gender: ang pagiging masculine na karaniwang itinatakda sa isang lalaki at
Mga Isyu sa Kasarian ang pagiging feminine na itinatakda naman sa isang babae.
Ang Sex o Kasarian
Ang sex o kasarian ay tumutukoy sa bayolohikal na katangian ng
babae at lalaki. Ito ay kasariang pagkalalaki at pagkababae na ibinubunga ng
bayolohikal na reproduksiyon. Ang pagbubukod sa dalawang kasariang ito ay
idinulot ng kahalagahan ng reproduksiyon: ang mga babae ay nagpoprodyus
ng egg cell o ovum samantalang ang mga lalaki ay nagpoprodyus naman ng
sperm cell.
Maliban sa pagrereprodyus ng egg cell at sperm cell, ang babae at
lalaki ay magkaiba rin sa kanilang taglay na mga chromosome at hormone.
Ang chromosome ay ang unang pagkakakilanlan ng kasarian. Dito
matatagpuan ang genes ng mga magulang na ipinapasa sa kanilang mga anak.
Ang bawat isang cell ay kinapapalooban ng 23 chromosome at isa rito ay ang
sex chromosome.
Gender
Ang gender ay isang socially construct na gampanin, pag-uugali, at
katangian na ibinigay ng isang lipunan sa isang babae at lalaki. May dalawang
Ang pagkakaiba sa kasarian ng isang babae at lalaki ay karaniwang
ikinakabit din sa panlipunang pagkilos at paggalaw ng isang babae at lalaki.
Ang isang babae sa isang tribu sa Brazil ay nagpapakilala ng pagiging
sexually passive partners samantalang ang kababaihan sa tribung Zuni Indians
ay mga sexual aggressors naman. Ang paggawa sa mga construction firm ay
itinuturing na gawaing panlalaki lamang sa Pilipinas, ngunit dahil mababa ang
pasuweldo rito ay karaniwan itong gawain ng kababaihan sa Thailand at India.
Sa ating bansa, ang kababaihan sa Central at Silangang Visayas ay
higit na nakikipagsapalaran kaysa kalalakihan sa Sentral, Timog Luzon, at
Kanlurang Visayas. Ito ay dulot ng pananakop ng mga Kastila na nag-udyok
sa kababaihan na umalis sa kanilang mga tirahan upang maghanap ng kanilang
mga ikabubuhay.
Mula sa kasaysayan ng Pilipinas, ang kababaihan noong panahon
bago dumating ang mga Kastila ay maaaring magkaroon ng mga ari-arian,
may mga karapatang pampolitika, may mataas na katayuang panlipunan, at
may kalayaan na sa kaniyang sekswalidad. Ngunit sa pananakop ng mga
Kastila sa mahabang panahon sa Pilipinas ay binago nito ang sitwasyon ng
mga kababaihan. Sa panahong ito, nabuo ang larawan ng ulirang babae—
birhen at masunurin sa kaniyang ama, asawang lalaki at sa pari (pinuno ng
simbahan). Noong Panahon ng Amerikano, napagtuunan ng pansin ang
kaanyuhan ng babae. Kinakailangang maging maganda siya para sa
kalalakihan kaya ang mga produktong pampaganda ay naging mabili sa mga
kababaihan noon.
Ang produksiyon na
ikinakawing sa produksiyong
panlipunan at binibigyan ng kaukulang
halaga at bayad ay may kaugnayan sa
katungkulan ng isang lalaki.
Samantalang ang reproduksiyon na
nangangahulugan ng panganganak,
pag-aalaga sa anak, at pangangasiwa ng
mga gampanin sa loob ng tahanan ay
ginawang pangunahing tungkulin ng
babae na may-asawa sa loob ng
pamilya.
