^√

ª¤Á·˜ \∞ϤͷӉÚÔ˜
ÙÔÜ
ƒ‹Á· µÂÏÂÛÙÈÓÏÉ
µÈ¤ÓÓË 1797

E¶IME§EIA - ™XO§IA
¢Ú. ¢HMHTPIO™ KAPAM¶EPO¶OY§O™

EK¢O™H
E¶π™∆∏ª√¡π∫H™ E∆∞πƒEπ∞™ M∂§∂∆∏™
º∂ƒø¡-B∂§∂™∆π¡√À-P∏°∞
 ^√ ª¤Á·˜ \∞ϤͷӉÚÔ˜ ÙÔÜ ƒ‹Á· µÂÏÂÛÙÈÓÏÉ
µÈ¤ÓÓË 1797

ƒ‹Á·˜ µÂÏÂÛÙÈÓÏɘ ηٿ Ù‹ ‰È¿ÚÎÂÈ· Ùɘ ‰Â‡ÙÂÚ˘ ·Ú·ÌÔÓɘ1 ÙÔ˘ ÛÙ‹

√ µÈ¤ÓÓË àfi ÙfiÓ ∞ûÁÔ˘ÛÙÔ ÙÔÜ 1796 ≤ˆ˜ ÙfiÓ ¢ÂΤ̂ÚÈÔ ÙÔÜ 1797 àÓ¤-
Ù˘Í öÓÙÔÓË âΉÔÙÈ΋ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· âÓÙ·ÛÛfiÌÂÓË ÛÙfi â·Ó·ÛÙ·ÙÈÎfi ÙÔ˘
Û¯¤‰ÈÔ ÁÈ¿ Ù‹Ó âÏ¢ıÂÚ›· Ùɘ ^∂ÏÏ¿‰Ô˜ η› ÙáÓ ôÏÏˆÓ µ·ÏηÓÈÎáÓ Ï·áÓ.
°È¿ ÙfiÓ ÛÎÔfi ·éÙfi Ù‡ˆÛ ً ÌÂÁ·ÏÂÈÒ‰Ë ‰ˆ‰ÂÎ¿Ê˘ÏÏË Ã¿ÚÙ· Ùɘ ^∂Ï-
Ï¿‰Ô˜, Ù‹ ¡¤· ÿÚÙ· Ùɘ µÏ·¯›·˜, Ù‹ °ÂÓÈ΋ ÿÚÙ· Ùɘ ªÔω·‚›·˜, Ù‹Ó
ÂåÎfiÓ· ÙÔÜ ªÂÁ¿ÏÔ˘ \∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘ η› Ù¿ ‚È‚Ï›· ¡¤Ô˜ \∞Ó¿¯·ÚÛȘ η› ^√ \∏-
ıÈÎfi˜ ∆Ú›Ô˘˜. ∫·› ÁÈ¿ ¬Ï˜ ·éÙ¤˜ Ù›˜ âΉfiÛÂȘ ηÙfiÚıˆÓ η› ö·ÈÚÓ ًÓ
ô‰ÂÈ· àfi Ù‹Ó ÏÔÁÔÎÚÈÛ›· Ùɘ ∞éÛÙÚÈ·Îɘ \∞ÛÙ˘ÓÔÌ›·˜, ¯ˆÚ›˜ Ó¿ Á›ÓÂÈ àÓÙÈ-
ÏËÙ‹ ì â·Ó·ÛÙ·ÙÈ΋ ÙÔ˘ ‰Ú¿ÛË. \∞¤ÎÚ˘Ù âÓÙ¤¯Óˆ˜ Ùfi â·Ó·ÛÙ·ÙÈÎfi
ÙÔ˘ Û¯¤‰ÈÔ Ì¤ Ù‹Ó Û˘ÓˆÌÔÙÈ΋ ÙÔ˘ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ·2, ηÙÔÚıÒÓÔÓÙ·˜ Ì¿ÏÈ-
ÛÙ· Ó¿ ¿ÚÂÈ àfi Ù›˜ àÚ¯¤˜ Ùɘ ∞éÛÙÚ›·˜ ‰È·‚·Ù‹ÚÈÔ ÁÈ¿ Ù‹Ó ^∂ÏÏ¿‰·.
∆¿ â·Ó·ÛÙ·ÙÈο ÙÔ˘ ÌfiÓÔ öÚÁ· ¡¤· ¶ÔÏÈÙÈ΋ ¢ÈÔ›ÎËÛȘ, £Ô‡ÚÈÔ˜ Ù¿ Ù‡-
ˆÛ ·Ú¿ÓÔÌ· ÎÏÂÈṲ̂ÓÔ˜ ÛÙfi Ù˘ÔÁÚ·ÊÂÖÔ ÙáÓ ™È·ÙÈÛÙÈÓáÓ à‰ÂÏÊáÓ
¶Ô‡ÏÈÔ˘3, ηıÒ˜ η› Ùfi ™ÙÚ·ÙȈÙÈÎfiÓ \∂ÁÎfiÏÈÔÓ, ÁÈ·Ù› õÍÂÚ ¬ÙÈ ϤÔÓ ‰¤Ó
ı¿ qÙ·Ó ‰˘Ó·ÙfiÓ Ó¿ ·Ú·Ï·Ó‹ÛÂÈ Ù‹Ó ·éÛÙÚȷ΋ ÏÔÁÔÎÚÈÛ›·. ∆ÂÏÈο Ù¿
‰‡Ô ·éÙ¿ ‚È‚Ï›· ‰¤Ó Âr‰·Ó Ùfi ÊᘠÙɘ ‰ËÌÔÛÈfiÙËÙ·˜, ‰ÈfiÙÈ Î·Ù·Û¯¤ıËηÓ
àfi Ù‹Ó ∞éÛÙÚȷ΋ \∞ÛÙ˘ÓÔÌ›·, ÌÂÙ¿ Ù‹Ó ÚÔ‰ÔÛ›· ÙÔ˘ ÙfiÓ ¢ÂΤ̂ÚÈÔ ÙÔÜ
1797 ÛÙ‹Ó ∆ÂÚÁ¤ÛÙË àfi ≤Ó·Ó Ù˘¯¿Ú·ÛÙÔ ≠∂ÏÏËÓ· öÌÔÚÔ. \π‰È·›ÙÂÚ· âÈ-
ÛËÌ·›ÓÔ˘Ì ¬ÙÈ ÌÂÙ¿ Ù‹Ó ÚÔ‰ÔÛ›· ì ∞éÛÙÚȷ΋ \∞ÛÙ˘ÓÔÌ›· öÏ·‚ ÁÓÒÛË
Ùɘ â·Ó·ÛÙ·ÙÈÎɘ ‰Ú¿Û˘ ÙÔÜ ƒ‹Á·, ï ïÔÖÔ˜ ηÙfiÚıˆÓ ӿ Ù‹Ó Û˘Áηχ-
ÙÂÈ. ∫·Ù’ ·éÙfiÓ ÙfiÓ ÙÚfiÔ Î·Ù·ÚÚ›ÙÔÓÙ·È Ôî ηÙËÁÔڛ˜, Ô‡ âÎÙÔ͇ıË-
Î·Ó âÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙÔÜ ƒ‹Á·, ¬ÙÈ Ù¿¯· qÙ·Ó «âÈfiÏ·ÈÔ˜ âÍÂÙ·ÛÙ‹˜ ÙáÓ Ú·ÁÌ¿-
ÙˆÓ»4.

1. ^∏ ÚÒÙË ‰È·ÌÔÓ‹ ÙÔÜ ƒ‹Á· ÛÙ‹ µÈ¤ÓÓË qÙ·Ó Ùfi 1790, ¬Ù·Ó ó˜ ÁÚ·ÌÌ·Ù¤·˜ η› ‰ÈÂÚÌËÓ¤·˜
Û˘Ófi‰Â˘Â ÙfiÓ ÙÔÈÎfi ôÚ¯ÔÓÙ· ÃÚÈÛÙfi‰Ô˘ÏÔ ∫ÈÚÏÈ¿ÓÔ. ∆fiÙ هˆÛ ٿ ‰‡Ô ÚáÙ· ÙÔ˘ ‚È-
‚Ï›· ™¯ÔÏÂÖÔÓ ÙáÓ ÓÙÂÏÈÎ¿ÙˆÓ âÚ·ÛÙáÓ Î·› º˘ÛÈÎɘ à¿ÓıÈÛÌ·.
2. µÏ. ¢ËÌ. ∫·Ú·ÌÂÚfiÔ˘ÏÔ˜, «^∏ Û˘ÓˆÌÔÙÈ΋ ‰Ú¿ÛË ÙÔÜ ƒ‹Á· µÂÏÂÛÙÈÓÏÉ», ÂÚÈÔ‰. ^πÛÙÔ-
ÚÈο £¤Ì·Ù·, ÙÂܯ. 41, \πÔ‡ÓÈÔ˜ 2005, ÛÂÏ. 65-73.
3. ∞åÌ. §ÂÁÚ¿Ó‰-™. §¿ÌÚÔ˜, \∞ӤΉÔÙ· öÁÁÚ·Ê· ÂÚ› ƒ‹Á· µÂÏÂÛÙÈÓÏÉ Î·› ÙáÓ Û‡Ó ·éÙˇá
Ì·ÚÙ˘ÚËÛ¿ÓÙˆÓ, \∞ıÉÓ·È 1891, àÓ·ÛÙ·ÙÈ΋ â·Ó¤Î‰ÔÛË Ì¤ Ù‹Ó ÚÔÛı‹ÎË ÂñÚÂÙËÚ›Ô˘ (âÈÌ.
¢ËÌ. ∫·Ú·ÌÂÚfiÔ˘ÏÔ˜) àfi Ù‹Ó \∂ÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ^∂Ù·ÈÚ›· ªÂϤÙ˘ ºÂÚáÓ-µÂÏÂÛÙ›ÓÔ˘-
ƒ‹Á·, ‰Â‡ÙÂÚË â·Ó¤Î‰ÔÛË, \∞ı‹Ó· 2000, ÛÂÏ. 69.
4. µÏ. ¢ËÌ. ∫·Ú·ÌÂÚfiÔ˘ÏÔ˜, «^∏ ô‰ÈÎË ÎÚ›ÛË ÙÔÜ \πˆ. ºÈÏ‹ÌÔÓÔ˜ ÁÈ¿ ÙfiÓ â·Ó·ÛÙ¿ÙË ƒ‹-
Á· µÂÏÂÛÙÈÓÏÉ», ÂÚÈÔ‰. £ÂÛÛ·ÏÈÎfi ^∏ÌÂÚÔÏfiÁÈÔ, ÙfiÌ. 38, §¿ÚÈÛ· 2000, ÛÂÏ. 257-272 η›
Û¤ àÓ¿Ù˘Ô, \∞ı‹Ó· 2000.

-1-
 ∆¿ àÓ·ÎÚÈÙÈο öÁÁÚ·Ê·
ÁÈ¿ Ù‹Ó öΉÔÛË Ùɘ ÂåÎfiÓ·˜ ÙÔÜ ª. \∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘

\∂ӉȷʤÚÔ˘Û˜ ÂrÓ·È Ôî ÏËÚÔÊÔڛ˜, Ô‡ ‚Ú›ÛÎÔ˘Ì ÛÙ¿ àÓ·ÎÚÈÙÈο

öÁÁÚ·Ê· ÁÈ¿ Ù‹Ó öΉÔÛË Ùɘ ÂåÎfiÓÔ˜ ÙÔÜ ªÂÁ¿ÏÔ˘ \∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘ àfi ÙfiÓ
ƒ‹Á·. ÷ڷÎÙËÚÈÛÙÈο ÙÔÓ›˙ÂÙ·È ¬ÙÈ ì öΉÔÛË Ùɘ ÂåÎfiÓÔ˜ ÙÔÜ ª. \∞ÏÂÍ¿Ó-
‰ÚÔ˘ Âr¯Â àÓ·ÌÔÚʈÙÈÎfi ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÁÈ¿ ÙÔ‡˜ ÛÎÏ·‚ˆÌ¤ÓÔ˘˜, ‰ÈfiÙÈ ı¿ ÙÔ‡˜
ı‡ÌÈ˙ ٿ ηÙÔÚıÒÌ·Ù¿ ÙÔ˘, Ù‹Ó àÓ‰Ú›·Ó ÙÔ˘, Ù‹Ó àÁˆÓÈÛÙÈÎfiÙËÙ¿ ÙÔ˘:
«^√ÌÔÏÔÁÂÖ ï ƒ‹Á·˜, ¬ÙÈ â› Ùˇá ·éÙˇá ÛÎÔˇá Ùɘ àÓ·ÌÔÚÊÒ-
Ûˆ˜ (ÙÔÜ öıÓÔ˘˜ ÙÔ˘) ⯿ڷÍ ·Ú¿ Ùˇá ª‡ÏÏÂÚ Î·› âÍÂÙ‡ˆ-
Û ·Ú¿ Ùˇá ¡›Ù˜ 1200 àÓÙ›Ù˘· Ùɘ ÂåÎfiÓÔ˜ Ùɘ ·ÚÈÛÙ·ÓÔ‡Û˘
\∞ϤͷӉÚÔÓ ÙfiÓ ª¤Á·Ó, w˜ öÎÙ˘ÔÓ Û˘Ó¿ÙÂÙ·È âÓÙ·Üı· ñfi
ÛÙÔȯÂÖÔÓ D η› ≥ÙȘ ÂrÓ àÓÙ›ÁÚ·ÊÔÓ Î·ÏÏÈÙ¯Ӌ̷ÙÔ˜ âÎ ÙÔÜ
âÓÙ·Üı· ªÔ˘Û›Ԣ, ¬ÙÈ ‰¤ Âå˜ Ù‹Ó ÂåÎfiÓ· Ù·‡ÙËÓ ÚÔÛ¤ıËÎÂÓ
·éÙfi˜ Ù¿˜ â’ ·éÙɘ âÌÊ·ÈÓÔ̤ӷ˜ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ ÂÚ› ÙáÓ
Ú¿ÍÂˆÓ ÙÔÜ ≥ÚˆÔ˜ ÙÔ‡ÙÔ˘ Á·ÏÏÈÛÙ› η› ëÏÏËÓÈÛÙ›. ∫·› ÙÈÓ·˜
Ì¤Ó ÙáÓ ÙÔÈÔ‡ÙˆÓ ¯·ÏÎÔÁÚ·ÊÈáÓ ‰È¤ÓÂÈÌÂÓ Âå˜ ≠∂ÏÏËÓ·˜
âÓÙ·Üı·, Ù¿˜ ‰¤ ÏÔÈ·˜ ·Ú¤‰ˆÎÂÓ Âå˜ ÙfiÓ õ‰Ë ÌÓËÌÔÓ¢ı¤ÓÙ·
\∞‚Ú¿ÌËÓ Úfi˜ ÒÏËÛÈÓ àÓÙ› 20 ÎÚ¸ÙÛ·Ú›ˆÓ ηْ àÓÙ›Ù˘ÔÓ»5.
\∂›Û˘ Ôî ™‡ÓÙÚÔÊÔÈ ÙÔÜ ƒ‹Á·, ¢ËÌ‹ÙÚÈÔ˜ ¡ÈÎÔÏ›‰Ë˜, ¶·Ó·ÁÈÒÙ˘ \∂Ì-
Ì·ÓÔ˘‹Ï, £ÂÔ¯¿Ú˘ ∆Ô˘ÚÔ‡ÓÙ˙È·˜, ïÌÔÏÔÁÔÜÓ Ù‹Ó «â·Ó·ÛÙ·ÙÈÎ‹Ó ÚfiıÂ-
ÛÈÓ» ÙÔÜ ƒ‹Á·, Ù‹Ó ïÔ›· Âr¯Â ̤ Ù‹ ‰ËÌÔÛ›Â˘ÛË ÙáÓ ¯·ÚÙáÓ, ÙáÓ ‚È‚Ï›ˆÓ
η› Ùɘ ÂåÎfiÓ·˜ ÙÔÜ ªÂÁ¿ÏÔ˘ \∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘:
«^√ £ÂÔ¯¿Ú˘ °ÂˆÚÁ›Ô˘ ∆Ô˘ÚÔ‡ÓÙ˙È·˜... ïÌÔÏÔÁÂÖ ·ã) ≠√ÙÈ
Âr¯Â ÁÓáÛÈÓ Ùɘ ÚÔı¤Ûˆ˜ ÙÔÜ ƒ‹Á·, ≥Ó Âr¯ÂÓ ÔyÙÔ˜ ·Ú·-
Û΢¿˙ˆÓ ÙÔ‡˜ ëÏÏËÓÈÎÔ‡˜ ¯¿ÚÙ·˜, ÌÂÙ·ÊÚ¿˙ˆÓ Ùfi ٤ٷÚÙÔÓ
̤ÚÔ˜ ÙÔÜ \∞Ó·¯¿ÚÛȉԘ η› âΉ›‰ˆÓ Ù¿˜ ÂåÎfiÓ·˜ \∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘
ÙÔÜ ªÂÁ¿ÏÔ˘, η› ·Ú·ÙËÚÂÖ ¬ÙÈ öÏ·‚ ·Ú¿ ÙÔÜ ƒ‹Á· Úfi˜
ÒÏËÛÈÓ ÙÚÂÖ˜ ÙÔÈÔ‡ÙÔ˘˜ ïÏÔÎÏ‹ÚÔ˘˜ ¯¿ÚÙ·˜ η› 50 àÓÙ›Ù˘·
ÙáÓ ÂåÎfiÓˆÓ Î·› ¬ÙÈ à¤ÛÙÂÈÏ ٷÜÙ· Úfi˜ ÙfiÓ âÓ ™ÂÌÏ›Óˇˆ
à‰ÂÏÊfiÓ ÙÔ˘ °ÂÒÚÁÈÔÓ ∆ÔÚÔ‡ÓÙ˙È·Ó»6.
^√ÌÔ›ˆ˜ ÛÙfi öÁÁÚ·ÊÔ Úfi˜ Ùfi ^ÀÔ˘ÚÁÂÖÔÓ Ùɘ \∞ÛÙ˘ÓÔÌ›·˜ ÙÔÓ›˙ÂÙ·È å‰È-
·›ÙÂÚ· ¬ÙÈ ï ƒ‹Á·˜ Ù‡ˆÛÂ Ù‹Ó ÂåÎfiÓ· ÙÔÜ ª. \∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘ ̤ ·Ú·ÙËÚ‹-

5. ∞åÌ. §ÂÁÚ¿Ó‰- ™. §¿ÌÚÔ˜, \∞ӤΉÔÙ· öÁÁÚ·Ê·.., ¬. ., ÛÂÏ. 63.

