Filipino Bebot

FALCULAN TWINS’ REVIEW CENTER
(formerly Brainspeed LET Review Center)

2/F Southjunction Building, Mallengke Quirino Corner Pichon Ext, Bankerohan, 8000 Davao City
Phone Number: 0977 – 219 – 2737
FILIPINO 5. Generative-Semantics- Nagbigay diin

sa kahulugan ng wika kaysa anyo nito.
LINGGWISTIKA KASAYSAYAN NG LINGGWISTIKA

(Pilipinas)
ANGKAN NG WIKA
I. Indo-European-Pinakamalaking Angkan I. PANAHON NG KASTILA
ng wika sa Buong daigdig. Nagbigay tuon sa pag-aaral ng
II. Finno-Ugrian-Napabilang ang mga wika mga wikang katutubo bilang gagamitin sa
ng Finland at Hungary. pagpapalaganap ng relihiyong
III. Altaic-Mga wikang Turkic at Mongol ng Kristiyanismo.
Mongolia.
IV. Caucasian-Georgia, Armenia at Russia Aklat Panggramatika
V. Afro-Asiatic-Timog ng Africa at 1. Arte y Vocabulario de la lengua
hilagang-kanluran ng Asia. Tagala-Padre Juan De Quinones,
Napabilang ang mga wikang Semitiko, 1581
Hamitic at mga wika ng Africa. 2. Arte y Reglas de la Lengua Tagala-
VI. Korean Padre Blancas de San Jose, 1610
VII. Japanese 3. Arte de la Lengua Tagala-Padre
VIII. Sino-Tibetan-Tibetan- Burmese, Gaspar de San Agustin, 1787
Chinese at Kadai Aklat Talasalitaan
IX. Malayo-Polynesian- Mga wika sa 1. Vocabulario de la lengua Tagala-
Pilipinas, Indonesia at Malaysia Padre San Buenaventura, 1613
X. Papuan-New-Guinea at mga kalapit 2. Diccionario Hispano-Tagalog-
pulo. Padre Serrano Laktaw, 1889
XI. Dravidian-Mga wika ng Hilagang India
XII. Australian II. PANAHON NG AMERIKANO
XIII. Austro-Asiatic-Mga wika nga Nakatuon ang pag-aaral ng wika
Hilagang-Silangang Asya. upang maihasik ang ideolohiyang
demokartiko.
KASAYSAYAN NG LINGGWISTIKA Tunog na Proto- Tunog na ipinalalagay ng

(DAIGDIG) dalubwikang nagsusuri na siyang orihinal
Mambabalarilang Hindu- Sinasabing na tunog sa pinakainang wikang
kauna-unahang pangkat na kinilala sa Malayo-polinesyo
larangan ng linggwistika. Ang Proto-Malayo-Polinesyo ay maaring
manatiling /r/ sa ibang wika at maaaring
Wikang Griyego at Latin-Unang nagiging /g/, /h/, /y/ o kaya ay nawawala
nagkaanyo ang linggwistika sa tunay na ang /r/
kahulugan nito.
MGA DISIPLINA NG LINGGWISTIKA

1. Linggwistikang Historikal-Naglalayong
magpatotoo na ang mga wika sa daigdig ay
nagmula sa iba`t ibang angkan.
III. PANAHON NG KALAYAAN
2. Linggwistikang Istruktural- Nagbibigay -Nagtungo ang maraming dayuhang
diin sa pagsusuri sa distribusyon ng mga linggwista dito sa Pilipinas.
ponema at morpema sa isang salita o -Makalinggwistikang pamamaraan ng
pangungusap. pagtuturo ng Ingles sa Pilipino
Ponema-Itinuturing bilang -Dumami ang linggiwstang Pilipino
Panulukang-bato ng Linggwistikang
Istruktural.
3. Transformational/Generative PAGSASALITA
Grammar- Nagbibigay diin/tuon sa anyo (DULOG LINGGWISTIKAL)
ng wika.
A. PONETIKA- Agham ng wika na
4. Anthropological Linguistics- tumatalakay sa kung papaano
Nagpapatotoo sa pag-aaral sa nagsasalita ang isang tao.
pagkakaugnay ng anyo (form) at gamit 1. Articulatory Phonetics- Pag-
(function) ng wika aaral at paglalarawan sa mga -
____________ _________na ginagamit
sa pagbigkas ng tunog.
Phone Number: 0977 – 219 – 2737
2. Auditory Phonetics- Pag-aaral at II. MORPOLOHIYA (PALABUUAN)