 Sa katotohanan, sa Pilipinas ang babae ay kasama sa produksiyon ng Ang pagkakaiba ng bayolohikal na katangian ng isang babae at lalaki
lipunan: siya ay nagtatrabaho sa mga pabrika, opisina, gumagawa ng mga ay pinaniniwalaan ng maraming tao na dahilan ng pagkakaiba rin ng kanilang
trabaho sa loob ng pamamahay, o kaya ay tumutulong sa mga gawain sa bukid mga gampanin sa lipunan.
o sa opisina ng pamilya nang walang suweldo. Kababaihan ang gumagawa ng
Ang relihiyon ay may malaking impluwensiya rin sa gampanin ng
40–60% ng mga trabaho sa kanayunan sa Pilipinas. Ngunit karaniwang
babae at lalaki sa lipunan. Sa mga pangunahing relihiyon, itinuturo na ang
itinuturing ng kanilang mga pamilya na sekundarya lamang ang kanilang mga
pangunahing Lumikha o Maykapal ay isang lalaki. Maging sa paglalalang ng
gampanin sa pangangalaga sa kanilang mga pamilya at sambahayan.
unang tao itinuturing na lalaki ang una at ang babae ay nilalang lamang
Ito rin ang nagiging dahilan sa pagbibigay ng mataas na pagtingin at pagkatapos niya. Hindi sila sabay na lumabas sa puno ng kawayan gaya ng
halaga sa mga propesyong may kaugnayan sa batas, pamumuno, agham, kuwentong bayan nina Malakas at Maganda ng mga Tagalog.
teknolohiya, at medisina na karaniwang kinabibilangan ng kalalakihan.
Samantalang ang pagiging guro o nars ay ekstensiyon ng gawain ng isang
babae at hindi malaki ang suweldong ibinibigay sa kanila. Ito rin ay makikita
sa maliit na bilang ng kababaihan na lumalahok sa politika. Kundi siya asawa,
anak, o ina ng isang politiko ay hindi siya maihahalal sa isang puwesto sa
pamahalaan.

Ang Ideolohiya Ukol sa Gender

Ang ideolohiya ukol sa kasarian ay nagiging batayan ukol sa
pagkakaroon ng iba’t ibang kakayahan, katangian, at kakaniyahan ng isang
babae at lalaki. Itinuturing ang lalaki na malakas ang pangangatawan, ang may
kalayaan na magtrabaho sa labas ng bahay. Samantalang ang babae ay
ikinulong sa pangangalaga ng mga gawaing pantahanan.
Itinuturing na ang lalaki ay matapang, agresibo, may malayang ugali,
at madaling magkontrol ng kaniyang emosyon. Ang sentro ng kaniyang buhay
ay trabaho at pangalawa lamang ang kaniyang relasyon sa kaniyang asawa o
nobya. Ang kaniyang desisyon ay matatag at hindi natitinag. Dahil dito,
itinuturing siya na mahusay sa pangangalaga ng pamilya; pinuno ng isang
kompanya; panlipunan at pampolitikang organisasyon; komunidad; at nasyon-
estado.
Ang isang babae ay tinitingnan bilang tahimik, walang kibo, mahina,
palaging nakadepende sa kaniyang karelasyon, mapagbigay, mapagpasensiya,
at mapagmahal. Pangunahin niyang tungkulin ang alagaan ang kaniyang
pamilya. Hindi marapat na bigyan siya ng pagkakataong magdesisyon para sa
anomang bagay dahil ang kaniyang pag-iisip ay pabago-bago.
Mga Isyu sa Prostitusyon
Prostitusiyon
Ang prostitusyon ay ang pagbibigay ng serbisyong seksuwal na may
karampatang kabayaran. Itinuturing itong isa sa mga pinakamalaking negosyo
sa mundo. Kaya naman maraming tao, karaniwan ay mga babae, ang
pumapasok sa ganitong gawain.
Ang prostitusyon ay umiiral at lalong nagiging laganap sa iba’t ibang
panig ng mundo. Bunsod nito, maraming uri ng pang-aabuso ang umuusbong
upang matugunan ang demand sa ganitong serbisyo. Ilan dito ay ang human
trafficking, kidnapping, physical at sexual abuse, at droga. Kalimitang umiiral
ang ganitong gawain sa mahihirap na bansa. Isa ang Pilipinas sa mga
pangunahing pinagmumulan at dinarayo ng mga dayuhan para sa ganitong
serbisyo.