6. ∞åÌ. §ÂÁÚ¿Ó‰-™. §¿ÌÚÔ˜, \∞ӤΉÔÙ· öÁÁÚ·Ê·..., ¬. ., ÛÂÏ. 81, 87 η› 101 àÓÙ›ÛÙÔȯ·.
Tfi ·Ú·ÙÈı¤ÌÂÓÔ Î›ÌÂÓÔ àfi Ù‹ ÛÂÏ. 101.

-2-
ÛÂȘ ÁÈ¿ Ù‹Ó àÓ‰Ú›· ÙÔ˘:
«\∂Î Ùɘ ÔÚ›·˜ Ùɘ àÓ·ÎÚ›Ûˆ˜ ÙáÓ Ê˘Ï·ÎÈÛı¤ÓÙˆÓ àÂ-
‰Â›¯ıË Î·Ù’ ÔéÛ›·Ó, ¬ÙÈ ï ƒ ‹ Á · ˜ µ Â Ï Â Û Ù È Ó Ï É ˜ âÛÎfi¢Â
Ú¿ÁÌ·ÙÈ Ó¿ ·Ú·Û΢¿ÛFË â·Ó¿ÛÙ·ÛÈÓ âÓ ^∂ÏÏ¿‰È Úfi˜
àÔηٿÛÙ·ÛÈÓ Ùɘ àÚ¯·›·˜ âÏ¢ıÂÚ›·˜, ηıfiÛÔÓ Ôî Û˘Ó¤ÓÔ-
¯Ô› η٤ıÂÛ·Ó Âå˜ ‚¿ÚÔ˜ ÙÔ˘ Ù¿ ëÍɘ... 4) ≠√ÙÈ âͤ‰ˆÎÂÓ ÂåÎfi-
Ó· \∞ Ï Â Í ¿ Ó ‰ Ú Ô ˘ Ù Ô Ü ª  Á ¿ Ï Ô ˘ ̤ ·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ ÂÚ›
Ùɘ àÓ‰Ú›·˜ ÙÔ˘, Ù¿˜ ÂåÎfiÓ·˜ ‰¤ ·éÙ¿˜, ÙÔ‡˜ ¯¿ÚÙ·˜ η› Ù¿
àÓÙ›Ù˘· ÙáÓ àÓˆÙ¤Úˆ ‚È‚Ï›ˆÓ âÓ Ì¤ÚÂÈ Ì¤Ó âÒÏËÛÂÓ Âå˜
ÔÏÏÔ‡˜ ≠∂ÏÏËÓ·˜ âÓÙ·Üı·, ηٿ ̤Á· ̤ÚÔ˜ ¬Ìˆ˜ à¤ÛÙÂÈ-
ÏÂÓ Âå˜ ^∂ÏÏ¿‰·, ªÔω·‚›·Ó η› µÏ·¯›·Ó Úfi˜ ÒÏËÛÈÓ, ‰È¿ Ó¿
‰È·ÊˆÙ›ÛFË ÙÔ‡˜ ηÙÔ›ÎÔ˘˜ η› Ó¿ ·Ú·ÛÙ‹ÛFË Âå˜ ·éÙÔ‡˜ Ù‹Ó
àÓÙ›ıÂÛÈÓ Ùɘ ·Ï·ÈĘ η› ÛËÌÂÚÈÓɘ ÙˆÓ Î·Ù·ÛÙ¿Ûˆ˜...»7.
¶·Ú¿ÏÏËÏ· ï ñÔ˘ÚÁfi˜ Ùɘ \∞ÛÙ˘ÓÔÌ›·˜ Pergen ÛÙ‹Ó «µÚ·¯ÂÖ· öÎıÂÛȘ
Úfi˜ Ù‹Ó ∞éÙÔÜ ªÂÁ·ÏÂÈfiÙËÙ·» ÙfiÓ ·éÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· ºÚ·ÁΛÛÎÔ öÁÚ·Ê ¬ÙÈ,
«^ø˜ ÚÔ·Ú·Û΢·ÛÙÈÎfiÓ Ì¤ÛÔÓ Úfi˜ ÙfiÓ ÛÎÔfiÓ ÙÔÜÙÔÓ
Û˘Ó¤Ù·Í η› ‰È¤‰ˆÎÂÓ ï ƒ ‹ Á · ˜ ÛÊfi‰Ú· â·Ó·ÛÙ·ÙÈÎfiÓ
ÙÚ·ÁÔ‡‰È, ÙfiÓ ı Ô ‡ Ú È Ô Ó ≈ Ì Ó Ô Ó , ìÙԛ̷Û ¯¿ÚÙ·˜ Ùɘ ^∂ÏÏ¿-
‰Ô˜ η› ÙáÓ ÁÂÈÙÔÓÈÎáÓ ¯ˆÚáÓ, âÎ ÙáÓ ïÔ›ˆÓ Âx˜ àÂÙÂÏÂÖÙÔ
àfi 12 ʇÏÏ·, âÙ‡ˆÛ ‰¤ ̤Á·Ó àÚÈıÌfiÓ àÓÙÈÙ‡ˆÓ, ÌÂÙ¤-
ÊÚ·ÛÂÓ ëÏÏËÓÈÛÙ› Ùfi ٤ٷÚÙÔÓ Ì¤ÚÔ˜ ÙÔÜ ‚È‚Ï›Ô˘ \∞ Ó ¿ ¯ · Ú -
Û È ˜ ̤ ÔÏÈÙÈο˜ ÛËÌÂÈÒÛÂȘ η› ÙfiÓ \H ı È Î fi Ó TÚ ›  Ô ˘ Ó .
\∂ͤ‰ˆÎÂÓ ÂåÎfiÓ·˜ ÙÔÜ ªÂÁ¿ÏÔ˘ \∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘ ̤ ·Ú·ÙËÚ‹-
ÛÂȘ ÂÚ› Ùɘ àÓ‰Ú›·˜ ÙÔ˘. \∂ÒÏËÛÂÓ âÍ ¬ÏˆÓ ÙáÓ àÓˆÙ¤Úˆ
̤ÚÔ˜ Âå˜ ÔÏÏÔ‡˜ ≠∂ÏÏËÓ·˜ âÓÙ·Üı·, Ù¿ ÔÏÏ¿ ¬Ìˆ˜ öÛÙÂÈÏÂÓ
Âå˜ Ù‹Ó ªÔω·‚›·Ó, Ù‹Ó µÏ·¯›·Ó η› Ù‹Ó ^∂ÏÏ¿‰· ̤ Ù‹Ó Úfi-
ıÂÛÈÓ Ó¿ οÌFË Âå˜ ÙÔ‡˜ ≠∂ÏÏËÓ·˜ ·åÛıËÙ‹Ó Ù‹Ó àÓÙ›ıÂÛÈÓ ÌÂÙ·-
͇ Ùɘ ·Ï·ÈĘ η› Ùɘ ÛËÌÂÚÈÓɘ ÙˆÓ Î·Ù·ÛÙ¿Ûˆ˜»8.
\∂ӉȷʤÚÔÓ ö¯ÂÈ Ó¿ âÈÛËÌ¿ÓÔ˘Ì ¬ÙÈ ÛÙfiÓ Î·Ù¿ÏÔÁÔ ÙáÓ àÓÙÈÎÂÈ̤ӈÓ,
Ô‡ ηٷۯ¤ıËÎ·Ó Î·Ù¿ Ù‹ Û‡ÏÏË„Ë ÙÔÜ ƒ‹Á· η› Ù¿ ïÔÖ· ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·Ó
ÛÙ¿ ÁÚ·ÊÂÖ· Ùɘ \∞ÛÙ˘ÓÔÌ›·˜, ÂÚȤ¯ÔÓÙ·Ó Î·› àÓÙ›Ù˘· àfi Ù›˜ ¯·ÏÎÔ-
Áڷʛ˜ Ùɘ ÂåÎfiÓ·˜ ÙÔÜ ªÂÁ¿ÏÔ˘ \∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘:

7. ∫ˆÓ. ò∞Ì·ÓÙÔ˜, \∞ӤΉÔÙ· öÁÁÚ·Ê· ÂÚ› ƒ‹Á· µÂÏÂÛÙÈÓÏÉ, \∞ıÉÓ·È 1930, â·Ó¤Î‰ÔÛË àfi
Ù‹Ó \∂ÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ^∂Ù·ÈÚ›· ªÂϤÙ˘ ºÂÚáÓ-µÂÏÂÛÙ›ÓÔ˘-ƒ‹Á· ̤ Ù‹Ó ÚÔÛı‹ÎË ÂñÚÂÙËÚ›-
Ô˘, (âÈÌ. ¢ËÌ. ∫·Ú·ÌÂÚfiÔ˘ÏÔ˜), \∞ı‹Ó· 1997, ÛÂÏ. 153 η› 155.
8. ∫ˆÓ. ò∞Ì·ÓÙÔ˜, \∞ӤΉÔÙ· öÁÁÚ·Ê· ÂÚ› ƒ‹Á· µÂÏÂÛÙÈÓÏÉ, ¬. ., ÛÂÏ. 179 η› 181.

-3-
 «≠EÓ ∫È‚ÒÙÈÔÓ ÛËÌÂÈÔ‡ÌÂÓÔÓ G.C. àÚÈı. 2 âÓ ˇ z ñÉÚ¯ÔÓ 204
¯¿ÚÙ·È ÛÎÔÙÂÈÓÔ› η›... 77 ¯·ÏÎÔÁÚ·Ê›·È ‰·ÎÙ˘ÏÈÔÏ›ıÔ˘ ·ÚÈÛÙáÓÙÔ˜ ÙfiÓ ª¤-
Á·Ó \∞ϤͷӉÚÔÓ Û¯Â‰È·ÛıÂÖÛ·È àfi ÔχÙÈÌÔÓ Ï›ıÔÓ ñ¿Ú¯ÔÓÙ· âÓ Ùˇá ·éÙÔ-
ÎÚ·ÙÔÚÈΡá ÌÔ˘Û›ˆ η› ‰ËÌÔÛÈ¢ıÂÖÛ·È ñfi ÙÔÜ ƒ ‹ Á · µ Â Ï Â Û Ù È Ó Ï É »9.

°È·Ù› ï ƒ‹Á·˜ Ù‡ˆÛÂ Ù‹Ó ÂåÎfiÓ· ÙÔÜ ªÂÁ¿ÏÔ˘ \∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘;

^√ ƒ‹Á·˜ âÓ¤Ù·ÛÛ ٿ öÚÁ· ÙÔ˘ ÛÙfi â·Ó·ÛÙ·ÙÈÎfi ÙÔ˘ Û¯¤‰ÈÔ ÁÈ¿ Ù‹Ó
â·Ó¿ÛÙ·ÛË ÙáÓ ^∂ÏÏ‹ÓˆÓ Î·› ÙáÓ ôÏÏˆÓ µ·ÏηÓÈÎáÓ Ï·áÓ Ì¤ ÛÎÔfi Ù‹Ó
àÔÙ›Ó·ÍË Ùɘ àÔÏ˘Ù·Ú¯ÈÎɘ çıˆÌ·ÓÈÎɘ âÍÔ˘Û›·˜ η› Ù‹Ó àfiÎÙËÛË Ùɘ
âÏ¢ıÂÚ›·˜. ¶ÚáÙ· ̤ ÙfiÓ £Ô‡ÚÈfi ÙÔ˘ õıÂÏ ӿ âÓÈÛ¯‡ÛÂÈ Ùfi äıÈÎfi ÙáÓ
ÛÎÏ·‚ˆÌ¤ÓˆÓ ^∂ÏÏ‹ÓˆÓ ÁÈ¿ Ùfi ‰›Î·ÈÔÓ Ùɘ â·Ó·ÛÙ¿ÛÂÒ˜ ÙÔ˘˜ η› ·-
Ú¿ÏÏËÏ· Ó¿ âÓÈÛ¯‡ÛÂÈ Ù‹Ó îÛÙÔÚÈ΋ ÙÔ˘˜ ·éÙÔÁÓˆÛ›· ̤ Ù¿ öÚÁ·, Ù¿ ïÔÖ·
ÙfiÓÈ˙·Ó Ù‹Ó öÓ‰ÔÍË Î·Ù·ÁˆÁ‹ ÙÔ˘˜ ó˜ àfiÁÔÓˆÓ ÙáÓ àÚ¯·›ˆÓ ^∂ÏÏ‹ÓˆÓ.
™Ùfi Ï·›ÛÈÔ ·éÙfi âÓÙ¿ÛÛÔÓÙ·È ì öΉÔÛË ÙáÓ ‚È‚Ï›ˆÓ ¡¤Ô˜ \∞Ó¿¯·ÚÛȘ, ∆¿
\√χÌÈ· ηıÒ˜ η› Ùɘ ÂåÎfiÓ·˜ ÙÔÜ ªÂÁ¿ÏÔ˘ \∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘. ÷ڷÎÙËÚÈ-
ÛÙÈο ÂrÓ·È ·éÙ¿ Ô‡ ÁÚ¿ÊÂÈ ï ÛËÌ·ÓÙÈÎfi˜ îÛÙÔÚÈÎfi˜ ÙÔÜ ƒ‹Á·, §¤·Ó‰ÚÔ˜
µÚ·ÓÔ‡Û˘, (1921-1993), ¬ÙÈ «ì ÂåÎfiÓ· ÌfiÓË Ù˘ qÙ·Ó àÚÎÂÙ‹ ÁÈ¿ Ó¿ ˙ˆÓ-
Ù·Ó¤„Ë Ùfi ıÚ‡ÏÔ ÙÔÜ ªÂÁ·Ï¤Í·Ó‰ÚÔ˘ η› Ó’ àÓ·˙ˆ˘ÚÒÛË Ù‹Ó âıÓÈ΋ Â-
ÚËÊ¿ÓÂÈ· η› ÙfiÓ ·ÙÚȈÙÈÎfi ˙ÉÏÔ ÙáÓ ñԉԇψÓ, Ô‡ ÚfiÛÌÂÓ·Ó Ì¤ Ï·-
¯Ù¿Ú· Ó’ àÓ·Ê·ÓÉ ÎÈ àÓ¿ÌÂÛ¿ ÙÔ˘˜ ï àÓÙ¿ÍÈÔ˜ àfiÁÔÓÔ˜ õ ÌÈÌËÙ‹˜ ÙÔ˘ ÌÂ-
Á¿ÏÔ˘ ª·Î‰fiÓ· ÙÈ̈Úfi˜ ÙáÓ \∞ÛÈ·ÙáÓ Î·› Ï˘ÙÚˆÙ‹˜ ÙÔÜ °¤ÓÔ˘˜»10.
°È’ ·éÙfi âÍ ôÏÏÔ˘ ï ƒ‹Á·˜ ÛÙfiÓ ≠ÀÌÓÔ ¶·ÙÚȈÙÈÎfi, ÛÙÚÔÊ‹ 33, ÚÔÛη-
ÏÂÖ ÙfiÓ ª. \∞ϤͷӉÚÔ Ó¿ ‚ÁÂÖ àfi ÙfiÓ Ù¿ÊÔ Î·› Ó¿ ‰ÂÖ ÙÔ‡˜ àÔÁfiÓÔ˘˜ ÙÔ˘,
Ô‡ ÂrÓ·È àÓÙ¿ÍÈÔ› ÙÔ˘ η› ̤ àÓ‰Ú›· ÔÏÂÌÔÜÓ Î·› ηٷÙÚÔÒÓÔ˘Ó ÙÔ‡˜
â¯ıÚÔ‡˜ ÙÔ˘˜. ^∏ «àÓ‰Ú›·», Ô‡ ‰È·ÎÚ›ÓÂÈ ÙfiÓ ª. \∞ϤͷӉÚÔ, ¬ˆ˜ ÁÚ¿-
ÊÂÈ Î·› ÛÙ‹Ó öΉÔÛË Ùɘ ÂåÎfiÓ·˜ ÙÔ˘, ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÈ ϤÔÓ Î·› ÙÔ‡˜ ÛÎÏ·-
‚ˆÌ¤ÓÔ˘˜ â·Ó·Ûٿ٘ Ùɘ âԯɘ ÙÔ˘:
«\∞ϤͷӉÚÂ, ÙÒÚ· Ó¿ ‚ÁFɘ
àfi ÙfiÓ Ù¿ÊÔÓ, η› Ó¿ å‰Fɘ
ÙáÓ ª·Î‰fiÓˆÓ ¿ÏÈÓ
àÓ‰Ú›·Ó Ù‹Ó ÌÂÁ¿ÏËÓ,
ᘠÙÔ‡˜ â¯ıÚÔ‡˜ ÓÈÎÔÜÓÂ,
̤ ¯·Ú¿ ÛÙ‹ ʈÙÈ¿!».

