Professional Documents
Culture Documents
Atatürk İlkeleri
Atatürk İlkeleri
Bildiğiniz gibi Atatürkçü düşünce sistemini şeklinde sorularda mümkün mertebe dar
oluşturan 6 temel ilke bulunmaktadır. Bu düşünmeli ve en doğrudan ulaşmamış
ilkeler: gereken ilkeye odaklanmalıyız.
Atatürkçü düşünce sisteminin, Atatürk
Cumhuriyetçilik
ilkelerinin hatta Türkiye Cumhuriyeti’nin
Milliyetçilik (Ulusçuluk)
temlinde yer alan Atatürk ilkesi
Laiklik
Milliyetçiliktir.
Halkçılık
Atatürk’ün her türlü siyasi tartışmanın
İnkılâpçılık (Devrimcilik)
dışında tutulması gerektiğini söylediği iki
Devletçilik
Atatürk ilkesi vardır. Bunlar
NOT: Atatürk tarafından kurulan Cumhuriyet Cumhuriyetçilik ve Laiklik ilkeleridir.
Halk Partisi’nin 6 oku Atatürk ilkelerini Atatürk’ün Halkçılık ilkesi, Cumhuriyetçilik
simgelemektedir. ve Milliyetçilik ilklerinin doğal sonucu
olarak ortaya çıkmıştır.
ATATÜRK İLKELERİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ Atatürkçü düşünce sistemi ve Atatürk
Atatürk ilkeleri, Türk milletinin ilkelerini durağanlıktan kurtaran, dinamik
ihtiyaçlarından doğmuştur. Ayakları yere bir özellik kazandıran böyle her zaman çağa
basmayan felsefi düşünceler değil, pratikte ayak uydurmasını sağlayan Atatürk ilkesi
Türk milletinin ihtiyaç duyduğu öğretilerdir. İnkılâpçılık ilkesidir.
Atatürk ilkeleri birbirini tamamlayıcı ve KONU 1: CUMHURİYETÇİLİK İLKESİ
birbiri ile uyumludur.
Atatürk ilkeleri taklitçi değildir. Cumhuriyet, demokrasi rejimine dayalı devlet
Belirlenmelerinde herhangi bir dış baskı ya şeklinin adıdır. Cumhuriyetçilik ise demokrasiyi
da zorlama yoktur. korumak, yüceltmek, daha ideal hale getirmek,
Atatürk ilkeleri milli bağımsızlık ve milli bu amaçla çalışmak olarak tanımlanabilir.
egemenlik temellerine dayanır.
Sorularda vurgu noktası aşağıdaki terimler
Atatürk ilkelerinin kaynağı Türk milli
varsa cevabımız büyük ihtimalle
kültürüdür.
cumhuriyetçilik olacaktır.
Atatürk ilkeleri hak ve düşünceleri
koruyucudur. Cumhuriyet
Atatürk ilkeleri ve Atatürkçü düşünce Demokrasi
sistemi durağan değildir. Her dönemde Milli egemenlik
çağın gereklerine hitap eder. Ulusal egemenlik
Atatürk ilkeleri sadece fikir olarak Meclis
kalmamış, uygulamaya da yansımıştır. Parlamento
Atatürk ilkeleri, Türk milletinin her açıdan Parlamenter sistem
gelişmesini temel amaç edinmiştir. Seçim
Milletvekili
ATATÜRK İLKELERİ İLE İLGİLİ SORULAR İÇİN
Mebus
DİKKAT ETMEMİZ GEREKEN ÖNEMLİ
NOKTALAR Daha önceki ders notlarımızdan
hatırlayacağınız gibi Türk Kurtuluş Savaşı milli
Atatürk ilkeleri bir bütündür. Her ilke bir ya
egemenlik ve milli bağımsızlık mücadelesinin
da birkaç ilkenin bütünleyicisidir. Bu
birlikte yürütülmesine sahne olmuştur. Bu
yüzden “Hangi Atatürk ilkesine ulaşılabilir?”
yüzden Cumhuriyetçilik ilkesini öncelikle
www.tarihdersi.net
1
KPSS T.C İNKILÂP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK -7-
TARİH
ATATÜRK İLKELERİ KPSS KONU:19
Kurtuluş Savaşı boyunca milli egemenliği bir hükümet modelidir. Cumhuriyet’in ilanı
gerçekleştirmek için atılan adımlarda aramamız ile geçilmiştir.)