paglalarawan sa mga ___________ na A. Anyo ng Morpema
alon ng tunog.
3. Acoustic Phonetics- Pag-aaral at 1. Morpemang Binubuo ng isang ponema
paglalarawan sa mga ___________ na Halimbawa: Doktor
alon ng tunog. Doktora
Propesor
B. PONEMIKA- Pag-aaral at pag-uuri Propesora
sa iba`t ibang makahulugang tunog na Senyor
ginagamit sa pagsasalita. Senyora
Ponemiko- Pagkakaiba ng dalawang
tunog ay makahulugan. 2. Morpemang Binubuo ng Panlapi
Ponetiko- Pagkakaiba ng dalawang tunog Halimbawa:
ay DI-makahulugan. um- + ikot= umikot
Pina- + ikot= pinaikot
BALARILA Nagpa- + ikot= nagpaikot
I. PONOLOHIYA (PALATUNUGAN)
A. MGA SALIK SA PAGSASALITA B. Uri ng Morpema

1. Enerhiya-Nalilikhang Presyur ng 1. Morpemang may kahulugang
papalabas na hiningang galing sa baga. Leksikal- May kahulugan sa ganang
2. Artikulador- Babagtingang Pantinig o sarili hindi na nangangailangan ng
kumakatal/pumapalag na bagay. ibang salita.
3. Resonador- Nagmomodipika ng bibig o Halimbawa: Salitang ugat, Salitang
ang tinatawag na patunugan. Bibig at pangnilalaman
guwang ng ilong.
B. KATINIG 2. Morpemang may kahulugang
1. Punto ng Artikulasyon- Inilalarawan Pangkayarian- Walang
kung saang bahagi ng bibig nagaganap ang kahulugan sa ganang sarili
saglit na pagpipigil o pag-abala sa kailangang mailagay sa loob ng salita
papalabas na hangin sa pagbigkas ng isang o pangungusap na kasama ang ibang
katinig. salita.
Panlabi-/p/, /b/, /m/ Halimbawa: Panlapi, Salitang
Pangngipin- /t/, /d/, /n/ Pangkayarian
Panggilagid- /s/, /l/, /r/
Pangngalangala- /k/, /g/, /ŋ/, /y/, /w/ PANLAPI
Glottal- /?/, /h/ 1. MAKADIWA
2. MAKANGALAN
2. Paraan ng Artikulasyon-Inilalarawan 3. MAKAURI
kung papaano gumagana ang ginagamit na
mga sangkap sa pagsasalita: pasara, 1. PANLAPING MAKADIWA
pailong, pasutsut, pagilid, pakatal, at -Ito ang mga panlaping ginagamit sa
malapatinig pagbuo ng pandiwa.
Halimbawa:
C. PATINIG mag- (mag-ala, mag-usap,
magsaliksik)
um- (umayon, umawit, tumawid)
magka- (magkaasawamagkaplano,
magkaposisyon
magpa- (magpaayos, magpagupit, at
magpatahi)
mai- (maitala, maipitas, at maihanin)
D. PALABIGKASAN AT PALATULDIKAN ipa- (ipaulat, ipasara, ipasukat)
mag- an/mag- han- (magsayawan
magkantahan)
2. PANLAPING MAKANGALAN
-Ito ay mga panlaping ginagamit para
pagbuo ng pangngalang maaaring mula sa
pandiwa at pang-uri.
an at han -aklatan, bigasan, manukan,
palayan,tindahan, aralan, lutuan, laruan,
labahan, pistahan, anihan, taniman,
Phone Number: 0977 – 219 – 2737
uwian, barilan, balitaan, sulatan, gabí-gabí