9. ∫ˆÓ. òAÌ·ÓÙÔ˜, \∞ӤΉÔÙ· öÁÁÚ·Ê· ÂÚ› ƒ‹Á· µÂÏÂÛÙÈÓÏÉ, ¬. ., ÛÂÏ. 145.
10. §. µÚ·ÓÔ‡Û˘, ƒ‹Á·˜, µ·ÛÈ΋ µÈ‚ÏÈÔı‹ÎË, àÚ. 10, \∞ı‹Ó· [1954], ÛÂÏ. 50.

-4-
 \∂›Û˘ Ùfi ùÓÔÌ· ÙÔÜ ª. \∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘ ï ƒ‹Á·˜ Ùfi àÓ·ÁÚ¿ÊÂÈ Ì¤ ÎÂÊ·-
Ï·Ö· ÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÛÙfi ÂÚÈıÒÚÈÔ ÙÔÜ Ê‡ÏÏÔ˘ 12 Ùɘ ÿÚÙ·˜ Ùɘ ^∂ÏÏ¿‰Ô˜.

^√ÌÔ›ˆ˜ ÛÙfi ʇÏÏÔ 6 ÛËÌÂÈÒÓÂÈ ÛÙfi °Ú·ÓÈÎfi ÔÙ·Ìfi «\E‰á âÓ›ÎËÛÂ

ÚáÙÔÓ ï \∞ϤͷӉÚÔ˜ ÙfiÓ ¢·ÚÂÖÔÓ».

\E›Û˘ ÛÙfi ʇÏÏÔ 8 ÛÙ‹Ó fiÏË ¶¤ÏÏ· ÛËÌÂÈÒÓÂÈ «\∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘ ·ÙÚ›˜».

-5-
 \∞ÎfiÌË ï \∞ϤͷӉÚÔ˜ àӷʤÚÂÙ·È
ÛÙ¿ ÓÔÌ›ÛÌ·Ù· Ùɘ ÿÚÙ·˜ Ùɘ ^∂Ï-
Ï¿‰Ô˜ ÛÙfi ʇÏÏÔ 12, «^√ \∞ϤͷÓ-
‰ÚÔ˜. TfiÍÔÓ Âå˜ ı‹ÎËÓ. ƒfi·ÏÔÓ Î·›
ÛÙ¿¯˘˜. Ùɘ ª·ÓÁÁ¿ÏÈ·˜».

K·› ÛÙfi ʇÏÏÔ 5, «\∞ϤͷӉÚÔ˜.

∑‡˜ ¶·ÓÙÔÎÚ¿ÙˆÚ Î·› ÌÔÓÔÁÚ.
\ Ï.»11.
A

\∂ÈÛËÌ·›ÓÔ˘Ì ¬ÙÈ Û¤ Ì›· âÔ¯‹ ıÚÈ¿Ì‚Ô˘ ÙÔÜ ¡·ÔϤÔÓÙ· µÔÓ·¿Ú-

ÙË, ï ïÔÖÔ˜ Âr¯Â ηٷχÛÂÈ Ù‹Ó âÍÔ˘Û›· Ùɘ µÂÓÂÙ›·˜ ηٿ Ùfi 1797 η› ¬ÏÔÈ
ÙfiÓ ñÌÓÔÜÛ·Ó ó˜ âÏ¢ıÂÚˆÙ‹, ï ƒ‹Á·˜ ‰¤Ó öÁÚ·„ ñ¤Ú ·éÙÔÜ ÔûÙ ̛· Ϥ-
ÍË, ÔûÙ ≤Ó· ÛÙ›¯Ô, ¬ˆ˜ öÎ·Ó·Ó ôÏÏÔÈ ^∂ÏÏËÓ˜12. \∞ÓÙ›ıÂÙ· ï ƒ‹Á·˜ Ù‹Ó
âÔ¯‹ ·éÙ‹ Ùfi 1797 Ù‡ˆÓÂ Ù‹Ó ÂåÎfiÓ· ÙÔÜ ªÂÁ¿ÏÔ˘ \∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘, ÙÔÓ›˙Ô-
ÓÙ·˜ Ù‹Ó àÓ‰Ú›· ÙÔ˘ η› ÚÔÛʤÚÔÓÙ¿˜ ÙÔÓ ó˜ ÚfiÙ˘Ô ÛÙÔ‡˜ ÛÎÏ·‚ˆ-
̤ÓÔ˘˜ ≠∂ÏÏËÓ˜, ÁÈ¿ Ù‹Ó ÔÚ›· Ùɘ âÏ¢ıÂÚÒÛÂÒ˜ ÙÔ˘˜, ¬ÙÈ ÌfiÓÔÈ ÙÔ˘˜ ı¿
Ù‹Ó àÔÎÙ‹ÛÔ˘Ó, ¯ˆÚ›˜ Ó¿ ÚÔۂϤÔ˘Ó ÛÙáÓ Í¤ÓˆÓ Ù‹ ‚Ô‹ıÂÈ·.

^∏ öΉÔÛË Ùɘ ÂåÎfiÓ·˜ ÙÔÜ ª. \∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘, µÈ¤ÓÓË 1797

^√ ƒ‹Á·˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛÂ, ¬ˆ˜ ö¯Ô˘Ó ‰Â›ÍÂÈ Ôî ÌÂϤÙ˜ ÙÔÜ °. §·˝Ô˘13 η›

11. µ¿Ûˆ ¶¤ÓÓ·, «∆¿ ÓÔÌ›ÛÌ·Ù· Ùɘ ÿÚÙ·˜ ÙÔÜ ƒ‹Á·», ÛÙfi ^∏ ÿÚÙ· ÙÔÜ ƒ‹Á· µÂÏÂÛÙÈÓÏÉ,
öΉ. \∂ÈÛÙËÌÔÓÈÎɘ ^∂Ù·ÈÚ›·˜ ªÂϤÙ˘ ºÂÚáÓ-µÂÏÂÛÙ›ÓÔ˘-ƒ‹Á· ̤ Ù‹Ó ñÔÛÙ‹ÚÈÍË Ùɘ
\Aη‰ËÌ›·˜ \AıËÓáÓ, \∞ı‹Ó· 1998, ÛÂÏ. 141 η› 116 àÓÙ›ÛÙÔȯ·.
12. µÏ. \∞‰·Ì. ∫Ôڷɘ, o∞ÛÌ· ¶ÔÏÂÌÈÛÙ‹ÚÈÔÓ, 1800, ÛÂÏ. 11, ʈÙÔ·Ó·Ù‡ˆÛË ÙÔÜ ∫¤ÓÙÚÔ˘ ¡Â-
ÔÂÏÏËÓÈÎáÓ \∂Ú¢ÓáÓ/∂.π.∂., \∞ı‹Ó· 1983, ÃÚÈÛÙfiÊÔÚÔ˜ ¶ÂÚÚ·È‚fi˜, ≠ÀÌÓÔ˜ âÁΈÌÈ·ÛÙÈÎfi˜
·Ú’ ¬Ï˘ Ùɘ °Ú·ÈΛ·˜ Úfi˜ ÙfiÓ àÚ¯ÈÛÙÚ¿ÙËÁÔÓ ªÔÓ·¿ÚÙÂ, ∫¤Ú΢ڷ 1798, ʈÙÔ·Ó·Ù‡-
ˆÛË ÙÔÜ ∫¤ÓÙÚÔ˘ \∂Ú‡Ó˘ ÙÔÜ ªÂ۷ȈÓÈÎÔÜ Î·› ¡¤Ô˘ ^∂ÏÏËÓÈÛÌÔÜ Ùɘ \∞η‰ËÌ›·˜ \∞-
ıËÓáÓ, \∞ı‹Ó· 1998. \∂›Û˘ ï ª·ÚÙÂÏ¿Ô˜ η› ôÏÏÔÈ ^EÙ·Ó‹ÛÈÔÈ ÔÈËÙ¤˜ ≈ÌÓËÛ·Ó ÙfiÓ µÔ-
Ó·¿ÚÙË, ‚Ï. °ÂÒÚÁÈÔ˜ ª¤Á·˜, «^√ ¡·ÔϤˆÓ µÔÓ·¿ÚÙ˘ η› ì Û‡Á¯ÚÔÓË ëÏÏËÓÈ΋ Ô›Ë-
ÛË», ¡¤· ^∂ÛÙ›·, ÙfiÌ. 89, 1969, ÛÂÏ. 1661-1676. BÏ. â›Û˘ M·Ú›·˜ M·ÓÙÔ˘‚¿ÏÔ˘, ^O P‹-
Á·˜ ÛÙ¿ ‚‹Ì·Ù· ÙÔÜ MÂÁ¿ÏÔ˘ A \ ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘, \Aı‹Ó· 1996, ÛÂÏ. 4.
13. °ÂÒÚÁ. §¿˚Ô˜, «√î ¯¿ÚÙ˜ ÙÔÜ ƒ‹Á·. òEÚ¢ӷ â› Ó¤ˆÓ ËÁáÓ», ¢ÂÏÙ›ÔÓ Ùɘ ^πÛÙÔÚÈÎɘ η› \∂-
ıÓÔÏÔÁÈÎɘ ^∂Ù·ÈÚ›·˜, ÙfiÌ. 14, 1960, ÛÂÏ. 231-312 η› ÁÈ¿ Ù‹Ó ÂåÎfiÓ· ÙÔÜ ªÂÁ¿ÏÔ˘ \∞ÏÂÍ¿Ó-

-6-
Ùɘ ò√ÏÁ·˜ °ÎÚ¿ÙÛÈÔ˘14, Ù‹Ó õ‰Ë ‰ËÌÔÛÈ¢ıÂÖÛ· ÂåÎfiÓ· ÙÔÜ ªÂÁ¿ÏÔ˘ \∞ÏÂ-
Í¿Ó‰ÚÔ˘ ηٿ Ùfi 1749 η› ù¯È à’ Âéı›·˜ àfi ÙfiÓ àÓ¿ÁÏ˘ÊÔ à¯¿ÙË ÙÔÜ
∞éÙÔÎÚ·ÙÔÚÈÎÔÜ ªÔ˘Û›Ԣ, ¬ˆ˜ ÂrÓ·È ‰˘Ó·ÙfiÓ Î·Ó›˜ Ó¿ ñÔı¤ÛÂÈ àfi
Ù‹Ó öΉÔÛË ÙÔÜ ƒ‹Á·. ÷ڿÎÙ˘ Ùɘ ÚÔÛˆÔÁÚ·Ê›·˜ ÙÔÜ ª. \∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘
qÙ·Ó ï ºÚ·ÓÛÔ˘¿ ª‡ÏÏÂÚ, (Francois Müller, 1755-1816), ï ïÔÖÔ˜ qÙ·Ó Î·›
¯·Ú¿ÎÙ˘ Ùɘ ‰ˆ‰ÂÎ¿Ê˘ÏÏ˘ ÿÚÙ·˜ Ùɘ ^∂ÏÏ¿‰Ô˜, µÈ¤ÓÓË 1797, àÏÏ¿ η›
ÙáÓ ¯·ÚÙáÓ µÏ·¯›·˜ η› ªÔω·‚›·˜15, µÈ¤ÓÓË 1797. ∆fi ÌÔÓfiÊ˘ÏÏÔ Ì¤ Ù‹Ó
ÂåÎfiÓ· ÙÔÜ ªÂÁ¿ÏÔ˘ \∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘ Ù˘ÒıËΠÛÙfi Ù˘ÔÁÚ·ÊÂÖÔ ÙÔÜ \π·ÎÒ-
‚Ô˘ ¡›Ù˜16 Û¤ ¯›ÏÈ· ‰È·ÎfiÛÈ· àÓÙ›Ù˘· η› Û¤ ‰È·ÛÙ¿ÛÂȘ ÙÔÜ Ù˘ˆÌ¤ÓÔ˘
28.5 ëÎ x 43.5 ëÎ.
^∏ ÂåÎfiÓ· ÂÚÈÌÂÙÚÈο ö¯ÂÈ ≤Ó· ÏÂÙfi Ï·›ÛÈÔ Î·› ÛÙfi ̤ÛÔÓ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ì
ÚÔÛˆÔÁÚ·Ê›· ÙÔÜ M. \∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘, ì ïÔ›· ÂÚÈ‚¿ÏÏÂÙ·È àfi Ù¤ÛÛÂÚȘ
·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ «Ù¿ ÙÚÈÁ˘ÚÈÓ¿ ÂåÎÔÓ›ÛÌ·Ù·», ¬ˆ˜ Ù¿ àÔηÏÂÖ ï ƒ‹Á·˜, âÓá
ÌÂٷ͇ ÙÔ˘˜ ÛÙ›˜ Ù¤ÛÛÂÚȘ ÁˆÓ›Â˜ ¯·Ú¿ÛÛÔÓÙ·È Ôî ÌÔÚʤ˜ ÙáÓ ÛÙÚ·ÙËÁáÓ
ÙÔÜ ª. \∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘: \∞ÓÙ›ÁÔÓÔ˘, ∫¿ÛÛ·Ó‰ÚÔ˘, ¶ÙÔÏÂÌ·›Ô˘ η› ™¤Ï¢ÎÔ˘.
¶¿Óˆ η› οو àfi Ù‹ ÌÔÚÊ‹ ÙÔÜ ª. \∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘ ï ƒ‹Á·˜ ö¯ÂÈ ÁÚ¿„ÂÈ
Ù¿ Û¯ÂÙÈο ̤ Ùfi ÌÔÓfiÊ˘ÏÏÔ Î·› Ì›· Û‡ÓÙÔÌË îÛÙÔÚ›· ÙÔÜ ª. \∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘
ÛÙ¿ ëÏÏËÓÈο àÚÈÛÙÂÚ¿ η› ÛÙ¿ Á·ÏÏÈο17 ‰ÂÍÈ¿ ¯ˆÚ›˙ÔÓÙ¿˜ Ù· ̤ Ì›· ο-
ıÂÙÔ ÁÚ·ÌÌ‹. ∆fi ëÏÏËÓÈÎfi ΛÌÂÓÔ ö¯ÂÈ ó˜ ëÍɘ:
«∆fi âÁ¯¿Ú·ÁÌ· ÙÔÜÙÔ ·ÚÈÛÙ¿ÓÂÈ Ùfi ÚfiÛˆÔÓ ÙÔÜ \∞ÏÂÍ¿Ó-
‰ÚÔ˘ η› ÙáÓ 4 àÚ¯ÈÛÙÚ·Ù‹ÁˆÓ ÙÔ˘, ηı’ ïÌÔ›ˆÛÈÓ ÌÈĘ \∞Ó·ÙÔ-