Sinasabing ang prostitusyon ay ang pinakamatandang propesyon sa
buong mundo. Nagsimula ito sa kabihasnang Sumer bilang bahagi ng
pagsamba sa diyos ng mga Sumerian na si Ishtar. Ang ganitong gawain ay
isinasagawa sa lahat ng sibilisasyon noon. Sa Gresya, ang mga babaing
nakapag-aral ang mga nagsasagawa nito kung saan sila ay nagbibigay ng
seksuwal na serbisyo sa mga kilala at makapangyarihang tao na may
kaukulang kabayaran. Ngunit taliwas sa alam ng nakararami na ang mga
prostitute ay pawang babae lamang, may mga lalaki ring pumapasok sa
ganitong gawain maging noon pa man.
Dahil sa paglaki ng demand
sa ganitong serbisyo, nagsimula rin
ang sex trade, na sangkot kadalasan
ang mga babae ay ibinibenta para sa
ganitong gawain. Mayroon namang
ilan na sinasanay na upang
maglingkod dito. Sa paglakas ng
Simbahang Katoliko sa Europa, ang
prostitusyon ay itinuturing na isang
makasalanan at maruming gawain.
MGA SANHI NG PROSTITUSYON Maraming dahilan, kadalasa’y
pangekonomiya, kung kaya pumapasok sa prostitusyon ang mga tao,
kadalasang ito ay mga ekonomikong dahilan. Ngunit ayon sa mga pag-aaral,
ang pagpasok sa ganitong gawain ay maaaring boluntaryo at hindi. Ang
boluntaryo ay ang pagpili ng mga tao sa ganitong gawain kung saan ang
maaaring ahilan ay kahirapan o para sa mas malaki at madaling
pagkakakitaan.
Dahil ang prostitusyon ay malayang pinipili ng ilan, may mga bansa
na ginawa na itong legal na propesyon. Ito ay upang mapangalagaan ang
kalusugan at karapatan ng mga pumapasok dito.
May mga taong nabibiktima ng ganitong gawain dahil sa human
trafficking, kidnapping, at pagpuwersa sa kanila ng ibang tao. Ayon sa
pagpapakahulugan ng United Nations, binubuo ng tatlong elemento ang
human trafficking. Ito ang (1) pangangalap o pagyayaya, paghahakot o
pagdadala, paglilipat, pagtatago, at pagtanggap ng mga tao (2) sa
pamamagitan ng paggamit ng dahas, pamimilit, pagdakip, panloloko,
pananakot, o kahit pa pambabayad o pagpapabuya para makontrol ang
biktima; (3) para sa layuning makapagsamantala at gamitin sila sa
prostitusyon, sapilitang paggawa, pang-aalipin, at iba pang katulad na gawain.
Kadalasang mga bata at babae ang nagiging biktima nito. Ayon din sa United
Nations, halos bawat bansa sa mundo ay naaapektuhan ng krimen na ito, ito
ma’y maging bansang pinagmumulan o pinagdadalhan ng mga biktima. Isa
itong krimen na lumalabag sa karapatang mabuhay nang maayos at masagana
sa kasalukuyan ng isang tao.
MGA EPEKTO NG PROSTITUSYON May malaking epekto ang prostitusyon sa
mga tao at maging sa lipunang ginagalawan nila. Isa sa mga dahilan kung
kaya ipinagbawal ang prostitusyon ng mga Europeo partikular na ng mga
British noon, ay dahil sa sakit na naidudulot nito sa mga tao. Ang mga sakit na
ito, gaya ng HIV na maaaring magtuloy sa AIDS, ay nakahahawa bukod pa sa
maaaring nakamamatay. Bukod pa rito, may malaking epekto rin sa kalusugan
ng mga prostitute ang pagbibigay ng seksuwal na serbisyo. Dahil sa mataas na
demand sa ganitong serbisyo, tumataas din ang bilang ng mga naaabuso at
mga ilegal na gawaing may kinalaman dito gaya ng human trafficking at
sexual abuse.
