdarze losowych np. powane awarie. Do zagroe zewntrznych naley doda zagroenia zanieczyszczenia rodowiska niepodanym promieniowaniem np. jonizujcym powstaym w wyniku awarii w elektrowni atomowej. 5.1.4 Rolnictwo Pozycja rolnictwa wynika z uksztatowania powierzchni, korzystnych warunkw klimatycznych i glebowych. Rolnictwo jest rdem odpadw niebezpiecznych (pozostaoci po rodkach ochrony rolin) oraz zanieczyszcze obszarowych, bdcych gwnym zagroeniem dla jakoci wd powierzchniowych. Istotnym zagroeniem dla rodowiska s te fermy trzody chlewnej i fermy hodowli drobiu. Przestrzenna ekspansja intensywnego rolnictwa prowadzi do przyrodniczego zuboenia rolniczej przestrzeni produkcyjnej. Niedostosowanie intensywnoci i form rolnictwa do warunkw przyrodniczych produkcji rolnej, skutkuje aktywizacj erozji wodnej i wietrznej oraz zanieczyszczeniem wd gruntowych. Potencja rolnictwa i przetwrstwa rolno-spoywczego nie jest w peni wykorzystywany. Na 60.203 ha gruntw ornych w 2002 roku pod zasiewami znajdowao si 32.735 ha. W strukturze zasieww dominuj zboa - 73,6 %, przemysowe stanowi 11,2 %, pastewne - 6,7 %, ziemniaki - 3,8 %, strczkowe jadalne - 1,1 %, pastewne 6,7 %, pozostae - 3,6 %. rednie waone plony zb ogem z ostatnich 10 lat wynosz 32,5 q z ha. Utrudnienia wynikajce ze specyficznych warunkw naturalnych i stosowane z przyczyn ekonomicznych uproszczenia w technologii uprawy roli i rolin oraz gospodarce podozmianowej, powoduj niekontrolowane ubytki prchnicy, wzrost zachwaszczenia chwastami uciliwymi, znaczne wystpowanie chorb i szkodnikw zwaszcza w zboach, strczkowych i okopowych. Pogowie zwierzt na przestrzeni wielolecia ulegao systematycznemu spadkowi. Stan pogowia w granicach obecnego powiatu elblskiego wg wynikw Powszechnego Spisu Rolnego 2005 roku wynosi

odpowiednio: bydo - 29.137 szt., w tym krowy - 13.457 szt., trzoda chlewna 24.591 szt., w tym lochy 2.927 szt., konie ogem 1.028 szt., owce - 640 szt., drb - 90.530 szt. W chowie byda dominuje rasa nizinno - czarno - biaa z dolewem ponad 50 % krwi byda odmiany holsztysko fryzyjskiej. W chowie trzody chlewnej uytkowana jest gwnie rasa polska biaa zwisoucha i wielka biaa polska. Prowadzone s krzywki towarowe pietrain i linii niemieckiej 990 i 890. Od lat region elblski osiga wysok wydajno jednostkow mleka od 1 krowy wynoszc ponad 4 tys. litrw. 5.1.5 Powana awaria przemysowa Powane awarie mog powstawa w przypadku awarii i katastrof w obiektach przemysowych zlokalizowanych na terenach miast powiatu oraz w wyniku wypadkw kolejowych i drogowych z udziaem cystern i autocystern przewocych materiay niebezpieczne. Zdarzenia te charakteryzuj si specyficznymi cechami takimi jak niepewno ich wystpienia, zoono przyczyn, rnorodno bezporednich skutkw oraz indywidualnym, niepowtarzalnym przebiegiem. Istotnym zagroeniem dla rodowiska i zdrowia czowieka s zakady mogce by sprawcami powanych awarii przemysowych. Zwikszenie prawdopodobiestwa wystpienia powanej awarii przemysowej lub pogbienie jej skutkw moe mie miejsce na obszarach, gdzie w nieduej odlegoci od siebie zlokalizowane s dwa lub wicej zakadw duego ryzyka (ZDR) i/lub zakadw zwikszonego ryzyka (ZZR) wystpienia powanej awarii przemysowej. W powiecie elblskim znajduje si 20 podmiotw mogcych stanowi potencjalne zagroenie powan awari o rnym stopniu ryzyka, w tym 5 objtych programem monitoringowym Potencjalni Sprawcy Powanych Awarii. TABELA NR 36 Wykaz potencjalnych sprawcw powanej awarii z terenu powiatu elblskiego objtych programem monitoringowym (stan na koniec 2009 roku)
Ilo [Mg] 10,0 8,4 25,5 0,9 16,1 1,9 8,0 7,0 0,7 0,3 1,6 1,8 0,15 0,3 7100

grupy zakadw o zwikszonym ryzyku (ZZR) wystpienia powanej awarii przemysowej. Przez powiat elblski przechodzi trasa przewozu paliw pynnych, z Rafinerii Gdaskiej, oraz paliw gazowych, z bazy ORLENGAZ w Redakach. Jest to droga o duym nateniu ruchu, ktry powoduje zwikszone ryzyko wystpienia zdarzenia awaryjnego zwizanego z przewoeniem towarw niebezpiecznych. Z substancji niebezpiecznych najczciej przewoone s oleje, benzyny, amoniak, chlor i propan-butan. Znaczne zagroenie stanowi rwnie transport materiaw niebezpiecznych kolej. Zwizane to jest z du pojemnoci i iloci cystern w zestawach pocigw. Kolej przewoone s adunki gwnie z i do Obwodu Kaliningradzkiego (ropa naftowa, paliwa pynne, propanbutan, amoniak, nawozy mineralne). Rodzaj przewoonych adunkw jest zmienny i zaley od koniunktury. Na terenie powiatu elblskiego odbywa si take transport drog wodn: Zalewem Wilanym, rzek Elblg, oraz kanaami: Jagielloskim i Elblskim. W tym przypadku zagroenie dla rodowiska moe stanowi, midzy innymi: wyciek paliwa lub zrzut wd balastowych z jednostek pywajcych. W 2009 r. transport na Zalewie Wilanym by niewielki ze wzgldu na zamknicie granicy morskiej przez Rosj. 5.1.6 Biotechnologia i organizmy zmodyfikowane genetycznie Biotechnologia jest dyscyplin nauk technicznych wykorzystujc procesy biologiczne na skal przemysow. Konwencja o rnorodnoci biologicznej, sporzdzona w Rio de Janeiro dnia 5 czerwca 1992 r. (Dz. U. z 2002 r., Nr 184, poz. 1532) podaje jedn z najszerszych definicji: Biotechnologia oznacza zastosowanie technologiczne, ktre uywa systemw biologicznych, organizmw ywych lub ich skadnikw, eby wytwarza lub modyfikowa produkty lub procesy w okrelonym zastosowaniu. Biotechnologie s w stosunku do tradycyjnych (chemicznych) znacznie mniej energochonne, bezodpadowe lub niskoodpadowe, tasze i wydajniejsze oraz czsto mniej obciajce rodowisko, znajduj zastosowanie take w dziaalnoci sucej ochronie rodowiska (w oczyszczaniu ciekw, neutralizacji odpadw, w produkcji biogazu). Organizmy Modyfikowane Genetycznie (GMO) s to roliny lub zwierzta, ktre dziki modyfikacji w ich genomie - materiale genetycznym - uzyskay nowe cechy. Modyfikacja genetyczna zwykle polega na wstawieniu nowego genu (co fizycznie jest fragmentem DNA) do genomu modyfikowanego organizmu. Jednak mona take i wycisza geny poprzez wprowadzenie komplementarnego genu kodujcego tzw. nonsensowne RNA, czy te za pomoc kierowanej mutagenezy, wywoa mutacje w konkretnym genie, co moe doprowadzi do jego inaktywacji (dokadnie inaktywacji produktu tego genu). Na wiecie ma miejsce dynamiczny rozwj bada w zakresie inynierii genetycznej i rozwj przemysu opartego na biotechnologiach. Produkty nowoczesnej biotechnologii (organizmy genetycznie zmodyfikowane) coraz czciej pojawiaj si na rynku, budzc wiele kontrowersji, szczeglnie w odniesieniu do problematyki bezpieczestwa tych produktw dla zdrowia czowieka i ewentualnego ich wpywu na inne organizmy w rodowisku. W zwizku z powyszym zachodzi potrzeba dokonywania oceny

Nazwa substancji niebezpiecznej Amoniak Kwas solny 35 % Podchloryn sodu Sery ICC Sp. z o.o. w Pasku Wodorotlenek sodu Kwas azotowy 50 % Nadtlenek wodoru ROLLUX s.j. Chodnia w Amoniak Gronowie Grnym MASFROST Polska Sp. z o.o. Amoniak w Tolkmicku Amoniak ug sodowy 49 % Kwas azotowy 50 % ESM Oddzia Mynary Wodorotlenek sodu Azotan potasowy Chlorek wapniowy Naftobazy Sp. z o.o. w Olej napdowy, benzyna Chrucielu Nazwa zakadu

rdo: Informacja o stanie rodowiska na obszarze powiatu elblskiego w roku 2009- Delegatura WIO w Elblgu

Naftobazy Sp. z o.o. w Chrucielu zlokalizowane na obszarze dwch gmin.: Mynary (powiat elblski) i Poskinia (powiat braniewski) zostay zakwalifikowane do

stopnia zagroenia tych produktw dla zdrowia ludzi i rodowiska. Procedury i mechanizmy oceny ryzyka zwizanego z wykorzystywaniem genetycznie zmodyfikowanych organizmw s cigle doskonalone. 18 listopada 2008 r. przyjto Ramowe Stanowisko Rzdu RP dotyczce organizmw genetycznie zmodyfikowanych (GMO). Jest to dokument wyznaczajcy kierunek dziaa dotyczcych GMO, na podstawie ktrego realizowana bdzie w Polsce polityka w tym zakresie. Biotechnologie i rozwj przemysu opartego na biotechnologiach daje nowe moliwoci rozwoju. Korzystanie z osigni biotechnologii zwizane moe by jednak z nieznanym dotd zagroeniem bezpieczestwa biologicznego. Najwaniejsze problemy: brak nadzoru nad wprowadzaniem GMO, brak wiadomoci spoecznej w zakresie biotechnologii i bezpieczestwa biologicznego, zagroenie rodzimych gatunkw rolin i zwierzt przez obce gatunki lub nowe organizmy wytworzone technikami transgenezy, brak jednoznacznych regulacji prawnych w zakresie rozwiza systemowych dotyczcych ochrony rodowiska, a zwaszcza koegzystencji upraw rolin modyfikowanych i niemodyfikowanych. 5.2 Zagroenia naturalne Zagroenia rodowiska mog mie charakter naturalny lub antropogeniczny. Rodzaj i intensywno zagroe wie si ze specyfik danego obszaru, tj. rozwojem gospodarczym w powizaniu z warunkami fizycznogeograficznymi. Nadzwyczajnymi zagroeniami dla rodowiska, jakie mog wystpi na terenie powiatu elblskiego s: poary, susze, powodzie, gradobicia, silne wiatry, awarie urzdze infrastruktury technicznej, katastrofy komunikacyjne drogowe i kolejowe, w tym katastrofy zwizane z transportem materiaw niebezpiecznych. 5.2.1 Zagroenie powodziowe Na terenie powiatu elblskiego zagroenie powodziowe dotyczy gwnie nastpujcych gmin: Markusy, Elblg i Tolkmicko. Zagroenie powodziowe moe pochodzi z nastpujcych rde: zagroenie spowodowane podniesieniem si stanu wody w jeziorze Druno. Moe by ono spowodowane cofk (wpywem wd z Zalewu Wilanego), jak te duymi przepywami w ciekach uchodzcych do jeziora. W przypadku wystpienia powodzi naley si spodziewa bardzo szybkiego zalania terenu do rzdnej 0,0 m (kilka do kilkunastu godzin), natomiast czas zalania od strony ktrego z dopywajcych ciekw jest duszy, wynosi niekiedy nawet kilka dni. Najbardziej zagroone s tereny bezporednio przylegajce do jeziora oraz ujciowe odcinki rzek. Zagroenie powodziowe od strony jeziora wystpuje take przy niskich stanach wody, gdy tereny wok niego le poniej lustra wody tego akwenu, zagroenie ze strony rzek spywajcych z wysoczyzny, podczas roztopw oraz po duych opadach atmosferycznych. Przerwanie wau w takim przypadku

powoduje zatopienie terenw depresyjnych. Najwiksze straty powoduj powodzie w okresie wegetacyjnym, zagroenia wewntrzpolderowe, ktre s wynikiem duych, nawalnych opadw w obrbie polderu lub s skutkiem awarii pomp czy duszych przerw w dostawie energii elektrycznej. Efektywno ochrony przeciwpowodziowej zaley od stanu sieci melioracyjnej oraz wydajnoci przepompowni. Znaczcy wpyw na obnienie sprawnoci systemu melioracyjnego wywiera zarastanie rolinnoci oraz zamulanie roww melioracyjnych. Powodzie wewntrzpolderowe mog by przyczyn znacznych strat materialnych, szczeglnie gdy wystpi w okresie wegetacyjnym. zagroenie ze strony Zalewu Wilanego i zlewni jeziora Druno, spowodowane zakceniem rwnowagi midzy wodami w Zalewie i jeziorze Druno. Najwiksze zagroenie nastpuje przy intensywnym dopywie wody do jeziora, spowodowanym znacznymi opadami na terenie zlewni, przy jednoczesnym spitrzeniu wody w Zalewie Wilanym, spowodowanym wzrostem poziomu wd w Zatoce Gdaskiej i wiatrem pnocnym i pnocno wschodnim. Wszystkie wyej wymienione zagroenia powodzi dotycz gminy Markusy, natomiast dla czci gminy Elblg i dla gminy Tolkmicko najwaniejsze s zagroenia od strony Zalewu Wilanego i rzek spywajcych z wysoczyzny. Katastrofalne skutki ma wystpienie dwch lub wicej rodzajw powodzi jednoczenie. Zabezpieczeniem s way przeciwpowodziowe (w tym rwnie nasypy kolejowe) oraz posadawianie budynkw na rzdnej terenu co najmniej 2,0 m n.p.m. Powodziom spowodowanym przez rzeki spywajce z wysoczyzny, oprcz waw przeciwdziaa rwnie przegradzanie koryt rzek i ich dopyww, progami powodujcymi retencjonowanie wody. Moliwo wystpienia w okresie zimowym i zimowowiosennym zalodze i zatorw lodowych (kry) na rzekach i kanaach, takich jak: Dzierzgo, Balewka, Bauda, Elblg, Wska i innych ciekach wodnych, stwarza zagroenie zaistnienia powodzi na terenie przylegym oraz zagraa mieszkacom osiedli ludzkich i ich dobytkowi. 5.2.2 Zagroenie poarowe Najwiksze zagroenie poarowe na obszarach lenych powodowane s przez osoby korzystajce z letniego wypoczynku na tych obszarach oraz przez osoby zbierajce owoce runa lenego. Zagroenie poarowe lasw jest zwizane z nagminnym naruszaniem przepisw przeciwpoarowych, a przede wszystkim z uywaniem ognia otwartego w lasach, to jest paleniem papierosw, ognisk, uytkowaniem grilli, w miejscach do tego nieprzeznaczonych. Ponadto poary lasw powstaj w wyniku wyrzucania niedopakw papierosw z przejedajcych przez tereny lene samochodw. Podatno lasw na poar zaley przede wszystkim od warunkw pogodowych. Wpywaj one na wilgotno ciki, ktrej spadek poniej 28 % znacznie zwiksza podatno na zapalenie ciki. Las jest doskonaym materiaem palnym. Jednak, aby powsta poar potrzebne jest rdo ognia - to czowiek odpowiada za ponad 90 % poarw lasw. Umylne podpalenia, wczesnowiosenne wypalanie rolinnoci, nieostrono ludzi to tylko niektre przyczyny pojawienia si ognia w lesie. Wikszo poarw wystpuje przy najwyszym III stopniu zagroenia poarowego lasu. Z reguy maj one charakter

powierzchniowy, pali si poszycie lene, zarola i pojedyncze drzewa. Utrzymujce si wysokie temperatury powoduj wysychanie ciki i rolinnoci dna lasu. Najbardziej zagroone poarem s drzewostany modszych klas wieku, lasy mode zwaszcza sadzone przez czowieka (I i II kl. wieku). W takich drzewostanach ogie w pokrywie cikowej atwo przeistacza si w poar wierzchokowy, trudny do opanowania i ugaszenia. Oprcz warunkw przyrodniczo-lenych na zagroenie poarowe duy wpyw ma dostpno drzewostanw dla ogu ludnoci oraz rozwijajcy si ruch turystyczny poprzez wiksze prawdopodobiestwo pojawienia si bodcw energetycznych mogcych wznieci poar. W przypadku utrzymujcego si katastrofalnego zagroenia poarami, wystpujcego najczciej w okresie wakacyjnym, wprowadzane s okresowe zakazy wstpu do lasu. Wystpienie 5 dniowego okresu, w ktrym wilgotno ciki mierzona o godz. 9.00 jest nisza od 10 % nadleniczy, dyrektor parku narodowego wprowadza zakaz wstpu do lasu. Podstaw do wprowadzenia zakazu s okrelane codziennie prognozy zagroenia poarowego lasu. Wystpujce w poudniowo-wschodniej czci powiatu wiksze i mniejsze skupiska lene, takie jak: - Tolkmicko-Kadyny-pnoc, Elblg-Milejewo, - Mynary-Pask-Godkowo, stwarzaj zagroenie poarami lenymi. Przebiegajce przez te tereny szlaki komunikacyjne i znajdujce si tam siedliska ludzkie wzmagaj te zagroenia. Zabudowa osiedli miejskich (Pask, Tolkmicko, Mynary) i wiejskich w powiecie zarwno mieszkalnych, jak i gospodarczych jest w rnym stopniu podatna na poary. 5.2.3 Zagroenia erozj Zagroeniem naturalnym gruntw rolnych i lenych jest erozja. Obszary wojewdztwa warmiskomazurskiego naraone s na wystpowanie erozji wodnej (29,2 % wojewdztwa), wwozowej (35,9 % wojewdztwa) oraz erozji wietrznej (17,2 % wojewdztwa). Najwiksze szkody wyrzdza erozja wodna wwozowa. W skali kraju obszary wystpowania erozji na pojezierzach, okrela si jako rednio zagroone (3 stopie w 5-cio stopniowej skali). Najbardziej zagroone erozj s fragmenty terenw o spadkach powyej 12 %. Obszary te nie powinny by wykorzystywane jako grunty orne, nadaj si na pastwiska lub do zalesienia.17,5 %). Na terenie powiatu mona zaobserwowa doliny erozyjne i wystpujce w nich wysiki i zabagnienie, wystpuj one na terenie gminy Tolkmicko. Erozja wodna najsilniej objawia si w pobliu ciekw wodnych. Inn grup naturalnych zagroe s zjawiska powodujce osuwanie powierzchni ziemi na skutek dziaania czynnikw klimatycznych, si przyrody, a take czasami dziaalnoci ludzkiej. 6. EDUKACJA EKOLOGICZNA Warunkiem koniecznym i niezbdnym do realizacji celw zwizanych z ochron rodowiska zgodn z zasad zrwnowaonego rozwoju jest dobrze zaplanowany, zorganizowany i realizowany proces powszechnej edukacji, obejmujcy nie tylko dzieci i modzie, ale te cae spoeczestwo. Edukacja ekologiczna zwana take edukacj rodowiskow, to koncepcja ksztacenia i wychowywania spoeczestwa w duchu poszanowania rodowiska

przyrodniczego zgodnie z hasem myle globalnie dziaa lokalnie. Obejmuje ona wprowadzanie do programw szk wszystkich szczebli tematyki z zakresu ochrony i ksztatowania rodowiska, umoliwiajcej czenie wiedzy przyrodniczej z postaw humanistyczn, tworzenie krajowych i midzynarodowych systemw ksztacenia specjalistw i kwalifikowanych pracownikw dla rnych dziaw ochrony rodowiska, nauczycieli ochrony rodowiska, doksztacanie inynierw i technikw rnych specjalnoci oraz menederw gospodarki, a take powszechn edukacj szkoln i pozaszkoln. W potocznym rozumieniu s to wszelkie formy dziaalnoci skierowanej do spoeczestwa, ze szczeglnym uwzgldnieniem dzieci i modziey, ktre maj na celu wpywanie na poziom wiadomoci ekologicznej, propagowanie konkretnych zachowa korzystnych dla rodowiska naturalnego, upowszechnianie wiedzy o przyrodzie. Dziaania te prowadzone s przez szkoy, przez specjalistyczne placwki edukacyjne zarwno publiczne jak i niepubliczne, a take przez liczne organizacje ekologiczne. Edukacja ekologiczna moe przyjmowa rne formy: ksztacenie ustawiczne (wykady, seminaria, rozdawanie ulotek i programy edukacyjne), ksztacenie dzieci i modziey w zakresie ekologii, zielone szkoy. Niestety istnieje moda na konsumpcyjny styl ycia. Zauwaalny jest brak mylenia w kategoriach ponadlokalnych o problemach ochrony rodowiska, w szczeglnoci gospodarki odpadami i gospodarki wodnociekowej. Niejednokrotnie wie si to z niskim poziomem socjalnym spoeczestwa, a dziaania ekologiczne, to wci dziaania kosztowne. Mieszkacy wojewdztwa niechtnie stosuj si do zasad zrwnowaonego rozwoju. Wci zbyt wolno postpuje wzrost wiadomoci spoecznej dotyczcej koniecznoci gospodarowania w sposb przyjazny dla rodowiska. Szkoln edukacj ekologiczn w wojewdztwie warmisko-mazurskim wspieraj Centra Edukacji Ekologicznej w Olsztynie, Elblgu i Dziadowie, dziaajce w strukturze Orodkw Doskonalenia Nauczycieli oraz Mazurskie Centrum Edukacji Ekologicznej, posiadajce orodki w Giycku i Eku (utworzone przez Fundacj Ochrony Wielkich Jezior Mazurskich i Eckie Stowarzyszenie Ekologiczne). Centra Edukacji Ekologicznej w ramach dziaa statutowych zawary w2005r. ponad 400 umw dotacji z Wojewdzkim Funduszem Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej w Olsztynie, dofinansowujc tym samym jednostki owiatowe wszystkich szczebli oraz organizacje pozarzdowe z terenu caego wojewdztwa warmiskomazurskiego. W ramach doskonalenia zawodowego nauczycieli prowadzone s szkolenia i warsztaty tematyczne z zakresu szeroko rozumianej ochrony rodowiska naturalnego. Jednostki owiatowe doposaone s w materiay dydaktyczne do prowadzenia zaj lekcyjnych. Corocznie organizowane s programy i akcje edukacyjne, w tym m.in. oglnopolski program Ekozespoy, Wiosenne Sprztanie Warmii i Mazur, Szkoa przyjazna rodowisku. Na Warmii i Mazurach istnieje kilka zielonych szk z baz noclegow. Umoliwiaj one nauczanie caociowe, zintegrowane. Zajcia dydaktyczne prowadzi w nich wyspecjalizowana kadra. Najbardziej znany jest Orodek

Szkoleniowo-Wypoczynkowy ZHP PERKOZ koo Olsztynka. Bardzo wan rol w ksztatowaniu postaw proekologicznych peni Orodek Edukacji Ekologicznej w Piaskach koo Krynicy Morskiej na Mierzei Wilanej. Zadania z zakresu edukacji ekologicznej realizuj rwnie Lasy Pastwowe, z rozbudowan infrastruktur edukacyjn w postaci ponad 60 cieek dydaktycznych, 2 orodkw edukacji lenej, 15 izb edukacyjnych i 32 wiat edukacyjnych. Realizuj one edukacj ekologiczn skupion na przyrodzie lasu. Lene cieki dydaktyczne tematycznie zwizane s z zagadnieniami przyrody, gospodark len i owieck oraz kultur i histori. Poprzez ich utworzenie realizowana jest edukacja rnych grup spoecznych, szczeglnie dzieci i modziey, w ramach szkolnych programw ekologicznych. Wan rol w edukacji ekologicznej odgrywaj w regionie pozarzdowe organizacje ekologiczne. Niektre z nich, osigno znaczne rezultaty i stworzyo sprawny orodek edukacyjny, wpywajcy take na ksztatowanie lokalnej polityki ekologicznej. Inspirujc rol odgrywa Liga Ochrony Przyrody, wspierajca szkolne koa LOP literatur przyrodnicz i udziaem w oglnopolskich konkursach. Dla edukacji ekologicznej, wiodce znaczenie w obszarze szkolenia ma dziaalno dydaktyczna Uniwersytetu Warmisko-Mazurskiego, w ramach ktrej, organizowane s seminaria, konferencje, kursy i studia podyplomowe. S one adresowane do szerokiej grupy odbiorcw, obejmujcej nauczycieli, urzdnikw, pracownikw rnych zakadw i firm, do wszystkich zainteresowanych zdobywaniem wiedzy na temat rozwoju gospodarki w poszanowaniu zasobw rodowiska. Orodkami prowadzcymi edukacj przyrodnicz i ekologiczn s te parki krajobrazowe, posiadajce ofert cieek dydaktycznych dla szk, Muzeum Przyrody w Olsztynie oraz Warmisko- Mazurski Orodek Doradztwa Rolniczego. Edukacja powinna by akceptowana i realizowana przez og nauczycieli, poprzez waciwe wykorzystanie treci ekologicznych zawartych w programach nauczania danego szczebla szkolnictwa. Treci zwizane z nauczaniem i wychowaniem pro rodowiskowym naley prezentowa w sposb bardzo interesujcy, aby w nastpstwie uczyy one nowego podejcia do problemw zwizanych z ekologi. C daj najpikniejsze nawet treci werbalne, ktre nie rozbudzaj autentycznych potrzeb czynnego uczenia si i rozwizywania wysuwanych problemw. W edukacji ekologicznej kade dziecko powinno sta si aktywnym uczestnikiem, i umie wspdecydowa o tym, czego i w jaki sposb si uczy. Z otrzymanych informacji wynika, i najczciej podejmowan inicjatyw jest edukacja ekologiczna, ktra prowadzona jest w wikszoci szk podstawowych oraz gimnazjach. Dziaaj tam koa i kluby ekologiczne, a modzie bierze czynny udzia w rnego rodzaju akcjach i konkursach proekologicznych takich jak: Sprztanie wiata", Dzie Ziemi", Oglnopolski Konkurs Ekologiczny EKO-Planeta", Kochasz dzieci nie pal mieci". Ponadto placwki owiatowe same organizuj konkursy wiedzy z zakresu ochrony rodowiska, np.: Midzyszkolny Turniej Ekologiczny, Sejmik Ekologiczny, Z przyrod za pan brat", Ziemia to nasz dom" czy Midzyszkolny Festyn Ekologiczny w Tylicach". Szkoy organizuj take wycieczki krajoznawcze w celu lepszego poznania walorw przyrodniczych okolicy, a take

obiektw takich jak skadowisko odpadw czy oczyszczalnia ciekw. Ponadto bior udzia w akcjach sadzenia lasw, zbirkach surowcw wtrnych, zimowym dokarmianiu zwierzt, organizuj wystawy prac o tematyce ekologicznej i projekcje filmw przyrodniczych. Edukacja sformalizowana prowadzona jest rwnie w przedszkolach. Celem podstawowym jest jak najszersze przystpowanie do systemu EMAS, rozpowszechnianie wiedzy wrd spoeczestwa o tym systemie i tworzenie korzyci ekonomicznych dla firm i instytucji bdcych w systemie. Dodatkowo ankietowane urzdy prowadz rnego rodzaju szkolenia, w ramach ktrych mieszkacy mog naby wiedz o tworzeniu gospodarstw ekologicznych i agroturystycznych, czy moliwoci wykonania inwestycji proekologicznych takich jak przydomowe oczyszczalnie ciekw. Przeprowadzane s rwnie akcje informacyjne, polegajce na wydawaniu materiaw edukacyjnych: plakatw, ulotek i broszur dotyczcych organizacji zbirki odpadw na terenie danej gminy. Z inicjatywy administracji lokalnej prezentowane s wystawy prac plastycznych o tematyce ekologicznej. Podstaw tworzenia systemu edukacji ekologicznej moe by Narodowy Program Edukacji Ekologicznej, bdcy rozwiniciem i konkretyzacj zapisw Narodowej Strategii Edukacji Ekologicznej. System edukacji ekologicznej powinien eliminowa dziaania pozorne i mao efektywne, propagowa za dziaania ktre przyczyni si aby zachowa zdrowe rodowisko oraz jego walory dla przyszych pokole zgodnie z zasad zrwnowaonego rozwoju. Gwne cele Narodowego Programu Edukacji Ekologicznej to: 1. Wdroenie zalece Narodowej Strategii Edukacji Ekologicznej z uwzgldnieniem zmian zachodzcych w procesie reformowania Pastwa oraz integracji z Uni Europejsk; 2. Stworzenie mechanizmw pozwalajcych sprosta wyzwaniom zwizanym z wdraaniem idei i zasad rozwoju zrwnowaonego, pozwalajcych ksztatowa wiadomo ekologiczn w warunkach demokratyzacji ycia spoecznego i wzrastajcej roli komunikacji spoecznej; 3. Zwikszenie efektywnoci edukacji ekologicznej przez promowanie najskuteczniejszych jej form i najwaniejszych treci, wskazanie sposobw optymalnej alokacji rodkw finansowych, uporzdkowanie przepywu informacji i decyzji z wykorzystujc najlepsze krajowe i zagraniczne dowiadczenia. Cele operacyjne Narodowego Programu Edukacji Ekologicznej to: 1. Dokonanie kompleksowej, empirycznej diagnozy funkcjonowania edukacji ekologicznej w Polsce, ze szczeglnym uwzgldnieniem jej rde, priorytetw i stosowanych w niej metod i procedur wdroenia. 2. Dostarczenie informacji o optymalnym systemie edukacji ekologicznej w kraju i o warunkach dochodzenia do takiego systemu. 3. Wypenienie zobowiza wynikajcych z sygnowanych przez RP porozumie midzynarodowych. 4. Inspirowanie potencjalnych podmiotw do tworzenia branowych, resortowych, regionalnych, lokalnych,

instytucjonalnych oraz innych programw edukacji ekologicznej. 5. Stworzenie jednolitego dokumentu pozwalajcego monitorowa rozwj edukacji ekologicznej w Polsce w kontekcie oczekiwa spoecznych i moliwoci realizacyjnych. Zgodnie z zapisami Narodowego Programu Edukacji Ekologicznej wyrniono nastpujce trzy sfery implementacji zapisw Narodowej Strategii Edukacji Ekologicznej: 1. Edukacja formalna to zorganizowany system ksztacenia zgodny z okrelonymi zasadami sformuowanymi w odpowiednich aktach prawnych (ustawy i rozporzdzenia). Polski system edukacji formalnej obejmuje system owiaty i szkolnictwa wyszego. 2. Ekologiczn wiadomo spoeczn moemy okreli jako stan wiedzy, pogldw i wyobrae ludzi o rodowisku przyrodniczym, jego antropogennym obcieniu, stopniu wyeksploatowania, zagroeniach i ochronie, w tym take stan wiedzy o sposobach i instrumentach sterowania, uytkowania i ochrony rodowiska. wiadomo ta ksztatowana jest przede wszystkim przez organizacje pastwowe, spoeczne (Pozarzdowe Organizacje Spoeczne - POS) oraz media. 3. Szkolenia to zinstytucjonalizowane formy przekazywania wiedzy i umiejtnoci dla okrelonej grupy zawodowej lub spoecznej suce podnoszeniu kwalifikacji niezbdnych zarwno w yciu zawodowym, dziaalnoci spoecznej jak i dla potrzeb indywidualnych. Trzy wyodrbnione sfery edukacji ekologicznej w chwili obecnej s ze sob do luno powizane i nie stymuluj si wzajemnie, std te efektywno edukacji ukierunkowanej na propagowanie idei i zasad rozwoju zrwnowaonego jest niewielka. Zgodnie z zapisami Narodowego Programu Edukacji Ekologicznej, edukacja ekologiczna na obszarze wojewdztwa warmisko-mazurskiego realizowana bdzie poprzez CEL XXII i XXIII Programu Ochrony rodowiska Wojewdztwa Warmisko-Mazurskiego na lata 20072010: Wysoka wiadomo ekologiczna oraz Skuteczna edukacja ekologiczna. Priorytet ten bdzie realizowany poprzez nastpujce cele: zwikszenie wiadomoci ekologicznej mieszkacw wojewdztwa, skuteczna edukacja ekologiczna, podejmowanie akcji i dziaa na rzecz aktywnej ochrony rodowiska w regionie i upowszechnianie informacji o nich, prowadzenie edukacji ekologicznej przez samorzdy, organizacje ekologiczne pozarzdowe, grupy obywatelskie, Lasy Pastwowe, wspomaganie istniejcych oraz tworzenie nowych orodkw edukacji ekologicznej o zasigu regionalnym i ponadregionalnym, prowadzenie szkole w zakresie edukacji ekologicznej, opracowanie i realizacja lokalnych programw edukacji ekologicznej uwzgldniajcych, specyfik rodowiska, lokaln tosamo i tradycj kulturow, tworzenie zielonych szk, realizacja programw edukacji ekologicznej, od przedszkola poprzez wszystkie poziomy nauczania,

tworzenie sieci centrw informacji i edukacji ekologicznej, organizacja imprez i festynw ekologicznych, popularyzacja spraw ochrony rodowiska w mediach (pozytywne przykady), dziaania wydawniczo - popularyzacyjne, tworzenia systemu infrastruktury umoliwiajcej poznawanie przyrody: cieki dydaktyczne, trasy rowerowe, muzea przyrodnicze, rozszerzenie dziaa w zakresie edukacji ekologicznej na terenach cennych przyrodniczo, promocja pszczelarstwa, rolnictwa ekologicznego oraz eko- i agroturystyki. Edukacja ekologiczna nie ogranicza form stosowanych przy jej realizacji. Warunek atrakcyjnoci, niezbdny w procesie przebudowy postaw i utrwalania dobrych nawykw kae stosowa moliwie bogat gam stymulatorw. Planowane formy edukacji ekologicznej to: akcje, festiwale, wita, manifestacje oraz inne imprezy uliczne, protesty, interpelacje i procedury odwoawcze, aukcje, festyny, happeningi, pokazy i zloty, olimpiady, targi, wystawy i dni otwarte w miejscach (instytucjach) zwizanych z ekologi, wycieczki, turystyka kwalifikowana, cieki dydaktyczne i przyrodnicze, publikacje, strony internetowe. 7. ZARZDZANIE RODOWISKIEM I INSTRUMENTY OCHRONY Proces zarzdzania obejmuje nastpujce czynnoci: planowanie, organizowanie, decydowanie, motywowanie, kontrolowanie. W kadym systemie zarzdzania mona wyodrbni sfer procesw realnych i sfer regulacji. Sfera procesw realnych obejmuje dziaalno czowieka skierowan bezporednio na podmioty materialne i przeksztacenie materii, a sfera regulacji - cao procesw informacyjnych, mylowych i decyzyjnych, podejmowanych z myl o ksztatowaniu systemu sfery realnej. W Polsce zarzdzanie rodowiskiem funkcjonuje na 4 poziomach: centralnym, wojewdzkim, powiatowym i gminnym. Podzia kompetencji stanowi du uciliwo zarwno dla administracji publicznej, jak i dla wszystkich stron biorcych udzia w dziaaniach podejmowanych na rzecz ochrony rodowiska. Struktura organizacyjna ochrony rodowiska nie ma charakteru hierarchicznego. Skadaj si na ni odrbne i niezalene od siebie organy rzdowe i samorzdowe, a dany szczebel administracji realizuje w zasadzie tylko te zadania, ktrych nie mona realizowa na szczeblu niszym. Do organw ochrony rodowiska nale: Organy decyzyjne pastwa: Sejm wraz z Senatem i Prezydentem oraz Rada Ministrw. Centralne organy administracji pastwowej: premier, ministrowie, w szczeglnoci Minister rodowiska i kierownicy urzdw centralnych, ministerstwa i urzdy centralne. Minister rodowiska - odpowiedzialny za realizacj Polityki ekologicznej pastwa, konwencji midzynarodowych, przygotowanie projektw ustaw ekologicznych i rozporzdze wykonawczych. Podlege jednostki: - Krajowy Zarzd Gospodarki Wodnej - Generalna Dyrekcja Ochrony rodowiska Terenowe organy administracji rzdowej: wojewodowie i urzdy wojewdzkie.

Samorzdy terytorialne: gminne, powiatowe, wojewdzkie. Samorzd Wojewdztwa dysponuje kompetencjami o charakterze strategicznym: ustala strategi rozwoju wojewdztwa, polityk przestrzenn w postaci planu zagospodarowania przestrzennego a take wojewdzkie programy. Z mocy prawa opracowanie i realizacja tych dokumentw naley do Zarzdu Wojewdztwa. Marszaek Wojewdztwa zajmuje si egzekwowaniem opat z tytuu gospodarczego korzystania ze rodowiska i ich redystrybucj na rzecz funduszy ochrony rodowiska i gospodarki wodnej; prowadzi take baz danych o emisjach substancji, wytwarzanych odpadach, pobranej iloci wody w wojewdztwie. Jest organem w zakresie melioracji wodnych. Wydaje decyzje analogiczne do starosty, ale w odniesieniu do przedsiwzi mogcych znaczco oddziaywa na rodowisko, wymagajcych obligatoryjnie raportu o oddziaywaniu na rodowisko. Sejmik - uchwala wojewdzki plan zagospodarowania przestrzennego, strategi rozwoju wojewdztwa, program ochrony rodowiska i plan gospodarki odpadami. Starosta - gwny decydent w ochronie rodowiska, wydajcy decyzje dla przedsiwzi, ktre s klasyfikowane jako przedsiwzicia mogce znaczco oddziaywa na rodowisko (ZACZNIK NR 5) sprawujcy nadzr nad lasami nie stanowicymi wasnoci Skarbu Pastwa, spkami wodnymi, racjonaln gospodark owieck, realizujcy zadania z zakresu edukacji ekologicznej. Rada Powiatu - uchwala Program ochrony rodowiska wraz z planem gospodarki odpadami, co 2 lata analizuje raporty z realizacji Programu ochrony rodowiska i planu gospodarki odpadami, ustanawia obszary ograniczonego uytkowania wok niektrych instalacji (skadowiska odpadw komunalnych, kompostowni, oczyszczalni ciekw, tras komunikacyjnych, linii i stacji elektroenergetycznych oraz instalacji radiokomunikacyjnej, radionawigacyjnej i radiolokacyjnej), wyraa zgod na powoanie spoecznej stray rybackiej. Wjt, burmistrz, prezydent miasta - rozpatruj sprawy zwizane z korzystaniem ze rodowiska przez osoby fizyczne nie bdce przedsibiorcami, wycinaniem drzew, krzeww, utrzymaniem zieleni, realizuj uchway rad gmin w sprawie utrzymania czystoci i porzdku w gminach, zaopatrzenia w wod, ciepo, energi, odprowadzenia ciekw, systemu zbierania odpadw komunalnych, realizacji postanowie planu zagospodarowania przestrzennego gminy. Rada Gminy uchwala miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, uchwala budet gminy, uchwala plany gospodarcze i rozwojowe mikroregionu, ustala zakres dziaa jednostek pomocniczych, uchwala podatki i opaty lokalne, w tym np.: stawki za usuwanie i unieszkodliwianie odpadw, czy podejmuje decyzje odnonie wsppracy z innymi jednostkami, jak np.: utworzenie zwizku gmin. Jednostki kontrolno-monitoringowe Inspekcja Ochrony rodowiska - wykonuje kontrole przestrzegania wymogw ochrony rodowiska przez wszystkich korzystajcych ze rodowiska, bada i ocenia stan rodowiska (monitoring rodowiska), wymierza kary za nieprzestrzeganie wymogw ochrony rodowiska, prowadzi dziaania zapobiegajce nadzwyczajnym zagroeniom rodowiska.

Zadania z ochrony rodowiska niejednokrotnie s take realizowane przez stowarzyszenia i zwizki gmin, powoane np. w celu wsplnej gospodarki odpadami. Podzia kompetencji w zakresie ochrony rodowiska nakada na wszystkie szczeble samorzdu i organw rzdowych obowizek wzajemnego informowania si i uzgadniania. Naley podkreli wzmocnienie relacji i wpywu organw samorzdowych na dziaanie Inspekcji Ochrony rodowiska oraz uprawnienia kontrolne organw samorzdowych. Do instrumentw prawnych ochrony rodowiska nale: 1. Pozwolenia na wprowadzanie do rodowiska substancji lub energii, w tym pozwolenia: zintegrowane, na wprowadzanie gazw lub pyw do powietrza, na wprowadzanie ciekw do wd lub do ziemi, na pobr wody, na wytwarzanie odpadw. 2. Zezwolenia midzy innymi na: przewz lub wywz odpadw niebezpiecznych za granic, odzysk, unieszkodliwianie i transport, zbieranie odpadw, przewoenie przez granic pastwa okrelonych rolin i zwierzt. 3. Oceny midzy innymi: jakoci powietrza, jakoci wd powierzchniowych i podziemnych, stanu akustycznego rodowiska, pl elektromagnetycznych w rodowisku. 4. Rejestry terenw, na ktrych, midzy innymi: stwierdzono przekroczenie dopuszczalnych poziomw substancji w powietrzu, stwierdzono przekroczenie dopuszczalnych poziomw pl elektromagnetycznych, stwierdzono przekroczenie standardw jakoci gleby, wystpuj obszary lub obiekty objte ochron. 5. Raporty midzy innymi: bezpieczestwa, oddziaywaniu na rodowisko 6. Zgody midzy innymi: na przeznaczenie gruntw rolnych na cele nierolnicze, na gospodarcze wykorzystanie odpadw 7. Koncesje wydane na podstawie Prawa geologicznego i grniczego, 8. Zgoszenia, np. powanych awarii do GIO, 9. Informacje np. o stanie rodowiska. 10. Programy midzy innymi: ochrony rodowiska, ochrony powietrza, zalesie, ochrony rodowiska przed haasem. 11. Plany midzy innymi: gospodarki odpadami,

dziaa, sporzdzane w przypadku ryzyka wystpowania przekrocze dopuszczalnych lub alarmowych poziomw substancji w powietrzu, gospodarowania wodami dorzecza, zewntrzne plany ratownicze, ochrony przeciwpowodziowej. Do instrumentw strukturalnych umoliwiajcych realizacj Programu Ochrony rodowiska nale: plany zagospodarowania przestrzennego (przygotowywane przez gminy), programy obszarowe realizujce rne cele ekologiczne, strategie sektorowe (ktre powinny rwnie spenia wymogi ochrony rodowiska). 8. ZAOENIA WYJCIOWE PROGRAMU OCHRONY RODOWISKA 8.1. Cele i zasady Polityki ekologicznej pastwa na lata 2009 - 2012 z perspektyw do roku 2016 Planowane dziaania w obszarze ochrony rodowiska w Polsce wpisuj si w priorytety w skali Unii Europejskiej i cele 6. Wsplnotowego programu dziaa w zakresie rodowiska naturalnego. Zgodnie z ostatnim przegldem wsplnotowej polityki ochrony rodowiska do najwaniejszych wyzwa naley zaliczy: dziaania na rzecz zapewnienia realizacji zasady zrwnowaonego rozwoju; przystosowanie do zmian klimatu; ochrona rnorodnoci biologicznej KIERUNKI DZIAA SYSTEMOWYCH 1. Uwzgldnienie zasad ochrony rodowiska w strategiach sektorowych Cele redniookresowe do 2016 r. Gwnym celem strategicznym jest doprowadzenie do sytuacji, w ktrej projekty dokumentw strategicznych wszystkich sektorw gospodarki bd, zgodnie z obowizujcym w tym zakresie prawem, poddawane procedurze oceny oddziaywania na rodowisko i wyniki tej oceny bd uwzgldniane w ostatecznych wersjach tych dokumentw. 2. Aktywizacja rynku na rzecz ochrony rodowiska Cele redniookresowe do 2016 r. Gwnym celem jest uruchomienie takich mechanizmw prawnych, ekonomicznych i edukacyjnych, ktre prowadziyby do rozwoju proekologicznej produkcji towarw oraz do wiadomych postaw konsumenckich zgodnie z zasad rozwoju zrwnowaonego. Dziaania te powinny obj pen internalizacj kosztw zewntrznych zwizanych z presj na rodowisko. 3. Zarzdzanie rodowiskowe Cele redniookresowe do 2016 r. Celem podstawowym jest jak najszersze przystpowanie do systemu EMAS, rozpowszechnianie wiedzy wrd spoeczestwa o tym systemie i tworzenie korzyci ekonomicznych dla firm i instytucji bdcych w systemie. 1. Udzia spoeczestwa w dziaaniach na rzecz ochrony rodowiska Cele redniookresowe do 2016 r. Gwnym celem jest podnoszenie wiadomoci ekologicznej spoeczestwa, zgodnie z zasad myl globalnie, dziaaj lokalnie, prowadzc do: - proekologicznych zachowa konsumenckich,

- prorodowiskowych nawykw i pobudzenia odpowiedzialnoci za stan rodowiska, - organizowania akcji lokalnych sucych ochronie rodowiska, - uczestniczenia w procedurach prawnych i kontrolnych dotyczcych ochrony rodowiska. 2. Rozwj bada i postp techniczny Cele redniookresowe do 2016 r. Gwnym celem jest zwikszenie roli polskich placwek badawczych we wdraaniu ekoinnowacji w przemyle oraz w produkcji wyrobw przyjaznych dla rodowiska oraz doprowadzenie do zadowalajcego stanu systemu monitoringu rodowiska. 3. Odpowiedzialno za szkody w rodowisku Cele redniookresowe do 2016 r. Celem polityki ekologicznej jest stworzenie systemu prewencyjnego, majcego na celu zapobieganie szkodom w rodowisku i sygnalizujcego moliwo wystpienia szkody. W przypadku wystpienia szkody w rodowisku koszty naprawy musz w peni ponie jej sprawcy. 4. Aspekt ekologiczny w planowaniu przestrzennym Cele redniookresowe do 2016 r. W perspektywie redniookresowej jest konieczne przywrcenie waciwej roli planowania przestrzennego na obszarze caego kraju, w szczeglnoci dotyczy to miejscowych planw zagospodarowania przestrzennego, ktre powinny by podstaw lokalizacji nowych inwestycji. OCHRONA ZASOBW NATURALNYCH 1. Ochrona przyrody Cele redniookresowe do 2016 r. Podstawowym celem jest zachowanie bogatej rnorodnoci biologicznej polskiej przyrody na rnych poziomach organizacji: na poziomie wewntrzgatunkowym (genetycznym), gatunkowym oraz ponadgatunkowym (ekosystemowym), wraz z umoliwwieniem zrwnowaonego rozwoju gospodarczego kraju, ktry w sposb niekonfliktowy wspistnieje z rnorodnoci biologiczn. 2. Ochrona i zrwnowaony rozwj lasw Cele redniookresowe do 2016 r. W perspektywie redniookresowej zakada si dalsze prace w kierunku racjonalnego uytkowania zasobw lenych przez ksztatowanie ich waciwej struktury gatunkowej i wiekowej, z zachowaniem bogactwa biologicznego. Oznacza to rozwijanie idei trwale zrwnowaonej i wielofunkcyjnej gospodarki lenej. 3. Racjonalne gospodarowanie zasobami wody Cele redniookresowe do 2016 r. Gwnym celem redniookresowym jest racjonalizacja gospodarowania zasobami wd powierzchniowych i podziemnych w taki sposb, aby uchroni gospodark narodow od deficytw wody i zabezpieczy przed skutkami powodzi oraz zwikszenie samofinansowania gospodarki wodnej. Naczelnym zadaniem bdzie denie do maksymalizacji oszczdnoci zasobw wodnych na cele przemysowe i konsumpcyjne, zwikszenie retencji wodnej oraz skuteczna ochrona gwnych zbiornikw wd podziemnych przed zanieczyszczeniem.

1. Ochrona powierzchni ziemi Cele redniookresowe do 2016 r. Gwnymi celami redniookresowymi dla ochrony powierzchni ziemi, a w szczeglnoci dla ochrony gruntw uytkowanych rolniczo jest: - rozpowszechnianie dobrych praktyk rolnych i lenych, zgodnych z zasadami rozwoju zrwnowaonego, - przeciwdziaanie degradacji terenw rolnych, kowych i wodno-botnych przez czynniki antropogenie, - zwikszenie skali rekultywacji gleb zdegradowanych i zdewastowanych, przywracajc im funkcj przyrodnicz, rekreacyjn lub rolnicz. 2. Gospodarowanie zasobami geologicznymi Cele redniookresowe do 2016 r. Podstawowym celem jest racjonalizacja zaopatrzenia ludnoci oraz sektorw gospodarczych w kopaliny i wod z zasobw podziemnych oraz otoczenia ich ochron przed ilociow i jakociow degradacj. W terminie do 2016 r. jest konieczne: doskonalenie prawodawstwa dotyczcego ochrony zasobw kopalin i wd podziemnych, ograniczenie presji wywieranej na rodowisko podczas prowadzenia prac geologicznych i eksploatacji kopalin, eliminacja nielegalnej eksploatacji kopalin, wzmocnienie ochrony niezagospodarowanych z kopalin w procesie planowania przestrzennego, wykonanie bilansu pojemnoci struktur geologicznych, w ktrych moliwa jest sekwestracja dwutlenku wgla na terenie Polski, rozpoznanie geologiczne z soli kamiennej, wyczerpanych z ropy i innych struktur geologicznych pod ktem magazynowania ropy naftowej i gazu ziemnego oraz skadowania odpadw, w tym promieniotwrczych, dokoczenie dokumentowania zasobw dyspozycyjnych wd leczniczych i termalnych oraz gwnych zbiornikw wd podziemnych. POPRAWA JAKOCI RODOWISKA I BEZPIECZESTWA EKOLOGICZNEGO 1. rodowisko a zdrowie Cele redniookresowe do 2016 r. Celem dziaa w obszarze zdrowia rodowiskowego jest dalsza poprawa stanu zdrowotnego mieszkacw w wyniku wsplnych dziaa sektora ochrony rodowiska z sektorem zdrowia oraz skuteczny nadzr nad wszystkimi w kraju instalacjami bdcymi potencjalnymi rdami awarii przemysowych powodujcych zanieczyszczenie rodowiska. 2. Jako powietrza Cele redniookresowe do 2016 r. Najwaniejszym zadaniem bdzie denie do spenienia przez RP zobowiza wynikajcych z Traktatu Akcesyjnego oraz z dwch dyrektyw unijnych. Z Dyrektywy LCP wynika, e emisja z duych rde energii, o mocy powyej 50 MWc, ju w 2008 r. nie powinna by wysza ni 454 tys. ton dla SO2 i 254 tys. ton dla NOx. Limity te dla 2010 r. wynosz dla SO2 - 426 tys., dla NOx - 251 tys. ton, a dla roku 2012 wynosz dla SO2 358 tys. ton, dla NOx - 239 tys. ton. Trzeba doda, e s to limity niezwykle trudne do dotrzymania dla kotw spalajcych wgiel kamienny lub brunatny nawet przy zastosowaniu instalacji odsiarczajcych gazy spalinowe. Podobnie trudne do spenienia s normy narzucone przez Dyrektyw CAFE, dotyczce pyu drobnego o granulacji 10 mikrometrw (PM10) oraz 2,5 mikrometra (PM 2,5). Do

roku 2016 zakada si take cakowit likwidacj emisji substancji niszczcych warstw ozonow przez wycofanie ich z obrotu i stosowania na terytorium Polski. 3. Ochrona wd Cele redniookresowe do 2016 r. Do koca 2015 r. Polska powinna zapewni 75 % redukcji cakowitego adunku azotu i fosforu w ciekach komunalnych koczc krajowy program budowy oczyszczalni ciekw i sieci kanalizacyjnych dla wszystkich aglomeracji powyej 2 000 RLM. Osignicie tego celu bdzie oznaczao przywrcenie dobrego stanu wd powierzchniowych i podziemnych w caym kraju, a take realizacj Batyckiego Programu Dziaa dotyczcego walki z eutrofizacj wd Batyku. Naczelnym celem polityki ekologicznej Polski w zakresie ochrony zasobw wodnych jest utrzymanie lub osignicie dobrego stanu wszystkich wd, w tym rwnie zachowanie i przywracanie cigoci ekologicznej ciekw. Ten dugofalowy cel powinien by zrealizowany do 2015 r. tak, jak to przewiduje dla wszystkich krajw Unii Europejskiej Ramowa Dyrektywa Wodna 2000/60/WE, natomiast w polskim prawodawstwie ustawa - Prawo wodne. Cel ten bdzie realizowany przez opracowanie dla kadego wydzielonego w Polsce obszaru dorzecza planu gospodarowania wodami oraz programu wodnorodowiskowego kraju. W tych dokumentach planistycznych zawarte bd midzy innymi informacje na temat dziaa, ktre naley podj w terminie do koca 2012 r., aby mc osign zakadane cele rodowiskowe. Plany gospodarowania wodami opracowane zostan do grudnia 2009 r. Dokumenty te, zgodnie z ustaw - Prawo wodne, zatwierdzane s przez Rad Ministrw. 4. Gospodarka odpadami Cele redniookresowe do 2016 r. Celami redniookresowymi w zakresie gospodarki odpadami s: - utrzymanie tendencji oddzielenia iloci wytwarzanych odpadw od wzrostu gospodarczego kraju (mniej odpadw na jednostk produktw, mniej opakowa, dusze okresy ycia produktw itp.), - znaczne zwikszenie odzysku energii z odpadw komunalnych w sposb bezpieczny dla rodowiska, - zamknicie wszystkich skadowisk, ktre nie speniaj standardw UE i ich rekultywacja, - sporzdzenie spisu zamknitych oraz opuszczonych skadowisk odpadw wydobywczych, wraz z identyfikacj obiektw wpywajcych znaczco na rodowisko (obowizek wynikajcy z dyrektywy 2006/21/WE oraz ustawy z dnia 10 lipca 2008 r. o odpadach wydobywczych (Dz. U. Nr 138, poz. 865), - eliminacja kierowania na skadowiska zuytego sprztu elektrycznego i elektronicznego oraz zuytych baterii i akumulatorw. 5. Oddziaywanie haasu i pl elektromagnetycznych Cele redniookresowe do 2016 r. Celem redniookresowym w zakresie ochrony przed haasem jest dokonanie wiarygodnej oceny naraania spoeczestwa na ponadnormatywny haas i podjcie krokw do zmniejszenia tego zagroenia tam, gdzie jest ono najwiksze. Podobny jest te cel dziaa zwizanych z zabezpieczeniem spoeczestwa przed nadmiernym oddziaywaniem pl elektromagnetycznych.

3. Substancje chemiczne w rodowisku Cele redniookresowe do 2016 r. redniookresowym celem polityki ekologicznej w odniesieniu do chemikaliw jest stworzenie efektywnego systemu nadzoru nad substancjami chemicznymi dopuszczonymi na rynek, zgodnego z zasadami Rozporzdzenia REACH. 8. 2 Zaoenia wyjciowe Programu Ochrony rodowiska Wojewdztwa Warmisko-Mazurskiego na lata 2007-2010 z uwzgldnieniem perspektywy na lata 2011-2014. Gwnym celem Programu Ochrony rodowiska Wojewdztwa Warmisko-Mazurskiego na lata 2007-2010 z uwzgldnieniem perspektywy na lata 2011-2014 jest okrelenie polityki zrwnowaonego rozwoju wojewdztwa warmisko-mazurskiego, ktra ma by realizacj polityki ekologicznej pastwa w skali regionu. Dokument w peni odzwierciedla tendencje europejskiej polityki ekologicznej. Program Ochrony rodowiska Wojewdztwa Warmisko-Mazurskiego na lata 2007-2010 z uwzgldnieniem perspektywy na lata 2011-2014 uwzgldnia uwarunkowania zewntrzne i wewntrzne, w tym ekologiczne, przestrzenne, spoeczne i ekonomiczne uwarunkowania rozwoju wojewdztwa, okrela priorytetowe dziaania ekologiczne oraz harmonogram zada ekologicznych. Celem strategicznym Programu Ochrony rodowiska Wojewdztwa Warmisko-Mazurskiego na lata 2007-2010 z uwzgldnieniem perspektywy na lata 2011-2014 jest: Dobry stan rodowiska umoliwiajcy zrwnowaony rozwj. Wprawdzie ju dzi Warmia i Mazury nale do liderw w dziedzinie jakoci rodowiska przyrodniczego, ale stosowanie zasady trwaego rozwoju wymaga cigego mylenia o rodowisku przyrodniczym przez pryzmat przyszych pokole. W tym celu przewidziane s dziaania z zakresu ochrony przyrody i krajobrazu, ochrona lasw, powierzchni ziemi, kopalin i wd podziemnych. Zwraca naley uwag na zrwnowaone wykorzystanie materiaw, wody i energii, dalsz popraw jakoci rodowiska i bezpieczestwa ekologicznego oraz ochron klimatu. W poszczeglnych obszarach Program Ochrony rodowiska Wojewdztwa Warmisko-Mazurskiego na lata 2007-2010 z uwzgldnieniem perspektywy na lata 2011-2014 zakada nastpujce cele: I. OCHRONA DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO 1. Ochrona przyrody i krajobrazu wysokie walory krajobrazu wysoka rnorodno biologiczna, jej ochrona i zrwnowaone wykorzystywanie kierunki dziaa krtkoterminowych: 1) Uwzgldnianie w planowaniu przestrzennym i realizacji inwestycji zasad ochrony krajobrazu i rnorodnoci biologicznej, zwaszcza ochrony jezior i rzek oraz ich obrzey. 2) Wdraanie na obszarach cennych przyrodniczo proekologicznych form gospodarowania i dostosowanie sposobu uytkowania do okrelonych form, celw i przedmiotw ochrony:

- wspieranie form rolnictwa stosujcego metody produkcji nie naruszajce rwnowagi przyrodniczej, w tym rolnictwa ekologicznego i zintegrowanego, - rozwj eko- i agroturystyki. 3) Wyznaczenie korytarzy ekologicznych i waciwe ich zagospodarowanie poprzez m.in.: - zalesianie i zadrzewianie, - tworzenie korytarzy czcych jeziora, w oparciu o ekosystemy bagienne i drobne zbiorniki wodne, - budow przej dla zwierzt na trasach komunikacyjnych i przepawek na rzekach oraz w miejscach, gdzie jest to jest konieczne. 4) Opracowanie programw tworzenia obszarw zieleni i zadrzewie w miastach oraz na terenach wiejskich. 5) Przestrzeganie w gospodarce lenej zasad zachowania i zwikszania biornorodnoci. 6) Bilans skutkw spoeczno-gospodarczych oraz konsultacje na szczeblu samorzdw gminnych i powiatowych istniejcych i wdraanych form ochrony przyrody. 7) Utworzenie Parku Krajobrazowego Puszczy Boreckiej i Parku Krajobrazowego Puszczy NapiwodzkoRamuckiej. 8) Rozwaenie utworzenia parku narodowego. 9) Weryfikacja istniejcych form ochrony przyrody pod ktem ich aktualnych walorw przyrodniczych. 10) Sukcesywny rozwj sieci rezerwatw przyrody, uytkw ekologicznych i zespow przyrodniczokrajobrazowych. 11) Opracowanie i aktualizacja planw ochrony dla parkw krajobrazowych, rezerwatw oraz obszarw sieci Natura 2000. 12) Przeprowadzenie waloryzacji przyrodniczej wojewdztwa pod ktem rnorodnoci biologicznej. 13) Realizacja dziaa zwizanych z ochron obszarw sieci Natura 2000. 14) Renaturalizacja zniszczonych cennych ekosystemw i siedlisk przyrodniczych, szczeglnie wodno-botnych i rzecznych. 15) Zwikszenie udziau terenw pokrytych trwa rolinnoci, szczeglnie w zlewniach bezporednich jezior. 16) Ochrona obszarw naturalnej retencji i dolin rzecznych, powikszanie i odtwarzanie rdpolnych remiz, zadrzewie, zakrzacze i drobnych zbiornikw wodnych. 17) Ochrona stanu torfowisk i bagien. 18) Monitorowanie i ograniczanie nadmiernych liczebnoci niektrych zwierzt, obecnie objtych ochron gatunkow. 19) Identyfikacja przyczyn zagroenia rzadkich gatunkw i eliminowanie rde zagroenia. 20) Restytucja gatunkw fauny i flory. 21) Stosowanie czynnej ochrony rzadkich gatunkw rolin. 22) Stosowanie czynnej ochrony rzadkich oraz zagroonych gatunkw zwierzt poprzez m.in.: - budow i ochron miejsc lgowych i erowisk, szczeglnie dla ptakw drapienych i bociana biaego, - odtworzenie i utrzymywanie siedlisk, w szczeglnoci cietrzewia, ptakw wodno-botnych, - ochrona i budowa nowych (letnich i zimowych) schronie dla nietoperzy oraz niektrych gatunkw ptakw, w tym schronie antropogenicznych, - wprowadzanie bardziej przyjaznych dla ptakw konstrukcji energetycznych (ich lepsze oznakowanie),

- staa redukcja niektrych drapienikw, zagraajcych rwnowadze biologicznej, szczeglnie w cennych ostojach. 23) Wykorzystywanie programw rolno-rodowiskowych, jako instrumentu ochrony cennych gatunkw na terenach rolniczych, jak np. utrzymanie niezmienionego krajobrazu w ssiedztwie duych kolonii bociana biaego, czy dalsze, ekstensywne wykorzystywanie k zasiedlonych przez cietrzewie. 24) Wzmocnienie stray rybackiej i stray owieckiej. 2. Ochrona i zrwnowaony rozwj lasw - rozwijanie trwale zrwnowaonej wielofunkcyjnej gospodarki lenej kierunki dziaa krtkoterminowych: 1) Realizacja wyznaczonych zada ochronnych na obszarze powierzchni lasw wczonych do sieci Natura 2000 i zarzdzanie tymi obszarami z pogodzeniem celw zada wielofunkcyjnej gospodarki lenej. 2) Przeprowadzenie dziaa formalno-prawnych pod potrzeby zalesie, tj. aktualizacja klasyfikacji gruntw, okrelenie gruntw przeznaczonych do zalesie i granic polno-lenych w planach zagospodarowania przestrzennego, opracowanie dokumentacji glebowosiedliskowej i urzdzeniowej. 3) Zalesianie gruntw (zwaszcza marginalnych) w szczeglnoci w zlewniach jezior, obszarach wododziaowych zagroonych erozj, obszarach rdliskowych, terenach zbiornikw wd podziemnych bez izolacji, korytarzy ekologicznych. 4) Ochrona i powikszanie biologicznej rnorodnoci lasw, w tym genetycznej i gatunkowej. 5) Zachowanie naturalnych ekosystemw lenych. 6) Poprawa kondycji lasw prywatnych i innych niebdcych w zarzdzie Lasw Pastwowych; sporzdzenie lub uaktualnienie ich planw urzdzeniowych. 7) Budowa i utrzymanie na obszarach lenych infrastruktury sucej celom poznawczo-dydaktycznoturystycznym. 8) Intensyfikacja dziaa na rzecz wykorzystania lasw do rozwoju edukacji ekologicznej spoeczestwa. 9) Wykorzystanie walorw lasw do rozwoju ekoturystyki przy zachowaniu zasad ochrony lenej biornorodnoci. 10) Przebudowa drzewostanw w miejscach, gdzie zaoono je niezgodnie z wymogami siedliskowymi. 11) Wdraanie na szerok skal odnowie naturalnych. 12) Odbudowa drzewostanu zniszczonego w wyniku klsk ywioowych na gruntach pastwowych i prywatnych. 13) Rozbudowa bazy szkkarskiej oraz infrastruktury lenej. 14) Realizacja programu gospodarczo-ochronnego dla Lenego Kompleksu Promocyjnego Lasy Mazurskie. 15) Realizacja programw zadrzewie. 3. Ochrona powierzchni ziemi - wysoka jako gleby - racjonalne uytkowanie powierzchni ziemi kierunki dziaa krtkoterminowych: 1) Upowszechnianie zasad dobrej praktyki rolniczej zgodnie z Kodeksem Dobrej Praktyki Rolniczej. 2) Podjcie dziaa zmniejszajcych poziom zakwaszenia gleb. 3) Przeciwdziaanie erozji gleb poprzez wprowadzenie trwaej pokrywy rolinnej oraz stosowanie odpowiednich zabiegw agrotechnicznych.

4) Wykonywanie i utrzymywanie urzdze melioracji wodnych, z zachowaniem zrnicowanych biocenoz, w cisym dostosowaniu do waciwoci przyrodniczo rolniczych gleb. 5) Sukcesywny rozwj systemu monitoringu ziemi. 6) Opracowanie programw i realizacja rekultywacji terenw zdegradowanych. 7) Stosowanie urzdze zabezpieczajcych ziemi przed zanieczyszczeniem. 4. Ochrona zasobw kopalin i wd podziemnych - eksploatacja kopalin i wd podziemnych zgodnie z zasadami rozwoju zrwnowaonego kierunki dziaa krtkoterminowych: 1) Uzupenienie rozpoznania zasobw kopalin w wojewdztwie. 2) Uzupenienie rozpoznania zasobw energii geotermalnej. 3) Ochrona terenw szczeglnie cennych przyrodniczo przed eksploatacj kopalin. 4) Stosowanie technologii niepowodujcych istotnej zmiany poziomu wd. 5) Sukcesywna rekultywacja terenw poeksploatacyjnych. 6) Odpowiednie zagospodarowanie obszarw ochronnych zbiornikw wd podziemnych i stref ochronnych uj wd. 7) Opracowanie regionalnych dokumentacji hydrogeologicznych dla gwnych zbiornikw wd podziemnych bez izolacji, ktre takich dokumentacji nie posiadaj. 8) Opracowanie dokumentacji hydrogeologicznych dla wanych uj komunalnych oraz dla uj na obszarach podatnych na zanieczyszczenia z powierzchni terenu. 9) Ustanowienie obszarw ochrony zbiornikw wd podziemnych i stref ochrony uj. 10) Budowa i modernizacja sieci wodocigowych oraz stacji uzdatniania wody. 11) Likwidacja nieczynnych uj wody. 5. Biotechnologie i organizmy genetycznie modyfikowane - zapewnienie bezpieczestwa biologicznego wojewdztwa kierunki dziaa krtkoterminowych: 1) Monitorowanie dziaa zwizanych z uytkowaniem GMO. 2) Doskonalenie systemu kontrolnego, w tym szkolenie pracownikw sub kontrolnych. 3) Wspieranie bada naukowych w zakresie wpywu GMO na rnorodno biologiczn. II ZRWNOWAONE WYKORZYSTANIE MATERIAW, WODY I ENERGII 6. Materiaochonno, wodochonno i odpadowo produkcji - Racjonalne uytkowanie wody, materiaw i energii kierunki dziaa krtkoterminowych: 1) Stosowanie nowoczesnych technologii z wykorzystaniem kryteriw BAT. 2) Ograniczenie zuycia wody z uj podziemnych do celw przemysowych (poza przemysem spoywczym, farmaceutycznym i niektrymi specjalnymi dziaami produkcji). 3) Intensyfikacja stosowania zamknitych obiegw wody oraz wtrnego wykorzystywania odciekw i zuytych wd.

4) Zmniejszenie energochonnoci gospodarki poprzez stosowanie energooszczdnych technologii (rwnie z wykorzystaniem kryteriw BAT). 5) Zmniejszenie materiaochonnoci gospodarki poprzez wprowadzanie technologii niskoodpadowych i stosowanie surowcw przyjaznych rodowisku. 6) Zmniejszenie strat energii w systemach przesyowych (energetycznych, cieplnych), poprawa parametrw termoizolacyjnych budynkw. 7. Wykorzystanie energii z odnawialnych rde energii - udzia energii odnawialnej zasobw energetycznych do co najmniej 9 % w 2010 r. kierunki dziaa krtkoterminowych: 1) Realizacja wojewdzkiego programu ekoenergetycznego. 2) Rozwinicie problematyki dotyczcej energii zawiera program ekoenergetyczny wojewdztwa. 8. Ksztatowanie zasobw wodnych oraz ochrona przed powodzi i skutkami suszy - dobry stan zasobw wodnych - sprawny system osony przeciwpowodziowej kierunki dziaa krtkoterminowych: 1) Poprawa stosunkw wodnych poprzez zmniejszenie nierwnomiernoci przepyww ciekw, przede wszystkim na obszarach wzw hydrograficznych. 2) Identyfikacja gwnych obszarw zasilania wd podziemnych i odpowiednie ich zagospodarowanie. 3) Opracowywanie bilansw i programw zlewniowych. 4) Wdraanie systemu zarzdzania zasobami wodnymi. 5) Weryfikacja obszarw zagroonych niebezpieczestwem powodzi. 6) Budowa urzdze wstrzymujcych erozj wodn. 7) Poprawa zdolnoci retencyjnych poprzez odpowiednie rozwijanie retencji naturalnej i budow stopni wodnych, zbiornikw retencyjnych oraz jazw. 8) Aktualizacja planw ochrony przeciwpowodziowej. 9) Budowa i modernizacja systemu zabezpieczenia przeciwpowodziowego. 10) Utrzymanie i odnawianie urzdze melioracyjnych. 11) Dokonanie przegldu i okrelenie zasadnoci utrzymania caego systemu przeciwpowodziowego i melioracyjnego (powiat elblski, braniewski). 12) Budowa i modernizacja drg dojazdowych do obiektw osony przeciwpowodziowej. III RODOWISKO I ZDROWIE. DALSZA POPRAWA JAKOCI RODOWISKA I BEZPIECZESTWA EKOLOGICZNEGO 9. Relacja rodowisko zdrowie - zahamowanie powstawania rodowiskowych zagroe zdrowia kierunki dziaa krtkoterminowych: 1) Ustalenie kierunkw i zakresu rewitalizacji terenw zdegradowanych. 2) Wzmocnienie monitoringu wody przeznaczonej do spoycia. 10. Jako wd - dobry stan wd kierunki dziaa krtkoterminowych: 1) Budowa i modernizacja oczyszczalni ciekw oraz systemw kanalizacji, m.in. poprzez: a) przeprowadzenie niezbdnych inwestycji w istniejcych oczyszczalniach ciekw z uwagi na

konieczno spenienia norm jakociowych ciekw oczyszczonych wymaganych prawem, b) budow systemw kanalizacji sanitarnej, w pierwszej kolejnoci w miejscowociach zwodocigowanych, pooonych na obszarach wystpowania zbiornikw wd podziemnych bez izolacji, c) budow systemw kanalizacji sanitarnej na terenach wiejskich, w miejscowociach zwodocigowanych, pooonych na obszarach zlewni pojeziernych, w zlewisku Zalewu Wilanego oraz skupiskach zabudowy rekreacyjnej zlokalizowanej nad jeziorami, d) wyposaenie w systemy kanalizacyjne zakoczone oczyszczalniami ciekw aglomeracji, zgodnie z krajowym programem oczyszczania ciekw komunalnych, e) wyposaenie istniejcych sieci kanalizacji deszczowej w urzdzenia podczyszczajce oraz budowa systemw kanalizacji deszczowej na terenach zurbanizowanych. 2) Tworzenie wok jezior i rzek stref ochronnych, zagospodarowanych trwa zieleni i niezabudowanych. 3) Zwikszenie lesistoci oraz rozbudowa systemu maej retencji w szczeglnoci na obszarach wzw hydrograficznych. 4) Renaturalizacja, polegajca gwnie na odtworzeniu mokrade, zwikszeniu zadrzewie i lesistoci oraz rozbudowie systemu maej retencji. 5) Ograniczanie dopywu do wd zanieczyszcze pochodzcych z rolnictwa m.in. poprzez stosowanie zasad dobrej praktyki rolniczej. 6) Rekultywacja zdegradowanych systemw wodnych. 7) Monitorowanie stanu wd. 11. Zanieczyszczenie powietrza - czyste powietrze kierunki dziaa krtkoterminowych: 1) Likwidacja lokalnych kotowni o duej emisji poprzez rozbudow sieci ciepowniczej. 2) Zamiana kotowni wglowych na obiekty niskoemisyjne. 3) Instalowanie wysokosprawnych urzdze ciepowniczych i budowa nowoczesnych sieci ciepowniczych. 4) Instalowanie urzdze ochrony powietrza. 5) Termomodernizacja budynkw. 6) Stosowanie technologii energooszczdnych i mniej zanieczyszczajcych powietrze. 7) Rozbudowa sieci gazowej (przesyowej i rozdzielczej) wojewdztwa. 8) Intensyfikacja kontroli prawidowoci eksploatacji urzdze energetycznych. 9) Ograniczenie emisji ze rodkw transportu: a) stosowanie form transportu (w tym publicznego) mao obciajcego powietrze atmosferyczne; b) usprawnienie systemu komunikacyjnego (obwodnice, zielona fala, komunikacja publiczna, modernizacja drg). 10) Opracowanie gminnych planw zaopatrzenia w ciepo, z uwzgldnieniem odnawialnych rde energii. 11) Opracowanie i wdroenie programw ochrony powietrza dla stref, dla ktrych nastpio przekroczenie standardw jakoci powietrza.

12. Gospodarka odpadami - minimalizacja zagroe rodowiska powodowanych przez odpady kierunki dziaa krtkoterminowych: Realizacja wojewdzkiego planu gospodarki odpadami. 13. Zagroenia wynikajce z powanych awarii i stosowania substancji i preparatw niebezpiecznych - sprawny system ochrony rodowiska przed powanymi awariami - sprawny system penej kontroli dystrybucji, skadowania i stosowania substancji i preparatw chemicznych dla osignicia penego bezpieczestwa zdrowia ludzi i rodowiska kierunki dziaa krtkoterminowych: 1) Prowadzenie rejestru zakadw o duym i zwikszonym ryzyku oraz potencjalnych sprawcw awarii. 2) Prowadzenie rejestru awarii EKOAWARIE, jako bazy danych do analizy dowiadcze z przebiegu zaistniaych awarii i akcji ratowniczych. 3) Doposaenie wyspecjalizowanych jednostek w sprzt do wykrywania i dokadnej lokalizacji miejsca awarii, likwidacji oraz analizy skutkw zdarzenia. 4) Utworzenie wojewdzkiej bazy danych o rodzaju, iloci i lokalizacji substancji chemicznych stwarzajcych szczeglne zagroenie dla rodowiska. 5) Szkolenie osb zajmujcych si obrotem chemikaliami oraz kontrolujcych obrt. 6) Wdroenie systemu i wykonywanie kompleksowych kontroli obrotu i stosowania substancji i preparatw chemicznych. 14. Oddziaywanie haasu - dobry klimat akustyczny kierunki dziaa krtkoterminowych: 1) Utrzymanie poziomu haasu poniej dopuszczalnego. 2) Uwzgldnianie w planowaniu przestrzennym ochrony przed haasem, stosownie do wymogw ustawy Prawo ochrony rodowiska, midzy innymi poprzez waciwe ksztatowanie przestrzeni urbanistycznej. 3) Wprowadzanie ogranicze emisji haasu na wybranych akwenach wodnych cennych przyrodniczo. 4) Rozeznanie stanu akustycznego rodowiska i obserwacja zachodzcych zmian. 5) Sporzdzenie map akustycznych dla miast liczcych powyej 100 tys. mieszkacw (Olsztyn, Elblg) oraz dla innych terenw, jeli wynika to z powiatowego programu ochrony rodowiska. 6) Opracowanie programw ograniczania haasu na terenach, gdzie przekracza on - dopuszczaln. 7) Ocena stanu akustycznego drg, linii kolejowych i lotnisk (ldowisk) zaliczonych przez ministra waciwego do spraw rodowiska do obiektw, ktrych eksploatacja moe powodowa negatywne oddziaywanie akustyczne na znacznych obszarach oraz opracowanie programw dziaa ochronnych dla terenw zagroonych haasem. 8) Wprowadzenie koniecznych zmian w inynierii ruchu drogowego (budowa obwodnic, poprawa stanu nawierzchni ulic i drg, zapewnienie pynnoci tras zielona fala). 9) Propagowanie wdraania transportu intermodalnego. 10) Budowa tras rowerowych na terenach zurbanizowanych. 11) Doposaenie wyspecjalizowanych jednostek w aparatur do bada akustycznych. 12) Zastosowanie zabezpiecze przed nadmiernym haasem od urzdze, maszyn, linii technologicznych, wymiana na urzdzenia o mniejszej emisji haasu.

13) Zastosowanie zabezpiecze przed nadmiernym haasem drogowym i kolejowym, np.: budowa ekranw akustycznych, tworzenie pasw zadrzewie, wymiana okien na dwikoszczelne. 15. Oddziaywanie pl elektromagnetycznych - poziomy pl elektromagnetycznych poniej dopuszczalnych kierunki dziaa krtkoterminowych: 1) Kontynuacja okresowych bada kontrolnych poziomw pl elektromagnetycznych. 2) Zaoenie i prowadzenie rejestru wojewdzkiego, zawierajcego informacje o terenach, na ktrych stwierdzono przekroczenie dopuszczalnych poziomw pl elektromagnetycznych z uwzgldnieniem terenw mieszkaniowych i innych miejsc dostpnych dla ludnoci. 3) Eliminacja ewentualnych zagroe, spowodowanych przekroczeniem dopuszczalnych poziomw pl elektromagnetycznych. 4) Doposaenie wyspecjalizowanych jednostek w aparatur badawcz do pomiaru promieniowania elekromagnetycznego. IV OCHRONA KLIMATU I ZAPOBIEGANIE NISZCZENIU OZONU STRATOSFERYCZNEGO - zapewnienie redukcji emisji gazw cieplarnianych - wycofanie z obrotu i stosowania substancji niszczcych warstw ozonow kierunki dziaa krtkoterminowych: 1) Wzrost udziau odnawialnych rde energii w bilansie energii pierwotnej. 2) Zwikszenie efektywnoci energetycznej gospodarki i obnienie jej materiaochonnoci. V EDUKACJA EKOLOGICZNA - wysoka wiadomo ekologiczna - skuteczna edukacja ekologiczna kierunki dziaa krtkoterminowych: 1) Podejmowanie akcji i dziaa na rzecz aktywnej ochrony rodowiska w regionie i upowszechnianie informacji o nich. 2) Prowadzenie edukacji ekologicznej przez samorzdy, organizacje ekologiczne pozarzdowe, grupy obywatelskie, Lasy Pastwowe. 3) Wspomaganie istniejcych oraz tworzenie nowych orodkw edukacji ekologicznej o zasigu regionalnym i ponadregionalnym. 4) Prowadzenie szkole w zakresie edukacji ekologicznej. 5) Opracowanie i realizacja lokalnych programw edukacji ekologicznej uwzgldniajcych, specyfik rodowiska, lokaln tosamo i tradycj kulturow. 6) Tworzenie zielonych szk. 7) Realizacja programw edukacji ekologicznej, od przedszkola poprzez wszystkie poziomy nauczania. 8) Tworzenie sieci centrw informacji i edukacji ekologicznej. 9) Organizacja imprez i festynw ekologicznych. 10) Popularyzacja spraw ochrony rodowiska w mediach (pozytywne przykady). 11) Dziaania wydawniczo-popularyzacyjne. 12) Tworzenia systemu infrastruktury umoliwiajcej poznawanie przyrody: cieki dydaktyczne, trasy rowerowe, muzea przyrodnicze. 13) Rozszerzenie dziaa w zakresie edukacji ekologicznej na terenach cennych przyrodniczo.

14) Promocja pszczelarstwa, rolnictwa ekologicznego oraz eko- i agroturystyki. VI MONITORING RODOWISKA - dobrze funkcjonujcy peny monitoring rodowiska kierunki dziaa krtkoterminowych: 1) Rozbudowa systemu monitoringu o bloki: - diagnozy, - prognozy. 2) Objcie monitoringiem wszystkich komponentw rodowiska. 3) Objcie monitoringiem wszystkich uciliwych obiektw i dziaa. 4) Monitoring elementw przyrody i obiektw sucych jej ochronie. 5) Wzmocnienie kadrowe i finansowe jednostek zajmujcych si monitoringiem rodowiska. 6) Wdroenie w jednostkach dziaajcych w sieciach monitoringu wymaganych systemw informatycznych oraz uzupenienie wyposaenia laboratoriw o aparatur umoliwiajc wykonywanie nowych zada. 9. USTALENIA PROGRAMU 9.1 Priorytety i dziaania ekologiczne Misj Programu jest
7

Dobry stan rodowiska umoliwiajcy zrwnowaony rozwj

Powysza misja bdzie realizowana poprzez priorytety i dziaania ekologiczne powiatu, z ktrymi bd spjne gminne priorytety i dziaania planowane w programach ochrony rodowiska. Program bdzie realizowany przez cele dugoterminowe, nazywane dalej priorytetami, obejmujce lata 2010-2017 oraz przez cele krtkoterminowe (szczegowe) w ramach kadego z celw dugoterminowych, realizowane w latach 2010-2013. Biorc pod uwag powysze kryteria sformuowano nastpujce powiatowe cele ekologiczne: I OCHRONA DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO 1. Ochrona przyrody i krajobrazu - wysokie walory krajobrazu - wysoka rnorodno biologiczna, jej ochrona i zrwnowaone wykorzystywanie kierunki dziaa krtkoterminowych: 1) Uwzgldnianie w planowaniu przestrzennym i realizacji inwestycji zasad ochrony krajobrazu i rnorodnoci biologicznej, zwaszcza ochrony jezior i rzek oraz ich obrzey. 2) Wdraanie na obszarach cennych przyrodniczo proekologicznych form gospodarowania

i dostosowanie sposobu uytkowania do okrelonych form, celw i przedmiotw ochrony: - wspieranie form rolnictwa stosujcego metody produkcji nie naruszajce rwnowagi przyrodniczej, w tym rolnictwa ekologicznego i zintegrowanego, - rozwj eko- i agroturystyki. 3) Wyznaczenie korytarzy ekologicznych i waciwe ich zagospodarowanie poprzez m.in.: - zalesianie i zadrzewianie, - tworzenie korytarzy czcych jeziora, w oparciu o ekosystemy bagienne i drobne zbiorniki wodne, - budow przej dla zwierzt na trasach komunikacyjnych i przepawek na rzekach oraz w miejscach, gdzie jest to jest konieczne. 4) Opracowanie programw tworzenia obszarw zieleni i zadrzewie w miastach oraz na terenach wiejskich. 5) Przestrzeganie w gospodarce lenej zasad zachowania i zwikszania biornorodnoci. 6) Bilans skutkw spoeczno-gospodarczych oraz konsultacje na szczeblu samorzdw gminnych istniejcych i wdraanych form ochrony przyrody. 7) Weryfikacja istniejcych form ochrony przyrody pod ktem ich aktualnych walorw przyrodniczych. 8) Sukcesywny rozwj sieci rezerwatw przyrody, uytkw ekologicznych i zespow przyrodniczokrajobrazowych. 9) Opracowanie i aktualizacja planw ochrony dla parkw krajobrazowych, rezerwatw oraz obszarw sieci Natura 2000. 10) Przeprowadzenie waloryzacji przyrodniczej powiatu pod ktem rnorodnoci biologicznej. 11) Realizacja dziaa zwizanych z ochron obszarw sieci Natura 2000. 12) Renaturalizacja zniszczonych cennych ekosystemw i siedlisk przyrodniczych, szczeglnie wodno-botnych i rzecznych. 13) Zwikszenie udziau terenw pokrytych trwa rolinnoci, szczeglnie w zlewniach bezporednich jezior. 14) Ochrona obszarw naturalnej retencji i dolin rzecznych, powikszanie i odtwarzanie rdpolnych remiz, zadrzewie, zakrzacze i drobnych zbiornikw wodnych. 15) Ochrona stanu torfowisk i bagien. 16) Monitorowanie i ograniczanie nadmiernych liczebnoci niektrych zwierzt, obecnie objtych ochron gatunkow. 17) Identyfikacja przyczyn zagroenia rzadkich gatunkw i eliminowanie rde zagroenia. 18) Restytucja gatunkw fauny i flory. 19) Stosowanie czynnej ochrony rzadkich gatunkw rolin. 20) Stosowanie czynnej ochrony rzadkich oraz zagroonych gatunkw zwierzt poprzez m.in.: - budow i ochron miejsc lgowych i erowisk, szczeglnie dla ptakw drapienych i bociana biaego, - odtworzenie i utrzymywanie siedlisk, w szczeglnoci cietrzewia, ptakw wodno-botnych, - ochrona i budowa nowych (letnich i zimowych) schronie dla nietoperzy oraz niektrych gatunkw ptakw, w tym schronie antropogenicznych,

_____________
7

Misja zgodna z dokumentem Program Ochrony rodowiska Wojewdztwa Warmisko-Mazurskiego na lata 2007 - 2010 z uwzgldnieniem perspektywy na lata 2011- 2014

- wprowadzanie bardziej przyjaznych dla ptakw konstrukcji energetycznych (ich lepsze oznakowanie), - staa redukcja niektrych drapienikw, zagraajcych rwnowadze biologicznej, szczeglnie w cennych ostojach. 21) Wykorzystywanie programw rolno-rodowiskowych, jako instrumentu ochrony cennych gatunkw na terenach rolniczych, jak np. utrzymanie niezmienionego krajobrazu w ssiedztwie duych kolonii bociana biaego, czy dalsze, ekstensywne wykorzystywanie k zasiedlonych przez cietrzewie. 22) Wzmocnienie stray rybackiej i stray owieckiej. 2. Ochrona i zrwnowaony rozwj lasw - rozwijanie trwale zrwnowaonej wielofunkcyjnej gospodarki lenej kierunki dziaa krtkoterminowych: 1) Realizacja wyznaczonych zada ochronnych na obszarze powierzchni lasw wczonych do sieci Natura 2000 i zarzdzanie tymi obszarami z pogodzeniem celw zada wielofunkcyjnej gospodarki lenej. 2) Przeprowadzenie dziaa formalno-prawnych pod potrzeby zalesie, tj. aktualizacja klasyfikacji gruntw, okrelenie gruntw przeznaczonych do zalesie i granic polno-lenych w planach zagospodarowania przestrzennego, opracowanie dokumentacji glebowosiedliskowej i urzdzeniowej. 3) Zalesianie gruntw (zwaszcza marginalnych) w szczeglnoci w zlewniach jezior, obszarach wododziaowych zagroonych erozj, obszarach rdliskowych, terenach zbiornikw wd podziemnych bez izolacji, korytarzy ekologicznych. 4) Ochrona i powikszanie biologicznej rnorodnoci lasw, w tym genetycznej i gatunkowej. 5) Zachowanie naturalnych ekosystemw lenych. 6) Poprawa kondycji lasw prywatnych i innych niebdcych w zarzdzie Lasw Pastwowych; sporzdzenie lub uaktualnienie ich planw urzdzeniowych. 7) Budowa i utrzymanie na obszarach lenych infrastruktury sucej celom poznawczo-dydaktyczno - turystycznym. 8) Intensyfikacja dziaa na rzecz wykorzystania lasw do rozwoju edukacji ekologicznej spoeczestwa. 9) Wykorzystanie walorw lasw do rozwoju ekoturystyki przy zachowaniu zasad ochrony lenej biornorodnoci. 10) Przebudowa drzewostanw w miejscach, gdzie zaoono je niezgodnie z wymogami siedliskowymi. 11) Wdraanie na szerok skal odnowie naturalnych. 12) Odbudowa drzewostanu zniszczonego w wyniku klsk ywioowych na gruntach pastwowych i prywatnych. 13) Rozbudowa bazy szkkarskiej oraz infrastruktury lenej. 14) Realizacja programw zadrzewie. 3. Ochrona powierzchni ziemi - wysoka jako gleby - racjonalne uytkowanie powierzchni ziemi kierunki dziaa krtkoterminowych: 1) Upowszechnianie zasad dobrej praktyki rolniczej zgodnie z Kodeksem Dobrej Praktyki Rolniczej. 2) Podjcie dziaa zmniejszajcych poziom zakwaszenia gleb. 3) Przeciwdziaanie erozji gleb poprzez wprowadzenie trwaej pokrywy rolinnej oraz stosowanie odpowiednich zabiegw agrotechnicznych.