‰ÚÔ˘ ÛÂÏ. 290-292. ª¤ Ù‹Ó ÂéηÈÚ›· ô˜ ÚÔÛÙÂıÂÖ ¬ÙÈ Ù¿ àÓ·ÁÚ·ÊfiÌÂÓ· àfi ÙfiÓ §¿˚Ô Ò˜ ì
\∂ÊËÌÂÚ›˜ ÙáÓ ª·ÚΛ‰ˆÓ ¶Ô‡ÏÈÔ˘, àÚ. 50, ÛÙ›˜ 23 \πÔ˘Ó›Ô˘ 1797, ÛÂÏ. 583, «âÚfiÎÂÈÙÔ Ó¿ ‰È·-
Ó›ÌË ó˜ ‰áÚÔÓ Âå˜ ÙÔ‡˜ Û˘Ó‰ÚÔÌËÙ¿˜ Ù‹Ó ÂåÎfiÓ· ÂÚÈÊ‹ÌÔ˘ àÓ‰Úfi˜. \∞ÛÊ·ÏᘠâÚfiÎÂÈÙÔ ÁÈ¿
Ù‹Ó àÓˆÙ¤Úˆ ÂåÎfiÓ· ÙÔÜ ªÂÁ. \∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘» ‰¤Ó ÂéÛÙ·ıÔÜÓ ¬ˆ˜ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÁÚ¿ÊÂÈ ï
§¤·Ó‰ÚÔ˜ µÚ·ÓÔ‡Û˘, ï ïÔÖÔ˜ ÛËÌÂÈÒÓÂÈ âÎÙfi˜ ÙáÓ ôÏÏˆÓ ¬ÙÈ «ôÓ âÚfiÎÂÈÙÔ ÁÈ¿ Ù‹Ó ÂåÎfi-
Ó· ÙÔÜ ªÂÁ. \∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘, ‰¤Ó ı¿ öÁÚ·Ê·Ó ¬ÙÈ âÚfiÎÂÈÙÔ ÁÈ¿ Ù‹Ó ÂåÎfiÓ· "ëÓfi˜ ù¯È ÌÈÎÚÔÜ
àÓ‰Úfi˜, ηٿ Ù‹Ó ÁÓÒÌËÓ Ì·˜". ^√ \∞ϤͷӉÚÔ˜ qÙ·Ó õ‰Ë "ª¤Á·˜". ∫·› Ê˘ÛÈο ı¿ ÙfiÓ Î·ÙÔ-
ÓfiÌ·˙·Ó, ¬ˆ˜ ı¿ ηÙÔÓfiÌ·˙·Ó η› ÙfiÓ âΉfiÙË Î·› ñÔÌÓËÌ·ÙÈÛÙ‹ Ùɘ ÂåÎfiÓ·˜, ÚÔÛı¤ÙÔ-
ÓÙ·˜ Û˘Ó¿Ì· η› ¬Û· ôÏÏ· ÂÚÈÏ¿Ì‚·Ó ·éÙ‹ ì ¯·ÏÎÔÁÚ·Ê›·, fiÛÔ Î·› ÔÜ Ô˘ÏÈ¤Ù·È ÎÙÏ.».
µÏ. §. µÚ·ÓÔ‡Û˘, ¶ÚÔÏÂÁfiÌÂÓ·, \∂ÊËÌÂÚ›˜ 1797, \∞η‰ËÌ›· \∞ıËÓáÓ, ∫¤ÓÙÚÔ \∂Ú‡Ó˘ ªÂ-
۷ȈÓÈÎÔÜ Î·› ¡¤Ô˘ ^∂ÏÏËÓÈÛÌÔÜ, \∞ı‹Ó· 1995, ÛÂÏ. 523 η› ·ÚfiÌÔÈ· ÛÙ‹ ÛÂÏ. 852, ÛËÌ›ˆ-
ÛË àÚ. 361.
14. ò√ÏÁ· °ÎÚ¿ÙÛÈÔ˘, «∆fi ÌÔÓfiÊ˘ÏÏÔ ÙÔÜ ƒ‹Á· ÙÔÜ 1797. ¶·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ ÛÙ‹ ¡ÂÔÂÏÏËÓÈ΋ ÂåÎÔ-
ÓÔÁÚ·Ê›· ÙÔÜ ªÂÁ¿ÏÔ˘ \∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘», ªÓ‹ÌˆÓ, ÙfiÌ. 8, 1980-1982, ÛÂÏ. 130-149.
15. µÏ. Ù›˜ ·éıÂÓÙÈΤ˜ ÁÈ¿ ÚÒÙË ÊÔÚ¿ â·ÓÂΉfiÛÂȘ ̤ Û¯fiÏÈ· η› ÚÔÛı‹ÎË ÂñÚÂÙËÚ›Ô˘ àfi
Ù‹Ó \∂ÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ^∂Ù·ÈÚ›· ªÂϤÙ˘ ºÂÚáÓ-µÂÏÂÛÙ›ÓÔ˘-ƒ‹Á· (âÈÌ. ¢ËÌ. ∫·Ú·ÌÂÚfi-
Ô˘ÏÔ˜): ·) ÿÚÙ· Ùɘ ^∂ÏÏ¿‰Ô˜, (BȤÓÓË 1797), \∞ı‹Ó· 20032, η› ‚) ¡¤· ÿÚÙ· Ùɘ µÏ·-
¯›·˜ η› °ÂÓÈ΋ ÿÚÙ· Ùɘ ªÔω·‚›·˜, \∞ı‹Ó· 2005.
16. µÏ. AåÌ. §ÂÁÚ¿Ó‰-™. §¿ÌÚÔ˜, \∞ӤΉÔÙ· öÁÁÚ·Ê· ÂÚ› ƒ‹Á· µÂÏÂÛÙÈÓÏÉ, ¬. ., ÛÂÏ. 63.
17. \∂ÈÛËÌ·›ÓÔ˘Ì ¬ÙÈ ì öΉÔÛË Ùɘ ÂåÎfiÓ·˜ ÙÔÜ ªÂÁ¿ÏÔ˘ \∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘ ÂrÓ·È Ùfi ÌfiÓÔ öÚÁÔ ÙÔÜ
ƒ‹Á·, ÛÙfi ïÔÖÔ ÁÚ¿ÊÂÈ Î·› Û¤ ôÏÏË ÁÏáÛÛ· âÎÙfi˜ àfi Ù‹Ó ëÏÏËÓÈ΋.

-7-
 ∆fi 1. Ù‹Ó ıÚÈ·Ì‚Â˘ÙÈÎ‹Ó ÂúÛÔ‰fiÓ ÙÔ˘ Âå˜ Ù‹Ó µ·‚˘ÏÒÓ·.

∆fi 2. Ù‹Ó Ê˘Á‹Ó ÙáÓ ¶ÂÚÛáÓ Âå˜ ÙfiÓ °Ú·ÓÈÎfiÓ ÔÙ·ÌfiÓ18.

∆fi 3. Ù‹Ó wÙÙ·Ó ÙÔÜ ¢·Ú›Ԣ.

∆fi 4. Ù‹Ó Ê·Ì›ÏÈ·Ó ÙÔÜ ÓÈÎË̤ÓÔ˘ ÙÔ‡ÙÔ˘ ‚·ÛÈϤˆ˜ Âå˜ ÙÔ‡˜ fi‰·˜ Ùfi \∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘.

T¿ Ù¤ÛÛÂÚ· «ÙÚÈÁ˘ÚÈÓ¿ ÂåÎÔÓ›ÛÌ·Ù·»

Ô‡ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔ˘Ó Ù‹Ó ÂåÎfiÓ· ÙÔÜ MÂÁ. \AÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘ ̤ ÙÔ‡˜ ıÚÈ¿Ì‚Ô˘˜ ÙÔ˘.

18. ™Ùfi ʇÏÏÔ 6 Ùɘ ÿÚÙ·˜ Ùɘ ^∂ÏÏ¿‰Ô˜ ï ƒ‹Á·˜ ÛËÌÂÈÒÓÂÈ ÛÙfiÓ °Ú·ÓÈÎfi ÔÙ·Ìfi «\∂‰á âÓ›-

-8-
 ÏÈÎɘ ÎfiÎÎÈÓ˘ ¤ÙÚ·˜ àÁ¿ıÔ˘, ≥ÙȘ ÂñÚ›ÛÎÂÙ·È Âå˜ Ùfi ·éÙÔÎÚ·-
ÙÔÚÈÎfiÓ Ù·ÌÂÖÔÓ19 âÓ µÈ¤ÓÓFË. ∆¿ 4 ÙÚÈÁ˘ÚÈÓ¿ ÂåÎÔÓ›ÛÌ·Ù·, ·ÚÈ-
ÛÙ¿ÓÔ˘Ó: Tfi 1 Ù‹Ó ıÚÈ·Ì‚Â˘ÙÈÎ‹Ó ÂúÛÔ‰fiÓ ÙÔ˘ Âå˜ Ù‹Ó µ·‚˘ÏÒÓ·.
∆fi 2 Ù‹Ó Ê˘Á‹Ó ÙáÓ ¶ÂÚÛáÓ Âå˜ ÙfiÓ °Ú·ÓÈÎfiÓ ÔÙ·ÌfiÓ. ∆fi 3 Ù‹Ó
wÙÙ·Ó ÙÔÜ ¢·Ú›Ԣ η› Ùfi 4 Ù‹Ó Ê·Ì›ÏÈ·Ó ÙÔÜ ÓÈÎË̤ÓÔ˘ ÙÔ‡ÙÔ˘
‚·ÛÈϤˆ˜ Âå˜ ÙÔ‡˜ fi‰·˜ ÙÔÜ \∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘.
^√ \∞ϤͷӉÚÔ˜ ÁÂÓÓËı›˜ Âå˜ ÙÔ‡˜ 355 Úfi ÃÚÈÛÙÔÜ, âÛÔ‡‰·-
ÍÂ Ù‹Ó ÊÈÏÔÛÔÊ›·Ó Âå˜ ÙfiÓ \∞ÚÈÛÙÔÙ¤ÏË, öηÌ ٿ ÚáÙ· ‰Â›ÁÌ·-
Ù· Ùɘ àÓ‰Ú›·˜, η› Ùɘ ÔÏÂÌÈÎɘ àÍÈfiÙËÙfi˜ ÙÔ˘ Âå˜ Ù‹Ó Ì¿¯ËÓ
Ùɘ ÷ÈÚˆÓ›·˜, ñfi Ù‹Ó ‰ÈÔ›ÎËÛÈÓ ÙÔÜ ·ÙÚfi˜ ÙÔ˘, η› ‰È‰¤¯ıË
ÙfiÓ ıÚfiÓÔÓ Ùɘ ª·Î‰ˆÓ›·˜ 21 ¯ÚfiÓÔ˘. °ÓˆÚÈÛı›˜ àÚ¯ËÁfi˜ ÙáÓ
^∂ÏÏ‹ÓˆÓ Âå˜ ÙÔ‡˜ 333, ‰È‡ı˘Ó ٿ˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ ÙˆÓ Î·Ù¿ ÙáÓ
¶ÂÚÛáÓ, ⯿ϷÛÂ Ù‹Ó ·éÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·Ó ÙˆÓ Âå˜ Ù‹Ó \∞Û›·Ó η› \∞-
ÊÚÈ΋Ó, η› Ù‹Ó ≥ÓˆÛ ̤ Ù‹Ó â‰ÈÎ‹Ó ÙÔ˘. ¶ÔÏÏ·› àÍÈfiÏÔÁÔÈ fi-
ÏÂȘ, ۯ‰fiÓ Î·› Ù‹Ó Û‹ÌÂÚÔÓ àÎfiÌÈ, Ùˇá ¯ÚˆÛÙÔÜÓ Ù‹Ó ≈·ÚÍ›Ó
ÙÔ˘˜. \∞¤ı·Ó 32 ¯ÚfiÓˆÓ, ‚·ÛÈχ۷˜ 12.
\∂͉fiıË ·Ú¿ ÙÔÜ ƒ‹Á· µÂÏÂÛÙÈÓÏÉ £ÂÙÙ·ÏÔÜ,
¯¿ÚÈÓ ÙáÓ ^∂ÏÏ‹ÓˆÓ Î·› ºÈÏÂÏÏ‹ÓˆÓ. 1797».

¶·Ú·ÙËÚÔÜÌ ¬ÙÈ ÛÙ‹Ó ÚÒÙË ëÓfiÙËÙ· ÙÔÜ ÎÂÈ̤ÓÔ˘ ï ƒ‹Á·˜ ÂÚÈÁÚ¿-

ÊÂÈ Ùfi ÂÚȯfiÌÂÓÔ Ùɘ ÂåÎfiÓ·˜. ∆ÔÓ›˙ÂÈ å‰È·›ÙÂÚ· «Ù¿ 4 ÙÚÈÁ˘ÚÈÓ¿ ÂåÎÔÓ›-
ÛÌ·Ù·»20 ̤ Ù›˜ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ àfi ÁÂÁÔÓfiÙ· ÙÔÜ ªÂÁ. \∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘21. ™ÎÔ-
fi˜ ÙÔ˘ qÙ·Ó Ó¿ ‰ÒÛÂÈ ·Ú·ÛÙ·ÙÈο Ùfi ÌÂÁ·ÏÂÖÔ Ùɘ ‰Ú¿Û˘ ÙÔ˘, œÛÙ ӿ
‰ËÌÈÔ˘ÚÁÂÖ ÙfiÓ àÓ¿ÏÔÁÔ „˘¯ÔÏÔÁÈÎfi àÓÙ›ÎÙ˘Ô ÛÙÔ‡˜ àÓ·ÁÓáÛÙ˜. °È’
·éÙfi âÍ ôÏÏÔ˘ η› àÚ›ıÌËÛ ٛ˜ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ ·éÙ¤˜, âÓá ì àÚ›ıÌËÛË àÔ˘-
ÛÈ¿˙ÂÈ àfi Ù‹Ó ÚˆÙfiÙ˘Ô ÂåÎfiÓ·, Ô‡ ï ƒ‹Á·˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛÂ.
™Ù‹ ‰Â‡ÙÂÚË ëÓfiÙËÙ· ÁÚ¿ÊÂÈ Ì›· Û‡ÓÙÔÌË ÂÚÈÂÎÙÈ΋ îÛÙÔÚ›· ÙÔÜ ªÂÁ.
\∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘. √î ϤÍÂȘ ÂrÓ·È ‰È·ÏÂÁ̤Ó˜ ÁÈ¿ ÙfiÓ ÛÎÔfi ÙÔ˘, Ó¿ âÓ‰˘Ó·-

ÎËÛ ÚáÙÔÓ ï \∞ϤͷӉÚÔ˜ ÙfiÓ ¢·ÚÂÖÔÓ» η› â› ϤÔÓ Î·Ù·¯ˆÚ›˙ÂÈ Ùfi ۇ̂ÔÏÔ Ùɘ ëÏÏË-
ÓÈÎɘ ‰‡Ó·Ì˘, Ùfi Úfi·ÏÔ ÙÔÜ ^HÚ·ÎÏ¤Ô˘˜, η› Ùfi àÌÊ›ÛÙÔÌÔ ÙÛÂÎÔ‡ÚÈ Û‡Ì‚ÔÏÔ Ùɘ ÂÚ-
ÛÈÎɘ ‰‡Ó·Ì˘, Ô‡ ÂrÓ·È ÙÛ·ÎÈṲ̂ÓÔ, ‰ËψÙÈÎfi Ùɘ wÙÙ·˜.
19. ^∏ ϤÍË «Ù·ÌÂÖÔÓ» ÛËÌ·›ÓÂÈ Û˘ÏÏÔÁ‹.
20. ^√ ƒ‹Á·˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔ›ËÛ ÁÈ’ ·éÙ¤˜ Ù›˜ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ ÙÔ‡˜ ›Ó·Î˜ ̤ ı¤Ì· ÙfiÓ ª¤Á· \∞ϤͷÓ-
‰ÚÔ ÙÔÜ °¿ÏÏÔ˘ ˙ˆÁÚ¿ÊÔ˘ Charles Le Brun, (1619-1690), Û‡Ìʈӷ ̤ Ù‹ ÌÂϤÙË Ùɘ ò√ÏÁ·
°ÎÚ¿ÙÛÈÔ˘, «∆fi ÌÔÓfiÊ˘ÏÏÔ ÙÔÜ ƒ‹Á· ÙÔÜ 1797...», ¬. ., ÛÂÏ. 138-139.
21. ^∏ ò√ÏÁ· °ÎÚ¿ÙÛÈÔ˘, «∆fi ÌÔÓfiÊ˘ÏÏÔ...», ¬. ., ÛÂÏ. 134-135, ·Ú·ı¤ÙÂÈ ÁÈ¿ ÙfiÓ ª. \∞Ϥ-
Í·Ó‰ÚÔ Î·› Ùfi ΛÌÂÓÔ àfi Ùfi ^πÛÙÔÚÈÎfiÓ Ã·ÚÙÔ·›ÁÓÈÔÓ, µÈ¤ÓÓË 1808, Ô‡ Âr¯Â ≤Ó· âÎ·È-
‰Â˘ÙÈÎfi ÛÎÔfi, Ùfi ïÔÖÔ ¬Ìˆ˜ ‰¤Ó ö¯ÂÈ Ù‹Ó ÂÚÈÂÎÙÈÎfiÙËÙ· η› Ù‹ ‰˘Ó·ÌÈ΋ ÙÔÜ ÎÂÈ̤ÓÔ˘
ÙÔÜ ƒ‹Á·.