Ang mga prostitute ay nakararanas ng pangungutya at mababang
pagtingin sa kaniyang lipunan. Ang mga taong kabilang sa ganitong gawain
ay nahihirapan nang maghanap ng ibang trabaho dahil sa stigma na nakadikit
na sa kanila bilang isang sex worker.
Ang Pilipinas, bagaman itinuturing na Kristiyanong bansa, ay isa sa
mga pangunahing pinagmumulan ng human trafficking at taga-aliw sa iba’t
ibang bahagi ng mundo. Sinasalamin nito ang tumataas na krimen at
kahirapan sa bansa.

Mga Isyu sa Pagpapamilya
Family Planning
Ang pagpaplano ng pamilya o family planning ay tumutukoy sa
paggamit ng moderno at natural na mga pamamaraan upang mabisang
maisasakatuparan ang hangarin ng mga mag-asawa na magkaroon ng
minimithing dami ng anak at wastong pag-aagwat sa pagbubuntis sa mga ito
na may pagitan ng tatlo hanggang limang taon. Ang pagpaplano ng pamilya
ay mahalagang dimensiyon sa pagpapanatili ng kalusugan at pangkalahatang
kapakanan ng bawat kasapi nito.
Para sa mga ina, itinuturing na mahalaga ang pagpaplano ng pamilya
sapagkat mabilis niyang mababawi ang lakas pagkatapos ng pagbubuntis at
panganganak. Nagkakaroon ng paghahanda sa bawat pagbubuntis at
natutugunan ang mga pangangailangan ng pamilya—ng mga anak, ng asawa,
at maging ng sarili. Sa mga ama, nagkakaroon ng pagkakataong makapag-
ipon para sa pangangailangan ng asawa at mga anak, at mas nagagampanan
ang tungkulin bilang isang ama ng tahanan. Para sa mga anak, nagkakaroon
ng sapat na panahon para sa pagpapasuso, pagbabakuna, pagbibigay ng
wastong nutrisyon, at pangangalaga ng pamilya.
Ang pagsusulong ng
pamahalaan sa pamamaraan ng
pagpaplano ng pamilya ay
makatutulong upang masiguro
ang kabuuang pangkalusugan at
pinansiyal na pangangailangan
tungo sa maginhawang
pamumuhay ng bawat pamilyang
Pilipino. Ang pamamaraang ito ay isinusulong ng pamahalaan para sa mas
nakabubuting interes ng mga pamilya sa bansa.
Ang Pagsisimula ng Family Planning sa Pilipinas
Nagkaroon ng pambansang patakaran sa pagpaplano ng pamilya ay
sinasabing nagsimula ito noong pirmahan ni Pangulong Ferdinand Marcos ang
Declaration on Population noong 1967. Ang legal na batayan ng mga
programa ukol sa pagpaplano ng pamilya ay ang Batas Republika Blg. 6365—
mas kilala sa tawag na Population Act of 1971. Ito rin ang nagtatag ng
Population Commission (POPCOM).
Bawat naging pangulo ng bansa ay may kani-kaniyang naging tuon sa
pagpapatupad ng mga programa sa pagpaplano ng pamilya sa bansa. Isinulong
ng administrasyon ni Pangulong Marcos ang paggamit ng iba’t ibang
pamamaraan ng contraception at pag-uutos sa lahat ng mga manggagawang
pangkalusugan na magsagawa nito. Sa panahon ni Pangulong Corazon
Aquino, ang mga programa ay nakasentro sa pagbibigay ng karapatan sa mga
magasawa na magdesisyon sa nais nila na bilang ng mga anak. Sa
administrasyong Fidel
Ramos, inilipat ang sentro ng pagpaplano ng pamilya mula sa
pagkokontrol ng populasyon patungo sa pangangasiwa nito. Sa panahon ni
Pangulong Joseph Ejercito Estrada, ang mga programa ay nakatuon sa
paggamit ng iba’t ibang pamamaraan sa pagpaplano ng pamilya, habang kay
Pangulong Gloria Macapagal-Arroyo naman ay ang pagsusulong ng natural na
pamamaraan ng pagpaplano ng pamilya.