4) Wykonywanie i utrzymywanie urzdze melioracji wodnych, z zachowaniem zrnicowanych biocenoz, w cisym dostosowaniu do waciwoci przyrodniczo rolniczych gleb. 5) Sukcesywny rozwj systemu monitoringu ziemi. 6) Opracowanie programw i realizacja rekultywacji terenw zdegradowanych. 7) Stosowanie urzdze zabezpieczajcych ziemi przed zanieczyszczeniem. 4. Ochrona zasobw kopalin i wd podziemnych a) eksploatacja kopalin i wd podziemnych zgodnie z zasadami rozwoju zrwnowaonego kierunki dziaa krtkoterminowych: 1) Uzupenienie rozpoznania zasobw kopalin w powiecie. 2) Uzupenienie rozpoznania zasobw energii geotermalnej. 3) Ochrona terenw szczeglnie cennych przyrodniczo przed eksploatacj kopalin. 4) Stosowanie technologii niepowodujcych istotnej zmiany poziomu wd. 5) Sukcesywna rekultywacja terenw poeksploatacyjnych. 6) Odpowiednie zagospodarowanie obszarw ochronnych zbiornikw wd podziemnych i stref ochronnych uj wd. 7) Opracowanie regionalnych dokumentacji hydrogeologicznych dla gwnych zbiornikw wd podziemnych bez izolacji, ktre takich dokumentacji nie posiadaj. 8) Opracowanie dokumentacji hydrogeologicznych dla wanych uj komunalnych oraz dla uj na obszarach podatnych na zanieczyszczenia z powierzchni terenu. 9) Ustanowienie obszarw ochrony zbiornikw wd podziemnych i stref ochrony uj. 10) Budowa i modernizacja sieci wodocigowych oraz stacji uzdatniania wody. 11) Likwidacja nieczynnych uj wody. II ZRWNOWAONE WYKORZYSTANIE MATERIAW, WODY I ENERGII 1. Materiaochonno, wodochonno i odpadowo produkcji 1. racjonalne uytkowanie wody, materiaw i energii kierunki dziaa krtkoterminowych: 1) Stosowanie nowoczesnych technologii z wykorzystaniem kryteriw BAT. 2) Ograniczenie zuycia wody z uj podziemnych do celw przemysowych (poza przemysem spoywczym, farmaceutycznym i niektrymi specjalnymi dziaami produkcji). 3) Intensyfikacja stosowania zamknitych obiegw wody oraz wtrnego wykorzystywania odciekw i zuytych wd. 4) Zmniejszenie energochonnoci gospodarki poprzez stosowanie energooszczdnych technologii (rwnie z wykorzystaniem kryteriw BAT). 5) Zmniejszenie materiaochonnoci gospodarki poprzez wprowadzanie technologii niskoodpadowych i stosowanie surowcw przyjaznych rodowisku. 6) Zmniejszenie strat energii w systemach przesyowych (energetycznych, cieplnych), poprawa parametrw termoizolacyjnych budynkw. 2. Wykorzystanie energii z odnawialnych rde energii 1. udzia energii odnawialnej zasobw energetycznych do co najmniej 9 % w 2013 r.

kierunki dziaa krtkoterminowych: 1) Realizacja wojewdzkiego ekoenergetycznego.

programu

3. Ksztatowanie zasobw wodnych oraz ochrona przed powodzi i skutkami suszy 1. dobry stan zasobw wodnych 2. sprawny system osony przeciwpowodziowej kierunki dziaa krtkoterminowych: 1) Poprawa stosunkw wodnych poprzez zmniejszenie nierwnomiernoci przepyww ciekw, przede wszystkim na obszarach wzw hydrograficznych. 2) Identyfikacja gwnych obszarw zasilania wd podziemnych i odpowiednie ich zagospodarowanie. 3) Opracowywanie bilansw i programw zlewniowych. 4) Wdraanie systemu zarzdzania zasobami wodnymi. 5) Weryfikacja obszarw zagroonych niebezpieczestwem powodzi. 6) Budowa urzdze wstrzymujcych erozj wodn. 7) Poprawa zdolnoci retencyjnych poprzez odpowiednie rozwijanie retencji naturalnej i budow stopni wodnych, zbiornikw retencyjnych oraz jazw. 8) Aktualizacja planw ochrony przeciwpowodziowej. 9) Budowa i modernizacja systemu zabezpieczenia przeciwpowodziowego. 10) Utrzymanie i odnawianie urzdze melioracyjnych. 11) Dokonanie przegldu i okrelenie zasadnoci utrzymania caego systemu przeciwpowodziowego i melioracyjnego. 12) Budowa i modernizacja drg dojazdowych do obiektw osony przeciwpowodziowej. III RODOWISKO I ZDROWIE. DALSZA POPRAWA JAKOCI RODOWISKA I BEZPIECZESTWA EKOLOGICZNEGO 4. Relacja rodowisko zdrowie 1. zahamowanie powstawania rodowiskowych zagroe zdrowia kierunki dziaa krtkoterminowych: 1) Ustalenie kierunkw i zakresu rewitalizacji terenw zdegradowanych. 2) Wzmocnienie monitoringu wody przeznaczonej do spoycia. 5. Jako wd 1. dobry stan wd kierunki dziaa krtkoterminowych: 1) Budowa i modernizacja oczyszczalni ciekw oraz systemw kanalizacji, m.in. poprzez: a) przeprowadzenie niezbdnych inwestycji w istniejcych oczyszczalniach ciekw z uwagi na konieczno spenienia norm jakociowych ciekw oczyszczonych wymaganych prawem, b) budow systemw kanalizacji sanitarnej, w pierwszej kolejnoci w miejscowociach zwodocigowanych, pooonych na obszarach wystpowania zbiornikw wd podziemnych bez izolacji, c) budow systemw kanalizacji sanitarnej na terenach wiejskich, w miejscowociach zwodocigowanych, pooonych na obszarach zlewni pojeziernych, w zlewisku Zalewu Wilanego oraz skupiskach zabudowy rekreacyjnej zlokalizowanej nad jeziorami, d) wyposaenie w systemy kanalizacyjne zakoczone oczyszczalniami ciekw aglomeracji, zgodnie z krajowym programem oczyszczania ciekw komunalnych, e) wyposaenie istniejcych sieci kanalizacji deszczowej w urzdzenia podczyszczajce oraz

budowa systemw kanalizacji deszczowej na terenach zurbanizowanych. 2) Tworzenie wok jezior i rzek stref ochronnych, zagospodarowanych trwa zieleni i niezabudowanych. 3) Zwikszenie lesistoci oraz rozbudowa systemu maej retencji w szczeglnoci na obszarach wzw hydrograficznych. 4) Renaturalizacja, polegajca gwnie na odtworzeniu mokrade, zwikszeniu zadrzewie i lesistoci oraz rozbudowie systemu maej retencji. 5) Ograniczanie dopywu do wd zanieczyszcze pochodzcych z rolnictwa m.in. poprzez stosowanie zasad dobrej praktyki rolniczej. 6) Rekultywacja zdegradowanych systemw wodnych. 7) Monitorowanie stanu wd. 6. Zanieczyszczenie powietrza 1. czyste powietrze kierunki dziaa krtkoterminowych: 1) Likwidacja lokalnych kotowni o duej emisji poprzez rozbudow sieci ciepowniczej. 2) Zamiana kotowni wglowych na obiekty niskoemisyjne. 3) Instalowanie wysokosprawnych urzdze ciepowniczych i budowa nowoczesnych sieci ciepowniczych. 4) Instalowanie urzdze ochrony powietrza. 5) Termomodernizacja budynkw. 6) Stosowanie technologii energooszczdnych i mniej zanieczyszczajcych powietrze. 7) Rozbudowa sieci gazowej powiatu. 8) Intensyfikacja kontroli prawidowoci eksploatacji urzdze energetycznych. 9) Ograniczenie emisji ze rodkw transportu: a) stosowanie form transportu (w tym publicznego) mao obciajcego powietrze atmosferyczne; b) usprawnienie systemu komunikacyjnego (obwodnice, zielona fala, komunikacja publiczna, modernizacja drg). 10) Opracowanie gminnych planw zaopatrzenia w ciepo, z uwzgldnieniem odnawialnych rde energii. 12. Gospodarka odpadami 1. minimalizacja zagroe rodowiska powodowanych przez odpady kierunki dziaa krtkoterminowych: 1) Realizacja powiatowego planu gospodarki odpadami. 13. Zagroenia wynikajce z powanych awarii i stosowania substancji i preparatw niebezpiecznych 1. sprawny system ochrony rodowiska przed powanymi awariami 2. sprawny system penej kontroli dystrybucji, skadowania i stosowania substancji i preparatw chemicznych dla osignicia penego bezpieczestwa zdrowia ludzi i rodowiska kierunki dziaa krtkoterminowych: 1) Prowadzenie rejestru zakadw o duym i zwikszonym ryzyku oraz potencjalnych sprawcw awarii. 2) Prowadzenie rejestru awarii EKOAWARIE, jako bazy danych do analizy dowiadcze z przebiegu zaistniaych awarii i akcji ratowniczych. 3) Doposaenie wyspecjalizowanych jednostek w sprzt do wykrywania i dokadnej lokalizacji miejsca awarii, likwidacji oraz analizy skutkw zdarzenia. 4) Utworzenie powiatowej bazy danych o rodzaju, iloci i lokalizacji substancji chemicznych stwarzajcych szczeglne zagroenie dla rodowiska.

5) Szkolenie osb zajmujcych si obrotem chemikaliami oraz kontrolujcych obrt. 6) Wdroenie systemu i wykonywanie kompleksowych kontroli obrotu i stosowania substancji i preparatw chemicznych. 14. Oddziaywanie haasu 1. dobry klimat akustyczny kierunki dziaa krtkoterminowych: 1) Utrzymanie poziomu haasu poniej dopuszczalnego. 2) Uwzgldnianie w planowaniu przestrzennym ochrony przed haasem, stosownie do wymogw ustawy Prawo ochrony rodowiska, midzy innymi poprzez waciwe ksztatowanie przestrzeni urbanistycznej. 3) Wprowadzanie ogranicze emisji haasu na wybranych akwenach wodnych cennych przyrodniczo. 4) Rozeznanie stanu akustycznego rodowiska i obserwacja zachodzcych zmian. 5) Opracowanie programw ograniczania haasu na terenach, gdzie przekracza on - dopuszczaln warto. 6) Ocena stanu akustycznego drg, linii kolejowych i lotnisk (ldowisk) zaliczonych przez ministra waciwego do spraw rodowiska do obiektw, ktrych eksploatacja moe powodowa negatywne oddziaywanie akustyczne na znacznych obszarach oraz opracowanie programw dziaa ochronnych dla terenw zagroonych haasem. 7) Wprowadzenie koniecznych zmian w inynierii ruchu drogowego (budowa obwodnic, poprawa stanu nawierzchni ulic i drg, zapewnienie pynnoci tras zielona fala). 8) Propagowanie wdraania transportu intermodalnego. 9) Budowa tras rowerowych na terenach zurbanizowanych. 10) Doposaenie wyspecjalizowanych jednostek w aparatur do bada akustycznych. 11) Zastosowanie zabezpiecze przed nadmiernym haasem od urzdze, maszyn, linii technologicznych, wymiana na urzdzenia o mniejszej emisji haasu. 12) Zastosowanie zabezpiecze przed nadmiernym haasem drogowym i kolejowym, np.: budowa ekranw akustycznych, tworzenie pasw zadrzewie, wymiana okien na dwikoszczelne. IV OCHRONA KLIMATU I ZAPOBIEGANIE NISZCZENIU OZONU STRATOSFERYCZNEGO 1. zapewnienie redukcji emisji gazw cieplarnianych 2. wycofanie z obrotu i stosowania substancji niszczcych warstw ozonow kierunki dziaa krtkoterminowych: 1) Wzrost udziau odnawialnych rde energii w bilansie energii pierwotnej. 2) Zwikszenie efektywnoci energetycznej gospodarki i obnienie jej materiaochonnoci. V EDUKACJA EKOLOGICZNA 1. wysoka wiadomo ekologiczna 2. skuteczna edukacja ekologiczna kierunki dziaa krtkoterminowych: 1) Podejmowanie akcji i dziaa na rzecz aktywnej ochrony rodowiska w regionie i upowszechnianie informacji o nich. 2) Prowadzenie edukacji ekologicznej przez samorzdy, organizacje ekologiczne pozarzdowe, grupy obywatelskie, Lasy Pastwowe. 3) Wspomaganie istniejcych oraz tworzenie nowych orodkw edukacji ekologicznej o zasigu regionalnym i ponadregionalnym. 4) Prowadzenie szkole w zakresie edukacji ekologicznej.

5) Opracowanie i realizacja lokalnych programw edukacji ekologicznej uwzgldniajcych, specyfik rodowiska, lokaln tosamo i tradycj kulturow. 6) Tworzenie zielonych szk. 7) Realizacja programw edukacji ekologicznej, od przedszkola poprzez wszystkie poziomy nauczania. 8) Tworzenie sieci centrw informacji i edukacji ekologicznej. 9) Organizacja imprez i festynw ekologicznych. 10) Popularyzacja spraw ochrony rodowiska w mediach (pozytywne przykady). 11) Dziaania wydawniczo-popularyzacyjne. 12) Tworzenia systemu infrastruktury umoliwiajcej poznawanie przyrody: cieki dydaktyczne, trasy rowerowe, muzea przyrodnicze. 13) Rozszerzenie dziaa w zakresie edukacji ekologicznej na terenach cennych przyrodniczo. 14) Promocja pszczelarstwa, rolnictwa ekologicznego oraz eko- i agroturystyki. VI MONITORING RODOWISKA 1. dobrze funkcjonujcy peny monitoring rodowiska kierunki dziaa krtkoterminowych: 1) Rozbudowa systemu monitoringu o bloki: - diagnozy, - prognozy. 2) Objcie monitoringiem wszystkich komponentw rodowiska. 3) Objcie monitoringiem wszystkich uciliwych obiektw i dziaa. 4) Monitoring elementw przyrody i obiektw sucych jej ochronie. 5) Wzmocnienie kadrowe i finansowe jednostek zajmujcych si monitoringiem rodowiska. 6) Wdroenie w jednostkach dziaajcych w sieciach monitoringu wymaganych systemw informatycznych oraz uzupenienie wyposaenia laboratoriw o aparatur umoliwiajc wykonywanie nowych zada. 9.2 Program zadaniowy TABELA NR 37 Zadania inwestycyjne i pozainwestycyjne powiatu planowane do realizacji w latach 2010-2013
Okres realizacji Oglny koszt [ tys. z.] Koszt w tys. z. 2010- 20122011 2013 rda finansowania rodki powiatu, ujte w wyd. niewygas. Na 2010r. podjte zostan dziaania o pozyskanie rodkw z WFO

Opis przedsiwzicia Budowa oczyszczalni ciekw dla potrzeb Domu Pomocy Spoecznej w Rangrachzadanie pozainwestycjne Modernizacja kotowni wglowej w Domu Pomocy Spoecznej we Wadysawowie, gm. Elblg

Jednostka odpowiedzialna

Dom Pomocy Spoecznej w Rangrach

2010 r.

160,00

160,00

Dom Pomocy Spoecznej w Rangrach

2010 r.

172,07

172,07

rdo: Starostwo Powiatowe w Elblgu ANKIETA DLA POTRZEB OPRACOWANIA RAPORTU Z REALIZACJI W LATACH 2007-2008 PROGRAMU OCHRONY RODOWISKA WOJEWDZTWA WARMISKO-MAZURSKIEGO W LATACH 2007-2010 Z UWZGLDNIENIEM PERSPEKTYW NA LATA 2011-2014

10. WYTYCZNE DLA SAMORZDW Przy sporzdzaniu gminnych programw ochrony rodowiska naley uwzgldnia ustalenia zawarte w dokumentach: Programie wykonawczym do Polityki Ekologicznej Pastwa na lata 2009-2012 z perspektyw do 2016 r. Polityce ekologicznej pastwa na lata 2009-2012 z perspektywa do 2016 r., Programie Ochrony rodowiska Wojewdztwa Warmisko-Mazurskiego na lata 2007-2010 z uwzgldnieniem perspektywy na lata 2011- 2014, Programie Ochrony rodowiska dla Powiatu Elblskiego na lata 2010-2013. Przy sporzdzaniu gminnych programw ochrony rodowiska musz by uwzgldniane wszystkie wymagania obowizujcych przepisw prawnych, dotyczcych ochrony rodowiska i racjonalnego wykorzystania zasobw naturalnych. Przy sporzdzaniu gminnych programw ochrony rodowiska powinny by brane pod uwag take rne programy rzdowe, ktre w tym, czy innym stopniu dotycz ochrony rodowiska i racjonalnego wykorzystania zasobw naturalnych. Programy gminne powinny skada si z: zada wasnych gminy (przedsiwzicia, ktre bd finansowane w caoci lub czciowo ze rodkw bdcych w dyspozycji gminy); zada koordynowanych (pozostae zadania zwizane z ochron rodowiska i racjonalnym wykorzystaniem zasobw naturalnych, ktre s finansowane ze rodkw przedsibiorstw oraz ze rodkw zewntrznych, bdcych w dyspozycji organw i instytucji szczebla wojewdzkiego i centralnego, bd instytucji dziaajcych na terenie gminy, ale podlegych bezporednio organom wojewdzkim lub centralnym). Zadania wasne powinny by w programie ujte z penym zakresem informacji niezbdnej do kontroli ich realizacji (opis przedsiwzicia, terminy realizacji, instytucja odpowiedzialna, koszty, rda finansowania). Zadania koordynowane powinny by w programie ujte z takim stopniem szczegowoci, jaki jest dostpny na terenie gminy. Gminny Program Ochrony rodowiska powinien by skoordynowany ze sporzdzanymi na szczeblu gminy programami sektorowymi, gminnymi programami rozwoju infrastruktury: mieszkalnictwa, transportu, zaopatrzenia w wod, itd., gminnym planem gospodarowania odpadami, sporzdzonym zgodnie z ustaw o odpadach, a take obejmujcym obszar gminy programem ochrony powietrza, programem ochrony rodowiska przed haasem i programem ochrony wd, (jeeli programy takie dla obszarw obejmujcych dan jednostk samorzdow lub jego cz zostay lub zostan opracowane w zwizku z wymaganiami wynikajcymi z ustawy Prawo ochrony rodowiska). Ponadto gminne programy ochrony rodowiska powinny uwzgldnia: zadania wynikajce z ustawy o ochronie przyrody, tj. uwzgldnienie rejestru pomnikw przyrody, stanowisk dokumentacyjnych uytkw ekologicznych oraz zespow przyrodniczo - krajobrazowych;

zadania wynikajce z ustawy Prawo geologiczne i grnicze w zakresie ochrony z kopalin i rekultywacji terenw poeksploatacyjnych; zadania wynikajce z ustawy Prawo ochrony rodowiska i ustawy o wprowadzeniu ustawy Prawo ochrony rodowiska, ustawy o odpadach oraz zmianie niektrych ustaw w zakresie programu dziaa dotyczcego m.in.: problematyki haasu opracowanie map akustycznych; gospodarki wodnej i ochrony przeciwpowodziowej; rolnictwa ekologicznego; edukacji ekologicznej; rozwizania wynikajce ze Strategii Rozwoju Wojewdztwa Warmisko-Mazurskiego do 2020 r. oraz Planu Zagospodarowania Przestrzennego Wojewdztwa Warmisko-Mazurskiego do 2020 r., Planu Gospodarki Odpadami dla Wojewdztwa Warmisko-Mazurskiego na lata 2007-2010; zaoenia z gminnych programw branowych. Polityka ekologiczna pastwa wyznacza cele realizacyjne w postaci limitw krajowych. Limity te musz znale swoje odzwierciedlenie w wojewdzkich planach ochrony rodowiska. W planach gminnych powinny by ujte - wybirczo lub w penym pakiecie - w zalenoci od specyficznych warunkw danej gminy. Realizacja polityki ekologicznej jest obowizkiem organu wykonawczego gminy, tj. wjta (burmistrza). Sporzdza on gminny program ochrony rodowiska. Program uchwala rada gminy. Program podlega opiniowaniu przez zarzd powiatu. Wjt (burmistrz) sporzdza co dwa lata raport z wykonania programu, ktry przedstawia radzie gminy. 11. ZAMIERZENIA GMIN W ZAKRESIE OCHRONY RODOWISKA Zamierzenia gmin powiatu elblskiego w zakresie ochrony rodowiska analizowano na podstawie ankiet i zada dugoterminowych w opracowanych dotychczas programach ochrony rodowiska oraz innych dokumentach strategicznych samorzdw. Zadania gmin ujte zostay w ZACZNIKU NR 6. Analiz objto nastpujce rodzaje dokumentw: programy ochrony rodowiska, plany gospodarki odpadami, plany rozwoju lokalnego, studia uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego gmin, strategie rozwoju lub zrwnowaonego rozwoju gmin, raporty i sprawozdania z realizacji programw ochrony rodowiska i planw gospodarki odpadami. Programy ochrony rodowiska poszczeglnych gmin powiatu obejmuj analiz aktualnego stanu poszczeglnych komponentw rodowiska oraz infrastruktury technicznej sucej ochronie rodowiska, a take wynikajce z przeprowadzonej analizy priorytety i zadania. W wikszoci programy zawieraj wykaz przedsiwzi niezbdnych do realizacji ze wskazaniem rde ich finansowania. Plany gospodarki odpadami w sposb szczegowy bilansuj ilociowo wytwarzane odpady, opisuj stan istniejcy skadowisk odpadw i sposb postpowania z odpadami oraz przedstawiaj propozycje organizacyjne i

techniczne selektywnej zbirki odpadw wraz z metodami ich usuwania i unieszkodliwiania. Celem planw jest wybr i wskazanie optymalnej drogi postpowania w zakresie gospodarki odpadami. Zawieraj one szacunkowe koszty i rda finansowania poszczeglnych przedsiwzi. Pozostae rodzaje dokumentw nakrelaj przewanie jedynie cele i kierunki rozwoju gmin z uwzgldnieniem potrzeby ochrony rodowiska. Gwne zamierzenia gmin powiatu elblskiego z zakresu ochrony rodowiska to: rozbudowa kanalizacji sanitarnej modernizacja oczyszczalni ciekw, budowa przyzagrodowych oczyszczalni ciekw na terenach wiejskich modernizacja wodocigw, modernizacja- zmniejszenie uciliwoci kotowni, niejednokrotnie przy zastosowaniu energii odnawialnej wraz z termomodernizacj budynkw, modernizacja systemw ciepowniczych rozwj systemw selektywnej zbirki odpadw, rozwj systemu zbirki odpadw niebezpiecznych rekultywacja zamknitych skadowisk lub ich wydzielonych czci, rozwj systemu postpowania z odpadami zawierajcymi azbest - inwentaryzacja wyrobw zawierajcych azbest na terenie gmin, ew. finansowe wsparcie dziaa w zakresie usuwania wyrobw zawierajcych azbest przez osoby fizyczne, modernizacja drg, edukacja ekologiczna dzieci i modziey. Zadania te maj by finansowane ze rodkw wasnych gmin, z Wojewdzkiego Funduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej oraz ze rodkw finansowych NFOiGW oraz Funduszy Strukturalnych. Wartoci inwestycji podane w poszczeglnych dokumentach s jedynie szacunkowe, a potrzeby finansowe w tym zakresie ogromne. Planowane zamierzenia bd realizowane przez szereg kolejnych lat. 12. UWARUNKOWANIA REALIZACYJNE PROGRAMU Realizacja Programu odbywa si bdzie poprzez wykorzystanie przez wadze samorzdowe instrumentw prawnych, ekonomiczno-finansowych i spoecznych. Wanym czynnikiem realizacyjnym jest rwnie przynaleno Polski do Wsplnoty Europejskiej. Koordynatorem i gwnym wykonawc Programu bdzie organ wykonawczy powiatu - Zarzd Powiatu Elblskiego. 12.1 Uwarunkowania prawne W celu realizacji polityki ekologicznej pastwa na poziomie regionalnym Zarzd Powiatu Elblskiego w art. 17 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony rodowiska zosta zobligowany do sporzdzenia powiatowego programu ochrony rodowiska. Zgodnie z art. 14 ww. ustawy Program okrela w szczeglnoci: cele ekologiczne, priorytety ekologiczne (w tym: poziomy celw dugoterminowych), rodzaj i harmonogram dziaa proekologicznych,

rodki niezbdne do osignicia celw, w tym mechanizmy prawno-ekonomiczne i rodki finansowe. Projekt Programu podlega zaopiniowaniu przez zarzd wojewdztwa, a nastpnie uchwaleniu przez zarzd powiatu. Z wykonania programu zarzd powiatu sporzdza co 2 lata raport, ktry przedstawia radzie powiatu. Realizacja Programu ochrony rodowiska powiatu elblskiego na lata 2010-2013 odbywa si bdzie zgodnie z przepisami prawa polskiego i unijnego, w szczeglnoci przy uwzgldnieniu zasady zrwnowaonego rozwoju. 12.2. Uwarunkowania ekonomiczne Szczeglne znaczenie ma ekonomiczny aspekt realizacji Programu. Bez zabezpieczania odpowiednich rodkw finansowych oraz rde finansowania nie jest moliwa realizacja Programu. Analizujc wydatki z budetw gmin powiatu elblskiego, zauway mona, e zadania z zakresu ochrony rodowiska s bardzo kosztowne. Gminy musz korzysta ze rde zewntrznego finansowania. Konieczne jest zabezpieczenie odpowiednich rodkw finansowych na realizacj priorytetw i celw niniejszego Programu. TABELA NR 38 Nakady na rodki trwae suce ochronie rodowiska i gospodarce wodnej w roku 2008 [tys. z].
Nakady na rodki trwae suce ochronie rodowiska i gospodarce wodnej Ochrona rodowiska Ogem rodki wasne rodki z zagranicy Kredyty i poyczki krajowe Gospodarka wodna Ogem rodki wasne rodki z budetu centralnego rodki z budetu wojewdztwa rodki z zagranicy rodki z budetu gminy rdo: www.stat.gov.pl Tys. z. 2 144,6 1 726,7 227,8 190,1 9 536,2 2642,8 1 275,5 1 095,9 4 450,1 71,9

Gwne rda dochodu wspomagajce realizacj niniejszego Programu, na wszystkich szczeblach administracji samorzdowej w wojewdztwie warmiskomazurskim, to: instytucjonalne: budety wasne jednostek samorzdu terytorialnego, Narodowy Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej, Wojewdzki Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej w Olsztynie, Fundacja Ekofundusz fundusze pomocowe Unii Europejskiej budet Pastwa banki przedmiotowe: administracyjne kary pienine wymierzane za niedopenianie standardw okrelonych decyzjami administracyjnymi, grzywny, opaty koncesyjne, za eksploatacj kopalin, opaty za korzystanie ze rodowiska, realizowane zgodnie z zasad zanieczyszczajcy paci,

kary i opaty za brak pozwole w zakresie ochrony rodowiska, rodki mieszkacw i przedsibiorcw, dotacje, spadki i darowizny. rodki wasne samorzdu terytorialnego Na realizacj czci zada jednostki samorzdu terytorialnego bd musiay przeznaczy wasne rodki. Do uzyskania niektrych dotacji konieczne jest zainwestowanie w przedsiwzicie wasnych rodkw na wymaganym poziomie. Fundusze te pochodz z biecych rodkw, takich jak np. podatki i opaty lokalne, udziay w podatkach stanowicych dochd budetu pastwa. rodkami budetowymi staj si rwnie od 1 stycznia 2010 r. wpywy z opat i kar, stanowice dotd dochd powiatowego i gminnych funduszy ochrony rodowiska, ktre ulegaj likwidacji jako fundusze celowe. Natomiast nowelizacja Prawa ochrony rodowiska przewiduje, e rodki przeznaczane na ochron rodowiska przez powiat i gminy musz by co najmniej rwne tym dochodom. Fundusze ochrony rodowiska i gospodarki wodnej Zasady funkcjonowania narodowego, wojewdzkich, funduszy ochrony rodowiska i gospodarki wodnej okrela Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony rodowiska (tekst jednolity, Dz. U. z 2008 Nr 25 r., poz. 150 z p. zm.). Zasadniczym celem Narodowego Funduszu jest wspieranie finansowe przedsiwzi podejmowanych dla poprawy jakoci rodowiska w Polsce. Gwne kierunki jego dziaalnoci okrela Polityka Ekologiczna Pastwa, natomiast co roku aktualizowane s cele szczegowe, w tym zwaszcza zasady udzielania pomocy finansowej oraz lista przedsiwzi priorytetowych www.nfosigw.gov.pl. W zakresie ochrony powierzchni ziemi, w tym ochrony rodowiska przed odpadami, zakada si dofinansowanie zada inwestycyjnych zgodnych z niej wymienionymi programami priorytetowymi.: likwidacja uciliwoci starych skadowisk odpadw niebezpiecznych, unieszkodliwianie odpadw powstajcych w zwizku z transportem samochodowym oraz zbirka i wykorzystanie olejw przepracowanych, przeciwdziaanie powstawaniu i unieszkodliwianie odpadw przemysowych i odpadw niebezpiecznych, realizacja midzygminnych i regionalnych programw zagospodarowania odpadw komunalnych (w tym budowa zakadw przetwrstwa odpadw oraz wspomaganie systemw zagospodarowania osadw ciekowych). Rol wojewdzkiego funduszu jest wspieranie finansowe przedsiwzi proekologicznych o zasigu regionalnym, a podstawowym rdem ich przychodw s wpywy z tytuu opat za korzystanie ze rodowiska i administracyjnych kar pieninych. W kadym wojewdztwie WFOiGW przygotowuj na wzr NFOSiGW listy zda priorytetowych, ktre mog by finansowane z ich rodkw oraz zasady i kryteria, ktre bd obowizywa przy wyborze zada do realizacji. Fundusze oprcz udzielania poyczek i przyznawania dotacji, zgodnie z art. 411 ust. 1 Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony rodowiska, mog take: udziela dopat do oprocentowania preferencyjnych kredytw i poyczek, wnosi udziay spek dziaajcych w kraju,

nabywa obligacje, akcje i udziay spek dziaajcych w kraju. EkoFundusz EkoFundusz jest fundacj powoan w 1992 r. przez Ministra Finansw dla efektywnego zarzdzania rodkami finansowymi pochodzcymi z zamiany czci zagranicznego dugu na wspieranie przedsiwzi z dziedziny ochrona rodowiska (tzw. konwersja dugu). Dotychczas decyzj o ekokonwersji polskiego dugu podjy Stany Zjednoczone, Francja, Szwajcaria, Wochy, Szwecja i Norwegia. Tak wic EkoFundusz zarzdza rodkami finansowymi pochodzcymi z ekokonwersji cznie ponad 571 mln USD do wydatkowania w latach 1992-2010. EkoFundusz jest niezalen fundacj dziaajc wedug prawa polskiego, a w szczeglnoci wg ustawy o fundacjach (Dz. U. Nr 46 z 1991 r., poz. 203, z p. zm.), a take Statutu. Obecnie Fundatorem jest Minister Skarbu Pastwa. Priorytetowymi dziedzinami EkoFunduszu s ochrona rnorodnoci biologicznej, gospodarka odpadami i rekultywacja gleb zanieczyszczonych, unieszkodliwianie odpadw komunalnych i niebezpiecznych, ograniczenie emisji gazw powodujcych zmiany klimatu ziemi (ochrona klimatu), ograniczenie transgranicznego transportu dwutlenku siarki i tlenkw azotu oraz eliminacja niskich rde ich emisji (ochrona powietrza). Dotacje mog uzyska projekty (niemniejsze ni 50tys)dotyczce inwestycji zwizanych bezporednio z ochron rodowiska (w ich fazie implementacyjnej), a w dziedzinie przyrody rwnie projekty nie inwestycyjne, poza opracowaniami i dokumentacja techniczn (www.ekofundusz.org.pl). EkoFundusz udziela wsparcia finansowego w formie bezzwrotnych dotacji, a take preferencyjnych poyczek. Programy Operacyjne na lata 2007-2013 Programy Operacyjne stanowi podstawowe narzdzia do osignicia zaoonych w Narodowych Strategicznych Ramach Odniesienia na lata 2007-2013 celw przy wykorzystaniu rodkw Funduszu Spjnoci i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Program Operacyjny Infrastruktura i rodowisko Jednym z najwaniejszych rde finansowania przedsiwzi w ochron rodowiska w Polsce, w nowym okresie programowym na lata 2007-2013 bdzie Program Operacyjny Infrastruktura i rodowisko (POIi). Gwnym celem Programu jest podniesienie atrakcyjnoci inwestycyjnej Polski i jej regionw poprzez rozwj infrastruktury technicznej przy rwnoczesnej ochronie i poprawie stanu rodowiska, zdrowia, zachowaniu tosamoci kulturowej i rozwijaniu spjnoci terytorialnej. Na realizacj POIi w latach 2007-2013 zostanie przeznaczonych ponad 36 mld euro. Ze rodkw Unii Europejskiej bdzie pochodzio 27 848,3 mln euro (w tym ze rodkw Funduszu Spjnoci - 21 511,06 mln euro (77 %) oraz Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego - 6 337,2 mln euro (23 %). Program obejmie wsparciem takie dziedziny jak: transport, rodowisko, energetyk, kultur i dziedzictwo kulturowe, szkolnictwo wysze, a take ochron zdrowia.

W zakresie ochrony rodowiska przewidziano dofinansowanie dla duych inwestycji komunalnych, inwestycji ekologicznych w przedsibiorstwach, projektw ochrony przyrody i bezpieczestwa ekologicznego, a take edukacji ekologicznej. Wsparcie z Programu otrzymaj zarwno samorzdy i przedsibiorcy, jak rwnie m.in. organizacje pozarzdowe, administracja parkw narodowych i Lasw Pastwowych. Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka Program ma na celu wspieranie projektw o duym znaczeniu dla gospodarki, jak rwnie wspieranie szeroko rozumianej innowacyjnoci. Wspierane bd dziaania z zakresu innowacji: produktowej, procesowej (usugowej) oraz organizacyjnej. Wspierana i promowana bdzie innowacyjno na poziomie co najmniej krajowym i/lub midzynarodowym (okrelana jako innowacyjno rednia i wysoka). Cele szczegowe PO IG: zwikszenie innowacyjnoci przedsibiorstw, wzrost konkurencyjnoci polskiej nauki, zwikszenie roli nauki w rozwoju gospodarczym, zwikszenie udziau innowacyjnych, produktw polskiej gospodarki w rynku midzynarodowym, tworzenie trwaych i lepszych miejsc pracy. Program Operacyjny Kapita Ludzki Celem gwnym Programu jest: umoliwienie penego wykorzystania potencjau zasobw ludzkich, poprzez wzrost zatrudnienia i potencjau adaptacyjnego przedsibiorstw i ich pracownikw, podniesienie poziomu wyksztacenia spoeczestwa, zmniejszenie obszarw wykluczenia spoecznego oraz wsparcie dla budowy struktur administracyjnych pastwa. Program skada si z 11 Priorytetw, realizowanych zarwno na poziomie centralnym jak i regionalnym. Program Operacyjny Terytorialnej Europejskiej Wsppracy

i Partnerstwa. W ramach tego instrumentu z udziaem Polski realizowane bd programy wsppracy transgranicznej z Ukrain, Biaorusi i Obwodem Kaliningradzkim Federacji Rosyjskiej. Program Operacyjny Rozwj Polski Wschodniej Celem gwnym PO Rozwj Polski Wschodniej jest przyspieszenie tempa rozwoju spoeczno-gospodarczego Polski Wschodniej (tj. wojewdztw: lubelskiego, podkarpackiego, podlaskiego, witokrzyskiego i warmisko-mazurskiego). Cel ten nawizuje do Programu Rzdu Solidarne Pastwo i wynika ze formuowanych w perspektywie redniookresowej celw Strategii Rozwoju Kraju 20072015 oraz jest zgodny z celem NSRO 2007-2013, ktrym jest Tworzenie warunkw dla wzrostu konkurencyjnoci gospodarki polskiej opartej na wiedzy i przedsibiorczoci zapewniajcej wzrost zatrudnienia oraz wzrost poziomu spjnoci spoecznej, gospodarczej i przestrzennej. Program Rozwoju Obszarw Wiejskich Siedmioletni Program Rozwoju Obszarw Wiejskich (PROW) ma przyczyni si do zapewnienia opacalnoci produkcji rolnej, modernizacji gospodarstw i przetwrstwa artykuw rolnych, wspartych przez rozwj pozarolniczej dziaalnoci gospodarczej. W ramach PROW zagadnienia rodowiskowe realizowane bd w ramach nastpujcych dziaa: wsparcie gospodarstw na obszarach grskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW), patnoci dla obszarw Natura 2000 oraz zwizanych z wdroeniem Ramowej Dyrektywy Wodnej, program rolnorodowiskowy (patnoci rolnorodowiskowe), zalesienie gruntw rolnych oraz zalesienie gruntw innych ni rolne, odtwarzanie potencjau produkcji lenej zniszczonego przez katastrofy i wprowadzenie instrumentw zapobiegawczych, rnicowanie w kierunku dziaalnoci nierolniczej, podstawowe usugi dla gospodarki i ludnoci wiejskiej: gospodarka wodno-ciekowa w szczeglnoci zaopatrzenie w wod, odprowadzanie i oczyszczanie ciekw, w tym systemw kanalizacji sieciowej lub kanalizacji zagrodowej, tworzenie systemu zbioru, segregacji, wywozu odpadw komunalnych, wytwarzanie lub dystrybucja energii ze rde odnawialnych, w szczeglnoci wiatru, wody, energii geotermalnej, soca, biogazu albo biomasy, poprawianie i rozwijanie infrastruktury zwizanej z rozwojem i dostosowaniem rolnictwa i lenictwa (scalanie gruntw, gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi). Fundusz Spjnoci Gwnym celem strategii rodowiskowej Funduszu Spjnoci jest wsparcie dla realizacji zada inwestycyjnych wadz publicznych w zakresie ochrony rodowiska, wynikajcych z wdroenia prawa Unii Europejskiej. Priorytety (tematyka) dla Funduszu Spjnoci w zakresie ochrony rodowiska obejmuje

W latach 2007-2013 wsppraca w wymiarze transgranicznym, transnarodowym i midzyregionalnym bdzie realizowana w ramach odrbnego celu polityki spjnoci Unii Europejskiej - Europejska Wsppraca Terytorialna (EWT). Przewiduje si realizacj nastpujcych programw Europejskiej Wsppracy Terytorialnej z udziaem Polski: wsppraca transgraniczna: trzy dwustronne programy na granicy polskoniemieckiej (z udziaem Meklemburgii, Brandenburgii i Saksonii), Polska - Republika Czeska, Polska - Sowacja, Polska - Litwa, Polska - Szwecja - Dania (Poudniowy Batyk). wsppraca transnarodowa: Obszar Europy rodkowo-Wschodniej, Region Morza Batyckiego, program wsppracy midzyregionalnej obejmujcy cae terytorium UE. Na granicach zewntrznych UE wsppraca transgraniczna z krajami partnerskimi bdzie wspierana ze rodkw Europejskiego Instrumentu Ssiedztwa

miedzy innymi racjonalizacje gospodarki odpadami. Beneficjentami kocowymi mog by jednostki samorzdu terytorialnego (gminy, zwizki gmin, zwizki komunalne) i przedsibiorstwa komunalne. Dofinansowane mog by projekty o wartoci kosztorysowej, co najmniej 10 mln euro. Korzystanie ze rodkw Funduszu Spjnoci w Polsce oparte s na Strategii Wykorzystania Funduszu Spjnoci. Zgodnie z obowizujcymi w zakresie polityki strukturalnej zasadami wspfinansowania, pomoc z Funduszu Spjnoci na okrelony projekt bdzie wynosi maksymalnie od 80 % do 85 % kosztw kwalifikowanych. Pozostae, co najmniej 15 % musi zosta zapewnione przez beneficjenta. rodki te mog pochodzi np. z budetu gminy, rodkw wasnych przedsibiorstw komunalnych, rodkw NFOSIGW (dotacji, kredytw), budetu pastwa, innego niezalenego rda (np. z Europejskiego Banku Inwestycyjnego, Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju). W latach 2007-2013 projekt rozporzdzenia unijnego w sprawie zmiany rozporzdzenia o Utworzeniu Funduszu Spjnoci przewiduje w zakresie dziaa rodowiskowych FS m.in. wsparcie dla tych dziaa, ktre wpisuj si w priorytety wpisane do polityki rodowiskowej Wsplnoty w programie dziaa na rzecz rodowiska. Na przygotowanie dokumentacji do wniosku w ramach FS mona uzyska dotacje ze rodkw Narodowego Funduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej. Program Life+ LIFE+ jest kontynuacj Instrumentu Finansowego LIFE, utworzonego przez Komisj Europejsk w 1992 roku. W trakcie trzech kolejnych edycji dofinansowano realizacj cznie ponad 2500 projektw we wszystkich krajach czonkowskich. W latach 20042006 z tej formy dofinansowania skorzystaa rwnie Polska, na obszarze ktrej realizowano cztery projekty z zakresu ochrony rodowiska i rnorodnoci biologicznej. LIFE+ powinien bezporednio wspiera realizacj priorytetw Programu Dziaa na Rzecz rodowiska (2002-2012), do ktrych nale: ochrona przyrody i biornorodnoci, przeciwdziaanie zmianom klimatu, zminimalizowanie negatywnych skutkw wpywu zanieczyszcze rodowiska na zdrowie ludzi, zrwnowaone wykorzystanie zasobw naturalnych i racjonalna gospodarka odpadami. W ramach czci budetu LIFE+ bdcego w dyspozycji Komisji Europejskiej ekologiczne organizacje pozarzdowe, ktre dziaaj minimum w trzech krajach UE, bd mogy ubiega si o dotacje w wysokoci 70 % kosztw kwalifikowanych. Norweski Mechanizm Finansowy i Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego Rzd Polski w padzierniku 2004 r. podpisa dwie umowy, ktre umoliwiaj korzystanie z dodatkowych, obok funduszy strukturalnych i Funduszu Spjnoci Unii Europejskiej, rde bezzwrotnej pomocy zagranicznej. Darczycami s 3 kraje EFTA (Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu): Norwegia, Islandia i Lichtenstein. Pomoc udzielana jest w ramach dwch instrumentw finansowych: Norweskiego Mechanizmu Finansowego i Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG). Przyznana Polsce kwota w wysokoci 533,51 mln euro jest przeznaczona na lata 2004-2009.

rodki dostpne s m.in. na realizacj projektw w ramach nastpujcych obszarw tematycznych: ochrona rodowiska, w tym rodowiska ludzkiego, poprzez midzy innymi redukcj zanieczyszcze i promowanie odnawialnych rde energii, promowanie zrwnowaonego rozwoju poprzez lepsze wykorzystanie i zarzdzanie zasobami, ochrona kulturowego dziedzictwa europejskiego, w tym transport publiczny i odnowa miast, ochrona rodowiska, z uwzgldnieniem administracyjnych zdolnoci wprowadzania w ycie odpowiednich przepisw UE istotnych dla realizacji projektw inwestycyjnych, polityka regionalna i dziaania transgraniczne. Zgodnie z Zasadami i Procedurami wdraania Mechanizmu Finansowego EOG oraz Zasadami i Procedurami wdraania Norweskiego Mechanizmu Finansowego o rodki finansowe mog ubiega si wszystkie sektorowe instytucje publiczne i prywatne, jak rwnie organizacje pozarzdowe stanowice osoby prawne w Polsce i dziaajce w interesie spoecznym - np. wadze krajowe, regionalne lub lokalne, instytucje naukowe/badawcze, instytucje rodowiskowe, organizacje spoeczne i organizacje spoecznego partnerstwa publiczno-prywatnego. Trzeci (ostatni) nabr wnioskw w ramach Mechanizmw Finansowych odbdzie si na przeomie 2007/2008 roku i bdzie obejmowa priorytety okrelone w Programie Operacyjnym, za wyjtkiem nastpujcych obszarw priorytetowych: 2.1.Ochrona rodowiska, w tym w tym rodowiska ludzkiego, poprzez m. in. Redukcj zanieczyszcze i promowanie odnawialnych rde energii, 2.3. Ochrona kulturowego dziedzictw europejskiego, w tym transport publiczny i ochrona miast oraz 2.6 Badania naukowe. Regionalny Program Operacyjny Warmia i Mazury na lata 2007-2013 Jest to dokument, ktrego cel gwny Wzrost konkurencyjnoci gospodarki oraz liczby i jakoci powiza sieciowych wynika z podstawowego planu rozwojowego dla wojewdztwa warmisko-mazurskiego, jakim jest Strategia rozwoju spoeczno-gospodarczego wojewdztwa warmisko-mazurskiego do roku 2020. Na realizacj RPO WiM przeznaczone jest w latach 20072013 blisko 1,04 mln euro rodkw z EFRR. Celem gwnym Regionalnego Programu Operacyjnego Warmia i Mazury na lata 2007-2013 jest: Wzrost konkurencyjnoci gospodarki oraz liczby i jakoci powiza sieciowych Cel gwny RPO Warmia i Mazury bdzie osignity poprzez spjn i konsekwentn realizacj nastpujcych celw szczegowych: Cel 1. Wzrost konkurencyjnoci firm, produktw i usug Cel 2. Wysza konkurencyjno wojewdztwa jako miejsca pracy i ycia Cel 3. Poprawa pocze sieciowych wojewdztwa warmisko-mazurskiego Cele Regionalnego Programu Operacyjnego Warmia i Mazury na lata 2007 - 2013 osigane bd poprzez

wsparcie konkretnych przedsiwzi realizowanych w ramach nastpujcych osi priorytetowych: Przedsibiorczo Turystyka Infrastruktura spoeczna Rozwj, restrukturyzacja i rewitalizacja miast. Infrastruktura transportowa regionalna i lokalna rodowisko przyrodnicze Infrastruktura spoeczestwa informacyjnego Pomoc techniczna Przedsibiorczo. Cel: Wzrost potencjau gospodarczego i konkurencyjnoci przedsibiorstw Warmii i Mazur. wzrost konkurencyjnoci przedsibiorstw wzrost potencjau instytucji otoczenia biznesu wspieranie wytwarzania i promocji produktw regionalnych Turystyka. Cel: Wzrost udziau turystyki w gospodarce regionu poprzez zwikszenie atrakcyjnoci oferty turystycznej regionu. wzrost potencjau turystycznego promocja wojewdztwa i jego oferty turystycznej Infrastruktura spoeczna. Cel: Szeroka dostpno do usug spoecznych dobrej jakoci czynnikiem wzrostu konkurencyjnoci regionu. inwestycje w infrastruktur spoeczn wysoki poziom zabezpieczenia i dostpnoci medycznej i opiekuczej Rozwj, restrukturyzacja i rewitalizacja miast. Cel: Wzmocnienie miast o wysokim potencjale rozwojowym jako atrakcyjnych centrw przedsibiorczoci, usug i zamieszkiwania. humanizacja blokowisk rewitalizacja miast restrukturyzacja terenw powojskowych i poprzemysowych (warunek: lokalne programy rewitalizacji obszarw miejskich) Infrastruktura transportowa regionalna i lokalna. Cel: Poprawa zewntrznej dostpnoci i wewntrznej spjnoci transportowej regionu. rozbudowa i modernizacja infrastruktury transportowej na poziomie regionalnym rozbudowa i modernizacja infrastruktury transportowej na poziomie lokalnym rodowisko przyrodnicze. Cel: Wzmocnienie pozycji wojewdztwa w europejskich sieciach przyrodniczych poprzez popraw lub zachowanie dobrego stanu rodowiska i zapobieganie jego degradacji. poprawa i zapobieganie degradacji rodowiska ochrona rodowiska przed zanieczyszczeniami i zniszczeniami Infrastruktura spoeczestwa informacyjnego. Cel: Zwikszenie dostpu do sieci i wykorzystania technik informatycznych w gospodarce, sektorze publicznym i sferze spoecznej. tworzenie spoeczestwa informacyjnego promocja, uatwianie i upowszechnianie dostpu do usug teleinformatycznych

Pomoc techniczna. Cel: Zapewnienie zdolnoci administracyjnej instytucjom uczestniczcym we wdraaniu. RPO Warmia i Mazury 2007-2013 oraz zapewnienie prawidowego przygotowania projektw w celu poprawy ich realizacji, a take wsparcie potencjalnych beneficjentw programu. Lista zakadanych beneficjentw: przedsibiorcy, instytucje otoczenia biznesu, jednostki naukowe, szkoy wysze, osoby prawne i fizyczne bdce organami prowadzcymi szkoy i placwki, organizacje pozarzdowe, jednostki samorzdu terytorialnego, ich zwizki i stowarzyszenia, administracja rzdowa, jednostki organizacyjne jednostek samorzdu terytorialnego, kocioy i zwizki wyznaniowe oraz osoby prawne kociow i innych zwizkw wyznaniowych, PGL Lasy Pastwowe i jego jednostki organizacyjne, zakady opieki zdrowotnej dziaajce w publicznym systemie ochrony zdrowia, spdzielnie i wsplnoty mieszkaniowe, jednostki sektora finansw publicznych posiadajce osobowo prawn. Procedura wyboru projektw Procedura wyboru projektw obejmuje tryb konkursowy i pozakonkursowy. Projekty kluczowe s objte trybem pozakonkursowym, natomiast wszelkie inne projekty bd wybierane w trybie konkursowym. 16 projektw kluczowych Warto cakowita: 498,64 mln euro Warto dofinansowania z EFRR: 367,24 mln euro Komercyjne kredyty bankowe Komercyjne kredyty bankowe ze wzgldu na due koszty finansowe zwizane z oprocentowaniem, nie powinny by brane pod uwag jako podstawowe rda finansowania inwestycji, lecz jako uzupenienie rodkw z poyczek preferencyjnych. Samorzdy s obecnie postrzegane przez banki jako interesujcy i wiarygodni klienci, std dostp do kredytw jest coraz atwiejszy. Niedostpno rodkw w odpowiedniej iloci zmusi samorzdy do wyboru i realizacji zada najpilniejszych. Kredyty udzielane na preferencyjnych warunkach Preferencyjne kredyty na inwestycje proekologiczne, udzielane s przez banki bez moliwoci umorze. Kredytobiorca musi posiada przynajmniej 50 % wasnych rodkw na sfinansowanie zadania. 12.3 Planowanie przestrzenne Planowanie przestrzenne zapewnia warunki rwnowagi przyrodniczej w procesie organizacji przestrzeni dla potrzeb spoecznoci i prognozowania rozwoju gospodarczego.

Kierunek ten jest zgodny z zasadniczymi celami polityki Unii Europejskiej zawartymi midzy innymi w dokumencie Europejskiej Perspektywy Rozwoju Przestrzennego. Krajowe przepisy dotyczce koniecznoci przedstawiania zagadnie dotyczcych ochrony rodowiska w planie zagospodarowania przestrzennego zawarte s w Ustawie z dnia 27.03.2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717 z pn. zm.), a take w ustawach ustanawiajcych samorzdy poszczeglnych szczebli i okrelajcych ich kompetencje, w tym w zakresie gospodarki przestrzennej tj. w ustawie z dnia 8.03.1990 o samorzdzie gminnym (Dz. U. Nr 142 z 2001 r., poz. 1591 z pn. zm.). 12.4 Uwarunkowania spoeczne Gwne uwarunkowania spoeczne Programu to dostp do informacji i sprawiedliwo rozstrzygni spraw z zakresu rodowiska. Prawo do informacji i udziau obywateli jest zasad konstytucyjn, zapewnion w art. 74 Konstytucji RP. Polska podpisaa take i jako jeden z pierwszych krajw ratyfikowaa Konwencj o dostpie do informacji, udziale spoeczestwa w podejmowaniu decyzji oraz dostpie do sprawiedliwoci w sprawach 8 dotyczcych rodowiska, tzw. Konwencj z Aarhus Nakazuje ona zagwarantowanie udziau spoeczestwa w przygotowaniu planw i programw majcych znaczenie dla rodowiska i okrela podstawowe obowizki organw pastwowych w zakresie zapewnienia udziau spoecznego w postpowaniach dotyczcych rodowiska. S to w szczeglnoci: ustalenia zakresu podmiotowego konsultacji, ustalenia rozsdnych norm czasowych na poszczeglne etapy konsultacji, przeprowadzenie konsultacji odpowiednio wczenie w toku procedury decyzyjnej, gdy wszystkie warianty s jeszcze moliwe, a udzia spoeczestwa moe by skuteczny, naleyte uwzgldnienie konsultacji spoecznych przy wydawaniu decyzji. Jednake organy pastwowe same podejmuj decyzj co do szczegowych sposobw powiadamiania spoeczestwa, metod zbierania uwag i wnioskw oraz terminu i czasu trwania konsultacji spoecznych. Zgodnie z zaoeniami realizacyjnymi Programu gminy powiatu elblskiego zostay zobligowane do uchwalenia w 2009 roku programw ochrony rodowiska. Dokumenty te musz by opracowane z udziaem szerokich konsultacji spoecznych, przy uwzgldnieniu gosw rodowiska naukowego, gospodarczego, pracowniczego, kulturalnego i pozarzdowego. Zaoenia do programw i projekty dokumentw powinny by przedstawione w Biuletynie Informacji Publicznej. 12.5 Uwarunkowania zwizane z integracj europejsk Wanym czynnikiem realizacyjnym jest rwnie akcesja Polski do Wsplnoty Europejskiej. Zgodnie z Ukadem Europejskim 16 grudnia 1991 r. zobowizaa si do stopniowego dostosowania prawa polskiego do dokumentw obowizujcych we Wsplnocie Europejskiej, w tym rwnie, a moe nawet w szczeglnoci, do prawa dotyczcego wykorzystania i ochrony rodowiska. Stopniowo dostosowywane s regulacje w zakresie: __________________
8

ochrony przyrody, gospodarki odpadami, jakoci wd, ograniczenia zanieczyszcze przemysowych i oceny ryzyka, zanieczyszczenia powietrza, haasu z maszyn i urzdze, substancji chemicznych i organizmw zmodyfikowanych genetycznie, bezpieczestwa jdrowego i ochrony przed promieniowaniem. Negocjacje przedakcesyjne w obszarze rodowiska oficjalnie zamknito 25 listopada 2002 r. Komisja Europejska przyja wnioski o okresy przejciowe w odniesieniu do 9 aktw prawnych. Ustalenia stay si wice w dniu podpisania Traktatu Akcesyjnego 16 kwietnia 2003 r. Ze wzgldu na szeroki charakter regulacji prawnych, zgodnych z prawem wsplnotowym, administracja samorzdowa musi podj rnorodne dziaania majce na celu wdraanie nowych przepisw. Na szczegln uwag zasuguj nastpujce aspekty: udzia spoeczny i udzielanie informacji o stanie rodowiska i jego ochronie, zmiany dotyczce gospodarki wodno-ciekowej, rozwizywanie problemw ochrony przyrody, gospodarka odpadami. Aspekty te zostay uwzgldnione w Programie. Wdraanie unijnych wymaga w zakresie ochrony rodowiska, wice si ze znaczcymi kosztami wspomagane wspfinansowany bdzie ze rodkw Polityk Wsplnotowych i Funduszy Strukturalnych. Podstawowe korzyci, jakie odniesie Polska we wdraaniu unijnych wymaga prawnych to poprawa midzynarodowego wizerunku Polski, wana zwaszcza dla samorzdw. Przeoy si to na zainteresowanie inwestorw naszymi terenami, popraw infrastruktury wodno-ciekowej, zapewnienie usug w zakresie gospodarowania odpadami, popraw jakoci powietrza. Wykorzystanie rodkw unijnych przyniesie popraw sytuacji ekonomicznej mieszkacw, wyraajc si zmniejszeniem kosztw uzdatniania wody i wymiany infrastruktury wodocigowej, kanalizacyjnej, zmniejszeniem kosztw produkcji w rolnictwie, uzyskaniem wyszych plonw o lepszej jakoci, zwikszeniem atrakcyjnoci turystycznej terenw, nowymi miejscami pracy. 13. REALIZACJA I MONITORING PROGRAMU 13.1 Organizacja zarzdzania rodowiskiem Zarzdzanie rodowiskiem odbywa si na kilku szczeblach. W powiecie zarzdzanie dotyczy dziaa wasnych (podejmowanych przez Powiat) oraz dziaa poszczeglnych gmin, wanych w skali Powiatu, a take jednostek organizacyjnych, obejmujcych dziaania podejmowane przez podmioty gospodarcze korzystajce ze rodowiska. Ponadto administracja publiczna wojewdztwa rwnie w ramach swoich obowizkw i kompetencji realizuje zadania zwizane z zarzdzaniem rodowiskiem w powiecie.

Konwencja o dostpie do informacji, udziale spoeczestwa w podejmowaniu decyzji oraz dostpie do sprawiedliwoci w sprawach dotyczcych rodowiska (Dz. U. Nr 78, poz. 706).

Podmioty gospodarcze korzystajce ze rodowiska kieruj si gwnie efektami ekonomicznymi i zasadami konkurencji rynkowej, a od niedawna licz si take z gosami opinii spoecznej. Na tym szczeblu zarzdzanie rodowiskiem odbywa si przez: dotrzymywanie wymaga stawianych przez przepisy prawa, porzdkowanie technologii i reimw obsugi urzdze, modernizacj technologii, eliminowanie technologii uciliwych dla rodowiska, instalowanie urzdze ochrony rodowiska, sta kontrol emisji zanieczyszcze. Instytucje dziaajce w ramach administracji odpowiedzialnych za wykonywanie i egzekwowanie prawa maj gwnie na celu zapobieganie zanieczyszczeniu rodowiska przez: racjonalne planowanie przestrzenne, kontrolowanie gospodarczego korzystania ze rodowiska, porzdkowanie dziaalnoci zwizanej z gospodarczym korzystaniem ze rodowiska. Podstawowymi organami wykonawczymi w dziedzinie ochrony rodowiska s wojewoda, marszaek i starosta. Obowizkiem organw wszystkich szczebli jest wzajemne informowanie si i uzgadnianie. Przepisy przewiduj tworzenie na wszystkich szczeblach administracji rozbudowanego systemu dokumentw planistycznych wytyczajcych generalne kierunki polityki rozwoju w kontekcie ochrony rodowiska i zagospodarowania przestrzennego. Zarzdy wojewdztw, powiatw oraz wjtowie/burmistrzowie gmin sporzdzaj programy ochrony rodowiska w celu realizacji polityki ekologicznej pastwa. Dokumenty dotyczce zagospodarowania przestrzennego sporzdza si na szczeblu wojewdzkim i gminnym, ale nie wszystkie maj jednakow moc prawn i rol w caym systemie. Z punktu widzenia prawnego najmocniejsz pozycj w omawianej strukturze ma gmina, gdy tylko miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, uchwalane przez gminy, maj rang obowizujcego powszechnie przepisu prawa. Wszelkie programy, plany i strategie formuowane na rnych szczeblach maj tylko wtedy szans realizacji, jeli znajd odzwierciedlenie w konkretnym miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Samorzd powiatowy okrela rwnie strategi rozwoju Powiatu, na ktr skada si m.in. racjonalne korzystanie z zasobw przyrody oraz ksztatowanie rodowiska naturalnego zgodnie z zasad zrwnowaonego rozwoju. 13.2 Zarzdzanie Programem Ochrony rodowiska Wyrnia si nastpujce grupy podmiotw uczestniczcych w Programie: Podmioty uczestniczce w organizacji i zarzdzaniu Programem Podmioty realizujce zadania Programu, w tym instytucje finansujce Podmioty kontrolujce przebieg realizacji i efekty Programu

Spoeczno powiatu jako gwny podmiot odbierajcy wyniki dziaa Programu.

RYSUNEK NR 17 Schemat zarzdzania ochrony rodowiska

programem

Gwna odpowiedzialno za realizacj Programu spoczywa na Zarzdzie Powiatu, ktry skada Radzie Powiatu raporty z wykonania Programu. Zarzd Powiatu winien wspdziaa z organami administracji rzdowej i samorzdowej szczebla wojewdzkiego oraz samorzdami gminnymi, ktre dysponuj instrumentarium wynikajcym z ich kompetencji. Wojewoda (oraz podlege mu suby zespolone) dysponuje instrumentarium prawnym umoliwiajcym reglamentowanie korzystania ze rodowiska. Natomiast w dyspozycji Zarzdu Wojewdztwa znajduj si instrumenty finansowe na realizacj zada Programu. Ponadto Zarzd Powiatu winien wspdziaa z instytucjami administracji specjalnej, w dyspozycji ktrych znajduj si instrumenty kontroli i monitoringu. Instytucje te kontroluj respektowanie prawa, prowadz monitoring stanu rodowiska (WIO), prowadz monitoring wd (RZGW), odpowiadaj za gospodarowanie na terenach chronionych (RDO). Odbiorc Programu s mieszkacy powiatu, ktrzy subiektywnie oceniaj efekty wdroonych przedsiwzi. Ocen tak mona uzyska poprzez wprowadzenie odpowiednich miernikw wiadomoci spoecznej. 13.3 Monitoring wdraania Programu Zakres monitoringu Wdraanie Programu bdzie podlegao regularnej ocenie w zakresie: okrelenia stopnia wykonania przedsiwzi/dziaa, okrelenia stopnia realizacji przyjtych celw, oceny rozbienoci pomidzy przyjtymi celami i dziaaniami, a ich wykonaniem, analizy przyczyn tych rozbienoci. Zarzd Powiatu Elblskiego bdzie, poprzez przygotowanie raportu, ocenia co dwa lata stopie wdroenia Programu, bdzie kontrolowany postp w zakresie wykonania przedsiwzi zdefiniowanych w Programie. Pod koniec 2011 roku nastpi ocena realizacji przedsiwzi przewidzianych do realizacji w latach 20102013. Wyniki oceny bd stanowiy wkad dla nowej listy przedsiwzi, obejmujcych okres 2014-2017. Ten cykl

bdzie si powtarza co dwa lata, co zapewni cigy nadzr nad wykonaniem Programu. W cyklach czteroletnich bdzie oceniany stopie realizacji celw ekologicznych (okrelonych w tym dokumencie dla okresu do 2013 roku). Ocena ta bdzie baz do ewentualnej korekty celw i strategii ich realizacji. Taka procedura pozwoli na spenienie wymaga zapisanych w ustawie Prawo ochrony rodowiska, a dotyczcych okresu na jaki jest przyjmowany program ochrony rodowiska i systemu raportowania o stanie realizacji programu ochrony rodowiska. Zatem gwnymi elementami monitoringu wdraania Programu bd: ocena postpw we wdraaniu programu ochrony rodowiska, w tym przygotowanie raportu (co dwa lata), aktualizacja listy przedsiwzi (co dwa lata), aktualizacja polityki ochrony rodowiska, tj. celw ekologicznych i kierunkw dziaa (co cztery lata). 13.3.1 Wskaniki monitorowania efektywnoci Programu Program ochrony rodowiska dla powiatu elblskiego na lata 2010-2013 jest narzdziem wdraania polityki ochrony rodowiska w powiecie. Oznacza to konieczno monitorowania zmian zachodzcych w powiecie poprzez regularne ocenianie stopnia realizacji Programu w odniesieniu do stopnia realizacji zaoonych dziaa, przyjtych celw, a take ustalania rozbienoci pomidzy zaoonymi celami i dziaaniami, a ich wykonaniem. Ostatnim elementem tej analizy jest ustalenie przyczyn ujawnionych rozbienoci. Cykliczno oceny zakada okres dwch lat. Naley przyj, e aktualizacja polityki dugookresowej odbywa si bdzie co cztery lata. Dla prawidowej oceny realizacji Programu naley przyj uporzdkowany system miernikw jego efektywnoci. Mierniki te dziel si na trzy zasadnicze grupy: mierniki ekonomiczne, ekologiczne, spoeczne (wiadomoci spoecznej). Mierniki ekonomiczne zwizane s z procesem finansowania inwestycji ochrony rodowiska przy zaoeniu, e punktem odniesienia s okrelone efekty ekologiczne. Nale do nich czny i jednostkowy koszt uzyskania efektu ekologicznego oraz koszty uzyskania efektu w okresie eksploatacji, a take trwao efektu w okrelonym czasie. W grupie miernikw ekologicznych znajd si mierniki okrelajce stan rodowiska, stopie zmian w nim zachodzcych oraz mierniki okrelajce skutki zdrowotne dla populacji. Miernikami bd: jako wd powierzchniowych i podziemnych, dugo sieci kanalizacyjnej, ilo odpadw komunalnych na 1 mieszkaca na rok, powierzchnia terenw objtych ochron, poziom ste zanieczyszcze w powietrzu atmosferycznym, poziom haasu w rodowisku, nakady inwestycyjne na ochron rodowiska. Mierniki spoeczne to:

udzia spoeczestwa w dziaaniach zwizanych z ochron rodowiska, stopie uspoecznienia procesw decyzyjnych (ilo i rodzaje interwencji spoecznej), ilo i zrnicowanie sposobw informacji i edukacji rodowiskowej (akcje, kampanie, udzia mediw lokalnych, zaangaowanie rnych grup/spoecznoci), ilo dziaa prawnych (procesw) odszkodowawczych zwizanych ze zniszczeniami rodowiska. Decyzja o przyjciu liczby i rodzajach wskanikw jest decyzj ustalajc okrelony system oceny przyjtej polityki ochrony rodowiska w powiecie. Oprcz ich doboru konieczne jest ustalenie sposobu ich agregacji, a nastpnie interpretacji. Dla prawidowej realizacji monitoringu wykonalnoci celw, priorytetw i zada Programu ochrony rodowiska dla powiatu elblskiego na lata 2010-2013 niezbdna jest okresowa wymiana informacji pomidzy starostwem i gminami, dotyczca stanu komponentw rodowiska oraz stopnia zaawansowania realizacji poszczeglnych zada (w tym w szczeglnoci zada gmin). Przewiduje si wymian ww. informacji w sposb zorganizowany - w ustalonej formie pisemnej lub elektronicznej (sprawozdawczo okresowa). W tabeli nr 39 zaproponowano istotne wskaniki, przyjmujc e lista ta nie jest wyczerpujca i bdzie sukcesywnie modyfikowana. TABELA NR 39 Wskaniki monitorowania programu.
Lp. Stan wyjciowy A. Wskaniki stanu rodowiska i zmiany presji na rodowisko Jako wd powierzchniowych; udzia wd III- IV klasa pozaklasowych (wg oceny oglnej) Jako wd podziemnych; udzia wd o bardzo II- III klasa dobrej i dobrej jakoci (klasa Ia i Ib) Ilo wody zuywanej dla celw socjalnych 27,2 (dam3/M/rok) % wskanik zwodocigowania Powiatu (= liczba mieszkacw podczona do wodocigw 85,5 % zbiorczych / liczba wszystkich mieszkacw) % wskanik skanalizowania Powiatu (= liczba mieszkacw podczona do kanalizacji 35,7 % zbiorczej / liczba wszystkich mieszkacw) Stosunek dugoci sieci kanalizacyjnej do sieci 0,143 wodocigowej Ilo mieszkacw korzystajcych z sieci gazowej 917 (osob.) Ilo zebranych odpadw komunalnych/1 126,45 mieszkaca w roku kg/M/rok Udzia selektywnie zebranych odpadw wyodrbnionych ze strumienia odpadw 3,89 komunalnych ( %) Jako powietrza atmosferycznego (klasa) A Wskanik lesistoci ( %). 18,50 Powierzchnia terenw objtych ochron prawn 57 784,0 (ha) B. Wskaniki ekonomiczne Nakady inwestycyjne na ochron rodowiska 6 238,897 (tys. z) Wskanik

1. 2. 3 4

6 7 8 9 10 11

12

stan wyjciowy do wymienionych w tabeli wskanikw przyjto z danych za 2008 r., rdo: www.stat.gov.pl, Informacja o stanie rodowiska na terenie powiatu elblskiego o - WIO Olsztyn 2008 r.

ZACZNIK NR 1 Wykaz Skrtw. ARiMR BAT DPS ERDFGIS GMO jst KZLP NFOiGW OSPPROW RLM RPO UE WFOiGW WIO GUS Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa najlepsze dostpne technologie Dom Pomocy Spoecznej Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego Gwny Inspektorat Sanitarny Organizmy Zmodyfikowane Genetycznie jednostki samorzdu terytorialnego kategoria zagroenia lasw poarem Narodowy Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej Ochotnicza Stra Poarna Program Operacyjny Rozwj Obszarw Wiejskich rwnowana liczba mieszkacw Regionalny Program Operacyjny Unia Europejska Wojewdzki Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej Wojewdzki Inspektor Ochrony rodowiska Gwny Urzd Statystyczny

ZACZNIK NR 2 Wykaz aktw prawnych. Program ochrony rodowiska dla powiatu elblskiego na lata 2010-2013 sporzdzono zgodnie z obowizujcymi aktami prawnymi: 1. Prawo krajowe Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony rodowiska (jednolity tekst z 2008 r. Dz. U. Nr 25, poz. 150 z p. zm.) Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy Prawo ochrony rodowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektrych ustaw. (Dz. U. z 2001 r. Nr 100, poz. 1085 z p. zm.) Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2004 r. Nr 92, poz. 880) Ustawa z dnia 20 lipca 1991 r. o Pastwowej Inspekcji Ochrony rodowiska (Dz. U. z 2007 r. Nr 44, poz. 287) Ustawa z dnia 28 wrzenia 1991 r. o lasach (Dz. U. z 2005 r. Nr 45, poz. 435) Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntw rolnych i lenych (Dz. U. z 2004 r. Nr 121, poz. 1266) Ustawa z dnia 13 wrzenia 1996 r. o utrzymaniu czystoci i porzdku w gminach (Dz. U. z 2005 Nr 236, poz. 2008) Ustawa z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobw zawierajcych azbest. (tekst jednolity Dz. U. z 2004 r. Nr 3, poz. 20 z pniejszymi zmianami) Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (z 2006 r. Dz. U. Nr 89, poz. 625) Ustawa z dnia 1 marca 1994 r. Prawo geologiczne i grnicze (tekst jednolity Dz. U. z 2005 r. Nr 228, poz. 1947) Ustawa z dnia 13 padziernika 1995 r. Prawo owieckie (tekst jednolity z 2005 r. Dz. U. Nr 127, poz. 1066) Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierzt (Dz. U. z 2003 r. Nr 106, poz. 1002) Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251)

Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 63, poz. 638) Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o obowizkach przedsibiorcw w zakresie gospodarowania niektrymi odpadami oraz o opacie produktowej i opacie depozytowej (Dz. U. z 2007 r. Nr 90, poz. 607) Ustawa z dnia 29 czerwca 2007 r. o midzynarodowym przemieszczaniu odpadw (Dz. U. z 2007 r. Nr 124, poz. 859) Ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wod i zbiorowym odprowadzaniu ciekw (t.j. Dz. U. z 2006 r. Nr 123, poz. 858) Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (t.j. Dz. U. z 2005 r. Nr 239, poz. 2019) Ustawa z dnia 28 padziernika 2002 r. o przewozie drogowym towarw niebezpiecznych. (Dz. U. z 2002 r. Nr 199, poz. 1671) Ustawa z dnia 19 wrzenia 2003 r. o zmianie ustawy o warunkach dopuszczalnoci i nadzorowaniu pomocy publicznej dla przedsibiorcw (Dz. U. z 2003 r. Nr 189, poz. 1850) Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o krajowym systemie ekozarzdzania i audytu (EMAS) - (Dz. U. z 2004 r. Nr 70, poz. 631) Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o substancjach zuboajcych warstw ozonow - (Dz. U. z 2004r. Nr 121, poz. 1263) Ustawa z dnia 22 grudnia 2004 r. o handlu uprawnieniami do emisji do powietrza gazw cieplarnianych i innych substancji (Dz. U. z 2004 r. Nr 281, poz. 2784) Ustawa z dnia 20 stycznia 2005 r. o recyklingu pojazdw wycofanych z eksploatacji (Dz. U. z 2005 r. Nr 25, poz. 202) Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o zuytym sprzcie elektrycznym i elektronicznym (Dz. U. z 2005r. Nr 180, poz. 1495) Ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w rodowisku i ich naprawie (Dz. U. z 2007 r. Nr 75, poz. 493) 2. Prawo Unii Europejskiej: a) Dyrektywy horyzontalne Ocena skutkw niektrych publicznych i prywatnych przedsiwzi dla rodowiska, 85/337/EWG, zmieniona przez 97/11/WE W sprawie swobodnego dostpu do informacji o rodowisku, 90/313/EWG uchyla 2003/4/WE W sprawie sprawozdawczoci, 91/692/EWG b) Dyrektywy dotyczce jakoci powietrza: Jako powietrza, dyrektywa ramowa, 96/62/WE, wczajca 3 starsze dyrektywy, ktre maj by zastpione przez nowe wymogi na podstawie dyrektywy ramowej SO2 i czstki zawieszone w powietrzu, 80/779/EWG, zmieniona przez 81/85/EWG, 89/427/EWG, 90/656/EWG i 91/692/EWG Ow, 82/884/EWG zmieniona przez 90/656/EWG i 91/692/EWG Tlenek azotu 85/203/EWG zmieniona przez 85/580/EWG, 90/656/EWG i 91/692/EWG Zanieczyszczenie ozonem troposferycznym, 92/72/EWG Emisje zanieczyszcze z pojazdw silnikowych 70/220/EWG zmieniona przez 74/270/EWG, 77/102/EWG, 78/665/EWG, 83/351/EWG, 88/76/EWG,

88/436/EWG, 89/458/EWG, 89/491/EWG, 91/441/EWG, 93/59/EWG, 94/12/EWG, 96/44/EWG, 96/69/EWG, 2003/76/WE Emisje zanieczyszcze z silnikw Diesla - sadza, 72/306/EWG zmieniona przez 89/491/EWG i 97/20/WE, 2005/21/WE Emisje zanieczyszcze z silnikw Diesla 88/77/EWG zmieniona przez 91/542/EWG i 96/1/EWG, 2001/27/WE Emisje zanieczyszcze z pojazdw silnikowych - testy przydatnoci pojazdw do warunkw drogowych, 92/55/EWG Emisje lotnych zwizkw organicznych z przechowywania i transportu benzyny, 94/63/WE Zawarto oowiu w benzynie, 85/210/EWG zmieniona przez 85/581/EWG i 87/416/EWG Zawarto siarki w paliwach pynnych, 93/12/EWG zastpujca 75/716/EWG c) Dyrektywy dotyczce gospodarki odpadami: Odpady z przemysu dwutlenku tytanu, 78/176/EWG zmieniona przez 91/692/EWG i dyrektywy pokrewne: Procedury nadzoru w odniesieniu do odpadw pochodzcych z przemysu dwutlenku tytanu, 82/83/EWG Harmonizacja programw zmniejszenia zanieczyszcze, 92/12/EWG Zapobieganie zanieczyszczeniu powietrza przez zakady spalania odpadw komunalnych, 89/429/EWG uchyla 2000/76/WE i przez nowe zakady spalania odpadw komunalnych, 89/369/EWG uchyla 2000/76/WE Spalanie odpadw niebezpiecznych, 94/67/EWG uchyla 2000/76/WE Usuwanie olejw odpadowych, 75/439/EWG zmieniona przez 87/101/EWG i 91/692/EWG Ramowa dyrektywa w sprawie odpadw 75/442/EWG zmieniona przez 91/156/EWG i 91/692/EWG Usuwanie PCB i PCT, 76/403/EWG zastpiona przez 96/59/WE Odpady niebezpieczne, 91/689/EWG zastpujca 78/319/EWG zmieniona przez 94/31/WE Osady ciekowe i gleba, 86/278/EWG zmieniona przez 91/692/EWG Baterie, 91/157/EWG zmieniona przez 93/86/EWG Odpady z opakowa, 94/62/WE zmieniona przez 2005/20/WE d) Dyrektywy dotyczce jakoci wody: cieki komunalne, 91/271/EWG zmieniona przez 98/15/WE Azotany, 91/676/EWG Niebezpieczne substancje w rodowisku wodnym, 76/464/EWG zmieniona przez 2000/60/WE 7 dyrektyw - "crek", wszystkie poprawione przez 90/656EWG i 91/692/EWG Zrzuty rtci z przemysu elektrolizy chlorkw metali alkalicznych 82/176/EWG Zrzuty kadmu, 83/513/EWG Zrzuty rtci z sektorw innych ni przemys elektrolizy chlorkw metali alkalicznych, 84/156/EWG Zrzuty szeciochlorocykloheksanu, 84/491/EWG Dyrektywa 86/280/EWG w sprawie wartoci dopuszczalne dla ciekw i wskanikw jakoci wd w odniesieniu do zrzutw niektrych niebezpiecznych substancji objtych wykazem I zacznika do dyrektywy 76/464/EWG, zmieniona przez dyrektywy 88/347/EWG i 90/415/EWG Dyrektywa dotyczca jakoci wody w kpieliskach 76/160/EWG zmieniona przez 90/656/EWG

Jako wody przeznaczonej do spoycia przez ludzi, 80/778/EWG zmieniona przez 81/858/EWG, 90/656/EWG i 91/692/EWG Jako wd powierzchniowych przeznaczonych do poboru wd pitnej, 75/440/EWG zmieniona przez 79/869/EWG, 90/656/EWG i 91/692/EWG zwizana z ni decyzja 77/795/EWG w sprawie wsplnych procedur wymiany informacji Pomiary i pobieranie prbek wd powierzchniowych przeznaczonych do poboru wody pitnej, 79/869/EWG zmieniona przez 91/692/EWG Wody podziemne 80/68/EWG zmieniona przez 90/656/EWG i 91/692/EWG Sodkie wody wymagajce ochrony dla zachowania ycia ryb, 78/659/EWG zmieniona przez 90/656/EWG i 91/692/EWG Jako wody wymaganej dla bytowania skorupiakw i miczakw, 79/923/EWG zmieniona przez 91/692/EWG e) Dyrektywy dotyczce ochrony przyrody: Siedliska, 92/43/EWG zmieniona przez 97/62/WE Dzikie ptaki, 79/409/EWG zmieniona przez 81/84/EWG, 85/411/EWG, 86/122/EWG, 91/244/EWG i 94/24/WE Skry modych fok, 83/129/EWG zmieniona przez 85/444/EWG, 89/370/EWG f) Dyrektywy dotyczce ograniczenia zanieczyszczenia przemysowego i zarzdzania ryzykiem: Ograniczenie zanieczyszcze powietrza spowodowanych przez zakady przemysowe, 84/360/EWG zmieniona przez 90/656/EWG i 91/692/EWG Ograniczenie emisji niektrych zanieczyszcze do powietrza z duych obiektw energetycznego spalania paliw, 88/609/EWG zmieniona przez 90/656/EWG i 94/66/WE IPPC (zintegrowane zapobieganie i ograniczenie zanieczyszcze), 96/61/WE zmieniona przez 2003/87/WE Seveso - kontrola zagroenia powanymi awariami, 96/82/WE zastpujca 82/501/EWG, zmieniona przez 2003/105/WE g) Dyrektywy dotyczce chemikali i organizmw zmodyfikowanych genetycznie: Eksperymenty na zwierztach, 86/609/EWG zmieniona przez 2003/65/WE Dobra praktyka laboratoryjna, 87/18/EWG, zawizana z ni dyrektywa 88/320/EWG w sprawie kontroli, zmieniona przez 99/12/WE Kontrolowane wykorzystanie genetycznie zmodyfikowanych organizmw, 90/219/EWG zmieniona przez 94/51/WE, 98/81/WE Azbest, 87/217/EWG zmieniona przez 91/692/WE Klasyfikacja, pakowanie i etykietowanie substancji niebezpiecznych, 67/548/EWG zmieniona przez 69/81/EWG, 70/189/EWG/ 71/144/EWG, 73/146/EWG, 75/409/EWG, 76/907/EWG, 79/370/EWG, 79/831/EWG, 80/1189/EWG, 81/957/EWG, 82/232/EWG, 83/467/EWG, 84/449/EWG, 86/431/EWG, 87/432/EWG, 88/302/EWG, 88/490/EWG, 90/517/EWG, 91/325/EWG, 91/26/EWG/ 91/410/EWG, 91/632/EWG, 92/32/EWG 92/37/EWG, 92/69/EWG, 93/21/EWG, 93/67/EWG, 93/72/EWG, 93/90/EWG, 93/101/EWG, 93/105/EWG, 94/69/WE, 96/54/WE, 96/56/WE

Klasyfikacja, oznakowanie i pakowanie niebezpiecznych preparatw 88/379/EWG zmieniona przez 89/178/EWG, 90/492/EWG, 91/155/EWG, 93/18/EWG, 93/112/EWG, 91/442/EWG, 95/65/EWG, 2001/58/WE Ograniczenie sprzeday i stosowania niektrych niebezpiecznych substancji i preparatw, 76/69/EWG zmieniona przez 79/663/EWG, 82/806/EWG, 82/828/EWG, 83/478/EWG, 85/46/EWG, 85/610/EWG, 89/677/EWG, 89/678/EWG, 91/173/EWG, 91/338/EWG, 91/339/EWG, 91/659/EWG, 94/27/WE, 94/48/WE, 94/60/WE, 96/55/WE, 97/10/WE, 97/16/WE Zamierzone uwalnianie do rodowiska genetycznie zmodyfikowanych organizmw 90/219/WE zmieniona przez 94/15/WE, 97/35/WE Detergenty, 73/404/EWG zmieniona przez 82/242/EWG i 86/94/EWG i zwizana z ni dyrektywa w sprawie testowania biodegradacji, 73/405/EWG zmieniona przez 82/243/EWG Transport drogowy niebezpiecznych towarw 94/55/WE zmieniona przez 2006/89/WE h) Dyrektywy dotyczce haasu: Pojazdy silnikowe 70/157/EWG zmieniona przez 73/350/EWG, 77/212/EWG, 81/334/EWG, 84/372/EWG, 84/424/EWG, 87/354/EWG, 89/491/EWG, 92/97/EWG i 96/20/WE Motocykle 78/1015/EWG zmieniona przez 87/56/EWG i 89/235/EWG Sprzt budowlany (ramowa) 79/113/EWG zmieniona przez 81/1051/EWG i 85/405/EWG Samoloty poddwikowe, 80/51/EWG zmieniona przez 83/206/EWG Poddwikowe samoloty odrzutowe, 89/629/EWG Ograniczenie eksploatacji samolotw, 92/14/EWG zmieniona przez 99/28/WE W sprawie zblienia przepisw prawa pastw czonkowskich dotyczcych dopuszczanie do eksploatacji sprztu i maszyn budowlanych, 84/532/EWG Sprarki, 84/533/EWG zmieniona przez 85/406/EWG urawie wieowe, 84/534/EWG zmieniona przez 85/405/EWG Agregaty spawalnicze, 84/535/EWG zmieniona przez 85/407/EWG Agregaty prdotwrcze 84/536/EWG zmieniona przez 85/408/EWG Kruszarki betonu, 84/537/EWG zmieniona przez 85/409/EWG Kosiarki do trawy, 84/538/EWG zmieniona przez 87/252/EWG, 88/180/EWG i 88/181/EWG Koparki hydrauliczne, 86/662/EWG zmieniona przez 89/514/EWG i 95/2/WE Sprzt gospodarstwa domowego, 86/594/EWG i) Dyrektywy dotyczce bezpieczestwa nuklearnego i ochrony przed promieniowaniem elektromagnetycznym: Ochrona spoeczestwa i pracownikw przed promieniowaniem, 80/836/EURATOM zmieniona przez 84/467/EURATOM Ochrona przed promieniowaniem zwizanym z nawietleniami medycznymi, 97/43/EURATOM Wczesna wymiana informacji w przypadku zagroenia radiologicznego, 87/600/EURATOM Informowanie spoeczestwa, 89/618/EURATOM Ochrona pracownikw z zewntrz przed promieniowaniem, 90/641/EURATOM

Przesyanie odpadw radioaktywnych, 92/3/EURATOM uzupeniona przez 93/552/EURATOM Podstawowe normy bezpieczestwa, 96/29/EURATOM Przesyanie substancji radioaktywnych, 93/1493/EURATOM 3. Dokumenty programowe: Polityka ekologiczna pastwa (1991 r.) i II Polityka ekologiczna pastwa (2001 r.), Program wykonawczy do II Polityki ekologicznej pastwa na lata 2002-2010 (2002 r.), Polityka ekologiczna pastwa na lata 2003-2006 z uwzgldnieniem perspektywy na lata 2007-2010, Polityka Ekologiczna Pastwa na lata 2007-2010 z uwzgldnieniem perspektywy do roku 2016, Polska 2025, dugookresowa strategia trwaego i zrwnowaonego rozwoju, Krajowy Plan Gospodarki Odpadami, Krajowy Program Oczyszczania ciekw Komunalnych, Agenda 21 - Ramowy Program Dziaa, Strategia zrwnowaonego rozwoju Unii Europejskiej (2001 r.) Dugotrwaa strategia trwaego i zrwnowaonego rozwoju - Polska 2025, Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej, Zaoenia polityki energetycznej Polski do 2020 r., Strategia Rozwoju Energetyki Odnawialnej, Krajowy Plan Rozdziau Uprawnie Do Emisji CO2 pierwszy okres rozliczeniowy 2005-2007, Krajowy program zwikszania lesistoci, Polityka lena pastwa, Strategia gospodarki wodnej wraz z harmonogramem zada Gospodarki Wodnej do roku 2020, Program Oczyszczania Kraju z azbestu na lata 20092032, przyjtym przez Rad Ministrw 14 lipca 2009 r. Strategi Zrwnowaonego Rozwoju Polski do 2025 r., Program Operacyjnym Infrastruktura i rodowisko", Strategia Rozwoju Wojewdztwa WarmiskoMazurskiego, Plan Zagospodarowania Przestrzennego Wojewdztwa Warmisko-Mazurskiego, Regionalny Program Operacyjny Warmia i Mazury 2007-2013 Projekt Uszczegowienia Regionalnego Programu Operacyjnego dla wojewdztwa Warmisko-Mazurskiego, na lata 2007-2013, Plan Gospodarki Odpadami dla Wojewdztwa Warmisko-Mazurskiego na lata 2007-2010, Program Ochrony rodowiska Wojewdztwa Warmisko-Mazurskiego na lata 2007-2010 z uwzgldnieniem perspektywy na lata 2011-2014, Program ochrony rodowiska powiatu elblskiego, Powiatowy plan gospodarki odpadami powiatu elblskiego, Strategia rozwoju powiatu elblskiego na lata 2007-2015,. ZACZNIK NR 3 Bibliografia. Bernaciak A., Gaczek W., Ekonomiczne aspekty ochrony rodowiska, Akademia Ekonomiczna w Poznaniu, Pozna 2002, Baszyk T., Grski J., Odpady a problemy zagroenia i ochrony wd podziemnych, Pastwowa Inspekcja Ochrony rodowiska, Warszawa 1996, Geografia Polski: rodowisko przyrodnicze, red. nauk. L. Starkel, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2004,

Kistowski M., Staszek W., Poradnik do opracowania gminnego i powiatowego programu zrwnowaonego rozwoju i ochrony rodowiska, Gdask, Wydaw. DJ, 1999, Kondracki J., Geografia regionalna Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003, Bednarek R., Prusunkiewicz Z. Geografia gleb, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 1997, Makowska A. 1991. Objanienia do Szczegowej mapy geologicznej Polski w skali 1:50 000 Narodowy Program Przygotowania do czonkostwa w UE, Rozdzia 23 - Ochrona rodowiska; MOZNiL, 1999, Ochrona rodowiska 2005, GUS, Warszawa 2005, Piontek F., tom I, rozdzia I rodowisko przyrodnicze w strategii wzrostu gospodarczego i w rozwoju zrwnowaonym. Planowanie i wdraanie polityka ochrony rodowiska, poradnik, Warszawa, 2001. Poskrobko B., Zarzdzanie rodowiskiem, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa, 2006, Poskrobko B: Sterowanie ekorozwojem tom I i III Regionalne i gospodarcze aspekty ekorozwoju, Wydawnictwo Politechniki Biaostockiej, Biaystok, 1998, Program wykonawczy do Polityki Ekologicznej Pastwa na lata 2009-2012 z perspektyw do roku 2016, Warszawa leszyski J., Ekonomiczne problemy ochrony rodowiska, ARIES, Warszawa 2000, Wo A., Klimat Polski, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 1999, Raport o stanie rodowiska wojewdztwa warmiskomazurskiego w latach 2007-2008 - WIO Olsztyn. Informacja o stanie rodowiska na obszarze powiatu elblskiego w 2008 roku, Informacja o stanie rodowiska na obszarze powiatu elblskiego w 2009 roku, Strona internetowa Wojewdzkiego Inspektoratu Ochrony rodowiska w Olsztynie, Strona internetowa Gwnego Urzdu Statystycznego, Strona internetowa Pastwowej Stray Poarnej, Strona internetowa Ministerstwa rodowiska, Strona internetowa Olsztyskiego Urzdu Wojewdzkiego, Strona internetowa Regionalnej Dyrekcji Ochrony rodowiska w Olsztynie, Strategia dziaania Wojewdzkiego Funduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej w Olsztynie na lata 2009-2012, Prognoza Rozwoju Wojewdztwa WarmiskoMazurskiego w horyzoncie do 2020, Program Ochrony rodowiska Wojewdztwa Warmisko-Mazurskiego na lata 2007-2010 z uwzgldnieniem perspektywy na lata 2011-2014. ZACZNIK NR 4 Proponowane kryteria pilnoci. Proponowane kryteria pilnoci realizacji inwestycji z zakresu ochrony rodowiska: 1. Kryteria oglne: Gotowo zadania do realizacji (pozwolenie na budow, decyzja rodowiskowa itp.) Pozytywne oddziaywanie na rodowisko, RO Wkad wasny realizujcego projekt Poparcie spoeczne dla inwestycji

2. Inwestycje drogowe: Pooenie na wanym, z punktu widzenia spoecznego, odcinku komunikacyjnym Pooenie w pobliu istotnych obiektw publicznych Nadmierne natenie ruchu Ochrona przed haasem komunikacyjnym 3. Inwestycje z zakresu gospodarki wodno-ciekowej: Usytuowanie w pobliu zbiornikw zasobu wody pitnej Usytuowanie na obszarach chronionych Usytuowanie w pobliu wd powierzchniowych 4. Inwestycje z zakresu gospodarki odpadami: Zgodno z Planem Gospodarki Odpadami Powiatu Elblskiego na lata 2010-2013 5. Inwestycje z zakresu gospodarki energetycznej: Inwestycje przy wykorzystaniu rde energii odnawialnej Inwestycje majce na celu oszczdzanie energii i obniajce emisj zanieczyszcze do powietrza ZACZNIK NR 5 Kompetencje starosty Na podstawie Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004r. Ochrona przyrody (Dz. U. z 2004 r. Nr 92, poz. 880 z p. zmianami), kompetencje starosty to: a) wydawanie zezwole na usunicie drzew lub krzeww z terenu nieruchomoci bdcych wasnoci gminy, b) w odniesieniu do nieruchomoci bdcych wasnoci gminy starosta wymierza administracyjn kar pienin za: zniszczenie terenw zieleni albo drzew lub krzeww spowodowane niewaciwym wykonywaniem robt ziemnych lub wykorzystaniem sprztu mechanicznego albo urzdze technicznych oraz zastosowaniem rodkw chemicznych w sposb szkodliwy dla rolinnoci; usuwanie drzew lub krzeww bez wymaganego zezwolenia; zniszczenie drzew, krzeww lub terenw zieleni spowodowane niewaciwym wykonaniem zabiegw pielgnacyjnych. Na podstawie Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony rodowiska (Tekst jednolity: Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z p. zmianami), kompetencje starosty to: wydanie opinii w sprawie projektu uchway programu ochrony powietrza; prowadzenie okresowych bada jakoci gleby i ziemi; prowadzenie obserwacji terenw zagroonych ruchami masowymi ziemi oraz terenw, na ktrych wystpuj te ruchy, a take rejestr zawierajcy informacje o tych terenach; wydawanie decyzji o dopuszczalnym poziomie haasu w przypadku stwierdzenia, e poza zakadem, w wyniku jego dziaalnoci, przekroczone s dopuszczalne poziomy haasu; sporzdzanie co 5 lat map akustycznych, ktre niezwocznie przekazuje zarzdowi wojewdztwa, wojewdzkiemu inspektorowi ochrony rodowiska i pastwowemu wojewdzkiemu inspektorowi sanitarnemu; przekazywanie wojewdzkiemu inspektorowi ochrony rodowiska programu ochrony rodowiska przed

haasem niezwocznie po uchwaleniu programu przez rad powiatu; ze wzgldu na potrzeb zapewnienia systematycznej kontroli wielkoci emisji lub innych warunkw korzystania ze rodowiska, sprawdzanie wynikw pomiarw wielkoci emisji i pomiarw iloci pobieranej wody; przyjmowanie zgoszenia instalacji, z ktrej emisja nie wymaga pozwolenia, a moe negatywnie oddziaywa na rodowisko; ustalanie w drodze decyzji wymagania w zakresie ochrony rodowiska dotyczcego eksploatacji instalacji, z ktrej emisja nie wymaga pozwolenia, o ile jest to uzasadnione koniecznoci ochrony rodowiska; w drodze decyzji nakadanie na zarzdzajcego drog, lini kolejow, lini tramwajow, lotniskiem lub portem obowizek prowadzenia w okrelonym czasie pomiarw poziomw substancji lub energii w rodowisku wprowadzonych w zwizku z eksploatacj tych obiektw, jeeli poziom substancji lub energii w rodowisku; wydawanie, ograniczanie bd te cofnicie pozwolenia na: wprowadzanie gazw lub pynw do powietrza, wodno prawnego na wprowadzanie ciekw do wd i ziemi, na wytwarzanie odpadw; w razie stwierdzenia okolicznoci wskazujcych na moliwo negatywnego oddziaywania instalacji na rodowisko, naoenie zobowizania, w drodze decyzji, prowadzcemu instalacj podmiotu korzystajcego ze rodowiska do sporzdzenia i przedoenia przegldu ekologicznego; naoenie obowizku w drodze decyzji: ograniczenia oddziaywania na rodowisko i jego zagroenia, przywrcenia rodowiska do stanu waciwego, jeeli podmiot korzystajcy ze rodowiska negatywnie oddziauje na rodowisko; sprawowanie kontroli przestrzegania i stosowania przepisw o ochronie rodowiska w zakresie objtym waciwoci oraz wydaje upowanienia pracownikom sobie podlegym; nakadanie obowizkw dotyczcych gospodarowania odpadami powstajcymi w drodze wypadkw przez wytwrc, w tym obowizek przekazania ich wskazanemu posiadaczowi odpadw, z tym e za wytwrc odpadw z wypadkw uwaa si sprawc wypadku; gospodarowanie odpadami z wypadkw, jeeli: nie mona wszcz postpowania egzekucyjnego dotyczcego obowizku zagospodarowania odpadw z wypadkw albo egzekucja okazaa si bezskuteczna lub jest konieczne natychmiastowe zagospodarowanie tych odpadw ze wzgldu na zagroenie ycia lub zdrowia ludzi lub moliwo zaistnienia nieodwracalnych szkd w rodowisku; przekazanie kopii wydanego pozwolenia na wytwarzanie odpadw waciwemu ze wzgldu na miejsce wytwarzania odpadw marszakowi wojewdztwa, wojewdzkiemu inspektorowi ochrony rodowiska oraz wjtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta;

zatwierdzanie w drodze decyzji programu gospodarki odpadami niebezpiecznymi po zasigniciu opinii wjta, burmistrza lub prezydenta miasta, waciwych ze wzgldu na miejsce wytwarzania odpadw niebezpiecznych dla przedsiwzi lub instalacji innych ni tych, o ktrych mowa w art. 378 ust. 2a ustawy - Prawo ochrony rodowiska; przekazywanie kopii waciwemu ze wzgldu na miejsce wytwarzania odpadw niebezpiecznych marszakowi wojewdztwa, wojewdzkiemu inspektorowi ochrony rodowiska oraz wjtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta; przedkadanie informacji o wytwarzanych odpadach oraz sposobach gospodarowania wytworzonymi odpadami dla przedsiwzi lub instalacji innych ni tych, o ktrych mowa w art. 378 ust. 2a ustawy - Prawo ochrony rodowiska, waciwemu organowi w terminie 30 dni przed rozpoczciem dziaalnoci powodujcej powstawanie odpadw lub zmian tej dziaalnoci wpywajc na ilo lub rodzaj wytwarzanych odpadw lub sposb gospodarowania nimi; zezwalanie na prowadzenie dziaalnoci w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadw dla przedsiwzi lub instalacji innych ni tych, o ktrych mowa w art. 378 ust. 2a ustawy - Prawo ochrony rodowiska, nie duszy ni 10 lat; wydawanie zezwolenia na prowadzenie dziaalnoci w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadw, po zasigniciu opinii wjta, burmistrza lub prezydenta miasta, waciwych ze wzgldu na miejsce prowadzenia dziaalnoci w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadw; przekazanie kopii wydanej decyzji waciwemu ze wzgldu na miejsce odzysku i unieszkodliwiania odpadw marszakowi wojewdztwa, wojewdzkiemu inspektorowi ochrony rodowiska oraz wjtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta; wydawanie zezwolenia na prowadzenie dziaalnoci w zakresie lub transporcie odpadw; przekazywanie marszakowi wojewdztwa cznego zestawienia rejestrw, w terminie do koca pierwszego kwartau za poprzedni rok kalendarzowy; skrelenie z rejestru posiadacza odpadw lub prowadzcego dziaalno w zakresie transportu odpadw; zatwierdzenie instrukcji eksploatacji skadowiska odpadw dla przedsiwzi lub instalacji innych ni tych, o ktrych mowa w art. 378 ust. 2a ustawy - Prawo ochrony rodowiska; udzielenie zgody na zamknicie skadowiska odpadw lub jego wydzielonej czci na wniosek zarzdzajcego skadowiskiem dla przedsiwzi lub instalacji innych ni w art. 378 ust. 2a ustawy - Prawo ochrony rodowiska po przeprowadzenie kontroli skadowiska przez wojewdzkiego inspektora ochrony rodowiska.