-9-
ÌÒÛÂÈ ‰ËÏ·‰‹ Ùfi ÊÚfiÓËÌ· ÙáÓ ÛÎÏ·‚ˆÌ¤ÓˆÓ ^∂ÏÏ‹ÓˆÓ. ¶ÚáÙ· àÓ·ÁÚ¿ÊÂÈ
Ùfi öÙÔ˜ Á¤ÓÓËÛ˘ ÙÔÜ M. \∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘ η› ÌÂÙ¿ Ù‹Ó âÎ·›‰Â˘Û‹ ÙÔ˘ ÛÙ‹ ÊÈ-
ÏÔÛÔÊ›· àfi ÙfiÓ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÔ ÊÈÏfiÛÔÊÔ, ÙfiÓ \∞ÚÈÛÙÔÙ¤ÏË. ^∏ àÓ·ÊÔÚ¿ ·éÙ‹
ÙÔÜ ƒ‹Á· ÛÙ‹Ó âÎ·›‰Â˘ÛË ‰¤Ó ÂrÓ·È Ù˘¯·›·, ‰ÈfiÙÈ ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ì η› àfi Ù¿
ôÏÏ· ÙÔ˘ öÚÁ· Ù‹ ÛËÌ·Û›· Ô‡ ö‰ÈÓ ÛÙ‹Ó âÎ·›‰Â˘ÛË ÁÈ¿ Ù‹Ó ÓÂ˘Ì·ÙÈ΋
ÚfiÔ‰Ô Î·› àÓ¿Ù˘ÍË ÙÔÜ àÓıÚÒÔ˘. °È’ ·éÙfi âÍ¿ÏÏÔ˘ η› ÛÙ¿ «¢›Î·È¿
ÙÔÜ \∞ÓıÚÒÔ˘», ôÚıÚÔ 22, ÙÔÓ›˙ÂÈ Ì¤ ÓfiËÌ· ¬ÙÈ «≠√ÏÔÈ ¯ˆÚ›˜ âÍ·›ÚÂÛÈÓ
ö¯Ô˘Ó ¯Ú¤Ô˜ Ó¿ ä͇ÚÔ˘Ó ÁÚ¿ÌÌ·Ù·... \∂Î ÙáÓ ÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ÁÂÓÓÄÙ·È ì ÚÔ-
ÎÔ‹ ̤ Ù‹Ó ïÔ›·Ó Ï¿ÌÔ˘Ó Ù¿ âχıÂÚ· öıÓË».
™Ù‹ Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÙÔÓ›˙ÂÈ Ù‹Ó àÓ‰Ú›· η› Ù‹Ó «ÔÏÂÌÈ΋ ‰ÂÍÈfiÙËÙ·» ÙÔÜ ª.
\∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘ η› ¬ÙÈ ‰È·‰¤¯ıËΠ«ÙfiÓ ıÚfiÓÔÓ Ùɘ ª·Î‰ÔÓ›·˜», ¯ˆÚ›˜ Ó¿
àÓ·ÊÂÚıÂÖ ÛÙ‹ ‰ÔÏÔÊÔÓ›· ÙÔÜ ºÈÏ›Ô˘ η› ÙÔÜÙÔ ‰ÈfiÙÈ ï ƒ‹Á·˜ âӉȷʤ-
ÚÂÙ·È Ó¿ ‰ÒÛÂÈ ıÂÙÈΤ˜ ÏËÚÔÊÔڛ˜ ÁÈ¿ ÙfiÓ M. \∞ϤͷӉÚÔ, Ó¿ ÂrÓ·È Úfi-
Ù˘Ô ÛÙÔ‡˜ ÛÎÏ·‚ˆÌ¤ÓÔ˘˜ ≠∂ÏÏËÓ˜. ª¤ öÌÊ·ÛË ÁÚ¿ÊÂÈ ¬ÙÈ àÓ·ÎËÚ‡¯ıË-
ΠàÚ¯ËÁfi˜ ÙáÓ ^∂ÏÏ‹ÓˆÓ Î·› ηÙ‡ı˘Ó ٛ˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ ÙÔ˘˜ âÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙáÓ
¶ÂÚÛáÓ, ÙáÓ ïÔ›ˆÓ η٤ÛÙÚÂ„Â Ù‹Ó ·éÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·, ÚÔÛ‰›ÓÔÓÙ·˜ ̤ Ù›˜
ÊÚ¿ÛÂȘ ·éÙ¤˜ Ì›· ‰˘Ó·ÌÈ΋ ÛÙfiÓ Û˘Û¯ÂÙÈÛÌfi «¶¤ÚÛ˜-∆ÔÜÚÎÔÈ», ÁÈ¿ Ó¿
ÚÔηϤÛÂÈ ÙÔ‡˜ àÓ·Áη›Ô˘˜ Û˘ÓÂÈÚÌÔ‡˜ ÛÙÔ‡˜ ÛÎÏ·‚ˆÌ¤ÓÔ˘˜ ≠∂ÏÏËÓ˜.
¶·Ú¿ÏÏËÏ· ÙÔÓ›˙ÂÈ Ì¤ ÓfiËÌ· ¬ÙÈ fiÏÂȘ, Ô‡ î‰Ú‡ıËÎ·Ó àfi ÙfiÓ ª. \∞-
ϤͷӉÚÔ, ñ¿Ú¯Ô˘Ó ̤¯ÚÈ Ù‹Ó âÔ¯‹ ÙÔ˘, ı¤ÏÔÓÙ·˜ Ó¿ ‰Â›ÍÂÈ ÛÙÔ‡˜ ≠∂ÏÏË-
Ó˜ Ù‹Ó ‰ÈËÓÂ΋ ·ÚÔ˘Û›· ÙÔÜ M. \∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘, ¬ÙÈ ‰ËÏ·‰‹ ‰¤Ó ‚Ú›ÛÎÂÙ·È
ÛÙfi àÒÙÂÚÔ ·ÚÂÏıfiÓ, àÏÏ¿ ñÊ›ÛÙ·Ù·È Ì¤¯ÚÈ «Î·› Ù‹Ó Û‹ÌÂÚÔÓ àÎfiÌÈ».
™Ùfi Ù¤ÏÔ˜ ÙÔÜ ÎÂÈ̤ÓÔ˘ ‰›ÓÂÙ·È ì ÏËÚÔÊÔÚ›· ¬ÙÈ ì öΉÔÛË Ùɘ ÂåÎfiÓ·˜ ÂrÓ·È
öÚÁÔ ÙÔ˘ àÓ·ÁÚ¿ÊÔÓÙ·˜ ïÏÔÁڿʈ˜ Ùfi ùÓÔÌ¿22 ÙÔ˘: «\∂͉fiıË ·Ú¿ ÙÔÜ
ƒ‹Á· µÂÏÂÛÙÈÓÏÉ £ÂÙÙ·ÏÔÜ ¯¿ÚÈÓ ÙáÓ ^∂ÏÏ‹ÓˆÓ Î·› ºÈÏÂÏÏ‹ÓˆÓ. 1797». ¢¤Ó
àÓ·ÁÚ¿ÊÂÙ·È ¬Ìˆ˜ Ùfi ùÓÔÌ· ÙÔÜ ¯·Ú¿ÎÙË Î·› ÙÔÜ ÙfiÔ˘ öΉÔÛ˘, ÛÙÔÈ-
¯ÂÖ· Ô‡ Ù¿ ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ì àfi Ù¿ àÓ·ÎÚÈÙÈο öÁÁÚ·Ê·. ™ËÌÂÈÒÓÔ˘Ì ¬ÙÈ ì
ú‰È· ÊÚ¿ÛË «¯¿ÚÈÓ ÙáÓ ^∂ÏÏ‹ÓˆÓ Î·› ºÈÏÂÏÏ‹ÓˆÓ» η› â› ϤÔÓ Ùfi ùÓÔÌ·
ÙÔÜ ¯·Ú¿ÎÙË Î·› ÙÔÜ ÙfiÔ˘ öΉÔÛ˘ àÓ·ÁÚ¿ÊÔÓÙ·È ÛÙ‹ ÿÚÙ· Ùɘ ^∂ÏÏ¿-
‰Ô˜ η› ÛÙÔ‡˜ ¯¿ÚÙ˜ µÏ·¯›·˜ η› ªÔω·‚›·˜.

22. ¶·ÚfiÏÔ Ô‡ ï ƒ‹Á·˜ àÓ·ÁÚ¿ÊÂÈ ïÏÔÁڿʈ˜ Ùfi ùÓÔÌ¿ ÙÔ˘ âÓ ÙÔ‡ÙÔȘ ηٿ Ùfi ·ÚÂÏıfiÓ ÌÂ-
Ù·ÙÚ¿ËΠۤ «ºÂÚ·ÖÔ˜» η› àÎfiÌË Û¿Ó Ú·ÁÌ·ÙÈÎfi ùÓÔÌ· ̤¯ÚÈ ÚfiÛÊ·Ù· ıˆÚÔÜÓÙ·Ó
Ùfi àÓÈÛÙfiÚËÙÔ «\∞ÓÙÒÓÈÔ˜ ∫˘ÚÈ·˙ɘ», Ùfi ïÔÖÔ ÂåÛ‹¯ıË Î·Ù¿ Ùfi 1930 ÛÙ‹Ó îÛÙÔÚÈÔÁÚ·Ê›·,
¬ˆ˜ ö¯Ô˘Ì ‰È·ÈÛÙÒÛÂÈ. ¶·ÚfiÌÔÈ· η› ÁÈ¿ Ù‹Ó Î·Ù·ÁˆÁ‹ ÙÔ˘ ÌÂÚÈÎÔ› Û˘ÁÁÚ·ÊÂÖ˜ ı¤ÏÔ˘Ó
Ó¿ àÁÓÔÔÜÓ Ù¿ ú‰È· Ù¿ ΛÌÂÓ· ÙÔÜ ƒ‹Á·. ™¯ÂÙÈο ‚Ï. ¢ËÌ. ∫·Ú·ÌÂÚfiÔ˘ÏÔ˜, ò√ÓÔÌ· η›
ηٷÁˆÁ‹ ÙÔÜ ƒ‹Á· µÂÏÂÛÙÈÓÏÉ, öΉ. \∂ÈÛÙËÌÔÓÈÎɘ ^EÙ·ÈÚ›·˜ ªÂϤÙ˘ ºÂÚáÓ-µÂÏÂÛÙ›-
ÓÔ˘-ƒ‹Á·, µã öΉÔÛË, \∞ı‹Ó· 2000.

- 10 -
 ªÓ‹ÌË ª. \∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘

K·Ù¿ Ù‹Ó ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ÂÚ›Ô‰Ô ï M¤Á·˜ \AϤͷӉÚÔ˜ ÌÓËÌÔÓ‡ÂÙ·È àfi

ÔÏÏÔ‡˜ Û˘ÁÁÚ·ÊÂÖ˜ η› ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÙÔÓ›˙ÂÙ·È ¬ÙÈ «≥Úˆ·˜-ÚfiÙ˘Ô
ÙÔÜ B˘˙·ÓÙÈÓÔÜ KfiÛÌÔ˘ ‰¤Ó ÂrÓ·È ≤Ó·˜ PˆÌ·ÖÔ˜ ·éÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜, àÏÏ’ "ï ‚·-
ÛÈχ˜ ÙáÓ M·Î‰fiÓˆÓ A \ ϤͷӉÚÔ˜" ... K·Ó¤Ó· ôÏÏÔ îÛÙÔÚÈÎfi ÚfiÛˆÔ ‰¤Ó
ÚÔ‚¿ÏÏÂÙ·È Ì¤ ÙfiÛÔ ı·˘Ì·ÛÌfi η› Û˘Ì¿ıÂÈ· ÛÙ¿ ÁÚ·Ù¿ ÌÓËÌÂÖ· ÙáÓ
‚˘˙·ÓÙÈÓáÓ, ÏfiÁÈ· η› ‰ËÌ҉˻23.
™Ù‹ Û˘Ó¤¯ÂÈ· ï ª¤Á·˜ \∞ϤͷӉÚÔ˜ â¤˙ËÛ ÛÙ‹ Û˘Ó›‰ËÛË ÙáÓ ^∂ÏÏ‹ÓˆÓ
̤ۈ ÙÔÜ ÌÂ۷ȈÓÈÎÔÜ Ì˘ıÈÛÙÔÚ‹Ì·ÙÔ˜ η› Ù‹ º˘ÏÏ¿‰· ÙÔÜ ªÂÁ·Ï¤Í·Ó-
‰ÚÔ˘, ¬ˆ˜ ‰ÈÂÍÔ‰Èο η› âÌÂÚÈÛٷو̤ӷ ÁÚ¿ÊÂÈ ï °ÈáÚÁÔ˜ µÂÏÔ˘‰É˜24
η› ̤¯ÚÈ Ù‹Ó öΉÔÛË ÙÔÜ ƒ‹Á· ÙÔÜ 1797 Ôî Ï·˚Τ˜ ·éÙ¤˜ âΉfiÛÂȘ ÁÈ¿ ÙfiÓ
ª¤Á· \∞ϤͷӉÚÔ, ì «ƒÈÌ¿‰·» η› ì «º˘ÏÏ¿‰·», qÙ·Ó ‰Ò‰Âη η› ≤ÍÈ àÓÙ›-
ÛÙÔȯ·. ™Ù‹ ‰È·Ù‹ÚËÛË Ùɘ ÌÓ‹Ì˘ ÙÔÜ ª. \∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘ ı¿ Û˘Ó¤‚·ÏÂ ì ºÈ-
ÏÔÏÔÁÈ΋ \∂Á΢ÎÏÔ·È‰Â›· ÙÔÜ \I. ¶·ÙÔ‡Û·25, ¬Ô˘ àÓıÔÏÔÁ‹ıËÎ·Ó Ôî ¡Â-
ÎÚÈÎÔ› ¢È¿ÏÔÁÔÈ ÙÔÜ §Ô˘ÎÈ·ÓÔÜ, Ô‡ ö¯Ô˘Ó Û¯¤ÛË Ì¤ ÙfiÓ ª. \∞ϤͷӉÚÔ,
¬ˆ˜ â›Û˘ η› ï «‚›Ô˜ ÙÔÜ \∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘» ÙÔÜ ¶ÏÔ˘Ù¿Ú¯Ô˘ ÛÙÔ‡˜ ¶·-
Ú¿ÏÏËÏÔ˘˜ ‚›Ô˘˜, Ô‡ ÌÂÙ·ÊÚ¿ÛıËÎ·Ó Î·› âΉfiıËÎ·Ó ÛÙfi µÔ˘ÎÔ˘Ú¤ÛÙÈ Ùfi
1704 ÛÙ‹Ó êÏ‹ ÁÏÒÛÛ· àfi ÙfiÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÖÓÔ, ÁÈfi ÙÔÜ ^∏ÁÂÌfiÓ· «¶¿Û˘
√éÁÁÚÔ‚Ï·¯›·˜ \πˆ¿ÓÓÔ˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ µ·ÛÛ·Ú¿‚· µÚ·ÁÎÔ‚¿ÓÔ˘»26.

23. \AÁÓ‹ B·ÛÈÏÈÎÔÔ‡ÏÔ˘, «^O M¤Á·˜ \AϤͷӉÚÔ˜ ÙáÓ B˘˙·ÓÙÈÓáÓ. (Oî B˘˙·ÓÙÈÓÔ›, â›ÁÔÓÔÈ
ÙÔÜ MÂÁ¿ÏÔ˘ \AÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘)», \EÈÛÙËÌÔÓÈ΋ \EÂÙËÚ›˜ ºÈÏÔÛÔÊÈÎɘ ™¯ÔÏɘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘
A
\ ıËÓáÓ, ÙfiÌ. §Bã, 1998-2000, ÛÂÏ. 413-426 η› Ùfi ÌÓËÌÔÓ¢fiÌÂÓÔ Î›ÌÂÓÔ àfi Ù‹ ÛÂÏ. 413.
(E鯷ÚÈÛٛ˜ ÛÙfiÓ Î. XÚ›ÛÙÔ ¢ËÌËÙÚÔ˘ÏfiÔ˘ÏÔ ÁÈ¿ Ù‹Ó ñfi‰ÂÈÍË ÙÔÜ ôÚıÚÔ˘).
24. µÏ. Ù‹Ó âÌÂÚÈÛٷو̤ÓË ÌÂϤÙË ÙÔÜ °. µÂÏÔ˘‰É ÛÙ‹Ó ∂åÛ·ÁˆÁ‹ ÛÙfi ^∏ º˘ÏÏ¿‰· ÙÔÜ ªÂ-
Á·Ï¤Í·Ó‰ÚÔ˘. ¢È‹ÁËÛȘ \∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘ ÙÔÜ ª·Î‰fiÓÔ˜, ¡¤· ^∂ÏÏËÓÈ΋ µÈ‚ÏÈÔı‹ÎË, ^∂ÚÌɘ,
\∞ı‹Ó· 1989, ¬Ô˘ η› ÚÔÁÂÓ¤ÛÙÂÚË ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›·. ∫·Ù·ÁÚ¿ÊÔÓÙ·È àÓ·Ï˘ÙÈο ¬Ï˜
âÎÂÖÓ˜ Ôî ‰ËÌÔÛÈÂ˘Ì¤Ó˜ ËÁ¤˜ Ùɘ ÂÚÈfi‰Ô˘ Ùɘ ÙÔ˘ÚÎÔÎÚ·Ù›·˜, Ôî ïÔÖ˜ οÓÔ˘Ó àÓ·-
ÊÔÚ¿ ÛÙfiÓ ª¤Á· \∞ϤͷӉÚÔ Î·› âÈϤÔÓ ÛÙ‹ ÛÂÏ. Ήã ÛËÌÂÈÒÓÔÓÙ·È Ôî Ï·˚Τ˜ âΉfiÛÂȘ
ÁÈ¿ ÙfiÓ ª¤Á· \∞ϤͷӉÚÔ, Ù‹ «ƒÈÌ¿‰·» η› Ù‹ «º˘ÏÏ¿‰·», âÎ ÙáÓ ïÔ›ˆÓ Ôî ̤¯ÚÈ Ù‹Ó
öΉÔÛË ÙÔÜ ƒ‹Á· ÙÔÜ 1797 ·Ú·ÙËÚ‹Û·Ì ¬ÙÈ qÙ·Ó ‰Ò‰Âη η› ≤ÍÈ àÓÙ›ÛÙÔȯ·. \∂›Û˘ ‚Ï.
¢È‹ÁËÛȘ \∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘ ÌÂÙ¿ ™Â̛ڷÌ˘ ‚·Û›ÏÈÛÛ·˜ ™˘Ú›·˜. ≠∂Ó· àӤΉÔÙÔ ÚˆÙÔÂÏÏËÓÈÎfi
Ô›ËÌ· ÁÈ¿ ÙfiÓ ª¤Á· \∞ϤͷӉÚÔ. ò∂ΉÔÛË ÎÚÈÙÈ΋ ̤ ÂåÛ·ÁˆÁ‹, Û¯fiÏÈ· η› ÏÂÍÈÏfiÁÈÔ, ÃÚ›-
ÛÙÔ˜ π. ¢ËÌËÙÚÔ˘ÏfiÔ˘ÏÔ˜, \∞ı‹Ó· 1999.
25. \I. ¶·ÙÔ‡Û·, ºÈÏÔÏÔÁÈ΋ \∂Á΢ÎÏÔ·È‰Â›·, µÂÓÂÙ›· 1710 η› öÎÙÔÙ ̤¯ÚÈ Ùfi 1797 â·ÓÂÎ-
‰fiÛÂȘ 1741, 1744, 1780. µÏ. °ÈáÚÁÔ˜ µÂÏÔ˘‰É˜, ¢È‹ÁËÛȘ..., ¬. ., ∂åÛ·ÁˆÁ‹, ÛÂÏ. Ó‚ã.
26. «TáÓ ¶ÏÔ˘Ù¿Ú¯Ô˘ ÷ÈÚˆÓ¤ˆ˜, ^∂ÏÏËÓÈÎáÓ Î·› ƒˆÌ·˚ÎáÓ ¶·Ú·ÏϋψÓ. ªÂÙ¿ÊÚ·ÛȘ àÎÚÈ-
‚ÂÛÙ¿ÙË Âå˜ êÏÉÓ ‰È¿ÏÂÎÙÔÓ. TÔÜ âÎÏ·ÌÚÔÙ¿ÙÔ˘ ÏÔÁ›Ô˘ η› âÓ ÏÔÁ›ÔȘ âÏÏÔÁÈ̈ٿÙÔ˘
΢ڛԢ ΢ڛԢ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘, ˘îÔÜ ÙÔÜ °·ÏËÓÔÙ¿ÙÔ˘ η› ÊÈÏÔ¯Ú‹ÛÙÔ˘ ^∏ÁÂÌfiÓÔ˜ ¶¿Û˘
√éÁÁÚÔ‚Ï·¯›·˜ ΢ڛԢ ΢ڛԢ \πˆ¿ÓÓÔ˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ µ·ÛÛ·Ú¿‚· µÚ·ÁÎÔ‚¿ÓÔ˘, âÓ µÔ˘-
ÎÔ˘ÚÂÛÙ›ˇˆ, ·Ú¿ \∞Óı›Ìˆ îÂÚÔÌÔÓ¿¯ˆ, Ùˇá âÍ \π‚ÈÚ›·˜, 1704», Ém. Legrand, Bibliographie
Hellénique, 18Ô˜ ·å., ÙfiÌ. π., àÚ. 31, ÛÂÏ. 36-38.