Sa administrasyon ni
Pangulong Benigno Aquino III,
naging pambansang polisiya na
nagsusulong ng pagbibigay ng
oportunidad na malaman at
magamit ang iba’t ibang
pamamaraan ng pagpaplano ng
pamilya. Ito ay natupad sa pagkakapasa ng Batas sa Reproduktibong
Kalusugan (Reproductive Health Law) na pumapansin sa mahalagang
konsepto ng responsible parenthood o mapanagutang pangangasiwa ng
pamilya.
May iba’t ibang pamamaraan sa pagpaplano ng pamilya. Maaaring ito
ay sa paraang natural o artipisyal. Walang gamot o gamit (device) sa natural
na pagpaplano ng pamilya. Dito ay mahalaga ang pagmomonitor ng babae sa
kaniyang pagreregla (menstrual cycle) nang sa gayo’y matukoy niya ang
panahon na maaari siyang mabuntis. Bagkus, sa artipisyal na pagpaplano ng
pamilya, may ginagamit na mga devices sa pag-iwas ng pagbubuntis. Ang
mag-asawa ay may karapatang pumili ng paraan na hiyang sa kanilang
katawan at angkop sa kanilang pangangailangan at kalusugan.
MGA ARTIPISYAL NA PAMAMARAAN Ilan sa mga artipisyal na pamamaraan na
ginagamit upang maiwasan ang pagdadalang-tao ng isang babae ay ang
sumusunod:
 Condom—Ito ay kaluban na gawa sa goma at ginagamit ng lalaki
bilang kontraseptibo. Isinusuot ito ng lalaki sa kaniyang ari bago
tuluyang makipagtalik. Mabisa ito kung wasto ang pagkakasuot at
pagtatanggal nito. Maaari ring gamitin ang condom para makaiwas sa
mga sakit na maaring makuha sa pakikipagtalik.
 Injectibles—Ito ay tinuturukan ang babae ng gamot para maging
regular ang pagdating ng regla at naiiwasan ang pagbubuntis. Sa
gayon, ang ineksiyon ay ginagawa nang buwanan.
 Pildoras (Pills)—Tinatawag ding oral contraceptives dahil araw-araw
na iniinom ng babae ang pildoras para maiwasan ang obulasyon o
paglikha ng mga ovum. (Ang ovum ay hinog o magulang na
reproduktibong cell ng mga babae na nabubuo sa pamamagitan ng
obaryo.) Sa ganitong paraan, naiiwasan ang pagbubuntis.
 Intra-uterine Device (IUD)—Ito ay instrumentong kontraseptibo na
inilalagay sa uterus (sinapupunan o matris). Isa itong maliit at
malambot na plastik na siyang inilalagay sa matris ng babae na
pumipigil sa pagbubuntis hanggang sampung taon.
 Vasectomy—Ito ay medikal na proseso para sa kalalakihan. Dito ay
tinatalian at pinuputol ang bahagi ng vas deferens upang pigilin ang
paglabas ng semilya (sperm).
 Tubal Ligation—Ito ay medikal na proseso para sa kababaihan. Dito
ay tinatalian at pinuputol ang dalawang fallopian tubes na dinadaluyan
ng ova (maramihan na ovum) mula sa obaryo tungo sa matris.