ZACZNIK Nr 6 Lista zamierze gmin powiatu elblskiego z zakresu ochrony rodowiska

Lp. 1 2 Gmina Elblg 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 Gmina Milejewo Gmina Gronowo Elblskie Gmina Markusy Gmina Godkowo Zwizek Gmin Zlewni Jeziora Druno i Zalewu Wilanego Agencja Nieruchomoci Rolnych Zakad Usug Komunalnych ZUK Gmina Godkowo Gmina Gronowo Elblskie Gmina Markusy Gmina Elblg Gmina Jednostka odpowiedzialna Nazwa zadania-inwestycji Wodocig - ul. Agatowa, Gronowo Wielkie Kontynuacja budowy wodocigu Witkowo-Przezmark-Sierpin Modernizacja gminnej oczyszczalni ciekw w Lisowie Kanalizacja ul. Agatowa, Gronowo Grne Budowa kanalizacji gminnej Wodocig Skowrony-Nawty-Gruajny Wodocig Siedlisko-Stary Cieszyn Wodocig w Zbrowcu - wymiana Budowa oczyszczalni ciekw i sieci kanalizacyjnej w Godkowie Aktualizacja Programu Ochrony rodowiska oraz Programu Usuwania Azbestu. Odbir i transport selektywnej zbirki odpadw Budowa sieci wodocigowej ul. Gra Malana; Milejewo Wykonanie dokumentacji technicznobudowlanej sieci wodocigowej w Pomorskiej Wsi Budowa sieci kanalizacyjnej dla miejscowoci Kamiennik Wielki, Stoboje Budowa sieci kanalizacyjnej MilejewoPiastowo Wykonanie dokumentacji sieci wodocigowej w Zajczkowie Budowa sieci kanalizacyjnej Zajczkowo Modernizacja Stacji Uzdatniania Wody w Karszewie wraz z budow sieci kanalizacji sanitarnej przy ul. 1 maja w Mynarach Budowa wodocigu na terenie soectwa Zacianki wraz ze stacj podnoszenia cinienia wody Gmina miejskowiejska Mynary Budowa wodocigu na terenie soectwa Warszewo Urzd Miasta i Gminy w Mynarach Budowa wodocigu na terenie soectwa Sokolnik Budowa sieci wodocigowej do nieruchomoci na terenie kolonii wsi Zacianki Zagospodarowanie zielonych terenw komunalnych przy ul. 1 Maja w Mynarach Budowa wodocigu we wsi Stare Monasterzysko Budowa sieci wodocigowej w Lenicy Budowa sieci wodocigowej i kanalizacyjnej w Kroninie Budowa sieci wodocigowej ul. Dziaki w Pasku Modernizacja oczyszczalni ciekw Pask Rekultywacja wysypiska odpadw Budowa wodocigu Pagrki, Przybyowo Dokoczenie skanalizowania: Kamionek Wielkich, Nadbrzea oraz skanalizowanie: Poonina, Pagrek Skanalizowanie: Nowinki, Chojnowa, Pogrodzia, Wodynia, Brzeziny, Przybyowa Edukacja ekologiczna (akcje, konkursy) Koszt ogem w [tys. z.] 1613,75 361,3 1500,00 2491,513 7985,2 1 500 400 b.d. 3 160 22 826 11,864 140,00 60,00 4,222 4 000 100 1 500 Koszt realizacji w latach 2010-2013 w [tys.] 1613,75 361,3 1500,00 2491,513 1 500 400 3 160 22 826 11,864 (2010r.) 140,00 60,00 4,222 4 000 100 1 500 Koszt realizacji w latach 20142017w [tys.] 7985,2 rda finansowania Budet gminy - 100 % Budet gminy - 100 % Budet gminy - 100 % Budet gminy - 100 % Zwizek Gmin Zlewni Jeziora Druno i Zalewu Wilanego Agencja Nieruchomoci Rolnych Budet gminy - 100 % Budet gminy - 100 % Budet gminy - 44 % PROW (UE) - 56 % Budet gminy - 100 % Budet gminy - 100 % Budet gminy - 100 % Budet gminy - 100% Budet gminy - 38 % PROW (UE) - 62 % Budet gminy - 38 % PROW (UE) - 62 % Budet gminy- 100 % Budet gminy - 40 % PROW (UE) - 60 % rodki wasne PROW - 50 % kosztw kwalifikowanych rodki wasne - 25 % PROW - 75 % kosztw kwalifikowanych rodki wasne - 25% PROW - 75 % kosztw kwalifikowanych rodki wasne - 25 % PROW - 75 % kosztw kwalifikowanych Budet gminy rodki wasne - 25 % PROW - 75 % kosztw kwalifikowanych Budet gminy rodki wasne rodki wasne rodki wasne rodki wasne 300 000,00 rodki wasne i fundusze europejskie rodki wasne Budet gminy - 30 %

Gmina Milejewo

18

390 940,00

390 940,00

19

1 067 421,00

867 011,00

20

3 068

3 068

21

2 588

2 588

22

133 000,00

133 000,00

23 24 25 26 27 28 29 30 31 Gmina miejskowiejska Tolkmicko Gmina Rychliki Gmina Rychliki Gmina miejskowiejska Pask Urzd Miasta i Gminy Pask

509 1 907 000,00 270,00 2 062,00 60,840 10 614,00 237 007,75 400 000,00 6 800

509 1 907 000,00 270,00 2 062,00 60,840 10 614,00 100 000,0 6 800

Urzd Miasta i Gminy Tolkmicko

32 33

7 000 3,00 1,5

7 000 1,5

rdo: dane z poszczeglnych Urzdw Gmin Powiatu Elblskiego

ZACZNIK Nr 7 Punktowe zanieczyszczenia wd powierzchniowych na terenie powiatu elblskiego TABELA NR 40

Nazwa jednostki organizacyjnej Urzd Gminy w Elblgu oczyszczalnia w Janowie

Wykaz punktowych zanieczyszcze z obszaru powiatu elblskiego (stan na koniec 2008 roku)
Odbiornik ciekw Sposb Stenie zanieczyszcze w oczyszczania odprowadzanych ciekach ciekw/ ilo (mg/l) ciekw (m3/d) GMINA ELBLG Mb+PIX BZT5 3,0 (na osadzie ChZT-Cr 40,6 czynnym) Zaw. og. 9 Q= 126,4 Mb BZT5 38,2 (na osadzie ChZT-Cr 100 czynnym) Zaw. og. 110 Q=12,3 Mb+PIX BZT5 4,3 (na osadzie ChZT-Cr 39,6 czynnym) Zaw. og. 29,0 Q= 4,5 Mb BZT5 5,8 (na osadzie ChZT-Cr 35,3 czynnym) Zaw. og. 11,0 Q= 5,52 Mb typu BOS (na BZT5 8,6 osadzie czynnym) ChZT-Cr 45,2 Q= 21,6 Zaw. og. 8,8 Mb typu BOS (na BZT5 64,0 osadzie czynnym) ChZT-Cr 218,5 Q= 5,2 Zaw. og. 156,0 Mb+PIX BZT5 b.d. (na osadzie ChZT-Cr czynnym) Zaw. og. Q= 12,6 MechanicznoBZT5 39,0 biologiczna ChZT-Cr 196,0 Zaw. og. 140,0 GMINA GODKOWO Mb+ staw BZT5 153 biologiczny na zou ChZT-Cr 294,5 biologicznym Zaw. og. 59 Q= 19,1 Mb+ staw BZT5 7,2 biologiczny na zou ChZT-Cr 53,0 biologicznym Zaw. og. 18,2 Q= 3,4 Mechaniczna BZT5 98,0 Wylot I ChZT-Cr 286,0 Q= 1,1 Zaw. og. 16,0 Wylot II BZT5 214,0 Q= 3,2 ChZT-Cr 1320,0 Zaw. og. 639,0 GMINA GRONOWO ELBSKIE MechanicznoBZT5 27,0 biologiczna ChZT-Cr 92,8 Q= 160,0 Zaw. og. 7,2 Mechaniczna BZT5 151,3 Q=0,7 ChZT-Cr 276,0 Zaw. og. 26,7 GMINA MARKUSY MechanicznoBZT5 55,0 biologiczna ChZT-Cr 251,0 Q= 16,0 Zaw. og. 5,0 Mechanicznobiologiczna Q= 3,8 GMINA MILEJEWO MechanicznoBZT5 148,0 biologiczna ChZT-Cr 256,0 Q= 8,33 Zaw. og. 94,0 MechanicznoBZT5 133,0 biologiczna ChZT-Cr 488,3 Q= 15,9 Zaw. og. 200,0 GMINA MYNARY MechanicznoBZT5 8,5 biologiczna ChZT-Cr 70,4 Q= 227,0 Zaw. og. 10,0 Mechaniczna BZT5 101,7 Q= 3,8 ChZT-Cr 206,9 Zaw. og. 23,8 adunek zanieczyszcze odprowadzany do rodowiska (kg/d) BZT5 ChZT-Cr Zaw. og. BZT5 ChZT-Cr Zaw. og. BZT5 ChZT-Cr Zaw. og. BZT5 ChZT-Cr Zaw. og. BZT5 ChZT-Cr Zaw. og. BZT5 ChZT-Cr Zaw. og. BZT5 ChZT-Cr Zaw. og. 0,379 5,132 1,138 0,47 1,304 1,353 0,019 0,178 0,130 0,03 0,20 0,06 0,19 0,98 0,19 0,33 1,14 0,81 101,02 378,84 126,28 Pozwolenie wodnoprawne Pozwolenie wane do 30.06.2015 Pozwolenie wane do 31.03.2010 Pozwolenie wane do 30.06.2015 Pozwolenie wane do 30.06.2010 Pozwolenie wane do 31.03.2012 Pozwolenie wane do 13.07.2013 Pozwolenie wane do 14.01.2014

rw melioracyjny - jez. Druno

Urzd Gminy w Elblgu Bierutwka uchodzca oczyszczalnia w Przezmarku do Druna Urzd Gminy w Elblgu oczyszczalnia w Wzinie Urzd Gminy w Elblgu oczyszczalnia w Lisowie ROLLUX Spka Jawna Oddzia Chodnia w Gronowie Grnym Dom Pomocy Spoecznej Krokus we Wadysawowie D.R.E. Sp. z o.o. w Gronowie Grnym Przedsibiorstwo Produkcyjno- UsugowoHandlowe EDBA w Mylcinie Urzd Gminy Godkowo oczyszczalnia w Podgach Lasy Pastwowe Nadlenictwo Mynary oczyszczalnia ciekw w Godkowie Spdzielnia Kek Rolniczych w Godkowie Wska uchodzca do Druna Mia uchodzca do Druna Terkawka uchodzca do Druna Rw melioracyjny uchodzcy do Fiszewki Rw melioracyjny R-6 i po 3,3 km Druno Rw melioracyjny uchodzcy do Druna

Brak pozwolenia wodno-prawnego

Paska

BZT5 ChZT-Cr Zaw. og. BZT5 ChZT-Cr Zaw. og. BZT5 ChZT-Cr Zaw. og. BZT5 ChZT-Cr Zaw. og. BZT5 ChZT-Cr Zaw. og. BZT5 ChZT-Cr Zaw. og. BZT5 ChZT-Cr Zaw. og.

2,92 5,62 1,87 0,02 0,18 0,06 0,11 0,32 0,02 0,69 4,22 2,05 4,32 14,85 1,15 0,11 0,19 0,02 0,88 4,02 0,08

Brak pozwolenia wodno-prawnego Pozwolenie wane do 31.12.2010

Rw melioracyjny uchodzcy do Wskiej Rw melioracyjny uchodzcy po 10 km do Wskiej

Brak pozwolenia wodno-prawnego

Urzd Gminy w Gronowie Elblskim oczyszczalnia w Gronowie Elblskim Urzd Gminy Gronowo Elblskie obiekt w Nowym Dworze Elblskim Urzd Gminy Markusy oczyszczalnia w Starym Dolnie Rzenia w urawcu

Rw melioracyjny uchodzcy do Fiszewki Rw melioracyjny

Pozwolenie wane do 31.12.2010 Brak pozwolenia wodno-prawnego Pozwolenie wane do 30.11.2014 Pozwolenie wane do 31.12.2013 Pozwolenie wane do 30.09.2009 Pozwolenie wane do 30.09.2009 Pozwolenie wane do 31.12.2017 Brak pozwolenia wodno- prawnego

Dzierzgo 8+298 km Rw melioracyjny uchodzcy do Druna

Urzd Gminy w Milejewieoczyszczalnia w Stobojach Urzd Gminy w Milejewie oczyszczalnia q Kamienniku Wielkim Zakad Gospodarki Komunalnej w Mynarach oczyszczalnia w Mynarach Miasto i Gmina Mynary obiekt Pogrze

Srebrny Potok Kowalewka uchodzca do Druna Gardyna poprzez rw melioracyjny Rw melioracyjny uchodzcy po 100 m do Baudy

BZT5 ChZT-Cr Zaw. og. BZT5 ChZT-Cr Zaw. og. BZT5 ChZT-Cr Zaw. og. BZT5 ChZT-Cr Zaw. og.

1,23 2,13 0,78 2,12 7,76 3,18 1,93 16,0 2,27 0,39 0,79 0,09

Przedsibiorstwo Usug Wska Wodno- Kanalizacyjnych w Pasku oczyszczalnia w Pasku Sery ICC Pask Sp. z o.o. w Struga Brzezinka Pasku uchodzca do Wskiej Przedsibiorstwo Usug Wodno- Kanalizacyjnych w Pasku oczyszczalnia w Surowym Miasto i Gmina Pask oczyszczalnia w Rydzwce Rw melioracyjny uchodzcy do Say

Rw melioracyjny uchodzcy do Brzezinki Rw melioracyjny uchodzcy do Kanau Elblskiego

AWRSP O/T w Olsztynie Filia w Elblgu Gospodarstwo Skarbu Pastwa w Elblgu oczyszczalnia w Drulitach

GMINA PASK MechanicznoBZT5 biologicznoChZT-Cr chemiczna Zaw. og. Q= 1159,80 MechanicznoBZT5 biologiczna ChZT-Cr Q= 1364 Zaw. og. MechanicznoBZT5 biologiczna; ChZT-Cr rcznie dozowany Zaw. og. PIX Q= 19,5 MechanicznoBZT5 biologicznoChZT-Cr chemiczna Zaw. og. Q= 7,6 MechanicznoBZT5 biologiczna ChZT-Cr Q= 26,6 Zaw. og.

7,14 39,5 8,4 13,8 64,5 28,4 180,0 426,0 334,0

BZT5 ChZT-Cr Zaw. og. BZT5 ChZT-Cr Zaw. og. BZT5 ChZT-Cr Zaw. og.

8,28 45,81 9,74 18,82 87,98 38,74 3,51 8,3 6,5

Pozwolenie wane do 31.12.2010 Pozwolenie wane do 31.12.2010 Pozwolenie wane do 31.01.2010

18,7 76,0 20,0 17 120 73

BZT5 ChZT-Cr Zaw. og. BZT5 ChZT-Cr Zaw. og.

0,14 0,58 0,15 0,45 3,19 1,94

Pozwolenie wane do 30.06.2010 Pozwolenie wane do 31.12.2010

Dom Dziecka Orle Gniazdo Marwicka Mynwka w Marwicy 26.10.2004 W 2007 bez kontroli Spdzielnia Mieszkaniowa Rw melioracyjny Podlene w Rychlikach Zakad Gospodarki Wodnej Brzenica w rychlikach oczyszczalnia w Dymniku Urzd Gminy Rychliki oczyszczalnia w Rychlikach 04/13.04.2007 Urzd Miasta i Gminy w Tolkmicku oczyszczalnia w Tolkmicku Urzd Miasta i Gminy w Tolkmicku obiekt w Pagrkach Urzd Miasta i Gminy w Tolkmicku Obiekt w Pogrodziu Rw melioracyjny Toplka, Marwicka Mynwka Zalew Wilany poprzez ujcie Grabianki Rw melioracyjny uchodzcy do Grabianki Rw melioracyjny, nastpnie rzeka Narusa

GMINA RYCHLIKI Mechaniczna BZT5 Q= 7,43 ChZT-Cr Zaw. og. Mechaniczna Q= 79,0 BZT5 ChZT-Cr Zaw. og. BZT5 ChZT-Cr Zaw. og.

171,4 388,2 136,0 67,7 240,7 68,3 3,1 42,4 17,0 5,5 34,8 6,4

BZT5 ChZT-Cr Zaw. og. BZT5 ChZT-Cr Zaw. og. BZT5 ChZT-Cr Zaw. og. BZT5 ChZT-Cr Zaw. og.

1,27 2,89 1,01 3,32 11,79 3,35 0,04 0,55 0,22 0,04 0,22 0,04

Brak pozwolenia

Brak pozwolenia wodno- prawnego Pozwolenie wane do 30.06.2010 Pozwolenie wane do 30.06.2010

Mechanicznobiologicznochemiczna Q= 13,0 MechanicznoBZT5 biologicznoChZT-Cr chemiczna Zaw. og. Q= 4,2 GMINA TOLKMICKO MechanicznoBZT5 biologiczna ChZT-Cr Q= 572,0 Zaw. og. Mechaniczna Q= 9,9 Bez oczyszczania Q= 13,5 BZT5 ChZT-Cr Zaw. og. BZT5 ChZT-Cr Zaw. og.

2,0 45 8,2 14,7 374,3 737,7 145,7 164,3 402,7 70,0

BZT5 ChZT-Cr Zaw. og. BZT5 ChZT-Cr Zaw. og. BZT5 ChZT-Cr Zaw. og.

1,14 25,66 4,68 3,71 7,30 1,44 2,22 5,44 0,95

Pozwolenie wane do 31.12.2009

Brak pozwolenia wodno- prawnego Brak pozwolenia wodno- prawnego

rdo: Informacja o stanie rodowiska na obszarze powiatu elblskiego w roku 2008 - Delegatura WIO w Elblgu

Zacznik Nr 2 do uchway Nr XXXV/42/10 Rady Powiatu Elblskiego z dnia 17 wrzenia 2010 r.

AKTUALIZACJA PLANU GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU ELBLSKIEGO NA LATA 2010-2013 Z PERSPEKTYW NA LATA 2014-2021

Elblg 2010 SPIS TRECI 1 WSTP 1.1 Podstawa prawna 1.2 Cel i zakres opracowania 1.3 Analiza aktualnego stanu prawnego 2 PODSTAWOWE INFORMACJE CHARAKTERYZUJCE OBSZAR POWIATU ELBLSKIEGO 2.1 Pooenie geograficzne 2.2 Uksztatowanie powierzchni, geomorfologia 2.3 Warunki hydrologiczne i hydrogeologiczne 2.4 Sytuacja demograficzna 2.5 Uwarunkowania infrastrukturalne 2.6 Sytuacja gospodarcza 3 ANALIZA AKTUALNEGO STANU GOSPODARKI ODPADAMI 3.1 Odpady komunalne 3.1.1 Rodzaje, rda powstawania, ilo wytwarzanych odpadw komunalnych 3.1.2 Odpady ulegajce biodegradacji 3.1.3 Systemy gospodarowania odpadami komunalnymi 3.1.3.1 Ilo odpadw zebranych z terenu powiatu elblskiego 3.1.3.2 Sposb postpowania z odpadami komunalnymi 3.1.3.3 Koszty zwizane z gospodark odpadami komunalnymi 3.2 Odpady niebezpieczne 3.2.1 Ilo, rodzaje i rda powstawania odpadw niebezpiecznych na terenie powiatu elblskiego 3.2.2 Odpady zawierajce PCB 3.2.1 Oleje odpadowe 3.2.2 Zuyte baterie i akumulatory 3.2.3 Odpady medyczne i weterynaryjne 3.2.4 Pojazdy wycofane z eksploatacji 3.2.5 Zuyty sprzt elektryczny i elektroniczny 3.2.6 Odpady zawierajce azbest 3 2.7 Przeterminowane pestycydy 3.3 Odpady pozostae 3.3.1 Zuyte opony 3.3.2 Odpady z budowy, remontw i demontau obiektw budowlanych oraz infrastruktury drogowej 3.3.3 Komunalne osady ciekowe 3.3.4 Odpady opakowaniowe

3.3.5 Odpady z sektora gospodarczego wytwarzane w najwikszych ilociach 3.4 Rodzaje odpadw komunalnych i innych ni komunalne poddawanych procesom odzysku i unieszkodliwiania 3.5 Zakady o duym ryzyku powstania awarii przemysowej, zakady o zwikszonym ryzyku powstania awarii przemysowej 3.6 Istniejce systemy zbierania odpadw 3.6.1 Systemy zbierania odpadw komunalnych PRZEDSIBIORSTWO USUG KOMUNALNYCH W PASKU PRZEDSIBIORSTWO USUG KOMUNALNYCH OSTRDA 3.6.2 Systemy zbierania odpadw niebezpiecznych 3.6.3 Systemy zbierania odpadw pozostaych 3.7 Istniejce instalacje do odzysku i unieszkodliwiania odpadw 3.7.1 Instalacje do unieszkodliwiana odpadw poprzez skadowanie 3.7.2 Podmioty prowadzce dziaalno w zakresie zbierania odzysku i transportu Gmina ZBIRKA 3.8 Identyfikacja problemw w zakresie gospodarki odpadami 3.8.1 Identyfikacja problemw w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi 3.8.2 Identyfikacja problemw w zakresie gospodarki odpadami niebezpiecznymi 3.8.3 Identyfikacja problemw w zakresie gospodarki pozostaymi odpadami 4 PROGNOZA ZMIAN W ZAKRESIE GOSPODARKI ODPADAMI 4.1 Prognoza zmian w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi 4.1.1 Prognoza iloci wytwarzanych odpadw ulegajcych biodegradacji 4.1.2 Prognozowanie zmian w zakresie rozwiza organizacyjnych i techniczno-technologicznych 4.2 Odpady niebezpieczne 4.2.1 Odpady zawierajce PCB 4.2.2 Oleje odpadowe 4.2.3 Zuyte baterie i akumulatory 4.2.4 Odpady medyczne i weterynaryjne 4.2.5 Pojazdy wycofane z eksploatacji 4.2.6 Zuyty sprzt elektryczny i elektroniczny 4.2.7 Odpady zawierajce azbest 4.2.8 Przeterminowane pestycydy 4.3 Odpady pozostae 4.3.1 Zuyte opony 4.3.2 Odpady z budowy, remontw i demontau obiektw budowlanych oraz infrastruktury drogowej 4.3.3 Komunalne osady ciekowe 4.3.4 Odpady opakowaniowe 4.3.5 Odpady z sektora gospodarczego wytwarzane w najwikszych ilociach 5 PRZYJTE CELE I KIERUNKI DZIAA W ZAKRESIE GOSPODARKI ODPADAMI ORAZ PRZYJTE TERMINY ICH REALIZACJI ZGODNE Z WPGO 5.1 Odpady komunalne 5.1.1 Zbieranie odpadw 5.1.2 Odzysk i unieszkodliwianie odpadw 5 1.3 Plan redukcji iloci odpadw komunalnych ulegajcych biodegradacji kierowanych na skadowiska odpadw 5 1.4 Wdraanie systemowych i kompleksowych rozwiza w gospodarce odpadami komunalnymi 5.1.5 Uporzdkowanie skadowisk odpadw innych ni niebezpieczne i obojtne 5.2 Odpady niebezpieczne 5.2.1 Odpady zawierajce PCB 5.2.2 Oleje odpadowe 5.2.3 Zuyte baterie i akumulatory 5.2.4 Odpady medyczne i weterynaryjne 5.2.5 Pojazdy wycofane z eksploatacji 5.2.6 Zuyty sprzt elektryczny i elektroniczny 5.2.7 Odpady zawierajce azbest 5.2.8 Przeterminowane pestycydy 5.3 Odpady pozostae 5.3.1 Zuyte opony 5.3.2 Odpady z budowy, remontw i demontau obiektw budowlanych oraz infrastruktury drogowej 5.3.3 Komunalne osady ciekowe 5.3.4 Odpady opakowaniowe 5.3.5 Odpady powstajce w przemyle (inne ni komunalne) 6 PLANOWANY SYSTEM GOSPODARKI ODPADAMI W POWIECIE ELBLSKIM 6.1 Sposb realizacji planu zamykania instalacji 6.2 Projektowany system gospodarki odpadami, w szczeglnoci gospodarki odpadami innymi ni niebezpieczne, w tym odpadami komunalnymi, uwzgldniajcy ich zbieranie, transport, odzyski unieszkodliwianie 6.3 Regionalny system gospodarowania odpadami - skadowisko midzygminne

WODY POWIERZCHNIOWE WODY PODZIEMNE GLEBY NUMER PRBKI OZNAKOWANIE PRBKI 6.4 Zmieszane odpady komunalne 6.5 Odpady ulegajce biodegradacji 6.6 Odpady opakowaniowe z gospodarstw domowych 6.7 Meble i inne odpady wielkogabarytowe 6.8 Odpady budowlano-remontowe 6.9 Odpady niebezpieczne 6.9.1 Zuyte baterie i akumulatory 6.9.2 Zuyty sprzt elektroniczny i elektryczny 6.9.3 Zbirka przeterminowanych i niewykorzystanych lekw, odpady medyczne i weterynaryjne 6.9.4 PCB 6.9.5 Oleje odpadowe: 6.9.6 Pojazdy wycofane z eksploatacji 7 HARMONOGRAM I SPOSB FINANSOWANIA REALIZACJI ZADA 7.1 Sposoby finansowania suce realizacji zamierzonych celw w gospodarce odpadami 8 WNIOSKI Z PROGNOZY ODDZIAYWANIA PROJEKTU PLANU NA RODOWISKO 9 SYSTEM MONITORINGU I OCENY WDRAANIA PLANU 10 STRESZCZENIE ZACZNIKI Zacznik 1 Wykaz aktw prawnych w zakresie gospodarki odpadami Zacznik 2 Harmonogram dziaa zwizanych z rekultywacj zamknitych skadowisk odpadw na terenie powiatu elblskiego Zacznik 3 Monitoring zamknitych odpadw na terenie powiatu elblskiego w fazie poeksploatacyjnej SPIS TABEL Spis skrtw: BAT CEPiK D GPZON JST FS GUS KPGO 210 MPO MPZON NGO NFOiGW PCB Best Available Technigues (najlepsze dostpne techniki), Centralna Ewidencja Pojazdw i Kierowcw, proces skadowania odpadw, Gminny Punkt Zbierania Odpadw Niebezpiecznych, Jednostki Samorzdu Terytorialnego, Fundusz Spjnoci, Gwny Urzd Statystyczny, Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2010, Miejskie Przedsibiorstwo Oczyszczania, Mobilny Punkt Zbierania Odpadw Niebezpiecznych, Organizacje pozarzdowe, Narodowy Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie, polichlorowane difenyle, polichlorowane trifenyle, monometylotetrachloro-difenylometan, monometylodichlorodifenylometan, monometylodibromodifenylometan oraz mieszaniny zawierajce jakkolwiek z tych substancji w iloci powyej 0,005 % wagowo cznie, Przedsibiorstwo Usug Komunalnych, Program Operacyjny Infrastruktura i rodowisko, Proces odzysku odpadw, Warmisko-Mazurski Urzd Wojewdzki w Olsztynie, Wojewdzki Inspektorat Ochrony rodowiska w Olsztynie, Wojewdzki Fundusz Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej w Olsztynie, Wojewdzki System Odpadowy, Zakad Gospodarki Komunalnej, Zakad Utylizacji Odpadw, Zakad Zagospodarowania Odpadw

PUK POli R UW WIO WFOiGW WSO ZGK ZUO ZZO

1 WSTP 1.1 Podstawa prawna Opracowanie niniejszego Planu gospodarki odpadami dla powiatu elblskiego na lata 2010-2013 wynika z art. 14 i 15 ustawy o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 r. (tekst jednolity: Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251 z pn. zm.) - nakadajcego na Zarzd Powiatu obowizek opracowania ww. planu. 1.2 Cel i zakres opracowania Celem niniejszego opracowania jest stworzenie kompleksowego Planu gospodarki odpadami dla powiatu elblskiego na podstawie obowizujcego ustawodawstwa. Zakres szczegowy niniejszego opracowania wynika bezporednio z warunkw okrelonych w rozporzdzeniu Ministra rodowiska z dnia 9 kwietnia 2003 r. w sprawie sporzdzania planw gospodarki odpadami (Dz. U. z 2003 r. Nr 66, poz. 620 z pn. zm.). Zgodnie z 3 w/w rozporzdzenia niniejszy powiatowy plan gospodarki odpadami okrela: 1) aktualny stan gospodarki odpadami, w tym: a. rodzaj, ilo i rda powstawania wszystkich odpadw, w szczeglnoci odpadw innych ni niebezpieczne, b. rodzaj i ilo odpadw poddawanych poszczeglnym procesom odzysku, c. rodzaj i ilo odpadw poddawanych poszczeglnym procesom unieszkodliwiania, d. istniejce systemy zbierania wszystkich odpadw, w szczeglnoci odpadw innych ni niebezpieczne, e. rodzaj, rozmieszczenie oraz moc przerobow instalacji do odzysku i unieszkodliwiania wszystkich odpadw, w szczeglnoci odpadw innych ni niebezpieczne, f. wykaz podmiotw prowadzcych dziaalno w zakresie zbierania, odzysku oraz unieszkodliwiania odpadw innych ni niebezpieczne, g. uwzgldniajc podstawowe informacje charakteryzujce z punktu widzenia gospodarki odpadami obszar, dla ktrego jest sporzdzany plan gospodarki odpadami, a w szczeglnoci pooenie geograficzne, sytuacj demograficzn, sytuacj gospodarcz oraz warunki glebowe, hydrogeologiczne i hydrologiczne, mogce mie wpyw na lokalizacj instalacji gospodarki odpadami, h. identyfikacj problemw w zakresie gospodarowania odpadami, w szczeglnoci odpadami innymi ni niebezpieczne; 2) prognozowane zmiany w zakresie gospodarki odpadami, w tym rwnie wynikajce ze zmian demograficznych i gospodarczych; 3) dziaania zmierzajce do poprawy sytuacji w zakresie gospodarki odpadami, w tym: a) dziaania zmierzajce do zapobiegania powstawaniu odpadw, b) dziaania zmierzajce do ograniczenia iloci odpadw i ich negatywnego oddziaywania na rodowisko, c) dziaania wspomagajce prawidowe postpowanie z odpadami w zakresie zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadw, w szczeglnoci odpadw innych ni niebezpieczne,

d) plan redukcji iloci odpadw komunalnych ulegajcych biodegradacji, kierowanych na skadowiska odpadw, e) sposb realizacji planu zamykania instalacji, w szczeglnoci skadowisk odpadw i spalarni odpadw, niespeniajcych wymaga ochrony rodowiska, ktrych modernizacja nie jest moliwa z przyczyn technicznych lub jest nieuzasadniona z przyczyn ekonomicznych, wynikajcy z wojewdzkiego planu gospodarki odpadami oraz harmonogram realizacji tych dziaa i instytucje odpowiedzialne za ich realizacj; 4) projektowany system gospodarki odpadami, w szczeglnoci gospodarki odpadami innymi ni niebezpieczne, w tym odpadami komunalnymi, uwzgldniajcy ich zbieranie, transport, odzysk i unieszkodliwianie; 5) szacunkowe koszty inwestycyjne i eksploatacyjne proponowanego systemu, szacunkowe koszty realizacji poszczeglnych dziaa oraz sposoby finansowania realizacji zamierzonych celw; 6) system monitoringu i oceny realizacji zamierzonych celw pozwalajcy na okrelenie sposobu oraz stopnia realizacji celw i zada zdefiniowanych w planie gospodarki odpadami, z uwzgldnieniem ich jakoci i iloci. Zgodnie z 6 w/w rozporzdzenia powiatowy plan gospodarki odpadami zawiera co najmniej nastpujce rozdziay: 1) wstp; 2) analiz stanu gospodarki odpadami; 3) prognoz zmian; 4) zaoone cele i przyjty system gospodarki odpadami; 5) zadania strategiczne obejmujce okres co najmniej 8 lat; 6) harmonogram realizacji przedsiwzi obejmujcy okres 4 lat; 7) wnioski z analizy oddziaywania projektu planu na rodowisko w przypadku planw powiatowych oraz sposb ich uwzgldniania w planie; 8) sposb monitoringu i oceny wdraania planu; 9) streszczenie w jzyku niespecjalistycznym. Ponadto niniejszy powiatowy plan gospodarki odpadami zosta opracowany zgodnie z planami wyszego szczebla, tj.: Krajowym Planem Gospodarki Odpadami 2010, Planem Gospodarki Odpadami dla Wojewdztwa Warmisko-Mazurskiego 2007-2010 przyjtego Uchwa Nr XLVII/649/06 przez Sejmik Wojewdztwa Warmisko-Mazurskiego w dniu 29 sierpnia 2006 r. 1.3 Analiza aktualnego stanu prawnego Obowizujce prawo wprowadza zasady, ktre powinny by przestrzegane w gospodarce odpadami (spis aktw prawnych znajduje si w zaczniku 1). W ustawie z dnia 27 kwietnia - Prawo ochrony rodowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z pn. zm.) wprowadzono nastpujce zasady: zasad zintegrowanego podejcia do ochrony rodowiska jako caoci (ochrona jednego lub kilku elementw przyrodniczych powinna by realizowana z uwzgldnieniem ochrony pozostaych elementw),

zasad zapobiegania (ten, kto podejmuje dziaalno mogc negatywnie oddziaywa na rodowisko, jest obowizany do zapobiegania temu oddziaywaniu), zasad przezornoci (ten, kto podejmuje dziaalno, ktrej negatywne oddziaywanie na rodowisko nie jest jeszcze w peni rozpoznane, jest obowizany, kierujc si przezornoci, podj wszelkie moliwe rodki zapobiegawcze), zasad zanieczyszczajcy paci (ten, kto powoduje szkod w rodowisku, w szczeglnoci przez jego zanieczyszczenie, ponosi koszty usunicia skutkw tego zanieczyszczenia oraz ten, kto moe spowodowa szkod w rodowisku, w szczeglnoci przez jego zanieczyszczenie, ponosi koszty zapobiegania temu zanieczyszczeniu), zasad dostpu obywateli do informacji o rodowisku i jego ochronie na warunkach okrelonych w ustawie z dnia 3 padziernika 2008 r. o udostpnianiu informacji (Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz. 1227 z pn. zm.), zasad uwzgldniania wymaga ochrony rodowiska i zrwnowaonego rozwoju przy opracowywaniu polityk, strategii, planw i programw, prawo obywateli do uczestniczenia w postpowaniu w sprawie wydania decyzji z zakresu ochrony rodowiska lub przyjcia projektu polityki, strategii, planu lub programu, w tym dotyczcych gospodarki odpadami, w przypadkach okrelonych w ustawie z dnia 3 padziernika 2008 r. o udostpnianiu informacji (Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz. 1227 z pn. zm.), zasad, e decyzja wydana z naruszeniem przepisw dotyczcych ochrony rodowiska jest niewana, zasad, e podmioty korzystajce ze rodowiska oraz organy ochrony rodowiska s zobowizane do stosowania metodyk referencyjnych, jeeli metodyki takie zostay okrelone na podstawie ustaw, przy czym, jeeli na podstawie ustaw wprowadzono obowizek korzystania z metodyki referencyjnej, dopuszczalne jest stosowanie innej metodyki pod warunkiem udowodnienia penej rwnowanoci uzyskiwanych wynikw. W ustawie o odpadach sformuowano nastpujce zasady: zasad przestrzegania waciwej hierarchii postpowania z odpadami (najbardziej preferowanym dziaaniem jest zapobieganie powstawaniu odpadw, nastpnie ograniczanie iloci i uciliwoci szkodliwoci odpadw, odzysk - wykorzystanie odpadw, unieszkodliwianie odpadw, z wyczeniem skadowania, a najmniej preferowanym skadowanie odpadw), zasad bliskoci (odpady powinny by w pierwszej kolejnoci poddawane odzyskowi lub unieszkodliwiane w miejscu ich powstawania; jeeli nie jest to moliwe, to uwzgldniajc najlepsz dostpn technik lub technologi, powinny by przekazywane do najbliej pooonych miejsc, w ktrych mog zosta poddane odzyskowi lub unieszkodliwione), zasad rozszerzonej odpowiedzialnoci producenta (producent jest nie tylko odpowiedzialny za powstajce w procesie produkcyjnym odpady, ale rwnie za odpady powstajce w trakcie uytkowania, jak i po zuyciu wytworzonych przez niego produktw, odpowiednie projektowanie produktw). W ustawie o odpadach zawarto wymaganie, aby stworzy i utrzyma w kraju zintegrowan i wystarczajc sie instalacji i urzdze do odzysku i unieszkodliwiania

odpadw, speniajcych wymagania w przepisach o ochronie rodowiska.

okrelone

2 Podstawowe informacje charakteryzujce obszar powiatu elblskiego 2.1 Pooenie geograficzne Powiat elblski ley w zachodniej czci wojewdztwa warmisko-mazurskiego i graniczy z szecioma powiatami: od pnocy z braniewskim (57,0 km), od wschodu z lidzbarskim (22,5 km), od poudnia z ostrdzkim (41,0 km) i iawskim od zachodu z malborskim (52,5 km) i nowodworskim (54,0 km) wojewdztwa pomorskiego. W czci pnocno-zachodniej umowna granica powiatw przebiega przez Zalew Wilany (35,0 km). Geograficznie powiat elblski obejmuje cz Zalewu Wilanego, uaw Wilanych, Wysoczyzny Elblskiej, Rwniny Warmiskiej i Pojezierza Iawskiego. Powiat elblski podzielony jest na 9 jednostek administracyjnych, w tym 3 o charakterze miejskowiejskim: Mynary, Pask, Tolkmicko i 6 o charakterze wiejskim: Elblg, Godkowo, Gronowo Elblskie, Markusy, Milejewo i Rychliki, 168 soectw i 259 miejscowoci wiejskich.

Rysunek 1 Mapa powiatu elblskiego.

rdo: http://pl.wikipedia.org.

2.2 Uksztatowanie powierzchni, geomorfologia Charakterystyczn cech krajobrazu powiatu elblskiego jest jego due zrnicowanie, wynikajce z pooenia w obrbie dwch jednostek fizjograficznych wyszego rzdu. Zdecydowanie wiksza cz powiatu pooona jest we wschodniej czci podprowincji Pobrzey Poudniowobatyckich, natomiast niewielki, poudniowy jego fragment znajduje si w pnocnej czci Pojezierza Iawskiego (Kondracki, 2000). Pojezierze Iawskie jest symetrycznym odpowiednikiem Pojezierza Wschodniopomorskiego, od ktrego oddziela go dolina Dolnej Wisy. Podziau Pojezierza Iawskiego na jednostki fizjograficzne niszego rzdu, zwane mezoregionami nie przeprowadzono. Podzia na mezoregiony przeprowadzono natomiast dla wschodniej czci podprowincji Pobrzey Poudniowobatyckich, w obrbie ktrej ley wiksza cz

powiatu elblskiego. Najbardziej wyrniajcym si morfologicznie mezoregionem jest Wysoczyzna Elblska (Wzniesienie Elblskie), zajmujca centraln i pnocn cz powiatu. Drugim, kontrastowo rnym mezoregionem s uawy Wilane, a w zasadzie ich wschodnia cz, noszca nazw uaw Elblskich (od granicy rzeki Nogat na wschd), stanowice zachodni i poudniowo-zachodni cz obszaru powiatu. Trzecim mezoregionem jest tzw. Rwnina Warmiska, zajmujca obniony fragment wysoczyzny morenowej pomidzy Wysoczyzn Elblsk i pnocn czci Pojezierza Iawskiego. Omawiana cz Rwniny Warmiskiej stanowi poudniowo-wschodni fragment powiatu elblskiego. Najmniejszym obszarowo mezoregionem jest wski pas wybrzea Zalewu Wilanego, przylegajcy od strony pnocnej do Wysoczyzny Elblskiej, noszcy nazw Wybrzea Staropruskiego. 2 Wysoczyzna Elblska obejmuje 450 km falistej kpy wysoczyznowej, przekraczajcej w rejonie elewacji wysokoci 190 m n.p.m. Opada ona stromymi stokami ku pnocy w kierunku Zalewu Wilanemu i ku zachodowi w kierunku uaw Wilanych; ku poudniowi w kierunku Rwniny Warmiskiej ten skon jest znacznie agodniejszy. Znaczna wysoko wzgldna wysoczyzny przyczynia si do powstania w strefie zboczowokrawdziowej gbokich rozci erozyjnych. uawy Wilane reprezentowane w granicach powiatu przez uawy Elblskie s nisko pooon rwnin deltow Wisy, utworzon w wyniku akumulacji namuw rzecznych. Rwnina Warmiska pooona jest na wschd i poudniowy-wschd od Wysoczyzny Elblskiej, wok rzeki Baudy i rzeki Paski (dolny odcinek). Stanowi j obniony fragment wysoczyzny morenowej. Powierzchnia rwniny pochyla si agodnie od 60-70 m w czci poudniowej do 20 m w czci pnocnej. W granicach powiatu elblskiego wystpuje tylko poudniowy, najwyszy fragment Rwniny Warmiskiej. Wybrzee Staropruskie jest nisko pooon rwnin akumulacji rzecznej i brzegowej, cignc si wzdu Zalewu Wilanego, od Fromborka ku pnocnemu wschodowi. Powiat elblski pooony jest na zapleczu strefy maksymalnego zasigu fazy pomorskiej zlodowace pnocnopolskich, reprezentowanej na poudnie od obszaru powiatu przez cig morenowy Prabuty-Morg. Strefa zasigu ldolodu fazy pomorskiej wyznacza najmodsz krain polodowcow o rzebie modoglacjalnej, odznaczajc si duymi deniwelacjami terenu. Na powierzchni wystpuj formy rzeby pochodzenia lodowcowego, wodnolodowcowego, rzecznego, jeziornego, lokalnie pochodzenia rolinnego (rwniny torfowe). Formy pochodzenia lodowcowego tworz gwnie wysoczyzn morenow falist, w obrbie Wzniesienia Elblskiego. Znaczna cz obszaru wysoczyznowego pooona jest na wysokoci 140-190 m. Wysoczyzna morenowa falista od pnocy, wschodu i zachodu jest ograniczona dugimi stokami porozcinanymi wieloma dolinami erozyjnymi, parowami i jarami, ktrych gbokoci osigaj kilkadziesit m. Przykadem tego rozdolinienia jest pnocno - wschodni skon Wzniesienia Elblskiego, objty granicami Parku Krajobrazowego Wzniesienia Elblskie. Powstanie rzeby wysoczyzny morenowej falistej jest zwizane z nierwnomiern akumulacj lodowcow oraz z bardzo zrnicowan budow wewntrzn Wzniesienia Elblskiego. W obrbie obszaru wysoczyzny morenowej falistej wystpuj te wzgrza morenowe (do 30 m wysokoci), najczciej

spitrzone (moreny wycinicia) w okolicy Prchnika, Jagodnika, Majewa, Milejewa. W zachodniej czci Wzniesienia Elblskiego w rejonie Pagrkw, oraz na wschd od Jagodnika, wystpuj kilkunastometrowe pagrki moren martwego lodu lub pagrki kemw. Wschodni cz Wysoczyzny Elblskiej wycieaj pokrywy wodnolodowcowych piaskw sandrowych. Powstay one w czasie odpywu wd sprzed czoa wycofujcego si ldolodu fazy pomorskiej. Na pnocnywschd od Godkowa wystpuje fragment wikszej rwniny zastoiskowej (tzw. zastoisko pasckie), zwizanej rwnie z recesj ldolodu fazy pomorskiej. Rwnina Warmiska reprezentuje spokojniejsz odmian rzeby wysoczyznowej, tzw. typu paskiego (np. okolice Mynar). Jest ona zbudowana z ilastych glin zwaowych, okrelanych jako gliny limnoglacjalne, powstaych w czasie recesji ostatniego zlodowacenia (Rabek, 1998). Formy pochodzenia rzecznego reprezentuj gwnie rwniny deltowe, pooone we wschodniej czci powiatu elblskiego, na obszarze uaw Elblskich. Znaczna cz uaw Elblskich stanowi tereny depresyjne. Jest to zupenie paska powierzchnia zbudowana z mad mulistoilastych, rzadziej z materiau drobno-piaszczystego. W grupie form pochodzenia rzecznego naley rwnie wymieni doliny rzeczne, m. in. dolin rzeki Wskiej, przecinajcej rwnolenikowo gmin Pask i wpadajcej do Jeziora Druno oraz dolin rzeki Narusy, spywajcej z Wysoczyzny Elblskiej do Zalewu Wilanego w rejonie Fromborka. Dna tych rzek wycieaj muki, piaski i wiry rzeczne. Do form pochodzenia jeziornego naley zaliczy rwniny jeziorne rozwinite wok tzw. Zatoki Elblskiej, a take wok Jeziora Druno. S to przede wszystkim obszary, ktre wczeniej objte byy zasigiem Zalewu Wilanego, a obecnie s wynurzone (Makowska, 1991). W wikszych obnieniach powierzchni wysoczyznowej w wyniku akumulacji biogenicznej, doszo do utworzenia rwnin torfowych. Najwiksza taka rwnina wystpuje na pnoc od Mynar, koo miejscowoci Nowe Saduki, a take na granicy powiatw elblskiego i braniewskiego, pomidzy miejscowoci Osiek i Sobity 2.3 Warunki hydrologiczne i hydrogeologiczne Wody caego obszaru powiatu elblskiego odprowadzane s do Zalewu Wilanego, przez rozbudowany system rzek: Elblg i Baudy lub bezporednio do Zalewu. uawy Elblskie maj bardzo bogaty i skomplikowany ukad hydrograficzny. Od uaw Wielkich na zachodzie oddziela je rzeka Nogat. W obrbie systemu wodnomelioracyjnego uaw Elblskich wystpuj trzy podstawowe ukady polderowe odwadniajce: - Basen jeziora Druno, - Obszar Nogatu i rzeki Elblg, - Obszar Fiszewki i Kanau Jagielloskiego. Wody z terenu Basenu jeziora Druno odprowadzane s z polderw do obwaowanych ciekw rzeki: Tyny, Dzierzgo, Wskiej, nastpnie do jeziora, z ktrego rzek Elblg odprowadzane s do Zalewu Wilanego. Jezioro Druno i rzeka Elblg s obwaowane prawie na caej dugoci. Poziom wody w jeziorze i w rzece zaley od dopyww ze zlewni i stanw wody w Zalewie. Cay ten obszar odwadniany jest przez 63 przepompownie. Cz zachodnia uaw Elblskich zwizana jest z systemem Kanau Jagielloskiego i Fiszewki. Fiszewka jest lewostronnym dopywem rzeki Elblg. Wody z tego ukadu przepompowywane s bezporednio lub porednio do

rzeki Elblg. Z pnocnej czci uaw Elblskich woda odprowadzana jest do Nogatu oraz bezporednio do Zalewu Wilanego. Zalew Wilany o powierzchni w granicach Polski 2 328 km , jest odbiornikiem wd z caych Prawobrzenych uaw i Wyniesie Elblskich. Akwen jest pytki (rednia gboko wynosi 2,7 m, a maksymalna - 4,4 m), odcity od Zatoki Gdaskiej mierzej. Zalew Wilany poczony jest z Zatok poprzez Cienin Pilawsk, pooon w jego w rosyjskiej czci. Zasilany jest od pnocy wlewami morskimi, a od poudnia szeregiem niewielkich rzek i ciekw, spywajcych z uaw i Wysoczyzny Elblskiej. Zasolenie zalewu jest zmienne w granicach 0,85-3,34 %. Na okres trzech miesicy zimowych Zalew Wilany pokrywa ld, ktrego grubo moe przekracza 0,50 m. Latem temperatura wd zalena jest od temperatury o powietrza, nasonecznienia i moe przekracza 20 C. Poziom wd Zalewu ulega znacznym wahaniom, ktre zale od poziomu wd poudniowego Batyku oraz od wiatrw wiejcych w rejonie Zalewu, co powoduje napyw lub odpyw wd z zalewu. Maksymalna amplituda tych waha na stacji pomiarowej w Nowym Batorowie wyniosa 3,37 m. Silne wiatry powoduj powstanie wysokiej i stromej fali, co powoduje podnoszenie i przemieszczanie si materiau dennego. Dla eglugi na Zalewie utrzymywane s oznakowane nawigacyjne tory wodne i porty. Jezioro Druno jest najwikszym jeziorem w powiecie elblskim, o powierzchni wraz z obszarami bagiennymi, w 2 granicach waw - 29 km . Teren przylegy do jeziora jest w caoci depresyjny i wszystkie cieki wpywajce do Druna pyn w waach wstecznych. Powierzchnia zwierciada wody wynosi 1790,1 ha, gboko rednia 2,25 m, a maksymalna 3,0 m. Charakter jeziora jest specyficzny, z lustrem wody wyniesionym do 2 m ponad teren depresyjny otaczajcy jezioro. Na wahania stanw wody w jeziorze, dochodzce do okoo 1,0 m, wpywa wahanie stanw wody Zalewu Wilanego oraz dopyw wd rzecznych. Napywowi wd z Zalewu towarzyszy wzrost zasolenia. Jezioro Korsu znajduje si na Pojezierzu Iawskim, w gminie Rychliki. Ten niewielki zbiornik, typu rynnowego, pooony jest w dorzeczu rzeki Dzierzgo - Elblg. Powierzchnia zwierciada wody wynosi 21,9 ha. Gboko maksymalna 14,0 m, a gboko rednia 7,3 m. Brzegi jeziora s urozmaicone, od stromych i wysokich, do zupenie paskich i podmokych. Jezioro podlega silnej presji rekreacyjnej. Tabela 1 Charakterystyka wybranych jezior powiatu elblskiego.
Nazwa jeziora Dorzecze Powierzchnia [ha]
Gboko

Gwnymi rzekami na terenie powiatu elblskiego, w czci uaw Elblskich, s rzeki: Elblg i Nogat, wraz z dopywami. Rzeki uawskie to rzeki typowo nizinne, o niekorzystnych cechach hydrologicznych: minimalny spadek, leniwy przepyw, a czasem jego brak, wynikiem czego jest postpujca eutrofizacja, powodujca zakwity oraz zarastanie dna i brzegw. Nogat jest skanalizowan odnog Wisy i rzek graniczn powiatu elblskiego. Nogat z jego dopywem Cieplicwk i rzek Elblg czy Kana Jagielloski. Przepyw wody Nogatu uzaleniony jest od dopywu wd Wisy i jest regulowany sztucznie. Nogat jest rzek nizinn o minimalnym spadku, leniwym przepywie. Wody rzeki podlegaj silnej eutrofizacji, powodujcej zakwity i zarastanie dna i brzegw. Ujciowy odcinek Nogatu znajduje si pod wpywem sonawych wd Zalewu Wilanego. Silne wiatry pnocne i pnocno - zachodnie powoduj cofk. Badania jakoci wd w 2008 r. zostay przeprowadzone w przekroju Kpa Dolna 2,9 (gm. Elblg, pow. elblski) na ujciowym odcinku Nogatu. Na podstawie wynikw pomiarw wybranych elementw biologicznych, fizykochemicznych (wspierajcych elementy biologiczne) oraz wskanikw zanieczyszcze syntetycznych i niesyntetycznych stan ekologiczny wyznaczono jako umiarkowany. Na podstawie analizy wartoci granicznych wybranych chemicznych wskanikw wd stan chemiczny okrelono jako dobry (aden z badanych parametrw nie przekroczy wartoci granicznych chemicznych wskanikw jakoci wd). Cieplicwka jest ujciowym ramieniem Nogatu, o dugoci 7,5 km. Rzeka o niewielkim przepywie i nieznacznej gbokoci, silnie zarasta. Dno rzeki jest mocno zamulone. Przy silnych wiatrach z sektora pnocnego nastpuj wlewy sonych wd z Zalewu. Zlewni rzeki stanowi teren pooony pomidzy waami powodziowymi. Przylegy obszar jest depresyjny, odwadniany sztucznie poprzez stacje pomp do rzeki Nogat i Elblg lub do Zalewu. DORZECZE RZEKI ELBLG Rzeka Elblg jest rzek I-rzdu. Za grny bieg rzeki uwaana jest rzeka Dzierzgo. Odcinek dolny, waciwa rzeka Elblg, od wypywu z jeziora Druno do ujcia do Zalewu ma dugo 14,5 km. Rzeka Elblg jest ciekiem nizinnym silnie zeutrofizowanym, o minimalnym spadku. W ujciowym odcinku, w wyniku silnych wiatrw pnocnych, moe wystpowa wlewanie si sonych wd Zalewu do rzeki lub podpitrzanie odpywu wd do Zalewu. Na wodach rzeki znajduje si Port Morski w Elblgu. Woda z rzeki pobierana jest do celw technologicznych przez zakady przemysowe miasta Elblga. W okresach suszy woda z rzeki moe by wykorzystywana do nawadniania uawskich obszarw rolniczych, za pomoc systemu melioracyjnego. Badania jakoci wd w 2008 r. rzeki Elblg przeprowadzono w jednym punkcie pomiarowokontrolnym w przekroju Nowakowo 2,5 (gm. Elblg, pow. elblski) na ujciowym odcinku Nogatu. Na podstawie bada wybranych elementw biologicznych, fizykochemicznych (wspierajcych elementy biologiczne) oraz wskanikw zanieczyszcze syntetycznych i niesyntetycznych stan ekologiczny wyznaczono jako umiarkowany. Na podstawie analizy wartoci granicznych wybranych chemicznych wskanikw wd stan chemiczny okrelono jako dobry (aden z badanych parametrw nie

ObjRok max. to 3 bada [m] [tys. m ] 1997 2003 2001 1994 1994

Klasa czystoci

Druno Korsu Okonie Zimnochy

Elblg DzierzgoElblg WskaElblg WskaElblg

1446,0

3,0

17352,0

NON III NON NON III

Kategoria przydatnoci p. kat. p. kat.. II III III

21,9 33,3 23,1

14,0 5,0 5,7

1595,0 826,9 697,9

Objanienia - NON - poza klas, p. kat. - poza kategori. rdo: raport WIO w Olsztynie

przekroczy wartoci wskanikw jakoci wd).

granicznych

chemicznych Burzanka jest rzek II rzdu o dugoci 13,8 km, uchodzc do jeziora Druno. Wypywa z przykrawdziowej strefy Wysoczyzny Elblskiej, z okolic miejscowoci Wilkowo, na wysokoci okoo 150,0 m n.p.m. Rzeka pynie w gbokiej malowniczej dolinie poronitej lasem, o deniwelacjach dochodzcych do 30 m. Zlewnia Burzanki jest obszarem rolniczo-lenym, gsto porozcinanym dolinami erozyjnymi. Elszka jest rzek II rzdu, o dugoci 17 km, dopywem jeziora Druno. Wypywa z pogranicza Wysoczyzny Elblskiej i Rwniny Warmiskiej, na wysokoci 80 m n.p.m. Dolny odcinek rzeki jest skanalizowany i obwaowany. Zlewnia Elszki jest obszarem typowo rolniczym. Kowalewka jest rzek II rzdu, o dugoci 22 km, uchodzc do jeziora Druno. W grnym i rodkowym odcinku pynie w gbokiej dolinie erozyjnej Wysoczyzny Elblskiej i charakteryzuje si duym spadkiem, krtoci biegu; posiada liczne dopywy. Natomiast w dolnym biegu przepywa przez uawy, a odcinek ten jest skanalizowany, wyrwnany i obwaowany, z uwagi na moliwo zalania obszarw ssiadujcych z korytem rzeki wezbranej wskutek ulewnych deszczy lub szybkiego topnienia niegw, jak rwnie napywu wd z jeziora Druno. Rzeka Wska jest rzek II-rzdu, o dugoci 45,2 km, wpywa do jeziora Druno. Ma cechy rzeki wyynnej i nizinnej. redni spadek rzeki wynosi 4,4 a przepyw przy 3 ujciu 23 m /s. Wypywa z przykrawdziowej czci pojezierza Iawskiego, na zachd od wsi Gudniki. W grnym odcinku przepywa przez kilka zbiornikw zaporowych (jeziora Okonie i Zimnochy). rodkowy odcinek Wskiej, lecy w obrbie Rwniny Warmiskiej, charakteryzuje si gbok (30 m) dolin, wypenion madami i piaskami rzecznymi. Poniej Paska Wska wpywa na uawy i jest obwaowana ze wzgldu na zagroenie powodziowe. Saa jest rzek III rzdu, lewobrzenym dopywem Wskiej, o dugoci 25,2 km. Na caej dugoci pynie w gbokiej dolinie erozyjnej, licznie porozcinanej bocznymi dolinami. Dolina Say w przewaajcej czci jest zalesiona, a jej gboko przekracza 30 m. Sirwa jest rzek III rzdu, lewobrzenym dopywem Wskiej, o dugoci 13 km. Dolina rzeki, o gbokoci do 20 m, na znacznej dugoci jest zalesiona. Sirwa wypywa z okolic Zielonki Pasckiej na wysokoci 140 m n.p.m. i pod Paskiem uchodzi do Wskiej. Marwicka Mynwka jest dopywem jeziora Druno, rzek II rzdu o dugoci 15,7 km. Wypywa z przykrawdziowej strefy Pojezierza Iawskiego, na wysokoci okoo 120 m n.p.m., na obszarze wyynnym pynie w zalesionej dolinie erozyjnej, o gbokoci okoo 20 m. W dolnym odcinku rzeka przepywa przez obszary depresyjne i posiada way przeciwpowodziowe. Kana Elblski jest kanaem sztucznym czcym jezioro Druno i jezioro Drwckie, wytyczonym w korycie rzeki Klepy. Kana jest eglowny, a ze wzgldu na walory krajobrazowe, turystyczne i rozwizania techniczne unikatowy w skali europejskiej. Dugo jego wynosi 62,5 km, z odgazieniami 159 km.

Do gwnych ciekw lecych w dorzeczu rzeki zaliczamy rzeki: Babica, Kumiela, Burzanka, Elszka, Wska i Srebrny Potok, Kana Elblski, Brzenica, Dzierzgo, Tina oraz Kana Jagielloski. Kana Jagielloski o dugoci 5,5 km, czy rzek Elblg z Nogatem. Zlewnia Kanau wczona jest do dorzecza rzeki Elblg. Kierunek przepywu wody w Kanale zaley od stanu wd na rzece Elblg i Nogat. Bardzo czsto wody kanau stagnuj lub s jednoczenie zasilane z rzeki Elblg i z Nogatu. Do kanau odprowadzany jest nadmiar wd z polderw. Kana Jagielloski jest szlakiem eglugowym. W okresach suszy woda z kanau wykorzystywana jest do nawadniania terenw rolniczych. Kana na caej dugoci ujty jest w way przeciwpowodziowe. Obszar pooony po obu jego brzegach jest depresyjny. Babica jest rzek II rzdu, prawobrzenym dopywem rzeki Elblg, o dugoci 9,5 km. rda jej znajduj si na obszarze lenym Wysoczyzny Elblskiej, na wysokoci 148,8 m n.p.m. Cech charakterystyczn rzeki s jej due spadki. W strefie przykrawdziowej pynie w gbokiej dolinie erozyjnej, o charakterze wwozu, gdzie deniwelacje dochodz do 40 m. Kumiela zwana potocznie Dzikusk - prawobrzeny dopyw Elblga, jest rzek II rzdu o dugoci 18 km. Wypywa z jeziora Starego, pooonego na wysokoci 172,6 m n.p.m. i przepywa przez zbiornik zaporowy, Jezioro Goplenica. Dolny odcinek rzeki jest skanalizowany. Od rde a do zabudowy miejskiej Elblga Kumiela pynie przez obszar leny. Srebrny Potok jest lewobrzenym dopywem Kumieli, o dugoci 10,3 km. Pocztek bierze z jeziora Milejewo o charakterze zaporowym, pooonego na wysokoci 178,7 m n.p.m. Srebrny Potok pynie w gbokiej dolinie erozyjnej przez las komunalny Baantarnia. Pynie przez obszar o zrnicowanej rzebie i malowniczym krajobrazie. W korycie potoku spotykamy du ilo ogromnych gazw narzutowych tworzcych kaskady i bystrza. Deniwelacje przekraczaj 50 m. Rzeka Fiszewka jest lewobrzenym dopywem rzeki Elblg o dugoci 32 km. Na dugich odcinkach, podobnie jak Tina, wykorzystuje stare odnogi Nogatu. Jest obustronnie obwaowana, prawie na caej dugoci. Suy do odprowadzenia wd z terenw depresyjnych. Rzeka pynie przez obszar chroniony o nazwie Fiszewka. Przewaajca cz obszaru przez ktry pynie Fiszewka jest sztucznie odwadniany, za pomoc ponad dwudziestu pomp. Rzeka Tina i Kana Tina s starymi ramionami Nogatu, o dugoci 34 km uchodzcymi do rzeki Elblg. Swj pocztek bierze w przykrawdziowej strefie Pojezierza Iawskiego, a nastpnie odprowadza wody w obwaowaniu, z terenw depresyjnych uaw. Jedynie grna Tina i jej prawe dopywy s ciekami naturalnymi. W dolnym biegu rzeka rozgazia si i cz wd odpywa do jeziora Druno. Tina jest rzek typowo nizinn, o niekorzystnych cechach hydrologicznych: minimalny spadek, leniwy przepyw, a czasem jego brak, wynikiem czego jest postpujca eutrofizacja, powodujca zakwity oraz zarastanie dna i brzegw.

Brzenica jest dopywem jeziora Druno, rzek II rzdu o dugoci 23,7 km. Wypywa ona z Pojezierza Iawskiego na wysokoci 120 m n.p.m. Na obszarze wysoczyznowym dolina rzeki (o gbokoci 20 m) jest znacznie zalesiona. Przepywa przez tereny depresyjne uaw i na tym odcinku pynie w waach przeciwpowodziowych. Rzeka Dzierzgo o dugoci 54,2 km, bierze swj pocztek na Pojezierzu Iawskim, na zachd od miejscowoci Kadzie, a na terenie powiatu elblskiego wpada do jeziora Druno. Odcinek wysoczyznowy jest krty, o szybkim przepywie i do duych spadkach. Wpadajc na uawy wyrwnuje swj bieg, zmniejsza prdko przepywu, na terenie powiatu jest rzek o charakterze nizinnym, pync w waach przeciwpowodziowych. Przy ujciu do jeziora przepyw 3 redni wynosi okoo 2,5 m /s. DORZECZE RZEKI BAUDY Rzeka Bauda jest najwiksz rzek wypywajc z Wysoczyzny Elblskiej, a jej dugo wynosi 59 km. Rzeka bierze pocztek w okolicach Milejewa, u podna Gry Malanej na wysokoci 197,0 m n.p.m., najwyej pooonego miejsca Wyniesie Elblskich. W rodkowym biegu przepywa przez rwnin Warmisk i uchodzi do Zalewu w okolicy Fromborka. Koryto Baudy i jej dopyww charakteryzuje si duymi spadkami. Rzeka i jej dopywy pyn w gbokich jarach powstaych na skutek erozji dennej wypenionych torfami. Jedynie na odcinku ujciowym Bauda ma charakter rzeki nizinnej. Na terenie miasta Mynary przez spitrzenie rzeki Baudy bdzie w przyszoci utworzony zbiornik o powierzchni 35,8 ha, o znaczeniu rekreacyjnym i retencyjnoprzeciwpowodziowym. Dzikwka (Wieprza) jest rzek II rzdu, prawobrzenym dopywem Baudy. Wypywa z rozlegego torfowiska na wysokoci okoo 50 m n.p.m., w okolicach wsi Karwiny (poza powiatem elblskim). Gardyna jest rzek II rzdu, prawobrzenym dopywem Baudy. Jej rda znajduj si w strefie krawdziowej Wysoczyzny Elblskiej, w okolicy miejscowoci Sobity (poza obszarem powiatu elblskiego). Potok Krty jest rzek II rzdu, prawobrzenym dopywem Baudy, o dugoci 14,7 km i powierzchni zlewni 2 26,5 km . rda rzeki znajduj si na wysoczynie Elblskiej, w okolicach Kamiennika Wielkiego, na wysokoci 150 m n.p.m. W dolnym biegu rzeka pynie w gbokiej dolinie erozyjnej o gbokoci dochodzcej do 20 m. Lisi Parw jest rzek II rzdu, lewobrzenym dopywem Baudy. Jej rda znajduj si w okolicach wsi Ogrodniki, w centralnej czci Wysoczyzny Elblskiej, na wysokoci 165 m n.p.m. W strefie krawdziowej Wysoczyzny Lisi Parw pynie w gbokiej i stromej dolinie erozyjnej, gdzie deniwelacje dochodz do 50 m. Okrzejka jest rzek II rzdu, lewobrzenym dopywem Baudy. rda Okrzejki znajduj si w centralnej,

najwyszej czci Wysoczyzny Elblskiej, w okolicach wsi Majewo na wysokoci 160 m n.p.m. Dorzecze Okrzejki, pomimo niewielkiej dugoci rzeki, posiada rozgaziony ukad hydrograficzny. Rzeki i strumienie, spywajce z Wysoczyzny Elblskiej bezporednio do Zalewu Wilanego, wyobiy w jej zboczach gbokie wwozy i w rejonie wysoczyzny maj charakter rzek grskich, o spadkach przewyszajcych 2 %. Na tarasie nadzalewowym przepyw ich uspakaja si i znacznie zwalnia, a w kocowym odcinku pyn wolno w obwaowaniach. Strome zbocza wwozw i duy spadek poczone z duym udziaem osadw nieprzepuszczalnych w podou i brakiem urzdze retencji, a take retencjonujcych wod naturalnych zbiornikw i mokrade, powoduje silne uzalenienie wielkoci przepywu w tych rzekach od opadw atmosferycznych, a take gwatowno wezbra roztopowych. W sytuacji gwatownych wezbra pojawiaj si zagroenia powodziowe. W powiecie elblskim bezporednio do Zalewu Wilanego wpywaj nastpujce rzeki: Dbrwka o dugoci 8,5 km, wypywajca z centralnej czci Wysoczyzny Elblskiej na wysokoci 150 m n.p.m. Pynie w gbokiej dolinie o deniwelacjach dochodzcych do 30 m, a na odcinku ujciowym pynie w waach przeciwpowodziowych, Kamionka nazywana te Kamienic o dugoci 9 km, wypywajca z centralnej czci Wysoczyzny Elblskiej, na wysokoci 170 m n.p.m. Rzeka pynie w gbokiej dolinie erozyjnej o charakterze wwozu, gdzie deniwelacje dochodz do 40 m. W dolinie Kamionki, jak rwnie w dolinach bocznych znajduje si dua ilo gazw narzutowych o znacznych rozmiarach, Suchacz jest ciekiem o dugoci 5,5 km, wypywajcym z centralnej czci Wysoczyzny Elblskiej, na wysokoci 145 m n.p.m. Wyrnia si najwikszym wrd ciekw Wysoczyzny Elblskiej spadkiem, std wykazuje cechy potoku grskiego. Zlewni Suchacza w przewaajcej czci pokrywaj lasy. Olszanka jest rzek o dugoci 9,3 km, wypywajc z centralnej, najwyej pooonej czci Wysoczyzny Elblskiej, w okolicach miejscowoci Pagrki, a w rejonie Kadyn uchodzi do Zalewu Wilanego. Charakteryzuje si duym spadkiem, szybkim przepywem oraz gbok dolin. Deniwelacje w strefie krawdziowej dochodz do 100 m. Grabianka jest rzek o dugoci 10,8 km wypywajc z centralnej, pooonej na wysokoci 175 m n.p.m., czci Wysoczyzny Elblskiej, a w rejonie Kadyn uchodzc do Zalewu Wilanego. Charakteryzuje si duym spadkiem, gbok dolin, wwozem o deniwelacjach 50 m. Stradanka dugo 14 km, wypywa z okolic Przybyowa, na wysokoci 150 m n.p.m. i poniej Tolkmicka uchodzi do Zalewu Wilanego. W strefie przykrawdziowej pynie w gbokiej dolinie, gdzie lokalnie deniwelacje przekraczaj 50 m. Przewaajca cz dorzecza Stradanki zajmuj obszary lene.

Tabela 2 Wykaz ciekw na terenie powiatu elblskiego (wraz z miastem Elblg).

Dugo cieku ogem (km) Gronowo Elblskie Uregulowane (km) Miasto Elblg

Tolkmicko

Godkowo

Milejewo

Markusy

Mynary

Lp.

Nazwa cieku

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72

Potok G Potok A-1 Potok Babica Potok Graniczny I Potok Graniczny II Potok Kowalewka Potok Kwietniewo Pot. Mynwka Mar. Potok Nowinka Potok Powodowo Potok Rangry Potok Terkawka Potok Wakwka Potok Wysoki Rzeka Bierutwka Rzeka Brzenica Rzeka Burzanka Rzeka Dbrwka Rzeka Dynwka Rzeka Elszka Rzeka Fiszewka Rzeka Jagdka Rzeka Kamionka Rzeka Kumiela Rzeka Mia Rzeka Rubianka Rzeka Srebrny Potok Rzeka Tyna Dolna Rzeka Balewka Rzeka Balewka Kana Modry Kana Miejski Rw R-6 Rw X Rzeka Tyna Stara Pot. Dargowo Rz. Sirwa Pot. Brzezinka Pot. Anioowo Pot. Borzynowo Rz. Saa Pot. Bdy Pot. Polny Pot. Olszynka Pot. Krty Pot. Zastawno Rz. Gardyna Pot. Okrzejka Pot. Ogrodniki Pot. rodkowy Pot. Rejsyty Pot. Jelonka Pot. Topolka Pot. Olszwka Pot. H Pot. Klepa Pot. R- H Pot. Janwek Pot. Olszanka Pot. Suchacz Pot. Stradanka Pot. Grabianka Pot. P-1 Pot. P Pot. Kamienica Pot. M Pot. J Pot. Narusa Graniczny Strumyk Rz. Mynwka Pas. Zimny Strumyk Pot. Leny

2,15 0,50 9,50 4,61 4,20 4,37 8,30 14,88 3,00 2,05 2,12 3,48 4,85 2,52 21,74 20,19 13,05 5,125 4,375 21,60 14,535 3,60 1,375 18,50 9,50 4,00 11,40 7,085 9,685 1,50 3,86 0,30 0,90 0,80 1,70 7,40 14,70 5,50 5,85 7,08 26,00 6,20 5,10 11,40 12,47 3,70 14,40 14,60 14,00 3,20 5,30 3,66 7,23 5,55 3,50 10,96 7,50 4,68 7,70 5,17 13,05 11,80 5,17 2,07 9,05 2,72 1,17 6,75 7,30 12,84 4,70 9,60 540,46

2,15 0,50 0,26 4,61 0,61 4,37 4,00 1,48 0,38 2,05 0,21 2,21 1,00 2,52 7,40 2,65 1,65 1,00 1,23 8,41 10,33 0,25 0,50 6,20 4,31 0,41 0,00 7,08 4,40 1,50 3,86 0,30 0,90 0,80 0,00 3,125 2,22 3,22 2,00 1,08 0,20 0,00 0,00 0,00 0,10 1,20 2,95 0,82 2,50 3,20 5,30 2,68 1,50 0,84 0,89 0,00 3,34 1,11 0,47 0,70 1,10 0,90 2,38 0,95 0,00 0,00 0,15 0,00 3,50 3,80 2,00 0,74 144,50

2,15 0,50 0,26 4,61 0,61 4,37 1,90 0,34 0,38 0,43 0,21 2,21 1,00 2,52 4,70 2,65 1,65 1,00 1,23 4,90 0,80 0,25 0,50 6,20 2,30 0,41 7,08 4,40 1,50 3,86 0,30 0,90 0,80 3,12 2,22 3,22 2,00 1,08 0,20 2,01 9,53 3,5 2,70 1,62 2,10 1,14

0,10 1,20 2,95 0,82 2,50 3,20 5,30 2,68 1,5 0,84 0,89 3,34 1,11 0,47 0,70 1,10 0,90 2,33 0,95

0,15 3,50 3,80 2,00 0,74 30,09 20,24 16,62 10,04 17,98 19,28

7,71

9,37

RAZEM

4,25

8,90

Rychliki

Pask

Elblg

Nieuregulowane (km)

Gronowo Elblskie

Miasto Elblg

Tolkmicko

Godkowo

Milejewo

Markusy

Mynary

Lp.

Nazwa cieku

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72

Potok G Potok A-1 Potok Babica Potok Graniczny I Potok Graniczny II Potok Kowalewka Potok Kwietniewo Pot. Mynwka Mar. Potok Nowinka Potok Powodowo Potok Rangry Potok Terkawka Potok Wakwka Potok Wysoki Rzeka Bierutwka Rzeka Brzenica Rzeka Burzanka Rzeka Dbrwka Rzeka Dynwka Rzeka Elszka Rzeka Fiszewka Rzeka Jagdka Rzeka Kamionka Rzeka Kumiela Rzeka Mia Rzeka Rubianka Rzeka Srebrny Potok Rzeka Tyna Dolna Rzeka Balewka Rzeka Balewka Kana Modry Kana Miejski Rw R-6 Rw X Rzeka Tyna Stara Pot. Dargowo Rz. Sirwa Pot. Brzezinka Pot. Anioowo Pot. Borzynowo Rz. Saa Pot. Bdy Pot. Polny Pot. Olszynka Pot. Krty Pot. Zastawno Rz. Gardyna Pot. Okrzejka Pot. Ogrodniki Pot. rodkowy Pot. Rejsyty Pot. Jelonka Pot. Topolka Pot. Olszwka Pot. H Pot. Klepa Pot. R- H Pot. Janwek Pot. Olszanka Pot. Suchacz Pot. Stradanka Pot. Grabianka Pot. P-1 Pot. P Pot. Kamienica Pot. M Pot. J Pot. Narusa Graniczny Strumyk Rz. Mynwka Pas. Zimny Strumyk Pot. Leny

9,24 3,58 4,30 13,40 2,62 0,00 1,91 1,26 3,85 14,34 17,54 11,40 4,12 3,14 13,19 4,20 3,35 0,87 12,30 5,18 3,59 11,40 5,28 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 1,70 4,27 12,48 2,28 3,85 6,00 25,80 6,20 5,10 11,40 12,38 2,50 11,45 13,78 11,50 0,00 0,00 0,98 5,73 4,71 2,60 10,96 4,15 3,57 7,23 4,47 11,95 10,90 2,84 1,12 9,05 2,72 1,02 6,75 3,80 9,04 2,70 8,86 395,97

9,24 1,45 2,13 4,3 11,4

2,00 2,62 1,05 0,00 3,85 8,10 8,25 4,12 3,14 1,60 4,20 3,35 0,87 12,30 0,20 3,59 11,40 5,28 4,98 11,59 0,86

1,26

6,24 17,54 3,15

1,70 4,275 12,48 2,28 3,85 6 25,8 6,2 4 11,4 4,08 8,29 2,50 11,45 11,00 7,62

1,10

2,77 3,87

0,98 5,73 4,71 2,605 10,96 2,80 3,57 5,88 4,47 11,40 10,90 2,85 1,12 8,55 2,725 1,02 6,75 1,35

1,35

0,55

0,50

3,80 9,04 2,7 8,86

42,78

42,77

62,90

22,03

40,86

24,40

94,99

RAZEM

rdo: uawski Zarzd Melioracji I Urzdze Wodnych w Elblgu Rejonowy Oddzia w Elblgu.

czna dugo podstawowych ciekw wodnych przepywajcych przez Powiat Elblski wedug ewidencji urzdze melioracyjnych wynosi 540,465 km.

58,22

6,98

Rychliki

Pask

Elblg

Wody podziemne Obszar powiatu elblskiego obejmuje regiony o odmiennych warunkach wystpowania wd podziemnych: uawy Elblskie i Wyniesienie Elblskie. W regionalizacji hydrogeologicznej wg Atlasu Hydrogeologicznego Polski, obszar powiatu znajduje si w regionie gdaskim (subregion uawski IV1) i w regionie mazurskim (III). Na ksztatowanie si warunkw hydrogeologicznych, w obszarze uaw Elblskich, zasadniczy wpyw maj utwory kredy grnej, utwory trzeciorzdu, a zwaszcza czwartorzdu, a na obszarze Wysoczyzny Elblskiej gwnie osady czwartorzdowe. Na obszarze powiatu elblskiego wyrniono trzy zasadnicze pitra wodonone: kredowe, trzeciorzdowe i czwartorzdowe. Pitro kredowe reprezentowane przez wapienie margliste i margle mastrychtu grnego, ze wzgldu na zasolenie nie posiada znaczenia uytkowego. W rejonie uaw Elblskich wystpuj dwa gwne poziomy uytkowe: rnowiekowy i plejstoceskoholoceski. Na obszarze wysoczyzny Wyniesie Elblskich, ze wzgldu na du zmienno warunkw hydrogeologicznych, wystpuj dwa (gminy: Mynary, Milejewo, Tolkmicko i Godkowo) lub trzy czwartorzdowe poziomy uytkowe (gminy Pask). Kontakt hydrauliczny midzy wodami wystpujcymi na obszarze wysoczyzny, a wodami poziomu plejstocesko-holoceskiego na obszarze uaw jest ograniczony z uwagi na osady sabo przepuszczalne, rozdzielajce obie jednostki. Poziom wodonony czwartorzdowotrzeciorzdowy (okrelany te jako rnowiekowy Q-TrCr), wystpuje na gbokoci okoo 100 m i najczciej obejmuje piaszczyste osady trzeciorzdu (paleogenu) czce si bezporednio z utworami piaszczystymi najstarszych ogniw czwartorzdu. Osady kredy grnej (wglanowo-krzemionkowe) wystpujce na rzdnych 160-180 m n. p. m. maj znaczenie podrzdne. W rejonie Zwierzna-Winiewa warstwa wodonona zbudowana jest gwnie z osadw trzeciorzdowych, z niewielkim udziaem czwartorzdowych, a w rejonie Elblga poudniowego przewaaj osady czwartorzdowe. Poziom rozprzestrzeniony jest na caym obszarze uaw. Miszo najczciej wynosi od 20 do 30 m. 2 Przewodno waha si od kilku do 500 m /24 h. Poziom zasilany jest przede wszystkim przez lateralny dopyw z Pojezierza Iawskiego i czciowo ze Wzniesie Elblskich. Prowadzi wody pod cinieniem artezyjskim dochodzcym do 1200 kPa na poudniu, ktre wygasa na pnocy. Ascenzja wd z gbszych piter wodononych jest ograniczona. Najlepiej wyksztacony jest ten poziom w rejonie Elblga i jeziora Druno, gdzie osiga miszo 30-60 m, a przewodnictwo wodne wynosi od 150 do 2 600 m /24 h. W rejonie intensywnej eksploatacji wd w Elblgu zwierciado tego poziomu zostao obnione do 30 m p.p.m., 2 a zasig regionalny leja depresji wynosi okoo 100 km . Poziom rnowiekowy na obszarze uaw Elblskich (miasto Elblg, gminy Markusy, Gronowo) stanowi podstaw zaopatrzenia mieszkacw, zakadw przemysowych i rolnych w wod. Do najwikszych uj naley ujcie Zwierzno-Winiewo. Wystpowanie trzeciorzdowego lub czwartorzdowotrzeciorzdowego pitra wodononego na terenie gmin Mynary, Milejewo, Tolkmicko i Godkowo jest sabo rozpoznane. Poziom zbudowany jest z piaskw paleocenu oraz bezporednio zalegajcych na nich osadach interglacjau podlaskiego. Na terenie tych gmin eksploatowane s wody grnego poziomu czwartorzdowego. Wody czwartorzdowo-

trzeciorzdowego poziomu wodononego eksploatowane s w Mynarach przez Okrgow Spdzielni Mleczarsk. Poziom wodonony plejstocesko-holoceski wystpuje do powszechnie na uawach Elblskich i znajduje przeduenie na wysoczynie morenowej. Na znacznej czci obszaru (w poudniowej czci uaw Elblskich) warstwa wodonona jest sabo wyksztacona i nie stanowi uytkowego poziomu wodononego. Poziom zbudowany jest z utworw aluwialnych podcielonych osadami interglacjau eemskiego. Zalega na glinach zwaowych na rzdnych 20-30 m n.p.m. W stropie warstwy wystpuj osady sabo przepuszczalne: torfy, namuy, iy o zmiennej miszoci: od kilku do 30 m. Miszo warstwy wodononej zwykle nie przekracza 2 10-20 m, a przewodno 50 m /24 h. Miejscami jest lepiej 2 wyksztacona od 100 do 200 m /24 h. Zwierciado wody jest lekko napite przez utwory deltowe wystpujce w stropie warstwy. Powierzchnia piezometryczna ukada si na rzdnych od kilku metrw n.p.m. w pobliu krawdzi Pojezierza Iawskiego do rzdnych poniej poziomu morza na obszarach depresyjnych. Pooenie zwierciada wody reguluj systemy melioracyjne. Warstwa wodonona zasilana jest czciowo wodami dopywajcymi z wysoczyzn, a w centralnych partiach przez ascenzj wd z gbszych poziomw wodononych. Istnieje pogld, e wody poziomu plejstocesko-holoceskiego mog by wodami reliktowymi, zachowanymi z okresu tworzenia si delty Wisy. Czsto wody tego poziomu to wody stagnujce i powolnej wymiany poziomej i pionowej. W ssiedztwie Zalewu Wilanego wody wystpujce w piaskach plejstocesko-holoceskich s zasolone. Zawarto chlorkw przekracza norm ustalon dla wd pitnych. W tym te rejonie wody kredowe s zasolone. Poziom plejstocesko-holoceski jest wykorzystywany tam, gdzie kompleks rnowiekowy jest sabo wyksztacony lub jego wody s zasolone. W pitrze czwartorzdowym wydziela si dwa lub trzy gwne poziomy uytkowe. Pierwszy z nich to poziom wodonony zwany midzymorenowym, grnym plejstoceskim, wystpuje w serii piaskw wodnolodowcowych modszych zlodowace pnocnopolskich i osadach piaszczystych interglacjau eemskiego, na terenie Wzniesie Elblskich. Strop osadw zalega na rzdnych 50-100 m n.p.m. Osady piaszczyste przykryte s seri glin zwaowych. Warunki wystpowania wd s bardzo zrnicowane. Miszo warstwy wodononej zwykle nie przekracza 20 m, a 2 przewodno 100 m /24 h. Zwierciado jest napite przez gliny zwaowe. Powierzchnia piezometryczna na terenie Wzniesie Elblskich ukada si na rzdnych od 80 do 10 m n.p.m. przy krawdzi uaw. W ssiedztwie Zalewu Wilanego, w rejonie na pnoc od Elblga miszo tego poziomu wynosi do 20 m, lokalnie 40 m. Zwierciado wody jest napite, a zasilanie odbywa si drog bezporedniej infiltracji opadw atmosferycznych. Baz drenau jest Zalew Wilany. Pooenie zwierciada wody zmienia si od 130 m n.p.m. w rejonie miejscowoci Rakowo, do 0 m n.p.m. wzdu brzegu Zalewu Wilanego. W rejonie gmin: Mynary, Milejewo, Tolkmicko i Godkowo, w czwartorzdowym pitrze wodononym, pierwszy na tym terenie poziom wystpuje rwnie pod glinami zlodowace pnocnopolskich, w osadach fluwioglacjalnych, czcych si z osadami morskimi lub rzecznymi interglacjau eemskiego.

