İŞLETMELERİN SINIFLANDIRILMASI

(İŞLETME TİPOLOJİSİ)

Dr. Öğr. Üyesi Fatma MANSUR

İŞLETMELERİ SINIFLANDIRMA TÜRLERİ

■ Tüketicilerin türü
■ İşletme amaçları
■ Üretim faktörlerinin mülkiyeti
■ Üretilen ürün türü
■ Ülke kökeni
■ İşletmelerin hukuki yapıları
■ İşletme büyüklükleri
■ İşletmeler arasında yapılan anlaşmalar
 Tüketici Türlerine
Göre

Son (nihai) tüketiciler Diğer işletmeler için

için mal ve hizmet mal ve hizmet üreten
üreten işletmeler işletmeler
1- TÜKETİCİ TÜRLERİNE GÖRE İŞLETMELER
A. Son (nihai) tüketiciler için mal ve hizmet üreten işletmeler
– Ticari amaçlı olmayan, kendi ihtiyaçları için mal ve hizmet talep eden kişi ve
gruplar için üretim yapan işletmeler değişken ve çeşitli istekleri olan pazara hitap
ederler.
– Doğrudan doğruya kullanım veya tüketime hizmet ederler.
– Giysi, çay, kalem vb.
B. Diğer işletmeler için mal ve hizmet üreten işletmeler
– Üretici işletmeler için üretim gerçekleştiren işletmelerdir.
– Petro-kimya işletmeleri, rafineriler, demir-çelik işletmeleri gibi.
– Bu işletmelerin ürünleri başka işletmelerin üretim sürecinde kullanılacak girdileri
oluşturmaktadır.
– Üretimde kullanılan makineleri, hammaddeleri veya satılmak üzere satın alınan
ürünleri talep eden işletmelerdir.
 Amaçlarına Göre İşletmeler

Kar amacı güden Kar amacı gütmeyen

Kooperatifler
işletmeler işletmeler
2- Amaçlarına Göre İşletmeler
A. Kar amacı güden işletmeler
– Bankalar, perakende mağazaları, marketler vb.

B. Kar amacı gütmeyen işletmeler

– Amaç; kişilerin yaşamlarını pozitif yönde değiştirmektir.
– Amaçlar; sınırlı imkanı olanlara yardımcı olmak, eğitim düzeyini yükseltmek ve
iyileştirmek, sağlık hizmetlerinin geliştirmek, devletin yükünü azaltmak, toplum
yararı için sosyal refahı geliştirmektir.
2- Amaçlarına Göre İşletmeler
C. Kooperatifler
– Uluslararası Çalışma Örgütü’ne göre kooperatif, ortak ekonomik, sosyal ve kültürel
ihtiyaçları karşılamak amacıyla ilgili kişilerin gönüllü olma esasına dayalı olarak bir
araya geldikleri ve demokratik bir çerçevede işlettikleri özerk işletmeler olarak
tanımlanmaktadır.

– Kooperatifler kanunda belirtildiği şekliyle tüzel kişiliği bulunan, ortaklarının belirli

ekonomik çıkarlarını, özellikle de meslek ve geçimlerine ilişkin ihtiyaçlarını karşılıklı
yardım, dayanışma ve kefalet aracılığı ile sağlayıp korumak amacıyla gerçek ve
kamu tüzel kişileri ile özel idareler, belediyeler, köyler ve dernekler tarafından
kurulan değişik ortaklı ve değişik sermayeli kuruluşlardır.

– Kanun bu tanımla kooperatifi şirketlerden ayırmış ve kooperatifleri kamu tüzel

kişiliğine yakın bir hâlde konumlandırmıştır.