MGA NATURAL NA PAMAMARAAN Ilan sa mga natural na pamamaraan na
ginagamit upang maiwasan ang pagdadalang-tao ng isang babae ay ang
sumusunod:
Standard Day Method—Gumagamit ng cycle beads o ng kalendaryo upang
matukoy ng mag-asawa ang panahong maaaring magkaanak o fertile ang
babae upang maiwasan ang pagtatalik sa panahong ito, at upang maiwasan
ang pagbubuntis. Kinakailangang may kaalaman ang babae sa kaniyang
menstrual cycle.
Basal Body Temperature—Ang basal body temperature ay temperatura ng
katawan kapag ganap nang nakapahinga. Bahagyang tumataas ang basal body
temperature sa panahon ng obulasyon. Ang babae ay higit na fertile sa dalawa
o tatlong araw bago tumaas ang kaniyang basal body temperature. Sa araw-
araw na pagmomonitor at pagtala ng temperatura ng katawan, maaaring
matukoy ang panahon ng obulasyon. Sa gayon, maaaring matukoy ang
panahon na maaaring magbuntis.
Cervical Mucus Method—Maaaring gamitin ang paraang ito bilang
kontraseptibo; sa mga nagnanais na mabuntis, ito rin ay mabisang paraan para
matukoy ang pagkakataong maaaring mabuntis. Ang cervical mucus ay fluid
na parang gel na lumalabas mula sa matris tungo sa puwerta. Sa buong
panahon ng pagreregla, nagbabago ang kapal at dami ng cervical mucus. Bago
mahinog ang ovum, pinupukaw ng estrogen hormone ang matris na lumikha
ng mucus. Mas marami ang cervical mucus—na klaro na parang puti ng itlog
at kapag hinawakan ay malagkit—sa panahong fertile ang babae, at sa gayo’y
higit ang pagkakataong mabuntis. Sa pagmomonitor at pagtatala ng labas at
anyo ng cervical mucus ay matutukoy ang fertile period.
Sympto-Thermal Method—Sabay na sinusuri ng babae ang temperatura ng
kaniyang katawan at ang mucus na lumalabas sa kaniyang pwerta, kasama rito
ang obserbasyon sa mga manipestasyon tulad ng pagkirot ng puson upang
malaman kung siya ay fertile o maaaring mabuntis.

Mga Dahilan sa Pagkakaroon ng Family Planning
Upang mapangalagaan ang kalusugan ng isang ina, nagkaroon ng
pagtutok sa kaniyang kagalingan gaya ng mga sumusunod:
MATERNAL HEALTH Ayon sa Philippine National Demographic and Health
Survey (NDHS) noong 2017 ay tumaas ang bilang ng mga kababaihan na
gumagamit ng artipisyal na pamamaraan ng family planning. Ang sarbey ay
nagbigay ng impormasyon ukol sa antas ng mga gumagamit ng mga
kontraseptibo, mga uri ng kontraseptibong karaniwang ginagamit, at
kadalasang paggamit nito batay sa edad, edukasyon, at uri ng pamumuhay.
Ayon sa huling sarbey, apatnapung prosiyento (40%) ng mga babaing may
asawa at nasa edad 15–49 ay gumagamit ng artipisyal na pamamaraan ng
pagpaplano ng pamilya, samantalang 14% ang gumagamit ng tradisyonal na
pamamaraan. Ang antas ng paggamit ng makabagong pamamaraan ng
pagpaplano ng pamilya ay halos naging doble mula sa 25% noong taon 1993.
Tingnan ang grap ukol dito na ang saklaw na panahon ay 1993–2017.
Ipinakikita lamang ng grap
na ang pagbubuntis ay isang
mapanganib na sitwasyon para sa
mga ina lalo na kung sunod-sunod
ito. Kinakailangan ng pagpaplano
ng pamilya upang mapangalagaan
ang kalusugan at kapakanan ng mga
ina at maiwasan ang posibleng
komplikasyon sa panganganak na
maidudulot ng di-kahandaan ng
katawan sa pagbubuntis at
panganganak. Ito ay nakasaad din sa
Sustainable Development Goals
(SDG) ng United Nations.