Drugim uytkowym poziomem wodononym na obszarze tych gmin s osady fluwioglacjalne zlodowace poudniowopolskich lub osadw rzecznych interglacjau mazowieckiego, zalegajce bezporednio na osadach trzeciorzdowych. Poziom ten jest rozdzielony od poziomu grnego 60 m kompleksem glin zwaowych zlodowacenia poudniowopolskiego. Wody podziemne na obszarze tych gmin s subartezyjskie. W gminie Tolkmicko pooenie zwierciada wody zmienia si od ponad 150 m n.p.m. w rejonie miejscowoci Pagrki do 0 m n.p.m. w Tolkmicku. Spyw wd podziemnych w tym rejonie odbywa si z obszaru Wysoczyzny ku Zalewowi Wilanemu na pnocy i dolinie Baudy na wschodzie. Gwnym obszarem zasilania s Wzniesienia Elblskie, jednak ze wzgldu na du miszo utworw sabo przepuszczalnych wystpujcych w nadkadzie, zasilanie jest bardzo utrudnione. Rzdne zwierciada wody w grnym i dolnym czwartorzdowym poziomie oraz pitrze trzeciorzdowym wystpuj na zblionych rzdnych. W rejonie gminy Pask w czwartorzdowym pitrze wodononym wydzielono trzy uytkowe poziomy wodonone: - najmodszy zwizany z osadami piaszczystymi zlodowace pnocnopolskich, wystpujcymi w sposb cigy, o zmiennych miszociach, - drugim poziomem wodononym s stadialne i interstadialne osady piaszczyste zlodowace poudniowopolskich, wystpujce lokalnie oraz najstarszy poziom buduj osady rzeczne powstae w czasie interglacjau podlaskiego, ktre posiadaj bezporedni kontakt hydrauliczny z piaskami oligoceskimi (rejon Paska po ukszty). W strefie przykrawdziowej wysoczyzny Wzniesie Elblskich brak poziomu uytkowego. W utworach czwartorzdowych nie wystpuj warstwy wodonone. Wody wystpujce w osadach trzeciorzdu i kredy s tu zasolone. Wody pitra rnowiekowego powiatu elblskiego wykazuj zrnicowany stopie mineralizacji. Najmniejsze zawartoci jonu chlorkowego spotyka si w poudniowej czci uaw. Wzrasta ono ku pnocy osigajc w 3 Elblgu warto powyej 300 - 400 mg Cl/dm . Zawarto jonu fluorkowego nie przekracza wartoci dopuszczalnych w wodach pitnych. Zwizki elaza wystpuj w iloci 3 1,5 mg Fe/dm , w wodach czci poudniowej uaw zawarto elaza jest wysza. rednia zawarto manganu nie przekracza iloci dopuszczalnych w wodach pitnych. Zwizki azotu wystpuj w niewielkich ilociach. Stenie azotu amonowego wystpuje w iloci okoo 3 0,5 mg N/dm . Naley zwrci uwag na wysokie 3 zawartoci strontu, do 2 mg Sr/dm . Na terenie uaw Elblskich istnieje silnie rozwinity lej depresyjny wywoany eksploatacj wd z tego poziomu wodononego. Wody podziemne poziomu plejstoceskoholoceskiego s lepsze wzdu krawdzi wysoczyzny Pojezierza Iawskiego, natomiast w miar oddalania w kierunku centrum uaw pogarsza si ich jako. Na uawach Elblskich (dane z czci poudniowej) w poziomie plejstocesko-holoceskim dominuj wody III klasy, o wysokich zawartociach elaza i amoniaku. rednie zawartoci amoniaku na uawach Elblskich 3 wynosz 1,6 mg NH4/dm , a znaczne zawartoci (13,3 mg 3 NH4/dm ) stwierdzono w rejonie jeziora Druno. Wody tego poziomu charakteryzuj si mineralizacja ogln od 3 420 do 802 mg/dm . Twardo oglna zamyka si w

granicach 2,5-12,9 mval/dm , a zawarto siarczanw i 3 chlorkw jest zmienna (0,1-258 mg SO4/dm ; 3,8-512 mg 3 Cl/dm ). Ujmowane wody podziemne charakteryzuj si zrnicowanymi zawartociami elaza od 0,01 do 40 mg 3 3 Fe/dm i manganu od 0,01 do 1,8 mg Mn/dm . Na uawach Elblskich zwikszone zawartoci jonu fluorkowego spotyka si sporadycznie. Pnocna cz uaw naley do rejonu wystpowania wd wymagajcych skomplikowanego uzdatniania, nie nadajcych si do celw konsumpcyjnych i przemysowych. Wydzielono tu obszar pozbawiony uytkowych warstw wodononych. Wody plejstocesko-holoceskiego poziomu maj tu wysok 3 zawarto suchej pozostaoci (1000-2000 mg/dm ), s 3 twarde i bardzo twarde (10-14 mval/dm ), stenie chlorkw 3 3 siga ponad 500 mg/dm , azotu amonowego do 8 mg/dm , 3 elaza ponad 10 mg/dm . Wody czwartorzdowego poziomu wodononego na obszarze wysoczyzny Wzniesie Elblskich s wodami II klasy jakoci: sodkimi, o odczynie od sabo kwanych do sabo zasadowych. Sucha pozostao zawarta jest w 3 granicach 120-560 mg/dm . Wody s rednio twarde i 3 twarde (3,1-10,0 mval/dm ). Wykazuj podwyszone zawartoci zwizkw elaza i manganu, przez co wymagaj prostego uzdatniania. Stenia jonw chlorkowych i siarczanowych nie przekraczaj dopuszczalnych wartoci dla wd pitnych. Z form wystpowania azotu mineralnego, jedynie iloci azotu amonowego przekraczaj dopuszczalne dla wd pitnych normy, w czci wschodniej Wzniesie Elblskich. rednia zawarto azotu azotanowego w wodach wynosi 3 0,12 mg/dm . Jedynie na terenie Elblga azot amonowy 3 przekracza dopuszczalne normy ponad 20 mg N/dm . Wody wymagaj prostego uzdatniania. Wody zej jakoci, zaliczane do III klasy jakoci, wystpuj w tym poziomie sporadycznie. Stwierdzono je na pnoc od Kadyn i Stagniewa, w rejonie ChojnowoPogrodzie-Przybyowo, a take w rejonie miejscowoci Kamiennik Wielki-Zastawno. Wysokie stenia jonw elaza, manganu i azotu amonowego s w tych rejonach pochodzenia geogenicznego. Wysokie stenia azotu azotanowego w wodach III klasy wystpujcych w Elblgu s pochodzenia antropogenicznego. W wojewdztwie nie stwierdza si deficytu wody pitnej. Na Warmii i Mazurach wystpuj znaczne nadwyki wd podziemnych wynoszce okoo 80 % caoci zasobw dyspozycyjnych. Wikszo istniejcych uj wody posiada rezerwy wydajnoci, pozwalajce w perspektywie na rozwj mieszkalnictwa i gospodarki. Tabela 3 Czynne ujcia wd podziemnych na terenie powiatu elblskiego.
Ujcie Miejscowo Godkowo Stojpy Grdki Klekotki Osiek Bielica Siedlisko Grdwko Nawty Podgi Kwitajny Wielkie Ilo studni 2 1 1 1 2 2 1 1 1 1 2 Zasoby Ujty zatwierdzone poziom wodoQe Se nony [m3/h] [m] gmina Godkowo Q 60,0 7,0 Q 16,0 13,6 Q 13,0 5,0 Q 11,0 4,2 Q 40,5 43,2 Q 40,3 4,2 Q 42,0 2,8 Q 5,4 9,0 Q 5,0 21,62 Q 92,0 24,0 Q 9,0 34,0 Pobr wody [m3/h] 48,8 3,0 3,6 1,74 9,0 12,5 0,44 0,015 15,0 2,5

Skowrony Stare Grdki Gruajny Szopy Rozgart

2 2 1 5 1

Q Q 57,5 Q 13,4 gmina Gronowo Q 570,0 Tr gmina Elblg

5,8-13,0 12,2 30,0 20,914,2 7,5 4,1 12,413,3 4,5

0,79 1,2 32,0 500,0 Ujcie awaryjne 15,8 0,03 9,6 1,5 1,5 0,9 b.d 73,0 41,0 0,32 -

Protowo Powodowo Jelonki Topolno Wielkie Rejsyty Jankowo Rychliki Tolkmicko ujcie miejskie Tolkmicko Lannen Polska Sp. Pagrki Chojnowo Przybyowo Suchacz ujcie komunalne Suchacz leniczwka Kadyny leniczwka Nowy Wiek leniczwka Brzeziny leniczwka Rangry - dom opieki

1 2 2 1 2 1

Q Q Q Q

12,0 30,0 22,5 9,0

6,0 10,5 2,0 5,8 b.d 6,0 6,0 8,4 10,9 4,6 10,9 2,5 10,4 4,5 1,75 11,3

1,4 0,6 b.d 82,0 140,0 18,9 0,11 0,3 -

Nowina Nowina zajazd Wiatrak Pilona Przezmark Raczki Elblskie Tropy Elblskie Duyna

2 2 2 2 1 1 1

Q Q Q Q Q

480,0 6,0 415,0 26,4 50,0

Q 65,0 Q Q 320 gmina Tolkmicko Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q Q 212,0 240,0 187,5 35,0 23,2 36,0 12,0 16,1 8,0 6,0 9,7

2 5 5 2 2 4 1 1 1 1 2

Q 23,0 20,0 Q 99,0 b.d gmina Markusy Stalewo 1 Q 57,0 4,5 urawiec 3 Cr-Q 2100* 67,0 Rachowo 1 Cr-Q 2100* 67,0 gmina Milejewo Sierpinek 1 Q 8,7 3,3 Dbica 1 Q 0,7 27,6 Zalesie 2 Q 9,0 9,7 Kamiennik Wlk. 2 Q 24,3 14,5 Zaopatrzenie z ujcia Pagrki gminy Tolkmicko gmina Mynary Rucianka 1 Q 13,9 3,75 Mynary 2 Q 100,0 5,5 Mynary Sp. 2 Q 60,0 19,0 mleczarska Karszewo 2 Q 52,0 4,7 Podgrze 1 Q 60,0 9,9 Saduki Dolne 1 Q 20,0 5,0 Chruciel 2 Q 13,0 5,0 Rucianka gmina Pask Pask - ujcie 21,6 4 Q,Tr 294,0 miejskie 29,1 Pask 1 Q ORWO Pask - Sery 5 Q ICC Krasin 2 Q 75.0 5,4 Anglity 2 Q 112,2 4,3-5,3 Dargowo 2 Q 53,0 8,3-16,5 Surowe 2 Q 107,0 8,4-10,0 Gobki 2 Q 18,0 2,9 Zielno 1 Q 6,0 2,5 Kwitajny 1 Q 20,0 7,3 Robity 1 Rzeczna 1 Q 16,0 13,0 Nowe Kusy 1 Q 60,0 8,0 Sokka 1 Q 15,02 9,1 Karolinek Sakwko 2 Q 24,0 7,5 Awajki 1 Q 15,0 16,0 Kty 1 Q 16,0 9,0 Wakarowo 1 Q 12,0 23,0 Krosienko 1 Q 0,9 0,7 Sokoy 1 Q 25,0 3,0 Krasinek 2 Q 24,0 6,6 Piniewo 1 Q 30,0 6,0 Drulity Q 43,0 b.d gmina Rychliki 10,0Wysoka 2 Q 16,0 12,0 Dymnik 1 Q 40,0 13,0 liwice 1 Q 42,3 6,6 Lepno 1 Q 27,4 9,3 Krupin 2 Q 23,0 4,8 widy 1 Q 4,0 30,0 Dzinity 1 Q 12,0 9,0 Budki 1 Q 8,0 3,5 Barzyna 2 Q 35,0 3,8 Kiersyty 1 Q 6,0 1,4 Goutowo 1 Q 86,0 2,8

* regionalne zasoby eksploatacyjne ujcia Zwierzno-Winiewo

20,0 5,0 0,39

Q - poziom czwartorzdowy Tr - poziom trzeciorzdowy Cr-Q - poziom czwartorzdowo-kredowy Qe - przepyw eksploatacyjny Se - lej depresji rdo: Dane pochodz z ankiet poszczeglnych gmin powiatu elblskiego.

1800,0 6,0 2,6 16,0 1,2 3,75 13,0 32,0 2,75 5,4 0,35 2,0 0,37 7,0 b.d 2,7 6,0 4,0 1,8 1,4 3,0 -

W obrbie powiatu usytuowany jest Gwny Zbiornik Wd Podziemnych GZWP nr 203 na terenie gminy Markusy. We wnioskach wstpnej Dokumentacji hydrogeologicznej dotyczcej GZWP nr 204 pn. Zbiornik morenowy uawy Elblskie, wskazano potrzeb dalszego rozpoznania geologicznego. Zbiornik nie figuruje jeszcze w wykazie GZWP w rozporzdzeniu Rady Ministrw w sprawie przebiegu granic dorzeczy i regionw wodnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 126, poz. 878). 2.4 Sytuacja demograficzna W powiecie elblskim, na dzie 31.XII.2008 roku (ostatnie dane wg GUS), zameldowanych byo 56 957 osb w tym 28 223 mczyzn oraz 28 734 kobiet. Ludno w wieku przedprodukcyjnym stanowi 22,60 % ogu ludnoci powiatu elblskiego. Ludno w wieku produkcyjnym stanowi 64,00 % ogu ludnoci powiatu. W wieku poprodukcyjnym znajduje si 13,40 % ludnoci powiatu. Graficznym obrazem tej sytuacji jest poniszy wykres:

Tabela 4 Wodocigi wedug gmin powiatu elblskiego.

dugo czynnej sieci rozdzielczej [km] 9,1 37,0 12,2 126,8 89,0 74,8 118,7 33,6 62,8 80,9 30,0 44,4 719,3 poczenia woda prowadzce dostarczona do budynkw gospomieszkalnych i darstwom zbiorowego domowym zamieszkania [dam3] [szt.] 196 1 150 387 1 057 647 735 770 247 462 1 211 420 468 7 750 134,6 403,4 92,6 183,3 100,0 139,1 98,5 57,9 30,0 106,1 88,5 103,7 1 537,7 ludno korzystajca z sieci wodocigowej [osoba] 1 804 12 007 2 576 5 723 2 812 4 721 3 888 2 183 1 702 5 090 3 026 3 192 48 724

Jednostka terytorialna

Wykres 1 Udzia ekonomicznych grup wieku w ludnoci powiatu elblskiego. rdo: Opracowanie wasne na podstawie danych z www.stat.gov.pl stan na 31.XII.2008 r.(ostatnie dane).

Miasto Mynary Miasto Pask Miasto Tolkmicko Gmina Elblg Gmina Godkowo Gmina Gronowo Elblskie Gmina Markusy Gmina Milejewo Gmina Mynary Gmina Pask Gmina Rychliki Gmina Tolkmicko RAZEM

rdo: www.stat.gov.pl, ostatnie dane 2008 r.

Naley stwierdzi, e infrastruktura z zakresu zaopatrzenia w wod w wikszoci gmin powiatu jest zadawalajca. Naley sukcesywnie uzupenia braki. Szczegln uwag powici stacjom wodocigowym naley je sukcesywnie remontowa i modernizowa. W powiecie elblskim 36,1 % ludnoci korzysta z sieci kanalizacyjnej. W miecie 92,8 % mieszkacw zostao podczonych do sieci kanalizacyjnej, natomiast na wsi z kanalizacji ciekowej korzysta jedynie 12,4 % ludnoci powiatu. Tabela 1 Kanalizacja w powiecie elblskim.
Jednostka terytorialna Miasto Mynary Miasto Pask Gmina Elblg Gmina Godkowo Gmina Gronowo Elblskie Gmina Markusy Gmina Milejewo Gmina Mynary Gmina Pask Gmina Rychliki Gmina miejskowiejska Tolkmicko RAZEM Dugo czynnej sieci kanalizacyjnej [km] 6,4 17,7 13,62 2,7 2 14,8 b.d. 0,5 5,8 1,2 57,6 122,32 Ludno korzystajca z sieci kanalizacyjnej [osoba] 1 652 11 272 1 300 286 954 165 b.d. 14 930 165 1 101 20 415

Wykres 2 Podzia ludnoci na wiejsk i miejsk w powiecie elblskim. rdo: Opracowanie wasne na podstawie danych z www.stat.gov.pl stan na 31.XII.2008 r.(ostatnie dane).

Dokonujc podziau w powiecie elblskim na ludno wiejsk i miejsk, ludno miejska stanowi 29,28 % ludnoci powiatu elblskiego, natomiast ludno wiejska to 70,72 % ludnoci powiatu. 2.5 Uwarunkowania infrastrukturalne cieki komunalne s zazwyczaj niedostatecznie oczyszczone. Najwiksze zagroenie wystpuje na terenach wiejskich, charakteryzujcych si niskim stopniem skanalizowania przy rwnoczenie wysokim stopniu zwodocigowania. W powiecie elblskim 86,4 % ogu mieszkacw korzysta z instalacji wodocigowej. W miecie z sieci wodocigowej korzysta 98,6 % mieszkacw, natomiast na wsi 81,3 % mieszkacw zostao podczonych do wodocigu.

rdo: www.stat.gov.pl, ostatnie dane na rok 2008.

Na terenie powiatu elblskiego znajduje si 15 oczyszczalni ciekw ogem, w tym 14 komunalnych, z tego 1 mechaniczna, 12 biologicznych, 1 z podwyszonym usuwaniem biogenw oraz jedna przemysowa biologiczna oczyszczalnia ciekw. 3 Przepustowo ogem wynosi 11.246 m /dob, w tym 3 komunalnej oczyszczalni mechanicznej - 35 m /dob, 3 biologicznych - 5.311 m /dob, z podwyszonym 3 usuwaniem biogenw - 3.500 m /dob, a przemysowej 3 2.400 m / dob. Rwnowana liczba mieszkacw wynosi

19.094 osb. Wedug BDR w 2008 r. z terenu powiatu poprzez komunalne oczyszczalnie odprowadzono ogem 3 1 013,2 m /rok ciekw oczyszczanych, a przemysow 3 728 m /rok. Oczyszczalnie obsuguj 24 141 mieszkacw powiatu, tj. 38,02 % oglnej liczby ludnoci, z tego w miastach 94,77 %, na wsi 14,03 %. cieki wymagajce oczyszczenia stanowi 61,15 % ciekw ogem. 2.6 Sytuacja gospodarcza Powiat elblski naley do rednio uprzemysowionych. Dziaaj tu podmioty gospodarcze o charakterze handlowym, usugowym i wytwrczym. W wikszoci s to podmioty mae i rednie. Rolnictwo jest gwn baz gospodarcz i spoeczn gmin wchodzcych w skad powiatu. Na terenie powiatu elblskiego przewaaj jednostki gospodarcze nalece do sektora prywatnego liczba ich na przestrzeni ostatnich dwch lat w niewielkim stopniu wzrosa, co moemy zaobserwowa w poniszej tabeli. Tabela 6 Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON wg sektorw wasnociowych na terenie powiatu elblskiego.
Liczba jednostek gospodarczych rok 2007 3 318 Sektor publiczny 187 Liczba jednostek gospodarczych rok 2008 3 395 162

Lp. 4

5 6

8 9

10

11

Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON wg sektorw wasnociowych Ogem podmioty gospodarki narodowej ogem pastwowe i samorzdowe jednostki prawa budetowego ogem spki handlowe pastwowe i samorzdowe jednostki prawa budetowego, gospodarstwa pomocnicze podmioty gospodarki narodowej ogem osoby fizyczne prowadzce dziaalno gospodarcz spki handlowe spki handlowe z udziaem kapitau zagranicznego spdzielnie stowarzyszenia i organizacje spoeczne

12

112 5 1 Sektor Prywatny 3 131 2 466 177 42 52 152

113 13 5 1 15 3 233 2 532 174 41 14

Podmioty gospodarki narodowej Liczba jednostek Liczba jednostek zarejestrowane w rejestrze gospodarczych gospodarczych REGON wg sekcji PKD rok 2007 rok 2008 Przetwrstwo Sekcja D 452 459 przemysowe Wytwarzanie i zaopatrywanie w Sekcja E 13 14 energi elektryczn, gaz, wod Sekcja F Budownictwo 285 326 Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdw samochodowych, Sekcja G 898 889 motocykli oraz artykuw uytku osobistego i domowego Sekcja H Hotele i restauracje 102 100 Transport, gospodarka Sekcja I 199 192 magazynowa i czno Porednictwo Sekcja J 75 79 finansowe Obsuga nieruchomoci, wynajem i usugi Sekcja K zwizane z 394 388 prowadzeniem dziaalnoci gospodarczej Administracja publiczna i obrona narodowa; obowizkowe Sekcja L ubezpieczenie 74 73 spoeczne i powszechne ubezpieczenie zdrowotne Sekcja M Edukacja 104 105 Ochrona zdrowia i Sekcja N 194 210 pomoc spoeczna Dziaalno usugowa komunalna, Sekcja O 258 280 spoeczna i indywidualna, pozostaa

rdo: Opracowanie wasne na podstawie www.stat.gov.pl ostatnie dane na 31 XII 2008 r.

danych

3 Analiza aktualnego stanu gospodarki odpadami 3.1 Odpady komunalne

50 167

rdo:www.stat.gov.pl, ostatnie dane z lat 2007-2008.

3.1.1 Rodzaje, rda powstawania, ilo wytwarzanych odpadw komunalnych Ustawa o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 r. (tekst jednolity: Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251 z pn. zm.) zwana dalej ustaw o odpadach w artykule 3 ust. 3 pkt 4 definiuje odpady komunalne jako odpady powstajce w gospodarstwach domowych, z wyczeniem pojazdw wycofanych z eksploatacji, a take odpady niezawierajce odpadw niebezpiecznych pochodzce od innych wytwrcw odpadw, ktre ze wzgldu na swj charakter lub skad s podobne do odpadw powstajcych w gospodarstwach domowych. Istniej dwa rda powstawania odpadw komunalnych: - gospodarstwa domowe, - obiekty infrastruktury (handel, usugi, rzemioso, szkolnictwo, przemys w czci socjalnej i inne).

Analizujc ilo jednostek gospodarczych pod wzgldem podziau wg sekcji PKD widzimy, i dominujcym dziaem gospodarki powiatu jest sekcja G- handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdw samochodowych, motocykli oraz artykuw uytku osobistego i domowego, nastpnie w sekcji D - przetwrstwo przemysowe. Tabela 7 Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze Regon wg sekcji PKD na terenie powiatu elblskiego.

Lp. 1 2 3

Podmioty gospodarki narodowej Liczba jednostek Liczba jednostek zarejestrowane w rejestrze gospodarczych gospodarczych REGON wg sekcji PKD rok 2007 rok 2008 Rolnictwo, owiectwo Sekcja A 246 253 i lenictwo Sekcja B Rybactwo 22 23 Sekcja C Grnictwo 2 4

Bilans odpadw komunalnych wytworzonych na terenie powiatu elblskiego obliczono na podstawie wskanika jednostkowego wytwarzania odpadw 1 komunalnych : dla obszarw miejskich poniej 100 tys. mieszkacw - 225 Mg/M/rok, dla obszarw wiejskich 130 Mg/M/rok oraz iloci mieszkacw zameldowanych na stan 31.XII.2008 r. (ostatnie dane wg BDR, 2 www.stat.gov.pl) w powiecie = 56 957 osb . Tabela 8 Bilans odpadw komunalnych wytworzonych na terenie powiatu elblskiego w 2008 r.
Masa Razem odpadw odpady Masa odpadw komunalnych komunalne komunalnych wytworzowytworzone wytworzonych nych na na terenach na terenach terenach miejskich i miejskich [Mg] wiejskich wiejskich [Mg] [Mg] 1 112,12 75,04 798,07 245,76 552,68 313,68 187,61 51,03 55,53 19,51 341,07 3 752,10 899,11 198,46 709,55 238,26 660,85 429,92 261,83 63,36 78,02 26,71 1 670,45 5 236,53 2 011,23 273,51 1 507,62 484,02 1 213,53 743,59 449,43 114,39 133,56 46,22 2 011,52 8 988,63

Lp.

Nazwa odpadu

Odpady kuchenne ulegajce biodegradacji 2 Odpady zielone 3 Papier i tektura Opakowania 4 wielomateriaowe Tworzywa 5 sztuczne 6 Szko 7 Metal 8 Odzie i tekstylia 9 Drewno Odpady 10 niebezpieczne Odpady 11 mineralne, w tym frakcja popioowa Razem 1

Wykres 3 Ilo odpadw komunalnych wytworzonych na obszarze powiatu elblskiego w 2008 roku. rdo: Opracowanie wasne na podstawie danych z powyszej Tabeli 4.

Wedug danych z WPGO na terenie powiatu elblskiego byy wytwarzane takie grupy odpadw jak: 1. odpady kuchenne ulegajce biodegradacji, 2. odpady zielone, 3. papier i tektura, 4. opakowania wielomateriaowe, 5. tworzywa sztuczne, 6. szko, 7. metal, 8. odzie i tekstylia, 9. drewno, 10. odpady niebezpieczne, 11. odpady mineralne, w tym frakcja popioowa.
Tabela 9 Procentowy udzia poszczeglnych strumieni niesegregowanych odpadw komunalnych na terenach wiejskich i miejskich.
Procentowy udzia poszczeglnych strumieni w niesegregowanych odpadach komunalnych na terenach miejskich 29,64 % 2% 21,27 % 6,55 % 14,73 % 8,36 % 5% 1,36 % 1,48 % 0,52 % 9,09 % 100,00 % Procentowy udzia poszczeglnych strumieni w niesegregowanych odpadach komunalnych na terenach wiejskich 17,17 % 3,79 % 13,55 % 4,55 % 12,62 % 8,21 % 5% 1,21 % 1,49 % 0,51 % 31,90 % 100,00 %

rdo: Obliczenia wasne na podstawie wskanikw z Planu Gospodarki Odpadami dla Wojewdztwa WarmiskoMazurskiego 2007-2010 oraz liczby ludno wg BDR, www.stat.gov.pl.

Zdecydowanie najwiksz ilo odpadw komunalnych w caym ich bilansie stanowi odpady kuchenne ulegajce biodegradacji - 2 011,23 Mg/rok (22 %). Nastpnie papier i tektura - 1 507,62 Mg/rok (17 %). Najmniejsz ilo stanowi odpady niebezpieczne - 42,22 Mg/rok. Ilustracj graficzn powyszych danych jest wykres koowy:

Nazwa odpadu zawartego w Lp. zmieszanych odpadach komunalnych odpady kuchenne ulegajce biodegradacji odpady zielone papier i tektura odpady wielomateriaowe tworzywa sztuczne szko metal odzie, tekstylia drewno odpady niebezpieczne odpady mineralne RAZEM

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

rdo: Opracowane na podstawie PGO dla Wojewdztwa Warmisko-Mazurskiego 2007-2010.

___________
1 2

Plan Gospodarki Odpadami dla Wojewdztwa Warmisko-Mazurskiego 2007-2010. BDR, WWW.stat.gov.pl

Wykres 5 Ilo odpadw ulegajcych biodegradacji wytworzonych w 2008 roku w powiecie elblskim [Mg]. Na terenie powiatu elblskiego w roku 2008 wytworzono - 3 952,92 Mg odpadw ulegajcych biodegradacji. W roku 1995 wytworzono 4 581,44 Mg tych odpadw. Nastpi zatem spadek wytwarzania o 655,52 Mg odpadw ulegajcych biodegradacji w roku 2008 w stosunku do roku 1995. Jeli przyj odpady ulegajce biodegradacji wytworzone w roku 1995 jako 100 %, to odpady ulegajce biodegradacji w roku 2008 stanowi o 14,31 % mniej w stosunku do roku bazowego. Wg KPGO 2010 w 1995 r. na statystycznego mieszkaca miasta przypadao wwczas 155 kg/rok, a na mieszkaca wsi 47 kg/rok odpadw biodegradowalnych. 3.1.3 Systemy gospodarowania odpadami komunalnymi 3.1.3.1 Ilo odpadw zebranych z terenu powiatu elblskiego Z terenu powiatu elblskiego w roku 2007 zebrano 7 355,84 Mg odpadw komunalnych. Stanowio to o 148,94 Mg mniej w stosunku do odpadw zebranych w 2008 r. W 2007 r. wikszo tych odpadw pochodzia z gminy Pask - 3470,47 Mg (47,18 % z caoci zebranych). Najmniej zebraa gmina Godkowo - 2,02 Mg (0,03 % z caoci zebranych). W 2008 r. najwicej odpadw komunalnych zebrano rwnie z terenu gminy Pask - 3 371,99 Mg (44,93 % z caoci zebranych). Najmniej zebraa gmina Godkowo - 48,10 Mg (o 46,08 Mg wicej w stosunku do roku poprzedniego), co stanowio 0,64 % z ogu zebranych w powiecie. Blisz charakterystyk przeprowadzonej zbirki przedstawiono w tabeli nr 11. Tabela 11 Ilo odpadw komunalnych zebranych w powiecie elblskim w roku 2007 i 2008
2008 151,00 3371,99 572,96 2 100,60 48,10 347,00 340,89 195,00 377,24 7 504,78 gmin powiatu

Skad morfologiczny niesegregowanych odpadw komunalnych wytworzonych na terenie powiatu elblskiego w podziale na obszar miejski oraz wiejski w roku 2008. rdo: opracowanie wasne na podstawie danych z Tabeli 9. Wykres 4

Skad morfologiczny odpadw komunalnych z terenw wiejskich i miejskich jest rny. Na terenach wiejskich przewaaj odpady mineralne w tym frakcja popioowa, natomiast na obszarach miejskich s to odpady ulegajce biodegradacji. 3.1.2 Odpady ulegajce biodegradacji W myl art. 3 ust. 2 pkt 7 ustawy o odpadach odpady ulegajce biodegradacji to odpady, ktre ulegaj rozkadowi tlenowemu lub beztlenowemu przy udziale mikroorganizmw. Tabela 10 Ilo odpadw ulegajcych biodegradacji wytworzonych na terenie powiatu elblskiego w 2008 roku.
Nazwa Masa [Mg] Udzia procentowy

Lp. 1

Odpady kuchenne 2 011,23 51,23 % ulegajce biodegradacji Odpady z pielgnacji 2 273,51 6,97 % terenw zielonych 3 Papier i tektura 1 507,62 38,40 % 4 Drewno 133,56 3,40 % Razem 3 925,92 100,00 % rdo: Obliczenia wasne na podstawie wskanikw z Planu Gospodarki Odpadami dla Wojewdztwa WarmiskoMazurskiego na lata 2007-2010.

Gmina 2007 Mynary 191,00 Pask 3470,07 Tolkmicko 605,66 Elblg 1892,80 Godkowo 2,02 Gronowo Elblskie 314,24 Markusy 299,55 Milejewo 190,65 Rychliki 389,45 Razem 7 355,84 rdo: Dane pochodz z ankiet poszczeglnych elblskiego.

Lp. 1 2 3 4 5 6 7 8 9

Z terenu powiatu elblskiego w roku 2007 zebrano 7 355,84 Mg zmieszanych odpadw komunalnych. Stanowio to o 148,94 Mg mniej w stosunku do odpadw zebranych w 2008 r. W 2007 r. wikszo tych odpadw pochodzia z gminy Pask - 3 470,47 Mg. Najmniej zebraa gmina Godkowo - 2,02 Mg. W 2008 r. najwicej zmieszanych odpadw komunalnych zebrano rwnie z terenu gminy Pask - 3 371,99 Mg. Najmniej zebraa gmina Godkowo - 48,10 Mg. Blisza charakterystyk przeprowadzonej zbirki przedstawiono w tabeli nr 12. Tabela 12 Ilo zmieszanych odpadw komunalnych zebranych w powiecie elblskim w roku 2007 i 2008
2007 2008 191,00 151,00 3 370,07 3279,69 605,66 572,96 1 851,50 2049,30 0,00 6,70 304,50 322,75 299,55 337,50 190,65 195,00 389,45 368,25 7202,38 7 283,15 poszczeglnych gmin powiatu

niezgodn ze stanem faktycznym rejestracj iloci odpadw trafiajcych do obiektw odzysku i unieszkodliwiania, niezawieraniem umw przez wacicieli nieruchomoci z podmiotami prowadzcymi dziaalno w zakresie odbierania odpadw, zawyonym wskanikiem wytwarzania odpadw przyjtym w Planie Gospodarki Odpadami dla Wojewdztwa Warmisko-Mazurskiego 2007-2010. Tabela 14 Rok wprowadzenia selektywnej zbirki na terenie poszczeglnych gmin.
Nazwa gminy w powiecie elblskim

Lp. 1 2 3 4 5 6 7 8 9

Gmina Mynary Pask Tolkmicko Elblg Godkowo Gronowo Elblskie Markusy Milejewo Rychliki Razem rdo: Dane pochodz z ankiet elblskiego.

Rok wprowadzenia selektywnej zbirki 1 Mynary 2007 2 Pask 2002 3 Tolkmicko 2008 4 Elblg 2002 5 Godkowo 2007 6 Gronowo Elblskie 2004 7 Markusy 2009 8 Milejewo 2002 9 Rychliki 2008 rdo: Dane pochodz z ankiet poszczeglnych gmin powiatu elblskiego. Lp.

Wszystkie gminy powiatu elblskiego wywizay si z obowizku wynikajcego z ustawy o utrzymaniu czystoci i porzdku w gminach art. 3 pkt 3, ktry mwi o koniecznoci prowadzenia przez gminy ewidencji umw zawartych na odbieranie odpadw komunalnych od wacicieli nieruchomoci (tekst jednolity: Dz. U. z 2005 Nr 236, poz. 2008 z pn. zm.). Prowadzenie powyszej ewidencji jest rodzajem monitoringu w stosunku do odsetka mieszkacw objtych zorganizowana zbirk. Tabela 13 Odsetek mieszkacw objtych zorganizowan zbirk odpadw w poszczeglnych gminach powiatu elblskiego, dzikie skadowiska oraz monitoring iloci zawartych umw.
Procent mieszkacw objtych Procent mieszkacw zorganizowan objtych selektywn zbirk odpadw zbirk odpadw w roku zmieszanych w roku [%] [%] Monitoring iloci umw na Dzikie wywz skadowiska odpadw na terenie zawartych poszczepomidzy glnych gmin wacicielami powiatu nieruchomoci elblskiego a firmami 2007 r. 2008 r. (szt.) odbierajcymi odpady Brak selektywnej zbirki brak tak 60,0 80,0 brak tak 3,0 100,0 brak tak 69,5 74,0 brak tak 30,0 80,0 brak tak 80,0 80,0 brak brak brak brak tak tak tak tak

W powiecie elblskim pierwszymi gminami, ktre wprowadziy system selektywnej zbirki odpadw s gmina Milejewo, Elblg i Pask (2002 r.). Ostatni gmin objt selektywn zbirk odpadw zostaa gmina Markusy. Na terenie gminy Milejewo zaistnia problem w zakresie selektywnej zbirki odpadw. Mieszkacy gminy nie wywizuj si z obowizku segregowania odpadw komunalnych i umieszczaj w pojemnikach przeznaczonych do tego celu zmieszane odpady komunalne. W poszczeglnych gminach zbierane s takie odpady jak: papier tektura, szko, tworzywa sztuczne, odpady niebezpieczne (baterie). Realizacje dziaa dotyczcych selektywnej zbirki odpadw na terenie wikszoci z gmin powiatu przeprowadza si na koszt gminy. Koszt selektywnej zbirki odpadw w gminie Pask dodatkowo pokrywa PUK w Pasku. Tabela 15 Zakres selektywnej zbirki w poszczeglnych gminach powiatu elblskiego.
Zuyty Two- sprzt rzywa Elektrysztuczny i czne elektroniczny T N T T T T T T T N T N Odpady niebezpieczne Odpady wielkogabarytowe N N N N N N Odpady ulegajce biodegradacji N T N N N N Przeterminowane lekarstwa N T N N N N

Lp.

Nazwa gminy w powiecie elblskim

2007 r. Mynary Pask Tolkmicko Elblg Godkowo Gronowo Elblskie Markusy Milejewo Rychliki

2008 r.

1 2 3 4 5 6 7 8 9

58,0 100,0 100,0 94,0 30,0 80,0 97,0 83,0 80,0

58,0 100,0 100,0 96,0 80,0 80,0 97,0 83,0 80,0

Nazwa gminy

Papier i Szko tektura T T N T N N N T T T T T N

Baterie

0,0 0,0 Brak selektywnej zbirki 60,0 60,0

rdo: Dane pochodz z ankiet poszczeglnych gmin powiatu elblskiego.

Mynary Pask Tolkmicko Elblg gmina Godkowo Gronowo Elblskie Markusy Milejewo Rychliki

T T T T N N

Istnieje rozbieno pomidzy iloci odpadw wytworzonych i zebranych. Odpady komunalne wytworzone w powiecie elblskim w roku 2008 to 8 988,63 Mg, natomiast suma zebranych odpadw komunalnych 3 wyniosa 7 504,78 Mg . Rnica ta jest spowodowana nastpujcymi czynnikami: ______________
3

T T N N N N N Mieszkacy gminy nie wywizuj si z obowizku segregowania odpadw komunalnych. N T T N N N T N

T - zbirka jest prowadzona, N - zbirka nie jest prowadzona, rdo: Dane pochodz z ankiet poszczeglnych gmin powiatu elblskiego.

Dane dostarczone z gmin powiatu elblskiego w celu aktualizacji PGO 2010-2013 dla powiatu elblskiego.

W 2007 r. z terenu powiatu elblskiego selektywnie zebrano 210,59 Mg odpadw, gdzie najwikszym udziaem odznaczaa si gmina Pask, ktrej mieszkacy zebrali 100,40 Mg odpadw. Najmniejsz iloci zebranych selektywnie odpadw charakteryzowaa si gmina Godkowo - 2,02 Mg odpadw. Gminy Markusy, Rychliki w 2007 r. nie przeprowadzay selektywnej zbirki odpadw. Ze wzgldu na fakt umieszczania zmieszanych odpadw komunalnych w kontenerach do selektywnej zbirki odpadw przez mieszkacw gminy Milejewo, brak jest ewidencji selektywnej zbirki odpadw w latach 2007 i 2008. W 2008 r. z terenu powiatu elblskiego selektywnie zebrano 288,30 Mg odpadw, gdzie najwikszym udziaem odznaczaa si gmina Pask, ktrej mieszkacy zebrali 92,30 Mg o 18,90 Mg wicej w stosunku do roku poprzedzajcego. Najmniejsz iloci zebranych selektywnie odpadw charakteryzowaa si gmina Markusy - 3,39 Mg odpadw. W 2008 r. wprowadzono system selektywnej zbirki odpadw na terenie gmin Markusy i Rychliki. Zestawienie danych w tabeli nr 15 wiadczy o wywizywaniu si gmin z obowizku segregowania odpadw. Zjawisko to jednak jest nadal niewystarczajce i naley pooy wikszy nacisk na jego udoskonalenie. Tabela nr 16 przedstawia charakterystyk poszczeglnych odpadw zbieranych selektywnie na terenie powiatu elblskiego. Tabela 16 Odpady zebrane selektywnie w roku 2007 i 2008 z terenu powiatu elblskiego
TworzyOdpady wa niebezpieSztuczne czne [Mg] [Mg] 61,62 77,49 0,02 0,02 Zuyty sprzt elektroniczny i Elektryczny [Mg] 0,00 0,001 Razem odpady zebrane selektywnie [Mg] 210,59 288,3

Tabela 17
Nazwa gminy w powiecie elblskim Mynary

System prowadzenia selektywnej zbirki w poszczeglnych gminach powiatu elblskiego.

System prowadzenia selektywnej zbirki pojemniki Ilo [szt.] - do zbirki papieru i tektury - 10 - do zbirki szka - 10 - do zbirki tworzyw sztucznych - 10 - do zbirki papieru i tektury - 32 - do zbirki szka - 212 - do zbirki tworzyw sztucznych - 212 - do zbirki odpadw biodegradowalnych - 222 - do zbirki ulu - 40 szt. - do zbirki przeterminowanych lekw - 5 szt. ze wzgldu na workowy system przeprowadzania selektywnej zbirki odpadw na terenie gminy Tolkmicko zaistnia problem z jednoznacznym okreleniem staej iloci workw; w 2009 r. zuyto na ten cel 20 000 workw, gdzie odbir przez upowanion firm nastpowa 1 raz w miesicu - do zbirki papieru i tektury - 18 - do zbirki szka - 30 - do zbirki tworzyw sztucznych - 32 - do zbirki szka - 39 - do zbirki tworzyw sztucznych - 50 - do zbirki szka - 30 - do zbirki tworzyw sztucznych -36 - do zbirki szka - 10 - do zbirki tworzyw sztucznych - 10 - do zbirki papieru i tektury - 15 - do zbirki szka - 15 - do zbirki tworzyw sztucznych - 15 - do zbirki szka - 10 - do zbirki tworzyw sztucznych - 6

Pask

pojemniki

Tolkmicko

worki

Elblg Godkowo Gronowo Elblskie Markusy Milejewo Rychliki

pojemniki kontenery pojemniki pojemniki pojemniki pojemniki

rdo: Dane pochodz z ankiet poszczeglnych gmin powiatu elblskiego.

Papier i tektura [Mg]

Szko [Mg]

Aluminium [Mg]

Niektre gminy uzupeniaj selektywn zbirk prowadzon przez mieszkacw o placwki owiatowe lub handlowe (tabela nr 18). Tabela 18 Placwki prowadzce selektywn zbirk na terenie poszczeglnych gmin powiatu elblskiego.
Placwki prowadzce selektywn zbirk 1. Zespl Szk w Mynarach 2. Przedszkole w Mynarach 1. Zesp Szk Powszechnych w Pasku 2. Przedszkole Samorzdowe Nr 1 w Pasku 3. Przedszkole Samorzdowe Nr 2 w Pasku 1. Szkoa Podstawowa w Tolkmicku 2. Gimnazjum w Tolkmicku 1. Zesp Szk w Nowakowie 2. Szkoa Podstawowa w Pilonie 3. Szkoa Podstawowa w Wzinie 4. Szkoa Podstawowa w Gronowie Grnym 5. Gminne Gimnazjum w Gronowie Grnym b. d. 1. Szkoa Podstawowa w Gronowie Elblskim 2. Szkoa Podstawowa w Jegowniku 3. Przedszkole w Gronowie Elblskim 1. Szkoa Podstawowa w urawcu 2. Szkoa Podstawowa w Zwierznie 3. Gimnazjum w Stankowie 1. Szkoa Podstawowa w Milejewie 2. Gimnazjum w Milejewie Zesp Szk w Rychlikach baterie odpady

2008 2007

Lata

11,95 6,30

137,00 204,48

0,00 0,00

rdo: dane pochodz z ankiet poszczeglnych gmin powiatu elblskiego.

Nazwa gminy w powiecie elblskiego Mynary

Pask

baterie

Tolkmicko

b. d.

Elblg

baterie

Godkowo Gronowo Elblskie

Wykres 6

Odpady zebrane selektywnie w cigu roku 2007 i 2008 z terenu powiatu elblskiego
Markusy

Na terenie powiatu elblskiego w latach 2007 i 2008 najwicej zebrano szka: kolejno 137,00 Mg i 204,48 Mg. W latach 2007 i 2008 najmniejsz zebran iloci odznaczya si grupa odpadw niebezpiecznych - 0,02 Mg zuytych baterii.

Milejewo Rychliki

b. d. - baterie - puszki aluminiowe - kartoniki - nakrtki akcja sprztanie wiata - odpady komunalne niesegregowane, nakrtki z tworzywa sztucznego - puszki - makulatura - nakrtki baterie

rdo: Dane pochodz z ankiet poszczeglnych gmin powiatu elblskiego.

3.1.3.2 Sposb postpowania z odpadami komunalnymi Ustawa o odpadach poprzez odzysk rozumie wszelkie dziaania niestwarzajce zagroenia dla ycia, zdrowia ludzi lub dla rodowiska. Dziaania te polegaj na wykorzystaniu odpadw w caoci lub w czci bd te prowadz do odzyskania z odpadw substancji, materiaw lub energii i ich wykorzystania, okrelone w zaczniku nr 5 do ustawy o odpadach (tekst jednolity: Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251 z pn. zm.). Poprzez unieszkodliwianie odpadw rozumie si poddanie odpadw procesom przeksztace biologicznych, fizycznych lub chemicznych okrelonym w zaczniku nr 6 do w/w ustawy w celu doprowadzenia ich do stanu, ktry nie stwarza zagroenia dla ycia, zdrowia ludzi lub dla rodowiska. Ponisze zestawienie przedstawia sposb postpowania z odpadami komunalnymi w roku 2007 i 2008 na terenie powiatu elblskiego: Tabela 19 Sposb postpowania z odpadami komunalnymi zebranymi z terenu powiatu elblskiego w roku 2007 i 2008.
Ilo odpadw komunalnych Ilo odpadw unieszkodliwionych przez komunalnych poddanych skadowanie [Mg/rok] odzyskowi [Mg/rok] 2007 r. 2008 r. 2007 r. 2008 r. 191,00 151,00 4,00 10,00 3 370,07 3 279,69 100,40 92,30 605,66 572,96 8,86 10,10 1 867,35 2 065,83 25,45 34,77 0,00 15,10 2,02 33,00 314,24 299,55 190,65 389,45 7 3213,97 347,00 337,50 195,00 368,25 7 332,33 0,00 0,00 0,00 0,00 140,73 0,00 3,39 0,00 8,99 192,55

192,55 Mg. Znaczna rnica w iloci odpadw przekazanych do recyclingu wynika z faktu, i gminy powiatu elblskiego w mniejszym lub wikszym stopniu realizuj zadania dotyczce redukcji skadowania odpadw komunalnych wytyczone przez KPGO 2010 na rzecz wzrostu ich odzysku i recyclingu. Podmioty zajmujce si odzyskiem odpadw na terenie powiatu okrelone zostay w dziale 3.6.3 niniejszego dokumentu. 3.1.3.3 Koszty zwizane z gospodark odpadami komunalnymi Dominujcym kosztami ponoszonymi przez mieszkacw zwizanymi z gospodarowaniem odpadami s koszty: dzierawy pojemnikw do gromadzenia odpadw komunalnych, koszty wywozu odpadw komunalnych, koszty przyjcia odpadw komunalnych na skadowisko. Tabela 20 Opaty za odbir odpadw komunalnych na terenie poszczeglnych gmin powiatu elblskiego w 2008 roku.
Opata za odbir odpadw komunalnych - 110 l - 2 x w miesicu - 15,00 z, - 110 l - 4 x w miesicu - 25,00 z, - 1 m3 - 40,00 z. - 120 l - 1 x w miesicu - 26,00 z, - 1 100 l - 1 x w miesicu za osob - zabudowa jednorodzinna. - worki 110 l - 10,50 z, - worki 120 l - 11,00 z, - worki 240 l - 22,00 z, - worki 1 100 l - 69,00 z. - MPO w Elblgu - 48,15 z/m3 - b. d. dotyczcych wywozu, - Zakad Sprztania Cleaner ZPChr 44,00 z/m3 - b. d. dotyczcych wywozu, - PUK Elblg - 57,81 z/m3 - b. d. dotyczcych wywozu. - 110 l - 2 x w miesicu - 12,23 z + 2,00 z dzierawy za kosz. - pojemnik 110 l - 2 x w miesicu - 8,56 z - pojemniki 0,11 m3 - 2 x w miesicu - 12,00 z, - pojemniki 0,12 m3 - 2 x w miesicu - 13,00 z, - pojemniki 0,24 m3 - 2 x w miesicu - 26,00 z, - 110 l - 2 x w miesicu - 12 z. - PUK Pask - 120 l - 6,67 z za wywz, - Zakad Sprztania Cleaner ZPChr - 120 l - 6,95 z za wywz, - ADM Dzierzgo - b. d. dotyczcych wywozu i opat.

Gmina Mynary Pask Tolkmicko Elblg Godkowo Gronowo Elblskie Markusy Milejewo Rychliki Razem

Lp.

Nazwa gminy w powiecie elblskim Mynary Pask

1 2

Tolkmicko

rdo: Dane pochodz z ankiety dla gmin.

4 5 6 7 8 9 Elblg Godkowo Gronowo Elblskie Markusy Milejewo Rychliki

rdo: dane pochodz z ankiet poszczeglnych gmin powiatu elblskiego.

3.2 Odpady niebezpieczne 3.2.1 Ilo, rodzaje i rda powstawania odpadw niebezpiecznych na terenie powiatu elblskiego Do powstawania odpadw niebezpiecznych przyczynia si przede wszystkim dziaalno przemysowa i usugowa. Odpady niebezpieczne powstaj rwnie w gospodarstwach domowych, subie zdrowia, szkolnictwie oraz w dziedzinie obronnoci. Odpady niebezpieczne wystpujce w strumieniu odpadw komunalnych przedstawione s w Tabeli 21.

Wykres 7

Ilo odpadw komunalnych unieszkodliwionych poprzez skadowanie oraz poddanych odzyskowi.

Ilo odpadw przekazanych do odzysku i recyclingu ksztatuje si korzystniej w roku 2008 w stosunku do roku 2007. W 2007 r. unieszkodliwiono 140,73 Mg odpadw przekazujc je do odzysku, natomiast w roku kolejnym ju

Tabela 21

Odpady niebezpieczne wystpujce w strumieniu odpadw komunalnych zgodnie z obowizujcym katalogiem odpadw.

zajmujcych si dekontaminacj i unieszkodliwianiem olejw zanieczyszczonych PCB. W Wojewdzkim Systemie Odpadowym nie zostay odnotowane informacje dotyczce iloci i rodzaju wyrobw 4 zawierajcych PCB . 3.2.1 Oleje odpadowe Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (tekst jednolity: Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251 z pn. zm.) definiuje w art. 3 ust. 3, pkt 11 oleje odpadowe jako wszelkie oleje smarowe lub przemysowe, ktre nie nadaj si ju do zastosowania, do ktrego byy pierwotnie przeznaczone, a w szczeglnoci zuyte oleje z silnikw spalinowych i oleje przekadniowe a take oleje smarowe, oleje do turbin i oleje hydrauliczne. Gwne rda pochodzenia olejw odpadowych to przede wszystkim: stacje paliw, serwisy, stacje obsugi, zakady przemysowe, transport, przedsibiorstwa budowlane, jednostki budetowe, rolnictwo. W myl art. 39 ust. 1 ustawy o odpadach oleje odpadowe powinny by w pierwszej kolejnoci poddawane odzyskowi poprzez regeneracj, rozumian jako kady proces, w ktrym oleje bazowe mog by produkowane przez rafinowanie olejw odpadowych, a w szczeglnoci przez usunicie zanieczyszcze, produktw utleniania i dodatkw zawartych w tych olejach. Gwny Inspektor Ochrony rodowiska prowadzi powszechnie dostpny wykaz przedsibiorcw prowadzcych instalacje do regeneracji olejw odpadowych, speniajce wymagania okrelone dla tych instalacji. Artyku 39 ust. 3 w/w ustawy mwi, e jeeli regeneracja lub inne procesy odzysku olejw odpadowych s niemoliwe, dopuszcza si ich unieszkodliwianie. Posiadacz odpadw w postaci olejw odpadowych, powstaych w wyniku prowadzonej przez niego dziaalnoci gospodarczej, jeeli nie jest w stanie we wasnym zakresie wykona obowizkw okrelonych w ust. 1 albo ust. 2 w/w ustawy, powinien przekaza te odpady podmiotowi gwarantujcemu zgodne z prawem ich zagospodarowanie (art. 39 ust. 4 ustawy o odpadach). Zakazuje si mieszania olejw odpadowych z innymi odpadami niebezpiecznymi, w tym zawierajcymi PCB w czasie ich zbierania lub magazynowania, jeeli poziom okrelonych substancji przekracza dopuszczalne wartoci (art. 39 ust. 5 ustawy o odpadach, Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251 ze zm.). Zakazuje si zrzutu olejw odpadowych do wd, do gleby lub do ziemi (art. 39 ust. ustawy o odpadach). W 2008 r. (ostatnie dane) Wojewdzki System Odpadowy odnotowa 0,13 Mg odpadw o kodzie 13 02 05* mineralne oleje silnikowe, przekadniowe i smarowe niezawierajce zwizkw chlorowcoorganicznych oraz 0,14 Mg 13 02 08 - inne oleje silnikowe, przekadniowe i 5 smarowe* :

Kod odpadu

Rodzaj odpadu niebezpiecznego wchodzcego w strumie odpadw komunalnych rozpuszczalniki kwasy alkalia odczynniki fotograficzne rodki ochrony rolin i i ii klasy toksycznoci (bardzo toksyczne i toksyczne np. herbicydy, insektycydy) lampy fluorescencyjne i inne odpady zawierajce rt urzdzenia zawierajce freony oleje i tuszcze inne ni wymienione w 20 01 25 farby, tusze, farby drukarskie, kleje, lepiszcze i ywice zawierajce substancje niebezpieczne detergenty zawierajce substancje niebezpieczne leki cytotoksyczne i cytostatyczne baterie i akumulatory cznie z bateriami i akumulatorami wymienionymi w 16 06 01, 16 06 02 lub 16 06 03 oraz niesortowane baterie i akumulatory zawierajce te baterie zuyte urzdzenia elektryczne i elektroniczne inne ni wymienione w 20 01 21 i 20 01 23 zawierajce niebezpieczne skadniki drewno zawierajce substancje niebezpieczne

20 01 13* 20 01 14* 20 01 15* 20 01 17* 20 01 19* 20 01 21* 20 01 23* 20 01 26* 20 01 27* 20 01 29* 20 01 31* 20 01 33*

20 01 35* 20 01 37*

rdo: rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 27 wrzenia 2001 r. w sprawie katalogu odpadw (Dz. U. z 2001 r. Nr 112, poz. 1206)

3.2.2 Odpady zawierajce PCB Ustawa o odpadach definiuje w art. 3 ust. 3, pkt 12 (tekst jednolity: Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251 z pn. zm.) PCB jako polichlorowane difenyle, polichlorowane trifenyle, monometylotetrachlorodifenylometan, monometylodichlorodifenylometan, monometylodibromodifenylometan oraz mieszaniny zawierajce jakkolwiek z tych substancji w iloci powyej 0,005 % wagowo cznie. Ze wzgldu na swoje waciwoci dielektryczne PCB znalazy zastosowanie jako: podstawowe skadniki cieczy izolacyjnych do napeniania transformatorw i kondensatorw, pyny hydrauliczne, dodatki do farb i lakierw, plastyfikatory do tworzyw sztucznych, rodki konserwujce i impregnujce. Urzdzenia zawierajce PCB to: kondensatory, transformatory, wyczniki, rozruszniki Posiadacze odpadw zawierajcych PCB zobowizani s do ich usunicia oraz unieszkodliwienia. Dopuszcza si wykorzystywanie PCB w uytkowanych urzdzeniach lub instalacjach nie duej ni do dnia 30 czerwca 2010 r. Na terenie wojewdztwa warmisko-mazurskiego, gdzie znajduje si powiat elblski, nie ma instalacji

_____________
4 5

Dane pochodz z Wojewdzkiego Systemu Odpadowego Wojewdztwa Warmisko-Mazurskiego. Dane pochodz z Wojewdzkiego Systemu Odpadowego Wojewdztwa Warmisko-Mazurskiego.

3.2.2 Zuyte baterie i akumulatory Baterie i akumulatory s powszechnie stosowane jako przenone rda prdu. Akumulatory kwasowo-oowiowe s stosowane gwnie jako akumulatory samochodowe. Zuyte akumulatory wymieniane s na nowe - jest to jedno ze rde powstawania odpadw. Odpady te powstaj rwnie w stacjach demontau pojazdw wycofanych z eksploatacji. Baterie i akumulatory niklowo-kadmowe wystpuj w postaci wielkogabarytowej i maogabarytowej. Ilo zuytych baterii i akumulatorw Ni-Cd jest trudna do okrelenia, ze wzgldu na ich dug ywotno - rzdu 10-12 lat. Baterie manganowo-cynkowe z elektrolitem alkalicznym i solnym (Mn-Zn), cynkowo-wglowe (Zn), cynkowo-manganowe(Zn-Mn), litowe (Li), litowojonowe (Li - ion) i inne - maj one krtki czas uytkowania, wic ilo odpadw z nich powstajcych jest znaczna. Wg danych zawartych w WSO w 2008 r. nie zbierano odpadw z podgrupy 16 06. 3.2.3 Odpady medyczne i weterynaryjne W myl art. 3 ust. 2 pkt 5 ustawy o odpadach odpady medyczne powstaj w zwizku z udzielaniem wiadcze zdrowotnych oraz prowadzeniem bada i dowiadcze naukowych w zakresie medycyny. Odpady medyczne i weterynaryjne powstaj we wszystkich placwkach medycznych i weterynaryjnych na terenie powiatu elblskiego. Zgodnie z definicj zamieszczon w ustawie o odpadach przez odpady weterynaryjne rozumie si odpady powstajce w zwizku z badaniem, leczeniem zwierzt lub wiadczeniem usug weterynaryjnych, a take w zwizku z prowadzeniem bada naukowych i dowiadcze na zwierztach. Odpady powstajce w placwkach weterynaryjnych podobnie jak w placwkach medycznych reprezentuj materia o bardzo zrnicowanym poziomie zagroenia chemicznego i sanitarnego jak rwnie waciwociach fizycznych. Zgodnie z KPGO skad morfologiczny odpadw weterynaryjnych przedstawia si nastpujco: - tkanka zwierzca 39 %, - sprzt jednorazowy 17 %, - rodki opatrunkowe 21 %, - opatrunki gipsowe 3 %. Odpady weterynaryjne powstaj we wszystkich placwkach zajmujcych si badaniem, leczeniem zwierzt lub wiadczeniem usug weterynaryjnych, a take w zwizku z prowadzeniem bada naukowych i dowiadcze na zwierztach. Odpady tkanki zwierzcej mog by w indywidualnych przypadkach poddawane procesom grzebania w doach o minimalnym nakadzie ziemi 1,5 m, uprzednio zalanych i posypanych rodkiem dezynfekujcym. W przypadku funkcjonujcego gabinetu weterynaryjnego odpady powinny by przekazywane do unieszkodliwienia termicznego. Niedozwolone jest kierowanie odpadw weterynaryjnych na skadowisko odpadw komunalnych. Do tej grupy odpadw zalicza si dwie podgrupy o kodach 18 01 - odpady z diagnozowania, leczenia i profilaktyki medycznej oraz 18 02 - odpady z diagnozowania, leczenia i profilaktyki weterynaryjnej.

Wg danych zawartych w WSO w roku 2008 na terenie powiatu elblskiego nie zbierano odpadw medycznych i weterynaryjnych. 3.2.4 Pojazdy wycofane z eksploatacji W myl obowizujcego katalogu odpadw pojazdy wycofane z eksploatacji s odpadami o kodzie 16 01 04* zuyte lub nienadajce si do uytkowania pojazdy i s klasyfikowane jako odpady niebezpieczne. W myl ustawy z dnia 20 stycznia 2005 r. o recyclingu pojazdw wycofanych z eksploatacji (Dz. U. z 2005 r. Nr 25, poz. 202 z pn. zm.), waciciel takiego pojazdu moe przekaza go wycznie do przedsibiorcy prowadzcego stacje demontau lub przedsibiorcy prowadzcego punkt zbierania pojazdw. Demonta moe by prowadzony tylko na stacjach demontau. Na terenie powiatu elblskiego demontaem pojazdw wycofanych z eksploatacji zajmuj si: - Auto - Czci Zbigniew Korku Wadysawowo 34a, 82 - 310 Elblg 2, gmina Elblg, - AUTO - ZOM Roman Janicki, 82 - 335 Gronowo Elblskie, Jegownik, ul. Malborska 9, Wg danych z WSO w roku 2008 na terenie powiatu elblskiego nie wytworzono odpadw o kodzie 16 01 04*. 2.2.5 Zuyty sprzt elektryczny i elektroniczny Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o zuytym sprzcie elektrycznym i elektronicznym (Dz. U. z 2005 r. Nr 180, poz. 1495 z pn. zm.) definiuje nastpujce grupy zuytego sprztu elektrycznego i elektronicznego: wielkogabarytowe urzdzenia gospodarstwa domowego, maogabarytowe urzdzenia gospodarstwa domowego, sprzt teleinformatyczny i telekomunikacyjny, sprzt audiowizualny, sprzt owietleniowy, narzdzia elektryczne i elektroniczne z wyjtkiem wielkogabarytowych stacjonarnych narzdzi przemysowych, zabawki, sprzt rekreacyjny i sportowy, wyroby medyczne, z wyjtkiem wszystkich wszczepianych i skaonych produktw, przyrzdy do nadzoru i kontroli, automaty do wydawania. Wg danych pochodzcych z WSO w 2008 r. wytworzono 0,0146 Mg odpadw o kodzie 16 02 13*, a w 2009 r. - 0,01 Mg tych odpadw. Tabela 22
gmina Mynary Pask Tolkmicko Elblg Godkowo Gronowo Elblskie Markusy Milejewo Rychliki

System zbierania zuytego elektrycznego i elektronicznego.

sprztu

Nazwa --Przedsibiorstwo Usug Komunalnych Sp. z o.o., ul. Pisudskiego 6 w Pasku ----------Spka Meblowa KAM, ul. Szkolna 5, 82-316 Milejewo. ---

rdo: dane pochodz z ankiet poszczeglnych gmin powiatu elblskiego.

Wszystkie sklepy ze sprztem AGD s zobowizane do przyjmowania zuytego sprztu elektrycznego i elektronicznego od klienta, ktry dokonuje kupna nowego sprztu w danym sklepie. Wg danych ankietowych pochodzcych z gmin na terenie powiatu nie zbierano zebranego zuytego sprztu elektrycznego i elektronicznego. Jedynie w gminie Milejewo Spka Meblowa KAM przy ul. Szkolnej 5 przeprowadza zbirk zuytego sprztu elektrycznego i elektronicznego. 3.2.6 Odpady zawierajce azbest Ustaw z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobw zawierajcych azbest (Dz. U. z 2004 r. Nr 3, poz. 20 z p. zm.) wprowadzono zakaz stosowania azbestu na terenie Polski. Uzupenieniem ustaw i rozporzdze dotyczcych azbestu jest Program usuwania azbestu i wyrobw zawierajcych azbest na terytorium Polski przyjty przez Rad Ministrw Rzeczpospolitej Polskiej w dniu 14 maja 2002 roku oraz jego aktualizacja Program Oczyszczania Kraju z Azbestu 2009-2032 przyjty Uchwa Rady Ministrw w dniu 14 lipca 2009 r. Wyroby zawierajce azbest klasyfikowane s w dwch klasach, gdzie kryterium klasyfikacji jest zawarto azbestu, stosowane spoiwo oraz gsto objtociowa wyrobu. Klasa I - wyroby o gstoci objtociowej mniejszej 3 ni 1000 kg/m definiowane jako mikkie (sabo spoiste) zawierajce powyej 20 % azbestu i ma ilo lepiszcza. Wyroby te atwo ulegaj uszkodzeniom mechanicznym, czemu towarzyszy znaczna emisja wkien azbestu do otoczenia stwarzajc powane zagroenie dla zdrowia ludzkiego. Najczciej stosowanymi w tej klasie byy wyroby tekstylne z azbestu takie jak, koce ganicze, szczeliwa plecione, tektury uszczelkowe oraz materiay i wykadziny cierne. Klasa II - wyroby o gstoci objtociowej wikszej ni 3 1000 kg/m definiowane jako twarde zawierajce poniej 20 % azbestu. Wkna azbestowe w tych wyrobach s mocno zwizane i nawet w przypadku mechanicznego uszkodzenia materiau w stosunkowo niewielkiej iloci przedostaj si do otoczenia. Wyroby twarde s odporne na destrukcje, a due niebezpieczestwo zanieczyszczenia rodowiska i zagroenia zdrowia ludzkiego wystpuje przy ich obrbce mechanicznej (cicie, wiercenie otworw) oraz rozbijanie w wyniku zrzucania z wysokoci w trakcie prac remontowych. Do tej klasy wyrobw zaliczane s midzy innymi: powszechnie stosowane pyty azbestowo - cementowe faliste, pyty karo oraz pyty paskie wykorzystywane jako elewacje w budownictwie wielokondygnacyjnym. W znacznie mniejszych ilociach stosowane byy inne wyroby azbestowo-cementowe, w postaci rur sucych do wykonywania instalacji wodocigowych, kanalizacyjnych czy kominw i zsypw. Przewaajc cz wyrobw zawierajcych azbest stanowi pokrycia dachowe w postaci falistych pyt azbestowo-cementowych, tzw. eternit. Zgodnie z danymi dostarczonymi przez gminy po przeprowadzonej

inwentaryzacji, na terenie powiatu zidentyfikowano ok. 6 786,25 Mg* azbestu. Tabela 23

elblskiego

Ilo wyrobw azbestowych na terenie poszczeglnych gmin powiatu elblskiego.

Ilo wyrobw azbestowych [Mg] 282,20 1 244,20 Rok przeprowadzenia inwentaryzacji 2005 (aktualizacja 2009 r.) 2008 2003 Program usuwania wyrobw zawierajcych azbest

Lp.

Gmina

1 2 3

Mynary Pask

brak Uchwaa nr VIII/66/08 z 7.XI.2008 r. Uchwaa nr XXXVIII/269/09 z 27.11.2009 r. Program usuwania wyrobw azbestowych dla gminy Elblg nie zosta jeszcze przyjty w formie uchway brak brak brak brak brak Program usuwania wyrobw azbestowych dla powiatu elblskiego nie zosta jeszcze przyjty w formie uchway

Tolkmicko 358,00 Elblg

4 5 6 7 8 9

2 062,80

2009 2004 czciowa inwentaryzacja w 2004r. 2006 2005 2008 ---

Godkowo 262,63 Gronowo Elblskie Markusy Milejewo Rychliki Powiat elblski 295,85 1 211,98 665,89 402,70 6 786,25*

rdo: dane pochodz z ankiet poszczeglnych gmin powiatu elblskiego.

* Oszacowana ilo zinwentaryzowanego azbestu na terenie powiatu elblskiego nieznacznie rni si od iloci przyjtej w Programie Oczyszczania Powiatu Elblskiego z azbestu na lata 2010-2032. Rnica ta spowodowana jest przyjtym niejednolitym 2 przelicznikiem Mg na m w poszczeglnych gminach Przeszkod w usuwaniu eternitowych pokry dachowych jest wysoki koszt utylizacji odpadw azbestowych. 3.2.7 Przeterminowane pestycydy Przeterminowane pestycydy i odpady pestycydowe pochodz z: przeterminowanych preparatw, ktre zostay wycofane z obrotu i zdeponowane w mogilnikach lub magazynach rodkw ochrony rolin, biecej produkcji, dystrybucji i stosowania w rolnictwie, ze starej produkcji, zgromadzone na skadowiskach. Na terenie powiatu elblskiego w roku 2008 wg WSO nie wytworzono odpadw o kodzie 15 01 10* opakowania zawierajce pozostaoci substancji niebezpiecznych lub nimi zanieczyszczone (np. rodki ochrony rolin I i II klasy toksycznoci - bardzo toksyczne i toksyczne). Na terenie powiatu elblskiego nie ma 6 mogilnikw .

_____________
6

PGO Wojewdztwa Warmisko-Mazurskiego 2007-2010.

3.3 Odpady pozostae

Gmina Zarzdzajcy Mieszkaniowej w Pasku, ul. Bohaterw Westerplatte 10A, Pask ICC Sery Pask Sp. z o. o. w Pasku, ul. Dworcowa 9 Zakad Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Pasku, ul. Bohaterw Westerplatte 10A, Pask AWRSP O/T w Olsztynie Filia w Elblgu Gospodarstwo Skarbu Pastwa w Elblgu, Zakad Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Pasku, ul. Bohaterw Westerplatte 10A, Pask Zakad Gospodarki Tolkmicko Wodno-ciekowej w Tolkmicku Oczyszczalnia oczyszczalnia ciekw w Surowie

3.3.1 Zuyte opony Zuyte opony powstaj w wyniku biecej eksploatacji pojazdw mechanicznych. Ich rdem s te pojazdy wycofane z eksploatacji. Art. 55 ust. 1 pkt 5 ustawy o odpadach zakazuje skadowania opon i ich czci, z wyczeniem opon rowerowych i opon o rednicy zewntrznej wikszej ni 1.400 mm. Zuyte opony s to odpady o kodzie 16 01 03 wg katalogu odpadw przyjtego rozporzdzeniem Ministra rodowiska z dnia 27 wrzenia 2001 r. w sprawie katalogu odpadw (Dz. U. z 2001 r. Nr 112, poz. 1206). Z danych zawartych w WSO wynika, e na terenie powiatu elblskiego w roku 2008 nie wytworzono odpadw o kodzie 16 01 03. 3.3.2 Odpady z budowy, remontw i demontau obiektw budowlanych oraz infrastruktury drogowej Odpady z budowy, remontw i demontau powstaj w budownictwie mieszkaniowym i przemysowym oraz w drogownictwie czy kolei. Przyczynia si do tego kady z etapw: budowa, planowe i awaryjne remonty, prace rozbirkowe. Zgodnie z katalogiem odpadw jest to grupa 17. Z danych zawartych w WSO wynika, e na terenie powiatu elblskiego w roku 2008 wytworzono 23,78 Mg odpadw z budowy, remontw i demontau obiektw budowlanych oraz infrastruktury drogowej. 3.3.3 Komunalne osady ciekowe Komunalne osady ciekowe powstaj w komunalnych oczyszczalniach ciekw w procesie oczyszczania ciekw. Ilo powstajcych osadw uzaleniona jest od zawartoci zanieczyszcze w ciekach, przyjtej i realizowanej technologii oczyszczania oraz stopnia rozkadu substancji organicznych w procesie tzw. stabilizacji. Odpady te s klasyfikowane w grupie 19 i okrelone kodem 19 08 05 - ustabilizowane komunalne osady ciekowe. Wg najnowszych danych BDR (www.stat.gov.pl) na terenie powiatu elblskiego w 2008 r. (ostatnie dane) powstao 533 Mg s. m. komunalnych osadw ciekowych, gdzie 50 Mg stosowano w rolnictwie, 47 Mg stosowano do rekultywacji terenw, w tym gruntw na cele rolne, 150 Mg skadowano, a 223 Mg magazynowano czasowo. Informacje na temat oczyszczalni ciekw w powiecie elblskim oraz sposb postpowania z osadami ciekowymi pochodzcymi z komunalnych oczyszczalni ciekw na terenie powiatu przedstawia ponisza tabela. Tabela 24 Oczyszczalnie ciekw w powiecie elblskim.
Ilo Przepumieszkacw stowo obsugiwanych [m3/d] [szt.] b. d. b. d.

Ilo Przepumieszkacw stowo obsugiwanych 3 [m /d] [szt.]

mechanicznobiologiczna oczyszczalnia ciekw w Pasku mechanicznobiologicznochemiczna oczyszczalnia ciekw w Rydzwce

912

130 (oraz zakad)

9,8

98

mechanicznobiologiczna oczyszczalnia ciekw w Drulitach

22,6

314

Gmina

Zarzdzajcy Zakad Gospodarki Komunalnej, ul. Warszawska 6a, 14 - 420 Mynary Przedsibiorstwo Usug WodnoKanalizacyjnych w Pasku, ul. Wojska Polskiego 35 C, Pask Zakad Gospodarki Komunalnej i

Oczyszczalnia

oczyszczalnia ciekw w Tolkmicku oczyszczalnia mechanicznobiologiczna Wzina oczyszczalnia Elblskie mechanicznoPrzedsibiorstwo biologiczna Wodocigw i Janw Elblg Kanalizacji oczyszczalnia ul. Rawska 2-4, mechaniczno82-300 Elblg biologiczna Przezmark oczyszczalnia mechanicznobiologiczna Lisw Godkowo brak brak mechanicznobiologiczna gminna Gronowo Gmina Gronowo oczyszczalnia Elblskie Elblskie ciekw w Gronowie Elblskim Gminny Zakad oczyszczalnia Markusy Komunalny ciekw w w Markusach Starym Dolnie oczyszczalnia mechanicznobiologiczna w Kamienniku Milejewo Urzd Gminy Milejewo Wielkim oczyszczalnia mechanicznobiologiczna w Stobojach oczyszczalnia biologiczna w Gminny Zakad Dymniku Komunalny Rychliki w Rychlikach, oczyszczalnia 14 - 411 Rychliki biologiczna w Rychlikach

1500

4 793

1,0

209

35,0

629

3,0

241

8,0 brak

186 brak

230

1700

b. d.

b. d.

44,5 b. d. 17,5

30

100

15

28

Mynary

oczyszczalnia ciekw w Mynarach mechanicznobiologiczno chemiczna oczyszczalnia ciekw w Pasku mechanicznobiologiczna

rdo: Dane pochodz z ankiet poszczeglnych gmin powiatu elblskiego. b. d. - brak danych.

874

11 000

Pask

19,1

197

Komunalne osady ciekowe mog by stosowane w rolnictwie, jeeli zawarto w nich metali cikich nie przekracza iloci ustalonych w zaczniku nr 1 do Rozporzdzenia Ministra rodowiska z dnia 1 sierpnia 2002 r. w sprawie komunalnych osadw ciekowych (Dz. U. Nr 134, poz. 1440 z pn. zm.).

Tabela 25

Dopuszczalna zawarto metali cikich w komunalnych osadach ciekowych mogcych mie zastosowanie w rolnictwie.

Ilo metali cikich w Mg/kg suchej masy osadu nie wiksza ni: przy stosowaniu komunalnych osadw Lp. Metale ciekowych: w rolnictwie oraz do rekultywacji gruntw na cele rolne 1 Ow (Pb) 500 2 Kadm (Cd) 10 3 Rt (Hg) 5 4 Nikiel (Ni) 100 5 Cynk (Zn) 2.500 6 Mied (Cu) 800 7 Chrom (Cr) 500 rdo: Rozporzdzenia Ministra rodowiska z dnia 1 sierpnia 2002 r. w sprawie komunalnych osadw ciekowych (Dz. U. Nr 134, poz. 1440 z pn. zm.).

oowiu (Pb) - 1.000 g/ha/rok; kadmu (Cd) - 20 g/ha/rok; rtci (Hg) - 10 g/ha/rok; niklu (Ni) - 200 g/ha/rok; cynku (Zn) - 5.000 g/ha/rok; miedzi (Cu) - 1.600 g/ha/rok; chromu (Cr) - 1.000 g/ha/rok. 3.3.4 Odpady opakowaniowe Odpady opakowaniowe s to odpady powstae z opakowa jednostkowych, zbiorczych oraz transportowych zastosowanych w ramach caego systemu pakowania towarw wprowadzonych do obrotu. Odpady te powstaj gwnie na terenie zakadw produkcyjnych, jednostek handlowych, innych podmiotw gospodarczych, gospodarstw domowych, a take biur, szk, urzdw, innych miejsc uytecznoci publicznej, ulic, barw szybkiej obsugi, targowisk itp. Finansowaniem prac zwizanych ze zbieraniem odpadw opakowaniowych oraz przygotowaniem ich do recyklingu zapewniaj opaty wpacane przez przedsibiorcw do organizacji odzysku oraz opaty produktowe wpacane do Urzdu Marszakowskiego. Organizacje odzysku, w zalenoci od przyjtej w statucie formy dziaania, finansuj firmy usug komunalnych pozyskujce odpady lub jednostki samorzdu gminnego organizujce zbieranie odpadw na swoim terenie. Wedug ustawy o obowizkach przedsibiorcw w zakresie gospodarowania niektrymi odpadami oraz o opacie produktowej i opacie depozytowej urzd marszakowski przekazuje wpywy z opaty produktowej do Narodowego Funduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej, ktry to nastpnie przekazuje je do Wojewdzkiego Funduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej, a ten z kolei gminom (zwizkom gmin) proporcjonalnie od iloci odpadw opakowaniowych przekazanych do odzysku i recyklingu. W 2007 r. w gminie Mynary, Markusy, Milejewo i Rychliki nie przeprowadzano zbirki odpadw opakowaniowych. W 2008 r. nie przeprowadzano zbirki na terenach gmin Mynary, Milejewo i Rychliki. Sytuacj dotyczc zbirki opakowa na terenie powiatu elblskiego obrazuje Tabela 27. Tabela 27 Odpady opakowaniowe na terenie powiatu elblskiego w roku 2008.
Opakowania aluminiowe o pojemnoci mniejszej od 3001 Opakowania ze szka gospodarczego poza ampukami Opakowania z papieru i tektury [Mg] Opakowania z tworzyw sztucznych [Mg]

w komunalnych osadach ciekowych stosowanych w rolnictwie i do rekultywacji gruntw na cele rolne nie wyizolowano bakterii z rodzaju Salmonella - w 100 g przeznaczonych do bada osadw; czna liczba ywych jaj pasoytw jelitowych Ascaris sp., Trichuris sp., Toxocara sp. - w 1 kg suchej masy (s.m.) przeznaczonych do bada osadw stosowanych w rolnictwie - wynosi 0, zawarto metali cikich w wierzchniej (0-25 cm) warstwie gruntu, na ktrym komunalne osady ciekowe maj by stosowane, nie przekracza iloci ustalonych w zaczniku nr 2 do rozporzdzenia - przy stosowaniu komunalnych osadw ciekowych w rolnictwie oraz do rekultywacji gruntw na cele rolne. Tabela 26 Zawarto metali cikich w wierzchniej warstwie gruntu, na ktrym komunalne osady ciekowe mog by stosowane.
Ilo metali cikich w Mg/kg suchej masy gruntu nie wiksza ni przy gruntach: lekkich rednich cikich 40 60 80 3 1,5 50 180 75 100 1 sierpnia (Dz. U. Nr

Lp. 1 2

Metale

Opakowania z drewna [Mg]

odczyn pH gleby na terenach uytkowanych rolniczo jest nie mniejszy ni 5,6; dziaanie to nie powoduje pogorszenia jakoci gleby oraz wd powierzchniowych i podziemnych. Przy stosowaniu komunalnych osadw ciekowych w rolnictwie dawk osadu ciekowego ustala si dla kadej partii osadu osobno. Wielko dawki komunalnego osadu ciekowego zaley od rodzaju gruntu, sposobu jego uytkowania, jakoci komunalnego osadu ciekowego i zapotrzebowania rolin na fosfor i azot. Iloci metali cikich, ktre mog by wprowadzone z komunalnym osadem ciekowym w cigu roku do gleby, rednio w okresie 10 lat, nie mog przekroczy:

gmina

Mynary Pask Tolkmicko Elblg Godkowo Gronowo Elblskie Markusy Milejewo Rychliki Razem Mynary Pask

2007

10,1 b.d. 0,85 b. d. 0

Nie przeprowadzano zbirki. 27 0 0 63,3 b.d. b.d. b.d. b.d. 12,82 0 0 27,66 b. d. b. d. b. d. b. d. 17,9 Nie przeprowadzano zbirki. 36,06

100,4 0 41,33 0 32,944

10,95 3

57,72 0 0 127,02 Nie przeprowadzano zbirki. 26,1 0 0 63,2

174,674 92,3

2008

Razem [Mg]

Ow (Pb) Kadm 1 2 (Cd) 3 Rt (Hg) 0,8 1,2 4 Nikiel (Ni) 20 35 5 Cynk (Zn 80 120 Mied 6 25 50 (Cu) Chrom 7 50 75 (Cr) rdo: Rozporzdzenia Ministra rodowiska z dnia 2002 r. w sprawie komunalnych osadw ciekowych 134, poz. 1440 z pn. zm.).

Rodzaje odpadw

Tolkmicko Elblg Godkowo Gronowo Elblskie Markusy Milejewo Rychliki Razem

b.d. 13 0 0 0

b.d. 15,9 2,9 24,16 1,01

b.d. 0 0 0 0

b.d. 0 0 0 0

b.d. 34,14 38,5 46,66 2,38

0 63,04 41,4 70,82 3,39

Tabela 29

Ilo i rodzaje odpadw komunalnych i innych ni komunalne poddanych poszczeglnym procesom odzysku na terenie powiatu elblskiego w latach 2007-2008
Ilo [Mg/rok] 0,94 9,09 49,92 7,61 1,385 58,97 Proces odzysku (symbol R wg zacznika nr 5 ustawy o odpadach) R14 R14 R14 R15 R15 R15

Nie przeprowadzano zbirki. 16 70,07 0 0 184,88 270,95 Gmina Lp. 1. Rodzaj odpadw Papier i tektura Opakowania z tworzyw sztucznych Opakowania ze szka Opakowania ze szka Opakowania z tworzyw sztucznych Metale

rdo: urzdy gmin powiatu elblskiego.

Wszystkie odpady opakowaniowe zebrane na terenie powiatu elblskiego zostay przekazane do odzysku do specjalistycznych firm. 3.3.5 Odpady z sektora gospodarczego wytwarzane w najwikszych ilociach W 2008 r. w sektorze gospodarczym na terenie powiatu wytwarzano odpady o kodzie 02 05 01, 02 05 80, 03 01 05 oraz 10 01 01. Tabela 28 Odpady z sektora gospodarczego wytwarzane na terenie powiatu elblskiego w 2008 r. i 2009 r. (ostatnie dane, WSO).
Iloci wytworzonych odpadw w 2008 r. [Mg] Iloci wytworzonych odpadw w 2009 r. [Mg]

Elblg

2. 3. 1.

Rychliki Markusy Tolkmicko Pask Milejewo Mynary Godkowo

2. 3.

Brak danych

rdo: Dane pochodz z ankiet poszczeglnych gmin powiatu elblskiego.

3.4.2 Rodzaje odpadw komunalnych i innych ni komunalne poddanych poszczeglnym procesom odzysku w roku 2007 i 2008 na terenie powiatu elblskiego Ponisze zestawienie przedstawia rodzaje odpadw komunalnych i innych ni komunalne poddanych poszczeglnym procesom unieszkodliwiania w roku 2007 i 2008 na terenie powiatu elblskiego: Tabela 30 Ilo i rodzaje odpadw komunalnych i innych ni komunalne poddanych poszczeglnym procesom unieszkodliwiania na terenie powiatu elblskiego w latach 2007-2008
Proces unieszkodliwiania (symbol D wg zacznika nr 6 ustawy o odpadach) D1 D1 D1 D1 D1 D1 D1 D1 D1 D1 D1 D1 D1 D5 D5

Kod odpadu

Nazwa

odpady z rolnictwa, sadownictwa, upraw hydroponicznych, rybowstwa, 02 lenictwa, owiectwa oraz przetwrstwa ywnoci Odpady z przetwrstwa drewna oraz z 03 produkcji pyt i mebli, masy celulozowej, papieru i tektury Odpady z procesw 10 termicznych

02 05 01

Surowce i produkty nieprzydatne do spoycia oraz przetwarzania

2,371

---

02 05 80

Odpadowa serwatka Trociny, wiry, cinki, drewno, pyta wirowa i fornir inne ni wymienione w 03 01 04 ule, popioy paleniskowe i pyy z kotw (z wyczeniem pyw z kotw wymienionych w 10 01 04)

5 346,50

---

03 01 05

9,10

9,50

Gmina

Lp.

Rodzaj odpadw

Ilo [Mg/rok]

1. 39 --Elblg 2. 3. 4. 1. 2. 3. 4. Pask 5. 6. 7. 8.

10 01 01

rdo: WSO, ilo wytworzonych odpadw dotyczy ostatnich danych zawartych w Wojewdzkiej Bazie Odpadowej.

Najwicej odpadw w sektorze gospodarczym w 2008 r. (WSO, ostatnie dane) powstao o kodzie 02 05 80 (odpadowa serwatka), ktrych ilo wynosia 5 346,50 Mg. W 2009 r. zebrano 9,50 Mg odpadw o kodzie 03 01 05 (trociny, wiry, cinki, drewno, pyta wirowa i fornir inne ni wymienione w 03 01 04). 3.4 Rodzaje odpadw komunalnych i innych ni komunalne poddawanych procesom odzysku i unieszkodliwiania

9. 1. Rychliki 2. Markusy Tolkmicko Godkowo Milejewo Mynary

3.4.1 Rodzaje odpadw komunalnych i innych ni komunalne poddanych poszczeglnym procesom odzysku w roku 2007 i 2008 na terenie powiatu elblskiego Ponisze zestawienie przedstawia rodzaje odpadw komunalnych i innych ni komunalne poddanych poszczeglnym procesom odzysku w roku 2007 i 2008 na terenie powiatu elblskiego:

Odpady komunalne niesegregowane Papier i tektura Opakowania z tworzyw sztucznych Opakowania ze szka Odpady komunalne niesegregowane Gruz ceglany Inne odpady nieulegajce biodegradacji Skratki Ustabilizowane komunalne osady ciekowe Odpady z oczyszczenia ulic i placw Zawarto piaskownikw Gleba i ziemia (w tym kamienie) Odpady ulegajce biodegradacji Odpady komunalne niesegregowane Ustabilizowane komunalne osady ciekowe

3 900,75 2,15 28,72 61,76 5909 88 300 34 189 70 31 3 8 692,88 845

Brak danych

rdo: Dane pochodz z ankiet poszczeglnych gmin powiatu elblskiego.

3.5 Zakady o duym ryzyku powstania awarii przemysowej, zakady o zwikszonym ryzyku powstania awarii przemysowej Zakad stwarzajcy zagroenie wystpienia powanej awarii przemysowej, zwanej dalej awari przemysow", w zalenoci od rodzaju, kategorii i iloci substancji niebezpiecznej znajdujcej si w zakadzie, uznaje si za zakad o zwikszonym ryzyku wystpienia awarii, zwany dalej zakadem o zwikszonym ryzyku" albo za zakad o duym ryzyku wystpienia awarii, zwany dalej "zakadem o duym ryzyku". W powiecie elblskim znajduje si 20 podmiotw mogcych stanowi potencjalne zagroenie powan awari o rnym stopniu ryzyka, w tym 5 objtych programem monitoringowym Potencjalni Sprawcy Powanych Awarii. Wykaz potencjalnych sprawcw powanej awarii z terenu powiatu elblskiego objtych programem monitoringowym (stan na koniec 2009 roku): Sery ICC Sp. z o.o. w Pasku ROLLUX s.j. Chodnia w Gronowie Grnym MASFROST Polska Sp. z o.o. w Tolkmicku ESM Oddzia Mynary Naftobazy Sp. z o.o. w Chrucielu 3.6 Istniejce systemy zbierania odpadw 3.6.1 Systemy zbierania odpadw komunalnych Gromadzenie odpadw odbywa si w workach, pojemnikach i kontenerach rnego typu. Tabela 31 System zbierania odpadw komunalnych w poszczeglnych gminach powiatu elblskiego.
Ilo pojemnikw Czstotliwo oprniania i wywozu nazwy firm zajmujcych si wywozem odpadw - Zakad Sprztania Cleaner ZPChr. s. j. Maciej Bukowski Grzegorz Misiewicz ul. Mazurska 10, 82 - 300 Elblg - Przedsibiorstwo Usug Komunalnych w Pasku - Miejskie Przedsibiorstwo Oczyszczania Sp. z o. o. Elblg - Zakad Oczyszczania Miasta Usugi Komunalne Bernadeta Bednarczyk Mynary Miejskie Przedsibiorstwo Oczyszczania Sp. z o. o. Elblg Zakad Sprztania Cleaner ZPChr. s. j. Maciej Bukowski Grzegorz Misiewicz ul. Mazurska 10, 82 300 Elblg

Nazwa Sposb gminy w gromadze Rodzaje powiecie nia elblskim odpadw Rychliki Mynary pojemniki b. d. - 110 l pojemniki - 1 100 l

Ilo pojemnikw

Czstotliwo oprniania i wywozu b. d. b. d.

nazwy firm zajmujcych si wywozem odpadw 82-300 Elblg b. d. Zakad Oczyszczania Miasta Usugi Komunalne Bernadeta Bednarczyk

b. d. b. d.

Objanienia: b. d. - brak danych. rdo: Na podstawie danych ankietowych z poszczeglnych gmin.

Zgodnie z art. 28. ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (tekst jednolity: Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251 z pn. zm.) prowadzenie dziaalnoci w zakresie zbierania odpadw oraz prowadzenie dziaalnoci w zakresie transportu odpadw wymaga uzyskania zezwolenia, z zastrzeeniem art. 31 ust. 1, art. 32 ust. 1 oraz art. 33 ust. 1a i 4 ustawy o odpadach. Zezwolenie na prowadzenie dziaalnoci w zakresie zbierania lub transportu odpadw wydaje starosta oraz regionalny dyrektor ochrony rodowiska dla przedsiwzi i zdarze na terenach zamknitych.. Poszczeglne gminy powiatu elblskiego s obsugiwane w zakresie gospodarki odpadami przez rne przedsibiorstwa posiadajce odpowiednie zezwolenia. Ustawa z dnia 13 wrzenia 1996 roku o utrzymaniu czystoci i porzdku w gminach (tekst jednolity: Dz. U. z 2005 r. Nr 236, poz. 2008, z pn. zm.) nakada na gminy obowizek uchwalenia regulaminu porzdku czystoci na obszarze gminy. Wszystkie gminy wchodzce w skad powiatu elblskiego maj te regulaminy uchwalone. Tabela 32 Zestawienie uchwalonych regulaminw porzdku i czystoci na terenie gmin powiatu elblskiego.

Nazwa Sposb gminy w gromadze Rodzaje powiecie nia elblskim odpadw

Pask

- 120 l pojemniki - 240 l - 1100 l

- 1991 - 60 - 337

4 x w m - cu

pojemniki Tolkmicko pojemniki

- 110 l - 120 l - 240 l - 1 100 l - 110 l - 120 l

1 462

4 x w m - cu

50

4 x w m - cu

Elblg

pojemniki

1,1 m

80

pojemniki Godkowo pojemniki pojemniki

- 110 l - 120 l 110 l 110 l

b. d. b. d. b. d.

Gronowo pojemniki - 110 l Elblskie - 1 100 l kontenery

b. d.

- tworzywa sztuczne 2 x w m - cu ZUO Elblg - szko i papier 1 x w m - cu - 2 x w m - cu Przedsibiorstwo Usug - 4 x w m - cu Komunalnych w Pasku Przedsibiorstwo Usug 2 x w m - cu Komunalnych Ostrda 2 x w m - cu Zakad Oczyszczania Miasta Mynary - Zakad Sprztania Cleaner ZPChr. s. j. Maciej Bukowski Grzegorz Misiewicz, 2 x w miesicu ul. Mazurska 10, 82-300 Elblg - Miejskie Przedsibiorstwo Oczyszczania Sp. z o. o. Elblg Zakad Sprztania Cleaner ZPChr. s. j. Maciej Bukowski Grzegorz Misiewicz, ul. Mazurska 10, 82-300 Elblg - Miejskie Przedsibiorstwo Oczyszczania Sp. z o. o. Elblg - Zakad Oczyszczania miasta, ul. Osiskiego 2 B, w Mynarach - Zakad Sprztania Cleaner ZPChr. s. j. Maciej Bukowski Grzegorz Misiewicz, ul. Mazurska 10,

Data uchwalenia regulaminu porzdku i czystoci w gminie Uchwaa Nr VI/30/2007 Rady Miejskiej w Mynarach Mynary dnia 16 marca 2007 r. Uchwaa Nr IX/56/07 Rady Miejskiej w Pasku z dnia Pask 12 padziernika 2007 r. Uchwaa Nr XV/107/04 Rady Gminy Tolkmicko z dnia Tolkmicko 28 stycznia 2004 r. Uchwaa Nr IV/16/2007 Rady Gminy Elblg z dnia Elblg 8 lutego 2007 r. Uchwaa Nr XV/75/2000 Rady Gminy Godkowo z dnia Godkowo 15 czerwca 2000 r. Gronowo Uchwaa Nr XXVII/199/2005 Rady Gminy Gronowo Elblskie Elblskie z dnia 29 grudnia 2005 r. Uchwaa Nr I/6/06 Rady Gminy Markusy z dnia Markusy 20 lutego 2006 r. Uchwaa Nr XXVIII/177/2006 Rady Gminy Milejewo z Milejewo dnia 15 lutego 2006 r. Uchwaa Nr LVI Rady Gminy Rychliki z dnia Rychliki 30 padziernika 2007 r. rdo: Dane pochodz z ankiet poszczeglnych gmin powiatu elblskiego. Nazwa gminy

Markusy

- 011 m3 pojemniki - 0,12 m3 - 0,24 m3

1 na posesji lub wg potrzeb klientw indywidualny ch

2 x miesic

Milejewo

pojemniki

- 110 l - 800 l

500

2 x w miesicu

3.6.2 Systemy zbierania odpadw niebezpiecznych Na terenie powiatu elblskiego odpady niebezpieczne s odbierane przez specjalistyczne firmy i przekazywane do unieszkodliwienia lub wykorzystania poza granice jednostki administracyjnej objtej planem. Na terenie powiatu elblskiego podobnie jak na terenie wojewdztwa warmisko-mazurskiego prowadzone s nastpujce systemy zbierania odpadw niebezpiecznych: prowadzone w szkoach, obiektach handlowych, specjalnych punktach zbieranie zuytych baterii, selektywna zbirka przeterminowanych lekw od mieszkacw w aptekach w Gronowie Elblskim i Pasku.

3.6.3 Systemy zbierania odpadw pozostaych Na terenie powiatu elblskiego odpady pozostae s zbierane w nastpujcy sposb: komunalne osady ciekowe s skadowane lub stosowane w rolnictwie, system gospodarki odpadami opakowaniowymi opiera si na odpowiedzialnoci przedsibiorcw wprowadzajcych swoje produkty w opakowaniach za powstae opady opakowaniowe, polegajcej przede wszystkim na ustalonym prawnie obowizku uzyskania okrelonego poziomu odzysku i recyclingu, wdroenie monitoringu odpadw opakowaniowych w ramach prowadzonej sprawozdawczoci, prowadzone w szkoach, obiektach handlowych, specjalnych punktach zbieranie papieru, szka, tworzyw sztucznych. Sposb postpowania z padymi zwierztami: - gmina Elblg posiada podpisan umow podpisan w dniu 15 listopada 2008 r. z firm Poskr ze Sztumu wan na okres do 31 grudnia 2011 r. 3.7 Istniejce instalacje do odzysku i unieszkodliwiania odpadw 3.7.1 Instalacje do unieszkodliwiana odpadw poprzez skadowanie
Podstawowym sposobem unieszkodliwiania odpadw komunalnych w powiecie jest ich skadowanie na skadowiskach odpadw komunalnych. Na terenie powiatu elblskiego obecnie jest eksploatowane skadowisko odpadw komunalnych (innych ni niebezpieczne i obojtne) w m. Budowo (gm. Mynary). Pozostae skadowiska w m. Nowinka (gm. Tolkmicko), w Gronowie Grnym (gm. Elblg), w Nowym Dworze Elblskim Jegownik (gm. Gronowo Elblskie), w Starym Dolnie (gm. Markusy), w Barzynie (gm. Rychliki) zostay zamknite. Rwnie skadowisko odpadw komunalnych w Robitach (gm. Pask) nie jest eksploatowane, jednake nie zostao formalnie zamknite. Ponadto w powiecie elblskim znajduje si skadowisko odpadw przemysowych w m. Jagodno (gm. Elblg) na ktrym skadowano niesegregowane odpady paleniskowe w postaci popiou oraz niewielkiej iloci ulu.