– Bunun nedeni kooperatiflerde temel amacın kar değil karşılıklı yardım ve

dayanışma olmasıdır.
 Üretim Faktörlerinin Sahipliğine Göre

Yabancı Sermayeli
Özel İşletmeler Kamu İşletmeleri
İşletmeler
3- Üretim Faktörlerinin Sahipliğine Göre İşletmeler
A. Özel işletmeler
• Sermayesinin büyük bir bölümünün ya da tamamının gerçek ya da tüzel kişilere ait
oluğu ve devlete ait sermaye içermeyen işletmelerdir.

• Özel işletmeler yasal kısıtlamanın olmadığı her alanda faaliyet göstermektedir.

• Örneğin sermayesi özel kişi veya tüzel kişilere ait olan market, benzin istasyonu,
banka ya da holding gibi işletmeler.
3- Üretim Faktörlerinin Sahipliğine Göre İşletmeler
B. Kamu işletmeleri
– Sermayesinin tamamı ya da yarısından fazlası devlete ya da devletle anılan kamu tüzel
kişilerine ait olan işletmelerdir.
– Sermayesinin yarısından fazlası merkezi idareye ait olan kamu işletmelerinin dışında;
■ Mahalli idarelere (il özel idareleri, büyükşehir belediyeleri) ait şirketler,
■ Sermayesinin çoğu devlete ait olmadığı halde imtiyazlı hisseler ya da düzenlemeler yoluyla
oy hakkının çoğu kamu kontrolünde olan veya yönetim/denetim kontrolü devlette olan
işletmeler de (Vakıfbank, Kamu vakfı şirketleri, THY) kamu işletmesi sayılmaktadır.
3- Üretim Faktörlerinin Sahipliğine Göre İşletmeler
C. Yabancı Sermayeli İşletmeler
– Dış ülkelerin müteşebbislerinin girdikleri ülkede özel ya da kamu işletmeleri ile
işbirliği yaparak kurdukları işletmelerdir.

– Üretim araçlarının mülkiyeti başka ülkelerin girişimcilerinindir.

– Sermayenin tamamı yabancı girişimcilere ait olabilir ya da ülkedeki özel ya da

kamu kuruluşlarının sermaye ortaklığı olabilir.
 Üretilen Ürün Türüne Göre İşletmeler

Tarım,
Madencilik Bilgi ve
Endüstri Ticaret Hizmet ormancılık, taş ocakları teknoloji
balıkçılık
4- Üretilen Ürün Türüne Göre İşletmeler
1- Endüstri işletmeleri
Üretimde kullanılan girdileri mal ve hizmet üretmek için fiziksel ya da kimyasal dönüşüme
uğratırlar.

Bir üretim sistemleri vardır ve fabrikalarda üretim yaparlar.

Fabrika, hammaddelerin işlenerek endüstriyel ürün haline getirilmesi için organize edilen
teknik birimdir.

Endüstri işletmeleri, hammadde işleyen, montaj üretimi yapan, hammadde ve yardımcı

maddeleri ayrıştırarak ya da birleştirerek üretimi gerçekleştiren işletmelerdir.
4- Üretilen Ürün Türüne Göre İşletmeler
2- Ticaret işletmeleri
Ticari faaliyette bulunmak üzere kurulan toptancılık, yarı toptancılık ya da perakendecilik
yapan işletmelerdir.

Ticaret işletmelerinin temel işlevi satın almak, depolamak ve satmaktır.

Endüstri işletmelerinin ve hizmet işletmelerinin ürettikleri mal ve hizmetleri tüketicilere

mülkiyet devriyle aktarır.
4- Üretilen Ürün Türüne Göre İşletmeler
2- Ticaret işletmeleri
Toptancı işletmeler: Ticari malları üretici ya da tedarikçiden satın alan ve tekrar satması
için perakendeciye satan işletmelerdir.
Toptancı işletmelerde satış yapılan kurum son tüketici değildir.