PANGANGASIWA NG POPULASYON Ang pagpaplano ng pamilya ay hindi
nangangahulugang pagsupil o pagpigil sa populasyon ng bansa. Ito ay mas
nakatuon sa pangangasiwa nang mas mainam na sitwasyon para sa mga
populasyon ng mga mamamayan, upang masiguro na ang lahat ay
magkakaroon ng oportunidad na matugunan ang mga pangangailangan gamit
ang limitadong yaman ng bansa, at ng matatag at maayos na pamumuhay ng
bawat pamilya sa bansa. Ang pagpaplano ng pamilya ay maitutulad sa maayos
na pagpaplano ng bansa tungo sa pagsulong at pag-unlad.
PAGSUGPO SA MGA NAKAKAHAWANG SAKIT Isang importanteng usapin ang
pagsugpo sa mga nakahahawang sakit na nakukuha mula sa pagtatalik
(sexually transmitted disease o STD). Ilan sa mga sakit na ito ang chlamydia,
gonorrhea, pelvic inflammatory disease (PID), genital warts and human
papillomavirus (HPV), genital herpes, syphilis, at Acquired
Immunodeficiency Syndrome (AIDS). (Ang AIDS ay dulot ng Human
Immunodeficiency Virus o HIV). Ang paggamit ng condom, isang modernong
pamamaraan ng pagpaplano ng pamilya, ay nakatutulong upang maiwasan ang
pagkakaroon ng AIDS na kadalasan ay nakukuha sa hindi ligtas na
pakikipagtalik. Iminumungkahi rin ng Kagawaran ng Kalusugan ang
pagpraktis ng safe sex.
Mga Suliranin sa Family Planning
PAGTULIGSA NG SIMBAHAN Isa sa mga institusyong tumutuligsa sa mga
artipisyal na pamamaraan ng pagpaplano ng pamilya ay ang Simbahan.
Mariing tinututulan ng Simbahan ang paggamit ng mga kontraseptibo
sapagkat naniniwala ito na ang paraang ito ay nagdudulot ng pagkitil sa buhay
ng isang tao na ipagbubuntis pa lamang. Itinuturing ng simbahan ang buhay
bilang mahalagang biyaya ng Diyos, ang pagpigil sa pagbubuntis gamit ang
mga kontraseptibo ay itinuturing na kasalanan. Sa halip, iminumungkahi ng
Simbahan ang paggamit ng natural na pamamaraan sa pagpaplano ng pamilya
o ng pagsasailalim sa abstinence o ang hindi pakikipagtalik.
KAWALAN NG IMPORMASYON SA FAMILY PLANNING Ang kakulangan sa
pagpapalaganap ng impormasyon ukol sa pagpaplano ng pamilya ay
nagreresulta sa hindi tamang paggamit ng mga kagamitan sa family planning,
hindi wastong pagpili ng pamamaraang gagamitin, at higit sa lahat hindi
paggamit sa anomang pamamaraan o kawalan ng pagpaplano. Ang kawalan
ng impormasyon ng mga pamilyang Pilipino ay nagdudulot ng 1.43 milyong
hindi inaasahang pagbubuntis na minsan ay nauuwi sa aborsiyon ayon sa pag-
aaral ng University of Philippines Population Institute noong 2006.
KAWALAN NG SUPLAY NG MGA KAGAMITAN AT SERBISYO Ang kakulangan sa
mga suplay ng kontraseptibo at pagiging sapat ng mga isinasagawang serbisyo
ay isang suliraning humahadlang sa pagiging matagumpay na pagpaplano ng
pamilya. Higit na problema ito sa mga liblib na lugar na hindi nakararating
ang mga inaasahang serbisyo ng gobyerno ukol sa family planning. Ang mga
suliraning ito ang nagbunsod sa pagsasabatas ng isang programang sasagot sa
pangangailangang pangkalusugan ng mga mamamayan at magsusulong ng
mapanagutang pangangasiwa ng pamilya.