gerekmektedir. Ardından ise kurulmuş olan 3 Mart 1924’te Halifeliğin kaldırılması
milli egemenliğe dayalı yönetimi daha iyi hale (Demokrasi rejimi gücünü millette almayan
getirmek için atılan adımlar bize her şeye karşıdır.)
cumhuriyetçilik ilkesini verecektir. Şimdi bu 3 Mart 1924’te Erkan-ı Harbiye
adımları sıralayalım: Vekâleti’nin kapatılması (Askerin
siyasetten ayrılması için ilk adımdır. Aynı
Milli Egemenliği gerçekleştirmek için atılan
şekilde demokrasi rejimi gücünü millette
adımlar:
almayan her şeye karşıdır.)
Amasya Genelgesi’ndeki “Milletin 1924 Anayasası (ilke olarak güçler ayrılığı
bağımsızlığını yine milletin azim ve kararı kabul edildiği için)
kurtaracaktır.”maddesi 1924’te Askere siyaset yasağının
Erzurum Kongresi’nde alınan “Kuvayi getirilmesi
Milliye’yi etkin, milli iradeyi egemen kılmak Çok partili hayat (En azından geçiş
esastır.” Kararı. denemeleri) Çok partili demokrasi,
Sivas Kongresi’nde, Erzurum Kongresi demokrasinin çoğulculuk ilkesinin
kararları aynen kabul edilmiştir. gereğidir.)
Seçmen yaşının 20’den 19’e düşürülmesi
DİKKAT: Kurtuluş Savaşı’nın örgütlenme (Demokrasinin ilkelerinden katılım ilkesi ile
sürecinde Misak-ı Milli’de milli egemenliğe ilgilidir.)
geçileceğine dair herhangi bir karar olmadığını 1934’te kadınlara verilen siyasi haklar
belirtelim. (Demokrasinin katılım ilkesi gereğidir.)
TBMM’nin 23 Nisan 1920’de açılması İki dereceli seçim sisteminden tek dereceli
seçim sistemine geçilmesi (demokrasinin
DİKKAT: TBMM’nin açılışına kadar milli ilkelerinden çoğunluk ilkesinin gereğidir.)
egemenliğe geçileceğine dair ifadeler
kullanılmıştır. TBMM’nin açılışı bu konuda NOT: İki dereceli seçim sistemi: Seçimlerde oy
gerçekleştirilen ilk fiili adımdır. atılabilecek tek parti (CHP) olduğu için bu
sistem uygulanmaktadır. Seçimlerde halk
Teşkilat-ı Esasiye’nin ilanı (1921 Anayasası) milletvekili adaylarını seçmiş, bu adaylar
1 Kasım 1922’de Saltanatın kaldırılması arasından kimlerin milletvekili olacağına parti
29 Ekim 1923’de Cumhuriyet’in ilanı yönetimi karar vermiştir.
NOT: Cumhuriyetin ilanı ile birlikte milli Cumhuriyetçilik ilkesi hangi Atatürk ilkelerini
egemenliğe dayalı bir yönetim kurulmuştur. bütünler?
Bundan sonraki adımlar, kurulmuş olan
demokrasiyi daha ideal hale getirmek için Demokrasi yönetimlerinde gücün tek kaynağı
atılmıştır. Bu adımlar da yine cumhuriyetçilik vardır. O da millet. Demokrasinin en önemli
ilkesini verir. şartı ise herkesin eşit olduğu, kimsenin
kimseden üstün olmadığı bir toplumdur. Bu
Cumhuriyetçilik ilkesi ile ilgili demokrasi yüzden Cumhuriyetçilik ilkesi Halkçılık ve
kuvvetlendiren adımlar Milliyetçilik ilkelerini bütünler ve onlar
Meclis Hükümeti sisteminden Kabine tarafından bütünlenir.
sistemine geçilmesi (Güçler ayrılığına giden
ilk adımdır. Güçler ayrılığı daha demokratik
www.tarihdersi.net
2
KPSS T.C İNKILÂP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK -7-
TARİH
ATATÜRK İLKELERİ KPSS KONU:19
www.tarihdersi.net
3
KPSS T.C İNKILÂP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK -7-
TARİH
ATATÜRK İLKELERİ KPSS KONU:19
DİKKAT: Sorularda yukarıdaki kavramlar, bize Halkçılık ilkesine en kolay EŞİTLİK kavramı ile
laiklik ilkesini verecektir. ulaşabiliriz. Eşitlik, devletin gözünde halkın
tamamının eşit olması, aynı muameleyi
DEVLET VE TOPLUM KURUMLARININ görmesi, imkânlarından vatandaşların eşit
LAİKLEŞTİRİLMESİ İÇİN YAPILAN İNKILÂPLAR şekilde yararlanabilmesi demektir.