suntukan, pangahan, duguan, uluhan, sirâ-sirâ
sugatan, ibá-ibá
in o hin - tiyuhin, amain, inapo, inubas, 2. Sa Isahang Pantig na Tunog.
pinalay, sinampalok Gayunman, ginagamit ang gitling sa
ka - kalahi, kagrupo, katropa, kabayan, onomatopeikong pagsulat sa mga iisahing
kalaro, kagalit, kaaway, kasuyo,, pantig na tunog, gaya sa sumusunod:
kalambingana tik-tak
ka – an - kabayanan, kanayunan, ding-dong
kabahayan, katanghalian, kainitan, plip-plap
kasasalan tsk-tsk
mag - maglolo, mag-ama, magkapatid, rat-ta-tat
magbayaw, manbibigkas, manananggolat 3. Sa Paghihiwalay ng Katinig at Patinig.
tag – tag-ulan, tag-araw, taglagas, tagsibol Ginagamit ang gitling upang paghiwalayin
taga –tagaluto, tagalinis, tagawalis, ang pantig na nagtatapos sa katinig at ang
tagabasa an/han –talasalitaan, sumusunod na pantig na nagsisimula sa
talaarawan, talatinginan patinig. Halimbawa:
pag-ása
3. PANLAPING MAKAURI ágam-ágam
- Ito ang panlaping ginagamit para mag-isá
makabuo ng pang-uri. pang-uménto
ma – maganda, mayaman, malinis, pang-úlo (kasuotan para sa ulo, at
mahiwaga, matao, madahon, matubig, iba sa “pangúlo” o presidente)
maahas tsap-istík (kahit isang salita ang
maka –maka-Diyos, maka-Hapon, orihinal na
makatao, makakaibigan chopstick)
mala –malasebo, malahininga, malakanin brawn-awt (kahit isang
mapag –mapagbiro, mapagbintang, salita ang orihinal
mapag-alalahanin na brownout)
mapang–mapang-akit, mapanrahuyo Ngunit ginagamitan ng gitling ang salita
kahit nagtatapos sa patinig ang unang
pantig kapag pangngalang pantangi ang
3. Morpemang Binubuo ng Salitang Ugat kasunod:
Halimbawa: pa-Mandaluyong, ngunit pahilaga
Anim, Basa, Diwa, Banda taga-Itogon, ngunit tagalungsod
Salita, Ugat, Ibig, mahal maka-Filipino, ngunit makalupa
at kapag salitang banyaga at nása orihinal
na baybay ang kasunod:
BAHAGI NG PANANALITA pa-cute, ngunit pakyut
ipa-cremate, ngunit ipakrimeyt
Kausapan/Panauhan- Tumutukoy kung maki-computer, ngunit
siya ba ang nagsasalita, kausap o pinag- makikompiyuter
uusapan.
4. Sa Pinabigat na Pantig. Ginagamit din
Kailanan- Bilang o dami, maaring isahan, ang gitling upang bigyan ng bigat o diin ang
dalawahan, maramihan o lansakan. kakaibang bigkas sa naunang pantig, gaya
sa matandang “gáb-i” na kasingkahulugan
Kasarian- Tumutukoy kung babae, lalaki, lámang din ng makabagong “gabí.” Narito
di-tiyak o walang kasarian. pa ang ilang halimbawa:
líg-in (Sinaunang Tagalog) pagiging
Kaukulan- Tumutukoy sa kakanyahan alanganin
kung ano ang gamit nito sa pangungusap. láng-ap (Sinaunang Tagalog) pag-
inom nang mabilis
múng-ay (Hiligaynon) hitik sa bunga
mús-ing (Bikolano) dungis
WASTONG GAMIT NG GITLING AT láb-ong (Ilokano) isang uri ng pansilo
GATLANG o pambitag
húl-ab (Sebwano) ukà
I. GITLING 5. Sa Bagong Tambalan. Ginagamit ang
gitling sa mga bagong tambalang salita,
1. Sa Inuulit na Salita. Ginagamit ang gaya sa sumusunod:
gitling sa mga salitang inuulit: lipat-bahay
anó-anó bigyang-búhay
aráw-áraw bagong-salta
Phone Number: 0977 – 219 – 2737
pusong-martir A. Gatlang EN
amoy-pawis Ginagamit ang gatlang en upang
6. Sa Pasulat na Oras. Ginagamit ang katawanin sa simbolo ang salitang
gitling upang ihiwalay ang numero sa oras “hanggang.” Madalas itong ginagamit
at petsang may ika- gayundin sa pagbílang upang ipakita ang sinaklaw na ng oras,
ng oras, numero man o binabaybay, na petsa, o datos pansanggunian.