Rysunek 2

Instalacja do unieszkodliwiania odpadw poprzez skadowanie na terenie powiatu elblskiego

- zamknite skadowiska odpadw innych ni niebezpieczne i obojtne (komunalnych) - nieeksploatowane skadowisko odpadw innych ni niebezpieczne i obojtne (komunalnych) - czynne skadowisko odpadw przemysowych w Jagodnie Wykaz czynnych oraz zamknitych skadowisk odpadw na terenie poszczeglnych skadowisk zosta przedstawiony poniej. Tabela 33
Nazwa gminy w powiecie elblskim Mynary

Wykaz skadowisk, na terenie poszczeglnych gmin.

Skadowisko Skadowisko czynne/zamknite zamknite decyzj Starosty Elblskiego, z dnia 12.08.2010r., znak: OROL-III-764726/10 nieeksploatowane, formalnie niezamknite zamknite decyzj Starosty Elblskiego, z dnia 26.05.2009r., znak: OROL-III-764722/09 nieczynne - decyzja Starosty Elblskiego, z dnia 04.07.2003r., znak:122/I/03 Skadowisko Skadowisko Monitoring w trakcie zrekultywd podzierekultywacji wowane mnych

Skadowisko odpadw komunalnych w m. Budowo Skadowisko odpadw komunalnych w m. Robity Skadowisko odpadw komunalnych w m. Nowinka Skadowisko odpadw komunalnych w m. Gronowo Grne Skadowisko odpadw przemysowych w m. Jagodnie --Skadowisko odpadw komunalnych w m. Nowy Dwr Elblski - Jegownik Skadowisko odpadw komunalnych m. Stare Dolno --Skadowisko odpadw komunalnych w m. Barzynie

tak

---

tak

Pask

---

---

tak

Tolkmicko

tak

---

tak

tak

---

tak

Elblg gmina

czynne --zamknite decyzj Starosty Elblskiego, z dnia 28.12.2009r., znak: OROL-III-764746/09 zamknite decyzj Starosty Elblskiego, z dnia 02.11.2009r., znak: OROL-III-764742/09 --zamknite decyzj Starosty Elblskiego, z dnia 26.03.2009r., znak: OROL-III-764711/09

-----

-----

b.d. ---

Godkowo

Gronowo Elblskie

tak

---

tak

Na terenie powiatu nie odnotowano mogilnikw. Rozmieszczenie instalacji do unieszkodliwiania odpadw poprzez skadowanie w powiecie elblskim przedstawiono poniej:
Markusy

tak

---

tak

Milejewo

---

---

---

Rychliki

tak

---

nie

rdo: Dane pochodz ze Starostwa w Elblgu

Skadowiska w m. Budowo (gm. Mlynary), w m. Nowinka (gm. Tolkmicko), w Gronowie Grnym (gm. Elblg), w Nowym Dworze Elblskim-Jegownik (gm. Gronowo Elblskie), w Starym Dolnie (gm. Markusy) oraz w Barzynie (gm. Rychliki) s obecnie w trakcie rekultywacji. Po zakoczeniu eksploatacji, monitoring wd podziemnych prowadzi si na wszystkich skadowiskach z wyjtkiem skadowiska w miejscowoci Barzyna (gm. Rychliki), za monitoring wd powierzchniowych na skadowisku w miejscowoci Rychliki. Harmonogram dziaa zwizanych z rekultywacj zamknitych skadowisk odpadw na terenie powiatu elblskiego zosta zamieszczony w zaczniku nr 2 niniejszego dokumentu, za ich monitoring w fazie poeksploatacyjnej zamieszczony w zaczniku nr 3.

rdo: www.maps.google.pl

3.6.2 Podmioty prowadzce dziaalno w zakresie zbierania, odzysku i transportu Tabela 34 Wykaz jednostek komunalnych prowadzcych dziaalno w zakresie zbierania, odzysku i transportu odpadw na terenie powiatu elblskiego
Zbirka PUK Sp. z o. o., ul. Pisudskiego 6, 14 - 400 Pask MPO Sp. z o. o., ul. Szacowa 1, 82 - 300 Elblg MPO Sp. z o. o., ul. Szacowa 1, 82 - 300 Elblg MPO Sp. z o. o., ul. Szacowa 1, 82 - 300 Elblg ZUO Sp. z o. o., ul. Szacowa 1, 82 - 300 Elblg PUK Sp. z o. o., ul. Pisudskiego 6, 14 - 400 Pask PUK Sp. z o. o., ul. Pisudskiego 6, 14 - 400 Pask Przedsibiorstwo Usug Komunalnych Ostrda Zakad Oczyszczania Miasta Mynary MPO Sp. z o. o., ul. Szacowa 1, 82 - 300 Elblg MPO Sp. z o. o., ul. Szacowa 1, 82 - 300 Elblg Zakad Oczyszczania Miasta w Mynarach MPO Sp. z o. o., ul. Szacowa 1, 82 - 300 Elblg PUK Sp. z o. o., ul. Pisudskiego 6, 14 - 400 Pask ADM Dzierzgo, ul. Sowackiego 30, 82 - 440 Dzierzgo 2 Zakad Sprztania Cleaner ZPChr. s. j. Maciej Bukowski Grzegorz zbieranie i Misiewicz transport ul. Mazurska 10, 82 - 300 Elblg Odlewnia eliwa i Metali Nieelaznych "ORWO" s.c. ul. Konopnickiej 7 14-400 Pask DRE Sp. z o. o. Gronowo Grne ul. Nefrytowa 4, 82 - 310 Elblg 2 LUPUS W. i K. Macijewicz s. j., Skrzydlata 28, 82 - 300 Elblg instalacja w Sierpinie 1 A, 82 -310 Elblg odzysk - metod R15 odzysk - metod R1 odzysk - metod R1

20 01 08 20 01 38 20 01 39 20 01 40 20 02 01 20 02 02 20 03 01 20 03 02 20 03 03 20 03 07 b.d. Moc przerobowa instalacji: 17 04 01 - 5 Mg/rok 17 04 02 - 1 Mg/rok 17 04 05 - 2500 Mg/rok Moc przerobowa instalacji: 03 01 05 - 2700 Mg/rok Moc przerobowa instalacji: 03 01 05 - 180 Mg/rok 15 01 01 - 1,7 Mg/rok Moc przerobowa instalacji: 07 02 13 - 3000 Mg/rok 12 01 05 - 3000 Mg/rok 12 01 99 - 4000 Mg/rok 15 01 02 - 3000 Mg/rok 16 03 06 - 4000 Mg/rok Moc przerobowa instalacji: 07 02 13 - 0,500 Mg/rok

Gmina

Transport PUK Sp. z o. o., ul. Pisudskiego 6, 14 - 400 Pask MPO Sp. z o. o., ul. Szacowa 1, 82 - 300 Elblg MPO Sp. z o. o., ul. Szacowa 1, 82 - 300 Elblg

Odzysk

Pask

--

4 Tolkmicko MPO Sp. z o. o., ul. Szacowa 1, 82 - 300 Elblg

Elblg

6 ---

PPHU "ML" Monika AlbrechtMikulska, ul. Pk. Stanisawa Dbka 215, odzysk - metod 82-300 Elblg - instalacja w R4 Gronowie Grnym, ul. Berylowa 7, gm. Elblg PPHU "MONIKA" s.c. Jerzy Jabonka i Grayna Jabonka Nowina 19B, 82-310 Elblg PP-H "GRONPLAST" Stanisaw Buglewski, Donat Bujalski ul. Przemysowa 12c. 82-335 Gronowo Elblskie Hurtownia Produktw Naftowych "NAFTOL" Sp. z o. o. Oddzia Olsztyn, ul. Gizewiusza 1, 10-426 Olsztyn - zbieranie na terenie powiatu elblskiego Stacje Paliw Rafinerii Gdaskiej Spka z o. o. w Gdasku, ul. Szara 32-33, 80-116 Gdask - zbieranie przez punkt sprzeday detalicznej - Stacja Paliw - 2 Pask, przy trasie E-7 w Pasku Stacja Benzynowa Cezary Kopyt, ul. Morska 9, 82-340 Tolkmicko PAWILON HANDLOWY Motoryzacyjno Przemysowe Wiesaw Szstek, ul. Bankowa 25, 14-400 Pask Wojewdzka Spdzielnia pracy SUROWCW WTRNYCH, ul. Dbowa 1d, 82-300 Elblg - zbieranie na terenie Zbiornicy Zomu Nr 9 w Pasku, ul. Augustyna Steffena 57 odzysk

7 PUK Sp. z o. o., ul. Pisudskiego 6, 14 - 400 Pask Przedsibiorstwo Usug Komunalnych Ostrda Zakad Oczyszczania Miasta Mynary MPO Sp. z o. o., ul. Szacowa 1, 82 - 300 Elblg MPO Sp. z o. o., ul. Szacowa 1, 82 - 300 Elblg Zakad Oczyszczania Miasta w Mynarach MPO Sp. z o. o., ul. Szacowa 1, 82 - 300 Elblg

Godkowo

--

Moc przerobowa zbieranie, instalacji: transport i odzysk 07 02 13 - 150 Mg/rok

Gronowo Elblskie

ZUO Sp. z o. o., ul. Szacowa 1, 82 - 300 Elblg

zbieranie

13 02 05 13 02 08 16 01 07

Markusy

--

10

zbieranie

16 06 01

11 ZUO Sp. z o. o., ul. Szacowa 1, 82 - 300 Elblg

zbieranie

16 06 01

Milejewo

12

zbieranie

16 06 01 12 01 03 15 01 04 17 04 01 17 04 02 17 04 03 17 04 04 17 04 11 16 06 01

Rychliki

--

--

13

zbieranie

Objanienia: MPO - Miejskie Przedsibiorstwo Oczyszczania, PUK - Przedsibiorstwo Usug Komunalnych, ZUO - Zakad Utylizacji Odpadw. rdo: urzdy gmin

14

Tabela 35

Wykaz jednostek prywatnych prowadzcych dziaalno w zakresie zbierania, odzysku i transportu odpadw na terenie powiatu elblskiego
Nazwa firmy Rodzaj dziaalnoci zbieranie Rodzaj odpadw 20 01 01 20 01 02 20 01 39 20 01 40 17 01 02 17 01 07 19 08 01 20 01 01 20 01 02

15

L.p.

Zakad Oczyszczania Miasta Usugi Komunalne Bernadeta Bednarczyk ul. Osiskiego 2B, 14-420 Mynary

16

transport

PKN ORLEN S.A. - Regionalne Biuro Handlu Detalicznego w Olsztynie, 11-041 Gutkowo zbieranie - zbieranie w punkcie sprzeday detalicznej - Stacji Paliw Nr 218 w Pasku przy ul. Westerplatte P.W. VENTURE Hurtownia Motoryzacyjna B. Puszkiewicz, J. Strzelecki, ul. Spokojna 9/2/92, 85-838 Bydgoszcz zbieranie - zbieranie w punkcie sprzeday detalicznej - Sklepie Motoryzacyjnym przy ul. Kopernika 16 w Pasku Przedsibiorstwo HandlowoUsugowe "SELEMET" Jacek Rudnicki, ul. Duga 38, 14-400 Pask zbieranie - zbieranie na terenie Punktu Zomu w Pasku, ul. Westerplatte 31 i Punktu Zbirki Odpadw Metali Kolorowych w Krasinie,

16 06 01

16 06 01

12 01 03 15 01 04 17 04 01 17 04 02 17 04 03 17 04 04 17 04 05 17 04 07

17

18

gm. Pask Przedsibiorstwo HandlowoUsugowe "AUTO-EXPERT" s.c. zbieranie Z. Soowiej, J. Zebryk, ul. Apteczna 24, 14-400 Pask CENTRUM RECYKLINGU PALET "WOPAL" Gronowo Grne, zbieranie i odzysk ul. Bursztynowa 18, 82-310 Elblg

16 06 01 29 Moc przerobowa instalacji: 15 01 03 - 3000 Mg/rok 12 01 01 12 01 03 15 01 01 15 01 02 15 01 04 15 01 07 17 04 01 17 04 02 17 04 03 17 04 04 17 04 05 17 04 06 17 04 07 17 04 11 19 12 01 19 12 02 19 12 03 19 12 05 odpady niebezpieczne i inne ni niebezpieczne 03 03 08 12 01 01 12 01 03 15 01 01 15 01 02 15 01 04 17 04 01 17 04 02 17 04 03 17 04 04 17 04 05 17 04 06 17 04 07 17 04 11 19 12 01 19 12 02 19 12 03 03 03 08 12 01 01 12 01 03 15 01 01 15 01 02 15 01 04 15 01 07 17 04 01 17 04 02 17 04 03 17 04 04 17 04 05 17 04 06 17 04 07 17 04 11 19 12 01 19 12 02 19 12 03 19 12 05 07 02 13 12 01 01 17 04 01 17 04 02 17 04 03 17 04 04 17 04 05 17 04 06 17 04 07 19 12 02 19 12 03

30

31

19

PH-U TOL-FURT Alicja Borowiec, ul. witojaska 11/16, 82-340 Tolkmicko zbieranie - zbieranie na terenie Punktu skupu w Tolkmicku, ul. Morska 4

32

33

ul. Metalowa 6, 10-603 Olsztyn zbieranie w Pasku, ul. Westerplatte 39 BADEX-NASIONA Sp. z o.o., ul. Kolejowa 7, 82-335 Gronowo Elblskie Sklep Wielobranowy Teresa Szelgiewicz, ul. Westerplatte 1, 14-400 Pask Raiffeisen AgrarCentrum Polska Sp. z o.o. ul. Zagjska 7, 04-160 Warszawa Elewator zboowy w Pasku, ul. Westerplatte 43, 14-400 Pask AGROCHEM Sp. z o.o. z/s w Czuchowie Oddzia: ul. Kolejowa 7, 82-335 Gronowo Elblskie FIRMA HANDLOWO USUGOWA AGRO-DEM" Mieczysaw Szczotka, 14-411 Rychliki

zbieranie

15 01 10

zbieranie

15 01 10

zbieranie

15 01 10

zbieranie

15 01 10

zbieranie

15 01 10 17 01 01 17 01 02 17 01 03 17 01 07 17 01 81 17 05 04 17 05 06 17 05 08 19 08 05 19 12 02 19 12 03 19 12 12 10 01 01 17 01 01 17 01 02 19 08 05

20

EKO SKOLAR Maria Nicopulos, transport ul. Szpitalna 3/2, 82-340 Tolkmicko

34

Usugi Transportowo-Sprztowe Jan Stogowski Gronowo Grne, ul. Szafirowa 39, 82-310 Elblg

transport

21

Usugi Transportowe Zbigniew Milewski, ul. 11-Listopada 4/8, 14-400 Pask zbieranie - zbieranie na terenie Zbiornicy transport Zomu w Pasku, il. Augustyna Steffena 57

35

36

37

38

22

Przedsibiorstwo Wielobranowe "TRAMP" Krzysztof Kraszkiewicz, ul. Westerplatte 39, 14-400 Pask zbieranie - zbieranie na terenie Zbiornicy Zomu w Pasku, ul. Westerplatte 39

39

Roboty Ziemne i Oglnobudowlane USUGI TRANSPORTOWE Leszek Krawczyski ul. Parkowa 15, 14-400 Pask B.H. "AGRO-BAKAARZEWO" Sp. z o.o. ul. Polna 3, 16-423 Bakaarzewo Hurtownia: ul. Westerplatte 39, 14-400 Pask - zbieranie w Pasku, ul. Westerplatte 39 Roboty Drogowo-Melioracyjne R.D.M. Stanisaw Lebioda, Janwek 21/1, 82-340 Tolkmicko Transport Zarobkowy "DAR-PAN" Dariusz Pakiewicz, ul. Dolna 9, 82-300 Elblg Zakad Usug Wodocigowych w Nowych Kusach Zbigniew Kakiewicz, 14-400 Pask

transport

zbieranie

15 01 10

zbieranie, transport transport

10 01 01 10 09 03 10 09 08 16 11 04 10 01 01 17 01 01 17 01 02 19 08 05 02 01 04 07 02 13 12 01 05 15 01 01 15 01 02 15 01 03 15 01 04 15 01 05 15 01 06 15 01 07 15 01 09 16 01 19 16 01 20 17 02 01 17 02 03 19 12 01 19 12 04 19 12 05 Moc przerobowa instalacji: 03 01 01 - 10 000 Mg/rok

transport

23

Folia Folarex, Gronowo Grne, ul. Agatowa 17, 82-310 Elblg

zbieranie i transport

40

Rafa Olszewski "TERRA ECOLOGY", ul. Sportowa 1, 82-300 Tolkmicko

zbieranie i transport

24

Zakad Oglnobudowlany Mirosaw Szczygowski ul. Obrocw Pokoju 4/2, 82-300 Elblg zbieranie - zbieranie na terenie Punktu Skupu surowcw wtrnych w Tolkmicku, ul. Myska Delegatura Urzdu Morskiego w Elblgu ul. Browarna 82, 82-300 Elblg - zbieranie na terenie Przystani morskiej Suchacz, gm. Tolkmicko, Portu Morskiego Tolkmicko, Przystani Morskiej Kamienica Elblska, gm. Tolkmicko "AGRO-PLUS" Sp. z o.o., ul. Westerplatte 39, 14-400 Pask ROLCAR Sp. z o.o., ul. Westerplatte 43, 14-400 Pask AGROPARTNER Sp. z o.o.,

41

HOLLAS Spka z o.o., ul. 3 Maja 30, 14-400 Pask odzysk-metod - zbieranie odzysk na terenie R14, zbieranie i Zakadu Produkcji Torfowej transport Rucianka w Ruciance, gm. Mynary

25

zbieranie

13 04 03

Rozmieszczenie instalacji do odzysku w powiecie elblskim przedstawiono poniej:

odpadw

26 27 28

zbieranie zbieranie zbieranie

15 01 10 15 01 10 15 01 10

rdo: www.maps.google.pl

Rysunek 3 Instalacje do odzysku odpadw na terenie powiatu elblskiego 3.8 Identyfikacja problemw w zakresie gospodarki odpadami 3.8.1 Identyfikacja problemw w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi Na obszarze powiatu elblskiego wystpuj nastpujce problemy w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi: nie wszyscy mieszkacy gmin powiatu elblskiego s objci zorganizowan zbirk odpadw, wolny postp selektywnego zbieraniu odpadw, saby system zbirki odpadw niebezpiecznych na terenie poszczeglnych gmin powiatu elblskiego, wolny postp w zakresie zmniejszania iloci odpadw deponowanych na skadowisku na korzy metod odzysku, niska wiadomo ekologiczna spoeczestwa, brak wystarczajcej liczby instalacji do odzysku i unieszkodliwiania odpadw, w szczeglnoci odpadw ulegajcych biodegradacji, na terenie gminy Elblg problemem jest systematycznie rosncy koszt skadowania odpadw, niedostateczna segregacja odpadw na terenie gmin Mynary, brak konkurencji na rynku podmiotw wiadczcych usugi na terenie gmin Mynary, Na terenie gminy Milejewo zaistnia problem umieszczania odpadw zmieszanych w kontenerach przeznaczonych do selektywnej zbirki odpadw. 3.8.2 Identyfikacja problemw w zakresie gospodarki odpadami niebezpiecznymi Odpady zawierajce PCB: zbyt wolno postpujcy proces usunicia lub zastpienia PCB inn substancj w urzdzeniach, mae zainteresowanie podmiotw gospodarczych usuwaniem urzdze zwierajcych PCB wczeniej ni w terminie przewidzianym prawem.

Oleje odpadowe: Niewystarczajco rozwinity system zbierania olejw odpadowych ze rde rozproszonych (mae przedsibiorstwa, gospodarstwa domowe), brak penej sprawozdawczoci dotyczcej iloci i sposobu gospodarowania olejami odpadowymi, skadanej przez podmioty gospodarcze do Urzdu Marszakowskiego. Zuyte baterie i akumulatory: due rozproszenie rde powstawania odpadw w postaci zuytych baterii i akumulatorw, gwnie maogabarytowych, sabo rozwinity system zbierania zuytych baterii i akumulatorw, gwnie maogabarytowych z maych i rednich przedsibiorstw, indywidualnych gospodarstw domowych, jednostek handlu detalicznego, niska wiadomo ekologiczna w zakresie postpowania z odpadami zuytych baterii i akumulatorw. Odpady medyczne i weterynaryjne: brak dokadnej sprawozdawczoci dotyczcej iloci wytwarzanych odpadw z leczenia i profilaktyki medycznej, i weterynaryjnej, zwaszcza w indywidualnych praktykach lekarskich, niedostatecznie rozwinity system zbierania przeterminowanych lekw zwaszcza powstajcych w gospodarstwach domowych. Pojazdy wycofane z eksploatacji: znaczny import pojazdw z zagranicy, wrd ktrych znajduj si take pojazdy ju wyeksploatowane, prowadzenie demontau pojazdw poza stacjami demontau. Zuyty sprzt elektryczny i elektroniczny: niski stopie rozwinicia systemu informacyjnego dla mieszkacw powiatu o punktach zbierania zuytego sprztu elektrycznego i elektronicznego, niska wiadomo ekologiczna uytkownikw sprztu a take niekiedy sprzedawcw detalicznych, brak sprawozdawczoci dotyczcej iloci zuytego sprztu elektrycznego i elektronicznego. Odpady zawierajce azbest: niska wiadomo mieszkacw powiatu dotyczca szkodliwoci azbestu dla zdrowia i ycia a take bezpiecznego uytkowania i usuwania wyrobw zawierajcych azbest, wysokie koszty wymiany azbestu i wyrobw zawierajcych azbest na wyroby bezazbestowe, trudnoci w uzyskaniu bezzwrotnego dofinansowania usuwania azbestu dla indywidualnych gospodarstw domowych, jedynie gminy Pask, Tolkmicko oraz Elblg posiadaj programy usuwania wyrobw zawierajcych azbest. Pozostae gminy nie posiadaj takich programw, z czym wie si brak jakichkolwiek poczyna zwizanych z usuwaniem azbestu. Przeterminowane pestycydy: cz tych odpadw trafia do strumienia zmieszanych odpadw komunalnych, bd jest nadal przechowywana na terenie gospodarstw wiejskich. 3.8.3 Identyfikacja problemw w zakresie gospodarki pozostaymi odpadami Zuyte opony: nielegalne pozbywanie si czci zuytych opon lub ich spalanie.

Odpady z budowy, remontw i demontau obiektw budowlanych oraz infrastruktury drogowej: niski udzia selektywnego zbierania odpadw z grupy 17, zwaszcza wrd gospodarstw domowych. Odpady opakowaniowe: niewystarczajcy rozwj systemu selektywnego zbierania odpadw opakowaniowych powstajcych w gospodarstwach domowych. Odpady z wybranych gazi przemysu wytwarzanych w najwikszych ilociach na terenie powiatu: Odpady powstajce z rolnictwa, sadownictwa, upraw hydroponicznych, rybowstwa, lenictwa, owiectwa, przetwrstwa ywnoci (grupa 02) do najwaniejszych problemw w gospodarce tymi odpadami nale: rozproszenie rde powstawania odpadw, sezonowo wytwarzania duej iloci odpadw (tryb kampanii), brak ekonomicznego uzasadnienia dla stosowania procesw odzysku dla czci rodzajw. 4 Prognoza zmian w zakresie gospodarki odpadami Zmiany zachodzce w gospodarce odpadami s wypadkow rnych zjawisk midzy innymi: zmiany liczby ludnoci na terenie powiatu, zmiany stopy yciowej mieszkacw, podwyszeniu wiadomoci ekologicznej mieszkacw, postpu technicznego i technologicznego, rozwoju ekonomicznego i gospodarczego. Zmiana liczby ludnoci, a take wzrost zamonoci spoeczestwa powoduj zmiany w iloci strukturze odpadw komunalnych. Na ilo i skad wytwarzanych odpadw wpywa rwnie wysoko opat za wiadczone usugi, wielko i ilo a take lokalizacja udostpnianych pojemnikw. Liczba ludnoci powiatu elblskiego bdzie podlega zmniejszeniu przede wszystkim z powodu migracji. Tabela 36 Prognoza zmian demograficznych na terenie powiatu elblskiego w latach 2010-2021

Biorc pod uwag prognozowany wzrost jednostkowego wskanika wytworzenia odpadw oraz prognozy demograficzne szacuje si, i w latach 2010 2021 na terenie powiatu elblskiego powstan nastpujce iloci odpadw komunalnych: Tabela 37 Prognoza wytwarzania odpadw komunalnych w powiecie elblskim w latach 2010-2021.

Rok 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 Ilo odpadw Mg 10 010 10 123 10 236 9 154 9 257 9 361 9 466 9 573 9 680 9 789 9 899 8 963

rdo: Obliczenia wasne na podstawie wskanikw Planu Gospodarki Odpadami dla Wojewdztwa WarmiskoMazurskiego 2007-2010.

Rok 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 Liczba ludnoci 56 793 56 863 56 933 57 003 57 073 57 143 57 213 57 283 57 353 57 423 57 493 57 563

rdo: obliczenia wasne na podstawie BDR, www.stat.gov.pl.

Wykres 8 Prognoza iloci wytwarzanych odpadw komunalnych na terenie powiatu elblskiego w latach 2010-2021. W porwnaniu z iloci odpadw komunalnych wytworzonych w roku 2008 - 8 988,63 Mg ilo odpadw w latach 2010-2021 bdzie wzrastaa. Zwikszona ilo odpadw komunalnych w kolejnych latach jest spowodowana prognozowanym wzrostem jednostkowego wskanika wytwarzania odpadw. Mieszkacy powiatu elblskiego podobnie jak pozostali mieszkacy wojewdztwa warmiskomazurskiego bd wytwarza nastpujce rodzaje odpadw komunalnych: odpady komunalne segregowane i zbierane selektywnie w tym opakowania, odpady zielone z ogrodw i parkw, niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne, odpady z targowisk, odpady z czyszczenia ulic i placw, odpady wielkogabarytowe.

4.1 Prognoza zmian w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi Prognozy zmian w zakresie iloci i jakoci odpadw wytwarzanych na terenie powiatu elblskiego opracowano w oparciu o prognozowane zmiany zaoone w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami 2010 oraz Planie Gospodarki Odpadami dla Wojewdztwa WarmiskoMazurskiego 2007-2010. Zaoenia te s nastpujce: nie bd nastpoway istotne zmiany skadu morfologicznego wytwarzanych odpadw komunalnych, wzrost jednostkowego wskanika wytwarzania bdzie wynosi 1 % rocznie, nastpi wzrost poziomu selektywnego zbierania odpadw, co spowoduje zmiany iloci i skadu odpadw niesegregowanych; zmniejszy si w nich gwnie zawarto papieru, tworzyw sztucznych, szka i metali.

Poniej przedstawiono prognozowany skad morfologiczny wytworzonych odpadw komunalnych w latach 2010-2021: Tabela 38 Prognozowany skad morfologiczny wytworzonych odpadw komunalnych w latach 2010-2021 [Mg].
Lp. 1 Nazwa odpadu 2010 r. 2011 r. 2012 r. 2013 r. Odpady komunalne segregowane i 896,27 1006,96 1203,42 1310,56 zbierane selektywnie w tym opakowania Odpady z ogrodw i 247,57 252,86 255,70 258,58 parkw Niesegregowane (zmieszane) odpady 7199,21 7261,42 7157,92 7144,78 komunalne Odpady z targowisk 86,57 88,42 89,42 90,42 Odpady z czyszczenia 190,62 194,69 196,88 199,09 ulic i placw Odpady 342,50 349,82 353,75 357,73 wielkogabarytowe RAZEM 8962,75 9154,17 9257,09 9361,16 rdo: Obliczenia wasne na podstawie wskanikw z KPGO. 2014 r. 1419,96 2015 r. 1531,64 2016 r. 1742,46 2017 r. 1859,93 2018 r. 1979,82 2019 r. 2202,26 2020 r. 2328,22 2021 r. 2456,73

2 3 4 5 6

261,48 7130,43 91,44 201,33 361,75 9466,38

264,42 7114,84 92,47 203,59 365,81 9572,77

267,39 7001,18 93,51 205,88 369,92 9680,34

270,40 6981,95 94,56 208,19 374,08 9789,11

273,44 6961,40 95,62 210,53 378,28 9899,08

276,51 6839,39 96,69 212,89 382,53

279,61 6814,98 97,78 215,29 386,83

282,75 6789,14 98,88 217,70 391,17

10010,28 10122,70 10236,38

Prognoz iloci i rodzajw wytwarzanych odpadw komunalnych w latach 2010 - 2021 przez mieszkacw powiatu elblskiego przedstawia poniszy wykres:

Wykres 9 Prognoza skadu morfologicznego odpadw komunalnych w latach 2010-2021 na terenie powiatu elblskiego. Zgodnie z zaoeniami KPGO 2010 ilo zmieszanych odpadw komunalnych bdzie malaa. Na rzecz rozwoju selektywnej zbirki zmniejszy si ilo papieru i tektury, szka oraz tworzyw sztucznych w strumieniu zmieszanych odpadw komunalnych. Tabela 39
Lp. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

Prognoza skadu morfologicznego zmieszanych odpadw komunalnych na terenie powiatu elblskiego w latach 2010-2021 [Mg].
2010 r. 1610,85 219,06 1207,49 387,67 971,95 595,56 359,96 91,62 106,97 37,02 1611,07 7199,21 2011 r. 1624,77 220,95 1217,93 391,02 980,35 600,71 363,07 92,41 107,89 37,34 1625,00 7261,42 2017 r. 1562,23 212,45 1171,05 375,97 942,62 577,59 349,10 88,85 103,74 35,90 1562,45 6981,95 2012 r. 1601,61 217,80 1200,57 385,44 966,37 592,15 357,90 91,09 106,35 36,80 1601,83 7157,92 2018 r. 1557,63 211,82 1167,60 374,86 939,84 575,89 348,07 88,59 103,43 35,79 1557,86 6961,40 2013 r. 1598,67 217,40 1198,36 384,74 964,60 591,06 357,24 90,93 106,16 36,74 1598,89 7144,78 2019 r. 1530,33 208,11 1147,14 368,29 923,37 565,80 341,97 87,04 101,62 35,17 1530,55 6839,39 2014 r. 1595,46 216,96 1195,95 383,96 962,66 589,87 356,52 90,74 105,95 36,66 1595,68 7130,43 2020 r. 1524,87 207,37 1143,04 366,98 920,07 563,78 340,75 86,73 101,26 35,04 1525,09 6814,98 2015 r. 1591,97 216,49 1193,34 383,12 960,56 588,58 355,74 90,54 105,71 36,58 1592,19 7114,84 2021 r. 1519,09 206,58 1138,71 365,59 916,59 561,64 339,46 86,40 100,87 34,91 1519,31 6789,14

Odpady komunalne segregowane i zbierane selektywnie w tym opakowania: Odpady kuchenne ulgajce biodegradacji Odpady zielone Papier i tektura Odpady wielomateriaowe Tworzywa sztuczne Szko Metal Odzie, tekstylia Drewno Odpady niebezpieczne Odpady mineralne w tym frakcja popioowa Razem

Odpady komunalne segregowane i zbierane 2016 r. selektywnie w tym opakowania: 1 Odpady kuchenne ulgajce biodegradacji 1566,54 2 Odpady zielone 213,03 3 Papier i tektura 1174,28 4 Odpady wielomateriaowe 377,00 5 Tworzywa sztuczne 945,21 6 Szko 579,18 7 Metal 350,06 8 Odzie, tekstylia 89,10 9 Drewno 104,03 10 Odpady niebezpieczne 36,00 11 Odpady mineralne w tym frakcja popioowa 1566,76 Razem 7001,18 rdo: Obliczenia wasne na podstawie wskanikw KPGO 2010. Lp.

Wykres 10

Prognozowany skad morfologiczny niesegregowanych (zmieszanych ) odpadw komunalnych na terenie powiatu elblskiego w latach 2010-2021.

4.1.1 Prognoza iloci wytwarzanych odpadw ulegajcych biodegradacji Na podstawie wczeniejszych prognozowanych szacunkw skadu morfologicznego wytworzonych odpadw komunalnych oszacowano iloci odpadw ulegajcych biodegradacji na terenie powiatu elblskiego w latach 2010-2021. Tabela 40 Prognoza wytwarzania odpadw ulegajcych biodegradacji na terenie powiatu elblskiego w latach 2010-2021.
Nazwa 2010 r. 2011 r. 2012 r. Papier i tektura zbierane 246 276 330 selektywnie Tekstylia (z materiaw 2 26 29 35 naturalnych) Odpady z ogrodw i parkw 3 248 253 256 ulegajce biodegradacji Odpady ulegajce biodegradacji wchodzce w strumie 4 3 144 3 172 3 126 niesegregowanych (zmieszanych) odpadw komunalnych Odpady kuchenne ulegajce 4.1 1 611 1 625 1 602 biodegradacji Odpady z pielgnacji terenw 4.2 219 221 218 zielonych 4.3 Papier i tektura 1 207 1 218 1 201 4.4 Drewno 107 108 106 Odpady z targowisk - cz 5 61 62 63 ulegajca biodegradacji Razem 3 725 3 792 3 810 rdo: Obliczenia wasne na podstawie wskanikw KPGO 2010. 1 Lp. 2013 r. 360 38 259 2014 r. 390 41 261 2015 r. 2016 r. 2017 r. 2018 r. 2019 r. 2020 r. 2021 r. 420 44 264 478 51 267 511 54 270 543 57 273 605 64 277 639 68 280 674 71 283

3 121

3 114

3 108

3 058

3 049

3 040

2 987

2 977

2 965

1 599 217 1 198 106 63 3 840

1 595 217 1 196 106 64 3 871

1 592 216 1 193 106 65 3 902

1 567 213 1 174 104 65 3 920

1 562 212 1 171 104 66 3 951

1 558 212 1 168 103 67 3 982

1 530 208 1 147 102 68 4 000

1 525 207 1 143 101 68 4 031

1 519 207 1 139 101 69 4 063

Powysza prognoza wskazuje na wzrost iloci odpadw ulegajcych biodegradacji w kolejnych latach. Jest to tendencja zgodna z wystpujc w KPGO 2010. Trend ten zobrazowano poniszym wykresem:

Wykres 11 Prognoza odpadw ulegajcych biodegradacji na terenie powiatu elblskiego w latach 2010-2021 [Mg]. rdo: obliczenia wasne na podstawie KPGO 2010

4.1.2 Prognozowanie zmian w zakresie rozwiza organizacyjnych i techniczno-technologicznych. Przewiduje si, e bdzie nastpowa: rozwj selektywnego zbierania oraz segregowania odpadw komunalnych, midzy innymi w zwizku z koniecznoci wdraania wymaga dyrektyw unijnych, przyspieszenie dziaa w zakresie tworzenia ponadgminnych i gminnych systemw odzysku i unieszkodliwiania odpadw komunalnych ze szczeglnym uwzgldnieniem odpadw ulegajcych biodegradacji, budow nowych i rozbudow istniejcych obiektw gospodarowania odpadami w ramach wyznaczonych obszarw dziaania regionw zagospodarowania odpadw. Zgodnie z podziaem przeprowadzonym w WPGO dla wojewdztwa warmisko-mazurskiego, powiat elblski naley do Rejonu N - W. Rol ponadgminnego skadowiska bdzie spenia ZZO Elblg. Zgodnie z zaoeniami KPGO 2010 podstaw zagospodarowania odpadw stanowi maj Zakady Zagospodarowania Odpadw, speniajce nastpujce warunki: powinny korzysta z najlepszych dostpnych technik, powinny stanowi obiekty regionalne posiadajce moce przerobowe wystarczajce do przyjmowania i przetwarzania odpadw z obszaru zamieszkaego przez minimum 150 tys. mieszkacw, powinny zapewni nastpujcy zakres usug: sortowanie poszczeglnych frakcji odpadw komunalnych zbieranych selektywnie, kompostowanie odpadw ulegajcych biodegradacji, mechaniczno-biologiczne lub termiczne przeksztacenie odpadw resztkowych i pozostaoci z sortowni, demonta odpadw wielkogabarytowych, skadowanie przetworzonych odpadw resztkowych, gromadzenie odpadw niebezpiecznych, ktre nastpnie kierowane bd do odzysku lub unieszkodliwienia. Istniejce oraz planowane do budowy zakady zagospodarowania odpadw w uzasadnionych przypadkach skada si mog z kilku obiektw rozmieszczonych w poszczeglnych miejscowociach obsugiwanego rejonu, w tym stacji przeadunkowych. Stacje te obok urzdze do przeadunku odpadw mog by rwnie wyposaone w inne elementy gospodarowania odpadami, takie jak np. urzdzenia do doczyszczania zebranych selektywnie odpadw, kompostownie, magazyny na surowce wtrne, odpady niebezpieczne itp. Lokalizacja stacji przeadunkowych, zakadu segregacji odpadw i kompostowni, jak podaje WPGO, nie zostaa jeszcze ustalona. 4. 2 Odpady niebezpieczne 4.2.1 Odpady zawierajce PCB Zgodnie z ustaw z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy Prawo ochrony rodowiska, ustawy o odpadach i o zmianie niektrych ustaw (Dz. U. z 2001 r. Nr 100, poz. 1085 z pn. zm.) posiadacze odpadw zawierajcych PCB zobowizani s do usunicia z nich oraz unieszkodliwienia PCB albo, jeli usunicie jest niemoliwe, do unieszkodliwienia tych odpadw w terminie do dnia 30 czerwca 2010. W zwizku z tym prognozuje si wzrost iloci odpadw zawierajcych PCB.

4.2.2 Oleje odpadowe Spada zapotrzebowanie na oleje smarowe wiee w zwizku z wydueniem czasu eksploatacji olejw. W wietle powyszego prognozuje si spadek iloci wytwarzania olejw odpadowych. 4.2.3 Zuyte baterie i akumulatory Zakada si, e w zwizku z koniecznoci wypenienia ustawowych wymaga nastpi znaczny wzrost efektywnoci zbierania i recyclingu szczeglnie w odniesieniu do baterii i akumulatorw maogabarytowych. Szacuje si, e w nastpnych latach zauwaalna bdzie tendencja nieznacznie wzrostowa w zakresie wytwarzania zuytych baterii i akumulatorw. 4.2.4 Odpady medyczne i weterynaryjne Czynnikami wpywajcymi na ilo odpadw medycznych jest ilo udzielanych porad lekarskich. KPGO 2010 prognozuje wzrost iloci udzielanych porad medycznych o okoo 1 %. Innym czynnikiem wpywajcym na wzrost iloci odpadw medycznych jest starzenie si spoeczestwa. Do 2020 roku wzronie liczba ludzi po 65 roku ycia na terenie powiatu elblskiego. Prognozowany jest rwnie wzrost iloci odpadw weterynaryjnych w latach 2012-2020 na terenie powiatu elblskiego. 4.2.5 Pojazdy wycofane z eksploatacji Na ilo pojazdw wycofanych z eksploatacji wpywa: ilo rejestrowanych i wyrejestrowanych samochodw, warto wskanika iloci osb przypadajcych na 1 samochd oraz prognozy demograficzne. Wzrost zamonoci spoeczestwa bdzie powodowa wymian starszych modeli na nowsze w zwizku z powyszym ilo pojazdw wycofanych z eksploatacji bdzie wzrastaa. 4.2.6 Zuyty sprzt elektryczny i elektroniczny Plan Gospodarki Odpadami dla Wojewdztwa Warmisko-Mazurskiego 2007-2010 podaje wg KPGO 2010 wzrost iloci zuytego sprztu elektrycznego i elektronicznego o 3 do 5 % w skali rocznej przy zakadanym 5 % tempie wzrostu masy wprowadzanego sprztu na rynek. W zwizku z tym prognozuje si wzrost iloci zuytego sprztu elektrycznego i elektronicznego na terenie powiatu elblskiego 4,0 kg na mieszkaca w cigu roku. Tabela 41 Prognoza iloci zuytego sprztu elektrycznego i elektronicznego na terenie powiatu elblskiego.
2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014 r. 2015 r. 2016 r. 2017 r. 2018 r. 2019 r. 229,69 2020 r. 229,97 2021 r. 230,25

2010 r.

Lata

228,57

227,17

227,45

227,73

228,01

228,29

228,85

229,13

rdo: Obliczenia wasne na podstawie Planu Gospodarki Odpadami dla Wojewdztwa Warmisko-Mazurskiego 20072010.

229,41

Mg

4.2.7 Odpady zawierajce azbest Program usuwania azbestu i wyrobw zwierajcych azbest dla terenu wojewdztwa warmisko-mazurskiego przyjty w 2005 roku zakada usunicie wyrobw azbestowych do roku 2032. W zwizku z tym ilo odpadw zawierajcych azbest w kolejnych latach bdzie odznaczaa si tendencj rosnc. 4.2.8 Przeterminowane pestycydy W zwizku z wysokimi cenami pestycydw, przewiduje si oszczdn gospodark nimi, a w zwizku z tym wytwarzanie tych odpadw w znikomej iloci. Innym aspektem jest kwestia prawidowego postpowania z opakowaniami po aktualnie uytkowanych rodkach. Zagadnienia te reguluje ustawa z 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz. U. Nr 63, poz. 638 z pn. zm.), ktra wprowadzia obowizek odbierania za porednictwem sprzedawcw, przez importerw i producentw na wasny koszt opakowa wielokrotnego uytku i odpadw opakowaniowych po rodkach ochrony rolin. Przestrzeganie tej ustawy powinno przyczyni si do zlikwidowania sytuacji, kiedy na skadowiska odpadw komunalnych trafiay opakowania po rodkach ochrony rolin. 4.3 Odpady pozostae 4.3.1 Zuyte opony Ilo zuytych opon bdzie stale wzrasta, w tempie proporcjonalnym do wzrostu iloci pojazdw mechanicznych. 4.3.2 Odpady z budowy, remontw i demontau obiektw budowlanych oraz infrastruktury drogowej Ilo wytworzonych odpadw na terenie powiatu elblskiego bdzie rosa w zwizku z zakadanym na terenie powiatu elblskiego rozwojem budownictwa. Odpady te poddawane bd procesom odzysku w instalacjach oraz w inny sposb, np. do niwelowania terenu, rekultywacji wyrobisk. 4.3.3 Komunalne osady ciekowe Na ilo wytwarzanych osadw komunalnych maj wpyw zmiany demograficzne oraz realizacje inwestycji z zakresu budowy i rozbudowy sieci kanalizacyjnych oraz oczyszczania ciekw. Prognozuje si wzrost iloci komunalnych osadw ciekowych. Tabela 42 Prognoza iloci komunalnych osadw ciekowych wytworzonych na terenie powiatu elblskiego [Mg s. m.].
2011 r. 2012 r. 2013 r. 2014 r. 2015 r. 2016 r. 2017 r. 2018 r. 2019 r. 2020 r. 2021 r.

Wykres 12 Prognoza iloci komunalnych osadw ciekowych na terenie powiatu elblskiego [Mg s. m.].
rdo: obliczenia wasne.

Prognozuje si zwikszenie stopnia przetwarzania komunalnych osadw ciekowych poprzez: biogazowanie, kompostowanie, termiczne przeksztacanie, stosowanie w rolnictwie osadw ustabilizowanych. 4.3.4 Odpady opakowaniowe KPGO 2010 zakada, e nie bdzie znaczcego wzrostu masy odpadw opakowaniowych. Przyczyni si do tego przede wszystkim obowizek przedsibiorcw do redukcji masy opakowa w systemach pakowania towarw. Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 14 czerwca 2007 roku w sprawie rocznych poziomw odzysku i recyclingu odpadw opakowaniowych i pouytkowych (Dz. U. z 2007 r. Nr 109, poz. 752) wprowadza obowizek odzysku i recyclingu na odpowiednich poziomach, ktre s okrelone w zaczniku do w/w rozporzdzenia. KPGO 2010 zakada, e do roku 2019 dominujcymi ze wzgldu na mas bd odpady z tektury/papieru, odpady ze szka oraz odpady z tworzyw sztucznych. Podobne zaoenia s zawarte w Planie Gospodarki Odpadami dla Wojewdztwa WarmiskoMazurskiego 2007-2010. Zakadamy, e taka tendencja bdzie zachowana rwnie na obszarze powiatu elblskiego. 4.3.5 Odpady z sektora gospodarczego wytwarzane w najwikszych ilociach Ilo odpadw wytwarzanych na terenie powiatu elblskiego bdzie zaleaa od koniunktury w gospodarce. KPGO 2010 zakada do roku 2019 spadek iloci wytwarzanych odpadw w sektorach: spoywczo-rolnym (grupa 02) o okoo 5 %. W latach obowizywania Planu nie przewiduje si zasadniczych zmian iloci i jakoci wytwarzanych odpadw z przemysu drzewnego. Niniejszy PPGO zakada ksztatowanie si takich tendencji rwnie na obszarze powiatu elblskiego. Jak zakada WPGO 2007-2010 W latach obowizywania Planu zakada si ograniczenie skadowania odpadw z procesw termicznych.

597

2010 r.

Lata

628

658

689

720

751

783

814

845

876

908

rdo: Obliczenia wasne.

939

Mg

5. Przyjte cele i kierunki dziaa w zakresie gospodarki odpadami oraz przyjte terminy ich realizacji zgodne z WPGO Cele w zakresie gospodarowania odpadami w latach 2009-2016, ktre wynikaj z Polityki ekologicznej Pastwa w latach 2009-2012 z perspektyw do roku 2016 to: 1. utrzymanie tendencji oddzielenia iloci wytwarzanych odpadw od wzrostu gospodarczego kraju (mniej odpadw na jednostk produktw, mniej opakowa, dusze okresy ycia produktw itp.), 2. znaczne zwikszenie odzysku energii z odpadw komunalnych w sposb bezpieczny dla rodowiska, 3. zamknicie wszystkich skadowisk, ktre nie speniaj standardw UE i ich rekultywacja, 4. sporzdzenie spisu zamknitych oraz opuszczonych skadowisk odpadw wydobywczych, wraz z identyfikacj obiektw wpywajcych znaczco na rodowisko (obowizek wynikajcy z dyrektywy 2006/21/WE oraz ustawy z dnia 10 lipca 2008 r. o odpadach wydobywczych (Dz. U. Nr 138, poz. 865 z pn. zm.), 5. eliminacja kierowania na skadowiska zuytego sprztu elektrycznego i elektronicznego oraz zuytych baterii i akumulatorw, 6. pene zorganizowanie krajowego systemu zbierania wrakw samochodw i demonta pojazdw wycofanych z eksploatacji, 7. takie zorganizowanie systemu preselekcji sortowania i odzysku odpadw komunalnych, aby na skadowiska nie trafiao ich wicej ni 50 % w stosunku do odpadw wytworzonych w gospodarstwach domowych. Kierunki dziaa przewidziane w Polityce ekologicznej Pastwa w latach 2009-2012 z perspektyw do roku 2016: 1. zwikszenie stawek opat za skadowanie odpadw zmieszanych biodegradowalnych oraz odpadw, ktre mona podda procesom odzysku, 2. finansowe wspieranie przez fundusze ekologiczne inwestycji dotyczcych odzysku i recyclingu odpadw, a take wspieranie wdroe nowych technologii w tym zakresie, 3. wprowadzenie rozwiza poprawiajcych skuteczno systemu recyclingu wyeksploatowanych pojazdw, 4. finansowe wspieranie przez fundusze ekologiczne modernizacji technologii prowadzcych do zmniejszania iloci odpadw na jednostk produkcji (technologie maoodpadowe), 5. realizacja projektw dotyczcych redukcji iloci skadowanych odpadw komunalnych i zwikszenia udziau odpadw komunalnych poddawanych odzyskowi i unieszkodliwieniu wspieranych dotacjami Programu Operacyjnego Infrastruktura i rodowisko, 6. intensyfikacja edukacji ekologicznej promujcej minimalizacj powstawania odpadw (np. opakowa, toreb foliowych) i ich preselekcj w gospodarstwach domowych, 7. wzmocnienie przez Inspekcj Ochrony rodowiska kontroli podmiotw odbierajcych odpady od wytwrcw oraz podmiotw posiadajcych instalacje do odzyskiwania i unieszkodliwiania odpadw,

Cele w zakresie gospodarowania odpadami w latach 2010-2016, ktre wynikaj z Planu Gospodarki Odpadami dla Wojewdztwa WarmiskoMazurskiego 2007-2010 to: 1. zapobieganie i minimalizacja iloci wytwarzanych odpadw oraz ograniczania ich waciwoci niebezpiecznych, 2. wykorzystywanie waciwoci materiaowych i energetycznych odpadw, w przypadku gdy odpadw nie mona podda procesom odzysku ich unieszkodliwienie, 3. ograniczenie skadowania jako najmniej podanego sposobu postpowania z odpadami. Zasadniczy cel przyszej gospodarki odpadami na terenie powiatu elblskiego jest zgodny z Wojewdzkim Planem Gospodarki Odpadami dla Wojewdztwa Warmisko-Mazurskiego na lata 2007-2010: Minimalizacja zagroe rodowiska powodowanych przez odpady. 5.1 Odpady komunalne Priorytetowymi celami w gospodarce odpadami komunalnymi s: 1. Redukcja iloci odpadw ulegajcych biodegradacji, tak aby nie byo skadowanych: W 2010 roku wicej ni 75 %, W 2013 roku wicej ni 50 %, W 2020 roku wicej ni 35 % masy tych odpadw wytworzonych w 1995 roku. 2. Redukcja masy skadowanych odpadw komunalnych do maksimum 85 % wytworzonych odpadw do koca 2014 roku. 3. Zredukowanie liczby skadowisk odpadw innych ni niebezpieczne i obojtne, na ktrych s skadowane odpady komunalne, 4. Eliminowanie odpadw niebezpiecznych ze strumienia odpadw komunalnych, 5. Eliminowanie praktyki nielegalnego skadowania odpadw, 6. Prowadzenie skutecznej kampanii informacyjnoedukacyjnej. 5.1.1 Zbieranie odpadw Osignicie zakadanych celw w zakresie zbierania odpadw komunalnych wymaga realizacji nastpujcych dziaa: kontrolowania przez gminy stanu zawieranych umw przez wacicieli nieruchomoci z firmami odbierajcymi odpady, co skutkowa powinno objciem stosownymi umowami 100 % mieszkacw powiatu, kontrolowania sposobw i zakresu wypeniania ustale, dotyczcych metod oraz miejsc prowadzenia odzysku i unieszkodliwiania odpadw, zawartych w zezwoleniach na prowadzenie dziaalnoci w zakresie odbierania odpadw komunalnych od wacicieli nieruchomoci, doskonalenia systemw ewidencji wytwarzanych, poddawanych odzyskowi oraz unieszkodliwianych odpadw komunalnych. Zgodnie z wytyczonymi celami w zakresie odzysku i recyclingu zalecane jest prowadzenie selektywnego zbierania i odbierania nastpujcych frakcji odpadw komunalnych:

- papieru i tektury (w tym opakowa, gazet, czasopism, itd.), - odpadw opakowaniowych ze szka w podziale na szko bezbarwne i kolorowe, - tworzyw sztucznych i metali, - zuytych baterii i akumulatorw, - zuytego sprztu elektrycznego i elektronicznego, - przeterminowanych lekw, - chemikaliw (farb, rozpuszczalnikw, olejw odpadowych, itd.), - mebli i innych odpadw wielkogabarytowych, - odpadw budowlano-remontowych, - odpadw zielonych z ogrodw i parkw. 5.1.2 Odzysk i unieszkodliwianie odpadw Maksymalizacja odzysku wymaga nastpujcych dziaa: zapewnienie wymaganej przepustowo instalacji do przetworzenia selektywnie zebranych odpadw, monitorowanie zrealizowanych i planowanych inwestycji w gospodarce odpadami, stymulowanie rozwoju rynku surowcw wtrnych i produktw, konsekwentne egzekwowanie obowizkw w zakresie odzysku i recyclingu, promowanie produktw, wytwarzanych z materiaw odpadowych poprzez dziaania promocyjne i edukacyjne, zachcanie inwestorw publicznych i prywatnych do udziau w realizacji inwestycji strategicznych zgodnie z planami gospodarki odpadami, wspieranie i promocji bada nad technologiami odzysku i unieszkodliwiania odpadw. Jednym z zasadniczych kierunkw dziaa jest intensywny wzrost zastosowania zarwno biologicznych, jak i termicznych metod przeksztacania odpadw komunalnych. Ograniczenie skadowania odpadw ulegajcych biodegradacji zwizane jest z koniecznoci budowy linii technologicznych do ich przetwarzania: - biogazowni odpadw, - kompostowni odpadw organicznych, - zakadw termicznego przeksztacania odpadw komunalnych. Podstawowym zaoeniem funkcjonowania gospodarki odpadami komunalnymi w Polsce jest system rozwiza regionalnych, w ktrych s uwzgldnione wszystkie niezbdne elementy tej gospodarki w danych warunkach lokalnych (np. z termicznym przeksztacaniem). Istotnym jest, by planowane instalacje, w szczeglnoci obiekty termicznego przeksztacania odpadw, speniay kryteria BAT, a stosowane technologie byy sprawdzone poprzez wieloletnie i liczne dowiadczenia. 5.1.3 Plan redukcji iloci odpadw komunalnych ulegajcych biodegradacji kierowanych na skadowiska odpadw W myl artykuu 16a ustawy o odpadach (tekst jednolity: Dz. U. z 2001 r. Nr 39, poz. 251 z pn. zm.) poziomy redukcji odpadw komunalnych ulegajcych biodegradacji przeznaczonych do skadowania powinny wynosi:

W 2010 r. - 75 % wagowo cakowitej masy odpadw komunalnych ulegajcych biodegradacji wytworzonej w 1995 roku, W 2013 r. - 50 % wagowo cakowitej masy odpadw komunalnych ulegajcych biodegradacji wytworzonej w 1995 roku, W 2020 r. - 35 % wagowo cakowitej masy odpadw komunalnych ulegajcych biodegradacji wytworzonej w 1995 roku. W roku bazowym tzn.1995 wytworzono na terenie powiatu 4 581,44 Mg odpadw ulegajcych biodegradacji. Poniej dokonano porwnania iloci odpadw ulegajcych biodegradacji, ktre bd wytwarzane na terenie powiatu w latach 2010-2021 z dopuszczalnym poziomem skadowania tyche odpadw. Tabela 43 Zestawienie prognozowanej iloci odpadw ulegajcych biodegradacji w latach 2010-2021 na terenie powiatu z dopuszczalnym poziomem skadowania tyche odpadw.
2010 r. Prognoza odpadw ulegajcych biodegradacji Limit skadowania odpadw ulegajcych biodegradacji Odpady ulegajce biodegradacji, ktre trzeba przeksztaci biologicznie (kompostowanie) bd termicznie 3 725 2011 r. 3 792 2012 r. 3 810 2013 r. 3 840 2014 r. 3 871 2015 r. 3 902

2 793

2 527

2 221

1 920

1 853

1 784

931

1 265

1 589

1 920

2 018

2 118

2016 r. Prognoza odpadw ulegajcych biodegradacji Limit skadowania odpadw ulegajcych biodegradacji Odpady ulegajce biodegradacji, ktre trzeba przeksztaci biologicznie (kompostowanie) bd termicznie 3 920

2017 r. 3 951

2018 r. 3 982

2019 r. 4 000

2020 r. 4 031

2021 r. 4 063

1 708

1 637

1 565

1 486

1 411

1 335

2 211

2 313

2 417

2 513

2 620

2 728

rdo: Obliczenia wasne na podstawie KPGO 2010 i PGO dla Wojewdztwa Warmisko-Mazurskiego 2007-2010.

Analizujc dane z powyszej tabeli wywnioskowano, e ilo wytwarzanych odpadw ulegajcych biodegradacji w kolejnych latach wykae tendencj wzrostow. Poziomy dopuszczalnego skadowania ulegaj obnieniu. W zwizku z tym rosn bdzie ilo odpadw ulegajcych biodegradacji, ktre trzeba bdzie przeksztaci biologicznie lub termicznie. Tendencj ta wyranie zaznacza si na poniszym wykresie:

przemysowych w m. Jagodno od roku 1999 nie s przyjmowane odpady. Natomiast skadowisko w Budowie nadal jest eksploatowane (ostatnie dane). 5.2 Odpady niebezpieczne Kierunki dziaa wdraanie proekologicznych i efektywnych ekonomicznie metod zagospodarowania odpadw niebezpiecznych w oparciu o najlepsze dostpne techniki (BAT), w tym opracowanie i wdroenie innowacyjnych technologii w zakresie zagospodarowania poszczeglnych rodzajw odpadw niebezpiecznych (np. baterie maogabarytowe, zuyty sprzt elektryczny i elektroniczny), minimalizacja iloci wytwarzanych odpadw niebezpiecznych poddawanych procesom unieszkodliwiania poprzez skadowanie, organizacja nowych i rozwj istniejcych systemw zbierania odpadw niebezpiecznych ze rde rozproszonych (w tym mae i rednie przedsibiorstwa), z uwzgldnieniem odpadw niebezpiecznych wystpujcych w strumieniu odpadw komunalnych (gospodarstwa domowe), w oparciu o: funkcjonujce sieci zbierania poszczeglnych rodzajw odpadw niebezpiecznych utworzone przez organizacje odzysku lub przedsibiorcw, funkcjonujce punkty zbierania w placwkach handlowych, aptekach, zakadach serwisowych oraz punktach zbierania poszczeglnych rodzajw odpadw niebezpiecznych (np. przeterminowane lekarstwa, oleje odpadowe, baterie, akumulatory), stacjonarne lub mobilne punkty zbierania odpadw niebezpiecznych, w tym GPZON, regularne odbieranie odpadw niebezpiecznych od mieszkacw prowadzcych selektywne zbieranie w systemie workowym lub pojemnikowym, przez podmioty prowadzce dziaalno w zakresie odbierania odpadw komunalnych od wacicieli nieruchomoci. 5.2.1 Odpady zawierajce PCB Przyjty cel: Wyeliminowanie PCB ze rodowiska do 30 czerwca 2010 r. poprzez kontrolowane unieszkodliwianie/ dekontaminacj. Kierunki dziaa Osignicie zaoonych celw w zakresie wycofywania z uytkowania urzdze zawierajcych PCB z powiatu bdzie wymagao: rzetelnej inwentaryzacji tych urzdze oraz organizacji i prowadzenia bazy danych PCB, organizacji systemu gromadzenia i unieszkodliwiania urzdze zawierajcych PCB, ktre nie podlegaj inwentaryzacji. 5.2.2 Oleje odpadowe Przyjte cele Utrzymanie poziomu odzysku na poziomie co najmniej 50 %, a recyclingu rozumianego jako regeneracja na poziomie co najmniej 35 %. Kierunki dziaa Dla osignicia zaoonych celw w zakresie gospodarowania olejami odpadowymi konieczny s:

Wykres 13 Porwnanie prognozowanej iloci odpadw ulegajcych biodegradacji w latach 20102021 na terenie powiatu z dopuszczalnym poziomem skadowania tyche odpadw. 5.1.4 Wdraanie systemowych i kompleksowych rozwiza w gospodarce odpadami komunalnymi Podstaw gospodarki odpadami komunalnymi stan si Zakady Zagospodarowania Odpadw (ZZO) o przepustowoci wystarczajcej do przyjmowania i przetwarzania odpadw z obszaru zamieszkaego minimum przez 150 tys. mieszkacw, speniajce w zakresie technicznym kryteria BAT. ZZO winny zapewnia co najmniej nastpujcy zakres usug: - mechaniczno-biologiczne lub termiczne przeksztacanie zmieszanych odpadw komunalnych i pozostaoci z sortowni, - skadowanie przetworzonych odpadw komunalnych, - przetwarzanie odpadw biodegradowalnych, - sortowanie poszczeglnych frakcji odpadw komunalnych zbieranych selektywnie (opcjonalnie), - zakad demontau odpadw wielkogabarytowych (opcjonalnie), - zakad przetwarzania zuytego sprztu elektrycznego i elektronicznego (opcjonalnie). Metod zagospodarowania zmieszanych odpadw komunalnych moe by ich termiczne przeksztacanie metod konwencjonaln lub plazmow. Dopuszcza si unieszkodliwianie frakcji energetycznej, wyselekcjonowanej z odpadw poprzez wspspalanie. Powiat elblski zgodnie z zaoeniami PGO dla Wojewdztwa Warmisko-Mazurskiego nalee bdzie do jednego z omiu rejonw - do Rejonu N - W ZZO Elblg. 5.1.5 Uporzdkowanie skadowisk odpadw innych ni niebezpieczne i obojtne Zgodnie z zaoeniami KPGO 2010 jak rwnie planu wojewdzkiego, do koca roku 2009 przewidywao si zamknicie wszystkich skadowisk odpadw, ktre nie speniaj minimalnych wymaga formalnych i s w trakcie eksploatacji. Zgodnie z powyszym na terenie powiatu elblskiego zamknito skadowisko odpadw w Barzynie, skadowisko odpadw w Nowym Dworze Elblskim, - Jegownik, skadowisko odpadw w m. Stare Dolno, skadowisko odpadw w m. Nowince oraz w Gronowie Grnym. Skadowisko odpadw komunalnych w Robitach (gm. Pask) nie jest eksploatowane, jednake nie zostao formalnie zamknite. Rwnie na skadowisku opadw

rozwj istniejcego systemu zbierania olejw odpadowych, monitoring prawidowego postpowania z olejami odpadowymi, kontrola wytwrcw olejw odpadowych w zakresie zastosowanych sposobw zbierania, ze szczeglnym uwzgldnieniem rozwizania sposobw zbierania olejw z maych i rednich przedsibiorstw oraz gospodarstw domowych, waciwy sposb zagospodarowania odpadw z rozleww olejowych. 5.2.3 Zuyte baterie i akumulatory Zgodnie z polityk ekologiczn pastwa, celem nadrzdnym jest rozbudowa systemu odzysku i unieszkodliwiania zuytych baterii i akumulatorw, ukierunkowanego na cakowite wyeliminowanie ich skadowania. Kierunki dziaa Osignicie zaoonych celw w zakresie gospodarowania zuytymi bateriami i akumulatorami wymaga doskonalenia i rozwijania systemu zbierania maogabarytowych zuytych baterii i akumulatorw ze rde rozproszonych. Tabela 44 Poziomy odzysku i recyclingu akumulatorw oraz ogniw i baterii galwanicznych w latach 2010-2014
2010 r. % poziomu odzysku recyclingu Wszystkie Wszystkie zgoszone zebrane 60 60 2011 r. % poziomu odzysku recyclingu Wszystkie Wszystkie zgoszone zebrane 60 60

Rodzaj produktu, z ktrego powsta odpad Akumulatory kwasowooowiowe Akumulatory niklowokadmowe (wielkogabarytowe) Akumulatory niklowokadmowe (maogabarytowe) Akumulatory niklowoelazowe oraz inne akumulatory elektryczne wielkogabarytowe Akumulatory niklowoelazowe oraz inne akumulatory elektryczne maogabarytowe Ogniwa i baterie galwaniczne oraz ich czci z wyczeniem czci ogniw i baterii galwanicznych

2014 r. % poziomu odzysku recyclingu Wszystkie Wszystkie zgoszone zebrane 60 60

40

40

40

40

20

20

40

40

rdo: zacznik do rozporzdzenia Ministra rodowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie rocznych poziomw odzysku i recyclingu odpadw opakowaniowych i pouytkowych (Dz.U.07.109.752) 1 - nie dotyczy ogniw cynkowo-wglowych i alkalicznych

5.2.4 Odpady medyczne i weterynaryjne Przyjte cele Do 2010 r. celem bdzie: podniesienie efektywnoci selektywnego zbierania odpadw medycznych i weterynaryjnych (w tym segregacji odpadw u rda powstawania), co spowoduje zmniejszenie iloci odpadw innych ni niebezpieczne w strumieniu odpadw niebezpiecznych. Kierunki dziaa Osignicie zaoonych celw w zakresie gospodarowania odpadami medycznymi i weterynaryjnymi wymaga realizacji nastpujcych dziaa: okrelenia systemu zbierania, w tym magazynowania odpadw medycznych w placwkach medycznych, uksztatowanie systemu gospodarowania odpadami weterynaryjnymi wraz z prowadzeniem. ewidencji iloci wytwarzanych odpadw. 5.2.5 Pojazdy wycofane z eksploatacji

Rodzaj produktu, z ktrego powsta odpad Akumulatory kwasowooowiowe Akumulatory niklowokadmowe (wielkogabarytowe) Akumulatory niklowokadmowe (maogabarytowe) Akumulatory niklowoelazowe oraz inne akumulatory elektryczne wielkogabarytowe Akumulatory niklowoelazowe oraz inne akumulatory elektryczne maogabarytowe Ogniwa i baterie galwaniczne oraz ich czci z wyczeniem czci ogniw i baterii galwanicznych Rodzaj produktu, z ktrego powsta odpad Akumulatory kwasowooowiowe Akumulatory niklowokadmowe (wielkogabarytowe) Akumulatory niklowokadmowe (maogabarytowe) Akumulatory niklowoelazowe oraz inne akumulatory elektryczne wielkogabarytowe Akumulatory niklowoelazowe oraz inne akumulatory elektryczne maogabarytowe Ogniwa i baterie galwaniczne oraz ich czci z wyczeniem czci ogniw i baterii galwanicznych

40

40

40

40

40

40

40

40

20

20

20

20

22,5

22,51

25

251

2012 r. 2013 r. % poziomu % poziomu odzysku recyclingu odzysku recyclingu Wszystkie Wszystkie Wszystkie Wszystkie zgoszone zebrane zgoszone zebrane 60 60 60 60

40

40

40

40

zapewnienie penej skutecznoci dziaania systemu zbierania i demontau pojazdw wycofanych z eksploatacji oraz odzysku, w tym recyclingu, odpadw powstajcych z pojazdw wycofanych z eksploatacji, priorytetowy cel odnonie pojazdw wycofanych z eksploatacji to w peni sprawny system zbierania i demontau pojazdw wycofanych z eksploatacji i odzysk i recycling odpadw powstajcych z pojazdw wycofanych z eksploatacji od 1 stycznia 2015 r. odpowiednio 95 % i 85 %, niezalenie od daty produkcji pojazdu. Kierunki dziaa tworzenie kolejnych, specjalistycznych stacji demontau, w ktrych wycofywane z eksploatacji pojazdy poddawane bd profesjonalnej obrbce, korzystanie z Centralnej Ewidencji Pojazdw i Kierowcw (CEPiK) w celu uzyskania rzetelnych danych na temat iloci pojazdw zarejestrowanych i wyrejestrowanych prowadzenie cyklicznych kontroli poszczeglnych podmiotw (wprowadzajcych pojazdy, punktw

40

40

40

40

20

20

20

20

30

301

35

351

zbierania pojazdw, stacji demontau, prowadzcych strzpiarki) w zakresie przestrzegania przepisw o recyclingu pojazdw wycofanych z eksploatacji. 5.2.6 Zuyty sprzt elektryczny i elektroniczny Przyjte cele Warunkiem koniecznym do wypenienia zobowiza czonkowskich UE jest organizacja oraz rozbudowa systemu odzysku i unieszkodliwiania zuytego sprztu elektrycznego i elektronicznego. Celem nadrzdnym jest cakowite wyeliminowanie skadowania tych odpadw i osignicie poziomu selektywnego zbierania zuytego sprztu elektrycznego i elektronicznego pochodzcego z gospodarstw domowych w wysokoci 4 kg/mieszkaca/rok. W zwizku z powyszym wyznacza si nastpujce cele czstkowe w okresie od 2010 r. do 2018 r.: - dla zuytego sprztu powstaego z wielkogabarytowych urzdze gospodarstwa domowego: poziomu odzysku w wysokoci 80 % masy zuytego sprztu, poziomu recyclingu czci skadowych, materiaw i substancji pochodzcych ze zuytego sprztu w wysokoci 75 % masy zuytego sprztu; - dla zuytego sprztu powstaego ze sprztu teleinformatycznego, telekomunikacyjnego i audiowizualnego: poziomu odzysku w wysokoci 75 % masy zuytego sprztu, poziomu recyclingu czci skadowych, materiaw i substancji pochodzcych ze zuytego sprztu w wysokoci 65 % masy zuytego sprztu; - dla zuytego sprztu powstaego z maogabarytowych urzdze gospodarstwa domowego, sprztu owietleniowego, narzdzi elektrycznych i elektronicznych z wyjtkiem wielkogabarytowych, stacjonarnych narzdzi przemysowych, zabawek, sprztu rekreacyjnego i sportowego oraz przyrzdw do nadzoru i kontroli: poziomu odzysku w wysokoci 70 % masy zuytego sprztu, poziomu recyclingu czci skadowych, materiaw i substancji pochodzcych ze zuytego sprztu w wysokoci 50 % masy zuytego sprztu; - dla zuytych gazowych lamp wyadowczych - poziomu recyclingu czci skadowych, materiaw i substancji pochodzcych ze zuytych lamp w wysokoci 80 % masy tych zuytych lamp. Kierunki dziaa Rozbudowania dogodnej infrastruktury technicznej zwrotu urzdze oraz przetwarzania zuytego sprztu elektrycznego i elektronicznego. Wdroenie instrumentw i mechanizmw organizacyjnych, zapewniajcych zorganizowanie wtrnego obiegu przestarzaych, lecz sprawnych urzdze elektrycznych i elektronicznych. W tworzeniu systemu gospodarowania zuytym sprztem istotna jest wsppraca wszystkich podmiotw uczestniczcych w cyklu ycia urzdze elektrycznych i elektronicznych, tzn. producentw, dystrybutorw i konsumentw oraz podmiotw prowadzcych dziaalno w zakresie odzysku oraz samorzdw lokalnych, ktrych zadaniem jest m. in. informowanie mieszkacw o zbierajcych zuyty sprzt.

5.2.7 Odpady zawierajce azbest Celem nadrzdnym w zakresie odpadw zawierajcych azbest jest wyeliminowanie negatywnych skutkw zdrowotnych u mieszkacw powiatu spowodowanych azbestem oraz likwidacja oddziaywania azbestu na rodowisko. Cele do roku 2012: 1. weryfikacja skali problemu obecnoci wyrobw zawierajcych azbest na obszarze powiatu elblskiego, 2. zwikszenie wiadomoci mieszkacw w zakresie bezpiecznego uytkowania i usuwania wyrobw zawierajcych azbest, 3. bezpieczne usunici ok. 25% aktualnej iloci wyrobw zawierajcych azbest i unieszkodliwienie odpadw azbestowych. 4. Opracowanie oraz uchwalenie programw usuwania azbestu przez gminy, ktrego jeszcze takiej dokumentacji nie posiadaj. Cel na lata 2013-2022 - bezpieczne usunicie ok. 65 % aktualnej iloci wyrobw zawierajcych azbest i unieszkodliwienie odpadw azbestowych. Cele na lata 2023-2032 - bezpieczne usunicie ok. 65 % aktualnej iloci wyrobw zawierajcych azbest i unieszkodliwienie odpadw azbestowych. Odpady azbestowe z terenu poszczeglnych gmin bd wywoone na: gmina Elblg - na terenie skadowiska w Elblgu przy ul. Mazurskiej 42, administrowanym przez Zakad Utylizacji Odpadw Sp. z o.o. lub na skadowisku odpadw w miejscowoci Pwie (gm. Zalewo), nalecego do Przedsibiorstwo Usug Komunalnych Sp. z o. o. w Ostrdzie, gmina Pask - ZUO Elblg, gmina Markusy - odpady bd odbierane przez przedsibiorcw, ktrzy posiadaj pozwolenie na prowadzenie dziaalnoci w tym zakresie i zatwierdzony plan gospodarki odpadami niebezpiecznymi na terenie powiatu elblskiego, gmina Godkowo skadowisko odpadw zawierajcych azbest w m. Pwie (gm. Zalewo), gmina Mynary, Milejewo, Rychliki, Tolkmicko i Gronowo Elblskie nie posiadaj informacji na dzie aktualizacji powiatowego PGO, 5.2.8 Przeterminowane pestycydy Kwestie zwizane z gospodark odpadami opakowaniowymi po rodkach ochrony rolin reguluje ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz. U. Nr 63, poz. 638 z pn. zm.), ktra wprowadzia obowizek odbierania, za porednictwem sprzedawcw, przez importerw i producentw na wasny koszt opakowa wielokrotnego uytku i odpadw opakowaniowych po tych substancjach. Powysza ustawa powinna przyczyni si do zlikwidowania wystpujcej w ubiegych latach sytuacji, kiedy na skadowiska odpadw komunalnych trafiay odpady opakowaniowe po rodkach ochrony rolin. Gwnym celem jest rozbudowa systemu zbierania opakowa po rodkach ochrony rolin, podnoszenie wiadomoci ekologicznej rolnikw, aby przekazywali te odpady wyspecjalizowanym firmom a take rozwinicie systemu informacyjnego dotyczcego miejsc zbierania tyche odpadw.

5.3 Odpady pozostae 5.3.1 Zuyte opony W okresie do roku 2019 gwnym celem bdzie wzrost poziomu zbierania zuytych opon jak rwnie rozwj systemu zagospodarowania tyche odpadw przy jednoczesnym osigniciu nastpujcych poziomw odzysku i recyclingu zuytych opon: Tabela 45 Roczne poziomy odzysku zuytych opon do roku 2018.
2010 r. % poziomu odzysku 85 % poziomu recyclingu 15 % poziomu odzysku 100

recyclingu
% poziomu recyclingu 20

2018 r.

maksymalizacja stopnia wykorzystywania substancji biogennych zawartych w osadach, przy jednoczesnym spenieniu wszystkich wymogw dotyczcych bezpieczestwa sanitarnego i chemicznego, preferowanie fermentowania komunalnych osadw ciekowych ze wzgldu na to, e proces ten nie powoduje efektu cieplarnianego, zastosowanie nowatorskich technologii suszenia komunalnych osadw ciekowych, np. z wykorzystaniem energii sonecznej i biogazu, zwikszenie iloci komunalnych osadw ciekowych przeksztacanych metodami termicznymi. Kierunki dziaa Osignicie zaoonych celw w zakresie gospodarowania komunalnymi osadami ciekowymi wymaga uwzgldnienia zagadnie waciwego zagospodarowania komunalnych osadw ciekowych w trakcie prowadzenia inwestycji w zakresie budowy lub modernizacji oczyszczalni ciekw oraz kontroli jakoci i iloci komunalnych osadw stosowanych na powierzchni ziemi. Gospodarka osadami ciekowymi w okresie realizacji PGO bdzie wyglda nastpujco w poszczeglnych gminach powiatu elblskiego: gmina Mynary - cz osadw ciekowych bdzie przeznaczana do rekultywacji, a cz ulegnie skadowaniu na terenie ZUO Elblg, gmina Tolkmicko - osady ciekowe bd skadowane na polderze trzcinowym oczyszczalni ciekw w Tolkmicku metoda hydrofitowa), gmina Elblg - osady ciekowe bd wywoone i skadowane w Elblgu przy ul. Mazurskiej 42, gmina Godkowo - osady ciekowe bd wywoone do Paska do Przedsibiorstwa usug WodnoKanalizacyjnych, ul. Wojska Polskiego 35 c, gmina Pask - osady ciekowe bd wykorzystywane do celw rolniczych, gmina Markusy - osady bd wywoone do oczyszczalni ciekw w m. Dzierzgo. gmina Milejewo nie posiada informacji na dzie aktualizacji powiatowego PGO, gmina Gronowo Elblskie na dzie aktualizacji PPGO nie jest wstanie ustali miejsca wywozu osadw ciekowych, na dzie aktualizacji powiatowego PGO brak danych dotyczcych gminy Rychliki. 5.3.4 Odpady opakowaniowe

Kierunki dziaa Osignicie zaoonych celw w zakresie gospodarowania zuytymi oponami, wymaga w pierwszej kolejnoci realizacji rozbudowy infrastruktury technicznej zbierania zuytych opon oraz kontroli postpowania ze zuytymi oponami, w szczeglnoci podmiotw zajmujcych si wymian i napraw opon. Kierunki rozwizania problemu zuytych opon: przeduenie czasu ich uytkowania poprzez bienikowanie i zwikszenie trwaoci, recycling materiaowy. stosowanie opon jako paliwa specjalistycznych instalacjach, czyli odzysk energetyczny. Opony mog by wydajnym paliwem. Ich warto energetyczna wynosi 7500 kcal/ kg i jest wysza od wartoci energetycznej wgla - 6300 kcal/kg - cho ustpuje ropie naftowej (9 400 kcal/kg). 5.3.2 Odpady z budowy, remontw i demontau obiektw budowlanych oraz infrastruktury drogowej Przyjte cele Cel gwny w zakresie gospodarki odpadami z budowy i remontw i demontau obiektw budowlanych oraz infrastruktury drogowej na terenie powiatu to rozwj selektywnego zbierania tych odpadw w celu osignicia w roku 2010 poziomu odzysku na poziomie 50 % a w 2018 roku 80 %. Celem bdzie rwnie minimalizowanie iloci odpadw budowlanych unieszkodliwianych poprzez skadowanie. Kierunki dziaa Osignicie zaoonych celw w zakresie gospodarowania odpadami z budowy, remontw i demontau obiektw budowlanych oraz infrastruktury drogowej wymaga realizacji nastpujcych dziaa: rozbudowy infrastruktury technicznej selektywnego zbierania, przetwarzania oraz odzysku, w tym recyclingu tych odpadw, kontroli waciwego postpowania z tymi odpadami aby minimalizowa iloci tych odpadw unieszkodliwianych poprzez skadowanie. 5.3.3 Komunalne osady ciekowe Przyjte cele w perspektywie do 2018 r. cakowite ograniczenie skadowania osadw ciekowych, zwikszenie stopnia kontroli obrotu komunalnymi osadami ciekowymi w celu zapewnienia maksymalnego bezpieczestwa zdrowotnego i rodowiskowego,

Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. (Dz. U. z 2007 r. Nr 109, poz. 752) w sprawie rocznych poziomw odzysku i recyclingu odpadw opakowaniowych i pouytkowych okrela n/w poziomy w poszczeglnych latach a do roku 2014. Tabela 46 Roczne poziomy odzysku i recyclingu odpadw opakowaniowych w poszczeglnych latach do dnia 31 grudnia 2014 r.
Symbol PKWiU 2010 r. % poziomu 531) bez wzgldu na symbol PKWiU 351) 18
1)2)

Poz. 1 2 3 4 5

Rodzaj opakowania lub produktu, z ktrego powsta odpad opakowania razem opakowania z tworzyw sztucznych opakowania z aluminium opakowania ze stali, w tym z blachy stalowej opakowania z

2011 r. % poziomu 551) 401) 191)2) 471) 371) 541)

odzysku recyclingu odzysku recyclingu

451) 331) 521)

papieru i tektury opakowania ze szka gospodarczego, poza ampukami opakowania z drewna Rodzaj opakowania lub produktu, z ktrego powsta odpad opakowania razem opakowania z tworzyw sztucznych opakowania z aluminium opakowania ze stali, w tym z blachy stalowej opakowania z papieru i tektury opakowania ze szka gospodarczego, poza ampukami opakowania z drewna Rodzaj opakowania lub produktu, z ktrego powsta odpad opakowania razem opakowania z tworzyw sztucznych opakowania z aluminium opakowania ze stali, w tym z blachy stalowej opakowania z papieru i tektury opakowania ze szka gospodarczego, poza ampukami opakowania z drewna

43

1)

46

1)

2. Odpady z procesw termicznych Przyjte cele Wykorzystanie substancji i zwizkw, zawartych w zgromadzonych popioach poprzez zastosowanie technologii umoliwiajcych separacj, m.in. wgla z popiow obecnie wytwarzanych i zmagazynowanych w latach minionych. Kierunki dziaa Doskonalenie metod i technik umoliwiajcych odzysk substancji i zwizkw z odpadw pochodzcych ze spalania. 6. Planowany system gospodarki odpadami w powiecie elblskim Zgodnie z Polityk Ekologiczn Pastwa 2009-2012 gwnymi kierunkami dziaa w zakresie gospodarki odpadami s: wspieranie dziaa podejmowanych przez instytucje publiczne i podmioty prywatne, ktre przyczyni si do ograniczenia iloci wytwarzanych odpadw, zwikszenia iloci odpadw poddawanych odzyskowi, w tym recyclingowi, zmniejszenia iloci odpadw kierowanych na skadowiska, sukcesywne zwikszanie stawek opat za skadowanie odpadw, w szczeglnoci zmieszanych odpadw komunalnych, odpadw ulegajcych biodegradacji oraz odpadw, ktre mona podda procesom odzysku, w tym recyclingu, a take wyeliminowanie praktyk rekultywacji skadowisk tego typu odpadami, kontynuacja bada nad nowymi technologiami, przyczyniajcymi si do zapobiegania i minimalizacji powstawania odpadw oraz zmniejszenie ich negatywnego oddziaywania na rodowisko, wspieranie wprowadzania niskoodpadowych technologii produkcji oraz zapewniajcych wykorzystanie moliwie wszystkich skadnikw stosowanych surowcw, promowanie wdraania systemu zarzdzania rodowiskowego, intensyfikacja edukacji ekologicznej promujcej minimalizacj powstawania odpadw i waciwego postpowania z nimi oraz prowadzenie skutecznej kampanii informacyjno edukacyjnej w tym zakresie, wypracowanie i monitorowanie rzeczywistych wskanikw wytwarzania i morfologii odpadw celem zdiagnozowania potrzeb w zakresie gospodarowania odpadami, wspieranie wdraania efektywnych ekonomicznie i ekologicznie technologii odzysku i unieszkodliwiania odpadw, w tym technologii pozwalajcych na odzyskiwanie energii zawartej w odpadach w procesach termicznego i biochemicznego ich przeksztacania, weryfikacja lokalizacji dotychczas istniejcych skadowisk odpadw oraz eliminowanie uciliwoci dla rodowiska zwizanych z ich skadowaniem, wzmocnienie kontroli podmiotw prowadzcych dziaalno w zakresie zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadw, wprowadzenie instrumentw finansowych umoliwiajcych realizacj zada w zakresie gospodarki odpadami przez jednostki samorzdu terytorialnego i dyscyplinujcych samorzdy w zakresie wykonywania przez nie obowizkw.

15

1)

15

1)

Poz. 1 2 3 4 5

Symbol PKWiU

2012 r. % poziomu 571) 451) 20

1)2)

2013 r. % poziomu 58,51) 501) 21,5 49 46 58

1)2)

odzysku recyclingu odzysku recyclingu

48 42 56

1)

1)

bez wzgldu na symbol PKWiU

1)

1)

1)

1)

491)
1)

551)
1)

15

15

Poz. 1 2 3 4 5

Symbol PKWiU

2014 r. % poziomu odzysku recyclingu 601) 551) 22,51)2) 501) 501) 601) 601) 151)

bez wzgldu na symbol PKWiU

rdo: zacznik do rozporzdzenia Ministra rodowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie rocznych poziomw odzysku i recyclingu odpadw opakowaniowych i pouytkowych (Dz.U.07.109.752)
1)

2)

Nie dotyczy opakowa majcych bezporedni kontakt z produktami leczniczymi okrelonymi w przepisach ustawy z dnia 6 wrzenia 2001 r. Prawo farmaceutyczne (Dz. U. z 2004 r. Nr 53, poz. 533, z pn. zm.) oraz opakowa po rodkach niebezpiecznych w rozumieniu przepisw ustawy z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz. U. Nr 63, poz. 638, z pn. zm.) Do poziomu recyclingu zalicza si wycznie recycling, w wyniku ktrego otrzymuje si produkt wykonany z tworzywa sztucznego.

5.3.5 Odpady powstajce w przemyle (inne ni komunalne) 1. Odpady z rolnictwa i przetwrstwa produktw spoywczych Przyjte cele denie do zwikszenia stopnia odzysku tych odpadw, ze szczeglnym naciskiem na wykorzystanie paszowe i nawozowe, organizacja zbirki w/w odpadw, prowadzenie ewidencji i kontroli miejsc wytwarzania tych odpadw ze wzgldu na rozproszenie zakadw przemysu rolno-spoywczego. Kierunki dziaa Pena inwentaryzacja miejsc wytwarzania odpadw z rolnictwa i przetwrstwa produktw spoywczych wraz z okreleniem iloci tych odpadw.

Poniej przedstawiono dziaania wymagane dodatkowo dla poszczeglnych grup odpadw

rdo: Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2010. Rysunek 4 Model systemu gospodarowania odpadami niebezpiecznymi ze rde rozproszonych i gospodarstw domowych.

6.1 Sposb realizacji planu zamykania instalacji Zgodnie z zaoeniami KPGO 2010, do koca roku 2009 przewidywao si zamknicie wszystkich skadowisk odpadw, ktre nie speniaj minimalnych wymaga formalnych i s w trakcie eksploatacji. Po 2010 r. odpady z terenu gminy: Mynary - wywoone s na skadowisko odpadw innych ni niebezpieczne i obojtne w Budowie (do 12.11.2010 r.), a w dalszej perspektywie na skadowisko nalece do Zakadu Utylizacji Odpadw Sp. z o. o. w Elblgu, Pask - wywoone s na skadowisko nalece do Zakadu Utylizacji Odpadw Sp. z o. o. w Elblgu, Tolkmicko - wywoone s na skadowisko nalece do Zakadu Utylizacji Odpadw Sp. z o. o. w Elblgu, Elblg - wywoone s na skadowisko nalece do Zakadu Utylizacji Odpadw Sp. z o. o. w Elblgu, Godkowo - wywoone s na skadowisko nalece do Zakadu Utylizacji Odpadw w Rudnie, 14-100 Ostrda, Gronowo Elblskie - wywoone s na skadowisko nalece do Zakadu Utylizacji Odpadw Sp. z o. o. w Elblgu, Markusy wywoone - s na skadowisko nalece do Zakadu Utylizacji Odpadw Sp. z o. o. w Elblgu, Milejewo wywoone - s na skadowisko nalece do Zakadu Utylizacji Odpadw Sp. z o. o. w Elblgu, Rychliki - wywoone s na skadowisko nalece do Zakadu Utylizacji Odpadw Sp. z o. o. w Elblgu. Harmonogram dziaa zwizanych z rekultywacj zamknitych skadowisk odpadw na terenie powiatu elblskiego zosta opisany w Zaczniku nr 3. Monitoring zamknitych skadowisk odpadw na terenie powiatu elblskiego w fazie poeksploatacyjnej zosta opisany w Zaczniku nr 4. 6.2 Projektowany system gospodarki odpadami, w szczeglnoci gospodarki odpadami innymi ni niebezpieczne, w tym odpadami komunalnymi, uwzgldniajcy ich zbieranie, transport, odzyski unieszkodliwianie W ramach planowanego systemu gospodarki odpadami przewidziano utworzenie Punktw Dobrowolnego Gromadzenia Odpadw na terenie gmin. W Planie Gospodarki Odpadami dla Wojewdztwa Warmisko-Mazurskiego 2007-2011 przewidziano jeden PDGO dla terenw miejskich liczcych 20 000 - 40 000 mieszkacw. W praktyce PDGO powinien obejmowa populacj w promieniu nie przekraczajcym 10 min. jazdy samochodem. PDGO jest zamknitym dozorowanym obiektem, do ktrego mieszkacy (a take niewielkie przedsibiorstwa) mog dowozi bezpatnie okrelone odpady powstajce w sposb nieregularny w maych ilociach. Dotyczy to odpadw wielkogabarytowych, zomu, odpadw budowlano-remontowych, niebezpiecznych ze strumienia odpadw komunalnych, odpadw zielonych, zuytych opon, szka, tworzyw, papieru. Poszczeglne frakcje odpadw gromadzone s oddzielnie. Zgodnie z zapisami zawartymi w KPGO 2010 podstaw gospodarki odpadami komunalnymi powinny by Zakady Zagospodarowania Odpadw (ZZO) o przepustowoci wystarczajcej do przyjmowania i przetwarzania odpadw z obszaru zamieszkaego przez minimum 150 000 mieszkacw. Zaktualizowany Plan gospodarki odpadami dla Wojewdztwa Warmisko-

Mazurskiego na lata 2007-2010, przyjty przez Sejmik Wojewdztwa Warmisko-Mazurskiego Uchwa Nr XLVII/649/06, uwzgldniajc deklaracje gmin oraz podjte przez nie dziaania w zakresie organizacji ZZO a take uwarunkowania przyrodnicze, czynniki logistyczne oraz plan zamykania obiektw niespeniajcych minimalnych wymaga formalnych i technicznych zakada utworzenie na terenie Wojewdztwa WarmiskoMazurskiego dziewiciu Rejonw Zagospodarowania Odpadw. W ramach poszczeglnych rejonw bd funkcjonowa Zakady Zagospodarowania Odpadw wraz z instalacjami pomocniczymi. Uwzgldniajc powysze zakada si, i samorzdy z terenu powiatu elblskiego obsugiwane bd przez ZZO Elblg. Z racji tego planowana jest budowa Zakadu Zagospodarowania Odpadw w Elblgu wraz ze skadowiskiem odpadw. Zakada si, e planowane w ramach ZZO instalacje musz zapewni moce przerobowe niezbdne do zagospodarowania prognozowanych iloci wytwarzanych odpadw. Poniej przedstawiono przykadowe i moliwe do zastosowania rozwizania instalacji mechanicznobiologicznego unieszkodliwiania odpadw: Linia sortownicza Odpady przywoone przez specjalistyczne pojazdy dostawcze do punktu przyj przejedaj przez wag samochodow w celu rejestracji dostarczanej iloci odpadw. Odpady komunalne i ulegajce biodegradacji, nie nadajce si do kompostowania, bd doprowadzane do hali sortowni, gdzie nastpi przerbka wstpna, a odpady sortowane bd rcznie i maszynowo, by jak najlepiej wyselekcjonowa zarwno odpady nadajce si do recyklingu jak i odpady przeszkadzajce w procesie fermentacji. Pierwszymi urzdzeniami s rozdrabniacze odpadw z gospodarstw domowych i odpadw wielkogabarytowych. Nastpnie odpady trafi do urzdzenia skadajcego si z kilku poziomw sit bbnowych, gdzie selekcja przebiega w sposb zmechanizowany, a dalej przez system podajnikw tamowych odpady s podawane do kabiny sortowania rcznego w celu wyselekcjonowania opakowa szklanych i plastikowych, kartonw, metali i odpadw niebezpiecznych, np. wietlwek, baterii, akumulatorw. Kolejne urzdzenia przez ktre przejd odpady to separator magnetyczny, separator metali nieelaznych, separator odpadw dugich (sznurki, liny itp.), separator balistyczny oraz separator pneumatyczny do odizolowania lekkich materiaw, takich jak na przykad woreczki foliowe. Wyselekcjonowane materiay wtrne trafi do specjalnych kontenerw na odpady z pras hydrauliczn do ich zagszczania. Po wypenieniu si, kontenery bd skadowane na placu skadowania, skd odbior je wyspecjalizowane firmy. Odpady pynne i ppynne pozbawione materiaw przeszkadzajcych bd doprowadzane przez cysterny bezporednio do zbiornika podziemnego. W celu zmniejszenia nieprzyjemnego zapachu zuytego powietrza zostanie zainstalowany system wentylacyjny i uzdatniajcy powietrze. Za pomoc kompresora zanieczyszczone powietrze bdzie odcigane bezporednio od rde emisji i doprowadzane do biofiltra. Biogazownia. Przerbka wstpna. Przenonikiem tamowym trafia do mikserw frakcja drobna oraz osady ciekowe i uzdatniona woda procesowa. W ten sposb powstaje substrat z bioodpadw o zawartoci suchej masy 10-15 %. Miksery maj rozdrobni i wymiesza dostarczany substrat za pomoc obracalnych noy. Po zakoczeniu procesu

mieszania za pomoc separatora piasku jest oddzielana frakcja cika nierozpuszczalna, ktr odprowadza si do kontenerw. Ponadto frakcja lekka, skadajca si z wszelkiego rodzaju materiaw pywajcych, unoszcych si i wikszych ni 20 mm, jest odseparowana przez krat do substratu bioodpadw. Uzyskana frakcja lekka jest odwadniana i zrzucana do kontenerw. Fermentacja beztlenowa. Bioreaktor I Celem bioreaktora I jest maksymalny rozkad biologiczny na drodze hydrolizy. Okres przebywania substratu bioodpadw w bioreaktorze I wynosi 5 dni. Odbywa si tu pierwszy stopie dwustopniowej fermentacji. Rnego rodzaju bakterie beztlenowe tworz w fazie krtkoacuchowe kwasy organiczne, alkohol, wodr i tlenek wgla. Proces hydrolizy i tworzenie si kwasw jest oddzielony od procesu powstawania metanu, dziki czemu jest on stabilny. Bioreaktor jest wyposaony w mieszado do homogenizacji zawartoci. Dy si do redukcji kosztw zuycia chemikaliw przez odsiarczanie w sposb biologiczny, dodajc tlenu do bioreaktora. Substrat bioodpadw po opuszczeniu bioreaktora II jest podgrzewany przez wymiennik ciepa do temperatury 38C i podawany do bioreaktorw II. W przypadku koniecznoci zastosowania higienizacji termicznej, substrat, zanim trafi na drugi stopie fermentacji, jest podgrzany do temperatury 70C i przetrzymywany przez godzin w zbiorniku higienizacji. Bioreaktor II Bioreaktory s wyposaone w pionowe mieszada, ktre zapewniaj cige przemieszanie. W ten sposb unika si procesu osadzania i rwnoczenie zapewnia rwnomierne zaopatrywanie mikroorganizmw w rodki odywcze, ponadto wyrwnuj si wartoci pH i temperatura. Hydrauliczny proces przechowywania zawiesiny w reaktorach wynosi okoo 16 dni. W tym czasie redukowanych jest okoo 50 - 90 % dostarczonej suchej masy organicznej na skutek zachodzcych reakcji chemicznych. Zbiornik magazynowania osadw pofermentacyjnych Osady po opuszczeniu bioreaktorw grawitacyjnie przepywaj do zbiornika magazynowania. Zbiornik ten jest wyposaony w mieszado w celu uniknicia procesu osadzania. W zbiorniku nadal odbywa si intensywna fermentacja. Powstajcy w wyniku fermentacji biogaz jest podczony do systemu gazocigw bioreaktorw II. Cay powstajcy biogaz jest gromadzony w zbiorniku magazynowania. Osad pofermentacyjny ze zbiornika magazynowania jest poddawany odwodnieniu poprzez dwie rwnolegle pracujce wirwki. Odwadnianie osadw pofermentacyjnych Osad ze zbiornika magazynujcego jest poddany odwodnieniu w poczonych rwnolegle wirwkach za pomoc rodkw koagulujcych. Stopie odwodnienia wynosi okoo 35 %. Odwodniony osad jest podawany przenonikiem tamowym do dalszej przerbki. Woda powstajca w wyniku odwodnienia jest przepompowywana do magazynu wody procesowej i wykorzystana jest jako zacier w zamknitym cyklu. Suszenie osadw pofermentacyjnych Osad powstay w wyniku odwodnienia jest podawany do suszarni bbnowej a nastpnie na lini produkcji brykietw. Brykiety, zanim zostan odtransportowane do dalszego wykorzystania, s skadowane w silosach.