Perakendeci işletmeler: Üreticilerin üretmiş oldukları mal ya da hizmetleri dağıtım kanalının

son halkası olan tüketiciye ulaştıran ve bu ürün veya hizmetin satışı ile ilgili tüm
faaliyetleri üstlenen işletmelerdir.
4- Üretilen Ürün Türüne Göre İşletmeler
3- Hizmet işletmeleri
Finans, konaklama, eğlence vb. alanlarda hizmet üretmek ve satmak amacıyla faaliyet
gösteren işletmelerdir.

Bu tür işletmeler, ticaret işletmelerinin aksine belli bir mal ya da mal grubunun alım satımı
yerine, ihtiyaç sahiplerine hizmet satarlar.
4- Üretilen Ürün Türüne Göre İşletmeler
3- Hizmet işletmeleri
■ Konaklama ve yiyecek işletmeleri (otel ve lokantalar)
■ Kişisel hizmet sunan işletmeler (güzellik ve kuaför salonları)
■ Tamir ve bakım servisleri
■ Eğlence hizmeti sunan işletmeler (sinema, konser, tiyatro)
■ Mesleki hizmet sunan işletmeler (hukuk, muhasebe, mimarlık, mühendislik ve danışmanlık)
■ Sağlık hizmeti sunan işletmeler
■ Finansal hizmet sunan işletmeler
■ Eğitim hizmeti sunan işletmeler
■ Vakıflar
4- Üretilen Ürün Türüne Göre İşletmeler
4- Tarım, ormancılık ve balıkçılık işletmeleri
Tarımsal işletmeler, yasal durumu ne olursa olsun, sahip olduğu, ortakçılık, yarıcılık ya da
kiralama şeklinde işlediği arazinin büyüklüğüne bakılmaksızın kendi adına bitkisel üretim
yapan küçükbaş ya da büyükbaş hayvan besleyen veya hem bitkisel üretim hem
hayvancılık yapan tek yönetim altındaki işletmelerdir.
Orman işletmeleri, ormanları ve orman arazilerini işletirler.
Balıkçılık işletmeleri, akuakültür işletmesi olarak kafeslerde deniz ürünleri üreten veya
denizlerden elde ettikleri deniz ürünlerini satan işletmelerdir.
4- Üretilen Ürün Türüne Göre İşletmeler
5- Madencilik ve taş ocakları işletmeleri
Maden işletmeleri emek, sermaye ve diğer üretim araçlarını bir araya getirerek madenin
doğal yatağından çıkarılarak işleme faaliyetlerini yapan işletmelerdir.

Maden işletmeleri, tükenen ve yeniden üretilmesi mümkün olmayan doğal kaynakların

üretimi ile uğraştıklarından bu işletmeler üretimin ana unsurlarından doğa ve emek ile
çok yakından ilişkilidirler.

Kaynağın tükenmesi, genellikle işletmelerin de sonu olduğundan maden işletmelerinin

ömrü maden yataklarının rezervi ile sınırlıdır.
4- Üretilen Ürün Türüne Göre İşletmeler
6- Bilgi ve teknoloji üreten işletmeler
Bilgi ve teknoloji üretmek için
■ şirket bünyelerinden bağımsız olarak temel araştırma-geliştirme yapan,
■ bilgisayar yazılım destekleri sağlayan işletmeleri ve
■ bu tür işletmelerin doğuşunu ve büyümesini sağlayan bilim ve teknoloji parklarını
bu grupta incelemek mümkündür.
4- Üretilen Ürün Türüne Göre İşletmeler
6- Bilgi ve teknoloji üreten işletmeler
Kısaca teknopark olarak adlandırılan bilim ve teknoloji parkları, bilgi ve teknoloji projelerini
desteklemek üzere başlangıç aşamasındaki işletmelere teknik donanım ve üniversite
kurumlarının danışmanlığını sağlayarak, projelerin yaşama geçirilmesine kadar
destekleyen kuruluşlar/işletmelerdir.
 Ulusal Kökenlerine Göre İşletmeler

Küresel
Ulusal Uluslararası Çok Uluslu
(Global)
İşletmeler İşletmeler İşletmeler
İşletmeler
5- Ulusal Kökenlerine Göre İşletmeler

■ Ulusal İşletmeler
Ülke sınırları içinde kurulan, sermaye ve işletme
yönetimi açısından faaliyet gösterdikleri ülkeye
bağlı olan işletmelerdir.
5- Ulusal Kökenlerine Göre İşletmeler

■ Uluslararası İşletmeler
Başka ülkelerde satış ve üretim yapan ve en az iki ülkede işletmecilik faaliyeti
sürdüren işletmelerdir.