- 11 -
 ™ËÌÂÈÒÓÔ˘Ì ¬ÙÈ ÛÙfiÓ ^∂ÚÌÉ Ùfi §fiÁÈÔ27, µÈ¤ÓÓË 1819, ‰›ÓÂÙ·È ì ÏËÚÔÊÔ-
Ú›· ¬ÙÈ ÌÂÙ·ÊÚ¿˙ÂÙ·È àfi Ù¿ ÁÂÚÌ·ÓÈο Ùfi ‚È‚Ï›Ô ÙÔÜ «π. ºÚ¤ÛÛÏÂÚ» ̤
Ù›ÙÏÔ «\∞ϤͷӉÚÔ˜ ï ÔÚıËÙ‹˜» ̤ Ù¿ ηÙÔÚıÒÌ·Ù¿ ÙÔ˘, ıˆÚÔ‡ÌÂÓÔ,
¬ˆ˜ ÛËÌÂÈÒÓÂÙ·È, «âˆÊÂϤ˜ Û‡ÁÁÚ·ÌÌ·, àÓ·ÁηÖÔÓ Âå˜ Ùfi Á¤ÓÔ˜ ìÌáÓ»
η› Û˘ÓÈÛÙÄÙ·È ì àÓ·ÁÚ·Ê‹ Û˘Ó‰ÚÔÌËÙáÓ ÁÈ¿ Ù¿ öÍÔ‰· Ùɘ âΉfiÛÂÒ˜ ÙÔ˘.
ª¿ÏÈÛÙ· âÈÛËÌ·›ÓÂÙ·È ¬ÙÈ «ì âÈÁÚ·Ê‹ η› ì ≈ÏË ÙÔÜ ‚È‚Ï›Ô˘ ÂrÓ·È îηӿ
Ó¿ ÎÈÓ‹ÛˆÛÈ Ù‹Ó ÊÈÏÔÙÈÌ›·Ó ëοÛÙÔ˘ ≠∂ÏÏËÓÔ˜ η› ÊÈϤÏÏËÓÔ˜ Ó¿ Ùfi àÔ-
ÎÙ‹ÛFË». \∞ÚÁfiÙÂÚ· ÛÙ¿ 1846 ï ¢ÈÔÓ‡ÛÈÔ˜ ¶‡ÚÚÔ˜ ï £ÂÙÙ·Ïfi˜28 Û˘Ó¤ÁÚ·„Â
Ù‹Ó ÚÒÙË ÛÙ¿ ëÏÏËÓÈο ‚ÈÔÁÚ·Ê›· ÙÔÜ ª. \∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘ ÚÔÛı¤ÙÔÓÙ·˜ η›
Ì›· ·Ú¿ÛÙ·ÛË Ì¤ ÙfiÓ ª. \∞ϤͷӉÚÔ öÊÈÔ ÛÙfiÓ BÔ˘ÎÂÊ¿Ï· Ó¿ ÔÏÂÌÄ
ÙÔ‡˜ â¯ıÚÔ‡˜.
÷ڷÎÙËÚÈÛÙÈ΋ â›Û˘ ÂrÓ·È ì ÂÚ›ÙˆÛË ÙÔÜ âÎ ∑·ÁÔÚĘ ¶ËÏ›Ô˘ η-
Ù·ÁÔ̤ÓÔ˘ âÌfiÚÔ˘ \πˆ¿ÓÓË ¶Ú›ÁÎÔ˘29, ï ïÔÖÔ˜ ÔıÔÜÛÂ Ù‹Ó àÓ‡„ˆÛË Ùɘ
ÌfiÚʈÛ˘ ÛÙ‹Ó ·ÙÚ›‰· ÙÔ˘, ÁÈ’ ·éÙfi η› öÛÙÂÈÏ àfi Ù‹Ó ^OÏÏ·Ó‰›· ‚È-
‚Ï›· ÁÈ¿ Ù‹ ™¯ÔÏ‹ Ùɘ ∑·ÁÔÚĘ. ™¤ ΛÌÂÓ¿ ÙÔ˘ àӷʤÚÂÙ·È ÛÙfi ª¤Á· \∞-
ϤͷӉÚÔ. ª¤ fiÓÔ ÛÙ‹ ÙÂÏÂ˘Ù·›· ÛÂÏ›‰· ÙÔÜ ‚È‚Ï›Ô˘ ÙÔÜ \∞ÚÚÈ·ÓÔÜ, «\∞-
Ó·‚¿Ûˆ˜ \∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘» ÁÚ¿ÊÂÈ: «\∞Ó¿ÛÙËÛÂ, £Â¤ ÌÔ˘, ≤Ó·Ó \∞ϤͷӉÚÔÓ
ª·Î‰fiÓ· Ó¿ âÏ¢ıÂÚÒÛFË Ù‹Ó àıÏ›· ^∂ÏÏ¿‰· Ì·˜»30. \∂›Û˘ ÛÙfi ÃÚÔÓÈÎfi
ÙÔÜ òAÌÛÙÂÚÓÙ·Ì ÛËÌÂÈÒÓÂÈ ¿ÏÈ: «\∞ۋΈÛÂ, £Â¤ ÌÔ˘, ≤Ó·Ó ôÏÏÔÓ \∞Ϥ-
Í·Ó‰ÚÔÓ, ó˜ fiÙ âÎÂÖÓÔ˜ ÙÔ‡˜ ¶¤ÚÛ·˜ ö‰ÈˆÍ àfi Ù‹Ó ^∂ÏÏ¿‰·, öÙ˙È Î·›
·éÙfiÓ ÙfiÓ Ù‡Ú·ÓÓÔ Ó¿ ÙfiÓ ‰ÈÒÍË, Ó¿ Ï¿Ì„Ë ¿ÏÂ ì ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÔÛ‡ÓË ÛÙÔ‡˜ Ùfi-
Ô˘˜ Ùɘ ^∂ÏÏ¿‰Ô˜ ηıÒ˜ η› ÚáÙ·»31.
∆‹ Û˘Û¯¤ÙÈÛË ¶ÂÚÛáÓ Î·› \√ıˆÌ·ÓáÓ, ÙÔ‡˜ ïÔ›Ô˘˜ àÔηÏÂÖ àÔÁfi-
ÓÔ˘˜ ÙáÓ ¶ÂÚÛáÓ, οÓÂÈ Î·› ï \∞ϤͷӉÚÔ˜ ^À„ËÏ¿ÓÙ˘ ÛÙ‹ ‰È·Î‹Ú˘Í‹ ÙÔ˘
«ª¿¯Ô˘ ñ¤Ú ›ÛÙˆ˜ η› ·ÙÚ›‰Ô˜» ÛÙ›˜ 24 ºÂ‚ÚÔ˘·Ú›Ô˘ 1824 àfi Ùfi

27. ^∂ÚÌɘ ï §fiÁÈÔ˜, µÈ¤ÓÓË 1819, â·Ó·Ù‡ˆÛË àfi Ùfi ^∂ÏÏËÓÈÎfi §ÔÁÔÙ¯ÓÈÎfi ^πÛÙÔÚÈÎfi \∞Ú-
¯ÂÖÔ, ÙfiÌ. £ã, \∞ı‹Ó· 1990, ÛÂÏ. 717-718.
28. ¢ÈÔÓ‡ÛÈÔ˜ ¶‡ÚÚÔ˜ ï £ÂÙÙ·Ïfi˜, µ›Ô˜ Ú¿ÍÂȘ η› ηÙÔÚıÒÌ·Ù· ÙÔÜ ªÂÁ¿ÏÔ˘ \∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘
ÙÔÜ ª·Î‰fiÓÔ˜. ™˘ÓÂÚ·ÓÈÛı›˜ âÎ ÙáÓ àÚ¯·›ˆÓ ^∂ÏÏ‹ÓˆÓ Û˘ÁÁڷʤˆÓ η› âÍËÁËı›˜ Âå˜ Ùfi
ÓÂÔÂÏÏËÓÈÎfiÓ, ̤ Ù¿˜ àÚ¯·›·˜ η› Ó¤·˜ çÓÔÌ·Û›·˜ ÙáÓ fiÏÂˆÓ Î·› ̤ ÙÔ‡˜ ÓÜÓ Î·ÙÔ›ÎÔ˘˜
·éÙáÓ, âÓ ÔÖ˜ ÚÔÛÂÙ¤ıË Î·› ì ¯¿ÚÙ· Ùɘ âÎÛÙÚ·Ù›·˜ ÙÔÜ \∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘. \∂Ó \∞ı‹Ó·È˜ 1846.
¶Ú‚Ï. °ÈáÚÁÔ˜ µÂÏÔ˘‰É˜, ¢È‹ÁËÛȘ..., ¬. ., ∂åÛ·ÁˆÁ‹, ÛÂÏ. ÓÁã.
29. µ·ÁÁ. ™ÎÔ˘‚·ÚĘ, \πˆ¿ÓÓ˘ ¶Ú›ÁÎÔ˜ (1725;-1789). ^∏ ^∂ÏÏËÓÈ΋ ·ÚÔÈΛ· ÙÔÜ A ò ÌÛÙÂÚÓÙ·Ì.
^∏ ™¯ÔÏ‹ η› ì µÈ‚ÏÈÔı‹ÎË Ùɘ ∑·ÁÔÚĘ, öΉÔÛË Ùɘ ^IÛÙÔÚÈÎɘ η› §·ÔÁÚ·ÊÈÎɘ ^EÙ·ÈÚ›-
·˜ ÙáÓ £ÂÛÛ·ÏáÓ, \Aı‹Ó· 1964.
30. µ·ÁÁ. ™ÎÔ˘‚·ÚĘ, \πˆ¿ÓÓ˘ ¶Ú›ÁÎÔ˜..., ¬. ., ÛÂÏ. 201.
31. ¡. \∞Ó‰ÚÈÒÙ˘, «∆fi ¯ÚÔÓÈÎfi ÙÔ˘ òAÌÛÙÂÚÓÙ·Ì», ¡¤· ^∂ÛÙ›·, ÙfiÌ. 10, 1931, ÛÂÏ. 846-853 η› 914-
920, η› ÁÈ¿ Ùfi ÌÓËÌÔÓ¢fiÌÂÓÔ Î›ÌÂÓÔ ÛÙ‹ ÛÂÏ. 852. °È¿ Ù‹ Û˘Û¯¤ÙÈÛË «TÔÜÚÎÔÈ-¶¤ÚÛ˜» âӉȷ-
ʤÚÔÓ ö¯ÂÈ Ó¿ àÓ·ÊÂÚıÂÖ àÎfiÌË ¬ÙÈ õ‰Ë àfi ÙfiÓ 11Ô ·åÒÓ· ï ¯ÚÔÓÈÎÔÁÚ¿ÊÔ˜ \Iˆ¿ÓÓ˘ ™Î˘Ï›Ù˙˘
ÛËÌÂÈÒÓÂÈ «ó˜ Âå‹ Âڈ̤ÓÔÓ Î·Ù·ÛÙÚ·ÊÉÓ·È Ùfi TÔ‡ÚÎˆÓ Á¤ÓÔ˜ ñfi ÙÔÈ·‡Ù˘ ‰˘Ó¿Ìˆ˜,
ïÔ›·Ó A\ ϤͷӉÚÔ˜ ö¯ˆÓ ηٷÛÙÚ¤„·ÙÔ ¶¤ÚÛ·˜». BÏ. \AÁÓ‹ B·ÛÈÏÈÎÔÔ‡ÏÔ˘, ¬. . ÛÂÏ. 424.

- 12 -
ÛÙÚ·ÙfiÂ‰Ô ÙÔÜ \π·Û›Ô˘, ÛÙ‹Ó ïÔ›· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο η٤ÏËÁÂ: «òA˜ ηϤ-
ÛˆÌÂÓ ÏÔÈfiÓ âÎ Ó¤Ô˘, t àÓ‰ÚÂÖÔÈ Î·› ÌÂÁ·Ïfi„˘¯ÔÈ ≠∂ÏÏËÓ˜, Ù‹Ó âÏ¢ıÂ-
Ú›·Ó Âå˜ Ù‹Ó ÎÏ·ÛÈÎ‹Ó ÁÉÓ Ùɘ ^∂ÏÏ¿‰Ô˜! A
\ ˜ Û˘ÁÎÚÔÙ‹ÛˆÌÂÓ Ì¿¯ËÓ ÌÂٷ͇
ÙÔÜ ª·Ú·ıáÓÔ˜ η› ÙáÓ £ÂÚÌÔ˘ÏáÓ! A ò ˜ ÔÏÂÌ‹ÛˆÌÂÓ Âå˜ ÙÔ‡˜ Ù¿ÊÔ˘˜
ÙáÓ ¶·Ù¤ÚˆÓ Ì·˜, Ôî ïÔÖÔÈ ‰È¿ Ó¿ ÌĘ àÊ‹ÛˆÛÈÓ âÏ¢ı¤ÚÔ˘˜ âÔϤÌËÛ·Ó
η› à¤ı·ÓÔÓ âÎÂÖ... Ô¥ÙÈÓ˜ η٤ÎÔ„·Ó ÙÔÛ¿ÎȘ ÙÔ‡˜ àÓ·ÚÈıÌ‹ÙÔ˘˜ ÛÙÚ·-
ÙÔ‡˜ ÙáÓ ‚·Ú‚¿ÚˆÓ ¶ÂÚÛáÓ, ÙáÓ ïÔ›ˆÓ ÙÔ‡˜ ‚·Ú‚·ÚˆÙ¤ÚÔ˘˜ η› àÓ·Ó-
‰ÚÔÙ¤ÚÔ˘˜ àÔÁfiÓÔ˘˜ ÚfiÎÂÈÙ·È Âå˜ ìÌĘ Û‹ÌÂÚÔÓ, ̤ ÔÏÏ¿ ÌÈÎÚfiÓ ÎfiÔÓ
Ó¿ âÍ·Ê·Ó›ÛˆÌÂÓ âÍ ïÏÔÎÏ‹ÚÔ˘»32.
^√ °ÂÒÚÁÈÔ˜ ∆ÂÚÙÛ¤Ù˘ ‰ÈËÁÂÖÙ·È ¬ÙÈ àfi ÙfiÓ ú‰ÈÔ ÙfiÓ ÌÔ˘ÚÏÔÙȤÚË ∫ˆÓ-
ÛÙ·ÓÙÖÓÔ ∫·Ó¿ÚË Âr¯Â àÎÔ‡ÛÂÈ «Ò˜ Ó·‡Ù˘, ÓÂÒÙ·ÙÔ˜ àÎfiÌË Ù‹Ó ìÏÈΛ·Ó,
¬Ù·Ó ôÚ·˙ÂÓ Âå˜ ÏÈ̤ӷ â‰È¿ÏÂÁÂÓ öÚËÌÔ ·Ú·ı·Ï¿ÛÛÈÔ Î·› ηı‹ÌÂÓÔ˜ Âå˜
ôÁÚÈÔ ÏÈı¿ÚÈ â‰È¿‚·˙ÂÓ öÚÁ· ÎÈ ‚›ÔÓ ÙÔÜ ªÂÁ¿ÏÔ˘ \∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘, η› Âå˜ Ù‹Ó
àÓ¿ÁÓˆÛÈÓ öÙÚ¯·Ó ‰¿ÎÚ˘·, ‚Ú‡ÛË Ôî çÊı·ÏÌÔ› ÙÔ˘. ^∏ ‰È‹ÁËÛȘ η› ËyÚÂÓ
àÓٛϷÏÔÓ Âå˜ Ù‹Ó Î·ÏÔÏ·Ṳ̂ÓËÓ Î·Ú‰›·Ó ÙÔÜ Ó¤Ô˘ æ·ÚÈ·ÓÔÜ»33.
ª¤ Ù‹Ó ÂéηÈÚ›· ö¯ÂÈ âӉȷʤÚÔÓ Ó¿ àӷʤÚÔ˘Ì ¬ÙÈ ï ¡·ÔϤˆÓ ó˜
«‚·Û›ÏÂÈÔÓ ÙÔÜ \∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘» çÓÔÌ¿˙ÂÈ Ù‹Ó ^∂ÏÏ¿‰· ÛÙ›˜ àÓ·ÌÓ‹ÛÂȘ ÙÔ˘
àfi Ùfi ÓËÛ› Ùɘ âÍÔÚ›·˜ ÙÔ˘ Ùɘ ^∞Á›·˜ ^∂ϤÓ˘: «≠√Ù’ âÓ ÙFÉ Âå˜ \πÙ·Ï›·Ó
âÎÛÙÚ·Ù›÷· ÌÔ˘ öÊı·Û· Âå˜ Ù¿˜ àÎÙ¿˜ ÙÔÜ A \ ‰Ú›Ô˘, öÁÚ·„· Âå˜ Ùfi ¢È¢ı˘-
ÓÙ‹ÚÈÔÓ, ¬ÙÈ Âr¯ÔÓ ñfi ÙÔ‡˜ çÊı·ÏÌÔ‡˜ ÌÔ˘ Ùfi ‚·Û›ÏÂÈÔÓ ÙÔÜ \∞ÏÂÍ¿Ó-
‰ÚÔ˘»34.