Oczyszczanie wody procesowej W trakcie utylizacji powstaje woda procesowa, ktra trafia do magazynu wody procesowej. Dodatkowo doprowadzana jest i wsplnie przerabiana woda pociekowa. Woda procesowa powstaa w wyniku mechanicznego odwadniania, zanim dostanie si ponownie do obiegu, musi ulec oczyszczeniu. Optymalnym rozwizaniem jest zastosowanie odwrconej osmozy. Bezporednio z magazynu wody procesowej woda zacierowa jest odbierana do mikserw. Z pojemnika wody uytkowej zaopatrywana jest sie wody uytkowej do oczyszczania budynkw oraz zraszania i niwelowania kurzu. Elektrociepownia. Oczyszczanie biogazu. Powstajcy w wyniku fermentacji biogaz jest magazynowany w sferycznym zbiorniku. Zawarty w biogazie siarkowodr to gaz bardzo trujcy i silnie korozyjny, ktry w czasie spalania jest przetwarzany na dwutlenek siarki. Biogaz przed spaleniem w elektrociepowni musi zosta odsiarczony, aby nie skraca czasu eksploatacji elektrociepowni i zmniejszy emisj. Zadaniem urzdzenia odsiarczajcego jest obnienie wartoci siarkowodoru poniej 500 ppm (okoo 0,05 % obj.), tak by kolejne agregaty, zwaszcza elektrociepownie, nie miay zbytniej korozji. Dodatkowo biogaz przechodzi przez filtry - aktywny wgiel i filtr do chemicznego oczyszczania biogazu. Transport wyprodukowanego biogazu midzy miejscem jego produkcji (bioreaktor), a jego uytkownikiem (elektrociepownia i pochodnia) odbywa si w zamknitych systemach rurocigw. Elektrociepownia kontenerowa Biogaz jest spalany w dwublokowej kontenerowej elektrociepowni dostarczanej na plac budowy z wszelkimi urzdzeniami i wyposaeniem. Ciepo odpadowe elektrociepowni ma temperatur 70C - 90C. Sprzone ciepo jest dostarczane do biogazowni przez krotki ciepocig. Moe ono suy do higienizacji substratu, ogrzania urzdze odsiarczajcych, przygotowania ciepa procesowego, a take do zaopatrzenia poza instalacj. Ponadto ciepo jest wykorzystywane do ogrzania budynkw na terenie zakadu. Oprcz ciepa produkowany jest prd przez synchroniczne generatory prdu trjfazowego. Podczas spalania biogazu elektrociepownia produkuje energi w 2/3 jako energi ciepln, a w 1/3 jako energi elektryczn. Pochodnia Jeeli cakowite spalanie biogazu nie jest moliwe, nadwyka biogazu bdzie spalana w pochodni w kontrolowany sposb. Odprowadzenie biogazu bezporednio do atmosfery jest niedopuszczalne, poniewa powstawayby strefy groce eksplozj. W celu uniknicia niedopuszczalnych emisji i ze wzgldu na bezpieczestwo pracy wykluczone jest bezporednie odprowadzanie biogazu do atmosfery. Przynaleno gmin do ZZO pozwoli na odcienie strumienia odpadw komunalnych i zagospodarowanie m.in. odpadw ulegajcych biodegradacji (w kompostowni), odpadw opakowaniowych (linia segregacji), wielkogabarytowych (punkt/linia demontau) itd. Planujc swj system gospodarki odpadami gminy bior pod uwag obowizujce przepisy prawa, ktre mwi midzy innymi o obowizku objcia wszystkich mieszkacw zorganizowan zbirk odpadw zmieszanych oraz zbirk selektywn w 100 %. Gminy powinny zdecydowa si na system workowy bd pojemnikowy w zalenoci od moliwoci finansowych

oraz typu zabudowy. System pojemnikowy nadaje si bardziej do zabudowy wielorodzinnej, gdy blisko odpowiedniego pojemnika przekada si pniej na stopie zapenienia pojemnika. Generalnie im dalej do pojemnika tym nisze zainteresowanie mieszkacw by segregowa odpady. System workowy natomiast sprawdza si w zabudowie jednorodzinnej zwaszcza rozproszonej. System workowy Selektywna zbirka odpadw u rda polega na tym, e wstpna selekcja odbywa si w gospodarstwach domowych. Mieszkacy od razu w domach segreguj odpady wedug rodzajw - np. kubeczek od mietany myj i wrzucaj do tego worka (tego pojemnika), kartonik po soku opukuj i wrzucaj do niebieskiego worka (niebieskiego pojemnika), a soik po demie myj i wrzucaj do zielonego worka (zielonego pojemnika). 1. Zabudowa jednorodzinna - system workowy. W gospodarstwach domowych w zabudowie jednorodzinnej selektywna zbirka bdzie odbywa si w systemie workowym. Kade gospodarstwo domowe otrzyma nieodpatnie 3 worki foliowe, w ktrych gromadzi bdzie surowce wtrne: papier i makulatur w worku niebieskim, opakowania szklane w worku zielonym, opakowania z tworzyw sztucznych w worku tym. Odbir zebranych surowcw bdzie odbywa si raz na 4 tygodnie zgodnie z harmonogramem, ktry kady mieszkaniec otrzyma razem z workami. W wyznaczonym dniu zapenione worki bdzie wystawiao si przed posesj, najpniej do godz. 8.00. W sytuacji, gdy kto zapomni wystawi worki albo zrobi to zbyt pno, nie zostan one odebrane. W takim wypadku worki wystawione zostan w nastpnym terminie wyznaczonym w harmonogramie. Zwrotowi podlegaj jedynie zapenione worki. Jeeli np. worek na opakowania szklane nie jest jeszcze zapeniony, nie trzeba go wystawia kadego miesica - jedynie w tym miesicu, kiedy si zapeni. Przedsibiorstwo, ktre bdzie odbiera surowce, zostawi w kadym gospodarstwie nowe worki, ale wycznie w takiej iloci i w takim kolorze, jakie zostay oddane. Surowce wtrne, zbierane do workw: Tworzywa sztuczne - worek ty wrzuca tworzywa ze znaczkiem: plastikowe butelki po napojach, tzw. PET, czyste due worki foliowe i torby reklamowe, folie, umyte kubki po produktach mlecznych, opakowania po chemii gospodarczej - PE, PP (po pynach do mycia naczy, szamponach, rodkach czyszczcych, kosmetykach). Z opakowa odrywamy sreberka - aluminiowe zamknicia jogurtw, twarokw itp. Nie wrzucamy: butelek po olejach silnikowych, opakowa po substancjach rcych i niebezpiecznych, opakowa po rodkach ochrony rolin, tworzyw piankowych, folii z gospodarstwa domowego, folii budowlanych, folii opatrunkowych. Makulatura - worek niebieski Wrzucamy: gazety, magazyny, ksiki, papier, kartony, puda,

umyte kartony po produktach pynnych (np. po mleku, napojach). Makulatura musi by sucha. Nie wrzucamy: kalki, zdj, tustego i zabrudzonego papieru (np. po male, margarynie), lakierowanego lub foliowanego papieru z folderw reklamowych. Opakowania szklane - worek zielony Wrzucamy: czyste szklane butelki, soiki, inne opakowania szklane. Nie trzeba odkleja papierowych etykietek. Zbirce razem podlegaj szko bezbarwne i kolorowe. Nie wrzucamy: porcelany i fajansu, naczy aroodpornych, luster, szka zbrojonego i okiennego, arwek, lamp neonowych i halogenowych, kineskopw telewizyjnych. Surowce wtrne nie mog by zanieczyszczone resztkami ywnoci, olejami, substancjami ropopochodnymi. Podstawowymi zaletami selektywnej zbiorki odpadw u rda" s: - zbirka surowcw wtrnych czystych", nie zanieczyszczonych innymi odpadami; - zbirka odpadw komunalnych z podziaem ukierunkowanym na technologie ich ostatecznego przerobu w zakadach unieszkodliwiania; - zwikszenie iloci odpadw skierowanych do gospodarczego wykorzystania; - ograniczenie iloci odpadw przewidzianych do ostatecznego skadowania. System pojemnikowy Zabudowa wielorodzinna - pojemniki. System pojemnikowy - to najczciej stosowany system polegajcy na zbieraniu poszczeglnych frakcji odpadw bdcych surowcami wtrnymi do oddzielnych pojemnikw. (plastik, szko, papier i tektura) Ten rodzaj zbirki nie zapewnia jednak odzysku surowcw o dostatecznej czystoci i wymaga jeszcze wtrnego dosegregowania. Dla mieszkacw gmin powiatu elblskiego w zabudowie wielorodzinnej (np. we wsplnotach mieszkaniowych czy blokach spdzielczych) zbirka surowcw wtrnych bdzie prowadzona na dotychczasowych zasadach - przy uyciu pojemnikw przeznaczonych do szka kolor zielony pojemnika i tworzyw sztucznych- kolor ty pojemnika oraz papieru i tektury kolor niebieski pojemnika. Odpady niebezpieczne ze strumienia odpadw komunalnych bd zbierane w GPZO. Zuyty sprzt elektryczny i elektroniczny zgodnie z przepisami prawa kady punkt sprzedajcy taki sprzt jest zobowizany do przyjcia zuytego sprztu w proporcji 1:1. W przypadku, gdy mieszkaniec nie dokonuje zakupu nowego sprztu moe odda zuyty do PDGO bd do specjalnego Punktu Zbierania Zuytego Sprztu Elektronicznego i Elektrycznego (wykaz punktw na stronie GIO). Przeterminowane lekarstwa - bd wrzucane do specjalnych pojemnikw ktre bd si znajdowa w kadej aptece na terenie powiatu elblskiego Zuyte baterie: Baterie bdzie mona wrzuca do specjalnych pojemnikw ustawionych w nastpujcych miejscach na terenie gmin powiatu elblskiego: przedszkola, szkoy

podstawowe, gimnazja, szkoy ponadgimnazjalne, sklepy np.: Biedronka. 6.3 Regionalny system gospodarowania odpadami skadowisko midzygminne
Wacicielem Zakadu Utylizacji Odpadw sp. z o. o. jest gmina Miasto Elblg. Skadowisko zlokalizowane jest przy ul. Mazurskiej 42 w Elblgu. Zgodnie z 2 Regulaminu wiadczenia usug publicznych, przez Zakad Utylizacji Odpadw sp. z o. o. z siedzib w Elblgu, zatwierdzonego Zarzdzeniem Nr 449/2009 Prezydenta Miasta Elblga z dnia 23 grudnia 2009 r., przez obszar dziaania Spki, rozumie si zasig terytorialny wiadczenia usug publicznych, ktrym jest teren pooony w granicach administracyjnych gminy Miasta Elblg oraz terytorium gmin, z ktrymi gmina Miasto Elblg zawara porozumienie midzygminne. W pierwszym rzdzie porozumienia takie zostay zawarte z gminami wczonymi do obszaru objtego przedsiwziciem pn.: Racjonalizacja gospodarki odpadami komunalnymi i rekultywacja skadowisk w Elblgu tj. z gmin Milejewo, Tolkmicko, Markusy, Gronowo Elblskie. Finalizowane jest porozumienie z gmin Elblg. Podejmowane s rwnie dziaania w kierunku zawarcia takich porozumie z pozostaymi gminami powiatu elblskiego i braniewskiego. Warunkiem wsppracy bdzie podjcie przez nie dziaa projektowych i inwestycyjnych w ramach II Etapu tworzenia N - W Rejonu Gospodarki Odpadami opartego o ZUO w Elblgu. Instalacja do skadowania odpadw posiada charakter skadowiska podpoziomowo-nadpoziomowego w formie kopca z uszczelnieniem dna niecki i drenaem odciekw. Dobowa zdolno przyjmowania odpadw innych ni niebezpieczne i obojtne wynosi okoo 300 Mg, roczna - 55 000 Mg. Zakad Utylizacji Odpadw sp. z o. o. spenia wymagania ochrony rodowiska poprzez realizacj ustale zawartych w Decyzji Wojewody Warmisko-Mazurskiego znak: R.V.6619 - 003/07 z dnia 27.09.2007 r., zmienionej Decyzj Marszaka Wojewdztwa Warmisko-Mazurskiego znak: O.P.7650-4/09/10 z dnia 04.02.2010 r., udzielajcej ZUO sp. z o. o. z siedzib w Elblgu pozwolenia zintegrowanego na prowadzenie instalacji do skadowania odpadw z wyczeniem odpadw obojtnych, o zdolnoci przyjmowania ponad 10 Mg/dob odpadw lub o cakowitej pojemnoci ponad 25 000 Mg, zlokalizowanej przy ul. Mazurskiej 42 w Elblgu - wanej do 30 wrzenia 2017 r.

Skadowisko osady te nie wystpuj w sposb cigy, co umoliwia kontakt hydrauliczny wd podziemnych z tego poziomu z wodami gruntowymi z poziomu przypowierzchniowego. Miszo tego poziomu wynosi od kilku do kilkudziesiciu metrw. Zalega on na gbokoci od okoo kilkunastu do okoo 50-60 m p.p.t. Spyw wd odbywa si w kierunku zachodnim, grny poziom wodonony stanowi wody gruntowe o swobodnym zwierciadle, zalegajce w obrbie dawnego wyrobiska piaskw. Rozpoznanie warunkw gruntowo-wodnych wykazao sab izolacj wd grnego poziomu wodononego. Warstwa wodonona grnego poziomu wyksztacona jest jako piaski rednioziarniste, piaski drobne z wkadkami piaskw pylastych o miszoci od kilku do okoo 20 m. Spyw wd grnego poziomu wodononego odbywa si generalnie w kierunku pnocno-zachodnim. - Charakterystyka skutkw oddziaywania na rodowisko: Wody powierzchniowe Badania przeprowadzone w 2009 r. w trzech punktach zlokalizowanych na ciekach znajdujcych si w rejonie skadowiska wykazay, e dla wd powierzchniowych tylko zawartoci azotanw okresowo przekraczaj wartoci graniczne (5,0 mg NO3/l) dla dobrego stanu chemicznego. Pozostae badane skadniki s nisze od wartoci granicznych. Wody podziemne Na terenie skadowiska odpadw zainstalowane zostay piezometry ujmujce wody z obu warstw wodononych: piezometry P1C, P2, P8 i P9 - przypowierzchniowe wody podziemne, piezometry P1A, P-14, P-15 - drug, uytkow warstw wodonon, wyniki analiz wskazuj, e od uruchomienia wysypiska w 1995 r. obserwuje si okresowo niewielki wzrost zawartoci badanych substancji w wodach gbszych (piezometr P-1A) w zakresie amoniaku, OWO, magnezu, elaza, wapnia, potasu i manganu. Gleby
Tabela 47 Wyniki bada zanieczyszcze oddziau Skadowisko Odpadw.
766 1 767 2 768 3 769 4

- Stan rodowiska w rejonie ZUO: Wody powierzchniowe Sie hydrograficzna w bezporednim ssiedztwie oddziau Skadowisko Odpadw skada si z dwch ciekw, pyncych ze wschodu na zachd z wysoczyzny na obszarze uaw wzdu poudniowej i pnocnej granicy wysypiska. Oba cieki charakteryzuj si niewielkimi przepywami i zostay zaliczone do ciekw okresowych. U podna krawdzi Wysoczyzny, w odlegoci okoo 250 m od granicy Skadowiska, znajduje si system roww melioracyjnych, stanowicych baz drenau wd powierzchniowych i gruntowych z terenw pooonych wyej. Wody powierzchniowe z ww. systemu melioracyjnego s przepompowywanie do rzeki Elblg znajdujcej si w zlewni Zalewu Wilanego. Wody podziemne W rejonie oddziau Skadowisko Odpadw stwierdzono wystpowanie w utworach czwartorzdowych dwch poziomw wodononych: dolny poziom wodonony - wody tego poziomu ujmowane w ujciach w Rubnie w odlegoci okoo 800 m od skadowiska oraz w okolicznych studniach. Poza terenem oddziau Skadowisko odpadw omawiany poziom wodonony jest dobrze izolowany przez utwory sabo przepuszczalne o miszoci od 4 do ponad kilkunastu metrw. Pod terenem Oddziau

gleby

wokoo

Numer prbki Oznakowanie prbki Oznaczany parametr jednostka metoda Chrom oglny mg/kg s.m. Cr PN-77/C04604/02 Kadm mg/kg s.m. Cd PN-88/C-04570/10 Mied mg/kg s.m. Cu PN-88/C-04570/10 Cynk mg/kg s.m. Zn PN-88/C-04570/10 Ow mg/kg s.m. Pb PN-88/C-04570/10 Rt mg/kg s.m. Hg PN-12/2006/PG Miano coli PN-75/C-04615/00

Wartoci dopuszczalne ste w glebie 150 4 150 300 100 2

78,1 1,37 24,5 224,2 68,9 0,17 >3,3

100,1 101,4 76,6 0,87 98,9 0,91 43,6 0,39 9,8

291,6 153,7 119,0 45,8 0,16 >3,3 34,6 0,09 2,5 18,2 0,43 >3,3

Uzyskane stenia poszczeglnych metali w odniesieniu do wartoci dopuszczalnych ste w glebie i ziemi zawartymi w zaczniku do rozporzdzenia Ministra rodowiska z dnia 09.09.2002 r. w sprawie standardw jakoci gleby oraz standardw jakoci ziemi /Dz. U. Nr 165, poz.1359/ nie wykazay przekrocze. Teren ZUO, wedug Mapy obszarw Gwnych Zbiornikw wd Podziemnych pod red. A.

Kleczkowskiego, pooony jest w odlegoci ok. 3 km na pnoc od obszaru gwnego zbiornika wd podziemnych (GZWP nr 204), uawy Elblskie. Jest to zbiornik wieku 2 czwartorzdowego o powierzchni 287 km , o redniej gbokoci uj od 80 do 100 m p.p.t. i szacunkowych 3 zasobach dyspozycyjnych 70 tys. m /d, i zawiera wody okrelane jako II i III klasy jakoci. Poniewa zbiornik GZWP 204 nie jest zbiornikiem midzymorenowym lecz zwizany jest z poziomem rnowiekowym i nie spenia kryteriw wymaganych od GZWP, wykrelono go z listy. Nie zosta on uwzgldniony w Wykazie zbiornikw wd przyporzdkowanych do obszarw dorzeczy, stanowicego zacznik do rozporzdzenia Rady Ministrw z dnia 10 grudnia 2002 roku (Dz. U. Nr 232, poz. 1953). Teren ZUO nie jest zatem zlokalizowany w ssiedztwie obszaru, ktry wymaga szczeglnej ochrony ze wzgldu na zasoby wd podziemnych. Z racji na to, e zasza potrzeba stworzenia wsplnego, spjnego systemu gospodarowania odpadami, rozpoczto projekt pn. "Zintegrowany system gospodarki odpadami komunalnymi w rejonie N-W ZZO Elblg na terenie gmin Braniewo i Pask". Zakres rzeczowy tego przedsiwzicia to: - Zadanie 1 Budowa skadowiska odpadw balastowych w Braniewie wraz z rekultywacj kwater, na ktrych zakoczono eksploatacj. - Zadanie 2 - Budowa Stacji Przeadunkowej w Braniewie. - Zadanie 3 - Budowa Stacji Przeadunkowej w Pasku. - Zadanie 4 - Rekultywacja skadowiska odpadw w Robitach. - Zadanie 5 - Zakup pojemnikw do selektywnej zbirki odpadw. Dodatkowo uwzgldniono zakup taboru niezbdnego dla obsugi stacji przeadunkowych. rdo: Dane pochodz z Zakadu Utylizacji Odpadw Sp. z o.o. 6.4 Zmieszane odpady komunalne Realizacja systemu zbierania zmieszanych odpadw komunalnych bdzie kontynuowana i rozszerzana aby do koca roku 2010 obj ni wszystkich mieszkacw powiatu. Poszczeglne gminy poo wikszy nacisk na kontrol, czy wszyscy waciciele nieruchomoci maj podpisane umowy z firm wywozow. Zwikszona kontrola w tym wzgldzie zapobiegnie powstawaniu dzikich wysypisk. Efektywne zarzdzanie odpadami komunalnymi zgodnie z regulaminem porzdku i czystoci przyjtym w gminach zapewni program EKOKOSZ. Celem programu Ekokosz jest umoliwienie gminom wywizanie si z obowizku, jaki wynika ze zmian wprowadzonych ustaw z dnia 29 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o odpadach oraz zmianie niektrych innych ustaw (Dz. U. z 2005 r. Nr 175, poz. 1458 z pn. zm.), ktre obliguj gminy do uporzdkowania dokumentw jak i systemw gospodarki odpadami. Przystpujc do budowy systemu gospodarowania odpadami, podstawow spraw jest zebranie zlokalizowanych adresowo informacji i stworzenie bazy danych bdcej podstaw do podejmowania waciwych decyzji. Poniewa rdem informacji s umowy zwierane pomidzy wacicielem nieruchomoci a jednostk odbierajc odpady, program przewiduje zasilanie bazy w gminie danymi wprowadzanymi w jednostkach wywozowych. eby jednak zapewni spjno danych, przewidziano stworzenie sownikw w gminie, ktre bd podstaw synchronizacji danych z rnych jednostek wywozowych. Program

umoliwia dwa warianty zasilenia bazy w gminie: gmina udostpnia bezpatnie program EKOKOSZ, a jednostka wywozowa zasila drog elektroniczn kolejnymi plikami w formacie XML (generowanymi z programu EKOKOSZ) baz danych w gminie, jednostka wywozowa wprowadza dane wasnymi programami, a ekstrakty poddane synchronizacji ze sownikami dostarczonymi przez gmin przekazuje w formacie XML do gminy. Program EKOKOSZ jest czci skadow rozwijanego systemu EKOSTER, ktry w poczeniu z wizualizacj na mapie numerycznej lub zdjciu satelitarnym umoliwi gminom strategiczne zarzdzanie ochron rodowiska i innymi elementami przestrzeni. Licencja programu jest na dowoln ilo stanowisk i dodatkowo umoliwia udostpnienie programu jednostkom odbierajcym odpady. 6.5 Odpady ulegajce biodegradacji Do odpadw ulegajcych biodegradacji powstajcych w gospodarstwach domowych zalicza si: resztki ywnoci (obierki od warzyw i owocw, cinki z misa), fusy od kawy i herbaty, roliny doniczkowe, zwide kwiaty oraz ziemia z przesadzania kwiatw, skorupki od jaj. Odpady zielone bdce czci odpadw ulegajcych biodegradacji susznie kojarz si nam z odpadami powstajcymi w ogrdkach przydomowych. Zaliczy mona do nich wikszo odpadw, ktre powstay podczas pielgnacji maych kwietnikw, ogrodw i sadw. S to gwnie: cite trawy ze skoszonych trawnikw, gazie przycitych drzew, kwiaty, odygi i licie oraz inne czci rolin pochodzce z prac porzdkowych w przydomowych ogrodach i sadach, Istnieje oglne przekonanie, e odpady te s niegrone dla rodowiska i nic nie szkodzi, gdy wywiezione zostan do pobliskiego lasu, do rowu lub na skarp za domem. Przewiadczenie to jest oczywicie bdne. Dla przykadu wyrzucona do lasu, pozornie niegrona cita trawa zagusza i niszczy na kilka lub kilkanacie lat cik lasu. Hamuje rozwj grzybni i kiekowanie rolin najniszych warstw lenych. Podczas procesw gnilnych, zachodzcych w pryzmie wyrzuconej trawy, wydziela si przykry zapach, ktry skutecznie psuje klimat spacerw po lesie. Problemem jest te migracja rolin zawleczonych w nowe rodowiska. Czsto zdarza si tak, e roliny wyrzucone z ogrdkw, znajduj optymalne warunki do rozwoju i rozrastaj si wypierajc rodzim rolinno z jej naturalnego siedliska. Przykadem moe by malina. Wyrzucane do lasw jej cite krzewy z owocami posiadajcymi nasiona rozsiewaj si i ju po paru latach w miejscu gdzie zostay wyrzucone mona znale pokanych rozmiarw obszar zdziczaych malin. W niektrych obszarach Polski malina traktowana jest, jako rolina inwazyjna, a walka z ni pochania niemae rodki. Niebezpieczestwo stwarzaj rwnie pryzmy przesuszonych gazi, ktre podczas poarw powoduj duo problemw w trakcie akcji ratowniczej. Poza tym, cite trawy, gazie i inne czci rolin traktowane s jako odpady zgodnie z katalogiem odpadw (Rozporzdzenie Ministra w sprawie katalogu odpadw z 27 wrzenia 2001 r.) i ustaw o odpadach z 27 kwietnia 2001 r., wedug ktrej, jeli nie s one kompostowane w

domowych kompostowniach, powinny by skadowane w wyznaczonych do tego miejscach. Pozbywanie si odpadw i skadowanie ich niewyznaczonym do tego miejscu, a szczeglnie w lasach podlega karze grzywny (np. art. 162 Kodeksu Karnego). Ze wzgldu na ZZO Elblg powinien zosta wprowadzony system pojemnikowy bd workowy. 6.6 Odpady opakowaniowe z gospodarstw domowych W ramach selektywnej zbirki zbierane bd nastpujce rodzaje opakowa wytwarzanych w gospodarstwach domowych: 1) plastik - butelki po napojach, opakowania po chemii gospodarczej, folie, opakowania orodkach spoywczych (np. kubeczki po jogurtach lub serkach homogenizowanych), 2) szko - opakowania szklane (butelki, soiki itp.) w podziale na biae i kolorowe, 3) papier i tektura - gazety, ksiki, zeszyty, torby papierowe, karton, tektura, kartoniki po napojach. Na worku powinna znajdowa si nazwa zbieranego surowca oraz wskazwki, co naley a czego nie wolno wrzuca, nazwa i logo firmy odpowiedzialnej za obsug. Poszczeglne rodzaje zebranego surowca powinny by wywoone osobnym transportem. Firma wywozowa ma obowizek oznakowa pojazd przeznaczony do wywozu odpadw surowcowych. Oznakowanie samochodu powinno zawiera: nazw/logo formy oraz informacje z ktrej wynika, e jest on przeznaczony do zbirki surowcw wtrnych. 6.7 Meble i inne odpady wielkogabarytowe Pozostawienie odpadw wielkogabarytowych obok kubw na mieci nie jest dobrym sposobem. Firmy odbierajce odpady komunalne nie s w stanie zabiera odpadw duych gabarytw. Stare okna, zuyte meble lub wyeksploatowany sprzt elektroniczny czsto szpec podwrka i dzielnice. Nierzadko zdarza si tak, e odpady te trafiaj wprost do lasw i parkw. Wskazanym jest aby poszczeglne gminy propagoway okresowe zbirki odpadw wielkogabarytowych na swoim terenie. Odpady wielkogabarytowe, takie jak: zuyty sprzt gospodarstwa domowego (lodwki, pralki, kuchenki, piecyk, armatura sanitarna), stare meble, stolarka budowlana (okna, drzwi - pojedyncze sztuki), inne przedmioty o duych rozmiarach powinny by wystawiane przed posesj w dniu ogoszonej zbirki i zbierane przez samochd firmy wywozowej. Odpady z poszczeglnych miejscowoci o wyznaczonej wczeniej porze, zbierane bd z krawnikw, tzn. naley wystawia je przed posesj, na chodniku w miejscu nieutrudniajcym ruchu drogowego i uatwiajcym zaadunek sprztu na pojazdy. Tak zebrane stare meble oraz stolarka budowlana trafi do stanowiska do demontau Zakadu Zagospodarowania Odpadw w Elblgu. Informacje o zbliajcych si wystawkach w poszczeglnych gminach bd znajdowa si na tablicach ogosze Urzdu Gminy oraz na stronach internetowych poszczeglnych gmin. 6.8 Odpady budowlano-remontowe Do odpadw budowlano-remontowych zalicza si odpady powstae w trakcie przeprowadzania remontw w mieszkaniach i domach:

gruz ceglany, ceramiczny, betonowy, elementy ceramiki (pytki, armatura sanitarna), instalacje metalowe i winidurowe (wanny, armatura, przewody wodocigowe i kanalizacyjne), odpady z drewna, szka i tworzyw sztucznych (futryny, drzwi, okna, posadzki, boazeria) zom, stal zbrojeniowa, gleba i grunt z wykopw. W katalogu odpadw (rozporzdzenie Ministra rodowiska w sprawie katalogu odpadw z dnia 27 wrzenia 2001 r. Dz. U. Nr 112, poz. 1206) odpady te s klasyfikowane w grupie odpadw rozpoczynajcych si od cyfry 17. W celu prawidowego unieszkodliwienia i zagospodarowania tego typu odpadw mona byo i nadal bdzie zamwi odpatnie w jednej z firm wywozowych kontener bd odpowiednie worki na gruz (pojemnoci 1 lub 2 Mg). Sposb odbioru napenionego kontenera (worka) bdzie okrelany przez firm wywozow. Rozdrobniony gruz budowlany wykorzystywany bdzie rwnie do utwardzania podoa pod budowy drg i placw. Przeprowadzajc remont budynkw i mieszka z odpadw budowlanych trzeba bdzie wydzieli odpady zawierajce: azbest (rury i pyty azbestowe, eternit) - bdce szczeglnie niebezpieczne dla rodowiska, poszycia dachowe (smoy i produkty smoowe np.: pap), wen mineraln. Odpady te wymagaj unieszkodliwienia. 6.9 Odpady niebezpieczne 6.9.1 Zuyte baterie i akumulatory Jedna wyrzucona malutka bateria guzikowa jest w 3 stanie skazi 1 m gleby i zatru okoo 400 l wody. Przecitnie w 1 Mg zuytych baterii rnego typu znajduje si: 27 kg dwutlenku manganu, 210 kg elaza, 160 kg cynku, 60 kg grafitu, 35 kg chlorku amonu, 20 kg miedzi, 10 kg wodorotlenku potasu a take po kilka kilogramw niebezpiecznych dla rodowiska i zdrowia pierwiastkw: rtci, niklu, litu, kadmu i oowiu. Te ostatnie maj szczeglne silne dziaania toksyczne dla organizmw ywych. W przypadku dostania si ich do organizmu, wraz ze skaon wod lub ywnoci, mog doprowadzi do cikich i przewlekych chorb (ukadu pokarmowego, nerwowego, zaburzenia nerek, nadcinienia) i zmian nowotworowych. Od nas zaley, czy zuyte w naszych domach baterie nie stan si rdem naszych chorb. Naley pamita o pozbywaniu si ich w sposb odpowiedni, ktry zapewni ich naleyt utylizacj. W poszczeglnych gminach zostan zorganizowane punkty zbierania odpadw niebezpiecznych (GPZON), przyjmujce odpady od indywidualnych dostawcw nieodpatnie oraz mobilne punkty zbierania odpadw niebezpiecznych (MPZON), objedajce w wyznaczonym czasie okrelony obszar. Korzystnym rozwizaniem zbierania odpadw niebezpiecznych wydzielonych ze strumienia odpadw komunalnych dla kadej z gmin jest zakup kontenerw typu EKO-SKADESS do czasowego magazynowania odpadw niebezpiecznych wraz z instalacj elektryczn i wyposaeniem: pojemnik ATB na zuyte akumulatory, pojemnik LSTRB na zuyte wietlwki, pojemnik na zuyte baterie, beczki atestowane z odejmowanym wiekiem. specjalnej technologii

7 Harmonogram i sposb finansowania realizacji zada Uzupenieniem tego systemu bdzie zbieranie zuytych baterii w szkoach i przedszkolach, niektrych sklepach. Ustawa o bateriach i akumulatorach z dnia 24 kwietnia 2009 r. (Dz. U. z 2009 r. Nr 79, poz. 666) zakazuje unieszkodliwiania zuytych baterii i akumulatorw na skadowiskach odpadw. Ustawa ta nakazuje take uytkownikowi kocowemu przekazanie tego typu odpadw do zbierajcego zuyte baterie i akumulatory. 6.9.2 Zuyty sprzt elektroniczny i elektryczny Aby umoliwi mieszkacom innych gmin, gdzie nie ma punktw zbierania zuytego sprztu zaleca si poczenie zbirki tyche odpadw ze zbirk odpadw niebezpiecznych w strumieniu odpadw komunalnych za pomoc MPZON. Na terenach gmin zgodnie z obowizujcymi przepisami, zuyty sprzt elektroniczny i elektryczny mona odda w punkcie zakupu nowego sprztu zgodnie z zasad 1:1. 6.9.3 Zbirka przeterminowanych i niewykorzystanych lekw, odpady medyczne i weterynaryjne W zwizku z tym, e od 3 kwietnia 2009 roku wesza w ycie dyrektywa, ktra zabrania wprowadzania do obrotu rtciowych termometrw we wszystkich krajach Unii Europejskiej celowym bdzie zorganizowanie punktu zbirki tyche termometrw w aptekach i przychodniach na terenie poszczeglnych gmin. Naley je zaopatrzy w specjalistyczne pojemniki, suce ich zbirce. Ponadto w aptekach i placwkach medycznych w poszczeglnych gminach musz znale si specjalistyczne pojemniki do zbirki przeterminowanych lekarstw przekazywanych przez mieszkacw z wasnych apteczek. Ponadto poszczeglne gminy powinny partycypowa w kosztach utylizacji tyche odpadw, nie obarczajc nimi wacicieli aptek. Odpady zebrane w ten sposb bd odbierane przez specjalistyczne firmy w celu przekazania ich do unieszkodliwienia. 6.9.4 PCB Odpady z tej grupy bd odbierane z terenu powiatu w stacjonarnych lub mobilnych punktach zbierania odpadw niebezpiecznych, w tym GPZON. Bd one rwnie regularnie odbierane od mieszkacw prowadzcych selektywne zbieranie przez podmioty prowadzce dziaalno w zakresie odbierania odpadw komunalnych od wacicieli nieruchomoci. 6.9.5 Oleje odpadowe S to odpady niebezpieczne wystpujce w strumieniu odpadw komunalnych i powinny by zbierane w ramach GPZON oraz MPZON zapobiegnie to sytuacji w ktrej odpady te trafiaj do zmieszanych odpadw komunalnych bd te s nadal przechowywane w gospodarstwie domowym. 6.9.6 Pojazdy wycofane z eksploatacji Pojazdy wycofane z eksploatacji bd zbierane w stacjach demontau pojazdw, w ktrych wycofywane z eksploatacji pojazdy poddawane bd profesjonalnej obrbce.
Lp. Lata

Zadania przeznaczone do realizacji w ramach PGO dla powiatu elblskiego na lata 2010-2013 z perspektyw do roku 2021 opracowano w oparciu o cele i kierunki dziaa. Tabela 48 Harmonogram realizacji zada w zakresie gospodarki odpadami dla powiatu elblskiego zgodny z harmonogramem PGO dla Wojewdztwa Warmisko-Mazurskiego 20072010.

Zakres Wykonawca Zadania oglne w zakresie gospodarki odpadami: Identyfikacja miejsc zanieczyszczonych odpadami, nie posiadajcych statusu skadowiska odpadw i wydanie decyzji Dziaanie 1 zobowizujcej podmiot korzystajcy ze Starosta cige rodowiska do sporzdzenia i przedoenia przegldu ekologicznego (art. 241 ustawy Prawo ochrony rodowiska). Wydawanie decyzji w sprawie usuwania odpadw z miejsc na ten cel nieprzeznaczonych (dzikich wysypisk) w celu sukcesywnego likwidowania dzikich wysypisk odpadw, czyli usuwania odpadw z miejsc, Dziaania 2 ktre nie s legalnymi skadowiskami Wjtowie, Burmistrz cige odpadw lub magazynami odpadw oraz monitoring wd nielegalnych skadowiska odpadw, gdzie stwierdzono wypenienie odpadami mogcymi zanieczyci wody podziemne. Naoenie na podmioty korzystajce ze 3 2010 r. rodowiska do stanu waciwego, z terminem Wojewoda i Starosta wykonania obowizku do koca 2010 r. Aktualizacja powiatowego i gminnych planw Zarzd Powiatu, 4 2010 r. gospodarki odpadami Wjtowie, Burmistrz Sporzdzenie sprawozda z realizacji Zarzd Powiatu, 5 co 2 lata powiatowego i gminnych planw gospodarki Wjtowie i Burmistrz odpadami JST i ich zwizki, Przeprowadzenie cyklu szkole dla administracja administracji samorzdowej dotyczcych 6 2010 pastwowa, NGO, stosowania prawa w zakresie gospodarki podmioty odpadami. gospodarcze Edukacja ekologiczna: - organizowanie kampanii reklamowoJST i ich zwizki, propagandowych w zakresie prawidowego administracja 7 2010 postpowania z odpadami niebezpiecznymi pastwowa, NGO, (PCB, oleje odpadowe, azbest) podmioty - organizacja kampanii na rzecz czystoci gospodarcze rodowiska (konkursy, akcje sprztania). Przeprowadzenie kontroli skadowisk Zadanie odpadw w zakresie przestrzegania Woj. Inspekcja 8 cige warunkw decyzji oraz dostosowania Ochrony rodowiska obiektw do wymaga prawnych. Wprowadzenie obowizku usuwania odpadw komunalnych ze wszystkich nieruchomoci (systematyczne i obejmujce 9 2010 jak najwiksza liczb nieruchomoci, kontrole Wjtowie, Burmistrz w zakresie prawidowego postpowania z odpadami oraz konsekwentne egzekwowanie zalece pokontrolnych). Zadania w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi niebezpiecznymi i pozostaymi Tworzenie i udzia gmin w strukturach ponad gminnych dla realizacji regionalnych 10 2010 zakadw zagospodarowania odpadw JST (zgodnie z wyznaczonymi regionami w Planie). Tworzenie regionalnych systemw gospodarki odpadami komunalnymi (obejmujce dziaania w zakresie zapobiegania powstawaniu odpadw, selektywnego zbierania odpadw komunalnych zgodnie z wytycznymi KPGO 2010, przetwarzania odpadw w celu JST i ich zwizki, przygotowania do odzysku lub 11 2010 podmioty unieszkodliwiania, skadowania gospodarcze przetworzonych zmieszanych odpadw komunalnych, w tym budow regionalnych zakadw zagospodarowania odpadw (zzo) wraz z rekultywacj skadowisk odpadw znajdujcych si w obszarze oddziaywania zzo).

Lp.

Lata

12

2010

13

2010

14

2010

15 16 17

2010 2012 Zadanie cige Zadanie cige

18

Zakres Wykonawca Optymalny system zbierania odpadw: - stworzenie i doskonalenie systemu gromadzenia odpadw dla gmin - odbir odpadw nad wodami, na terenach lenych przy drogach i domkach letniskowych - zorganizowanie systemu zbirki poeksploatacyjnych opon przez organizacje w skad ktrej wchodzi bd producenci i JST i ich zwizki, importerzy opon administracja - zorganizowanie zbirki odpadw pastwowa, NGO, niebezpiecznych na terenie gminy w podmioty gminnych punktach zbierania odpadw gospodarcze niebezpiecznych - wdroenie systemu selektywnej zbirki odpadw w tym organizacja systemu zbierania odpadw specyficznych np. komunalnych ulegajcych biodegradacji, wielkogabarytowych, budowlanych, elektronicznych, niebezpiecznych wytwarzanych w grupie odpadw komunalnych Skuteczny system odzysku odpadw: - tworzenie zakadw demontau rcznego i mechanicznego urzdze elektrycznych i elektronicznych IST i ich zwizki, - wykorzystanie odpadw jako biopaliwo administracja - budowa lub modernizacja instalacji do pastwowa, NGO, odzysku odpadw w tym instalacje do podmioty kompostowania lub do fermentacji gospodarcze beztlenowej odpadw biodegradowalnych, instalacji do recyclingu materiaowego i chemicznego odpadw opakowaniowych i innych Umieszczenie na licie przedsiwzi priorytetowych WFOiGW zada zwizanych z dekontaminacj i unieszkodliwianiem urzdze zawierajcych PCB (jako forma WFOiGW zachty dla przedsibiorcw do wczeniejszego usuwania urzdze zawierajcych PCB). Objcie wszystkich mieszkacw zorganizowanym oraz selektywnym Wjtowie zbieraniem odpadw. Opracowanie programu usuwania wyrobw Starosta, Wjtowie zawierajcych azbest. Wspudzia powiatu i gmin w kosztach monitoringu wd podziemnych wok Starosta, Wjtowie skadowiska midzygminnego. Monitoring poeksploatacyjny wd podziemnych wok skadowisk Starosta, Wjtowie rekultywowanych.

Nazwa gminy w powiecie elblskim

Nazwa zadania monitoringiem wd podziemnych wok obiektu. Rekultywacja skadowiska odpadw w Starym Dolnie z poeksploatacyjnym monitoringiem wd podziemnych wok obiektu. Selektywna zbirka odpadw. Opracowanie planu gospodarki odpadami. Rekultywacja skadowiska odpadw w Nowym Dworze Elblskim z poeksploatacyjnym monitoringiem wd podziemnych wok obiektu. * Zintegrowany system gospodarki odpadami komunalnymi w rejonie N-W ZZO Elblg na terenie gmin Braniewo i Pask Prowadzenie monitoringu wd podziemnych wok nieczynnego skadowiska w Robitach.

Jednostka odpowiedzialna

Koszt oge mw [tys.]

Koszty w Koszty w latach latach rda 20102014- finansowani 2013 2021 (% kwoty) w [tys.] w [tys.]

Markusy

Elblg

Gminny Zakad Komunalny w Markusach, 82-325 Markusy Urzd Gminy Elblg

50

50

---

Gminny Zakad Komunalny w Markusach rodki wasne rodki wasne

60

60

---

5 Urzd Gminy Gronowo Elblskie

---

---

Gronowo Elblskie

30

---

---

rodki wasne

11,076 (0,283 wykorzy11,359 stano w latach poprzednich)

---

50 % UE 50 % rodki wasne

10,08 Urzd Gminy Pask

10,08

---

rodki wasne

Pask

Zakup pojemnikw do selektywnej zbirki odpadw.

50

50

---

rodki wasne

Usuga odbioru nieczystoci. Godkowo -----

60

60

---

rodki wasne ---

---

---

---

rdo: PGO dla Wojewdztwa Warmisko-Mazurskiego 2007-2010.

W ramach przedsiwzicia Racjonalizacja gospodarki odpadami komunalnymi i rekultywacja skadowisk odpadw w Elblgu Starostwo Powiatowe wykonana jedynie rekultywacj skadowiska w Gronowie Grnym. Pozostae zamknite skadowiska bd rekultywowane przez poszczeglne gminy. Tabela 49 Harmonogram rzeczowo-finansowy przedsiwzi inwestycyjnych w ramach gospodarki odpadami zgoszonych przez gminy powiatu elblskiego.
Nazwa gminy w powiecie elblskim Koszty w Koszty w Koszt latach latach rda oge 20102014- finansowani mw 2013 2021 (% kwoty) [tys.] w [tys.] w [tys.] 8 8 --rodki wasne rodki wasne rodki wasne rodki wasne rodki wasne i inne

Tolkmicko

Milejewo

Rychliki

Rekultywacja skadowiska odpadw w m. Nowinka z Urzd poeksploatacyjnym Gminy monitoringiem wd Tolkmicko podziemnych wok obiektu. Urzd Aktualizacja planu Gminy gospodarki odpadami. Milejewo Rekultywacja skadowiska odpadw w Rychlikach z Urzd poeksploatacyjnym Gminy monitoringiem wd Rychliki powierzchniowych wok obiektu.

75

75

---

NFO

10

10

---

rodki wasne

237

---

---

rodki wasne

Nazwa zadania

Jednostka odpowiedzialna

Zakup pojemnikw na odpady segregowane. Utrzymanie skadowiska odpadw. Mynary Urzd Aktualizacja planu Miasta i gospodarki odpadami. Gminy w Mynarach Zamknicie skadowiska w Budowie. Rekultywacja skadowiska odpadw w Budowie z poeksploatacyjnym

93

93

---

20

10

10

30

30

---

* Zintegrowany system gospodarki odpadami komunalnymi w rejonie N-W ZZO Elblg na terenie gmin Braniewo i Pask" jest nazw funkcjonujc w Wojewdzkim Palnie Gospodarki Odpadami ktrym zaznaczono, e miasta Elblg Pask i Braniewo s odpowiedzialne za wspln gospodark odpadami. W celu realizacji tego zaoenia zasza potrzeba stworzenia wsplnego, spjnego systemu gospodarowania odpadami. Rozpoczto, wic projekt pn. "Zintegrowany system gospodarki odpadami komunalnymi w rejonie N-W ZZO Elblg na terenie gmin Braniewo i Pask". Zakres rzeczowy tego przedsiwzicia to: Zadanie 1 Budowa skadowiska odpadw balastowych w Braniewie wraz z rekultywacj kwater, na ktrych zakoczono eksploatacj. Zadanie 2 Budowa Stacji Przeadunkowej w Braniewie. Zadanie 3 Budowa Stacji Przeadunkowej w Pasku. Zadanie 4 Rekultywacja skadowiska odpadw w Robitach. Zadanie 5 Zakup pojemnikw do selektywnej zbirki odpadw.

220

150

70

Dodatkowo uwzgldniono zakup taboru niezbdnego dla obsugi stacji przeadunkowych. rdo: urzdy gmin powiatu elblskiego.

7.1 SPOSOBY FINANSOWANIA SUCE REALIZACJI ZAMIERZONYCH CELW W GOSPODARCE ODPADAMI Czonkostwo Polski w Unii Europejskiej wie si z wdraaniem unijnych aktw prawnych rwnie na terytorium naszego kraju, wie si to z okrelonymi wydatkami. Nie zawsze jednostki samorzdu terytorialnego s w stanie samodzielnie sfinansowa zadania zaoone w zakresie gospodarki odpadami, std potrzeba poszukiwania zewntrznych rde finansowania. Oglnie rda finansowania mona podzieli na: 1) rodki wasne: budet powiatu, 2) rodki zewntrzne: dotacje krajowe, fundusze unijne, programy pomocowe, fundusze ochrony rodowiska: NFOiGW, WFOiGW, poyczki i dotacje z funduszy celowych np. EkoFunduszu, kredyty preferencyjne (np. z BO, Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju), Fundusz Spjnoci. Finanse na realizacj celw zaoonych w Planie gospodarki odpadami na terenie powiatu elblskiego na lata 2010-2013 pochodz z nastpujcych rde: Program Operacyjny Infrastruktura i rodowisko (POIi) - Priorytet II Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi. Dziaanie 2.1 - Kompleksowe przedsiwzicia z zakresu gospodarki odpadami komunalnymi ze szczeglnym uwzgldnieniem odpadw niebezpiecznych, Regionalny Program Operacyjny Wojewdztwa Podlaskiego na lata 2007-2013 - Priorytet V: Rozwj infrastruktury ochrony rodowiska, Fundusz Spjnoci, Fundacja EkoFundusz, Inne fundacje: Agencja Rozwoju Komunalnego w Warszawie, Environmental Know - How Fund w Warszawie, Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej Counterpart Fund w Warszawie, Fundacja Wsppracy Polsko - Niemieckiej, Polska Agencja Rozwoju Regionalnego, Program Maych Dotacji GEF, Projekt Umbrella, Fundusze Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej, Bank Ochrony rodowiska, Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju. 8 Wnioski z prognozy oddziaywania projektu planu na rodowisko Ponisze wnioski dotycz przewidywanych oddziaywa na rodowisko wynikajcych z realizacji lub te zaniechania Planu gospodarki odpadami dla powiatu elblskiego 2010-2013. Na podstawie analizy stanu aktualnego w zakresie gospodarki odpadami na terenie powiatu elblskiego okrelono, i wpyw na rodowisko wywieraj nastpujce czynniki: Niedostateczny stan wiadomoci ekologicznej mieszkacw, ktry ujawnia si rnic pomidzy iloci odpadw wytwarzanych i zbieranych oraz odpowiedni ich segregacj. Nie wszystkie zatem produkowane odpady zostaj unieszkodliwiane we waciwy sposb. Deponowanie duej iloci odpadw biodegradowalnych na skadowiskach powoduje emisj zanieczyszcze, w tym metanu, a spalanie

teje grupy odpadw przyczynia si do emisji toksycznych zwizkw. Objcie zorganizowan zbirk odpadw komunalnych na terenie powiatu 100 % mieszkacw powinno przyczyni si w konsekwencji do ograniczenia moliwoci powstawania ewentualnych dzikich wysypisk, co w efekcie spowoduje zmniejszenia zanieczyszczenia rodowiska, zwaszcza gruntowo-wodnego. Pomimo iloci mieszkacw objtych systemem selektywnej zbirki odpadw, suma odpadw zbieranych selektywnie (183,59 Mg w 2008 r.) jest nadal zbyt niska w stosunku do iloci wytwarzania odpadw komunalnych w powiecie (8 988,63 Mg w 2008 r.). Naley zatem podj wszelkie dziaania ku polepszeniu tej sytuacji. Objcie 100 % mieszkacw systemem selektywnej zbirki odpadw oraz spenianie wymogw odnonie dopuszczonych limitw przyczyni si do stopniowego zmniejszania udziau odpadw o cechach surowcw wtrnych w strumieniu odpadw kierowanych na skadowiska. Wpynie to bezporednio na zmniejszenie zapotrzebowania na zajmowanie nowych powierzchni pod deponowanie odpadw. Ilo wytwarzanych odpadw ulegajcych biodegradacji w kolejnych latach wykae tendencj spadkow. Podobnie jest z poziomami skadowania tyche odpadw. W zwizku z tym rosn bdzie ilo odpadw ulegajcych biodegradacji, ktre trzeba bdzie przeksztaci biologicznie lub termicznie. Wdroenie systemu selektywnej zbirki i limitw odzysku odpadw o charakterze niebezpiecznym z odpadw komunalnych przyczyni si do zmniejszenia potencjalnego zagroenia dla rodowiska zdeponowanych na skadowiskach odpadw komunalnych. Zebrane selektywnie odpady niebezpieczne zostan w odpowiedni sposb przetransportowane i unieszkodliwione w instalacjach posiadajcych stosowne zezwolenia. Deponowanie odpadw bdzie sukcesywnie ograniczane. Zmniejszany bdzie sukcesywnie w strumieniu odpadw kierowanych do skadowania udzia odpadw o cechach surowcw wtrnych (selektywna zbirka) oraz odpadw ulegajcych biodegradacji (kompostowanie) i odpadw niebezpiecznych. W wyniku realizacji Planu przewiduje si kompleksowe uporzdkowanie gospodarki odpadami na terenie powiatu elblskiego. Plan zakada, i powstajce na terenie powiatu odpady bd zagospodarowywane przez ZZO Elblg. Nowo powstajce ZZO, budowane zgodnie z istniejcymi technologiami zabezpiecze, nie powinny stanowi negatywnego oddziaywania dla rodowiska. Budowa kompostowni i sortowni umoliwi ograniczenie iloci odpadw ulegajcych biodegradacji deponowanych na skadowiskach. Nowo planowane inwestycje, budowane zgodnie z istniejcymi technologiami zabezpiecze, speniajce wymagania BAT, nie powinny stanowi negatywnego oddziaywania dla rodowiska. Na podstawie prognoz wytwarzania odpadw szacuje si, i w latach 2010, 2014 i 2018 w strumieniu odpadw komunalnych stopniowo wzrasta bd iloci odpadw komunalnych segregowanych i zbieranych selektywnie, a take odpadw z czyszczenia ulic i placw oraz odpadw wielkogabarytowych, na co moe mie wpyw rozwj selektywnej zbirki odpadw. Jednoczenie szacuje si, e mieszkacy powiatu w kolejnych latach bd wytwarzali mniejsze iloci

niesegregowanych (zmieszanych) odpadw komunalnych, odpadw z targowisk oraz odpadw zielonych z ogrdkw i parkw. Wskazane w Planie cele i kierunki dziaa s zgodne z prawodawstwem Unii Europejskiej, Polityk Ekologiczn Pastwa, Krajowym Planem Gospodarki Odpadami 2010 oraz Planem Gospodarki Odpadami dla Wojewdztwa Warmisko-Mazurskiego na lata 20072010. Realizacja celw i zada wynikajcych z niniejszego Planu bdzie suya poprawie jakoci rodowiska na obszarze powiatu elblskiego oraz przyczyni si do ograniczenia emisji, zmniejszenia oddziaywania na rodowisko gospodarki odpadowej. W momencie braku realizacji postanowie Planu Gospodarki Odpadami dla powiatu elblskiego dziaalno ludzka nadal bdzie wpywa niekorzystnie na stan rodowiska, z czym cile wie si zdrowie mieszkacw oraz negatywne skutki gospodarcze. Zjawisko selektywnej zbirki odpadw natomiast ulegnie obnieniu lub nawet zanikniciu. Proponowane w projekcie dziaania bd skutkoway zmiana wzorcw konsumpcji i produkcji. 9 System monitoringu i oceny wdraania planu W oparciu o sprawozdanie z realizacji Planu gospodarki odpadami dla powiatu elblskiego na lata 2010-2013 bdzie oceniana realizacja poszczeglnych zada niniejszego PPGO, natomiast aby monitorowa stopie osignicia celw wyznaczonych w rozdziale 5 bd okrelane wskaniki podane w tabeli poniej. Tabela 50 Lista wskanikw efektywnoci realizacji powiatowego planu gospodarki odpadami.
Jednostka 8 988,63 Mg

L.p. 1

1 2 3 4 5 6

9 10 1 5 6 7 8 9 10

Wykaz proponowanych wskanikw efektywnoci realizacji PGO Oglne Masa odpadw wytworzonych - ogem. Odpady komunalne Odsetek mieszkacw objtych zorganizowanym systemem zbierania odpadw komunalnych. Masa zebranych odpadw komunalnych ogem. Masa odpadw komunalnych zebranych selektywnie. Masa odpadw komunalnych zebranych jako zmieszane odpady komunalne. Odsetek masy odpadw komunalnych zebranych selektywnie, poddanych skadowaniu. Masa odpadw komunalnych ulegajcych biodegradacji skadowanych na skadowiskach odpadw. Liczba czynnych skadowisk odpadw, na ktrych skadowane s odpady komunalne ogem. Pozostaa do wypenienia pojemno skadowisk odpadw, na ktrych s skadowane odpady komunalne - ogem. Liczba instalacji do biologiczno - mechanicznego przetwarzania zmieszanych odpadw komunalnych Postp realizacji planu zamykania i rekultywacji skadowisk odpadw Odpady niebezpieczne Masa wytworzonych odpadw niebezpiecznych. Masa selektywnie zebranych komunalnych odpadw niebezpiecznych. Masa pozostaych do zlikwidowania urzdze zawierajcych PCB. Masa selektywnie zebranych przenonych baterii i akumulatorw. Masa zebranego zuytego sprztu elektrycznego i elektronicznego - ogem. Liczba stacji demontau 1). Liczba punktw zbierania pojazdw 1).

Wykaz proponowanych wskanikw Jednostka efektywnoci realizacji PGO Masa zebranych pojazdw wycofanych z 11 0 Mg eksploatacji 1). Poziom odzysku odpadw pochodzcych z 12 demontowanych pojazdw wycofanych z b. d. % eksploatacji 1). Poziom recyclingu odpadw pochodzcych z 13 demontowanych pojazdw wycofanych z b. d. % eksploatacji 1). Komunalne osady ciekowe Masa wytworzonych komunalnych osadw 1 533 Mg ciekowych. Odsetek masy wytworzonych komunalnych 2 osadw ciekowych poddanych przetwarzaniu 0% metodami biologicznymi. Odsetek masy wytworzonych komunalnych 3 osadw ciekowych poddanych przetwarzaniu 0% metodami termicznymi. Odsetek masy wytworzonych komunalnych 4 osadw ciekowych bezporednio 9,38 % wykorzystywanych w rolnictwie. Odsetek masy wytworzonych komunalnych 5 osadw ciekowych bezporednio 50,6 % wykorzystywanych w innych zastosowaniach. Odsetek masy wytworzonych komunalnych 6 osadw ciekowych skadowanych bez 28,14 % przetworzenia na skadowiskach odpadw. Odpady opakowaniowe Poziom odzysku dla odpadw opakowaniowych 5 100 % - ogem. Poziom recyclingu odpadw opakowaniowych 6 0% ogem. Poziom recyclingu odpadw opakowaniowych 7 b. d. % ze szka. Poziom recyclingu odpadw opakowaniowych z 8 b. d. % tworzyw sztucznych. Poziom recyclingu odpadw opakowaniowych z 9 b. d. % papieru i tektury. 1) - okrelonych w ustawie z dnia 20 stycznia 2005 r. o recyclingu pojazdw wycofanych z eksploatacji (Dz. U. Nr 25, poz. 202 z pn. zm.). L.p.

W wietle ustawy o odpadach sprawozdanie z realizacji PPGO naley sporzdza co 2 lata. Organ wykonawczy powiatu przedkada go Radzie Powiatu. 10 Streszczenie Aktualizacja planu gospodarki odpadami dla powiatu elblskiego na lata 2010-2013 powstaa na mocy ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku o odpadach, ktra w art. 14 pkt 14 mwi o obowizku aktualizacji planw gospodarki odpadami nie rzadziej ni co 4 lata. Powyszy plan jest zgodny z zapisami ustawy o odpadach (tekst jednolity: Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251 z pn. zm.). Zakres planu odpowiada wymaganiom stawianym przez rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 9 kwietnia 2003 r. w sprawie sporzdzania planw gospodarki odpadami (Dz. U. z 2003 r. Nr 66, poz. 620 z pn. zm.) i rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 13 marca 2006 r. zmieniajce rozporzdzenie w sprawie planw gospodarki odpadami (Dz. U. z 2006 r. Nr 46, poz. 333). Plan gospodarki odpadami dla powiatu elblskiego na lata 2010-2013 z perspektyw na lata 2014-2021 jest zgodny z KPGO 2010 oraz Planem Gospodarki Odpadami dla Wojewdztwa Warmisko-Mazurskiego na lata 2007-2010. Plan opracowano, aby osign cele zaoone w Polityce Ekologicznej Pastwa w latach 2009-2012 z perspektyw do roku 2020 oraz realizacji podstawowych zasad postpowania z odpadami, zgodnie z art. 5 ustawy o odpadach. Dokument zawiera: analiz stanu istniejcego w gospodarce odpadami, przewidywane zmiany i zaoenia w zakresie gospodarki odpadami, cele i zadania cige, krtko i dugoterminowe, ktre zmierzaj do poprawy sytuacji w zakresie gospodarki odpadami, opis systemw gospodarki odpadami na terenie powiatu, wskazanie rde finansowania zamierzonych celw ze wskazaniem

b. d. % 7 355,84 Mg 288,30 Mg 7 283,15 Mg b. d. % b. d. Mg

szt. m3

3 szt. 2 szt. 46,22 Mg 0,02 Mg b. d. Mg b. d. Mg 0,001 Mg 3 szt. b. d. szt.

harmonogramu realizacji planowanych przedsiwzi oraz instytucji odpowiedzialnych za ich realizacj a take monitoring realizacji zaplanowanych dziaa oraz wnioski z analizy oddziaywania planu na rodowisko. Zgodnie z PGO dla Wojewdztwa WarmiskoMazurskiego na terenie powiatu elblskiego w 2008 r. byy wytwarzane takie grupy odpadw jak: odpady kuchenne ulegajce biodegradacji - 24 %, odpady zielone - 3 %, papier i tektura - 18 %, opakowania wielomateriaowe - 6 %, tworzywa sztuczne - 14 %, szko 8 %, metal 5 %, odzie i tekstylia 1 %, drewno 1 %, odpady niebezpieczne 1 % oraz odpady mineralne, w tym frakcja popioowa 19 % z ogu wytwarzanych. Na podstawie wskanikw dla terenw miejskich i wiejskich pochodzcych z WPGO 2007-2010 oraz liczby ludnoci mieszkacw zameldowanych na stan 31.XII.2008 r., wyliczono, i na terenie powiatu elblskiego w 2008 r. wytworzono 8 988,63 Mg odpadw komunalnych. Na terenie powiatu elblskiego w roku 2008 wytworzono 3 925,92 Mg odpadw ulegajcych biodegradacji. Nastpi zatem spadek wytwarzania odpadw ulegajcych biodegradacji o 14,31 % w roku 2008 w stosunku do roku 1995, gdzie ilo wytwarzanych odpadw biodegradowalnych wynosia 4 581,44 Mg. Na terenie powiatu elblskiego prowadzony jest zorganizowany system zbierania odpadw, gdzie w 2008 r. zebrano razem 7 504,78 Mg odpadw komunalnych. Rnica pomidzy wytworzonymi a zebranymi odpadami komunalnymi na terenie powiatu elblskiego wynosi 1 483,85 Mg. Pierwszymi z gmin, ktre wprowadziy w swoim systemie selektywn zbirk odpadw jest gmina Milejewo, Pask i Elblg. Na terenie gminy Milejewo zaistnia jednak problem umieszczania zmieszanych odpadw komunalnych w kontenerach przeznaczonych do selektywnej zbirki odpadw. W 2007 r. selektywnie, cznie zebrano 183,59 Mg odpadw m.in. 61,62 Mg tworzyw sztucznych; 11,95 Mg papieru i tektury; 110,00 Mg szka; 0,02 Mg odpadw niebezpiecznych. W 2008 r. selektywnie, cznie zebrano 288,3 Mg odpadw m.in. 77,49 Mg tworzyw sztucznych; 6,30 Mg papieru i tektury; 204,48 Mg szka; 0,02 Mg odpadw niebezpiecznych. Zbirka selektywna odpadw w 2008 r. bya o 104,70 Mg wiksza w stosunku do 2007 r., co wiadczy o wywizywaniu si gmin powiatu elblskiego z obowizku wdraania systemu selektywnej zbirki odpadw wrd mieszkacw. Jedynie gmina Milejewo nie wprowadzia systemu selektywnej zbirki odpadw. Udzia odpadw selektywnie zebranych w porwnaniu z zebranymi odpadami komunalnymi niesegregowanymi (zmieszanymi) jest niski: w 2007 r. - 2,50 %, w 2008 r. - 3,84 %. W 2007 r. i 2008 r. skadowano kolejno 7 323,37 Mg oraz 7 407,33 Mg odpadw na lokalnych skadowiskach odpadw. Odpady pochodzce z selektywnej zbirki zbierane systemem pojemnikowym przekazywane s do odzysku i recyclingu. W 2007 r. przekazano do tego celu 1,91 % z ogu zebranych - 140,73 Mg oraz 2,57 % z ogu zebranych w 2008 r., czyli 192,55 Mg. Na terenie powiatu elblskiego zamknito skadowiska odpadw w m. Budowo (gm. Mynary), w m. Nowinka (gm. Tolkmicko), w m. Nowy Dwr Elblski-Jegownik (gm. Gronowo Elblskie), w m. Stare Dolno (gm. Markusy), w m. Barzyna (gm. Rychliki) i Gronowo Grne (gm. Elblg). Wszystkie te skadowiska s w trakcie przeprowadzania procesu rekultywacji. Po zakoczeniu eksploatacji, monitoring wd podziemnych prowadzi si na wszystkich zamknitych skadowiskach z wyjtkiem skadowiska odpadw w m. Barzyna (gm. Rychliki). Skadowisko odpadw komunalnych w Pasku nie jest eksploatowane,

jednake nie zostao formalnie zamknite. Czynnym skadowiskiem w powiecie elblskim jest skadowisko opadw przemysowych w m. Jagodno (gm. Elblg). Nie odnotowano dzikich wysypisk mieci. Przeprowadzona prognoza zmian odpadw na podstawie liczby ludnoci, przyjtego wskanika wytwarzania odpadw dla terenw miejskich i miejskich oraz wymogw z KPGO 2010, gdzie okrelono wzrost selektywnej zbirki odpadw do 10 % w 2010 r. i 20 % w 2018 (w stosunku do caoci wytwarzanych odpadw) dowodzi, i w perspektywie najbliszych lat sukcesywnie zwiksza si bdzie ilo odpadw komunalnych segregowanych i zbieranych selektywnie, przy jednoczesnym sukcesywnym zmniejszaniu iloci niesegregowanych (zmieszanych) odpadw komunalnych. Tendencja wzrostowa bdzie zaznaczaa si w grupie odpadw niebezpiecznych oraz w grupie odpadw pozostaych. Gwnym problemem powiatu elblskiego jest fakt, i nie wszyscy mieszkacy maj podpisane umowy na odbir odpadw komunalnych. Na terenie gmin powiatu elblskiego nie istnieje system zbirki odpadw biodegradowalnych, zuytego sprztu elektrycznego i elektronicznego, odpadw wielkogabarytowych, a wrd odpadw niebezpiecznych zbierane s jedynie baterie. Zaoono, e gwnym kierunkiem dziaa podejmowanych, w celu poprawy gospodarki odpadami na terenie powiatu elblskiego bdzie budowa ponadgminnego systemu gospodarki odpadami ZZO Elblg. W zakresie odpadw niebezpiecznych jako podstawowe kierunki dziaa uznano (zgodnie z WPGO 2007-2010): wdraanie proekologicznych i efektywnych ekonomicznie metod zagospodarowania odpadw niebezpiecznych w oparciu o najlepsze dostpne techniki (BAT), w tym opracowanie i wdroenie innowacyjnych technologii w zakresie zagospodarowania poszczeglnych rodzajw odpadw niebezpiecznych (np. baterie maogabarytowe, zuyty sprzt elektryczny i elektroniczny), minimalizacj iloci wytwarzanych odpadw niebezpiecznych poddawanych procesom unieszkodliwiania poprzez skadowanie, organizacj nowych i rozwj istniejcych systemw zbierania odpadw niebezpiecznych ze rde rozproszonych (w tym mae i rednie przedsibiorstwa), z uwzgldnieniem odpadw niebezpiecznych wystpujcych w strumieniu odpadw komunalnych (gospodarstwa domowe), w oparciu o: funkcjonujce sieci zbierania poszczeglnych rodzajw odpadw niebezpiecznych utworzone przez organizacje odzysku lub przedsibiorcw, funkcjonujce placwki handlowe, apteki, zakady serwisowe oraz punkty zbierania poszczeglnych rodzajw odpadw niebezpiecznych (np. przeterminowane lekarstwa, oleje odpadowe, baterie, akumulatory), stacjonarne lub mobilne punkty zbierania odpadw niebezpiecznych, regularne odbieranie odpadw niebezpiecznych od mieszkacw, prowadzcych selektywne zbieranie w systemie workowym lub pojemnikowym przez podmioty prowadzce dziaalno w zakresie odbierania odpadw komunalnych od wacicieli nieruchomoci. Realizacja poszczeglnych zada okrelonych w Planie bdzie oceniana w oparciu o sprawozdania z realizacji powiatowych i gminnych planw gospodarki odpadami oraz informacje uzyskiwane z poszczeglnych jednostek.

ZACZNIKI ZACZNIK 1 Wykaz aktw prawnych w zakresie gospodarki odpadami. 1. Przepisy oglne Dz. U. 2007 nr 39, poz. 251 - Obwieszczenie Marszaka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 1 lutego 2007 r. w sprawie ogoszenia jednolitego tekstu ustawy o odpadach, Dz. U. 2001 nr 112, poz. 1206 - Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 27 wrzenia 2001 r. w sprawie katalogu odpadw, Dz. U. 2004 nr 128, poz. 1347 - Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 13 maja 2004 r. w sprawie warunkw, w ktrych uznaje si, e odpady nie s niebezpieczne, Dz. U. 2003 nr 66, poz. 620 - Rozporzdzenia Ministra rodowiska w sprawie sporzdzania planw gospodarki odpadami, Dz. U. 2002 nr 55, poz. 498 - Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 16 kwietnia 2002 r. w sprawie rodzajw oraz ste substancji, ktre powoduj, e urobek jest zanieczyszczony, Dz. U. 2001 nr 152, poz. 1734 - Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 11 grudnia 2001 r. w sprawie zakresu informacji podawanych przy rejestracji przez posiadaczy odpadw zwolnionych z obowizku uzyskiwania zezwole oraz sposobu rejestracji, Dz. U. 2001 nr 152, poz. 1735 - Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 11 grudnia 2001 r. w sprawie rodzajw odpadw lub ich iloci, dla ktrych nie ma obowizku prowadzenia ewidencji odpadw, oraz kategorii maych i rednich przedsibiorstw, ktre mog prowadzi uproszczon ewidencj odpadw, Dz. U. z 2007 nr 101, poz. 686 - Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 25 maja 2007 r. w sprawie zakresu informacji oraz wzorw formularzy sucych do sporzdzania i przekazywania zbiorczych zestawie danych, Dz. U. 2007 nr 101, poz. 687 - Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 25 maja 2007 r. w sprawie warunkw i zakresu dostpu do wojewdzkiej bazy danych dotyczcej wytwarzania i gospodarowania odpadami, Dz. U. 2007 nr 101, poz. 688 - Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 25 maja 2007 r. w sprawie zasad sporzdzania raportu wojewdzkiego, Dz. U. 2007 nr 133, poz. 930 - Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 9 lipca 2007 r. w sprawie niezbdnego zakresu informacji objtych obowizkiem zbierania i przetwarzania oraz sposobu prowadzenia centralnej i wojewdzkiej bazy danych dotyczcej wytwarzania i gospodarowania odpadami, Dz. U. 2006 nr 75, poz. 527 - Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 21 kwietnia 2006 r. w sprawie listy rodzajw odpadw, ktre posiadacz odpadw moe przekazywa osobom fizycznym lub jednostkom organizacyjnym niebdcym przedsibiorcami, oraz dopuszczalnych metod ich odzysku, Dz. U. 2003 nr 61, poz. 549 - Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 24 marca 2003 r. w sprawie szczegowych wymaga dotyczcych lokalizacji, budowy, eksploatacji i zamknicia, jakim powinny odpowiada poszczeglne typy skadowisk odpadw, Dz. U. 2004 nr 16, poz. 154 - Rozporzdzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Spoecznej z dnia 23 grudnia 2003 r. w sprawie rodzajw odpadw, ktrych zbieranie lub transport nie wymagaj zezwolenia na prowadzenie dziaalnoci, Dz. U. 2002 nr 220, poz. 1858- Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 9 grudnia 2002 r. w sprawie zakresu, czasu, sposobu oraz warunkw prowadzenia monitoringu skadowisk odpadw, Dz. U 2002 nr 191, poz. 1595 - Rozporzdzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 padziernika 2002 r. w sprawie rodzajw odpadw, ktre mog by skadowane w sposb nieselektywny, Dz. U. 2005 nr 186, poz. 1553 - Rozporzdzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 7 wrzenia 2005 r. w sprawie kryteriw oraz procedur dopuszczania odpadw do skadowania na skadowisku odpadw danego typu, Dz. U. 2002 nr 180, poz. 1513 - Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 21 padziernika 2002 r. w sprawie odpadw pochodzcych z procesw wytwarzania dwutlenku tytanu oraz z przetwarzania tych odpadw, ktre nie mog by unieszkodliwiane przez skadowanie, Dz. U. 2002 nr 236, poz. 1986 - Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie zakresu i sposobu stosowania przepisw o przewozie drogowym towarw niebezpiecznych do transportu odpadw niebezpiecznych, M. P. 2006 Nr 90, poz. 946 - za. uchw. 2006.12.29 Krajowy plan gospodarki odpadami 2010", Dz. U 2006 nr 30, poz. 213 - Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 14 lutego 2006 r. w sprawie wzorw dokumentw stosowanych na potrzeby ewidencji odpadw, Dz. U. 2005 nr 175, poz. 1458 ustawa 2005.07.29 art. 10 - Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o odpadach oraz o zmianie niektrych innych ustaw, Dz. U. 2001 nr 100, poz. 1085 - Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony rodowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektrych ustaw, Dz. U. 2007 nr 90, poz. 607 - Obwieszczenie Marszaka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 10 maja 2007 r. w sprawie ogoszenia jednolitego tekstu ustawy o obowizkach przedsibiorcw w zakresie gospodarowania niektrymi odpadami oraz o opacie produktowej i opacie depozytowej, Dz. U. 2007 nr 109, poz. 752 - Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie rocznych poziomw odzysku i recyclingu odpadw opakowaniowych i pouytkowych, Dz. U. 2006 nr 247, poz. 1816 - Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 19 grudnia 2006 r. w sprawie dokumentw potwierdzajcych odrbnie odzysk i odrbnie recycling, Dz. U. 2001 nr 131, poz. 1475 - Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 6 listopada 2001 r. w sprawie szczegowych warunkw, jakie powinien speni przedsibiorca produkujcy w kraju oleje smarowe z udziaem wytworzonych w kraju olejw bazowych pochodzcych z regeneracji, w celu wczenia ich do rzeczywicie uzyskanego poziomu recyclingu,

Dz. U. 2007 nr 247, poz. 1840 - Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 18 grudnia 2007 r. w sprawie szczegowych stawek opat produktowych, Dz. U. 2002 nr 122, poz. 1052 - Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 8 lipca 2002 r. w sprawie szczegowych zasad i kryteriw gospodarowania rodkami z opat produktowych, Dz. U. 2006 nr 226, poz. 1654 - Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 23 listopada 2006 r. w sprawie wzoru rocznego sprawozdania o wysokoci nalenej opaty produktowej, Dz. U. 2006 nr 220, poz. 1611 - Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 14 listopada 2006 r. w sprawie wzoru sprawozdania o wielkociach wprowadzonych na rynek krajowy opakowa i produktw, osignitych wielkociach odzysku i recyclingu odpadw opakowaniowych i pouytkowych oraz wpywach z opat produktowych. 2. Gospodarowanie odpadami Dz. U. 2007 nr 39, poz. 251 - Obwieszczenie Marszaka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 1 lutego 2007 r. w sprawie ogoszenia jednolitego tekstu ustawy o odpadach, Dz. U. 2002 nr 134, poz. 1140 - Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 1 sierpnia 2002 r. w sprawie komunalnych osadw ciekowych, Dz. U. 2002 nr 176, poz. 1456 - Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 8 padziernika 2002 r. w sprawie skadowisk odpadw oraz miejsc magazynowania odpadw pochodzcych z procesw wytwarzania dwutlenku tytanu oraz z przetwarzania tych odpadw, Dz. U. 2003 nr 8, poz. 103 - Rozporzdzenie Ministra Zdrowia z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie rodzajw odpadw medycznych i weterynaryjnych, ktrych poddawanie odzyskowi jest zakazane, Dz. U. 2003 nr 8, poz. 104 - Rozporzdzenie Ministra Zdrowia z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie dopuszczalnych sposobw i warunkw unieszkodliwiania odpadw medycznych i weterynaryjnych, Dz. U. 2004 nr 192, poz. 1968 - Rozporzdzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 4 sierpnia 2004 r. w sprawie szczegowego sposobu postpowania z olejami odpadowymi, Dz. U. 2005 nr 219, poz. 1858 - Rozporzdzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 25 padziernika 2005 r. w sprawie szczegowego sposobu postpowania z odpadami opakowaniowymi, Dz. U. 2007 nr 162, poz. 1153 - Rozporzdzenie Ministra Zdrowia z dnia 23 sierpnia 2007 r. w sprawie szczegowego sposobu postpowania z odpadami medycznymi, Dz. U. 2006 nr 49, poz. 356 - Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 21 marca 2006 r. w sprawie odzysku lub unieszkodliwiania odpadw poza instalacjami i urzdzeniami, Dz. U. 2004 nr 197, poz. 2033 - Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 30 sierpnia 2004 r. w sprawie wzoru formularza przyjcia odpadw metali. 3. Termiczne przeksztacanie odpadw Dz. U. 2007 nr 39, poz. 251 - t. j. z pn. zm. Dz. U. 2001 nr 04, poz. 27 rozdz. 6 - Odpady. Dz. U. 2002 nr 37, poz. 339 - Rozporzdzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 marca 2002 r. w sprawie wymaga dotyczcych prowadzenia procesu termicznego przeksztacania odpadw, Dz. U. 2007 nr 247, poz. 1841 - Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 20 grudnia 2007 r. w sprawie stwierdzania kwalifikacji w zakresie gospodarowania odpadam. 4. Recycling pojazdw Dz. U. 2005 nr 25, poz. 202 - Ustawa z dnia 20 stycznia 2005 r. o recyclingu pojazdw wycofanych z eksploatacji, Dz. U. 2005 nr 62, poz. 554 - Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury z dnia 25 marca 2005 r. w sprawie sposobu uniewaniania dokumentw pojazdw wycofanych z eksploatacji, wzorw zawiadcze wydawanych dla tych pojazdw, sposobu przechowywania, zawiadcze oraz prowadzenia ich ewidencji, Dz. U. 2006 nr 2, poz. 9 - Rozporzdzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 grudnia 2005 r. w sprawie sposobu oznaczania oraz rodzajw oznacze przedmiotw wyposaenia i czci pojazdw, Dz. U. 2005 nr 210, poz. 1755 - Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 14 padziernika 2005 r. w sprawie sposobu wykonania prby strzpienia pojazdw wycofanych z eksploatacji, Dz. U. 2006 nr 58, poz. 407 - Rozporzdzenie Ministra Transportu i Budownictwa z dnia 24 marca 2006 r. w sprawie listy istotnych elementw pojazdu kompletnego, Dz. U. 2005 nr 200, poz. 1653 - Rozporzdzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 4 padziernika 2005 r. w sprawie listy materiaw, podmiotw wyposaenia i czci pojazdw, ktre mog zawiera ow, rt, kadm oraz szeciowartociowy chrom, Dz. U. 2005 nr 143, poz. 1206 - Rozporzdzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 28 lipca 2005 r. w sprawie minimalnych wymaga dla stacji demontau oraz sposobu demontau pojazdw wycofanych z eksploatacji, Dz. U. 2005 nr 214, poz. 1807 - Rozporzdzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 12 padziernika 2005 r. w sprawie minimalnych wymaga dla strzpiarek oraz metod rozdziau odpadw na frakcje materiaowe, Dz. U. 2005 nr 214, poz. 1806 - Rozporzdzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 12 padziernika 2005 r. w sprawie wymaga dla punktw zbierania pojazdw wycofanych z eksploatacji, Dz. U. 2005 nr 212, poz. 1774 - Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 24 padziernika 2005 r. w sprawie obliczania poziomw odzysku i recyclingu pojazdw wycofanych z eksploatacji, Dz. U. 2005 nr 201, poz. 1672 - Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 29 wrzenia 2005 r. w sprawie rocznego sprawozdania o pojazdach wycofanych z eksploatacji,

Dz. U. 2005 nr 109, poz. 917 - Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 8 czerwca 2005 r. w sprawie rocznego sprawozdania o wysokoci nalenej opaty za brak sieci zbierania pojazdw, Dz. U. 2008 nr 25, poz. 150 - t. j. ustawa 2001 nr 04, poz. 27 art. 410(a), art. 415 Prawo ochrony rodowiska. Dz. U. 2005 nr 225, poz. 1935 - Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 27 padziernika 2005 r. w sprawie sposobu przekazywania informacji o pojazdach wycofanych z eksploatacji oraz wzorw tych informacji. 5. Zuyty sprzt elektryczny i elektroniczny Dz. U. 2005 nr 180, poz. 1495 - Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o zuytym sprzcie elektrycznym i elektronicznym Dz. U. 2006 nr 21, poz. 161 - Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 25 stycznia 2006 r. w sprawie bazy danych o sprzcie i zuytym sprzcie, Dz. U. 2006 nr 46, poz. 332 - Rozporzdzenie Ministra Finansw z dnia 9 marca 2006 r. w sprawie ubezpieczenia odpowiedzialnoci cywilnej wprowadzajcego sprzt za niewykonanie obowizku zbierania, przetwarzania, odzysku, w tym recyclingu, i unieszkodliwiania zuytego sprztu elektrycznego i elektronicznego, Dz. U. 2006 nr 95, poz. 662 - Rozporzdzenie Ministra Finansw z dnia 30 maja 2006 r. w sprawie szczegowych zasad wsppracy pomidzy instytucjami finansowymi a Gwnym Inspektorem Ochrony rodowiska i Narodowym Funduszem Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej oraz wzorw formularzy zabezpieczenia finansowego, Dz. U. 2006 nr 19, poz. 152 - Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 25 stycznia 2006 r. w sprawie szczegowych stawek opat produktowych dla sprztu, Dz. U. 2006 nr 30, poz. 213 - Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 14 lutego 2006 r. w sprawie wzorw dokumentw stosowanych na potrzeby ewidencji odpadw, Dz. U. 2007 nr 69, poz. 457 - Rozporzdzenie Ministra Gospodarki z dnia 27 marca 2007 r. w sprawie szczegowych wymaga dotyczcych ograniczenia wykorzystywania w sprzcie elektrycznym i elektronicznym niektrych substancji mogcych negatywnie oddziaywa na rodowisko. 6. Inne przepisy dotyczce odpadw dotd nie wymienione Dz. U. 2001 nr 63, poz. 638 - Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych, Dz. U. 2004 nr 202, poz. 2078 - Rozporzdzenie Ministra Zdrowia z dnia 24 sierpnia 2004 r. w sprawie wysokoci kaucji na opakowania jednostkowe niektrych rodkw niebezpiecznych, Dz. U. 2003 nr 66, poz. 619 - Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 8 kwietnia 2003 r. w sprawie sposobu ustalenia sumy zawartoci oowiu, kadmu, rtci i chromu szeciowartociowego w opakowaniach, Dz. U. 2002 nr 241, poz. 2095 -Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 30 grudnia 2002 r. w sprawie zawartoci oowiu, kadmu, rtci i chromu szeciowartociowego w opakowaniach, Dz. U. 2004 nr 94, poz. 927 - Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 23 kwietnia 2004 r. w sprawie okrelenia wzorw oznakowania opakowa, Dz. U. 2005 nr 4, poz. 29 - Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 31 grudnia 2004 r. w sprawie raportw wojewdzkich dotyczcych gospodarki opakowaniami, Dz. U. 2005 nr 4, poz. 30 - Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 31 grudnia 2004 r. w sprawie wzorw formularzy sucych do skadania rocznych sprawozda o masie wytworzonych, przywiezionych z zagranicy oraz wywiezionych za granic opakowa, Dz. U. 2008 nr 196, poz. 1217 - Rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 14 padziernika 2008 r. w sprawie opat za korzystanie ze rodowiska, Dz. U. 2007 nr 209, poz. 1516 - Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 5 listopada 2007 r. w sprawie szczegowych warunkw udzielania pomocy publicznej na przedsiwzicia bdce inwestycjami sucymi dostosowaniu skadowisk odpadw do wymaga ochrony rodowiska, Dz. U. 2004 nr 121, poz. 1263 - Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o substancjach zuboajcych warstw ozonow, Dz. U. 2004 nr 195, poz. 2007 - Rozporzdzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 16 sierpnia 2004 r. w sprawie sposobu oznakowania produktw, urzdze i instalacji zawierajcych substancje kontrolowane, a take pojemnikw zawierajcych te substancje, Dz. U. 2005 nr 236, poz. 2008 - Obwieszczenie Marszaka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 listopada 2005 r. w sprawie ogoszenia jednolitego tekstu ustawy o utrzymaniu czystoci i porzdku w gminach, Dz. U. 2002 nr 193, poz. 1617 - Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 listopada 2002 r. w sprawie wymaga dla pojazdw asenizacyjnych, Dz. U. 2002 nr 188, poz. 1576 - Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury z dnia 17 padziernika 2002 r. w sprawie warunkw wprowadzenia nieczystoci ciekych do stacji zlewnych, Dz. U 2006 nr 5, poz. 33 - Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 30 grudnia 2005 r. w sprawie szczegowego sposobu okrelenia wymaga, jakie powinien spenia przedsibiorca ubiegajcy si o uzyskanie zezwolenia, Dz. U. 2007 nr 42, poz. 276 - t.j. z pn. zm. ustawa 2000.11.29 rozdz. 7, rozdz. 8, rozdz. 14. Obwieszczenie Marszaka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 14 lutego 2007 r. w sprawie ogoszenia jednolitego tekstu ustawy - Prawo atomowe. Dz. U. 2008 nr 219, poz. 1402 - Rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 21 padziernika 2008 r. w sprawie udzielenia zezwolenia oraz zgody na przywz na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, wywz z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i tranzyt przez to terytorium odpadw promieniotwrczych i wypalonego paliwa jdrowego, Dz. U. 2002 nr 230, poz. 1925 - Rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 3 grudnia 2002 r. w sprawie odpadw promieniotwrczych i wypalonego paliwa jdrowego, Dz. U. 2005 nr 110, poz. 935 - Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 16 czerwca 2005 r. w sprawie podziemnych skadowisk odpadw,

Dz. U.07.163.1156 - Rozporzdzenie Ministra Gospodarki z dnia 22 sierpnia 2007 r. w sprawie kryteriw oraz procedur dopuszczania odpadw na skadowiska podziemne, Dz. U. 2007 nr 209, poz. 1514 - Rozporzdzenie Ministra Gospodarki z dnia 26 padziernika 2007 r. w sprawie rodzajw odpadw, ktre mog by skadowane nieselektywnie na skadowiskach podziemnych, Dz. U. 2009 nr 5, poz. 28 - Rozporzdzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie dziaa w zakresie technologii bezpiecznych dla rodowiska stosowanych w produkcji i zagospodarowaniu odpadw, Dz. U. 2006 nr 246, poz. 1795 - Rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 22 grudnia 2006 r. w sprawie ustanowienia programu pomocowego w zakresie regionalnej pomocy publicznej na niektre inwestycje w ochronie rodowiska. Zacznik 2 Harmonogram dziaa zwizanych z rekultywacj zamknitych skadowisk odpadw na terenie powiatu elblskiego. Harmonogram dziaa zwizanych z rekultywacj zamknitego skadowiska odpadw innych ni niebezpieczne i obojtnych w miejscowoci Nowy Dwr Elblski - Jegownik, gm. Gronowo Elblskie:
Lp. 1) 2) 3) 4) 5) Rodzaj dziaania Wykonanie prac porzdkowych i przygotowawczych: - usunicie odpadw nie przewidzianych do skadowania lub zebranych i gromadzonych selektywnie Uksztatowanie bryy skadowiska Wyznaczenie 2 reperw geodezyjnych Przykrycie skadowiska warstw izolacyjn glebow o gruboci 30 cm (ziemia uprawna) Wysiew mieszanki traw Pielgnacja powierzchni zadarnionej, nasadze drzew i krzeww, uzupenianie drzew i krzeww Termin dziaania do 31.03.2010 r. do 31.07.2010 r. do 31.09.2010 r. do 31.03.2011 r. proces cigy

Harmonogram dziaa zwizanych z rekultywacj zamknitego skadowiska odpadw innych ni niebezpieczne i obojtnych w miejscowoci Stare Dolno, gm. Markusy:
Lp. 1) 2) 3) Rodzaj dziaania Wykonanie prac porzdkowych i przygotowawczych: - usunicie odpadw nie przewidzianych do skadowania lub zebranych i gromadzonych selektywnie Uksztatowanie bryy skadowiska Przykrycie skadowiska warstw izolacyjn glebow o gruboci 30 cm (ziemia uprawna) oraz wysiew mieszanki traw Termin dziaania do 31.12.2009 r. do 31.12.2009 r. do 31.07.2010 r.