Merkezleri kendi ülkelerinde olan bu işletmeler başka ülkelerde merkeze bağlı şube
açarak mal ve hizmet üretimi ve satışı yaparlar.

Çok uluslu işletmelere göre dış yatırımları daha sınırlıdır.

5- Ulusal Kökenlerine Göre İşletmeler

■ Çok Uluslu işletmeler

İki ya da daha fazla ülkede faaliyet gösteren, karının bir kısmını yabancı ülkedeki faaliyetlerden
kazanan ve mal varlıklarının bir kısmı diğer ülkelerde olan işletmelerdir.
Merkezi genellikle gelişmiş bir ülkede bulunan ana işletmedir ve ana işletmenin kontrol ettiği
ve ona bağlı yavru işletmeler ve bayiler farklı ülkelerde bulunmaktadır. Ancak faaliyette
bulundukları ülkelerdeki yasal düzenlemelere uymak zorundadırlar.
– Ar-ge faaliyetlerine önem verirler
– ÇUİ bağlı kuruluşlardan oluşan bir organizasyona sahiptir
– Merkezi kararlar yönetim sürecinde önemlidir
– Merkezi denetim söz konusudur
– Ekonomik ve siyasal güce sahiptirler
– Merkezi plan ve programlar uluslararası düzeyde yapılır
5- Ulusal Kökenlerine Göre İşletmeler

■ Küresel (Global) işletmeler

– Dünya genelinde faaliyet gösteren
işletmelerdir.
– Teknolojik olarak gelişmiş, fiyat ve ürün
politikaları dünya genelinde kabul gören
ve etkili olan bu işletmelerin birden çok
merkezi vardır.
– Samsung, Microsoft gibi.
6- Büyüklüklerine Göre İşletmeler

■ Büyüklükle ilgili kriterle;

– Hizmet işletmelerinde çalışan sayısı,
– Üretim işletmelerinde üretim miktarı,
– Ticaret işletmelerinde ciro
büyüklüğün belirlenmesinde kullanılır.
 Büyüklüklerine Göre İşletmeler

Küçük ve
Büyük Orta Küçük Cüce
Mikro İşletme
İşletme Büyüklükte İşletme İşletmeler
İşletme
6- Büyüklüklerine Göre İşletmeler

■ Büyük işletme
– 250 kişiden fazla çalışanı olan, yıllık net satış hasılatı ya da bilançosu 25 milyon
Türk Lirası’nı aşan işletmelerdir.

– Teknolojik gelişmeleri yakından izleyen, gelişmiş üretim yöntemlerini uygulamak

için gerekli makineleri satın alma ve kullanma olanağı olan işletmelerdir.

– Kitle üretimi yaptıkları için büyük işletmelerde üretim maliyetleri düşüktür.

– Finansal açıdan güven verdikleri için büyük işletmeler sermaye piyasalarından ya

da kredi kurumlarından daha kolay finans kaynağı bulabilmektedirler.
6- Büyüklüklerine Göre İşletmeler
■ Küçük ve Orta Büyüklükte İşletme (KOBİ)
– 250 kişiden az çalışanı olan ve yıllık net satış hasılatı ya da bilançosu 25 milyon
Türk Lirası’ndan az olan işletmelerdir.