(LAİKLİĞİN AŞAMALARI)
Devletin gözünde;
Saltanatın kaldırılması (1 Kasım 1922)
Halifeliğin kaldırılması (3 Mart 1924) Zengin ile fakir arasında,
Şeriye ve Evkaf Vekâleti’nin kaldırılması (3 Müslüman ya da dinsiz arasında,
Mart 1924) Kadın ile erkek arasında,
Tevhid-i Tedrisat Kanunu (3 Mart 1924) Köylü ile şehirli arasında bir farkın
Medreselerin kapatılması (1925) olmamasıdır.
Tekke ve zaviyelerin kapatılması (1925)
HALKÇILIK İLKESİ GEREĞİNCE YAPILAN
Kılık-kıyafet kanunu (Şapka Kanunu 1925)
İNKILÂPLAR NELERDİR?
Türk Medeni Kanunu’nun kabulü (1926)
“Devletin dini İslam’dır.” Ve “Şeri 1. Halkı eşit hale getirmeye çalışan her inkılâp
hükümlerin uygulanması TBMM’ye aittir…” öncelikle halkçılık ilkesini verir.
maddelerinin anayasadan çıkarılması
Kılık-kıyafet düzenlemesi (Şapka Kanunu
Tüm Atatürk ilkeleri ile birlikte Laiklik
1925)
ilkesinin anayasaya girmesi (1937)
Aşar Vergisi’nin kaldırılması (1925)
Laiklik İlkesi hangi Atatürk ilkelerini bütünler? Türk Medeni Kanunu’nun kabulü (1926)
Ve hangi Atatürk ilkeleri tarafından Kadınlara siyasi haklar verilmesi (1934)
bütünlenir?
DİKKAT: Kadınlara siyasi haklar verilmesi önce
Demokrasi yönetimi, gücünü milletten cumhuriyetçilik, sonra halkçılık ilkesi ile ilgilidir.
almayan her türlü güç odağına karşıdır.
2. Sosyal devlet anlayışı ile gerçekleştirilen her
Buna gücünü dinden alanlar da dâhildir.
türlü inkılâp yine halkçılık ilkesini verecektir.
Laik devlet ve toplum düzeni bu yönüyle
Cumhuriyetçilik ilkesini bütünler ve onun Millet Mekteplerinin açılması
tarafından bütünlenir.
www.tarihdersi.net
4
KPSS T.C İNKILÂP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK -7-
TARİH
ATATÜRK İLKELERİ KPSS KONU:19
Atatürk, İnkılâbı “Mevcut müesseseleri zorla DİKKAT: Adı üstünde gerçekleşen tüm
değiştirmek demektir. Türk milletini son inkılâplarda mutlaka inkılâpçılık ilkesinin etkisi
asırlarda geri bırakmış olan müesseseleri vardır. O yüzden inkılâpçılık ilkesini ararken
yıkarak yerlerine, milletin en yüksek medeni mümkün olduğu kadar sınırlı düşünmemiz
icaplara göre ilerlemesini temin edecek yeni gerekmektedir. Özellikle Batı medeniyeti ile
müesseseleri koymuş olmaktır.” Şeklinde daha kolay ilişki kurmak, batılılaşmak için
tanımlamıştır. attığımız adımlara odaklanabiliriz.
DİKKAT: Akılcı ve bilimsel düşünce, inkılâpçılık ÖNEMLİ İPUCU: Devletçilik ilkesi sadece
ilkesinin laiklik ilkesi ile ortak noktasıdır. Eğer Ekonomi ile ilgilidir. Ancak ekonomi ile ilgili
bir soruda iki ilke arasında tercih yapmamız atılan her adım devletçilik anlamına
gerekirse inkılâpçılık ilkesini birinci sıraya gelmeyebilir. Ya da sorularda ilk ulaşmamız
yerleştirmeliyiz. gereken ilke devletçilik olmayabilir. Bu konuda
özellikle ekonomimizi bağımsız hale getirmek
www.tarihdersi.net
5
KPSS T.C İNKILÂP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK -7-
TARİH
ATATÜRK İLKELERİ KPSS KONU:19
için atılan adımlara dikkat etmeliyiz. Bu tür Türk üreticisini koruyacak gümrük
adımlarda ekonomiye devlet müdahalesi olsa tedbirleri alındı. (1929)
ve devletçiliğe ulaşsak bile öncelikle ulaşmamış
DİKKAT: Önce milliyetçilik ilkesi, sonra
gereken ilke milliyetçilik olmalıdır.
devletçilik ilkesi ile ilgilidir.