Harmonogram dziaa zwizanych z rekultywacj zamknitego skadowiska odpadw innych ni niebezpieczne i obojtnych w miejscowoci Barzyna, gm. Rychliki:
Lp. 1) 2) 3) Rodzaj dziaania Rozbirka istniejcej ruiny po budynku gospodarczym. Powstay w wyniku rozbirki gruz bdzie wykorzystany do wypenienia miejsc o koniecznej niwelacji do projektowanej rzdnej terenu Przeprowadzenie prac geodezyjnych na skadowisku - wytyczenie granicy odpadw na podstawie przekrojw po rekultywacji Usunicie ogrodzenia Ksztatowanie wierzchowiny: - uformowanie czaszy skadowiska poprzez rozplanowanie odpadw do rzdnych zgodnie z przekrojami skadowiska po rekultywacji - dowiezienie niezbdnej iloci odpadw budowlanych; wbudowywanie i ugniatanie do wymaganych rzdnych musi odbywa si pod nadzorem uprawnionego geodety - wypenianie skadowiska odpadami od poudniowego wschodu na pnoc Budowa studni odgazowujcej skadowisko, w miar ksztatowania czaszy wysypiska Przykrycie skarp skadowiska 0,2 m warstw gleby zwizej penicej rol izolacyjn zoa odpadw - w kierunku od poudnia na pnoc, w miar formowania czaszy skadowiska oraz jej stabilizacja poprzez zagszczenie do wspczynnika Ip = 0,97. Stopie zagszczenia gruntu musi by zbadany przy uyciu sondy udarowej Przykrycie uksztatowanej wierzchowiny skadowiska 0,15 m warstw gleby zwizej penicej rol izolacyjn zoa odpadw - w kierunku od poudnia na pnoc, w miar formowania czaszy skadowiska oraz jej stabilizacja poprzez zagszczenie do wspczynnika Ip = 0,97 Pokrycie skarp 0,3 m warstw rekultywacyjn - glebotwrcz - w kierunku od poudnia na pnoc, jej stabilizacja poprzez zagszczanie do wspczynnika Ip = 0,97 Przykrycie wierzchowiny skadowiska 0,25 m warstw rekultywacyjn - glebotwrcz - w kierunku od poudnia na pnoc, jej stabilizacja poprzez zagszczanie do wspczynnika Ip = 0,97 Demonta istniejcego placu manewrowego i drogi dojazdowej Nawiezienie warstwy rekultywacyjnej nawozami NPK typu Azofoksa Wysiew mieszanki traw zadarniajcych na skarpach i wierzchowinie Wyznaczenie repera Koszenie i podlewanie zadarnionej powierzchni Nasadzenie drzew i krzeww Pielgnacja powierzchni zadarnionej, nasadze drzew i krzeww, uzupenianie drzew i krzeww uschnitych Termin dziaania IV kwarta 2009 roku I - II kwarta 2010 roku I - II kwarta 2010 roku

4)

I - II kwarta 2010 roku

5) 6)

I - II kwarta 2010 roku I - II kwarta 2010 roku

7) 8) 9) 10) 11) 12) 13) 14) 15) 16)

I - II kwarta 2010 roku I - II kwarta 2010 roku I - II kwarta 2010 roku I - II kwarta 2010 roku I - II kwarta 2010 roku I - II kwarta 2010 roku I - II kwarta 2010 roku w miar potrzeb I - II kwarta 2010 roku proces cigy

Harmonogram dziaa zwizanych z rekultywacj zamknitego skadowiska odpadw innych ni niebezpieczne i obojtnych w miejscowoci Nowinka, gm. Tolkmicko:
Lp. 1) Rodzaj dziaania Wykonanie prac porzdkowych i przygotowawczych: - wywz odpadw zdeponowanych wok skadowiska na dziko - rozebranie placu i drogi Uksztatowanie bryy skadowiska Wyznaczenie 2 reperw geodezyjnych Wbudowanie perforowanej rury PCV w miar ksztatowania czaszy skadowiska Przykrycie kwatery skadowiska warstw uszczelniajc - warstw izolacyjn materiau mineralnego o gruboci ok. 0,50 m Przykrycie skadowiska warstw izolacyjn glebotwrcz - materia ziemny o gruboci ok. 0,50 m oraz wysiew rolinnoci rekultywacyjnej Termin dziaania do 30.08.2009 r.

2) 3) 4)

do 31.10.2010 r. do 31.10.2010 r. do 31.10.2010 r.

Harmonogram dziaa zwizanych z rekultywacj zamknitego skadowiska odpadw innych ni niebezpieczne i obojtnych w miejscowoci Budowo, gm. Mynary:
Lp. 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) 8) Rodzaj dziaania Wykonanie prac porzdkowych i przygotowawczych: - usunicie odpadw nie przewidzianych do skadowania lub zebranych i gromadzonych selektywnie Uksztatowanie bryy skadowiska Wyznaczenie 2 reperw geodezyjnych Przykrycie kwatery skadowiska warstw okrywajc mineraln o gruboci 0,30 m Przykrycie kwatery skadowiska warstw glebow o gruboci 0,30 m Uzupenienie i wyrwnanie warstwy glebowej Monta 2 studni odgazowania z biofiltrami Wysiew mieszanki traw oraz rolin motylkowych Pielgnacja powierzchni zadarnionej, nasadze drzew i krzeww, uzupenianie drzew i krzeww Termin dziaania do 31.05.2011 r. do 30.06.2011 r. do 31.07.2011 r. do 31.10.2011 r. do 30.04.2012 r. do 15.05.2012 r. do 31.05.2012 r. proces cigy

rdo: Starostwo Powiatowe w Elblgu

Zacznik 3 Monitoring zamknitych odpadw na terenie powiatu elblskiego w fazie poeksploatacyjnej

Monitoring Badanie wielkoci opadu atmosferycznego Pomiar poziomu wd podziemnych Kontrola osiadania powierzchni skadowiska odpadw badanie parametrw wskanikowych w wodach podziemnych: - odczyn (pH) - przewodno elektrolityczna waciwa - oglny wgiel organiczny (OWO) - zawarto poszczeglnych metali cikich (Cu, Zn, Pb, Cd, Cr+6, Hg) - suma wielopiercieniowych wglowodorw aromatycznych (WWA) badanie parametrw wskanikowych w gazie skadowiskowym: - emisja gazu skadowiskowego - skad gazu skadowiskowego (metan - CH4,dwutlenek wgla - CO2, tlen - O2 badanie wd odciekowych badanie wd powierzchniowych rdo: Starostwo Powiatowe w Elblgu brak brak brak co 6 miesicy brak Skadowisko w Skadowisko w m. Skadowisko w m. Nowy Skadowisko w m. Skadowisko w m. Budowo (gm. Nowince (gm. Dwr Elblski - Jegownik Stare Dolno (gm. m. Barzyna Mynary) Tolkmicko) (gm. Gronowo Elblskie) Markusy) (gm. Rychliki) raz dziennie co 6 miesicy raz w roku raz dziennie co 6 miesicy raz w roku raz dziennie co 6 miesicy raz w roku raz dziennie co 6 miesicy raz w roku raz dziennie brak raz w roku

co 6 miesicy

co 6 miesicy

co 6 miesicy

co 6 miesicy

brak

brak brak

brak brak

brak brak

brak brak

brak co 6 miesicy

Tabela 1 Tabela 2 Tabela 3 Tabela 4 Tabela 5 Tabela 6 Tabela 7 Tabela 8 Tabela 9 Tabela 10 Tabela 11 Tabela 12 Tabela 13

Spis tabel Charakterystyka wybranych jezior powiatu elblskiego. Wykaz ciekw na terenie powiatu elblskiego (wraz z miastem Elblg). Czynne ujcia wd podziemnych na terenie powiatu elblskiego. Wodocigi wedug gmin powiatu elblskiego. Kanalizacja w powiecie elblskim. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON wg sektorw wasnociowych na terenie powiatu elblskiego. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze Regon wg sekcji PKD na terenie powiatu elblskiego. Bilans odpadw komunalnych wytworzonych na terenie powiatu elblskiego w 2008 r. Procentowy udzia poszczeglnych strumieni niesegregowanych odpadw komunalnych na terenach wiejskich i miejskich. Ilo odpadw ulegajcych biodegradacji wytworzonych na terenie powiatu elblskiego w 2008 roku. Ilo odpadw komunalnych zebranych w powiecie elblskim w roku 2007 i 2008. Ilo zmieszanych odpadw komunalnych zebranych w powiecie elblskim w roku 2007 i 2008. Odsetek mieszkacw objtych zorganizowan zbirk odpadw w poszczeglnych gminach powiatu elblskiego, dzikie skadowiska oraz monitoring iloci zawartych umw.

Tabela 14 Tabela 15 Tabela 16 Tabela 17 Tabela 18 Tabela 19 Tabela 20 Tabela 21 Tabela 22 Tabela 23 Tabela 24 Tabela 25 Tabela 26 Tabela 27 Tabela 28 Tabela 29 Tabela 30 Tabela 31 Tabela 32 Tabela 33 Tabela 34 Tabela 35 Tabela 36 Tabela 37 Tabela 38 Tabela 39 Tabela 40 Tabela 41 Tabela 42 Tabela 43 Tabela 44 Tabela 45 Tabela 46 Tabela 47 Tabela 48 Tabela 49 Tabela 50

Rok wprowadzenia selektywnej zbirki na terenie poszczeglnych gmin. Zakres selektywnej zbirki w poszczeglnych gminach powiatu elblskiego. Odpady zebrane selektywnie w roku 2007 i 2008 z terenu powiatu elblskiego. System prowadzenia selektywnej zbirki w poszczeglnych gminach powiatu elblskiego. Placwki prowadzce selektywn zbirk na terenie poszczeglnych gmin powiatu elblskiego. Sposb postpowania z odpadami komunalnymi zebranymi z terenu powiatu elblskiego w roku 2007 i 2008. Opaty za odbir odpadw komunalnych na terenie poszczeglnych gmin powiatu elblskiego w 2008 roku. Odpady niebezpieczne wystpujce w strumieniu odpadw komunalnych zgodnie z obowizujcym katalogiem odpadw. System zbierania zuytego sprztu elektrycznego i elektronicznego. Ilo wyrobw azbestowych na terenie poszczeglnych gmin powiatu elblskiego. Oczyszczalnie ciekw w powiecie elblskim. Dopuszczalna zawarto metali cikich w komunalnych osadach ciekowych mogcych mie zastosowanie w rolnictwie. Zawarto metali cikich w wierzchniej warstwie gruntu, na ktrym komunalne osady ciekowe mog by stosowane. Odpady opakowaniowe na terenie powiatu elblskiego w roku 2008. Odpady z sektora gospodarczego wytwarzane na terenie powiatu elblskiego w 2008 r. i 2009 r. (ostatnie dane, WSO). Ilo i rodzaje odpadw komunalnych i innych ni komunalne poddanych poszczeglnym procesom odzysku na terenie powiatu elblskiego w latach 2007-2008. Ilo i rodzaje odpadw komunalnych i innych ni komunalne poddanych poszczeglnym procesom unieszkodliwiania na terenie powiatu elblskiego w latach 2007-2008. System zbierania odpadw komunalnych w poszczeglnych gminach powiatu elblskiego. Zestawienie uchwalonych regulaminw porzdku i czystoci na terenie gmin powiatu elblskiego. Wykaz skadowisk, na terenie poszczeglnych gmin. Wykaz jednostek komunalnych prowadzcych dziaalno w zakresie zbierania, odzysku i transportu odpadw na terenie powiatu elblskiego. Wykaz jednostek prywatnych prowadzcych dziaalno w zakresie zbierania, odzysku i transportu odpadw na terenie powiatu elblskiego Prognoza zmian demograficznych na terenie powiatu elblskiego w latach 2010-2021. Prognoza wytwarzania odpadw komunalnych w powiecie elblskim w latach 2010-2021. Prognozowany skad morfologiczny wytworzonych odpadw komunalnych w latach 2010-2021 [Mg]. Prognoza skadu morfologicznego zmieszanych odpadw komunalnych na terenie powiatu elblskiego w latach 2010-2021 [Mg]. Prognoza wytwarzania odpadw ulegajcych biodegradacji na terenie powiatu elblskiego w latach 2010-2021. Prognoza iloci zuytego sprztu elektrycznego i elektronicznego na terenie powiatu elblskiego. Prognoza iloci komunalnych osadw ciekowych wytworzonych na terenie powiatu elblskiego [Mg s. m.]. Zestawienie prognozowanej iloci odpadw ulegajcych biodegradacji w latach 2010-2021 na terenie powiatu z dopuszczalnym poziomem skadowania tyche odpadw. Poziomy odzysku i recyclingu akumulatorw oraz ogniw i baterii galwanicznych w latach 2010-2014. Roczne poziomy odzysku i recyclingu zuytych opon do roku 2018. Roczne poziomy odzysku i recyclingu odpadw opakowaniowych w poszczeglnych latach do dnia 31 grudnia 2014 r. Wyniki bada zanieczyszcze gleby wokoo oddziau Skadowisko Odpadw". Harmonogram realizacji zada w zakresie gospodarki odpadami dla powiatu elblskiego zgodny z harmonogramem PGO dla Wojewdztwa Warmisko-Mazurskiego 2007-2010. Harmonogram rzeczowo-finansowy przedsiwzi inwestycyjnych w ramach gospodarki odpadami zgoszonych przez gminy powiatu elblskiego. Lista wskanikw efektywnoci realizacji powiatowego planu gospodarki odpadami. Spis wykresw Udzia ekonomicznych grup wieku w ludnoci powiatu elblskiego. Podzia ludnoci na wiejsk i miejsk w powiecie elblskim. Ilo odpadw komunalnych wytworzonych na obszarze powiatu elblskiego w 2008 roku. Skad morfologiczny niesegregowanych odpadw komunalnych wytworzonych na terenie powiatu elblskiego w podziale na obszar miejski oraz wiejski w roku 2008. Ilo odpadw ulegajcych biodegradacji wytworzonych w 2008 roku w powiecie elblskim [Mg]. Odpady zebrane selektywnie w cigu roku 2007 i 2008 z terenu powiatu elblskiego. Ilo odpadw komunalnych unieszkodliwionych poprzez skadowanie oraz poddanych odzyskowi. Prognoza iloci wytwarzanych odpadw komunalnych na terenie powiatu elblskiego w latach 2010-2021. Prognoza skadu morfologicznego odpadw komunalnych w latach 2010-2021 na terenie powiatu elblskiego. Prognozowany skad morfologiczny niesegregowanych (zmieszanych) odpadw komunalnych na terenie powiatu elblskiego w latach 2010-2021. Prognoza odpadw ulegajcych biodegradacji na terenie powiatu elblskiego w latach 2010-2021 [Mg]. Prognoza iloci komunalnych osadw ciekowych na terenie powiatu elblskiego [Mg s. m.]. Porwnanie prognozowanej iloci odpadw ulegajcych biodegradacji w latach 2010-2021 na terenie powiatu z dopuszczalnym poziomem skadowania tyche odpadw. Spis rysunkw Mapa powiatu elblskiego. Instalacja do unieszkodliwiania odpadw poprzez skadowanie na terenie powiatu elblskiego. Instalacje do odzysku odpadw na terenie powiatu elblskiego. Model systemu gospodarowania odpadami niebezpiecznymi ze rde rozproszonych i gospodarstw domowych.

Wykres 1 Wykres 2 Wykres 3 Wykres 4 Wykres 5 Wykres 6 Wykres 7 Wykres 8 Wykres 9 Wykres 10 Wykres 11 Wykres 12 Wykres 13

Rysunek 1 Rysunek 2 Rysunek 3 Rysunek 4

Zacznik Nr 3 do uchway Nr XXXV/42/10 Rady Powiatu Elblskiego z dnia 17 wrzenia 2010 r.

PROGRAM OCZYSZCZANIA POWIATU ELBLSKIEGO Z AZBESTU NA LATA 2010-2032. Elblg 2010 r. SPIS TRECI 1. WSTP. 1.1 Podstawa opracowania. 1.2 Cel i zadania opracowania. 1.3 Analiza aktualnego stanu prawnego. 1.3.1 Ustawy. 1.3.2 Rozporzdzenia. 1.3.3 Dyrektywy i decyzje. 1.3.4 Inne dokumenty. 2 PODSTAWOWE INFORMACJE CHARAKTERYZUJCE POWIATU ELBLSKIEGO. 2.1 Pooenie geograficzne. 2.2 Warunki glebowe. 2.3 Wody powierzchniowe. 2.4 Sytuacja demograficzna. 2.5 Uwarunkowania infrastrukturalne. 3 CHARAKTERYSTYKA AZBESTU, WYROBW ZAWIERAJCYCH AZBEST ORAZ OPIS ICH SZKODLIWEGO DZIAANIA. 3.1 Azbest - waciwoci i zastosowanie. 3.2 Klasyfikacja wyrobw azbestowych. 3.3 Szkodliwe oddziaywanie azbestu na zdrowie ludzkie. 3.4 Sposoby i warunki bezpiecznego uytkowania i usuwania wyrobw zawierajcych azbest. 3.4.1 Warunki bezpiecznego uytkowania i usuwania wyrobw azbestowych. 3.4.2 Metody postpowania z materiaami azbestowymi w budynkach. 3.4.3 Renowacja - zabezpieczenie eternitu i pyt acekolowych. 3.5 Podstawowe obowizki wytwrcw odpadw zawierajcych azbest. 4 INFORMACJE O ILOCI I STANIE WYROBW ZAWIERAJCYCH AZBEST NA TERENIE POWIATU ELBLSKIEGO. 4.1 Inwentaryzacja wyrobw zawierajcych azbest. 4.2 Okrelenie szacunkowych iloci azbestu na terenie powiatu elblskiego. 5 METODY UNIESZKODLIWIANIA ODPADW ZAWIERAJCYCH AZBEST. 5.1 Magazynowanie odpadw azbestowych. 5.2 Skadowanie odpadw azbestowych. 5.3 Recykling pyt azbestowo-cementowych.

6 ZAOENIA PROGRAMU USUWANIA WYROBW ZAWIERAJCYCH AZBEST. 6.1 Zaoenia oglne Programu. 6.2 Cele i zadania Programu. 7 HARMONOGRAM REALIZACJI PROGRAMU, SZACUNKOWE KOSZTY ORAZ MOLIWOCI FINANSOWANIA. 7.1 Szacunkowe koszty Programu...". 7.2 Harmonogram rzeczowo-finansowy realizacji Programu...". 7.3 Moliwoci finansowania oraz pozyskiwania rodkw finansowych na realizacj celw Programu...". 7.3.1 Fundusze ochrony rodowiska i gospodarki wodnej. 7.3.2 Bank Ochrony rodowiska. 7.3.3 Inne rda finansowania. 8 ZARZDZANIE PROGRAMEM. 8.1 Koncepcja zarzdzania Programem... 8.2 System monitorowania i wskaniki oceny realizacji Programu. 8.3 Szczegowy zakres zada realizowanych przez powiat elblski. 9 PODSUMOWANIE. 10 LITERATURA. SPIS TABEL ILO MIESZKACW W POSZCZEGLNYCH GMINACH POWIATU ELBLSKIEGO. STAN SIECI WODOCIGOWEJ W POWIECIE ELBLSKIM - 2008 R. STAN SIECI KANALIZACYJNEJ W POWIECIE ELBLSKIM - 2008 R. CHARAKTERYSTYKA WYROBW ZAWIERAJCYCH AZBEST Z PODZIAEM NA KLASY. ZASADY WYBORU METOD POSTPOWANIA Z MATERIAAMI ZAWIERAJCYMI AZBEST W BUDYNKACH. 2 ILO PYT AZBESTOWO-CEMENTOWYCH W [M ] W POSZCZEGLNYCH GMINACH POWIATU ELBLSKIEGO. TABELA NR 7 PYTY AZBESTOWO-CEMENTOWE NA TERENIE POSZCZEGLNYCH GMIN [%]. TABELA NR 8 ISTNIEJCE I PRZYGOTOWYWANE SKADOWISKA ODPADW ZAWIERAJCYCH AZBEST. TABELA NR 9 FUNKCJONUJCE SKADOWISKA PRZYJMUJCE ODPADY ZAWIERAJCE AZBEST NA TERENIE WOJEWDZTWA WARMISKO-MAZURSKIEGO. TABELA NR 10 OKRELENIE NIEZBDNEJ POJEMNOCI SKADOWISK ODPADW W STOSUNKU DO ILOCI WYROBW ZAWIERAJCYCH AZBEST PRZEWIDZIANYCH DO USUNICIA. TABELA NR 11 CELE, ZADANIA I FINANSOWANIE PROGRAMU. TABELA NR 12 OGLNY KOSZT USUNICIA WYROBW AZBESTOWO-CEMENTOWYCH NA TERENIE POWIATU ELBLSKIEGO. TABELA NR 13 OGLNY KOSZT POOENIA WYROBU BEZAZBESTOWEGO PO ZDEMONTOWANIU PYT AZBESTOWOCEMENTOWYCH NA TERENIE POWIATU ELBLSKIEGO. TABELA NR 14 KOSZT USUNICIA I SKADOWANIA RUR AZBESTOWO-CEMENTOWYCH NA TERENIE POWIATU ELBLSKIEGO. TABELA NR 15 OGLNY KOSZT POOENIA NOWYCH RUR PO ZDEMONTOWANIU RUR AZBESTOWOCEMENTOWYCH NA TERENIE POWIATU ELBLSKIEGO. TABELA NR 16 HARMONOGRAM RZECZOWO-FINANSOWY REALIZACJI PROGRAMU...". TABELA NR 17 WYDATKI Z BUDETU PASTWA POZOSTAJCE W DYSPOZYCJI MINISTRA GOSPODARKI DLA REALIZACJI PROGRAMU OCZYSZCZANIA KRAJU Z AZBESTU NA LATA 2009-2032. TABELA NR 18 WSKANIKI MONITOROWANIA PROGRAMU. TABELA NR 1 TABELA NR 2 TABELA NR 3 TABELA NR 4 TABELA NR 5 TABELA NR 6 SPIS WYKRESW WYKRES NR 1 UDZIA EKONOMICZNYCH GRUP WIEKU W LUDNOCI POWIATU ELBLSKIEGO. WYKRES NR 2 PROCENTOWE UDZIAY POSZCZEGLNYCH GMIN W POWIECIE ELBLSKIM. SPIS RYSUNKW RYSUNEK NR 1 RYSUNEK NR 2 POWIAT ELBLSKI NA TLE WOJEWDZTWA WARMISKO-MAZURSKIEGO. MAPA POWIATU ELBLSKIEGO Z PODZIAEM NA GMINY.

1 WSTP 1.1 Podstawa opracowania Obowizek opracowania niniejszego Programu oczyszczania Powiatu Elblskiego z azbestu na poziomie wojewdzkim, powiatowym i gminnym, wynika z zapisw Krajowego Programu Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032" przyjtego przez Rad Ministrw Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 14 lipca 2009r. W ww. Program utrzymuje cele przyjtego przez Rad Ministrw 14 maja 2002 r. Programu usuwania azbestu i wyrobw zawierajcych azbest stosowanych na terytorium Polski: usunicie i unieszkodliwienie wyrobw zawierajcych azbest; minimalizacja negatywnych skutkw zdrowotnych spowodowanych obecnoci azbestu na terytorium kraju, likwidacja szkodliwego oddziaywania azbestu na rodowisko. Narodowy Program okrela jednak nowe zadania niezbdne do oczyszczenia kraju z azbestu w okresie 23 lat, wynikajce ze zmian gospodarczych i spoecznych, jakie nastpiy m.in. w zwizku ze wstpieniem Polski do Unii Europejskiej. 1.2 Cel i zadania opracowania Celem opracowania jest stworzenie PROGRAMU OCZYSZCZANIA POWIATU ELBLSKIEGO Z AZBESTU na podstawie obowizujcego ustawodawstwa. Niniejszy program jest elementem krajowego planu gospodarki odpadami, w tym niebezpiecznymi oraz programw ochrony rodowiska na szczeblu wojewdzkim i powiatowym. Zaoono, e w perspektywie dugofalowej realizacja programw ochrony rodowiska i celw nakrelonych w programie usuwania azbestu bdzie nastpowa w ramach przedsiwzi zaplanowanych w Narodowej Strategii Spjnoci na lata 2007-2013. Powiatowy program ma charakter lokalny, jest jednak spjny z zaoeniami programu krajowego. Nadrzdnym dugoterminowym celem Programu jest eliminowanie negatywnych skutkw zdrowotnych u mieszkacw powiatu elblskiego spowodowanych azbestem. Celem programu jest: spowodowanie oczyszczenia terytorium powiatu elblskiego z azbestu oraz usunicie stosowanych od wielu lat wyrobw zawierajcych azbest, wyeliminowanie ewentualnych (poprzedzonych dokadniejszymi badaniami) negatywnych skutkw zdrowotnych u mieszkacw powiatu spowodowanych azbestem oraz ustalenie koniecznych do tego uwarunkowa, spowodowanie dziaa zmierzajcych do sukcesywnej likwidacji oddziaywania azbestu na rodowisko i stworzenie warunkw do spenienia wymogw ochrony rodowiska w okrelonym horyzoncie czasowym, stworzenie moliwoci do wdroenia przepisw prawnych oraz norm postpowania z wyrobami zawierajcymi azbest stosowanych w Unii Europejskiej. Powysze cele bd realizowane poprzez nastpujce zadania: opracowanie przez jednostki samorzdu terytorialnego planw i programw dotyczcych oczyszczania z

azbestu terenu tych jednostek, a take prowadzenie odpowiednich prac przygotowawczych i dokumentacyjnych dla realizacji tych zada, prowadzenie szerokiej dziaalnoci edukacyjnej i szkoleniowej dotyczcej tematyki azbestowej, dziaalno informacyjno-popularyzacyjn dotyczc bezpiecznego postpowania z wyrobami zawierajcymi azbest, a take ich usuwania i oczyszczania terenu powiatu elblskiego z azbestu, opracowanie i prowadzenie systemu informacji elektronicznej umoliwiajcego stay i systematyczny monitoring realizacji Programu przez cay 23-letni okres jego realizacji, opracowanie i wdroenie systemu baz danych o wyrobach i odpadach zawierajcych azbest. W programie zawarte zostay: iloci wyrobw oraz ich rozmieszczenie na terenie powiatu elblskiego, przewidywan ilo odpadw zawierajcych azbest koniecznych do skadowania aktualnego w okresach krtkoterminowych i dugoterminowych, propozycje dziaa organizacyjnych zmierzajcych do osignicia celw Programu wraz harmonogramem, kosztami wdraania Programu i organizacj zarzdzania Programem. 1.3 Analiza aktualnego stanu prawnego Poniej zamieszczono wykaz aktw prawnych dotyczcych usuwania wyrobw zawierajcych azbest, sposobu postpowania z tymi wyrobami, wraz z innymi zagadnieniami dotyczcymi azbestu. 1.3.1 Ustawy 1. Ustawa z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobw zawierajcych azbest (tekst jednolity: Dz. U. z 2004 r. Nr 3, poz. 20, z pn. zm.) 2. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (tekst jednolity: Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118, z pn. zm.). 3. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony rodowiska (tekst jednolity: Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150, z pn. zm.) 4. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (tekst jednolity: Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251, z pn. zm.) 5. Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony rodowiska, ustawy o odpadach oraz zmianie niektrych ustaw (Dz. U. Nr 100, poz. 1085, z pn. zm.) 6. Ustawa z dnia 11 stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2009 r. Nr 152, poz. 1222) 7. Ustawa z dnia 28 padziernika 2002 r. o przewozie drogowym towarw niebezpiecznych (Dz. U. Nr 199, poz. 1671, z pn. zm.) 8. Ustawa z dnia 22 stycznia 2010 r. o zmianie ustawy o odpadach oraz niektrych innych ustaw (Dz. U. Nr 28, poz. 145) 1.3.2 Rozporzdzenia 1. Rozporzdzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 wrzenia 2003 r. w sprawie kryteriw i sposobu klasyfikacji substancji i preparatw chemicznych (Dz. U. Nr 171, poz. 1666, z pn. zm.) 2. Rozporzdzenie Ministra Zdrowia z dnia 1 grudnia 2004 r. w sprawie substancji, preparatw, czynnikw

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

lub procesw technologicznych o dziaaniu rakotwrczym lub mutagennym w rodowisku pracy (Dz. U. Nr 280, poz. 2771, z pn. zm.) Rozporzdzenie Ministra Zdrowia z dnia 4 sierpnia 2004 r. w sprawie okresowych bada lekarskich pracownikw zatrudnionych w zakadach, ktre stosoway azbest w produkcji (Dz. U. Nr 183, poz. 1896) Rozporzdzenie Ministra Zdrowia z dnia 9 sierpnia 2004 r. w sprawie leczenia uzdrowiskowego osb zatrudnionych przy produkcji wyrobw zawierajcych azbest (Dz. U. Nr 185, poz. 1920, z pn. zm.) Rozporzdzenie Ministra Zdrowia z dnia 10 stycznia 2005 r. w sprawie wzoru ksieczki bada profilaktycznych dla osoby, ktra bya lub jest zatrudniona w warunkach naraenia zawodowego w zakadach stosujcych azbest w procesach technologicznych, sposobu jej wypenienia i aktualizacji (Dz. U. Nr 13, poz. 109) Rozporzdzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 kwietnia 2005 r. w sprawie bada i pomiarw czynnikw szkodliwych dla zdrowia w rodowisku pracy (Dz. U. Nr 73, poz. 645, z pn. zm.) Rozporzdzenie Ministra Pracy i Polityki Spoecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyszych dopuszczalnych ste i nate czynnikw szkodliwych dla zdrowia w rodowisku pracy (Dz. U. Nr 217, poz. 1833, z pn. zm.) Rozporzdzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 padziernika 2002 r. w sprawie rodzajw odpadw, ktre mog by skadowane w sposb nieselektywny (Dz. U. Nr 191, poz. 1595) Rozporzdzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Spoecznej z dnia 23 padziernika 2003 r. w sprawie wymaga w zakresie wykorzystywania i przemieszczania azbestu oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urzdze, w ktrych by lub jest wykorzystywany azbest (Dz. U. Nr 192, poz. 1876 oraz z 2008 r. Nr 200, poz. 1235) Rozporzdzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Spoecznej z dnia 2 kwietnia 2004 r. w sprawie sposobw i warunkw bezpiecznego uytkowania i usuwania wyrobw zawierajcych azbest (Dz. U. Nr 71, poz. 649) Rozporzdzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 14 padziernika 2005 r. w sprawie zasad bezpieczestwa i higieny pracy przy zabezpieczaniu i usuwaniu wyrobw zawierajcych azbest oraz programu szkolenia w zakresie bezpiecznego uytkowania takich wyrobw (Dz. U. Nr 216, poz. 1824) Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 27 wrzenia 2001 r. w sprawie katalogu odpadw (Dz. U. Nr 112, poz. 1206) Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 14 lutego 2006 r. w sprawie wzorw dokumentw stosowanych na potrzeby ewidencji odpadw (Dz. U. Nr 30, poz. 213) Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 25 maja 2007 r. w sprawie zakresu informacji oraz wzorw formularzy sucych do sporzdzania i przekazywania zbiorczych zestawie danych (Dz. U. Nr 101, poz. 686) Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 26 lipca 2002 r. w sprawie rodzajw instalacji mogcych powodowa znaczne zanieczyszczenie poszczeglnych elementw przyrodniczych albo rodowiska jako caoci (Dz. U. Nr 122, poz. 1055) Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 26 stycznia 2010 r. w sprawie wartoci odniesienia

dla niektrych substancji w powietrzu (Dz. U. z 2010 r. Nr 16, poz. 87) 17. Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 9 grudnia 2002 r. w sprawie zakresu, czasu, sposobu oraz warunkw prowadzenia monitoringu skadowisk odpadw (Dz. U. Nr 220, poz. 1858) 18. Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 24 marca 2003 r. w sprawie szczegowych wymaga dotyczcych lokalizacji, budowy, eksploatacji i zamknicia, jakim powinny odpowiada poszczeglne typy skadowisk odpadw (Dz. U. Nr 61, poz. 549 oraz z 2009 r. Nr 39, poz. 320) 19. Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 16 czerwca 2005 r. w sprawie podziemnych skadowisk odpadw (Dz. U. Nr 110, poz. 935) 20. Owiadczenie Rzdowe z dnia 16 stycznia 2009 r. w sprawie wejcia w ycie zmian do zacznikw A i B Umowy europejskiej dotyczcej midzynarodowego przewozu drogowego towarw niebezpiecznych (ADR), sporzdzonej w Genewie dnia 30 wrzenia 1957 r. (Dz. U. Nr 27, poz. 162) 21. Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury z dnia 26 czerwca 2002 r. w sprawie dziennika budowy, montau i rozbirki, tablicy informacyjnej oraz ogoszenia zawierajcego dane dotyczce bezpieczestwa pracy i ochrony zdrowia (Dz. U. Nr 108, poz. 953, z pn. zm.) 22. Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie zakresu i sposobu stosowania przepisw o przewozie drogowym towarw niebezpiecznych do transportu odpadw niebezpiecznych (Dz. U. Nr 236, poz. 1986) 23. Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie wiadectwa dopuszczenia pojazdw do przewozu niektrych towarw niebezpiecznych (Dz. U. Nr 237, poz. 2011, z pn. zm.) 24. Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury z dnia 23 czerwca 2003 r. w sprawie informacji dotyczcej bezpieczestwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpieczestwa i ochrony zdrowia (Dz. U. Nr 120, poz. 1126) 25. Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury z dnia 15 wrzenia 2005 r. w sprawie kursw doksztacajcych dla kierowcw pojazdw przewocych towary niebezpieczne (Dz. U. Nr 187, poz. 1571) Powysze ustawy, rozporzdzenia dostpne s na stronach internetowych odpowiednich ministerstw oraz na stronie http://isip.sejm.gov.pl/index.html. 1.3.3 Dyrektywy i decyzje 1. Dyrektywa Rady 67/548/EWG z dnia 27 czerwca 1967 r. w sprawie zblienia przepisw ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszcych si do klasyfikacji, pakowania i etykietowania substancji niebezpiecznych (Dz. Urz. WE L 196 z 16.08.1967, str. 1; Dz. Urz. WE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 1, str. 27) 2. Dyrektywa Rady 76/769/EWG z dnia 27 lipca 1976 r. w sprawie zblienia przepisw ustawowych, wykonawczych i administracyjnych Pastw Czonkowskich odnoszcych si do ogranicze we wprowadzaniu do obrotu i stosowaniu niektrych substancji i preparatw niebezpiecznych (Dz. Urz. WE L 262 z 27.09.1976, str. 201, z pn. zm.; Dz. Urz. WE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 3, str. 317)

Zmieniajce dyrektyw Rady 76/769: Dyrektywa Komisji 1999/77/WE z dnia 26 lipca 1999 r. dostosowujca po raz szsty do postpu technicznego zacznik I do dyrektywy Rady 76/769/EWG w sprawie zblienia przepisw ustawowych, wykonawczych i administracyjnych Pastw Czonkowskich odnoszcych si do ogranicze we wprowadzaniu do obrotu o stosowaniu niektrych substancji i preparatw niebezpiecznych (azbest) (Dz. Urz. WE L 207 z 6.08.1999, s. 18, Dz. Urz. WE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 24, str. 193) Dyrektywa Rady 83/478/EWG z dnia 19 wrzenia 1983 r. zmieniajca po raz pity dyrektyw 76/769/EWG w sprawie zblienia przepisw ustawowych, wykonawczych i administracyjnych Pastw Czonkowskich odnoszcych si do ogranicze we wprowadzaniu do obrotu i stosowaniu niektrych substancji i preparatw niebezpiecznych (azbest) (Dz. Urz. WE L 263 z 24.09.1983, str. 33; Dz. Urz. WE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 7, str. 118) Dyrektywa Rady 85/610/EWG z dnia 20 grudnia 1985 r. zmieniajca po raz sidmy (azbest) dyrektyw 76/769/EWG w sprawie zblienia przepisw ustawowych, wykonawczych i administracyjnych Pastw Czonkowskich odnoszcych si do ogranicze we wprowadzaniu do obrotu i stosowaniu niektrych substancji i preparatw niebezpiecznych (Dz. Urz. WE L 375 z 31.12.1985, str. 1; Dz. Urz. WE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 8, str. 86) Dyrektywa Komisji 91/659/EWG z dnia 3 grudnia 1991 r. dostosowujca do postpu zacznik I do dyrektywy Rady 76/769/EWG w sprawie zblienia przepisw ustawowych, wykonawczych i administracyjnych Pastw Czonkowskich odnoszcych si do ogranicze we wprowadzaniu do obrotu i stosowaniu niektrych substancji i preparatw niebezpiecznych (azbest) (Dz. Urz. WE L 363 z 31.12.1991, str. 36; Dz. Urz. WE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 11, str. 13) 3. Dyrektywa Rady 83/477/EWG z dnia 19 wrzenia 1983 r. w sprawie ochrony pracownikw przed ryzykiem zwizanym z naraeniem na dziaanie azbestu w miejscu pracy (druga dyrektywa szczegowa w rozumieniu art. 8 dyrektywy 80/1107/EWG) (Dz. Urz. WE 263 z 29.09.1983, str. 25, z pn. zm.; Dz. Urz. WE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 5, t. 1, str. 264) Zmieniajce dyrektyw Rady 83/477: Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2003/18/WE z dnia 27 marca 2003 r. zmieniajca dyrektyw Rady 83/477/EWG w sprawie ochrony pracownikw przed ryzykiem zwizanym z naraeniem na dziaanie azbestu w miejscu pracy (Dz. Urz. WE L 97, z 15.04.2003, str. 48; Dz. Urz. WE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 5, t. 4, str. 312) Dyrektywa Rady 91/382/EWG z dnia 25 czerwca 1991 r. zmieniajca dyrektyw 83/477/EWG w sprawie ochrony pracownikw przed ryzykiem zwizanym z naraeniem na dziaanie azbestu w miejscu pracy (druga dyrektywa szczegowa w rozumieniu art. 8 dyrektywy 80/1107/EWG) (Dz. Urz. WE 206 z 29.07.1991, str. 16;; Dz. Urz. WE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 5, t. 1, str. 415) Dyrektywa Rady 98/24/WE z dnia 7 kwietnia 1998 r. w sprawie ochrony zdrowia i bezpieczestwa pracownikw przed ryzykiem zwizanym z naraeniem

4.

5.

6.

7.

8.

9.

na dziaanie czynnikw chemicznych przy pracy (czternasta dyrektywa szczegowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG (Dz. Urz. WE L 131 z 5.05.1998, str. 11, z pn. zm.; Dz. Urz. WE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 5, t. 3, str. 279) Dyrektywa Rady 87/217/EWG z dnia 19 marca 1987 r. w sprawie ograniczenia zanieczyszczenia rodowiska azbestem i zapobiegania temu zanieczyszczeniu (Dz. Urz. WE L 85 z 28.03.1987, str. 40, z pn. zm.; Dz. Urz. WE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 8, str. 269) Dyrektywa Rady 89/391/EWG z dnia 12 czerwca 1989 r. w sprawie wprowadzenia rodkw w celu poprawy bezpieczestwa i zdrowia pracownikw w miejscu pracy (Dz. Urz. WE L 183 z 29.06.1989, str. 1, z pn. zm.; Dz. Urz. WE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 5, t. 1, str. 349) Dyrektywa Rady 94/33/WE z dnia 22 czerwca 1994 r. w sprawie ochrony pracy osb modych (Dz. Urz. WE L 216 z 20.08.1994, str.12, z pn. zm.; Dz. Urz. WE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 5, t. 2, str. 213) Dyrektywa 2004/37/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ochrony pracownikw przed zagroeniem dotyczcym naraenia na dziaanie czynnikw rakotwrczych lub mutagennych podczas pracy (szsta dyrektywa szczegowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy Rady 89/391/EWG) (Dz. Urz. WE L 158 z 30.04.2004, str. 50; Dz. Urz. WE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 5, t. 5, str. 35) Dyrektywa Rady 1999/31/WE z dnia 26 kwietnia 1999 r. w sprawie skadowania odpadw (Dz. Urz. WE L 182 z 16.07.1999, str. 1, z pn. zm.; Dz. Urz. WE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 4, str. 228) Decyzja Rady 2003/33/WE z dnia 19 grudnia 2002 r. ustanawiajca kryteria i procedury przyjcia odpadw na skadowiska, na podstawie art. 16 i zacznika II do dyrektywy 1999/31/WE (Dz. Urz. WE L 11 z 16.01.2003, str. 27, Dz. Urz. WE L 218 z 23.08.2007, str. 25; Dz. Urz. WE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 7, str. 314).

1.3.4 Inne dokumenty 1. Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032 - przyjty przez Rad Ministrw w dniu 14 lipca 2009 r. okrela gwne kierunki dziaania w okresie 24-u lat, potrzebne rodki na realizacje Programu...", a take podaje szacunkowe iloci wyrobw zawierajcych azbest w caym kraju oraz poszczeglnych wojewdztwach. 2 PODSTAWOWE INFORMACJE CHARAKTERYZUJCE POWIATU ELBLSKIEGO 2.1 Pooenie geograficzne Powiat elblski ley w zachodniej czci wojewdztwa warmisko-mazurskiego i graniczy z szecioma powiatami: od pnocy z braniewskim (57,0 km), od wschodu z lidzbarskim (22,5 km), od poudnia z ostrdzkim (41,0 km) i iawskim wojewdztwa warmiskomazurskiego oraz od zachodu z malborskim (52,5 km) i nowodworskim (54,0 km) wojewdztwa pomorskiego, a w czci pnocno - zachodniej umowna granica powiatw przebiega przez Zalew Wilany (35,0 km). Powiat elblski podzielony jest na 9 jednostek administracyjnych, w tym 3 o charakterze miejsko-wiejskim: Mynary, Pask, Tolkmicko i 6 o charakterze wiejskim: Elblg,

Godkowo, Gronowo Elblskie, Markusy, Milejewo i Rychliki, 168 soectw i 259 miejscowoci wiejskich. Geograficznie powiat elblski obejmuje cz Zalewu Wilanego, uaw Wilanych, Wysoczyzny Elblskiej, Rwniny Warmiskiej i Pojezierza Iawskiego.

wystpuj gwnie na Wysoczynie Elblskiej i Rwninie Warmiskiej. W uawskiej czci obszaru powiatu warstw powierzchniow gruntw tworz wycznie osady holoceskie w postaci piaskw, wirw, iw, mukw oraz utworw pochodzenia organicznego, w tym torfw. Gwn mas aluwiw uawskich stanowi namuy, na ktrych wytworzyy si yzne mady. Mady uawskie zajmuj 25 % uytkw rolnych powiatu i zaliczane s do kompleksu pszennego bardzo dobrego i dobrego. W obnieniach terenowych wystpuj gleby hydrogeniczne (torfowe, muowo-torfowe i murszowo-glejowe) zajmujce ok. 8 % uytkw rolnych. 2.3 Wody powierzchniowe
Wody caego obszaru powiatu elblskiego odprowadzane s do Zalewu Wilanego, przez rozbudowany system rzek: Elblg i Baudy lub bezporednio do Zalewu. uawy Elblskie maj bardzo bogaty i skomplikowany ukad hydrograficzny. Od uaw Wielkich na zachodzie oddziela je rzeka Nogat. W obrbie systemu wodno-melioracyjnego uaw Elblskich wystpuj trzy podstawowe ukady polderowe odwadniajce: - Basen jeziora Druno - Obszar Nogatu i rzeki Elblg - Obszar Fiszewki i Kanau Jagielloskiego Wody z terenu Basenu jeziora Druno odprowadzane s z polderw do obwaowanych ciekw rzeki: Tyny, Dzierzgo, Wskiej, nastpnie do jeziora, z ktrego rzek Elblg odprowadzane s do Zalewu Wilanego. Jezioro Druno i rzeka Elblg s obwaowane na caej dugoci. Poziom wody w jeziorze i w rzece zaley od dopyww ze zlewni i stanw wody w Zalewie. Cay ten obszar odwadniany jest przez 62 przepompownie. Cz zachodnia uaw Elblskich zwizana jest z systemem Kanau Jagielloskiego i Fiszewki. Fiszewka jest lewostronnym dopywem rzeki Elblg. Wody z tego ukadu przepompowywane s bezporednio lub porednio do rzeki Elblg. Z pnocnej czci uaw Elblskich woda odprowadzana jest do Nogatu oraz bezporednio do Zalewu Wilanego.

RYSUNEK NR 1 Powiat elblski na tle wojewdztwa warmisko- mazurskiego

rdo: http://pl.wikipedia.org

2.4 Sytuacja demograficzna W powiecie elblskim zameldowanych na dzie 31 XII 2008 roku (ostatnie dane) wg GUS byo 56 957 osb w tym 28 223 mczyzn oraz 28 734 kobiet. Ludno w wieku przedprodukcyjnym to stanowi 23 % ogu ludnoci powiatu elblskiego. Ludno w wieku produkcyjnym stanowi ok. 64 % ogu ludnoci powiatu. W wieku poprodukcyjnym znajduje si ok. 13 % ludnoci powiatu. Graficznym obrazem tej sytuacji jest poniszy wykres.

RYSUNEK NR 2 Mapa powiatu elblskiego z podziaem na gminy.

rdo: http://pl.wikipedia.org

2.2 Warunki glebowe W wysoczyznowej czci powiatu wystpuj osady plejstoceskie. Dominujcym utworem na powierzchni gruntu jest glina zwaowa zmieszana z osadami piaszczysto-wirowymi; w zagbieniach terenu powstay gleby organiczne, gwnie torfy, natomiast w dolinach rzecznych zalegaj osady piaszczyste, wirowe i mukowe (czsto zawierajce humus), z ktrych zbudowane s tarasy nadzalewowe. W tych rejonach przewaaj gleby brunatne waciwe i gleby brunatne wyugowane, kwane, wytworzone z lekkich glin pylastych, czsto zalegaj na podou gliniastym, rzadziej wystpuj gleby bielicowe i pseudobielicowe - przewanie w postaci patw rozproszonych po caym terenie. W obnieniach i dolinach rzecznych wystpuj gleby torfowe, murszowe, mady, czarne ziemie, i gleby glejowe. Gleby brunatne zajmuj ok. 60 % uytkw rolnych, w tym gleby brunatne waciwe, stanowice gwnie kompleks pszenny dobry i bardzo dobry, zajmuj ok. 30 % uytkw rolnych, a gleby brunatne wyugowane i kwane zaliczane do kompleksu ytniego i pszenno-ytniego

WYKRES NR 1 Udzia ekonomicznych grup wieku w ludnoci powiatu elblskiego.

rdo: Opracowanie wasne na podstawie danych z www.stat.gov.pl stan na 31 XII 2008 r.(ostatnie dostpne dane)

TABELA NR 1 Ilo mieszkacw w poszczeglnych gminach powiatu elblskiego

Jednostka administracyjna Miasto Mynary Miasto Pask Miasto Tolkmicko Gmina Elblg Gmina Godkowo Gmina Gronowo Elblskie Gmina Markusy Gmina Milejewo Gmina Mynary Gmina Pask Gmina Rychliki Gmina Tolkmicko RAZEM Ilo mieszkacw 1 826 12 142 2 708 6 590 3 333 4 982 4 175 3 079 2 785 7 257 4 084 3 996 56 957

dam /rok. Oczyszczalnie obsuguj 24 141 mieszkacw powiatu, tj. 38,02 % oglnej liczby ludnoci, z tego w miastach 94,77 %, na wsi 14,03 %. cieki wymagajce oczyszczenia stanowi 61,15 % ciekw ogem. 3 CHARAKTERYSTYKA AZBESTU, ZAWIERAJCYCH AZBEST ORAZ SZKODLIWEGO DZIAANIA 3.1 Azbest - waciwoci i zastosowanie Azbest jest nazw handlow mineraw wknistych a grupy serpentynu i amfibolu o specyficznych waciwociach fizykochemicznych. Charakteryzuje go dua odporno na rozciganie, elastyczno, odporno na dziaanie kwasw, zasad i innych chemikaliw, wysoka temperatura rozkadu i topnienia, ze przewodnictwo cieplne. Pod wzgldem chemicznym to uwodnione krzemiany magnezu, elaza, wapnia i sodu. Stosowanie azbestu stwierdzono ju ok. 4500 lat temu na podstawie wykopalisk dokonanych w Finlandii. W Europie Poudniowej znany jest od ponad 2500 lat. Wzmianki w rnego rodzaju kronikach wiadcz, e azbest od XV do XIX wieku dodawany by do rnych surowcw w celu uzyskania, m.in., knotw do wiec, niepalnego papieru, skry, a take do wyrobw tekstylnych (np. sukna na paszcze onierskie). W latach 20-tych XIX wieku azbest znalaz komercyjne zastosowanie w postaci kolekcji ogniotrwaych ubra dla straakw (G. Aldinieso). Tkaniny azbestowe stosowane byy rwnie jako kurtyny teatralne. Wielki rozkwit azbestu przypada na er silnikw parowych, w ktrych zastosowane zostay azbestowogumowe uszczelki speniajce pod wzgldem elastycznoci i trwaoci wymagania konstruktorw. W kocu XIX wieku rozpoczto wydobywanie azbestu na skal przemysow, pocztkowo w Kanadzie, nastpnie w Rosji. Dalsze kopalnie powstaway w Afryce na obszarach Rodezji - obecnej RPA. Po 1910 roku nastpi szereg dalszych odkry i eksploatacji z w rnych rejonach wiata. W latach 60-tych XIX wieku zapocztkowana zostaa przez Warda Johnsa nowa ga przemysu materiaw budowlanych w postaci pokry dachowych z dodatkiem niepalnego azbestu. Surowcem powszechnie stosowanym sta si dopiero w XX wieku, ze wzgldu na unikalne waciwoci tego minerau. Wkna azbestu s bardzo mocne i trwae. Produkty azbestowe s kwasoodporne, ogniotrwae, odporne na korozj i charakteryzuj si du wytrzymaoci mechaniczn. Dziki tym cechom fizyczno-chemicznym znalazy one zastosowanie w budownictwie, przemyle wkienniczym, maszynowym, okrtowym i wielu innych. Do niedawna azbest stosowany by w produkcji ponad 3 tys. wyrobw przemysowych, 85 % produkcji to wyroby budowlane - pyty dachowe i elewacyjne, a take rury. W zalenoci, z jakim metalem krzemiany tworz zwizek, wyrnia si kilka typw azbestu o rnej szkodliwoci dla zdrowia. Najwiksz popularno i szerokie zastosowanie w gospodarce wiatowej zyskay trzy mineray azbestowe: powszechnie stosowany chryzotyl (azbest biay) wknista odmiana serpentynu, tj. uwodnionego krzemianu magnezu, najczciej z azbestw stosowany w produkcji wyrobw azbestowocementowych oraz popularnych wyrobw tkanych i przdz termoizolacyjnych; WYROBW OPIS ICH

rdo: Opracowanie wasne na www.stat.gov.pl stan na 31 XII 2008 r.

podstawie
1

danych

2.5 Uwarunkowania infrastrukturalne

- Sie wodocigowa czna dugo istniejcej sieci wodocigowej na terenie powiatu elblskiego wynosi 719,3 km i podczonych jest do niej 7 750 przyczy. Liczba ludnoci korzystajca z sieci wodocigowej to 48 724 osb, co stanowi 86,4 % ogu mieszkacw powiatu. TABELA NR 2 Stan sieci wodocigowej w powiecie elblskim - 2008 r.
Dugo sieci [km] Liczba pocze prowadzcych do budynkw mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania [szt.] 7 750

Powiat

Powiat 719,3 elblski rdo: www.stat.gov.pl/bdr/

- Sie kanalizacyjna Dugo sieci kanalizacyjnej na terenie powiatu elblskiego wynosi 102,6 km. Liczba istniejcych przyczy - 2 199. Liczba ludnoci korzystajca z sieci kanalizacyjnej 20 346 osb, co stanowi 36,1 % ogu ludnoci powiatu elblskiego. TABELA NR 3 Stan sieci kanalizacyjnej w powiecie elblskim - 2008 r.
Dugo sieci [km] 102,6 Liczba pocze prowadzcych do budynkw mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania [szt.] 2 199

Powiat Powiat elblski

rdo: www.stat.gov.pl/bdr/

- Oczyszczalnie ciekw Na terenie powiatu elblskiego znajduje si 15 oczyszczalni ciekw ogem, w tym 14 komunalnych, z tego 1 mechaniczna, 12 biologicznych, 1 z podwyszonym usuwaniem biogenw oraz jedna przemysowa biologiczna oczyszczalnia ciekw. Przepustowo 3 ogem wynosi 11.246 dam /dob, w tym komunalnej 3 oczyszczalni mechanicznej - 35 m /dob, biologicznych 3 5.311 m /dob, z podwyszonym usuwaniem biogenw 3 3 3.500 m /dob, a przemysowej - 2.400 m / dob. Rwnowana liczba mieszkacw wynosi 19.094 osb. Wedug BDR w 2008 roku z terenu powiatu poprzez komunalne oczyszczalnie odprowadzono ogem 1 013,2 3 dam /rok ciekw oczyszczanych, a przemysow 728 ________
1

Dane na podstawie www.stat.gov.pl/bdr_n za rok 2008 r.

w mniejszym stopniu krokidolit (azbest niebieski) krzemian sodowo-elazowy nalecy do grupy amfiboli, najbardziej szkodliwy, rakotwrczy i mutagenny - najwczeniej wycofany z uytkowania w latach 80-tych; rzadziej stosowany antofilit - krzemian magnezowy zawierajcy elazo; stosowany w wyrobach europy zachodniej amozyt (azbest brzowy) - krzemian elazowo-magnezowy, nalecy do grupy amfiboli, o szkodliwoci poredniej midzy krokidolitem i chryzotylem. Pomimo udowodnionego dziaania chorobotwrczego chryzotyl uznawany za mniej szkodliwy pozostaje, np. w USA, wanym elementem wielu technologii o kluczowym znaczeniu. Aktualnie azbest wykorzystywany jest m.in. w amerykaskim programie wahadowcw kosmicznych, ktrych silniki rakietowe pokrywane s oson impregnowan azbestem, a take w przemyle okrtowym. 3.2 Klasyfikacja wyrobw azbestowych Wyroby zawierajce azbest klasyfikowane s w dwch klasach, przyjmujc jako kryterium zawarto azbestu, stosowane spoiwo oraz gsto objtociowa wyrobu. Klasa I - wyroby o gstoci objtociowej mniejszej ni 3 1000 kg/m definiowane jako mikkie (sabo spoiste) zawierajce powyej 20 % azbestu i ma ilo lepiszcza. Wyroby te atwo ulegaj uszkodzeniom mechanicznym, czemu towarzyszy znaczna emisja wkien azbestu do otoczenia stwarzajc powane zagroenie dla zdrowia ludzkiego. Najczciej stosowanymi w tej klasie byy wyroby tekstylne z azbestu takie jak, koce ganicze, szczeliwa plecione, tektury uszczelkowe oraz materiay i wykadziny cierne. Klasa II - wyroby o gstoci objtociowej wikszej ni 3 1000 kg/m definiowane jako twarde zawierajce poniej 20 % azbestu. Wkna azbestowe w tych wyrobach s mocno zwizane i nawet w przypadku mechanicznego uszkodzenia materiau w stosunkowo niewielkiej iloci przedostaj si do otoczenia. Wyroby twarde s odporne na destrukcje, a due niebezpieczestwo zanieczyszczenia rodowiska i zagroenia zdrowia ludzkiego wystpuje przy ich obrbce mechanicznej (ciecie, wiercenie otworw) oraz rozbijanie w wyniku zrzucania z wysokoci w trakcie prac remontowych. Do tej klasy wyrobw zaliczane s miedzy innymi: powszechnie stosowane pyty azbestowo-cementowe faliste, pyty karo oraz pyty paskie wykorzystywane jako elewacje w budownictwie wielokondygnacyjnym. W znacznie mniejszych ilociach stosowane byy inne wyroby azbestowo-cementowe, w postaci rur sucych do wykonywania instalacji wodocigowych, kanalizacyjnych czy kominw i zsypw. TABELA NR 4 Charakterystyka wyrobw zawierajcych azbest z podziaem na klasy
Rodzaj wyrobu i zastosowanie KLASA I Obejmuje Wyroby te atwo Masy azbestowo-natryskowe: izolacja ognioochronna konstrukcji stalowych wyroby o ulegaj przegrd budowlanych, izolacja gstoci uszkodzeniom objtociowej mechanicznym, akustyczna obiektw uytecznoci publicznej. mniejszej od czemu 1000 kg/m3, towarzyszy Sznury: piece przemysowe wraz z definiowane jako znaczna emisja kanaami spalin, nagrzewnice, mikkie, wkien azbestu rekuperatory, kominy przemysowe zawierajce do otoczenia. Tektura azbestowa: izolacja termiczna powyej 20 % i uszczelnienia w instalacjach (do 100 %) przemysowych, aparaturze kontrolnoazbestu pomiarowej i laboratoryjnej Charakterystyka Waciwoci

Pyty azbestowo-kauczukowe: uszczelnianie urzdze przemysowych pracujcych w rodowisku agresywnym Wyroby tekstylne z azbestu (koce ganicze, szczeliwa plecione, tektury, rkawice i tkaniny azbestowe): ochrona pracownikw Masa lub tektura azbestowa: drobne urzdzenia w gospodarstwach domowych, np. elazka, pytki kuchenne, piece akumulacyjne Materiay i wykadziny cierne zawierajce azbest: hamulce i sprzga Masy ognioodporne zawierajce azbest: piece przemysowe wraz z kanaami spalin KLASA II Pyty azbestowo-cementowe faliste i gsiory: pokrycia dachowe, balkony W wyrobach Pyty azbestowo-cementowe paskie tych wkna prasowane: ciany osonowe, ciany azbestowe s dziaowe, elewacje zewntrzne, osona mocno cian przewodw windowych, szybw zwizane, a w wentylacyjnych i instalacyjnych, przypadku mechanicznego chodnie kominowe, chodnie wentylatorowe uszkodzenia Pyty azbestowo-cementowe paskie (np. Obejmuje karo: pokrycia dachowe, elewacje pknicia)ma wyroby o zewntrzne miejsce gstoci Pyty azbestowo-cementowe stosunkowo objtociowej niewielka emisja suchoformowane kolorys, acekol i powyej 1000 inne: elewacje zewntrzne, osony azbestu do kg/m3 kanaw wentylacyjnych i otoczenia w definiowane jako klimatyzacyjnych, ciany dziaowe porwnaniu z twarde, wyrobami klasy Rury azbestowo-cementowe zawierajce I. Natomiast (bezcinieniowe i cinieniowe): poniej 20 % niebezpieczest przewody kanalizacyjne i azbestu. wo dla zdrowia wodocigowe, rynny spustowe na ludzi i mieci, przewody kominowe rodowiska Otuliny azbestowo-cementowe: stwarza izolacja urzdze ciepowniczych i mechaniczna innych przemysowych obrbka tych Ksztatki azbestowo-cementowe wyrobw (cicie, budowlane: przewody wentylacyjne, wiercenie podokienniki, osony rurocigw otworw) oraz ciepowniczych, osony kanaw rozbijanie w spalinowych i wentylacyjnych wyniku Ksztatki azbestowo-cementowe zrzucania z elektroizolacyjne: przegrody izolacyjne wysokoci w w aparatach i urzdzeniach trakcie prac elektrycznych remontowych. Pytki PCV: podogi w blokach mieszkalnych

Waciwoci azbestu zadecydoway o jego szerokim zastosowaniu w gospodarce i przemyle. Najwicej wyrobw zawierajcych azbest znalazo zastosowanie w budownictwie. Na podstawie danych z 2000 r. ocenia si, e w obiektach budowlanych w Polsce jest ok. 15,4 mln. Mg wyrobw zawierajcych azbest, z czego prawie 14,9 mln. Mg to pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie, a 600 tys. Mg to rury azbestowo-cementowe w budownictwie ziemnym i mieszkaniowo-gospodarczym oraz w rnych instalacjach przemysowych. Produkcja pyt azbestowo-cementowych w Polsce zostaa zakazana Ustaw z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobw zawierajcych azbest (Dz. U. Nr 101, poz. 628 z 1997 r. i Nr 156 z 1998 r.). Zgodnie z ustaw w Polsce z dniem 28 wrzenia 1998 r. zostaa cakowicie zakoczona produkcja pyt azbestowocementowych, a wczeniej innych wyrobw zawierajcych azbest. Natomiast po 28 marca 1999 r. obowizuje zakaz obrotu azbestem i wyrobami zawierajcymi azbest. Wyjtek stanowi wyroby z zawartoci azbestu, ktre nie posiadaj jeszcze swoich zamiennikw ze wzgldu na ekstremalne warunki pracy. Wykaz takich wyrobw zawarty jest w rozporzdzeniach ministra waciwego do spraw gospodarki w sprawie dopuszczenia wyrobw zawierajcych azbest do produkcji lub do wprowadzania

na polski obszar celny. Dotyczy to azbestu wknistego sprowadzanego do diafragmy do elektrolizy przeponowej przy produkcji chloru i wyrobw azbestowokauczukowych. 3.3 Szkodliwe oddziaywanie azbestu na zdrowie ludzkie Zagroenie dla zdrowia mieszkacw wynika z nagromadzenia na obszarze caego kraju rnego typu materiaw zawierajcych azbest, w tym stosunkowo due iloci najbardziej gronego dla zdrowia - azbestu niebieskiego. Odpady azbestowo-cementowe stanowice niegdy bardzo cenny surowiec wykorzystywany szeroko przez mieszkacw stanowi obecnie istotne rdo emisji pyu. Odpady te zastosowane do utwardzania podwrek, podjazdw, drg ulegy zuyciu i degradacji pod wpywem warunkw atmosferycznych, co jest przyczyn uwalniania si wkien azbestu do powietrza atmosferycznego. Obecno azbestu stwierdzono rwnie w wodzie, napojach i pokarmach, jednak jak donosi Raport Pastwowego Zakadu Higieny z dn. 30.06.2000 r. nie ma dowodw wiadczcych o tym, e azbest spoyty w wodzie jest szkodliwy dla zdrowia. Dlatego zastpowanie rur azbestowo-cementowych w instalacjach ziemnych wyrobami bezazbestowymi powinno nastpowa sukcesywnie, w miar technicznego zuycia lub w przypadku woli wymiany na rury bezazbestowe. Wszystkie gatunki azbestu s rakotwrcze dla ludzi w przypadku gdy jest on wdychany. Okres utajniony choroby nowotworowej wywoanej wdychaniem azbestu wynosi 15-20 lat. Wkna nie s widoczne w mikroskopie optycznym, gdy maj zwykle rednice mniejsze od dugoci fali wiata widzialnego. Od rodzaju wkien zaley bezporednio jego toksyczno. Wiksze wkna w wikszoci zatrzymuj si w grnych drogach oddechowych skd s usuwane przez rzski, wkna bardzo drobne s usuwane przez system odpornociowy. Najbardziej niebezpieczne s wkna dugie (>5m), ale cienkie (<3m), przenikaj one do dolnych drg oddechowych, wbijaj si w puca gdzie pozostaj i w wyniku wieloletniego dranienia komrek wywouj choroby. Trwao oraz zdolno gromadzenia si w pucach wkien azbestowych powoduje cikie formy chorb puc oraz opucnej i otrzewnej. Najbardziej naraeni na choroby wywoywane prac z azbestem s pracownicy: stoczni, przemysu chemicznego, tytoniowego, tekstylnego oraz zatrudnieni w kopalni azbestu, w budownictwie i przy produkcji materiaw ogniotrwaych. Zanieczyszczenie powodujce choroby zawodowe, spotykane w przemyle i przy pracach z azbestem, to 3 kilkaset tysicy wkien w 1 m powietrza. Naraenie zawodowe na py azbestowy moe by przyczyn nastpujcych chorb: pylicy azbestowej, raka puc, midzyboniaka opucnej lub otrzewnej. Jest ona take przyczyn zmian opucnej w postaci zgrubie lub zwapnie. Ryzyko wystpienia tych schorze zwizane jest cile z dawk pyu, rodzajem azbestu i jest ono rne dla rnych technologii przetwrstwa. 3.4 Sposoby i warunki bezpiecznego uytkowania i usuwania wyrobw zawierajcych azbest Ustawa o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 r. okrela zasady postpowania z odpadami, w sposb zapewniajcy ochron ycia i zdrowia ludzi oraz ochron rodowiska zgodnie z zasad zrwnowaonego rozwoju, a w szczeglnoci zasady zapobiegania powstawaniu odpadw i ich negatywnego oddziaywania na rodowisko, a take odzysku lub unieszkodliwiania. W ustawie

okrelone s obowizki wytwrcw i posiadaczy odpadw, w tym odpadw niebezpiecznych, do ktrych zgodnie z obowizujc klasyfikacj odpadw stanowi zacznik do Rozporzdzenia Ministra rodowiska z dnia 27 wrzenia 2001 r. w sprawie katalogu odpadw (Dz. U. Nr 112, poz. 1206) odpady azbestowe s uznane za niebezpieczne. Odpady zawierajce azbest naley kierowa na skadowiska urzdzone wedug zasad oglnie obowizujcych dla odpadw niebezpiecznych, z wyjtkiem maej grupy odpadw zawierajcych azbest, dla ktrych dopuszcza si zamykanie w masie betonowej lub przeksztacanie w procesach fizycznych i chemicznych. Procedury dotyczce postpowania z wyrobami i odpadami zawierajcymi azbest W Polsce problematyka bezpiecznego postpowania z wyrobami i odpadami zawierajcymi azbest zostaa uszeregowana w bloku tematycznym obejmujcym cznie 6 procedur. S to: Grupa I. Procedury obowizujce wacicieli i zarzdzajcych obiektami, instalacjami i urzdzeniami zawierajcymi azbest lub wyroby zawierajce azbest. Procedura 1 - dotyczca obowizkw w czasie uytkowania obiektw, instalacji i urzdze. Procedura 2 - dotyczca obowizkw przy usuwaniu wyrobw zawierajcych azbest, Grupa II. Procedury obowizujce wykonawcw prac polegajcych na usuwaniu wyrobw zawierajcych azbest - wytwrcw odpadw niebezpiecznych. Procedura 3 - dotyczca postpowania przy pracach przygotowawczych do usunicia wyrobw zawierajcych azbest. Procedura 4 - dotyczca prac polegajcych na usuwaniu wyrobw zawierajcych azbest - wytwarzaniu odpadw niebezpiecznych, wraz z oczyszczaniem obiektu (terenu) instalacji. Grupa III. Procedura obowizujca prowadzcych dziaalno w zakresie transportu odpadw niebezpiecznych zawierajcych azbest. Procedura 5 - dotyczca przygotowania i transportu odpadw niebezpiecznych zawierajcych azbest. Grupa IV. Procedura obowizujca zarzdzajcych skadowiskami odpadw niebezpiecznych zawierajcych azbest. Procedura 6 - dotyczca skadowania odpadw na skadowisku przeznaczonym do wycznego skadowania odpadw zawierajcych azbest lub innym, speniajcym odpowiednie warunki techniczne. Szczegowy opis postpowania z azbestem i wyrobami zawierajcymi azbest jest przedstawiony w: Szkoa Azbest - bezpieczne postpowanie Bezpieczne postpowanie z azbestem i materiaami zawierajcymi azbest pod redakcj Jerzego Dyczka 20-21 wrzenia 2007, AGH Krakw 3.4.1 Warunki bezpiecznego uytkowania i usuwania wyrobw azbestowych Pierwszym etapem prac majcych na celu oczyszczanie danego obiektu z azbestu jest lokalizacja

wyrobw zawierajcych azbest w tym obiekcie. Waciciel, zarzdca lub uytkownik obiektu, w ktrym wystpuj wyroby zawierajce azbest, ma obowizek dokonywania ich inwentaryzacji, poprzez sporzdzenie spisu z natury, zgodnie z rozporzdzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Spoecznej z dnia 23 padziernika 2003 r. Odpowiedni informacj, aktualizowan kadego roku, przygotowuje si zarwno dla wyrobw nadal eksploatowanych, jak i dla tych, ktrych eksploatacja zostaa zakoczona. Przygotowane informacje musz nastpnie zosta przesane, w terminie do 31 stycznia, wjtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta w przypadku osoby fizycznej, bd wojewodzie - w przypadku, gdy wacicielem budynku jest osoba prawna. Wzory informacji niezbdnych dla potrzeb inwentaryzacji wyrobw zawierajcych azbest zawieraj ZACZNIKI 1 i 2. Sposoby i warunki bezpiecznego uytkowania i usuwania wyrobw zawierajcych azbest okrelono w Rozporzdzeniu Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Spoecznej z dnia 2 kwietnia 2004 r. w sprawie sposobw i warunkw bezpiecznego uytkowania i usuwania wyrobw zawierajcych azbest (Dz. U. Nr 71, poz. 649). Rozporzdzenie okrela: 1) obowizki wykonawcy prac polegajcych na bezpiecznym uytkowaniu i usuwaniu wyrobw zawierajcych azbest; 2) sposoby i warunki bezpiecznego uytkowania oraz usuwania wyrobw zawierajcych azbest; 3) warunki przygotowania do transportu i transportu wyrobw i odpadw zawierajcych azbest do miejsca ich skadowania; 4) wymagania, jakim powinno odpowiada oznakowanie wyrobw i odpadw zawierajcych azbest. Wyroby zawierajce azbest o gstoci objtociowej 3 rwnej lub wikszej ni 1000 kg/m po stwierdzeniu braku widocznych uszkodze, mogcych stwarza warunki dla emisji azbestu do rodowiska mona bezpiecznie uytkowa przestrzegajc wymaga w zakresie ochrony rodowiska. Wykorzystywanie azbestu lub wyrobw zawierajcych azbest w sposb umoliwiajcy emisje azbestu do rodowiska jest niedopuszczalne. Waciciel, uytkownik wieczysty lub zarzdca nieruchomoci, a take obiektu, urzdzenia budowlanego, instalacji przemysowej lub innego miejsca zawierajcego azbest, przeprowadza kontrol stanu tych wyrobw w terminach wynikajcych z oceny stanu tych wyrobw. Z przeprowadzonej kontroli okresowej sporzdza si w dwch egzemplarzach ocen stanu i moliwoci bezpiecznego uytkowania wyrobw zawierajcych azbest. Zgodnie z zacznikiem nr 1 ww. rozporzdzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Spoecznej, jeden egzemplarz oceny cznie z dokumentacj miejsca zawierajcego azbest, obiektu, urzdzenia budowlanego lub instalacji przemysowej jest przechowywany przez waciciela, uytkownika wieczystego lub zarzdcy nieruchomoci, a take obiektu, urzdzenia budowlanego, instalacji przemysowej lub innego miejsca zawierajcego azbest, natomiast drugi egzemplarz oceny przekazuj powiatowemu inspektorowi nadzoru budowlanego, w terminie 30 dni od daty sporzdzenia oceny.

3.4.2 Metody postpowania azbestowymi w budynkach

materiaami

W celu eliminacji ryzyka zwizanego z materiaami azbestowymi konieczne jest stosowanie odpowiednich metod postpowania. Wybr metody zaley od oceny stanu technicznego materiaw oraz od potencjalnych zagroe. TABELA NR 5 Zasady wyboru metod postpowania z materiaami zawierajcymi azbest w budynkach
Metody postpowania

Warunki stosowania - nie istnieje ryzyko uwalniania wkien azbestowych - materiay azbestowe s zabudowane - materiay s odkryte bez moliwoci ich uszkodzenia ZALETA: uniknicie prowadzenia prac budowlanych

Przeciwwskazania - moliwo uszkodzenia materiaw azbestowych - budynek zanieczyszczony wknami azbestu WADY: ryzyko zwizane z zanieczyszczeniem budynku azbestem, konieczno kontroli stanu technicznego materiaw. - materia silnie zanieczyszczony - naraenie materiau na wod - materiay o duej powierzchni WADY: stae ryzyko zwizane z pozostawieniem materiau; duy koszt uszczelnienia; konieczno prowadzenia staych inspekcji

Pozostawienie stanu obecnego

- usunicie materiaw jest trudne lub niemoliwe: materia jest cile zwizany z podoem - materia nie jest naraony na Zabezpieuszkodzenia czenie - materia jest atwo dostpny do powok wizualnej inspekcji lub oson wic ZALETA: szybka metoda wykonywania napraw uszkodzonych powok ochronnych, wystarczajca do zapobiegania emisji wkien azbestu

- usunicie jest bardzo trudne - istnieje moliwo uszkodzenia - moliwo wyeliminowania rda zabudowy emisji - materia naraony jest na dziaanie - nie istnieje moliwo uszkodzenia wody obudowy - cakowita zabudowa jest Obudowa niemoliwa innymi ZALETA: stanowi wystarczajc materiaami metod ochrony rodowiska WADY: ryzyko z pozostawieniem materiau; konieczno konserwacji obudowy; konieczno okresowych inspekcji; konieczno ewentualnego usuwania obudowy - materiay sabospoiste lub le zwizane z podoem - materiay naraone na uszkodzenia - lokalizacj w cigach wentylacyjnych - stenie azbestu w powietrzu przekracza dopuszczalny poziom - rozbirka obiektu lub jego czci ZALETA: definitywne usunicie rda emisji azbestu - materia zakryty lub trudno dostpny - inne metody postpowania s wystarczajce WADY: powoduje tymczasowy wzrost ryzyka ekspozycji na azbest podczas prac budowlanych wymaga przeszkolonego personelu i specjalnej organizacji pracy, wymaga zastosowania nowych materiaw

Usunicie

rdo: Materiay budowlane zawierajce azbest. Poradnik Instytut Techniki Budowlanej, Warszawa 1997 r.

Przepisy w sposb bezporedni nie precyzuj, kto moe by wykonawc prac polegajcych na zabezpieczeniu i usuwaniu wyrobw zawierajcych azbest, biorc jednak pod uwag obowizki, jakie postawiono przed wykonawc, wnioskowa naley, e tego typu prace powinna wykonywa wyspecjalizowana jednostka posiadajca stosowne zezwolenia oraz wyposaenie techniczne i socjalne zapewniajce prowadzenie prac oraz odpowiednie zabezpieczenie pracownikw i rodowiska przez naraeniem na dziaanie azbestu.

3.4.3 Renowacja - zabezpieczenie eternitu i pyt 2 acekolowych Pokrycia dachowe domw i budynkw gospodarczych wykonanych z eternitu, czyli pyt azbestowo-cementowych s w Polsce bardzo popularne. Rwnie okadziny cienne blokw, budynkw przemysowych wykonane z pyt acekolowych, zawieraj w swoim skadzie szkodliwy azbest. Rok 2032 ma by rokiem Polski wolnej od azbestu. Do tego czasu jednak naley, powierzchnie, ktre si do tego jeszcze nadaj, zabezpieczy przed pyleniem lub zdemontowa. Demonta eternitu to bardzo kosztowne przedsiwzicie i nie kade gospodarstwo domowe na nie sta, a z drugiej strony nie kady eternit wymaga demontau i utylizacji. Pyta acekolowa i eternit, ktre nie posiadaj widocznych oznak staroci, ktre nie s popkane, nie maj naruszonej cigoci struktury nie koniecznie musz by demontowane. Istniej systemy impregnatw pomocniczych oraz akrylowo-silikonowe farby do zabezpieczania eternitu i pyt acekolowych. Systemowy sposb renowacji (zabezpieczenia) eternitu i pyt acekolowych. 1. Przed przystpieniem do renowacji eternitu lub pyt acekolowych naley zwrci uwag na stan techniczny materiaw w celu doboru odpowiedniego impregnatu: jeli eternit (pyta acekolowa) jest stary sypicy oraz wida na nim zalki glonw i grzybw w postaci zielonych lub szarych nalotw naley wybra do wzmocnienia IMPREGNAT WZMACNIAJCY DO ETERNITU PODKAD POD FARB - impregnat stanowi lepiszcze wice luno zwizane wkna azbestowe, a zwarto rodka grzybobjczego przeciwdziaa namnaaniu si glonw i grzybw pod powoka farby, co mogoby zaskutkowa odspajaniem powoki farby, jeli eternit (pyta acekolowa) nie sypie si, ale wida zalki glonw i grzybw w postaci zielonych lub szarych nalotw naley uy taszego od wczeniej wymienionego IMPREGNATU GLONO I GRZYBOBJCZEGO DO DACHWEK - impregnat przeciwdziaa namnaaniu si glonw i grzybw pod powoka farby, co mogoby zaskutkowa odspajaniem powoki farby. 2. Po dokonaniu oceny eternitu lub pyty acekolowej podoa przeznaczonej do malowania naley dokadnie oczyci wod z detergentem przy pomocy myjki cinieniowej (zalecane) lub szczotki, nastpnie spuka czyst wod i dokadnie osuszy. 3. W czasie pracy stosowa si do wskazwek zawartych w rozporzdzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 14 padziernika 2005 r. w sprawie zasad bezpieczestwa i higieny pracy przy zabezpieczaniu i usuwaniu wyrobw zawierajcych azbest oraz programu szkolenia w zakresie bezpiecznego uytkowania takich wyrobw (Dz. U. Nr 216, poz. 1 824). 4. Nastpnie naley nanie wybrany impregnat na ca powierzchni przeznaczon do renowacji poprzez dokadne wcieranie pdzlem lub tamponem. 5. Po przeschniciu impregnatu pomalowa dwukrotnie farb. ________
2

6. Czyszczenie i malowanie eternitu mog prowadzi tylko firmy wykonawcze ze wzgldu na pylenie azbestu, oraz na konieczno profesjonalnego przygotowania powierzchni eternitu do malowania. 7. Zastosowanie si do wszystkich wskazwek dotyczcych malowania i przygotowania powierzchni daje gwarancje uzyskania powoki z jednej strony podnoszcej walory estetyczne dachu czy elewacji, a z drugiej strony powoki stanowicej skuteczn ochron przed pyleniem azbestu. 8. Do zabezpieczenia 1 m eternitu potrzebne jest 0,25 l lakieru oraz 0,125 l impregnatu. 3.5 Podstawowe obowizki wytwrcw odpadw zawierajcych azbest Podstawowe obowizki organw samorzdowych, wacicieli, zarzdcw nieruchomoci oraz przedsibiorcw prowadzcych dziaalno, w wyniku, ktrej powstaj odpady zawierajce azbest. Na poziomie lokalnym zadania realizuj samorzdy: Samorzd powiatowy: 1) przygotowywanie i aktualizacja programw usuwania azbestu i wyrobw zawierajcych azbest, take w ramach planw gospodarki odpadami; 2) wsppraca z gminami oraz marszakiem wojewdztwa w zakresie opracowywania programw usuwania azbestu i wyrobw zawierajcych azbest, w szczeglnoci w zakresie weryfikacji inwentaryzacji wyrobw zawierajcych azbest, lokalizacji skadowisk odpadw zawierajcych azbest oraz urzdze przewonych do przetwarzania odpadw zawierajcych azbest; 3) organizowanie usuwania wyrobw zawierajcych azbest przy wykorzystaniu pozyskanych na ten cel rodkw krajowych lub unijnych z uwzgldnieniem zasad zawartych w Programie; 4) inspirowanie waciwej postawy obywateli w zakresie obowizkw zwizanych z usuwaniem wyrobw zawierajcych azbest; 5) wsppraca z mediami w celu propagowania odpowiednich inicjatyw spoecznych oraz rozpowszechniania informacji dotyczcych zagroe powodowanych przez azbest; 6) wsppraca z organizacjami spoecznymi wspierajcymi realizacj Programu; 7) wsppraca z organami kontrolnymi (inspekcja sanitarna, inspekcja pracy, inspekcja nadzoru budowlanego, inspekcja ochrony rodowiska). Obowizki wacicieli i zarzdcw lub uytkownikw nieruchomoci: kontrola wyrobw zawierajcych azbest znajdujcych si w obiektach, urzdzeniach budowlanych, urzdzeniach przemysowych lub innych miejscach zawierajcych azbest, sporzdzenie i przedoenie organowi nadzoru budowlanego oceny stanu i dokumentacji miejsca zawierajcego azbest, usuwanie wyrobw zawierajcych azbest zakwalifikowanych zgodnie z ocen do wymiany na skutek nadmiernego zuycia wyrobu lub jego uszkodzenia,
2

powierzchnie

www.e-azbest.pl

sporzdzenie (corocznie) planu kontroli jakoci powietrza obejmujcej pomiar stenia azbestu, dla kadego pomieszczenia, w ktrym znajduj si instalacje lub urzdzenia zawierajce azbest lub wyroby zawierajce azbest, przegld i oznakowanie, w sposb przewidziany przez prawo, miejsc, w ktrych by lub jest wykorzystywany azbest lub wyroby zawierajce azbest, sporzdzenie inwentaryzacji zastosowanych wyrobw zawierajcych azbest poprzez sporzdzenie spisu z natury, sporzdzenie i przedoenie marszakowi wojewdztwa (dot. przedsibiorcw) lub prezydentowi miasta (dot. osb fizycznych nie bdcych przedsibiorcami) oraz coroczna aktualizacja informacji o: wyrobach zawierajcych azbest i miejscu ich wykorzystywania (ZACZNIK NR 1) wyrobach zawierajcych azbest, ktrych wykorzystanie zostao zakoczone (ZACZNIK NR 3) zgoszenie waciwemu organowi architektoniczno budowlanemu prac polegajcych na zabezpieczeniu lub usuwaniu wyrobw zawierajcych azbest zgodnie z przepisami budowlanymi. Obowizki wykonawcw prac polegajcych na zabezpieczeniu i usuwaniu wyrobw zawierajcych azbest: wytwrca odpadw, ktry prowadzi dziaalno polegajc na wiadczeniu usug w zakresie rozbirki, remontu obiektw, w wyniku ktrej powstaj odpady zawierajce azbest i ktre przetwarza te odpady w urzdzeniach przewonych, jest obowizany do uzyskania decyzji zatwierdzajcej program gospodarki odpadami Program gospodarki odpadami jest zatwierdzany, w drodze decyzji, przez waciwy organ, ktrym jest: 1) regionalny dyrektor ochrony rodowiska - dla przedsiwzi i zdarze na terenach zamknitych; 2) marszaek wojewdztwa - w pozostaych przypadkach. Waciwo miejscow organu ustala si wedug miejsca siedziby lub zamieszkania wytwrcy odpadw, a w przypadku przetwarzania odpadw zawierajcych azbest w urzdzeniach przewonych oraz w przypadku wedug obszaru wojewdztwa, na ktrym nastpuje przetwarzanie tych odpadw. Wykaz firm posiadajcych pozwolenie na demonta elementw zawierajcych azbest na terenie powiatu elblskiego przedstawiono w ZACZNIKU NR 6 do niniejszego Programu.. przeszkolenie przez uprawnion instytucj zatrudnianych pracownikw i osb kierujcych lub nadzorujcych, w zakresie bezpieczestwa i higieny pracy przy zabezpieczaniu i usuwaniu tych wyrobw oraz w zakresie przestrzegania procedur dotyczcych bezpiecznego postpowania z wyrobami zawierajcymi azbest, opracowanie przed rozpoczciem prac szczeglnego planu prac usuwania wyrobw zawierajcych azbest, obejmujcego w szczeglnoci: identyfikacj azbestu w przewidzianych do usunicia materiaach, na podstawie udokumentowanej informacji od waciciela lub zarzdcy obiektu albo te na podstawie bada przeprowadzonych przez akredytowane laboratorium,

informacje o metodach wykonywania planowanych prac, zakres niezbdnych zabezpiecze pracownikw oraz rodowiska przez naraeniem na szkodliwo emisji azbestu w tym problematyk okrelon przepisami dotyczcymi planu bezpieczestwa i ochrony zdrowia, ustalenie niezbdnego dla rozwoju wykonywanych prac monitoringu powietrza, posiadanie niezbdnego wyposaenia technicznego i socjalnego zapewniajcego prowadzenie okrelonych planem prac oraz zabezpiecze pracownikw i rodowiska przed naraeniem na dziaanie azbestu, zgoszenie prac polegajcych na zabezpieczeniu lub usuniciu wyrobw zawierajcych azbest z obiektu, urzdzenia budowlanego lub instalacji przemysowej, waciwemu organowi nadzoru budowlanego oraz waciwemu okrgowemu inspektorowi pracy; zapewnienie warunkw bezpiecznego usuwania wyrobw zawierajcych azbest z miejsca ich wystpowania w sposb okrelony w 8 rozporzdzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Spoecznej z dnia 2 kwietnia 2004 r. w sprawie sposobw i warunkw bezpiecznego uytkowania i usuwania wyrobw zawierajcych azbest (Dz. U. Nr 71, poz. 649), zoenie wacicielowi, uytkownikowi wieczystemu lub zarzdcy nieruchomoci, urzdzenia budowlanego, instalacji przemysowej lub innego miejsca zawierajcego azbest, pisemnego owiadczenia o prawidowoci wykonania prac oraz o oczyszczeniu terenu z pyu azbestowego, z zachowaniem waciwych przepisw technicznych i sanitarnych. 4 INFORMACJE O ILOCI I STANIE WYROBW ZAWIERAJCYCH AZBEST NA TERENIE POWIATU ELBLSKIEGO 4.1 Inwentaryzacja wyrobw zawierajcych azbest Ustawa o zakazie stosowania wyrobw zawierajcych azbest obowizuje od ponad dziesiciu lat, natomiast przepisy wykonawcze od lat dziewiciu, jednak w dalszym cigu mamy do czynienia z ma ich znajomoci przez wacicieli i administratorw obiektw budowlanych. Konsekwencj tego jest brak rzetelnej oceny stanu wyrobw zawierajcymi azbest obiektw budowlanych oraz danych ilociowych. Rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 23 lipca 2009 r. w sprawie sposobu przedkadania informacji o rodzaju, iloci i miejscach wystpowania substancji stwarzajcych szczeglne zagroenie dla rodowiska (Dz. U. z 2009 r. Nr 124, poz. 1033), nakada obowizek na wjta, burmistrza lub prezydenta miasta do przedkadania takich informacji wojewodzie do dnia 31 marca za poprzedni rok kalendarzowy. Natomiast, zgodnie z Rozporzdzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Spoecznej z dnia 2 kwietnia 2004 r. w sprawie sposobw i warunkw bezpiecznego uytkowania i usuwania wyrobw zawierajcych azbest, (Dz. U. Nr 71, poz. 649) waciciel nieruchomoci, uytkownik wieczysty lub zarzdca nieruchomoci, a take obiektu, urzdzenia budowlanego, instalacji przemysowej lub innego miejsca zawierajcego azbest przeprowadza kontrole stanu tych wyrobw i przygotowuje tzw. ocen stanu i moliwoci bezpiecznego uytkowania wyrobw zawierajcych azbest (ocena wg wzoru okrelonego w zaczniku nr 1 do ww. Rozporzdzenia). W formularzu tym okrela si

stopie pilnoci dokonania wymiany lub naprawy. Rozporzdzenie okrela trzy stopnie pilnoci: I wymagana bezzwoczna wymiana lub naprawa, II ponowna ocena po roku oraz III - ponowna ocena w terminie do piciu lat. Ocena jest przekazywana waciwemu organowi nadzoru budowlanego, w terminie do 30 dni od jej sporzdzenia. Pierwsza kontrola, o ktrej mowa powyej, powinna bya by wykonana w terminie do 6 miesicy od dnia wejcia w ycie ww. rozporzdzenia, tj. do 17 padziernika 2004 r. Dla potrzeb powyszego opracowania wykorzystano dane o rozmieszczeniu i iloci wyrobw zawierajcych azbest na terenie powiatu elblskiego, pochodzce z poszczeglnych Urzdw Gmin oraz Urzdw Miasta znajdujcych si na terenie powiatu elblskiego. 4.2 Okrelenie szacunkowych iloci azbestu na terenie powiatu elblskiego Azbest i wyroby zawierajce ten surowiec importowane s do Polski z rnych krajw i w rnej postaci. Mona przypuszcza, e cz tych wyrobw jest wwoona na teren naszego kraju jako wyroby wmontowane na stae do rnych maszyn i urzdze. Najczciej s to rnego rodzaju uszczelnienia. Nie jest, wic moliwe dokadne okrelenie iloci wyrobw azbestowych, gdy czsto stanowi one niewielk cz sprowadzanych maszyn czy urzdze. W przypadku wielu wyrobw, dawniej produkowanych w Polsce i w krajach Unii Europejskiej z zastosowaniem azbestu, obecnie produkuje si odpowiedniki, w ktrych azbest zastpiono innymi wknami. W stosowanych dawniej na dachach i elewacjach wyrobach azbestowo-cementowych azbest zosta cakowicie zastpiony innymi wknami i tylko takie, wolne od azbestu pyty cementowo-wkniste s obecnie produkowane w Polsce. Rwnie producenci uszczelek w duej czci produkcji wyeliminowali azbest. Gwnym rdem danych o rozmieszczeniu i iloci wyrobw zawierajcych azbest na terenie powiatu elblskiego byy informacje z poszczeglnych Urzdw Gmin oraz Urzdw Miasta znajdujcych si na terenie powiatu elblskiego. Cakowita ilo zinwentaryzowanego azbestu i wyrobw zawierajcych azbest na terenie powiatu 2 elblskiego 565 333,9 m . Ponisza tabela przedstawia cakowit sum wszystkich pyt azbestowo-cementowych znajdujcych si na terenie powiatu w podziale na poszczeglne gminy. Na terenie powiatu elblskiego znajduj si rwnie rury azbestowo-cementowe o dugoci w sumie 38,675, km. TABELA NR 6 Ilo pyt azbestowo-cementowych w [m ] w poszczeglnych gminach powiatu elblskiego
Lp. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Jednostka terytorialna Gmina Elblg Gmina Godkowo Gmina Gronowo Elblskie Gmina Markusy Gmina Milejewo Gmina miejsko-wiejska Mynary Gmina miejsko-wiejska Pask Gmina Rychliki Gmina miejsko-wiejska Tolkmicko RAZEM POWIAT ELBLSKI Pyty azbestowocementowe [m2] 160 247,00 20 518,00 23 113,00 110 180,00 52 023,00 22 367,00 117 383,00 31 460,90 28 042,00 565 333,9
2

WYKRES NR 2 Procentowe udziay poszczeglnych gmin w powiecie elblskim. Z powyszego wykresu wynika, i najwicej pyt azbestowo-cementowych znajduje si w gminie Elblg 28,35 %, w gmina Pask 20,76 % i gminie Markusy 19,49 %. W pozostaych gminach ilo pyt azbestowocementowych jest zdecydowanie mniejsza i szacuje si w granicach ok. 5 % w stosunku do caej iloci wyrobw azbestowych znajdujcych si na terenie powiatu elblskiego. TABELA NR 7 Pyty azbestowo-cementowe na terenie poszczeglnych gmin [ %].
Lp. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Miejscowo Gmina Elblg Gmina Godkowo Gmina Gronowo Elblskie Gmina Markusy Gmina Milejewo Gmina miejsko-wiejska Mynary Gmina miejsko-wiejska Pask Gmina Rychliki Gmina miejsko-wiejska Tolkmicko Razem Pyty azbestowocementowe [ %] 28,35 3,63 4,09 19,49 9,20 3,96 20,76 5,57 4,96 100,0 %

Sporzdzono rwnie map zagroe dziaania azbestu na terenie powiatu elblskiego (ZACZNIK NR 6). 5 METODY UNIESZKODLIWIANIA ZAWIERAJCYCH AZBEST ODPADW

Z usuwaniem wyrobw zawierajcych azbest nierozerwalnie zwizany jest proces powstawania odpadw. Jedyn metod unieszkodliwiania odpadu z azbestem stosowan na terytorium Polski jest ich skadowanie. Celem priorytetowym w planowaniu dziaa zwizanych z odpadami zawierajcymi azbest jest eliminacja ich negatywnego oddziaywania na zdrowie ludzkie. Odnosi si to do wszystkich etapw postpowania, tj. poczwszy od ich demontau, poprzez transport, a koczc na bezpiecznym ich unieszkodliwianiu. Pyty eternitowe cieszyy si do niedawna olbrzymi popularnoci. Przede wszystkich ze wzgldu na nisk 2 cen - 1 m eternitu by dwa razy taszy od blachy ocynkowanej, a pi razy od dachwki ceramicznej. Proporcjonalnie do tej popularnoci jest obecnie problematyka zwizana z ich wymian i unieszkodliwieniem.