– İstihdam ettikleri işgücünden,

– gerçekleştirdikleri yatırımlara,
– yarattıkları katma değere ve
– ödedikleri vergilere kadar
pek çok yönleri ile dünya üzerindeki bütün ekonomilerde önemli bir yere sahiptir.
6- Büyüklüklerine Göre İşletmeler
■ Küçük ve Orta Büyüklükte İşletme (KOBİ)
– Bağımsız birimler olarak mal ve hizmet üretme fonksiyonunu gerçekleştirirler aynı
zamanda büyük işletmelerin girdisi olan mamul ve yarı mamulün üretimini
sağlayarak büyük işletmeleri tamamlamaktadır.

– KOBİ’ler genellikle şahıs işletmeleri olarak kurulmaktadırlar ve işletme sahibi ile

yöneticisi aynı kişidir.

– «Sahip-yönetici» yapısı KOBİ’lerde kurumsallaşmayı engelleyen en önemli

sorunlardan biridir.

– Sermayelerinin yetersiz olması nedeniyle rekabet güçleri düşük olan KOBİ’lerin en

önemli sorunu finansman sorunudur.
6- Büyüklüklerine Göre İşletmeler

■ Küçük İşletme
– Çalışan sayısı 50 kişiden az olan ve yıllık net satış geliri ya da mali bilançosu 5
milyon Türk Lirası’nı aşmayan işletmelerdir.

– Bu tür işletmeler sınırlı sermaye ile kolaylıkla kurulabilirler.

6- Büyüklüklerine Göre İşletmeler

■ Mikro İşletme
– Çalışan sayısı on kişiden az olan işletmelerdir.
6- Büyüklüklerine Göre İşletmeler

Cüce İşletmeler
• Tek bir çalışanı tam gün çalıştıramayacak kadar dar bir iş hacmine sahip ya da
o ölçüde küçük işletmelerdir.

• Bu işletmeler çok küçük olmalarına ve bir aileyi dahi geçindirmede çoğu kez
yetersiz kalmalarına rağmen ekonomik yaşamda varlıklarını sürdürmektedirler.

• Çünkü toplum bu işletmelerin sunduğu hizmete ihtiyaç duymaktadır.

• Bir berber ya da anahtarcı cüce işletmelere verilebilecek en iyi örneklerdir.

7- Hukuki Yapılarına Göre İşletmeler

■ Tek Kişi İşletmeleri

■ Ticaret Şirketleri
– Adi Ortaklık
– Kollektif Şirket
– Komandit Şirket
– Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirketler
– Limited Şirketler
– Anonim Şirketler
7- Hukuki Yapılarına Göre İşletmeler

■ Tek Kişi İşletmeleri

– En yaygın görülen işletme biçimidir.

– Kendi adına bu işletmeleri işleten kişiyi Türk Ticaret kanunu tacir olarak
tanımlamaktadır.

– İşletme fonksiyonlarından sorumlu olan bu kişi aynı zamanda riskleri de üstlenmektedir

ve az sermaye gerektiren yapısı nedeniyle genellikle küçük işletmeler, tek kişi
işletmeleri olarak kurulmaktadır.

– Yetki tek kişide olduğundan karar almak ve uygulamak hızlıdır.

– İşletmelerin varlığı, işletme sahibinin varlığına bağlıdır.

■ Kar ve zararın doğrudan bir kişiye ait olduğu ve işletmenin tüzel kişiliğinin söz
konusu olmadığı bu tür işletmelerde görece daha az sermayeye ihtiyaç
duyulmaktadır.
Esnaf ve Tacir aynı mıdır????
Kanun tacir ve esnaf kavramlarını ayrıt ederek,
■ İster gezici olsunlar, ister bir dükkanda veya bir sokağın muayyen yerlerinde
sabit bulunsunlar,