∆¿ Ûˆ˙fiÌÂÓ· àÓÙ›Ù˘· Ùɘ ¯·ÏÎÔÁÚ·Ê›·˜ ÙÔÜ ª. \∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘

\∞fi ¬ÛÔ ÂrÓ·È Ì¤¯ÚÈ Û‹ÌÂÚ· ÁÓˆÛÙfi àfi Ù‹Ó öΉÔÛË ÙÔÜ ƒ‹Á· ≤Ó·
àÛÚfiÌ·˘ÚÔ àÓÙ›Ù˘Ô àfiÎÂÈÙ·È ÛÙ‹Ó ^IÛÙÔÚÈ΋ \EıÓÔÏÔÁÈ΋ ^EÙ·ÈÚ›·
^EÏÏ¿‰Ô˜ (\EıÓÈÎfi ^IÛÙÔÚÈÎfi MÔ˘ÛÂÖÔ), ‰ÒÚËÌ· ÙÔÜ ™. §¿ÌÚÔ˘35 àfi
Ù‹Ó ‚È‚ÏÈÔı‹ÎË ÙÔÜ ·Ù¤Ú· ÙÔ˘ η› Ùfi ïÔÖÔ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ıËΠÛÙ‹Ó â·Ó-

32. µÏ. Ù‹Ó ÊˆÙÔÌ˯·ÓÈ΋ â·Ó¤Î‰ÔÛË Ùɘ ¶ÚÔ΋ڢ͢ ÛÙfi ¶ÔÏ. \∂ÓÂÂΛ‰Ë˜, ƒ‹Á·˜-^À„ËÏ¿-
ÓÙ˘-∫·Ô‰›ÛÙÚÈ·˜. òEÚÂ˘Ó·È Âå˜ Ù¿ àÚ¯ÂÖ· Ùɘ ∞éÛÙÚ›·˜, °ÂÚÌ·Ó›·˜, \πÙ·Ï›·˜, °·ÏÏ›·˜ η›
^∂ÏÏ¿‰Ô˜, µÈ‚ÏÈÔˆÏÂÖÔÓ Ùɘ "^∂ÛÙ›·˜", \∞ı‹Ó· 1965, ¶›Ó·Í ÃÃV.
33. °ÂÒÚÁÈÔ˜ ∆ÂÚÙÛ¤Ù˘, «§fiÁÔ˜ Ùɘ 25˘ ª·ÚÙ›Ô˘ 1869», \∂ÈÌ. ¡Ù›ÓÔ˘ ∫ÔÓfiÌÔ˘, \∞ı‹Ó· 1989,
ÛÂÏ. 208-209, η› °ÈáÚÁÔ˜ µÂÏÔ˘‰É˜, ^∏ º˘ÏÏ¿‰·... ¬. ., ÛÂÏ. 124.
34. Le Comte de Las Cases, Mémorial de Saint-Hélène, Paris, öΉ. Garnier, ÙfiÌ. ∞ã, 1840, ÛÂÏ.
250. \∞ӷʤÚÂÙ·È àfi ÙfiÓ ™. §¿ÌÚÔ, \∞Ôηχ„ÂȘ ÂÚ› ÙÔÜ Ì·ÚÙ˘Ú›Ô˘ ÙÔÜ ƒ‹Á·, \∂Ó \∞-
ı‹Ó·È˜ 1892, ÛÂÏ. 21.
35. ™. §¿ÌÚÔ˜, ªÈÎÙ·› ÛÂÏ›‰Â˜, \∞ıÉÓ·È 1905, ÛÂÏ. 624-627. «ƒ‹Á· µÂÏÂÛÙÈÓÏÉ £ÂÙÙ·ÏÔÜ.
òEÎıÂÛË àÊÈÂڈ̤ÓË ÛÙ¿ 200 ¯ÚfiÓÈ· àfi Ùfi ı¿Ó·Ùfi ÙÔ˘», \∂ıÓÈÎfi ^πÛÙÔÚÈÎfi ªÔ˘ÛÂÖÔ, \∂-
ÈÛÙËÌÔÓÈ΋ âÈ̤ÏÂÈ· öÎıÂÛ˘ η› ÎÂÈÌ¤ÓˆÓ \∞Ï›ÎË ™ÔψÌÔÜ-¶ÚÔÎÔ›Ô˘, \∞ı‹Ó· 1998.

- 13 -
¤Î‰ÔÛ‹ Ì·˜. ≠∂Ó· ôÏÏÔ âȯڈ̷ÙÈṲ̂ÓÔ àÓÙ›Ù˘Ô àfiÎÂÈÙ·È ÛÙ‹ µÈ‚ÏÈÔ-
ı‹ÎË Ùɘ ƒÔ˘Ì·ÓÈÎɘ \∞η‰ËÌ›·˜, Ùfi ïÔÖÔ Î·› âÎÙ¤ıËΠÙfi 1998 ÛÙ‹Ó öÎıÂ-
ÛË ÁÈ¿ Ù‹Ó â¤ÙÂÈÔ ÙáÓ ‰È·ÎÔÛ›ˆÓ ¯ÚfiÓˆÓ àfi Ùfi Ì·ÚÙ˘ÚÈÎfi ı¿Ó·ÙÔ ÙÔÜ
ƒ‹Á·, Ô‡ ‰ÈÔÚÁ·ÓÒıËΠÙfiÙ ÛÙ‹Ó \∞ı‹Ó·36.
^∏ ÂåÎfiÓ· ÙÔÜ ªÂÁ¿ÏÔ˘ \∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘ â·ÓÂΉfiıËΠÙfi 1809 η› ÚÔÛÙ¤-
ıËΠ‰Èψ̤ÓÔ Ùfi ʇÏÏÔ ÛÙfiÓ ÚáÙÔ ÙfiÌÔ «\∞ÚÚÈ·ÓÔÜ ∆¿ Ûˆ˙fiÌÂÓ· õÙÔÈ
¶ÂÚ› àÓ·‚¿Ûˆ˜ \∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘ ‚È‚Ï›·
ëÙ¿..., âÂÍÂÚÁ·Ûı¤ÓÙ· η› âΉÔı¤ÓÙ·
ñfi ¡ÂÔʇÙÔ˘ ¢Ô‡Î·. \∂Ó µÈ¤ÓÓFË Ùɘ \∞-
Ô˘ÛÙÚ›·˜. \∂Î Ùɘ Ù˘ÔÁÚ·Ê›·˜ °ÂˆÚÁ›-
Ô˘ µÂÓ‰ÒÙÔ˘, 1809»37. ™Ù¿ ÂÚÈıÒÚÈ·
ôÓˆ ‰ÂÍÈ¿ àÓ·ÁÚ¿ÊÂÙ·È «∆[fiÌÔ˜].1», η›
ÛÙfi οو ‰ÂÍÈ¿ Ùfi ùÓÔÌ· ÙÔÜ ¯·Ú¿ÎÙË
«Schindelmayer»38. ™Ù‹Ó öΉÔÛË ·éÙ‹
‰¤Ó àÓ·ÁÚ¿ÊÂÙ·È Ùfi ùÓÔÌ· ÙÔÜ ƒ‹Á·,
àÏÏ¿ ÛÙ‹ ı¤ÛË ÙÔÜ çÓfiÌ·ÙÔ˜ Ù¤ıËΠ≤Ó·
â›ÁÚ·ÌÌ· η› ì ¯ÚÔÓÔÏÔÁ›· 1809, η›
¬ˆ˜ Ôχ ÂûÛÙÔ¯· ·Ú·ÙËÚÂÖ ì ò√ÏÁ·
°ÎÚ¿ÙÛÈÔ˘39, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ıËΠì ú‰È·
Ͽη àfi Ù‹Ó öΉÔÛË ÙÔÜ ƒ‹Á·.
™ËÌÂÈÒÓÔ˘Ì ¬ÙÈ àÓÙ›Ù˘· Ùɘ ÂåÎfi-
Ó·˜ ÙÔÜ ªÂÁ. \∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘ àfi Ù‹Ó öΉÔÛË ÙÔÜ ƒ‹Á· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔÜÓÙ·Ó ÛÙfi
Ì¿ıËÌ· ^IÛÙÔÚ›·˜ ÛÙ›˜ ·Ú·‰Ô˘Ó¿‚Ș ^∏ÁÂÌÔӛ˜ η› àÁÔÚ¿˙ÔÓÙ·Ó àfi ÓÂ-
·ÚÔ‡˜ ÛÔ˘‰·ÛÙ¤˜, ¬ˆ˜ ÌÓËÌÔÓ‡ÂÙ·È Ùfi ùÓÔÌ· ÙÔÜ ÛÔ˘‰·ÛÙ‹ «∫ˆ-
ÛÙ¿ÎË ∫ÔÓ¿ÎË»40.

36. «∆fi ¬Ú·Ì· ÙÔÜ ƒ‹Á·. ^√ ƒ‹Á·˜ ÛÙ›˜ ¶·Ú·‰Ô˘Ó¿‚Ș ^∏ÁÂÌÔӛ˜» àfi ÙÔ‡˜ ¢ÉÌÔ \∞ıËÓ·›ˆÓ
η› ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ \∞ıËÓáÓ Û¤ Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ̤ Ù‹Ó ƒÔ˘Ì·ÓÈ΋ \∞η‰ËÌ›·, \∞ı‹Ó· 1998.
37. µÏ. ºÈÏ. \HÏÈÔÜ, ^∂ÏÏËÓÈ΋ µÈ‚ÏÈÔÁÚ·Ê›· ÙÔÜ 19Ô˘ ·åÒÓ·. µÈ‚Ï›·-º˘Ï¿‰È·. ∆fiÌÔ˜ ÚáÙÔ˜
1801-1818, \∞ı‹Ó· 1997, ÛÂÏ. 249. ¶·Ú·ÙËÚ‹Û·Ì ¬ÙÈ Ùfi àÓÙ›Ù˘Ô Ùɘ öΉÔÛ˘ ÙÔÜ ¡ÂÔÊ.
¢Ô‡Î· ÛÙ‹ °ÂÓÓ¿‰ÂÈÔ µÈ‚ÏÈÔı‹ÎË ‰¤Ó ÂÚȤ¯ÂÈ Ù‹Ó ÚfiÛıÂÙË ÂåÎfiÓ· ÙÔÜ ªÂÁ¿ÏÔ˘ \∞ÏÂÍ¿Ó-
‰ÚÔ˘, ¬ˆ˜ Ùfi ö¯ÂÈ Ùfi àÓÙ›Ù˘Ô Ùɘ \∂ıÓÈÎɘ µÈ‚ÏÈÔı‹Î˘ Ùɘ ^∂ÏÏ¿‰Ô˜.
38. ^O C. R. Schindelmayer qÙ·Ó ¯·Ú¿ÎÙ˘ η› Ùɘ öΉÔÛ˘ ηٿ Ùfi 1804 ÙÔÜ ¯¿ÚÙË Ùɘ ªÔÏ-
‰·‚›·˜ ÙÔÜ ƒ‹Á·, ¯ˆÚ›˜ ¬Ìˆ˜ Ùfi ùÓÔÌ· ÙÔÜ ƒ‹Á· η› Ùɘ ÂåÎfiÓ·˜ ÙÔÜ ìÁÂÌfiÓ· ∫·ÏÏÈÌ¿-
¯Ë. µÏ. ¢ËÌ. ∫·Ú·ÌÂÚfiÔ˘ÏÔ˜, √î ¯¿ÚÙ˜ µÏ·¯›·˜ η› ªÔω·‚›·˜ ÙÔÜ ƒ‹Á· µÂÏÂÛÙÈÓÏÉ,
µÈ¤ÓÓË 1797. ¡¤· ÛÙÔȯÂÖ·-∂ñÚÂÙ‹ÚÈÔ-∞éıÂÓÙÈ΋ â·Ó¤Î‰ÔÛË, öΉÔÛË \∂ÈÛÙËÌÔÓÈÎɘ ^∂-
Ù·ÈÚ›·˜ ªÂϤÙ˘ ºÂÚáÓ-µÂÏÂÛÙ›ÓÔ˘-ƒ‹Á·, \∞ı‹Ó· 2005, ÛÂÏ. 23.
39. ò√ÏÁ· °ÎÚ¿ÙÛÈÔ˘, «∆fi ÌÔÓfiÊ˘ÏÏÔ ÙÔÜ ƒ‹Á· ÙÔÜ 1797. ¶·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ ÛÙ‹ ¡ÂÔÂÏÏËÓÈ΋
ÂåÎÔÓÔÁÚ·Ê›· ÙÔÜ ªÂÁ¿ÏÔ˘ \∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘», ªÓ‹ÌˆÓ, ÙfiÌ. 8, 1980-1982, ÛÂÏ. 144.
40. µÏ. Ariadna Camariano-Cioram, Les Academies primieres de Bucarest et de Jassy et leurs professeurs,
IMXA, £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË, 1974, ÛÂÏ. 250, ÛËÌ›ˆÛË 397.

- 14 -
 \∂·Ó¤Î‰ÔÛË Î·› ÂÚÈÁÚ·Ê‹ Ùɘ
ÂåÎfiÓ·˜ ÙÔÜ ª. \∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘ ÙÔÜ ƒ‹Á·

¶¤Ú·Û·Ó ëηÙfi ¯ÚfiÓÈ· àfi ÙfiÙ Ô‡ ï ƒ‹Á·˜ Ù‡ˆÛÂ Ù‹Ó ÚÔÛˆÔÁÚ·-
Ê›· ÙÔÜ ª. \∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘ ÁÈ¿ Ó¿ Á›ÓÂÈ ÁÓˆÛÙ‹ ·éÙ‹ ì âΉÔÙÈ΋ ÙÔ˘ âÚÁ·Û›·.
¶ÚÒÙË ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ÙÔÜ ÌÔÓfiÊ˘ÏÏÔ˘ ̤ Ù‹Ó ÚÔÛˆÔÁÚ·Ê›· ÙÔÜ ª. \∞ÏÂÍ-
¿Ó‰ÚÔ˘ öÁÈÓ àfi ÙfiÓ ™. §¿ÌÚÔ, ï ïÔÖÔ˜ ηٿ Ùfi 1896 Âr‰Â ≤Ó· àÓÙ›-
Ù˘Ô ÛÙ‹Ó ∫·Ï·Ì¿Ù·, Ùfi ïÔÖÔ öÎÙÔÙ àÁÓÔÂÖÙ·È. ™Ù‹ Û˘Ó¤¯ÂÈ· âÓÙfiÈÛÂ
≤Ó· ôÏÏÔ àÓÙ›Ù˘Ô ÛÙ‹ ‚È‚ÏÈÔı‹ÎË ÙÔÜ ·Ù¤Ú· ÙÔ˘, Ùfi ïÔÖÔ ‰ÒÚÈÛ ÛÙ‹
^πÛÙÔÚÈ΋ η› \∂ıÓÔÏÔÁÈ΋ ^∂Ù·ÈÚ›· ^∂ÏÏ¿‰Ô˜. òEÎÙÔÙ ì öΉÔÛË àfi ÙfiÓ
ƒ‹Á· Ùɘ ÂåÎfiÓ·˜ ÙÔÜ ª. \∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘ ‰ËÌÔÛȇıËΠÛÙ›˜ ‰È¿ÊÔÚ˜ âΉfi-
ÛÂȘ ÙáÓ öÚÁˆÓ ÙÔÜ ƒ‹Á· η› â·ÓÂΉfiıËΠηٿ Ùfi 1998 ̤ Ù‹Ó ÂéηÈÚ›·
Ùɘ âÂÙ›Ԣ ÙáÓ ‰È·ÎÔÛ›ˆÓ ¯ÚfiÓˆÓ àfi ÙfiÓ Ì·ÚÙ˘ÚÈÎfi ı¿Ó·Ùfi ÙÔ˘.
K·Ù·¯ˆÚ›˙ÔÓÙ·È ÛÙ‹ Û˘Ó¤¯ÂÈ· ηٿ ¯ÚÔÓÔÏÔÁÈ΋ ÛÂÈÚ¿ àÓ·ÊÔÚ¤˜ η›
â·ÓÂΉfiÛÂȘ Ùɘ ¯·ÏÎÔÁÚ·Ê›·˜ ÙÔÜ ªÂÁ¿ÏÔ˘ \∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘ ¬Û˜ ö¯Ô˘Ó
âÓÙÔÈÛıÂÖ:

1. ™. §¿ÌÚÔ˜, «^∂ηÙÔÓÙ·ÂÙËÚ›˜ ÙÔÜ ı·Ó¿ÙÔ˘ ÙÔÜ ƒ‹Á·», \∂ıÓÈ΋ \∞ÁˆÁ‹, öÙÔ˜
∞ã, àÚ. 9, 15 \πÔ˘Ó›Ô˘ 1898, ÛÂÏ. 129-132.
2. ™. §¿ÌÚÔ˜, \∞Ôηχ„ÂȘ ÂÚ› ÙÔÜ Ì·ÚÙ˘Ú›Ô˘ ÙÔÜ P‹Á·, âÓ \Aı‹Ó·È˜ 1898,
ÛÂÏ. 31.
3. ™. §¿ÌÚÔ˜, «™ËÌÂÈÒÌ·Ù· ÂÚ› ƒ‹Á· η› ¶ÂÚÚ·È‚ÔÜ», ªÈÎÙ·› ÛÂÏ›‰Â˜,
\∞ıÉÓ·È 1905, ÛÂÏ. 624-627.
4. ™. §¿ÌÚÔ˜, «^√ ª¤Á·˜ \∞ϤͷӉÚÔ˜ ÙÔÜ ƒ‹Á·», ¡¤Ô˜ ^∂ÏÏËÓÔÌӋ̈Ó, ÙfiÌ.
8, 1911, ÛÂÏ. 233-235 η› ʈÙÔÁÚ·Ê›· Ùɘ ÂåÎfiÓÔ˜ ÛÙ‹ ÛÂÏ. 234.
5. Ap. Daskalakis, Les Oeuvres de Rhigas Vélestinlis, Paris 1937, ÛÂÏ. 19-21.
6. Nestor Camariano, «Contribution à la bibliographie des oeuvres de Rigas
Vélestinlis», Balcania, ÙfiÌ. 1, 1938, ÛÂÏ. 227-228, (211-229).
7. §. µÚ·ÓÔ‡Û˘, ƒ‹Á·˜, µ·ÛÈ΋ µÈ‚ÏÈÔı‹ÎË 10, \∞ı‹Ó· [1954], ÛÂÏ. 50.
8. §. µÚ·ÓÔ‡Û˘, ƒ‹Á·˜ µÂÏÂÛÙÈÓÏɘ 1757-1798, \∞ı‹Ó· 1957, ÛÂÏ. 58.
9. §. µÚ·ÓÔ‡Û˘, (âÈÌ.), ƒ‹Á·˜ µÂÏÂÛÙÈÓÏɘ-ºÂÚ·ÖÔ˜, \∞ı‹Ó· 1968, ÙfiÌ. 2, ÛÂÏ.
665-671.
10. §. µÚ·ÓÔ‡Û˘, Rigas. Un patriot grec din Principate, Bucuresti 1980, ÛÂÏ. 139.
11. ¶ÂÚÈÔ‰ÈÎfi ∏ø™, Ù‡¯Ë 63-65, 1962, ÛÂÏ. 36: «^∏ ÂåÎÒÓ ÙÔÜ ªÂÁ¿ÏÔ˘ \∞ÏÂÍ-
¿Ó‰ÚÔ˘ Ô‡ Ù‡ˆÛÂ ï ƒ‹Á·˜ ÛÙ‹ µÈ¤ÓÓË 1797 (¯·ÏÎÔÁÚ·Ê›· ‰È·ÛÙ¿ÛˆÓ
0,43Ã0,27 Ì.) ηٿ ÂéÁÂÓÉ ·Ú·¯ÒÚËÛÈÓ ÙÔÜ Î. §¤·Ó‰ÚÔ˘ µÚ·ÓÔ‡ÛË, ¢È¢-
ı˘ÓÙÔÜ ÙÔÜ ªÂ۷ȈÓÈÎÔÜ \∞Ú¯Â›Ô˘ Ùɘ \∞η‰ËÌ›·˜ \∞ıËÓáÓ, ʈÙÔÁÚ·Ê›· àfi
Ùfi àÓÙ›Ù˘Ô Ùɘ µÈ‚ÏÈÔı‹Î˘ Ùɘ ƒÔ˘Ì·ÓÈÎɘ \∞η‰ËÌ›·˜».

- 15 -
12. °. §¿˚Ô˜, «√î ¯¿ÚÙ˜ ÙÔÜ ƒ‹Á·. òEÚ¢ӷ â› Ó¤ˆÓ ËÁáÓ», ¢ÂÏÙ›ÔÓ ^πÛÙÔÚÈÎɘ
\∂ıÓÔÏÔÁÈÎɘ ^∂Ù·ÈÚ›·˜, ÙfiÌ. 14, 1960, ÛÂÏ. 290-292.
13. \A‰. \∞‰·Ì·ÓÙ›Ô˘, «\∞ϤͷӉÚÔ˜ ª¤Á·˜», ªÂÁ¿ÏË ^∂ÏÏËÓÈ΋ \∂Á΢ÎÏÔ·È‰Â›·,
«¶˘ÚÛÔÜ», \∞ı‹Ó·, ÙfiÌ. 3, 1927, ÛÂÏ. 651. (™¤ ÛÌ›ÎÚ˘ÓÛË ì öΉÔÛË ÙÔÜ ƒ‹Á·).
14. ¡ÈÎ. ¶·ÓÙ·˙fiÔ˘ÏÔ˜, ƒ‹Á·˜ µÂÏÂÛÙÈÓÏɘ. ^∏ ÔÏÈÙÈ΋ å‰ÂÔÏÔÁ›· ÙÔÜ ëÏÏËÓÈ-
ÛÌÔÜ ÚÔ¿ÁÁÂÏÔ˜ Ùɘ â·Ó·ÛÙ¿Ûˆ˜, £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË 1964 η› ÛÙfi ªÂÏÂÙ‹Ì·-
Ù· ÁÈ¿ ÙfiÓ ƒ‹Á· µÂÏÂÛÙÈÓÏÉ, öΉ. \∂ÈÛÙËÌÔÓÈÎɘ ^∂Ù·ÈÚ›·˜ ªÂϤÙ˘ ºÂÚáÓ-
µÂÏÂÛÙ›ÓÔ˘-ƒ‹Á·, \∞ı‹Ó· 1994, ÛÂÏ. 33. ™Ùfi âÍÒÊ˘ÏÏÔ Î·› çÈÛıfiÊ˘ÏÏÔ ì
·Ú¿ÛÙ·ÛË àÚ. 1 ̤ «Ù‹Ó ıÚÈ·Ì‚Â˘ÙÈ΋ ÂúÛÔ‰Ô ÙÔÜ \∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘ Âå˜ Ù‹Ó µ·-
‚˘ÏÒÓ·».
15. °. §·‰Ä-\A. ÷Ù˙ˉ‹ÌÔ˘, ^∂ÏÏËÓÈ΋ µÈ‚ÏÈÔÁÚ·Ê›· ÙáÓ âÙáÓ 1796-1799, \∞ı‹-
Ó· 1973, àÚ. 198, ÛÂÏ. 286-287.
16. ò√ÏÁ· °ÎÚ¿ÙÛÈÔ˘, «∆fi ÌÔÓfiÊ˘ÏÏÔ ÙÔÜ ƒ‹Á· ÙÔÜ 1797. ¶·Ú·ÙËÚ‹ÛÂȘ ÛÙ‹ ¡Â-
ÔÂÏÏËÓÈ΋ ÂåÎÔÓÔÁÚ·Ê›· ÙÔÜ ªÂÁ¿ÏÔ˘ \∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘», ªÓ‹ÌˆÓ, ÙfiÌ. 8, 1980-
1982, ÛÂÏ. 130-149.
17. °ÂÒÚÁÈÔ˜ µÂÏÔ˘‰É˜, ¢È‹ÁËÛȘ \∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘ ÙÔÜ ª·Î‰fiÓÔ˜, ¡¤· ^∂ÏÏËÓÈ΋
µÈ‚ÏÈÔı‹ÎË, ^∂ÚÌɘ, \∞ı‹Ó· 1977 η› 1989. ™ËÌÂÈÒÓÔ˘Ì ¬ÙÈ ÛÙfi çÈÛıfi-
Ê˘ÏÏÔ ö¯ÂÈ Ù‹Ó öΉÔÛË Ùɘ ÂåÎfiÓÔ˜ ÙÔÜ 1809, ÛÙ‹Ó ïÔ›· ö¯ÂÈ à·ÏÂÈÊıÂÖ Ùfi
ùÓÔÌ· ÙÔÜ ƒ‹Á·.
18. ∫·Ù¿ÏÔÁÔ˜ öÎıÂÛ˘ «ª¤Á·˜ \∞ϤͷӉÚÔ˜. ^πÛÙÔÚ›· η› ıÚ‡ÏÔ˜ ÛÙ‹Ó ∆¤¯ÓË»
ÛÙfi \∞Ú¯·ÈÔÏÔÁÈÎfi ªÔ˘ÛÂÖÔ £ÂÛÛ·ÏÔӛ΢, ∆·ÌÂÖÔ \∞Ú¯·ÈÔÏÔÁÈÎáÓ ¶fiÚˆÓ
η› \∞ÔÏÏÔÙÚÈÒÛˆÓ, \∞ı‹Ó· 1980, ÛÂÏ. 83.
19. ª·Ú›· ª·ÓÙÔ˘‚¿ÏÔ˘, ^√ ƒ‹Á·˜ ÛÙ¿ ‚‹Ì·Ù· ÙÔÜ ªÂÁ¿ÏÔ˘ \∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘, öΉ.
\∂ÈÛÙËÌÔÓÈÎɘ ^∂Ù·ÈÚ›·˜ MÂϤÙ˘ ºÂÚáÓ-µÂÏÂÛÙ›ÓÔ˘-ƒ‹Á·, \∞ı‹Ó· 1996,
ÛÂÏ. 6, ¬Ô˘ ì ÂåÎfiÓ· ÙÔÜ ª. \∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘.
20. C. M. Woodhouse, Rhigas Velestinlis the proto-martyr of the Greek Revolution,
Denise Harvey (Publisher), Limni Evia, Greece, 1995, ÛÂÏ. 59-60, ̤ Ù‹ Û¯Â-
ÙÈ΋ ÂåÎfiÓ·. ∫·› ÛÙ‹Ó ëÏÏËÓÈ΋ öΉÔÛË, ÌÂÙ¿ÊÚ·ÛË ¡. ¡ÈÎÔÏÔ‡‰Ë, âΉfiÛÂȘ
¶··‰‹Ì· 1997, ÛÂÏ. 88, ì ÂåÎfiÓ· ÙÔÜ ÌÔÓfiÊ˘ÏÏÔ˘ âÎÙfi˜ ÎÂÈ̤ÓÔ˘.
21. ∆fi \∂ıÓÈÎfi ^πÛÙÔÚÈÎfi ªÔ˘ÛÂÖÔ, \∞ı‹Ó·, ηٿ Ù›˜ ëÔÚÙ·ÛÙÈΤ˜ âΉËÏÒÛÂȘ Ùɘ
âÂÙ›Ԣ ÙáÓ ‰È·ÎÔÛ›ˆÓ ¯ÚfiÓˆÓ àfi Ùfi ı¿Ó·ÙÔ ÙÔÜ ƒ‹Á· Ùfi 1998 âͤ‰ˆÛÂ
ÛÙfi Ê˘ÛÈÎfi ̤ÁÂıÔ˜ Ù‹Ó ÂåÎfiÓ· ÙÔÜ M. \AÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘.
22. \E·Ó¤Î‰ÔÛË Ùɘ ÂåÎfiÓÔ˜ ÙÔÜ ª. \∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘ ΢ÎÏÔÊfiÚËÛÂ ï °ÂÒÚÁÈÔ˜ ªË-
ÙÚ¿Áη˜, £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË 1998. K·ıÒ˜ η› ηٿ Ùfi 2001 Ù‹Ó ïÔ›· ÚfiÛÊÂÚÂ
ÛÙ‹Ó ¢ã ¶·ÁÎfiÛÌÈ· ™˘Ó¤Ï¢ÛË ÙÔÜ ™˘Ì‚Ô˘Ï›Ô˘ \AÔ‰‹ÌÔ˘ ^EÏÏËÓÈÛÌÔÜ.
23. ™Ù‹Ó \∞ı‹Ó· ηٿ Ùfi 1998 âÎÙ¤ıËΠÙfi ÌÔÓfiÊ˘ÏÏÔ ÙÔÜ ª. \∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘ ÛÙ›˜
âÎı¤ÛÂȘ «ƒ‹Á· µÂÏÂÛÙÈÓÏÉ £ÂÙÙ·ÏÔÜ. \∂Îı¤ÛË àÊÈÂڈ̤ÓË ÛÙ¿ 200 ¯ÚfiÓÈ·
àfi Ùfi ı¿Ó·Ùfi ÙÔ˘» ÙÔÜ \∂ıÓÈÎÔÜ ^πÛÙÔÚÈÎÔÜ ªÔ˘Û›Ԣ η› «∆fi ¬Ú·Ì· ÙÔÜ

- 16 -
 ƒ‹Á·. ^√ ƒ‹Á·˜ ÛÙ›˜ ¶·Ú·‰Ô˘Ó¿‚Ș ^∏ÁÂÌÔӛ˜» àfi ÙÔ‡˜ ¢ÉÌÔ \∞ıËÓ·›ˆÓ
η› ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ \∞ıËÓáÓ Û¤ Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ̤ Ù‹Ó ƒÔ˘Ì·ÓÈ΋ \∞η‰ËÌ›·. µÏ.
ÙÔ‡˜ àÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ô˘˜ ηٷÏfiÁÔ˘˜ ÙáÓ âÎı¤ÛˆÓ.
24. ¢ËÌ. K·Ú·ÌÂÚfiÔ˘ÏÔ˜, òOÓÔÌ· η› ηٷÁˆÁ‹ ÙÔÜ P‹Á· BÂÏÂÛÙÈÓÏÉ, öΉ.
\EÈÛÙËÌÔÓÈÎɘ \EÙ·ÈÚ›·˜ MÂϤÙ˘ ºÂÚáÓ-BÂÏÂÛÙ›ÓÔ˘-P‹Á·, \Aı‹Ó·, Bã öΉ.
2000, ÛÂÏ. 24.

* * *

™˘Ì¤Ú·ÛÌ·

™¤ ÌÈ¿ âÔ¯‹ Ô‡ ÛÙ‹Ó EéÚÒË ÌÂÛÔ˘Ú·ÓÔÜÛ ï N·ÔϤˆÓ BÔÓ·¿Ú-

Ù˘, ï ïÔÖÔ˜ Î·Ù¤Ï˘ÛÂ Ù‹Ó âÍÔ˘Û›· Ùɘ BÂÓÂÙ›·˜ (1797) η› ıˆÚÔÜÓÙ·Ó
âÏ¢ıÂÚˆÙ‹˜ ÙáÓ Ï·áÓ, ï P‹Á·˜ ‰¤Ó öÁÚ·„ ÔûÙ ̛· ϤÍË, ÔûÙ ≤Ó· ÛÙ›¯Ô
ñ¤Ú ÙÔ˘, ¬ˆ˜ ôÏÏÔÈ ≠EÏÏËÓ˜ öÏÂÍ·Ó ≈ÌÓÔ˘˜ ñ¤Ú ÙÔ˘. \AÓÙ›ıÂÙ· ï P‹-
Á·˜ Ù‹Ó ú‰È· âÔ¯‹ Ù‡ˆÓÂ Ù‹Ó ÂåÎfiÓ· ÙÔÜ MÂÁ. \AÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘. òHıÂÏ ӿ
âÓÈÛ¯‡ÛÂÈ Ùfi ÊÚfiÓËÌ· ÙáÓ ÛÎÏ·‚ˆÌ¤ÓˆÓ Ú·ÁÈ¿‰ˆÓ, Ó¿ ÙÔ‡˜ ‰ÒÛÂÈ ≤Ó· Úfi-
Ù˘Ô àÓ‰Ú›·˜ η› àÔÊ·ÛÈÛÙÈÎfiÙËÙ·˜. N¿ Ì‹Ó ÚÔۂϤÔ˘Ó ÛÙ‹ ‚Ô‹ıÂÈ·
ÙáÓ Í¤ÓˆÓ, àÏÏ¿ ̤ Ù›˜ ‰ÈΤ˜ ÙÔ˘˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ ı¿ àÔÙ›Ó·ÛÛ·Ó Ù‹Ó àÔÏ˘-
Ù·Ú¯È΋ âÍÔ˘Û›· ÙÔÜ ™Ô˘ÏÙ¿ÓÔ˘, ı¿ àÔÎÙÔÜÛ·Ó Ù‹Ó ÔÏ˘fiıËÙË âÏ¢ıÂ-
Ú›· η› ı¿ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔÜÛ·Ó Ù‹ ‰ËÌÔÎÚ·ÙÈ΋ ÙÔ˘˜ ÔÏÈÙ›· ÛÙfiÓ B·ÏηÓÈÎfi
¯áÚÔ. ^H öΉÔÛË àfi ÙfiÓ P‹Á· BÂÏÂÛÙÈÓÏÉ Ùɘ ÂåÎfiÓ·˜ ÙÔÜ MÂÁ. \AÏÂÍ¿Ó-
‰ÚÔ˘, BȤÓÓË 1797, âÓÙ¿ÛÛÂÙ·È ÛÙfi â·Ó·ÛÙ·ÙÈÎfi ÙÔ˘ Û¯¤‰ÈÔ Î·› ì â·-
ӤΉÔÛ‹ Ù˘ ̤ Û¯fiÏÈ· àfi Ù‹Ó \EÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ^EÙ·ÈÚ›· MÂϤÙ˘ ºÂÚáÓ-
BÂÏÂÛÙ›ÓÔ˘-P‹Á· Û˘Ì‚¿ÏÏÂÈ ÛÙ‹Ó Î·Ù·ÓfiËÛ‹ ÙÔ˘ .

- 17 -