Atatürk’ün Devletçilik ilkesinin önemli
Türkiye Merkez Bankası’nın kurulması.
özellikleri
(1930)
Devletçilik ilkesi yabancı sermayeyi
DİKKAT: Önce milliyetçilik, sonra devletçilik
tümüyle reddetmez.
ilkesi ile ilgilidir.
Devletçilik ilkesi özel teşebbüsü tümüyle
reddetmez. Etibank ve MTA’nın kurulması. (1935)
Devletçilik ilkesi, Türk milletinin
ihtiyaçlarından doğmuştur. Dolayısıyla Devletçilik ilkesini hangi Atatürk ilkeleri
ekonomide devletin kontrolünü öngören bütünler? Ya da devletçilik hangi Atatürk
sosyalist-komünist ekol ile alakası yoktur. ilkelerini bütünler?
Türkiye’de gerçek anlamda devletçilik Devletin ekonomiye müdahalesinin temel
ilkesinin uygulanışı, 1934 yılında 1. Beş amacı, tam bağımsız, yabancı etkisinden
Yıllık Kalkınma Planı’nın uygulanmaya kurtulmuş milli bir ekonomidir. Bu açıdan
başlaması olmuştur. devletçilik, milliyetçilik ilkesi ile bütünleşir.
DİKKAT: Ancak siz yine de ekonomiye devlet Devletçilik, aynı zamanda sosyal devlet
müdahalesi olan her adımda (1934’ten önce anlayışı ile de ilgilidir. Devletin halkına
bile olsa) devletçilik ilkesine ulaşabilirsiniz. eğitim, sağlık gibi hizmetleri halkına bedava
ve eşit sunması halkçılık ilkesi ile ilgiliyse;
TÜRKİYE’DE DEVLETÇİLİK İLKESİ GEREĞİNCE devletin bunu yapabilmek için okul,
ATILAN BELLİ BAŞLI ADIMLAR hastane v.b. yaptırması devletçilik ilkesi ile
ilgilidir. Böylece devletçilik ilkesi halkçılık
1. Beş Yıllık Kalkınma Planı (1933’te
ilkesi ile bütünleşir.
hazırlanan bu plan 1934 yılında
uygulanmaya başladı.) KONU 7: BÜTÜNLEYİCİ İLKELER
2. Beş Yıllık Kalkınma Planı (1939)
Kalkınma planlarına göre gerçekleştirilen Bütünleyici ilkeler, altı temel ilkeyi bütünleyen,
tüm yatırımlar: Malatya, Bursa, Manisa ve onların anlamını kuvvetlendiren ilkelerdir.
Kayseri’de tekstil sanayi, Gemlik’te yapay Bunlar:
ipek sanayi, Paşabahçe’de cam, Beykoz’da Ulusal egemenlik (Cumhuriyetçilik ilkesini
deri, İzmit’te büyük bir kâğıt sanayi, bütünler.)
Karabük’te demir-çelik fabrikası kuruldu Milli birlik, beraberlik ve ülke bütünlüğü
Yabancıların elinden tütün tekelinin (Reji (Önce milliyetçilik, ardından
idaresi) satın alınması. (1925) halkçılık ilkesini bütünler.)
DİKKAT: Önce milliyetçilik sonra devletçilik Ulusal bağımsızlık (Milliyetçilik ilkesini
ilkesi ile ilgilidir. bütünler.)
Yurtta barış, Dünya’da barış
Sanayi ve Maden Bankası’nın açılması. (Cumhuriyetçilik, milliyetçilik, halkçılık,
(1925) laiklik ilkelerini bütünler.
Sanayi ve Maden Bankası yerine Akılcılık ve bilimsellik (Önce inkılâpçılık,
Sümerbank kuruldu. (1933) ardından laiklik ilkelerini bütünler.)
www.tarihdersi.net
6
KPSS T.C İNKILÂP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK -7-
TARİH
ATATÜRK İLKELERİ KPSS KONU:19
www.tarihdersi.net
7