■ Ekonomik faaliyeti nakdi sermayesinden ziyade bedeni çalışmasına dayanan

■ Kazancı ancak geçimini sağlamaya yetecek derecede az olan sanat ve ticaret

sahiplerini tacir olarak değerlendirmemekte, bunları esnaf saymaktadır.
Yararları
■ Kurulmasının kolay olması
■ Karın bölüşülmemesi
■ Örgütsel yapının esnekliği
■ Doğrudan bir kişinin sorumlu olmasından dolayı kredi kolaylığı sağlaması
■ Yetkilerin tek elde toplanması
■ Sahibine manevi yönden saygınlık sağlaması

Sakıncaları
■ Büyüklüklerinin sınırlı olması
■ Modern yönetim ve işletme esaslarından yoksun bulunması
■ Yaşamlarının tek kişinin hayatıyla sınırlı olması
■ Borçlar karşısında işletme sahibinin sınırsız sorumlu kabul edilmesi
7- Hukuki Yapılarına Göre İşletmeler

■ Ticaret Şirketleri (Ortaklıklar)

– Bir ya da birden fazla gerçek ya da tüzel kişinin ortak bir amacı gerçekleştirmek için
emek ve sermayelerini birleştirerek oluşturdukları ekonomik birlikteliktir.
– Bir işletmenin şirket olabilmesi için
■ Birden fazla gerçek ya da tüzel kişi
■ Ortaklık koşullarını belirleyen bir sözleşme
■ Birlikte iş yapma isteği
■ Ortak bir amaç
■ Amaç için emek ve sermaye gerekir.
7- Hukuki Yapılarına Göre İşletmeler

■ Ticaret Şirketleri
Şirketler ikiye ayrılır
■ Şahıs şirketleri
– Her ortağın şirketi yönetme ve temsil hakkı vardır.
– Ortaklar şirket borçlarından sınırsız ve birlikte sorumludur.
■ Sermaye şirketleri
– Şirketin yönetim, temsil ve denetimi belirli kurullar tarafından yapılır.
– Ortakların borçlara ilişkin sorumluluğu şirkete koymuş oldukları sermaye ile
sınırlıdır.
7- Hukuki Yapılarına Göre İşletmeler

■ Ticaret Şirketleri
– Adi Ortaklık (Şahıs Şirketi)
– Kollektif Şirket (Şahıs Şirketi)
– Komandit Şirket (Şahıs Şirketi)
– Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirketler (Sermaye Şirketi)
– Limited Şirketler (Sermaye Şirketi)
– Anonim Şirketler (Sermaye Şirketi)
7- Hukuki Yapılarına Göre İşletmeler

■ Ticaret Şirketleri
Adi Ortaklık
– İki ya da daha fazla kişinin emeklerini ve mallarını ortak bir ticari amaca ulaşmak
üzere birleştirmeyi üstlendikleri sözleşmedir.

– Kurulması için yasayla belirlenmiş şekil şartları yoktur ve ortaklar, ticaret

unvanlarını ticaret siciline tescil ettirerek kullanabilmektedir.

– Ortakların sorumluluğu sınırsızdır ve tüm kişilerin mal varlıklarını kapsar.

7- Hukuki Yapılarına Göre İşletmeler
■ Ticaret Şirketleri
Kollektif Şirket
– TİCARET KANUNUNA GÖRE; Ticari bir işletmeyi bir ticaret unvanı altında işletmek
amacıyla gerçek kişiler arasında kurulan ve ortakların ortaklık alacaklarına karşı
sorumluluğu sınırsız olan ortaklıklardır.
– Bu ortaklığın tüzel kişiliği vardır. Yalnızca gerçek kişiler kollektif ortaklığa girebilir.
– Ortaklar şirkete karşı sınırsız sorumludurlar.
– Kollektif şirket kurmak kolaydır.
– Ortak sayısı azdır.
– Kardan yasal yedek akçe ayırma zorunluluğu yoktur.
– Asgari sermaye tutarı şartı yoktur.
– Ortaklar emeklerini veya itibarlarını sermaye olarak koyabilirler.
7- Hukuki Yapılarına Göre İşletmeler
■ Ticaret Şirketleri
Kollektif Şirket
– Şirket kurmak için ana sözleşme hazırlanır, noterde şirket ortakları tarafından
imzalanır, şirketin ticaret sicil kaydı ve onayı yapılarak kurulur.