Reproductive Health Law
Ito ay ang batas na nagbibigay ng pagkakataon na magkakaroon ng
impormasyon, kagamitan, at serbisyo sa paggamit ng mga pamamaraan sa
pagpaplano ng pamilya at pagpapanatili ng reproduktibong kalusugan.
Ito ay ipinagtibay noong Disyembre 2012 ng Batas Republika Blg.
10354 (sa Responsableng Pagpapamilya at Reproduktibong Kalusugan) na
mas kilala sa tawag na RH Law. Dumaan ito sa mahabang proseso ng
deliberasyon at debate ukol sa mga probisyong nakapaloob dito. Noong Marso
2013, ipinatigil ng Korte Suprema ang implementasyon nito at naaprubahan
lamang noong Abril ng sumunod na taon sa desisyong “not unconstitutional”
at pag-aalis o pagbabago ng walong probisyon nito. Narito ang ilan sa
mahahalagang probisyon ng batas:
 Seksiyon 5—Hiring of Skilled Health Professionals for Maternal
Health Care and Skilled Birth Attendance. Ito ay nagtatakda ng
pagtatalaga ng mga empleyadong pangkalusugan tulad ng mga doktor,
nars, komadrona, at iba pang propesyonal sa kalusugan na
mangangalaga sa kalusugan ng mga inang nasa kalunsuran at
kanayunan.
 Seksiyon 6—Health Care Facilities. Ang pagtatayo at pagpapaunlad
sa mga ospital at klinika para sa pangangalaga sa mga bagong silang
na sanggol.
 Seksiyon 7—Access to Family Planning. Ang lahat ay binibigyan ng
karapatan na malaman ang mga impormasyon ukol sa pagpaplano ng
pamilya at mabigyan ng nararapat na serbisyo ukol dito.
 Seksiyon 10—Procurement and Distribution of Family Planning
Supplies. Inaatasan nito ang Kagawaran ng Kalusugan, gayundin ang
mga lokal na pamahalaan, na magkaroon ng mga suplay ng kagamitan
para sa pagpaplano ng pamilya na ipamamahagi sa mga pamilya at
mamamayang nasasakupan.
 Seksiyon 13—Mobile Health Care Services. Inaatasan din ang mga
lokal na pamahalaan na bumuo ng mobile health clinic na maaring
lumibot sa mga liblib na lugar.
 Seksiyon 14—Age-and Development-Appropriate Reproductive
Health Education. Ito ang nagsaad ng pagtuturo ng edukasyon ukol sa
reproduktibong kalusugan nang naaayon sa edad at development ng
nais matuto nito. Ang mga paksang tatalakayin dito ay ang
sumusunod:
1. Pormasyon ng mga Kahalagahan (Values formation)
2. Mga kaalaman at kasanayan ukol sa pangangalaga ng sarili laban
sa diskriminasyon (Knowledge and skills in self-protection
against discrimination)
3. Pang-aabusong seksuwal at karahasan sa kababaihan at mga bata
(Sexual abuse and violence against women and children)
4. Karahasan sa kasarian (Gender-based violence)
5. Pagbubuntis sa murang gulang (Teen Pregnancy)
6. Ang pagbabagong pisikal, panlipunan, at emosyonal sa mga
kabataan (Physical, social and emotional changes in adolescents)
7. Karapatan ng mga kababaihan at kabataan (Women’s rights and
children’s rights)
 8. Responsableng pag-uugali ng mga kabataan (Responsible teenage
behavior)
9. Kasarian at pag-unlad (Gender and development)

10. Responsableng pagkamagulang (Responsible parenthood)

 Seksiyon 18—Sexual and Reproductive Health Programs for Persons

with Disabilities. Pagbibigay ng serbisyo at pagsama sa mga taong
may kapansanan sa mga programang naglalayong mapaunlad ang
reproduktibong kalusugan.

Mga Isyung Moral:

Kasarian, Prostitusyon, at
Pagpapamilya