W Europie znanych jest kilka technologii utylizacji azbestu. Nale do nich np. spalanie w wysokich 0 temperaturach rzdu 900 C, rozpuszczanie w kwasie fluorowodorowym oraz inne, niezwykle kosztowne. Jest to odpad niebezpieczny, dlatego powinien by unieszkodliwiany i skadowany w specjalnie do tego wyznaczonych miejscach. Na terenie gminy bardzo czsto problemem jest usuwanie azbestu przez wacicieli posesji na wasn rk, a w lad za tym porzucanie odpadw zawierajcych azbest np. pyt falistocementowych, w miejscach przypadkowych lub gromadzone na terenie wasnych posesji. Ilo wyrobw azbestowych znajdujca si na terenie powiatu elblskiego pokazuje, i proces wymiany pokry dachowych bdzie trwa wiele lat. Akcja usuwania wyrobw azbestowych nie bdzie przebiegaa masowo, a wrcz przeciwnie jednorazowo usuwane bd pokrycia z pojedynczych dachw. Na terenie wojewdztwa warmisko- mazurskiego istniej dwa skadowiska, na ktrych mona skadowa odpady zawierajce azbest. Znajduj si one w miecie Elblg oraz miejscowoci Pwie (gm. Zalewo). Podstawowym elementem systemu gromadzenia i unieszkodliwiania odpadw niebezpiecznych w strumieniu odpadw komunalnych powinny by gminne punkty zbirki odpadw niebezpiecznych przyjmujce bezpatnie odpady niebezpieczne. 5.1 Magazynowanie odpadw azbestowych Zgodnie z art. 63, pkt 4 Ustawy o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 r. odpady przeznaczone do skadowania mog by magazynowane jedynie w celu zebrania odpowiedniej iloci tych odpadw do transportu na skadowisko odpadw, nie duej ni przez okres 1 roku. Odpowiednio zabezpieczone przed dostpem osb niepowoanych (zapakowane w foli) odpady zawierajce azbest nie stanowi zagroenia dla rodowiska, nie emituj gronych dla zdrowia pyw. Magazynowanie powoduje minimalizacj kosztw zwizanych z transportem odpadw na skadowisko docelowe. 5.2 Skadowanie odpadw azbestowych Gwn metod unieszkodliwiania odpadw azbestowych na terenie Polski jest ich skadowanie. Przyjto zaoenie skadowania pyt pakowanych szczelnie w workach foliowych, a take w pakietach z tkaniny syntetycznej oraz odpadw w postaci kawakowej w workach z tkaniny syntetycznej (tzw. big-bag). Odpady mog by deponowane jedynie na skadowiskach odpadw niebezpiecznych przeznaczonych wycznie do skadowania odpadw azbestowych, na wydzielonych czciach skadowisk odpadw niebezpiecznych oraz na wydzielonych czciach skadowisk odpadw innych ni niebezpieczne i obojtne pod warunkiem, e spenione zostan warunki techniczne dotyczce bezpiecznego skadowania odpadw azbestowych. Rozmieszczenie skadowisk odpadw zawierajcych azbest na terenie Polski obrazuje mapa w (ZACZNIKU NR 6). Kwatera do skadowania wycznie odpadw niebezpiecznych powinna zosta wybudowana jako specjalnie wykonane zagbienie terenu ze cianami bocznymi zabezpieczonymi przed osypywaniem si. Zagbienie powinno zosta uksztatowane w formie trjkta z podziaem na odpowiedni ilo kwater wydzielonych cianami dziaowymi z gruntu rodzimego. Gboko kwater powinna siga od 6-10 m. Gboko skadowania od 4-8 m. Nachylenie skarp skadowiska

powinno by wykonane w stosunku 1:1,5, za nachylenie skarp ziemnych cian dziaowych w stosunku 1:1. W celu zabezpieczenia przed emisj pyw powierzchnie kadej kolejnej warstwy odpadw przykrywa si foli lub warstw gruntu. Po zakoczeniu eksploatacji skadowiska (na poziomie 2 m poniej terenu otoczenia) naley wypeni je ziemia do poziomu terenu. Wok skadowiska powinny zosta wykonane rowy opaskowe. Eksploatacja kolejnych kwater powinna nastpowa metod kroczc, tzn. zamknicie pierwszej kwatery powoduje rozpoczcie eksploatacji drugiej. Dynamika skadowania odpadw jest zmienna i zalena od uwarunkowa technicznoekonomicznych.
Na skadowiskach zlokalizowanych w specjalnie wykonanych zagbieniach terenu z zabezpieczonymi cianami bocznymi mog by skadowane odpady azbestowe o kodach 17 06 01* i 17 06 05* pochodzce z budowy, remontu i demontau obiektw budowlanych i infrastruktury drogowej.

Zgodnie z 1 ust. 2 Rozporzdzenia Ministra rodowiska z dnia 9 grudnia 2002 r. w sprawie zakresu, czasu, sposobu oraz warunkw prowadzenia monitoringu skadowisk odpadw (Dz. U. Nr 220, poz. 1 858), przepisw tego rozporzdzenia nie stosuje si do skadowisk, na ktrych skadowane s odpady 17 06 01* i 17 06 05*. W zwizku z powyszym badanie wpywu skadowiska na otoczenie wyznacza si w oparciu o prowadzenie monitoringu emisji zanieczyszcze atmosferycznych w zakresie emisji charakterystycznych, tj. prowadzenie okresowych pomiarw iloci wkien azbestowych z powierzchni skadowiska. Na mocy ustale z negocjacji akcesyjnych istniejce skadowiska, ktre nie speniaj wymaga Dyrektywy Rady 1999/31/WE w sprawie skadowania odpadw, powinny by zmodernizowane najpniej do 1 lipca 2012 roku. Nowe skadowiska odpadw azbestowych powinny spenia wymagania konstrukcyjne dyrektywy z chwil ich zakadania. Pojemno skadowisk potrzebnych do unieszkodliwiania odpadw azbestowo-cementowych wynika z objtoci wyrobw wymagajcych usunicia, natomiast ilo skadowisk i ich lokalizacja zaley od decyzji organw samorzdu powiatowego i gminnego. Krajowy plan gospodarki odpadami oraz Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 20010-2032 okrelaj potrzeby w zakresie iloci i powierzchni skadowisk odpadw azbestowo-cementowych (TABELA NR 8).

TABELA NR 8 Istniejce i przygotowywane skadowiska odpadw zawierajcych azbest.

Wojewdztwo Dolnolskie Kujawsko-pomorskie Lubelskie Lubuskie dzkie Maopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie lskie witokrzyskie Warmisko-mazurskie Wielkopolskie Zachodnio-pomorskie Ogem Stan na 2008 r. (+ przygodowywane) 4 1 2 1 2 2 1 0 2 (+1) 1 (+1) 2 (+1) 4 (+1) 1 2 1 2 28 (+4) Lata 20092012 0 1 1 0 1 1 2 1 1 1 1 1 1 0 1 0 13 20132022 0 2 3 1 2 2 2 1 1 1 1 0 2 2 2 2 24 20232032 0 2 1 1 2 1 2 0 1 2 1 1 1 1 2 1 19 cznie 4 6 7 3 7 6 7 2 5 5 5 6 5 5 6 5 84

rdo: Programu Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032

Na terenie wojewdztwa warmisko-mazurskiego istniej ju dwa skadowiska przyjmujce odpady zawierajce azbest. Do roku 2032 planowane jest utworzenie jeszcze trzech skadowisk.

(TABELA NR 8). Obecnie na terenie caego kraju istnieje 28 skadowisk przyjmujcych odpady zawierajce azbest. Funkcjonujce skadowiska przyjmujce odpady zawierajce azbest na terenie wojewdztwa warmisko-mazurskiego Wojewdztwo Skadowiska 1. Skadowisko odpadw zawierajcych azbest Pwie, gm. Zalewo warmiskomazurskie 2. Zakad Utylizacji Odpadw Sp. z o.o., ul. Szacowa 1, 82-300 Elblg rdo: Programu Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032 TABELA NR 9

planowana jest budowa 4 skadowisk odpadw (wojewdztwa: podkarpackie, podlaskie, pomorskie, lskie), o cznej pojemnoci kwater 89 240 m3. Na podstawie wytycznych z krajowego Programu w poniszej tabeli okrelono niezbdn pojemno skadowisk odpadw azbestowych w stosunku do iloci wyrobw zawierajcych azbest przewidzianych do usunicia na terenie powiatu elblskiego. TABELA NR 10 Okrelenie niezbdnej pojemnoci skadowisk odpadw w stosunku do iloci wyrobw zawierajcych azbest przewidzianych do usunicia.
Jednostka

5.3 Recykling pyt azbestowo-cementowych

Wyszczeglnienie Ilo wyrobw zawierajcych azbest przewidzianych do usunicia Objto odpadw azbestowych przewidziana do skadowania 1 tona/Mg odpadw azbestowych ma objto 0,95 m3 Potrzebna pojemno skadowisk do skadowania odpadw azbestowych 1 tona/Mg odpadw azbestowych zajmuje na skadowisku 1,3 m3

W Europie Zachodniej oraz USA podejmowano prby powtrnego wykorzystania (recyklingu) materiaw budowlanych zwierajcych azbest. Odzyskowi nie podaje si tu azbestu znajdujcego si w materiale budowlanym. Przepisy obowizujce w krajach Europy Zachodniej, USA oraz w Polsce zabraniaj powtrnego wykorzystania (recyklingu) azbestu (wyroby takie jak ju wspomniano wczeniej w niniejszym opracowaniu mog by jedynie skadowane). Azbest w procesie recyklingu ulega cakowitej utylizacji, a recyklingowi poddawane s pozostae materiay. W Stanach Zjednoczonych opracowano metod polegajc na utylizacji azbestu i odzysku wypeniacza, czyli cementu. Do recyklingu pyt azbestowo-cementowych stosuje si przewone mae stacje recyklingowe. Stacja dostarczana jest na plac budowy, na ktrym demontowane s pyty azbestowo-cementowe. Pyty s kruszone, a nastpnie poddawane dziaaniu wysokiej temperatury w wyniku, ktrej wkna azbestu ulegaj cakowitej utylizacji, a pozostay cement plus domieszki mona powtrnie wykorzysta jako wypenienia do zapraw i betonw. Podczas procesu utylizacji wkna azbestowe poddawane s dziaaniu temperatury ponad 900oC, ulegaj wwczas cakowitej destrukcji, przemieniajc si w struktur bezpostaciow obojtn dla zdrowia czowieka.

I okres 2010-2012 28 % 2 174,388

Okresy II okres 2013-2022 35 % 2 717,986

III okres 2023-2032 37 % 2 873,299

Mg

m3

2 065,669

2 582,086

2 729,634

m3

2 826,705

3 533,381

3 735,289

rdo: Obliczenia wasne

6.2 Cele i zadania Programu

W Programie Oczyszczania Powiatu Elblskiego z Azbestu na lata 2010-2032 utrzymane zostan nastpujce cele: 1. usunicie i unieszkodliwienie wyrobw zawierajcych azbest, 2. minimalizacja negatywnych skutkw zdrowotnych powodowanych kontaktem z wknami azbestu, 3. likwidacja szkodliwego oddziaywania azbestu na rodowisko. Krajowy Program przewiduje zgrupowanie zada w piciu blokach tematycznych: 1) Zadania legislacyjne; 2) Dziaania edukacyjno-informacyjne obejmujce: dziaania skierowane do dzieci i modziey, szkolenia pracownikw administracji rzdowej i samorzdowej, opracowywanie materiaw informacyjnych i edukacyjnych, ocen i promocj technologii unicestwiania wkien azbestu w odpadach azbestowych, organizacj krajowych i midzynarodowych szkole, seminariw, konferencji, kongresw i udzia w nich; 3) Zadania w zakresie usuwania wyrobw zawierajcych azbest obejmujce: usuwanie wyrobw zawierajcych azbest z obiektw budowlanych, oczyszczanie terenw nieruchomoci, oczyszczanie obiektw uytecznoci publicznej, miejsc publicznych, terenw byych zakadw produkujcych wyroby zawierajce azbest, budow skadowisk odpadw azbestowych oraz budow instalacji i urzdze do unicestwiania wkien azbestu w odpadach azbestowych, zadania wspierajce, w tym wsparcie finansowe opracowywania programw usuwania wyrobw zawierajcych azbest oraz oczyszczania terenw z azbestu na wszystkich szczeblach; 4) Monitoring realizacji Programu w postaci elektronicznego Systemu Informacji Przestrzennej monitoringu procesu usuwania wyrobw zawierajcych azbest; 5) Dziaania w zakresie oceny naraenia i ochrony zdrowia, w tym dziaalno Orodka Referencyjnego Bada i Oceny Ryzyka Zdrowotnego Zwizanych z Azbestem.

6 ZAOENIA PROGRAMU USUWANIA WYROBW ZAWIERAJCYCH AZBEST 6.1 Zaoenia oglne Programu
Usuwanie i wymiana wyrobw zawierajcych azbest jest zadaniem dugotrwaym ze wzgldu na ich du ilo, a take wysoko potrzebnych rodkw finansowych. Szacuje si, e do przeprowadzenia tego procesu niezbdny bdzie okres ok. 23 lat. Wymaga, wic okrelonej strategii postpowania. Program oczyszczania z azbestu powinien by integraln czci planu gospodarki odpadami, w tym niebezpiecznymi oraz programw ochrony rodowiska na szczeblu wojewdzkim, powiatowym oraz gminnym. Zaoono, e w perspektywie dugofalowej realizacja programw ochrony rodowiska i celw nakrelonych w programie usuwania azbestu bdzie nastpowa w ramach przedsiwzi zaplanowanych w Narodowym Planie Rozwoju (NPR) na lata 2004-2006 oraz Narodowej Strategii Spjnoci na lata 2007-2013. Program oczyszczania powiatu elblskiego z azbestu ma charakter lokalny, jest jednak spjny z zaoeniami programu krajowego. Na podstawie szacunkowych danych mona przyj, i na terenie Polski w 2008 roku znajdowao si okoo 14,5 mln ton uytkowanych wyrobw azbestowych. Przyjmuje si, i nastpujce iloci odpadw zawierajcych azbest zostan unieszkodliwione w kolejnych latach: - w latach 2010-2012 okoo 28 % odpadw (4 mln ton), - w latach 2013-2022 okoo 35 % odpadw (5,1 mln ton), - w latach 2023-2032 okoo 37 % odpadw (5,4 mln ton). W latach 2010-2032 planowana jest budowa 56 skadowisk odpadw zawierajcych azbest lub kwater do skadowania odpadw zawierajcych azbest. Pojemno skadowisk, ich lokalizacja i ilo na danym terenie zale od decyzji jednostek samorzdu terytorialnego i powinny by uwzgldnione w wojewdzkich planach gospodarki odpadami. W kolejnych latach

_______
3

Inynier budownictwa - miesicznik, Nr 11 (32), listopad 2006 r.

TABELA NR 11 Cele, zadania i finansowanie Programu...

L.p. Zadanie Podmiot odpowiedzialny Minister rodowiska Minister Gospodarki Termin 2009 2009 (termin zaleny od pkt 1) 2010 (termin przekazania pod obrady Sejmu RP)

I. Zadania legislacyjne Nowelizacja ustawy o odpadach dopuszczajca przetwarzanie odpadw zawierajcych azbest w urzdzeniach 1 przewonych 2 Rozporzdzenie Ministra Gospodarki w sprawie przetwarzania odpadw zawierajcych azbest w urzdzeniach przewonych (na podstawie nowelizowanej ustawy o odpadach).

Nowelizacja ustawy z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobw zawierajcych azbest w zakresie: Minister 1) uregulowanie praw i obowizkw waciwych organw administracji publicznej oraz podmiotw fizycznych i Gospodarki prawnych, m.in. w zakresie inwentaryzacji wyrobw zawierajcych azbest, 2) naoenie na gminy obowizku sporzdzania gminnego programu usuwania azbestu i wyrobw zawierajcych azbest i raportowania o jego realizacji z wykorzystaniem Elektronicznego Systemu Informacji Przestrzennej monitoringu procesu usuwania wyrobw zawierajcych azbest, 3) wprowadzenia odstpstwa od obowizku usuwania z ziemi rur azbestowo-cementowych dla przypadkw, gdy pozostawienie w ziemi czci wyczonych z uytkowania rurocigw nie utrudni obsugi eksploatacyjnej innych instalacji infrastrukturalnych, a pozostawione w ziemi wyroby azbestowe zostan uwidocznione w planach miejscowych. 4) wprowadzenia odstpstwa od obowizku oczyszczania drg zawierajcych azbest pod warunkiem skutecznego zabezpieczenia przed moliwoci emisji wkien azbestu i zapewnienia staego nadzoru nad stanem technicznym zabezpieczonych drg. 5) obowizku organizowania akcji wywozu zdemontowanych wyrobw azbestowych oraz prowadzenie szkole lokalnych na terenie gminy, 6) udzielania wsparcia finansowego dla gmin w zakresie organizacji szkole lokalnych w ramach rodkw budetowych bdcych w dyspozycji MG. 4 Nowelizacja rozporzdzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Spoecznej z 2 kwietnia 2004 r. w sprawie Minister sposobw i warunkw bezpiecznego uytkowania i usuwania wyrobw zawierajcych azbest w zakresie: Gospodarki 1) dostosowania do przepisw dyrektywy 83/477/EWG i 89/391/EWG, 2) wprowadzenia terminw zgoszenia prac polegajcych na zabezpieczaniu lub usuwaniu wyrobw zawierajcych azbest do organw kontrolnych: nadzoru budowlanego oraz inspekcji pracy, 3) dodania pastwowego powiatowego inspektora sanitarnego jako organu waciwego do zgoszenia przez wykonawc rozpoczcia prac polegajcych na usuwaniu wyrobw zawierajcych azbest, 4) dopuszczenia przetwarzania odpadw azbestowych przy uyciu nowych technologii, w urzdzeniach przewonych - nowelizacja przepisu 10 ust. 6. 5 Wydanie rozporzdzenia Ministra rodowiska w sprawie sposobu prowadzenia przez marszaka wojewdztwa Minister rejestru substancji, instalacji i urzdze, w ktrych substancje te byy lub s wykorzystywane (art. 163 ust. 8 ustawy rodowiska - Prawo ochrony rodowiska) obejmujcego sposb prowadzenia rejestru spjny z Elektronicznym Systemem Informacji Przestrzennej monitoringu procesu usuwania wyrobw zawierajcych azbest 6 Nowelizacja rozporzdzenia Ministra rodowiska w sprawie sposobu przedkadania wojewodzie informacji o Minister rodzaju, iloci i miejscach wystpowania substancji stwarzajcych szczeglne zagroenia dla rodowiska w rodowiska zakresie uzupenienia informacji w zaczniku nr 1 o dane identyfikujce waciciela, tytu wasnoci do dziaki ewidencyjnej, przewidywany termin usunicia azbestu, rodzaj zabudowy, przydatno do dalszej eksploatacji 7 Nowelizacja rozporzdzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Spoecznej z dnia 23.10.2003 r. w sprawie Minister wymaga w zakresie wykorzystywania i przemieszczania azbestu oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji Gospodarki lub urzdze, w ktrych by lub jest wykorzystywany azbest w zakresie: 1) postpowania z rurami azbestowo-cementowymi - oznakowanie, oznaczanie na planach sytuacyjnych pozostawionych instalacji, przegldy instalacji, 2) postpowania z drogami utwardzonymi odpadami azbestowymi a zabezpieczonymi bez usuwania azbestu oznaczenie na planach azbestowych, obowizek corocznych przegldw, 3) aktualizacji zacznikw nr 2 i 3 - jednostka iloci (m2), usunicie pkt 6 informacji, aktualizacja pkt 7, uzupenienie wzoru informacji (zacznik nr 2) o numer dziaki ewidencyjnej, w obrbie ktrej znajduje si azbest, 4) uzupenienia wzoru informacji (zacznik nr 2) o rodzaj zabudowy (np. budynek mieszkalny, gospodarczy, przemysowy, inny). 8 Nowelizacja rozporzdzenia Ministra Zdrowia z dnia 20 kwietnia 2005 r. w sprawie bada i pomiarw czynnikw Minister szkodliwych dla zdrowia w rodowisku pracy w zakresie dostosowania do przepisw art. 7 ust. 3 dyrektywy Zdrowia 83/477/EWG 9 Nowelizacja rozporzdzenia Ministra Zdrowia z dnia 1 grudnia 2004 r. w sprawie substancji, preparatw, czynnikw Minister lub procesw technologicznych o dziaaniu rakotwrczym lub mutagennym w rodowisku pracy w zakresie Zdrowia dostosowania do przepisw art. 3 ust. 2 dyrektywy 2004/37/WE. II. Dziaania edukacyjno-informacyjne 1 Dziaania edukacyjno-informacyjne skierowane do dzieci i modziey Minister Gospodarki 2 Cykliczne szkolenia dla administracji rzdowej i samorzdowej. 3 Szkolenia dla sub kontrolnych oraz grup zawodowych zwizanych z problematyk azbestow. 4 Opracowywanie poradnikw, informatorw, ulotek, plakatw, radiowych audycji edukacyjnych, filmw edukacyjnych i innych materiaw edukacyjno-informacyjnych. 5 Ocena i promocja nowych technologii unicestwiania wkien azbestu 6 Organizacja i udzia w krajowych i midzynarodowych konferencjach, szkoleniach, projektach badawczych i szkoleniowych 7 Wsparcie dla projektw badawczych oraz wdroe wynikw bada naukowych w zakresie innowacyjnych Minister Nauki i technologii oraz ich monitoring, organizacja i udzia w konferencjach i warsztatach naukowych oraz projektach i Szkolnictwa szkoleniach midzynarodowych Wyszego III. Usuwanie azbestu i wyrobw zawierajcych azbest Usuwanie wyrobw azbestowych z budynkw jednorodzinnych i gospodarskich oraz oczyszczanie terenw nieruchomoci 1 Usuwanie wyrobw zawierajcych azbest z budynkw jednorodzinnych i gospodarskich oraz oczyszczenie terenu Waciciel nieruchomoci z odpadw zawierajcych azbest nieruchomoci 3

2009-2010

2009-2010

2009-2010

2009-2010

2009-2010

2009-2010

2009-2032

2009-2032

2010-2032

Przeprowadzenie szkole lokalnych

Zorganizowanie akcji wywozu odpadw zawierajcych azbest z terenu gminy na skadowisko odpadw lub ich przetwarzania w urzdzeniu przewonym.

Finansowe wsparcie gmin w zakresie organizowania akcji wywozu odpadw zawierajcych azbest z terenu gminy na skadowisko odpadw lub ich przetwarzania w urzdzeniu przewonym w ramach rodkw krajowych Usuwanie wyrobw zawierajcych azbest z duych obiektw budowlanych i oczyszczanie terenu nieruchomoci 5 Usuwanie wyrobw azbestowych z budynkw mieszkalnych i gospodarczych, oczyszczenie terenu Waciciel 2009-2032 nieruchomoci z odpadw zawierajcych azbest. obiektw budowlanych 6 Zorganizowanie akcji demontau, oczyszczenia nieruchomoci i wywozu odpadw zawierajcych azbest z terenu Jednostki 2009-2032 gminy, powiatu na skadowisko odpadw lub ich przetwarzania w urzdzeniu przewonym samorzdu Terytorialnego gminy, powiaty 7 Finansowe wsparcie gmin, powiatw w zakresie organizowania akcji demontau, oczyszczenia nieruchomoci i NFOiGW 2009-2032 wywozu odpadw zawierajcych azbest z terenu gminy, powiatu na skadowisko odpadw lub ich przetwarzania w WFOiGW urzdzeniu przewonym w ramach rodkw krajowych. 8 Wsparcie finansowe dla jednostek samorzdu terytorialnego w zakresie opracowywania gminnych, powiatowych i Minister wojewdzkich programw usuwania wyrobw zawierajcych azbest Gospodarki 9 Aktualizacja gminnych, powiatowych i wojewdzkich programw usuwania wyrobw zawierajcych azbest. Jednostki 2009-2032 samorzdu terytorialnego Usuwanie wyrobw zawierajcych azbest z obiektw budowlanych - poczenie z innymi dziaaniami (m.in. termomodernizacja, przebudowa gospodarstwa rolnego) 10 Usuwanie wyrobw zawierajcych azbest z budynkw mieszkalnych i gospodarczych lub oczyszczenie terenu Waciciele 2009-2032 nieruchomoci z odpadw zawierajcych azbest. obiektw budowlanych 11 Finansowe wsparcie gmin, powiatw w zakresie organizowania akcji demontau, oczyszczenia nieruchomoci i NFOiGW 2009-2032 wywozu odpadw zawierajcych azbest z terenu gminy, powiatu na skadowisko odpadw lub ich przetwarzania w WFOiGW urzdzeniu przewonym w ramach rodkw krajowych. 12 Uruchomienie preferencyjnych kredytw obejmujcych wszystkie wojewdztwa w zakresie usuwania wyrobw BO S.A. 2009-2032 zawierajcych azbest, termomodernizacji obiektw budowlanych WFOiGW Usuwanie wyrobw zawierajcych azbest z obiektw i terenw uytecznoci publicznej oraz terenw byych zakadw produkujcych wyroby azbestowe 13 Wsparcie finansowe prac przygotowawczych dla oczyszczania z azbestu obiektw uytecznoci publicznej, Minister 2010-2032 terenw publicznych, terenw byych zakadw produkujcych wyroby zawierajce azbest Gospodarki 14 Usuwanie wyrobw zawierajcych azbest z obiektw uytecznoci publicznej, terenw publicznych, terenw byych Waciciele 2010-2032 zakadw produkujcych wyroby zawierajce azbest obiektw budowlanych 15 Finansowe wsparcie gmin w zakresie oczyszczania z azbestu obiektw uytecznoci publicznej, terenw NFOiGW 2010-2032 publicznych, terenw byych zakadw produkujcych wyroby zawierajce azbest, wywozu odpadw zawierajcych WFOiGW azbest z terenu gminy na skadowisko odpadw lub ich przetwarzania w urzdzeniu przewonym w ramach rodkw krajowych. 16 Uruchomienie preferencyjnych kredytw obejmujcych wszystkie wojewdztwa w zakresie oczyszczania z azbestu BO S.A. 2010-2032 obiektw uytecznoci publicznej, terenw publicznych, terenw byych zakadw produkujcych wyroby WFOiGW zawierajce azbest. Budowanie skadowisk przyjmujcych odpady zawierajce azbest oraz urzdze do przetwarzania odpadw zawierajcych azbest 17 Budowa skadowisk odpadw zawierajcych azbest i uruchamianie urzdze przewonych do przetwarzania Inwestorzy 2010-2032 odpadw zawierajcych azbest. jednostki samorzdu terytorialnego IV. Elektroniczny System Informacji Przestrzennej monitoringu procesu usuwania wyrobw zawierajcych azbest 1 Inwentaryzacja wyrobw zawierajcych azbest, z wykorzystaniem Elektronicznego Systemu Informacji Waciciele 2010-2012 Przestrzennej monitoringu procesu usuwania wyrobw zawierajcych azbest (wojewdzka baza danych o obiektw wyrobach i odpadach zawierajcych azbest WBDA). budowlanych, jednostki samorzdu terytorialnego 2 Aktualizacja inwentaryzacji wyrobw azbestowych, z wykorzystaniem Elektronicznego Systemu Informacji Waciciele 2013-2032 Przestrzennej monitoringu procesu usuwania wyrobw zawierajcych azbest (wojewdzka baza danych o obiektw wyrobach i odpadach zawierajcych WBDA). budowlanych, jednostki samorzdu terytorialnego 3 Prognoza oddziaywania na rodowisko dla Programu Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032 Minister 2009 Gospodarki 4 Stworzenie Elektronicznego Systemu Informacji Przestrzennej monitoringu procesu usuwania wyrobw Minister 2009-2011 zawierajcych azbest na podstawie podkadu mapowego i danych inwentaryzacyjnych, w celu monitorowania Gospodarki procesu usuwania azbestu, z wykorzystaniem moliwoci tworzenia map, prezentacji kartograficznej, weryfikacji danych o iloci i miejscu wystpowania azbestu. 5 Uruchomienie Elektronicznego Systemu Informacji Przestrzennej monitoringu procesu usuwania wyrobw Minister 2012 zawierajcych azbest. Gospodarki 6 Utrzymanie Elektronicznego Systemu Informacji Przestrzennej monitoringu procesu usuwania wyrobw Minister 2013-2032 zawierajcych azbest Gospodarki 4

Jednostki 2010-2032 samorzdu terytorialnego gminy Jednostki 2010-2032 samorzdu terytorialnego gminy NFOiGW 2010-2032 WFOiGW

V. Zadania w zakresie oceny naraenia i ochrony zdrowia 1 Dziaalno informacyjna i edukacyjna wrd lekarzy medycyny pracy, lekarzy rodzinnych, pulmunologw, onkologw, a take studentw medycyny dotyczca zagroenia czynnikami rakotwrczymi, jakim jest azbest, biologicznego dziaania azbestu oraz synergizmu dziaania palenia papierosw i ekspozycji na py azbestu. 2 Wdraanie Kryteriw helsiskich diagnozowania i dokumentowania chorb azbestozalenych 3 Prowadzenie monitoringu zapadalnoci i umieralnoci na choroby azbestozalene 4 Zwikszenie wykrywalnoci midzyboniaka opucnej

Projekty badawczo-rozwojowe w zakresie badania i oceny stanu zdrowia ludzi i zwierzt gospodarskich oraz wykrywalnoci i leczenia chorb azbestozalenych.

Minister 2009- 2032 Zdrowia Orodek Referencyjny Bada i Oceny Ryzyka Zdrowotnego Zwizanych z Azbestem Minister Nauki i 2009-2032 Szkolnictwa Wyszego

rdo: Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032 - Warszawa, lipiec 2009 r. - zadania jednostek samorzdu terytorialnego.

Przyjmuje si, i nastpujce iloci odpadw zawierajcych azbest zostan unieszkodliwione w kolejnych latach: w latach 2010-2012 okoo 28% odpadw, w latach 2013-2022 okoo 35% odpadw, w latach 2023-2032 okoo 37% odpadw. 7 HARMONOGRAM REALIZACJI PROGRAMU, SZACUNKOWE KOSZTY ORAZ MOLIWOCI FINANSOWANIA 7.1 Szacunkowe koszty Programu W celu prawidowego opracowania Programu... niezbdne byo dokonanie szacunku iloci wyrobw zawierajcych azbest, kosztw ich usunicia, transportu oraz utylizacji, a take wskazanie rodkw finansowych potrzebnych do realizacji zada ujtych w niniejszym opracowaniu. Przy ustalaniu kosztw oparto si na informacjach pochodzcych od kilku firm wiadczcych usugi w zakresie demontau pokry dachowych i transportu odpadw azbestowych, dziaajcych na rynku. - Proces oczyszczania powiatu elblskiego z wyrobw zawierajcych azbest gwnie z pyt azbestowo-cementowych skada si z kilku etapw: I. Usuwanie wyrobw - to proces polegajcy na demontau wyrobw zawierajcych azbest oraz odbiorze ich od posiadaczy ww. odpadw (np. pokry dachowych) przez specjalnie wykwalifikowane firmy. 2 Cena, ktr przyjto do kalkulacji cakowitych kosztw usuwania wyrobw azbestowych to warto uredniona - 20 z/m . II. Transport - proces polega na wywiezieniu odpadw zawierajcych azbest pochodzcych z demontau na skadowisko odpadw azbestowych zlokalizowane najbliszym ssiedztwie. Koszt transportu uzaleniony jest od odlegoci, jak naley pokona celem skadowania wyrobw zawierajcych 2 azbest. Do oblicze przyjto warto urednion - 1.10 z/m unieszkodliwianych odpadw azbestowych. III. Unieszkodliwianie odpadw - proces polega na skadowaniu odpadw azbestowych w celu eliminacji negatywnego oddziaywania wkien azbestowych na rodowisko. 2 2 Przyjto urednion cen za skadowanie 1 m - 9.60 z/m W zwizku z powyszym koszty demontau, transportu oraz skadowania 565 333,90 m pyt azbestowo-cementowych na terenie powiatu elblskiego ksztatuj si nastpujco. redni koszt usunicia 1 m pyty azbestowo-cementowej (wedug danych urednionych z szeregu firm wykonawczych): 20 + 1,10 + 9,60 = 30,70 z/m
2 2 2

Koszt usunicia wszystkich pyt w okresie 23 lat: 565 333,90 x 30, 70 = 17 355 750,73 z TABELA NR 12 Oglny koszt usunicia wyrobw azbestowo-cementowych na terenie powiatu elblskiego.
Rodzaj wyrobu Pyty azbestowo-cementowe rdo: Obliczenia wasne Koszt netto 17 355 750,73 VAT [7%] [z] 1 214 902,55 Koszt brutto 18 570 653,28

- Koszty zwizane z pooeniem nowych pokry dachowych Ceny nowych materiaw oraz koszty cakowite pokrycia powierzchni dachw i elewacji budynkw wahaj si w zalenoci od uytego materiau (dachwka cementowa, dachwka ceramiczna, blacha, dachwka bitumiczna itp.). Dla kalkulacji niniejszego opracowania i po przeanalizowaniu kilku otrzymanych ofert przyjto redni koszt pooenia 2 nowego pokrycia - 40 z/m .

TABELA NR 13 Oglny koszt pooenia wyrobu bezazbestowego po zdemontowaniu pyt azbestowo-cementowych na terenie powiatu elblskiego.
Powierzchnia nowego pokrycia [m2] 565 333,90 rdo: Obliczenia wasne Cena 1 m2 Nowego pokrycia 40 Koszt netto wszystkich pokry [z] 22 613 356,00 4 974 938,32 27 588 294,32 VAT [22 %] Koszt brutto wszystkich pokry

- redni koszt usunicia 1 kg rur azbestowo-cementowych, przy zaoeniu, i 1 mb rury azbestowo-cementowej way 40 kg.: TABELA NR 14 Koszt usunicia i skadowania rur azbestowo-cementowych na terenie powiatu elblskiego
Rury [kg] 1 547 000,00 rdo: Obliczenia wasne Koszt usunicia i skadowania [z/kg] 5,6 Koszt netto [z] 8 663 200,00 VAT 7 % [z] 9 269 624,00 Koszt brutto [z] 17 932 824,00

- Koszty zwizane z pooeniem nowych rur wodocigowych Ceny nowych materiaw oraz koszty cakowite pooenia nowych rur wodocigowych wahaj si w zalenoci od uytego materiau oraz od rednicy rury. Dla kalkulacji niniejszego opracowania i po przeanalizowaniu kilku otrzymanych ofert przyjto redni koszt pooenia nowych rur - 200 z/mb. TABELA NR 15 Oglny koszt pooenia nowych rur po zdemontowaniu rur azbestowo-cementowych na terenie powiatu elblskiego
Rury [m] 38 675,00 rdo: Obliczenia wasne [z/m] 200,00 Koszt netto [z] 7 735 000,00 VAT 22 % [z] 541 450,00 Koszt brutto [z] 8 276 450,00

7.2 Harmonogram rzeczowo-finansowy realizacji Programu Harmonogram realizacji Programu przedstawia proponowane zadania, przewidywane koszty oraz okrela jednostki odpowiedzialne za realizacje i nadzr w latach 2010-2032 TABELA NR 16 Harmonogram rzeczowo-finansowy realizacji Programu...
Lp. Zadanie Ilo Jednostka odpowiedzialna Koszt [tys. z] 2010-2012 Lata 2013-2022 2023-2032

1. Rzetelna ocena iloci, lokalizacji i stanu technicznego wyrobw zawierajcych azbest w gminie oraz wdroenie metody cyklicznej aktualizacji tej oceny 2. Cykliczna aktualizacja programu usuwania wyrobw azbestowych 3. Aktualizacja bazy danych dotyczcych lokalizacji, iloci i stanu wyrobw zawierajcych azbest 4. Wsppraca z marszakiem wojewdztwa warmisko-mazurskiego w zakresie informacji o rodzaju, iloci i miejscach wystpowania azbestu Usunicie pokry 5. dachowych zawierajcych azbest Pooenie nowego pokrycia po 6. zdemontowaniu pyt azbestowo cementowych 7. Monitoring usuwania wyrobw zawierajcych azbest 8. Edukacja mieszkacw w zakresie szkodliwoci azbestu, obowizkw dotyczcych

Starostwo Powiatowe

6,00

Pierwsza ocena do 2010 r.

Zgodnie z wymaganiami

Zgodnie z wymaganiami

Starostwo Powiatowe

Aktualizacja, co 4 lata 25,00 Aktualizacja bazy zgodnie z aktualizacj oceny jakoci i stanu technicznego wyrobw zawierajcych azbest b.p.

Starostwo Powiatowe

26

Starostwo Powiatowe

Cyklicznie raz w roku

Waciciele 6 218,673 obiektw, Mg Starostwo Powiatowe 565 334 m2 Waciciele obiektw, Starostwo Powiatowe Starostwo Powiatowe Starostwo Powiatowe

28 % wszystkich wyrobw 18 570,65 5 199,783 28 % wszystkich pokry dachowych 27 588,29 7 724,722 Na bieco 35 tys. z/okres (5 tys. z/rok)

35 % wszystkich wyrobw 6 499,729 35 % wszystkich pokry dachowych 9 655,903

37 % wszystkich wyrobw 6 871,142 37 % wszystkich pokry dachowych 10 207,669

b.p.

2/rok

120,00

40 tys. z/okres (5 tys. z/rok)

45 tys. z/okres (5 tys. z/rok)

postpowania z wyrobami zawierajcymi azbest oraz sposobw bezpiecznego ich usuwania oraz unieszkodliwiania 9. Dziaalno informacyjno - popularyzacyjna w mediach 10. Pozyskiwanie rodkw z funduszy ekologicznych na usuwanie azbestu

Starostwo Powiatowe Starostwo Powiatowe

5 tys. z/rok 120,00 Do 2012 r. z UE b.p. Do 2023 r. fundusze ochrony rodowiska i inne samorzdowe Do 2032 r. z Funduszu Pracy i budetu pastwa

b.p. - brak podstaw do naliczenia kosztw

7.3 Moliwoci finansowania oraz pozyskiwania rodkw finansowych na realizacj celw Programu rdami finansowania usuwania azbestu s rodki budetu pastwa pozostajce w dyspozycji Ministra Gospodarki, rodki wasne wacicieli obiektw budowlanych, rodki wasne inwestorw prywatnych, rodki funduszy ochrony rodowiska, rodki pomocowe Unii Europejskiej, rodki wasne jednostek samorzdowych oraz kredyty. W ramach rodkw budetu pastwa pozostajcych w dyspozycji Ministra Gospodarki planowane jest finansowanie zada wspierajcych realizacj Programu w latach 2010-2032. TABELA NR 17 Wydatki z budetu pastwa pozostajce w dyspozycji Ministra Gospodarki dla realizacji Programu Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032.
Blok Nazwa zadania Ogem 2009-2032 [mln z.] 53,2 Lata 2009 2010 2011 2012-2015 4,0 4,0 4,0 16,0 Bez nakadw z budetu 1,3 0,8 0,7 2,8 0,3 0,3 2,0 2016-2032 25,2 7,2 -

Ogem [mln z] 1 Dziaania legislacyjne 2 Dziaania edukacyjne-informacyjne 12,8 Wsparcie prac przygotowawczych dla 3.1 oczyszczania z azbestu publicznych terenw 2,9 0,3 i obiektw budowlanych(dokumentacje) Wsparcie opracowania i aktualizacji gminnych, powiatowych i wojewdzkich 3.2 10,0 1,3 programw usuwania wyrobw zawierajcych azbest 3.3 Wsparcie szkole lokalnych 16,3 0 4 Monitoring realizacji programu 7,2 0,7 Dziaania w zakresie oceny naraenia i 5 4,0 0,4 ochrony zdrowia rdo: Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032 - Warszawa, lipiec 2009 r.

1,5 0,6 0,5 0,3

1,5 0,7 0,5 0,3

5,7 3,3 1,0 1,2

11,7 4,5 1,8

rodki z krajowych funduszy ochrony rodowiska mog by wykorzystywane m.in. na finansowanie dziaa dotyczcych oczyszczania kraju z azbestu. Beneficjentami rodkw mog by jednostki samorzdu terytorialnego, ktre zlecanym przez nie zadaniem usuwania wyrobw zawierajcych azbest mog obj zarwno obiekty uytecznoci publicznej, jak i nieruchomoci wacicieli prywatnych. rodki funduszy ochrony rodowiska mog by pozyskiwane z: - Narodowego Funduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej; - Wojewdzkich Funduszy Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej; 7.3.1 Fundusze ochrony rodowiska i gospodarki wodnej Dofinansowanie ze rodkw finansowych Narodowego i Wojewdzkiego Funduszu Ochrony rodowiska przeznacza si na realizacj przedsiwzi z zakresu ochrony rodowiska i gospodarki wodnej, okrelonych w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 Prawo Ochrony rodowiska (tekst jednolity: Dz. U. z 2008 r., Nr 25, poz. 150 z pn. zm.). Finansowanie w/w zada odbywa si midzy innymi poprzez: 1. udzielanie oprocentowanych poyczek, w tym poyczek przeznaczonych na zachowanie pynnoci finansowej przedsiwzi wspfinansowanych ze rodkw Unii Europejskiej; 2. udzielanie dotacji, w tym: a) dopaty do oprocentowania kredytw bankowych, b) dokonywanie czciowych spat kapitau kredytw bankowych, c) dopaty do oprocentowania lub ceny wykupu obligacji, d) dopaty do demontau pojazdw wycofanych z eksploatacji. Do zada powiatw i gminy naley finansowanie ochrony rodowiska i gospodarki wodnej w zakresie okrelonym w art. 403 wyej cyt. ustawy Prawo Ochrony rodowiska, gdzie m.in. wyszczeglniono przedsiwzicia zwizane z gospodark odpadami. 7.3.2 Bank Ochrony rodowiska Bank Ochrony rodowiska S.A. - statutowo naoony obowizek kredytowania inwestycji sucych ochronie rodowiska Przedmiot kredytowania Wymiana powierzchni dachowych lub elewacyjnych wykonywanych z materiaw zawierajcych azbest Procedura

Kredyty przeznaczone dla osb fizycznych, osb fizycznych prowadzcych dziaalno gospodarcz, samorzdw oraz utworzonych przez nie jednostek organizacyjnych, jednostek posiadajcych osobowo prawn, wsplnot mieszkaniowych, spdzielni mieszkaniowych. Warunki kredytowania kwota kredytu: nie wysza ni 1.500 PLN brutto/ Mg odpadu zawierajcego azbest oraz nie wysza ni 80 % kosztw realizowanej inwestycji okres kredytowania: do 5 lat okres karencji: do 12 miesicy od dnia zawarcia umowy kredytowej okres realizacji zadania: do 12 miesicy od daty postawienia przez Bank kredytu do dyspozycji Kredytobiorcy oprocentowanie: dla osb fizycznych - WIBOR 3M + 0,0 p.p. dla pozostaych - WIBOR 3M + 0,5 p.p. prowizja: 1 % kwoty przyznanego kredytu. rodki wasne jednostek samorzdowych - gmin, powiatw - kierowane bd na dziaalno informacyjnopopularyzacyjn wrd mieszkacw w zakresie realizacji zada Programu rodki wasne inwestorw prywatnych kierowane bd na: zwikszenie zatrudnienia i tworzenie nowych miejsc pracy we wszystkich podmiotach gospodarczych zajmujcych si prac w kontakcie z azbestem, budow nowych skadowisk dla odpadw niebezpiecznych zawierajcych azbest. 7.3.3 Inne rda finansowania W okresie programowania 2007-2013 pomoc finansowa z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej bdzie przyznawana w Polsce w ramach poszczeglnych programw pomocowych (tzw. programw operacyjnych), stanowicych narzdzia realizacji Narodowej Strategii Spjnoci. W zalenoci od rodzaju programu, beneficjentami mog by m.in. jednostki samorzdu terytorialnego oraz ich zwizki, podmioty wiadczce usugi z zakresu zada wasnych jednostek samorzdu terytorialnego, jednostki organizacyjne jednostek samorzdu terytorialnego posiadajce osobowo prawn, spdzielnie mieszkaniowe, wsplnoty mieszkaniowe, gminy wiejskie, miejsko-wiejskie i miejskie, modzi rolnicy, rolnicy podejmujcy dziaalno nierolnicz. W RPO Warmia i Mazury istnieje moliwo dofinansowania inwestycji zwizanych z bezpiecznym usuwaniem wyrobw azbestowych jako elementu infrastruktury towarzyszcej w ramach projektw w poddziaaniu 4.1.1. Poprawa warunkw technicznych budynkw zrealizowanych w technologii wielkiej pyty. Projekty z zakresu remontw lub przebudowy budynkw mog dotyczy renowacji czci wsplnych wielorodzinnych budynkw mieszkalnych, renowacji lub adaptacji budynkw na cele mieszkaniowe, modernizacji gospodarstw rolnych, a take dziaa w zakresie uatwiania startu modym rolnikom, rnicowania dziaalnoci w kierunku nierolniczym, odnow i rozwj wsi. Wsparcie udzielane jest w ramach Regionalnych Programw Operacyjnych i Programu Rozwoju Obszarw Wiejskich na lata 2007-2013. W ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i rodowisko nie przewiduje si wsparcia inwestycji dotyczcych usuwania wyrobw zawierajcych azbest. Finansowane bd wycznie kompleksowe przedsiwzicia z zakresu gospodarki odpadami, a wsparcie uzyskaj przede wszystkim zakady zagospodarowania odpadw obsugujce minimum 150 tys. mieszkacw. Wskazane przedsiwzicia bd mogy by realizowane w ramach II osi priorytetowej pn. Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi Programu Operacyjnego Infrastruktura i rodowisko. W ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i rodowisko moliwe jest uzyskanie take wsparcia na inwestycje w infrastruktur zdrowia o znaczeniu ponadregionalnym, a w ramach Regionalnych Programw Operacyjnych - o znaczeniu lokalnymi i regionalnym. Wsparcie przeznaczone jest na przebudow i remonty orodkw ochrony zdrowia i na ich wyposaenie, a take na dostosowanie stanu technicznego istniejcej infrastruktury do zakupionego i uytkowanego sprztu medycznego. Nie ma moliwoci oszacowania wysokoci rodkw unijnych, ktre zostan przeznaczone na dofinansowanie usuwania wyrobw zawierajcych azbest w ramach obecnie funkcjonujcych programw pomocowych. Ich wysoko jest uzaleniona od iloci dostpnych rodkw w ramach poszczeglnych dziaa, iloci zakontraktowanych projektw oraz wysokoci kosztw kwalifikowanych. 8 ZARZDZANIE PROGRAMEM 8.1 Koncepcja zarzdzania Programem Prawidowa organizacja zarzdzania Programem wymaga koordynacji wszystkich jednostek i instytucji przedmiotowo odpowiedzialnych za realizacj poszczeglnych zada lub porednio biorcych udzia w ich realizacji. Dlatego te zadania przewidziane w niniejszym opracowaniu bd realizowane na trzech poziomach: centralnym - Rada Ministrw, Minister Gospodarki i w strukturze ministerstwa Gwny Koordynator programu; wojewdzkim - samorzd wojewdztwa; lokalnym - samorzd powiatowy, samorzd gminny. Organem odpowiedzialnym za monitoring i koordynacj realizacji Programu jest Minister Gospodarki, ktry powouje: 1) Gwnego Koordynatora jako osob odpowiedzialn za wspdziaanie poszczeglnych jednostek i instytucji oraz podejmowanie inicjatyw dotyczcych uaktualniania Programu; 2) Rad Programow, ktra - dziaajc jako organ opiniodawczo-doradczy Ministra Gospodarki - skupia przedstawicieli wszystkich istotnych dla realizacji Programu 8.2 System monitorowania i wskaniki oceny realizacji Programu Ocena osigania celw Programu polega na monitorowaniu realizacji okrelonych zada. Wskanikami rocznej oceny realizacji zada s:

ilo wycofanych z eksploatacji wyrobw zawierajcych azbest, iloci skadowanych odpadw zawierajcych azbest, liczba gmin korzystajcych z wojewdzkiej bazy danych wyrobw i odpadw zawierajcych azbest (WBDA) TABELA NR 18 Wskaniki monitorowania programu.
Lp. Wskaniki monitoringu 1. Ilo wycofanych z eksploatacji wyrobw zawierajcych azbest 2. Iloci skadowanych odpadw zawierajcych azbest 3. Liczba gmin korzystajcych z wojewdzkiej bazy danych wyrobw zawierajcych azbest (WBDA) rdo: Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032 - Warszawa, lipiec 2009 r. Jednostka miary Mg/rok Mg/rok szt.

8.3 Szczegowy zakres zada realizowanych przez powiat elblski Prawidowe wdraanie programu bdzie polegao na regularnej ocenie stopnia wykonania przedsiwzi, rozbienoci pomidzy przyjtymi celami i dziaaniami, a ich wykonaniem, aktualizacji Programu. Do zada powiatu elblskiego naley: przygotowywanie i aktualizacja programw usuwania azbestu i wyrobw zawierajcych azbest, take w ramach planw gospodarki odpadami; wsppraca z gminami oraz marszakiem wojewdztwa w zakresie opracowania programw usuwania azbestu i wyrobw zawierajcych azbest, w szczeglnoci w zakresie weryfikacji wyrobw zawierajcych azbest, lokalizacji skadowisk odpadw zawierajcych azbest oraz urzdze przewonych do przetwarzania odpadw zawierajcych azbest; organizowanie usuwania wyrobw zawierajcych azbest przy wykorzystaniu pozyskanych na ten cel rodkw krajowych lub unijnych z uwzgldnieniem zasad zawartych w Programie; inspirowanie waciwej postawy obywateli w zakresie obowizkw zwizanych z usuwaniem wyrobw zawierajcych azbest; wsppraca z mediami w celu propagowania odpowiednich inicjatyw spoecznych oraz rozpowszechniania informacji dotyczcych zagroe powodowanych przez azbest; wsppraca z organizacjami spoecznymi wspierajcymi realizacj Programu; wsppraca z organami kontrolnymi (inspekcja sanitarna, inspekcja pracy, inspekcja nadzoru budowlanego, inspekcja ochrony rodowiska). 9 PODSUMOWANIE Niniejsze opracowanie dokonano opierajc si na danych z Urzdw Gmin oraz Urzdw Miasta powiatu elblskiego. W sumie ilo wyrobw zawierajcych azbest na terenie powiatu elblskiego wynosi 7 765,673 Mg. Na terenie wojewdztwa warmisko-mazurskiego istniej dwa skadowiska przyjmujce wyroby azbestowe z terenu powiatu elblskiego. S to: Zakad Utylizacji Odpadw w Elblgu, ul. Szacowa 1, 82-300 Elblg, Skadowisko odpadw zawierajcych azbest, Pwie, gm. Zalewo. Nadrzdnym dugoterminowym celem Programu jest wyeliminowanie negatywnych skutkw zdrowotnych u mieszkacw powiatu elblskiego spowodowanych azbestem. Osignicie tego celu zwizane jest z bezpiecznym usuniciem wszystkich wyrobw zawierajcych azbest znajdujcych si na terenie powiatu. Proces usuwania wyrobw zawierajcych azbest, zgodnie z zapisami krajowego Programu..., powinien by zakoczony do 2032 roku. Dla potrzeb niniejszego opracowania przy zaoeniu usuwania wyrobw azbestowych do koca 2032 r. podzielono okres 23 lat na trzy podokresy: I okres obejmujcy lata 2010-2012, II okres obejmujcy lata 2013-2022, III okres obejmujcy lata 2023-2032. Sumaryczne koszty usunicia wyrobw zawierajcych azbest z terenu powiatu elblskiego wynosz ok. 72 368 221,60 z wraz z wymian na wyroby bezazbestowe. System monitoringu realizacji Programu wraz z odpowiedni baz danych powinien by elementem systemu monitoringu w ramach realizacji Planu gospodarki odpadami dla powiatu elblskiego. 10 LITERATURA 1. Informator o przepisach i procedurach dotyczcych bezpiecznego postpowania z wyrobami zawierajcymi azbest Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Spoecznej; Departament Polityki Przemysowej, Warszawa 2003 r. 2. Ochrona przed Azbestem - Halina Wojciechowska - Piskorska, Leszka Skuza, Gdask 2000 r. 3. Materiay zawierajce azbest - poradnik - mgr Elbieta Kazimierczak - Mierzyska, doc. dr in. Adam Niesochowski; Warszawa 1997 r. - Instytut Techniki Budowlanej. 4. Problemy zanieczyszczenia powietrza wknami azbestu - praca zespoowa pod redakcj doc. dr hab. Med. Neonili Szeszeni - Dbrowskiej; Warszawa 1993 r. - Pastwowa Inspekcja Ochrony rodowiska. 5. Program usuwania azbestu i wyrobw zawierajcych azbest stosowanych na terytorium Polski - Rada Ministrw Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa maj 2002 r. 6. Zasady postpowania z wyrobami zawierajcymi azbest - Instytut Gospodarki Odpadami w Katowicach, Katowice 2002 r. 7. Zapobieganie ryzyku zawodowemu wynikajcego z obecnoci azbestu w rodowisku pracy - Centralny Instytut Ochrony Pracy, kwiecie 2000 r. 8. Aspekty zdrowotne zwizane z naraeniem na azbest - Instytut medycyny Pracy i Zdrowia rodowiskowego w Sosnowcu, kwiecie 2000 r. 9. Jak postpowa z wyrobami zawierajcymi azbest - mgr Wadysaw Czaja. 10. Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032- Uchwaa Rady Ministrw z dnia 14 lipca 2009 r. Warszawa 2009 r.

SPIS ZACZNIKW
ZACZNIK NR 1 ZACZNIK NR 2 ZACZNIK NR 3 ZACZNIK NR 4 ZACZNIK NR 5 ZACZNIK NR 6 ZACZNIK NR 7 ZACZNIK NR 8 ZACZNIK NR 9 ZACZNIK NR 10 WZR OZNAKOWANIA DLA MIEJSC ZAWIERAJCYCH AZBEST LUB WYROBY ZAWIERAJCE AZBEST. DRUK INFORMACJI O WYROBACH ZAWIERAJCYCH AZBEST I MIEJSCU ICH WYKORZYSTYWANIA ANKIETA WYKORZYSTANA PODCZAS INWENTARYZACJI WYROBW AZBESTOWYCH. OCENA STANU I MOLIWOCI BEZPIECZNEGO UYTKOWANIA WYROBW ZAWIERAJCYCH AZBEST (DZ.U.04.71.649) - WZR - ANKIETA WYKORZYSTANA PODCZAS INWENTARYZACJI WYROBW AZBESTOWYCH. INFORMACJA O WYROBACH ZAWIERAJCYCH AZBEST, KTRYCH WYKORZYSTYWANIE ZOSTAO ZAKOCZONE (DZ.U.03.192.1876) - WZR. KARTA PRZEKAZANIA ODPADU - ODPADW ZAWIERAJCYCH AZBEST. LISTA FIRM POSIADAJCYCH DECYZJE ZATWIERDZAJC PROGRAM GOSPODARKI ODPADAMI W ZAKRESIE DEMONTAU AZBESTU NA TERENIE POWIATU ELBLSKIEGO. ZESTAWIENIE ILOCI PYT AZBESTOWO-CEMENTOWYCH W M2 NA TERENIE POSZCZEGLNYCH MIEJSCOWOCI GMIN NALECYCH DO POWIATU ELBLSKIEGO. MAPA ZAGROE DZIAANIA AZBESTU - POWIAT ELBLSKI. ROZMIESZCZENIE SKADOWISK ODPADW ZAWIERAJCYCH AZBEST NA TERENIE POLSKI. MIKROFALOWE REAKTORY DO UTYLIZACJI ODPADW NIEBEZPIECZNYCH.

ZACZNIK NR 1 Wzr oznakowania dla miejsc zawierajcych azbest lub wyroby zawierajce azbest.

ZACZNIK NR 2 Druk informacji o wyrobach zawierajcych azbest i miejscu ich wykorzystywania-Ankieta wykorzystana podczas inwentaryzacji wyrobw azbestowych. INFORMACJA O WYROBACH ZAWIERAJCYCH AZBEST I MIEJSCU ICH WYKORZYSTYWANIA (opracowana na podstawie art. 163 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony rodowiska /Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150/, oraz rozporzdzenia Ministra Gospodarki Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 padziernika 2003 r. w sprawie wymaga w zakresie wykorzystywania i przemieszczania azbestu oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urzdze, w ktrych by lub jest wykorzystywany azbest /Dz.U.03.192.1876/). 1. Miejsce, adres ................................................................................................................................ ................................................................................................................................ 2. Waciciel/zarzdca/uytkownik*): a) osoba prawna - nazwa, adres ........................................................................... ........................................................................................................................... b) osoba fizyczna - imi, nazwisko i adres ............................................................ ........................................................................................................................... 3. Tytu wasnoci .................................................................................................... ................................................................................................................................. 2 4. Nazwa, rodzaj wyrobu ) ...................................................................................... ................................................................................................................................. 5. Ilo (m , tony) .................................................................................................. 6. Termin rozpoczcia eksploatacji wyrobu: .......................................................... 7. Przewidywany termin usunicia wyrobu: a) okresowej wymiany z tytuu zuycia wyrobu ................................................... b) cakowitego usunicia niebezpiecznych materiaw i substancji .......................................................................................................................... 8. Inne istotne informacje o wyrobach ................................................................................................................................ ................. (podpis) Data ...........
4) 2 3) 1)

________ Objanienia:
*) Niepotrzebne skreli. 1) Za wyrb zawierajcy azbest uwaa si kady wyrb o steniu rwnym lub wyszym od 0,1 % azbestu. 2) Przy okrelaniu rodzaju wyrobu zawierajcego azbest naley stosowa nastpujc klasyfikacj: - pyty azbestowo-cementowe paskie stosowane w budownictwie, - pyty faliste azbestowo-cementowe dla budownictwa, - rury i zcza azbestowo-cementowe, - izolacje natryskowe rodkami zawierajcymi w swoim skadzie azbest, - wyroby cierne azbestowo-kauczukowe, - przdza specjalna, w tym wkna azbestowe obrobione, - szczeliwa azbestowe, - tamy tkane i plecione, sznury i sznurki, - wyroby azbestowo-kauczukowe, z wyjtkiem wyrobw ciernych, - papier, tektura, - inne wyroby zawierajce azbest, oddzielnie niewymienione, w tym papier i tektura. 3) Poda podstaw zapisu (np. dokumentacja techniczna, pomiar z natury). 4) Np. informacja o oznaczeniu na planie sytuacyjnym terenu instalacji lub urzdzenia zawierajcego azbest.

ZACZNIK NR 3 Ocena stanu i moliwoci bezpiecznego uytkowania wyrobw zawierajcych azbest (Dz.U.04.71.649) wzr - Ankieta wykorzystana podczas inwentaryzacji wyrobw azbestowych. Miejsce/ obiekt/ urzdzenie budowlane /instalacja przemysowa: ..................................................................................................................... Adres miejsca/ obiektu/ urzdzenia budowlanego/ instalacji przemysowej: ..................................................................................................................... Pomieszczenie: ........................................................................................... 1) Rodzaj/nazwa wyrobu ............................................................................... 2 2) Ilo wyrobw (m , tony) ...........................................................................
Grupa /Nr I 1. 2. 3. 4. II. 5. 6. III. 7. 8. 9. IV. 10. 11. 12. V. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. VI. 20. 21. 22. 23. VII. 24. 25. 26. 27. Wyrb - rodzaj Sposb zastosowania azbestu Powierzchnia pokryta mas natryskow z azbestem (torkret) Tynk zawierajcy azbest Lekkie pyty izolacyjne z azbestem (ciar obj. < 1000 kg/m3) Pozostae wyroby z azbestem Rodzaj azbestu Azbest chryzotylowy Inny azbest (np. krokidolit) Struktura powierzchni wyrobu z azbestem Rozluniona (naruszona) struktura wkien Mocna struktura wkien, lecz bez albo z niewystarczajc powok farby zewntrznej Pomalowana i nieuszkodzona powoka zewntrzna Stan zewntrzny wyrobu z azbestem Due uszkodzenia Mae uszkodzenia Brak Moliwo uszkodzenia powierzchni wyrobu z azbestem Wyrb jest przedmiotem jakich prac Wyrb przez bezporedni dostpno naraony na uszkodzenia (do wysokoci 2 m) Wyrb naraony na uszkodzenia mechaniczne Wyrb naraony na wstrzsy i drgania Wyrb naraony na dziaanie czynnikw atmosferycznych (na zewntrz obiektu) Wyrb znajduje si w zasigu silnych ruchw powietrza Wyrb nie jest naraony na wpywy zewntrzne Wykorzystanie pomieszczenia Regularnie przez dzieci, modzie lub sportowcw Trwae lub czste przebywanie w pomieszczeniach innych osb Czasowo wykorzystywane pomieszczenie Rzadko wykorzystywane pomieszczenie Usytuowanie wyrobu Bezporednio w pomieszczeniu Za zawieszonym, nieszczelnym sufitem lub innym pokryciem W systemie wywietrzania pomieszczenia (kanay wentylacyjne) Za zawieszonym szczelnym sufitem lub innym pokryciem, ponad pyoszczeln powierzchni lub poza szczelnym kanaem wentylacyjnym Ocena Przyjta punktacja 30 30 25 10 5 15 30 10 0 30 10 0 15 10 10 10 10 10 0 35 30 20 10 30 25 25 10

Suma punktw oceny ................... Stopie pilnoci I - (wymiana lub naprawa wymagana 65 i wicej punktw bezzwocznie) Stopie pilnoci II - (ponowna ocena wymagana w czasie powyej 35 do 60 do 1 roku) punktw Stopie pilnoci III - (ponowna ocena w terminie do 5 lat) do 35 punktw UWAGA: podkreli naley tylko jedn pozycj w grupie, jeli wystpi wicej ni jedna, podkreli naley najwysz punktacj. Zsumowa ilo punktw, ustali ocen kocow i stopie pilnoci. ............................. ................................................ Oceniajcy nazwisko i imi Waciciel/Zarzdca .............................................................................. Adres .............................................................................. data
1)

2) 3) 4)

Wedug klasyfikacji wyrobw przyjtych w sprawozdaniu rocznym - zacznik nr 2 do rozporzdzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Spoecznej z dnia 23 padziernika 2003 r. w sprawie wymaga w zakresie wykorzystywania i przemieszczania azbestu oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urzdze, w ktrych by lub jest wykorzystywany azbest (Dz. U. Nr 192, poz. 1876). Zgodnie z inwentaryzacj i sprawozdaniem rocznym - 7 wymienionego w odnoniku 1 rozporzdzenia. Due uszkodzenia - widoczne pknicia lub ubytki na powierzchni rwnej lub wikszej ni 3 % powierzchni wyrobu. Mae uszkodzenia - brak widocznych pkni, a ubytki na powierzchni mniejszej ni 3 % powierzchni wyrobu.

ZACZNIK NR 4 Informacja o wyrobach (Dz.U.03.192.1876) - wzr

zawierajcych

azbest,

ktrych

wykorzystywanie

zostao

zakoczone

1. Miejsce, adres ............................................................ 2. Waciciel/zarzdca*): a) osoba prawna - nazwa, adres, ................................. .................................................................................. b) osoba fizyczna - imi, nazwisko i adres ................... .................................................................................. 3. Tytu wasnoci ........................................................... ........................................................................................ 2) 4. Nazwa, rodzaj wyrobu .............................................. ........................................................................................ 2 3) 5. Ilo (m , tony) ......................................................... 6. Rok zaprzestania wykorzystywania wyrobw ............ 7. Planowane usunicia wyrobw: ................................. a) sposb ..................................................................... b) przez kogo ............................................................... c) termin ....................................................................... 4) 8. Inne istotne informacje ........................................... (podpis) .................................... Data ......................... ________
Objanienia: *) Niepotrzebne skreli. 1) Za wyrb zawierajcy azbest uwaa si kady wyrb o steniu rwnym lub wyszym od 0,1 % azbestu. 2) Przy okrelaniu rodzaju wyrobu zawierajcego azbest naley stosowa nastpujc klasyfikacj: - pyty azbestowo-cementowe paskie stosowane w budownictwie, - pyty faliste azbestowo-cementowe dla budownictwa, - rury i zcza azbestowo-cementowe, - izolacje natryskowe rodkami zawierajcymi w swoim skadzie azbest, - wyroby cierne azbestowo-kauczukowe, - przdza specjalna, w tym wkna azbestowe obrobione, - szczeliwa azbestowe, - tamy tkane i plecione, sznury i sznurki, - wyroby azbestowo-kauczukowe, z wyjtkiem wyrobw ciernych, - papier, tektura, - inne wyroby zawierajce azbest, oddzielnie niewymienione. 3) Poda podstaw zapisu (np. dokumentacja techniczna, spis z natury). 4) Np. informacja o oznaczeniu na planie sytuacyjnym.

ZACZNIK NR 5 Karta przekazania odpadu - odpadw zawierajcych azbest

KARTA PRZEKAZANIA ODPADU Posiadacz odpadw, ktry przekazuje odpad b, c Adres e Telefon/fax Nr REGON Miejsce przeznaczenia odpadw f Kod odpadu: Data Potwierdzenie przekazania odpadu Data, piecz i podpis Data, piecz i podpis Data, piecz i podpis Nr karty a Prowadzcy dziaalno w zakresie transportu b, d odpadu Adres d, e Telefon/fax d Nr REGON d Rodzaj odpadu: Masa przekazanych odpadw [Mg] h Potwierdzam wykonanie usugi transportu odpadu a Rok kalendarzowy Posiadacz odpadu, ktry przejmuje odpad b Adres e Telefon/fax Nr REGON Nr rejestracyjny pojazdu, przyczepy lub naczepy d, i Potwierdzam przejcie odpadu

Uwaga: Karta przekazania odpadu sporzdzana w trzech egzemplarzach: jeden dla odbierajcego odpady, drugi dla waciciela odpadu, trzeci dla Gminy
Objanienia: a Numer nadawany jest przez posiadacza odpadw, ktry przekazuje odpad. b Imi i nazwisko lub nazwa podmiotu. c W przypadku odpadw komunalnych kart wypenia przedsibiorca, ktry uzyska zezwolenie na prowadzenie dziaalnoci w zakresie odbierania odpadw od wacicieli nieruchomoci, o ktrym mowa w ustawie z dnia 13 wrzenia 1996 r. o utrzymaniu czystoci i porzdku w gminach (Dz. U. z 2005 r. Nr 236, poz. 2008), lub gminna jednostka organizacyjna, o ktrej mowa w ustawie z dnia 13 wrzenia 1996 r. o utrzymaniu czystoci i porzdku w gminach. d W przypadku gdy odpad jest transportowany kolejno przez dwch lub wicej prowadzcych dziaalno w zakresie transportu odpadw, w oznaczonych rubrykach naley poda wymagane dane i podpisy wszystkich prowadzcych dziaalno w zakresie transportu odpadw z zachowaniem kolejnoci transportowania odpadu. e Adres zamieszkania lub siedziby podmiotu. f Adres miejsca odbioru odpadu, pod ktry naley dostarczy odpad, wskazany przez posiadacza odpadu prowadzcemu dziaalno w zakresie transportu odpadw. g W przypadku odpadw niebezpiecznych poda dat przekazania odpadu. Karta moe by stosowana jako jednorazowa karta przekazania odpadu lub jako zbiorcza karta przekazania odpadu, obejmujca odpad danego rodzaju przekazywany cznie w czasie jednego miesica kalendarzowego, za porednictwem tego samego prowadzcego dziaalno w zakresie transportu odpadw temu samemu posiadaczowi odpadw. h Poda mas odpadw z dokadnoci co najmniej do pierwszego miejsca po przecinku dla odpadw innych ni niebezpieczne; co najmniej do trzeciego miejsca po przecinku dla odpadw niebezpiecznych. i Dotyczy odpadw niebezpiecznych.

ZACZNIK NR 6 Lista firm posiadajcych decyzje zatwierdzajc program gospodarki odpadami w zakresie demontau azbestu na terenie powiatu elblskiego.
Lp. 1 nazwa firmy i adres Firma Usugowo-Handlowa WOD-PRZEM ul. Sokola 34 87-100 Toru kom. 602 442 359 Przedsibiorstwo Robt Termoizolacyjnych i Antykorozyjnych TERMOEXPORT ul. urawia 24/7 00-515 Warszawa tel. 022 821-34-67, 621-21-97 fax. 022 621-40-64, 821-41-75 Przedsibiorstwo Usugowo Produkcyjne WAKRO Biuro Obsugi Inwestycji ul. Sowackiego 16 82-500 Kwidzyn tel. 055 261-20-96, 261-82-04 kom. 601 712 428 www.wakro.pl e-mail: info@wakro.pl ALGADER HOFMAN Spka z o. o. ul. Wlczyska 133, budynek 11B 01-919 Warszawa tel. 022 864-94-97 i 99, 834-73-53, 834-75-80, 864-98-12 kom. 603 124 853 www.algader.pl Przedsibiorstwo Budowlane RECON Sp. z o.o. ul. Grzegorza z Sanoka 4 80-408 Gdask tel. fax 344-15-15 tel. kom. 504 095 600 CENTRUM GOSPODARKI ODPADAMI, AZBESTU I RECYKLINGU caro ul. Zamoyskiego 51 22-400 Zamo kom. 608 435 133 fax. 084 627-30-13 www.azbest-caro.pl e-mail: caro@zamosc.home.pl Przedsibiorstwo Budownictwa Ldowego MJ Sp. z o.o. Reguy ul. Graniczna 6 05-816 Michaowice RAMID - Mirosaw Dec ul. Kowalskiego 1/54 03-288 Warszawa tel. 022 525-25-55 fax. 022 525-25-50 kom. 509 199 917 www.ramid.pl e-mail: ramid@op.pl COMTRANS Sp. z o.o. ul. Zientary-Malewskiej 65 10-310 Olsztyn tel. 089 532-87-80, 532-01-05 MAXMED Zakad Usugowo-Handlowy Marcin Murzyn ul. rdlana 4 84-230 Rumia tel. 058 671-85-63 fax. 058 671-48-82 PPHU ABBA-EKOMED Sp. z o.o. ul. Moniuszki 11/13 87-100 Toru tel. 056 651-36-67, 651-44-25 fax. 056 654-86-70 (71) www.ekomed.pl e-mail: biuro@biuro.ekomed.pl ALBEKO Sieger Sp. J. 87-510 Kotowy gm. Skrwilno woj. Kujawsko-Pomorskie tel. 054 280-02-87, 260-76-10 fax. 054 280-02-88 kom. 607 148 700 www.albeko.pl e-mail: info@albeko.pl TRANSPORT - METALURGIA Sp. z o.o. znak sprawy decyzji OROL-III-7647-56/2002 data wydania decyzji 25.11.2002 r.

OROL-III-7647-20/2003

28.05.2003 r.

OROL-III-764786/2002/2003

28.01.2003 r.

OROL-III-7647-37/2003

5.09.2003 r.

OROL-III-7647-23/2004

12.05.2004 r.

OROL-III-7647-53/2003

23.01.2004 r.

OROL-III-7647-14/2004

6.05.2004 r.

OROL-III-7647-3/2005

14.03.2005 r.

OROL-III-7647-18/2005

29.04.2005 r.

10

OROL-III-7647-25/2005

31.05.2005 r.

11

OROL-III-7647-29/2005

25.07.2005 r.

12

OROL-III-7647-33/2005

29.07.2005 r.

13

OROL-III-7647-37/2005

12.08.2005 r.

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

ul. Reymonta 62 97-500 Radomsko tel. 044 685-41-35 fax. 044 685-42-90 T.K.J. Matuszewski Sp. J. ul. Por. Krzycha 5 86-300 Grudzidz tel. 056 465-48-88 fax. 056 465-48-92 Przedsibiorstwo Budowlano-Handlowe HABUD S.C. Zdzisaw Gaza i Stefan Hamadyk Al. Wojska Polskiego 91 82-205 Malbork GAJAWI PPHU Gabriel Rogut ul. Kopernika 56/60 93-150 d tel. 042 688-43-70 kom. 501 028 153 AWAT Sp. z o.o. ul. Kaliskiego 9 01-476 Warszawa tel. 022 683-92-48, 683-91-63, 683-91-78 P.H.U. PAMIR Maciej Strzeszyski ul. kowa 10 83-110 Tczew tel. 058 531-61-85 kom. 603 106 563, 504 179 714 E-PIK Usugi Ekologiczne Sp z o.o. ul. Grunwaldzka 269/1 60-179 Pozna tel. 061 285-40-74 Zakad Usug Produkcji i Handlu Jan Stanisaw Grliski ul. Moniuszki 85 06-200 Makw-Mazowiecki tel. 029 717-04-67 kom. 606 640 377 Zakad Robt Oglno Budowlanych Stanisaw Repiski ul. Faata 10 83-400 Kocierzyna tel. 058 680-19-31 Zakad Remontowo-Budowlany Andrzej Milewski ul. okietka 24/54 11-400 Ktrzyn tel. 089 752-81-08 kom. 506 179 789 PHU JUKO Jerzy Szczukocki ul. 1-go Maja 25 97-300 Piotrkw Trybunalski tel. 044 732-69-63, 732-69-64, 732-69-65 Sintac - Polska Sp. z o.o. ul. Armii Krajowej 86 05-075 Warszawa-Wesoa adres do korespondencji: ul. agaska 1 04-713 Warszawa-Midzylesie tel. 022 812-62-54, 812-45-93 fax. 022 812-53-92 P.P.H.U. EKO-MIX ul. Grabiszyska 163 50-950 Wrocaw tel. 361-30-41 - 43 wew. 231 kom. 600 703 713 Przedsibiorstwo Wielobranowe aczyski Arkadiusz ul. Rybacka 43 82-104 Kty Rybackie kom. 501 302 968 ECO-POL Sp. z o.o. ul. Dworcowa 9 86-120 Pruszcz tel. 052 330-80-65 Przedsibiorstwo Budowlane BUDFUND ul. Architektw 8 A 81-528 Gdynia tel. 058 664-87-72

OROL-III-7647-49/2005

2.12.2005 r.

OROL-III-7647-7/2005

1.04.2005 r.

OROL-III-7647-45/2005

3.10.2005 r.

OROL-III-7647-63/2005

12.12.2005 r

OROL-III-7647-41/2006

10.10.2006 r.

OROL-III-7647-23/2006

29.05.2006 r

OROL-III-7647-13/2006

22.03.2006 r.

OROL-III-7647-7/2006

6.03.2006 r.

OROL-III-7647-10/2006

6.03.2006 r.

OROL-III-7647-11/2006

6.03.2006 r

OROL-III-7647-46/2006

15.01.2007 r

OROL-III-7647-54/2006

28.02.2007 r

OROL-III-7647-22/2008

24.07.2008 r.

OROL-III-7647-18/2008

28.08.2008 r.

OROL-III-7647-5/2008

10.03.2008 r.

29

30

31

32

33

34

35

36

37

kom. 602 330 618 GAJA-DACHY Pokrycia Dachowe Zdzisaw Sztejner ul. Daleka 117 82-200 Malbork tel. 055 272-33-02 kom. 608 529 079 Przedsibiorstwo Usug Komunalnych w Zalewie Sp. z o.o. ul. 29 Stycznia 16 14-230 Zalewo tel. 089 758-83-12 Przedsibiorstwo Usugowo-Transportowe OL-TRANS Olgierd Hewelt Mrzezino ul. Lipowa 6 84-123 Pochowo, gm. Puck tel. 058 673-66-53 fax. 058 673-62-72 e-mail: sekretariat@ol-trans.com.pl www.ol-trans.com.pl Firma Usugowa MALBET Sp. z o.o. ul. T.B. Wilczyskiego 2/6 10-686 Olsztyn tel./fax 089 513-50-78 Przemysaw Podlewski KOLBIS F.H.U. Os. Armi Krajowej 98/93 61-381 Pozna Punkt przyjmowania zamwie: ul. Krlewiecka 140a 82-300 Elblg tel. 055 234-00-60 P.H.U. REM-BUD Stanisaw Frc ul. Kochanowskiego 10/2 82-300 Elblg kom. 508 475 908 Zakad Oglnobudowlany Arkadiusz Charampowicz ul. Malborska 15/1 82-300 Elblg tel. 641-79-59 Usugi Blacharsko-Dekarskie Tomasz Domeracki Kwitajny 11/3 14-400 Pask tel. 055 249-85-81 M.M. INVEST Aleja Wojska Polskiego 90A 82-300 Malbork tel./fax 055 273-23-09

OROL-III-7647-8/2008

27.06.2008 r.

OROL-III-7647-11/2008

27.06.2008 r

OROL-III-7647-36/08/09

7.01.2009 r.

OROL-III-7647-40/08-09

22.01.2009 r.

OROL-III-7647-05/09

26.02.2009 r.

OROL-III-7647-20/09

2.06.2009 r.

OROL-III-7647-26/09

10.06.2009 r.

OROL-III-7647-36/09

21.09.2009 r.

OROL-III-7647-43/09

6.11.2009 r.

ZACZNIK NR 7 Zestawienie iloci pyt azbestowo-cementowych w m na terenie poszczeglnych miejscowoci gmin nalecych do powiatu elblskiego
- rdo: Dane z poszczeglnych urzdw gmin powiatu elblskiego

Gmina Elblg
Lp. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 Miejscowo Gronowo Grne Janowo Bielnik pierwszy Bielnk Drugi Kpa Rybacka Jagodno Nowakowo Nowe Batorowo Batorowo Cieplice Nowotki Kpiny Wielkie Wzina Klepa Duyna Komorowo uawskie Nowy Dwr Druno Nazwa wyrobu zawierajcego azbest pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie Ilo m 3916,0 6550,0 2483,0 1782,0 8920,0 544,0 9296,5 9489,5 4991,5 7639,5 2881,5 6895,0 6530,0 1779,0 5260,5 5408,0 1123,0 1247,0

19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38

Kazimierzowo Adamowo Osiedle Wadysawowo Adamowo Helenowo Lisw Bogaczewo Tropy Elblskie Raczki Elblskie Weklice Czechowo Pasieki Mylcin Pilona Nowa Pilona Sierpin Przezmark Nowina Janw Nowe Pole Razem gmina

pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie

8091,0 1907,0 9842,0 3325,0 1454,0 2835,0 2592,0 7798,0 9414,5 3078,0 2988,0 1132,0 1739,0 5713,0 389,0 892,5 4413,0 3174,0 313,0 141,0 160247,0

Lp. 1 2 3 4

Nazwa wyrobu zawierajcego azbest rura azbestowo-cementowa wodocigowa A-C 2500 mm rura azbestowo-cementowa wodocigowa A-C 1500 mm rura azbestowo-cementowa wodocigowa A-C 100 mm rura azbestowo-cementowa wodocigowa A-C 80 mm

Miejsce wystpowania wyrobu zawierajcego azbest Gmina Elblg Gmina Elblg Gmina Elblg Gmina Elblg

Jednostka miary Ilo mb mb mb mb 9 000 8 000 5 000 10 000

Gmina Mynary
Lp. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 Miejscowo Mynary Ponne Spy Kobyliny Ojcowa Wola Wczyska Stare Monasterzysko Warszewo Zastawno Sokolnik Zacianki Karszewo Nowe Monasterzysko Kwietnik Janiki Pasckie Gardyny Kraskowo Mynarska Wola Bronikowo Krasinek Mikoajki Budowo Nowe Saduki Rucianka Kurowo Braniewskie Razem gmina Nazwa wyrobu zawierajcego azbest pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie Ilo m 5386,0 1708,0 656,0 160,0 200,0 957,0 96,0 916,0 530,0 84,0 576,0 1509,0 774,0 1488,0 100,0 176,0 240,0 560,0 709,0 18,0 422,0 271,0 2030,0 1198,0 1603,0 22367,0

Lp.

Nazwa wyrobu zawierajcego azbest rura azbestowo-cementowa wodocigowa A-C 100 mm rura azbestowo-cementowa wodocigowa A-C 80 mm

Miejsce wystpowania wyrobu zawierajcego azbest 14-420 Mynary, ul. Dworcowa, Konarskiego, Osiskiego i Staszica 14-420 Mynary, ul. Dworcowa, Konarskiego, Osiskiego i Staszica

Jednostka miary mb mb

Ilo 540 3360

Stopie pilnoci II II

Gmina Markusy
Lp. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 Miejscowo Nazwa wyrobu zawierajcego azbest Nowe Dolno pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie Stare Dolno pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie Krzewsk pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie Stankowo pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie Winiewo pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie winiec pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie Balewo pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie Topolno pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie Jeziorno pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie Zwierzno pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie Zotnica pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie Stalewo pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie Kpniewo pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie Brudzdy pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie Rachowo pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie Zwierzeskie Pole pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie Wgle- ukowo pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie Dzierzgonka pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie Jurandowo pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie urawiec pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie Markusy pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie plus do tego budynki nalece do gminy Markusy ( na terenie caej gminy) RAZEM GMINA MARKUSY Nazwa wyrobu zawierajcego azbest rura azbestowo-cementowa wodocigowa A-C 100 mm rura azbestowo-cementowa wodocigowa A-C 80 mm Miejsce wystpowania wyrobu zawierajcego azbest Rurocig w Stalewie Rurocig w urawcu (od hydroforni do szkoy) Jednostka miary mb mb Ilo m 10 978,0 1 594,0 22 753,0 3 716,0 6 690,0 5 800,0 5 019,0 2 762,0 5 790,0 2 607,0 684,0 2 716,0 13 277,0 2 771,0 1 678,0 773,0 4 073,0 1 420,0 212,0 7 316,0 5 918,0 1 633,0 110 180,0 Ilo 1 000 500 Stopie pilnoci

Lp. 1 2

Gmina Tolkmicko
Lp. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 Miejscowo Tolkmicko Pogrodzie Wodynia Przybyowo Pagrki Bogdaniec Kadyny Chojnowo Nowinka Wysoki Br cze Kamionek W. Kikoy Janwek Nazwa wyrobu zawierajcego azbest pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie RAZEM GMINA TOLKMICKO Ilo m 4 937,0 4 810,0 600,0 1 640,0 1 182,0 960,0 1 675,0 2 740,0 790,0 140,0 4 738,0 800,0 1 430,0 1 600,0 28 042,0

Gmina Pask
Lp. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 Miejscowo Pask Anglity Anioowo Awajki i Wakarowo Bdy Borzynowo Brzeziny Czarna Gra Dargowo Drulity Gobki Gulbity Kawki Kty Kielminek Kopina Krasin Kronin Krosienko Krosno Kupin Nazwa wyrobu zawierajcego azbest pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie Ilo m 18798,0 1890,0 4128,0 2300,0 102,0 1892,0 2766,0 30,0 470,0 10235,0 411,0 1144,0 600,0 143,0 1002,0 2567,0 2011,0 1920,0 35,0 1318,0 b.d.

22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47

Kwitajny Leszczyna Lenica czna ukszty Majki Marianka Marzewo Nowa Wie Nowe Kusy Nowiny Nowy Cieszyn Plko Robity Rogajny Rogowo Rydzwka Rzeczna Rzdy Sakowice Sakwko Sokka Stegny Surowe Zielonka Pascka Zielony Grd Razem gmina

pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie

360,0 1925,0 1522,0 330,0 3405,0 2390,0 3120,0 5072,0 2000,0 5468,0 400,0 1104,0 358,0 520,0 1480,0 84,0 1667,0 1930,0 4201,0 6847,0 3399,0 260,0 2810,0 4054,0 7633,0 1282,0 117383,0

Gmina Gronowo Elblskie 2 Na podstawie czciowej inwentaryzacji wyrobw azbestowych oszacowano na 23113 m powierzchni pokry dachowych wykonanych z pyt eternitowych - dane za 2004 rok. Gmina Godkowo
Lp. 1 2 3 4 5 6 7 8 Miejscowo Bielica Dbkowo Godkowo Krukajny Stary Cieszyn Miosna pno Lesiska Razem gmina Nazwa wyrobu zawierajcego azbest pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie Ilo m 5000,0 1556,0 2000,0 2780,0 1052,0 1600,0 1720,0 4810,0 20518,0

Gmina Milejewo
Lp. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 Miejscowo Huta uawska Jagodnik Kamiennik Wielki Majewo Milejewo Ogrodniki Piastowo Pomorska Wie Rychnowy Stoboje Wilkowo Zajczkowo Zalesie Razem gmina Nazwa wyrobu zawierajcego azbest pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie pyty azbestowo-cementowe faliste i paskie Ilo m 2575 2666 5488 7325 8431 3737 2427 5481 1900 4908 704 5125 1256 52023,0

Gmina Rychliki Azbest na terenie gminy Rychliki - 31 460,90 m . Dane z Urzdu Gminy Rychliki, na podstawie Ankiety w celu sporzdzenia aktualizacji Planu Gospodarki Odpadami dla Powiatu Elblskiego na lata 2010-2013.
2

ZACZNIK NR 8 Mapa zagroe dziaania azbestu - Powiat Elblski

Legenda: - nagromadzenie pyt azbestowo-cementowych w iloci < 100 000 m

2

- nagromadzenie pyt azbestowo-cementowych w iloci 100 000 - 155 000 m - nagromadzenie pyt azbestowo-cementowych w iloci >150 000 m
2

ZACZNIK NR 9 Rozmieszczenie skadowisk odpadw zawierajcych azbest na terenie Polski

Wyroby ok. 2 mln Mg ok. 1 mln Mg >0,5 mln Mg <0,5 mln Mg Skadowiska istniejce przygotowywane Skadowiska odpadw zawierajcych azbest nie s rozmieszczane rwnomierne na terenie caego kraju. I tak, na przykad na terenie wojewdztwa opolskiego nie ma adnego skadowiska odpadw azbestowych, jednake jest to wojewdztwo o maym obszarze i niewielkiej iloci uytkowanych wyrobw azbestowych, a ssiednie wojewdztwa (dolnolskie i lskie) posiadaj liczne skadowiska. Problemem jest natomiast niewystarczajca liczba skadowisk w wojewdztwach o najwikszej iloci uytkowanych wyrobw zawierajcych azbest - mazowieckim i lubelskim. Planowana do 2032 roku liczba uruchomionych skadowisk odpadw zawierajcych azbest moe ulec zmniejszeniu w przypadku istotnego rozwoju i wdroe nowych technologii unicestwiania wkien azbestu, pozwalajcych na bezpieczne przetwarzanie odpadw azbestowych. ZACZNIK NR 10 Mikrofalowe reaktory do utylizacji odpadw niebezpiecznych . Azbest jest obecnie prawnie uznany za materia stwarzajcy szczeglne zagroenie dla rodowiska. W Polsce zakaz stosowania azbestu w przemyle istnieje od roku 1997. Do tego roku wyprodukowano w kraju okoo 15,5 mln. ton materiaw budowlanych zawierajcych azbest, z tego 2/3 w postaci eternitu. Obecnie rozpocz si proces usuwania tych materiaw z budynkw i budowli, czsto jeszcze w sposb niezgodny z przepisami i zagraajcy rodowisku. Zdemontowane materiay mog by z powodzeniem wykorzystywane np. w drogownictwie jednak pod warunkiem unieszkodliwienia wchodzcego w ich skad azbestu. Niezwykle cenne zastosowanie przy utylizacji odpadw azbestowych znalaza energia mikrofalowa - w procesie, ktry wobec faktu istnienia ogromnej iloci tego szkodliwego materiau, moe mie bardzo wane znaczenie ekonomiczne. Oferowana przez firm PROMIS unikalna technologia mikrofalowa przeznaczona jest do utylizacji materiaw zawierajcych azbest poprzez obrbk termiczn w silnym polu mikrofalowym, prowadzc do zmiany jego struktury ze szkodliwej wknistej w struktur bezpostaciow, np. szklist. Uniwersalny reaktor mikrofalowy (pokazany na zdjciu) przeznaczony jest do bada procesw termicznej obrbki (utylizacji) niebezpiecznych odpadw, w tym odpadw zawierajcych wkna azbestowe. Odpady po rozdrobnieniu i wymieszaniu z preparatem poprawiajcym tumienie energii mikrofalowej (preparat X) umieszczane s w komorze dialektrycznej wewntrz reaktora mikrofalowego. Nastpnie po zamkniciu pokrywy grnej wczana jest energia mikrofalowa generowana przez cztery generatory mikrofalowe zamontowane na ciance bocznej metalowej cylindrycznej komory reaktora. ________________
1 1

www.promis-tech.pl

Ryc. nr 1. Reaktor ATON 2 przeznaczony do utylizacji niewielkich iloci odpadw szczeglnie niebezpiecznych

Najwaniejsze parametry techniczne reaktora:

Zasilanie 3x380V (400V), 50Hz, Ukad ogrzewania obrabianego materiau mikrofalami: 4 generatory mikrofalowe o mocy wyjciowej 750W lub 1500W kady Chodzenie generatorw - wodne, przycze 1/2 cala Wsad: mieszanina odpadw z preparatem poprawiajcym pochanianie mikrofalowe, masa wsadu od 2 do 4 kg Czas grzania: dobierany zalenie od rodzaju nagrzewanego materiau, zwykle 10-20 min. Przykad zastosowania reaktora: Termiczna utylizacja odpadw zawierajcych azbest:

Materiay zawierajce azbest (np. eternit) po rozkruszeniu i wymieszaniu z preparatem poprawiajcym absorpcje mikrofal umieszczane s w specjalnych pojemnikach i wstawiane do komory reaktora. W wyniku intensywnego nagrzewania mikrofalami, obrabiany termicznie materia w cigu kilkunastu minut osiga temperatur ponad 900C. Niebezpieczna dla ludzi wknista struktura azbestu ulega szybkiej destrukcji przechodzc w struktur bezpostaciow. Proces destrukcji wknistej struktury azbestu jest procesem czystym". W jego wyniku powstaje materia obojtny dla zdrowia ludzi, ktry mona stosowa np. jako dodatek do betonw. W trakcie procesu nagrzewania uwalniana jest para wodna oraz niewielkie iloci odparowanych zanieczyszcze.

Wknista struktura azbestu

Materia uzyskany po mikrofalowej obrbce termicznej