– Türk Ticaret Kanunu’na göre kollektif şirket sözleşmesinin yazılı olması, ortaklar
tarafından imzalanması hem imzaların hem de sözleşmenin noter tarafından
onaylanması gerekir.

– Sözleşmede aksi belirtilmemişse tüm ortakların şirketi yönetme hakkı vardır.

– Sözleşme oy birliği ile değiştirilebilir.

– Diğer kararlar oy çokluğu ile alınabilir.

– Kar yıllık olarak hesaplanır ve sözleşmedeki pay oranına göre dağıtılır.

7- Hukuki Yapılarına Göre İşletmeler
■ Ticaret Şirketleri
Komandit Şirket
– Bu ortaklıkta bazı ortaklar, kollektifteki gibi borçlarına karşı sınırsız sorumlu
(komandite) iken bazıları ise yalnızca koydukları sermaye kadar sorumludurlar
(komanditer)

– En az bir komandite ve bir komanditer olmak zorundadır.

– Komandite ortak, kollektif şirket ortakları gibidir ve şirket borçlarına karşı sınırsız
sorumludur (yani tüm mal varlıkları ile sorumludur-gerçek kişi olması gerekir).

– Komanditer ortak ise şirket borçlarından dolayı sorumluluğu koymuş olduğu sermaye ile
sınırlıdır (hem gerçek hem tüzel kişi olabilir).

– Komanditer ortaklar kişisel emek ve itibarlarını şirkete sermaye olarak koyamazlar.

7- Hukuki Yapılarına Göre İşletmeler
■ Ticaret Şirketleri
Komandit Şirket
– Ticaret Kanunu’nun kollektif ortaklığa ait hükümleri komandit ortaklığa da uygulanır.

– Noterce onaylanmış bir sözleşmeyle kurulur.

– Bu ortaklıkta tüzel kişiler komanditer ortak olarak ortaklığa katılabilir.

– Komandite ortakların yönetim hakkı vardır.

– Komanditer ortak yıl sonunda şirketin defterlerini ve belgelerini konusunda uzman

birisine inceletmeye yetkilidir.
7- Hukuki Yapılarına Göre İşletmeler

■ Ticaret Şirketleri
Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirketler
– Sermayesi paylara bölünmüştür,
– Sermayesi paylara bölünen şirket hisse senedi çıkarabilir.
– Hisse senetleri halka arz edilmez.
– Tüzel kişiliğe sahiptir.
7- Hukuki Yapılarına Göre İşletmeler

■ Ticaret Şirketleri
Limited Şirketler
– Bir ya da birden fazla gerçek ya da tüzel kişi tarafından bir ticaret unvanı altında
kurulan ve ortakların sorumlulukları koymayı taahhüt ettikleri sermaye ile sınırlı ve
esas sermayesi belirli olan şirkettir.

– Kuruluşu ve işletilmesi bakımından diğer şirketlerden daha basit ve kolay olması

nedeniyle, uygulamada daha çok tercih edilmektedir.
7- Hukuki Yapılarına Göre İşletmeler

■ Ticaret Şirketleri
Limited Şirketler
– Ortak sayısı 50’yi aşamaz.
– Gerekli sermaye tutarı 10.000 TL’dir.
– Ticaret unvanında işletme konusu ve türü belirtilmelidir (X İnşaat Limited Şirketi gibi)
– Hisse senedi ve tahvil çıkaramazlar, bankacılık ve sigortacılık yapamazlar.
– Şirketin sorumluluğu mal varlığı ile sınırlıdır.
– Ortakların sorumluluğu ise koymayı taahhüt ettikleri sermaye tutarı ile sınırlı olup,
ortaklar sermaye taahhütlerini yerine getirdikleri oranda bu sorumluluktan kurtulurlar.
7- Hukuki Yapılarına Göre İşletmeler

■ Ticaret Şirketleri
Limited Şirketler
– Ayrı bir yönetim kurulu yoktur. Şirketin yönetimi müdürler kurulu tarafından yürütülür.
Aksi belirtilmemiş ise, ortaklardan her birinin müdür sıfatıyla şirketi yönetme, temsil
etme yetki ve sorumluluğu vardır.

– Karar alınması için ödenmiş esas sermayenin en az yarısından fazlasını temsil eden
ortakların lehte oy vermesi gerekir.

– Denetim organı yoktur, müdür sıfatı taşımayan ortaklar bu yetkiyi kullanırlar.

– Ortak sayısı 20’den fazla olan limited şirketler için genel kurul ve ayrıca bir denetim
kurulu oluşturulur.
7- Hukuki Yapılarına Göre İşletmeler

■ Ticaret Şirketleri
Anonim Şirketler
– Bir unvana sahip, esas sermayesi belirli ve paylara bölünmüş olan ve borçlarından
dolayı yalnız tüzel kişiliğin mal varlığı ile sorumlu bulunan şirkettir.
– Şirket sermayesi Bakanlar Kurulu’nca belirlenir. Geçerli olan minimum sermaye
tutarı 50.000 TL’dir.
– Şirket ortaklarının sorumluluğu mal varlığı ile sınırlandırılmıştır.
– Çoğunluk ilkesi vardır. Şirketi yönetecek organların seçimi ve şirketle ilgili
alınması gereken kararlar çoğunluk ilkesine göre yapılır.
7- Hukuki Yapılarına Göre İşletmeler

■ Ticaret Şirketleri
Anonim Şirketler
– Şirket ortaklarının hakları, sermayeye katılım oranlarıyla orantılıdır.

– Kuruluş aşamasında hisse senetlerinin belli bir bölümünü halka arz edebilirler.

– Genel kurul tarafından seçilmiş bir veya daha fazla kişiden oluşan yönetim kurulu
bulunur. Yönetim kurulu üyelerinin dörtte birinin yükseköğrenim görmüş olması
zorunludur.

– Anonim şirketlerinin internet sitesinin olması zorunludur.

8- İşletmelerarası Anlaşmalara Göre İşletmeler (Birlikler)

■ İşletmeler genellikle kar ana amacıyla faaliyet gösterdiklerinden daha çok kar
edebilmek için kendi aralarında çeşitli anlaşmalar yaparak rekabeti sınırlandırma
yoluna giderler.

■ Birleşme, iki ya da daha fazla işletmenin birbiriyle birleşerek «yeni bir ticaret işletmesi»
kurmaları ya da bir ya da birden fazla şirketin var olan diğer bir ticaret işletmesine
katılması şeklinde gerçekleşir.
8- İşletmelerarası Anlaşmalara Göre İşletmeler (Birlikler)

■ Nedenleri:
– Aktiflerin ikame maliyetinin altına satın alınması (mevcut işletmeyi satın almak
daha ucuz)
– Vergi avantajı (zarar eden ile kar eden birleşir, zarar vergiden düşülür)
– Çeşitlendirme (farklı iş kolu-riski yayma-istikrarlı kazanç)
– Sinerji etkisi
– Yönetimin etkinleştirilmesi ve kontrol (yönetimi iyi olan şirket ile birleşme)
– Psikolojik ve diğer nedenler
8- İşletmelerarası Anlaşmalara Göre İşletmeler (Birlikler)

Biçimsel Birleşmeler Biçimsel Olmayan Birleşmeler

■ Holding ■ Kartel
■ Konsorsiyum ■ Centilmenlik anlaşmaları
■ Satın alma ■ Çıkar grupları
■ İş ortaklıkları ■ Havuzlama (pool)