ikinakabit sa alas- gaya sa sumusunod: 1971–1986 (petsa)
ika-8 ng umaga, ngunit ikawalo ng 9:00–11:00 (oras)
umaga Taón II–IV (mga tomo ng jornal)
ika-9 ng Marso, ngunit ikasiyam ng 78–89 (mga pahina ng aklat)
Marso Ginagamit din ang gatlang en sa mga
ika-100 anibersaryo, ngunit panahong nagpapatuloy o hindi alam ang
ikasandaang anibersaryo karugtong, gaya sa mga petsa ng
alas-12 ng tanghali, alas-dose ng kapanganakan at kamatayan (at walang
tanghali impormasyon hinggil sa kamatayan).
alas-3 ng hápon, alas-tres ng hápon 10 Enero 1700– (hindi tiyak ang
Tandaan: Laging binabaybay ang oras na kamatayan)
ala-una. Enero 1990– (hanggang ngayon)
9 Marso 1944–(hanggang ngayon)
7. Sa Kasunod ng “De.” Ginagamitan ng 14 Agosto 1991–(hanggang ngayon)
gitling ang salitang may unlaping de- mula
sa Espanyol na nangangahulugang “sa B. GATLANG EM
pamamagitan ng” o “ginawa o ginagamit sa Samantalang ang primaryang gamit
paraang.” Halimbawa: ng gatlang en ay upang kumatawan sa
de-kolór sagisag na “hanggang,” ang gatlang em
de-máno naman ay ginagamit upang magsaad ng
de-kahón pansamantalang pagtigil—sa pagbása o sa
de-bóla daloy ng idea—at sa pagdidiin sa
de-láta paliwanag.
de-bóte Halimbawa:
1. Huwag mong masamain
8. Sa Kasunod ng “Di.” Ginagamitan ng ngunit—
gitling ang salitang pinangungunahan ng 2. Patawad sa aming inasal da—
dî (pinaikling hindî) at nagkakaroon ng 3. Hindi ko alam kung
kahulugang idyomatiko, tila kasabihan, magagawa—ngunit ako’y
malimit na kasalungat ng orihinal nitó, at umaasa—na mapagbigyan ang
malimit na may mapagbiro o mapang- ating hiling.
uyam na himig. Halimbawa: 4. Walang magagawa ang
di-mahapáyang-gátang karamihan—kahit magplano silá
di-mahipò nang masamâ—sapagkat
di-maitúlak-kabígin makikita ng mga tao ang
di-mahúgot-húgot kabutihan ng planong ito.
di-kágandáhan
di-maliparáng-uwák May mga publikasyon ding ginagamit
9. Sa Apelyido. Ginagamitan ng gitling ang ang gatlang em sa pagsulat ng mga siniping
mga apelyido ng babaeng nag-asawa upang teksto (kadalasan ay diyalogo).
ipakita ang orihinal na apelyido noong —Sigurado ba siyáng hindi na siyá
dalaga pa. Halimbawa: magpapahinga?
Carmen Guerrero-Nakpil —Opo. Nabanggit niyang marami pa siyáng
Gilda Cordero-Fernando tatapusin sa opisina.
Genoveva Edroza-Matute
Gliceria Marella-Villavicencio
Anastacia Giron-Tupas
BAHAGI NG PANANALITA
II. GATLANG
May dalawang uri ng gatláng (dash): I. MGA SALITANG PANGNILALAMAN
ang gatlang en at gatlang em. Noong walâ A. Mga Nominal
pang computer, karaniwang ginagamit ang  Pangngalan
gitling sa gamit na para sa gatlang en.  Panghalip
Ngunit ang gatlang en ay iba sa gitling at B. Pandiwa
may mga tiyak na gamit. C. Mga Panuring
 Pang-uri
 Pang-abay
Phone Number: 0977 – 219 – 2737
II. MGA SALITANG PANGKAYARIAN

A. Mga pang-ugnay 4. PAMUNO SA LAYON NG PANG-UKOL
 Pangatnig Igalang mo ang ukol sa Relihiyon, ang
 Pang-angkop tagapag-ugnay natin sa ating Panginoon.
 Pang-ukol
B. Mga Pananda
 Pantukoy PANGHALIP-Humahalili sa Pangngalan.
 Pangawing na “ay”
URI NG PANGHALIP
MGA SALITANG PANGNILALAMAN 1. Panao-Ginagamit panghalili sa ngalan
ng tao.
NOMINAL Panauhan ng Panghalip
PANGNGALAN- Salitang tinutukoy ang  Unang panauhan
ngalan ng tao, bagay, pook, hayop o ako, kami, ko, tayo
pangyayari.  Ikalawang panauhan
ikaw, kayo, ka
KAUKULAN NG PANGNGALAN  Ikatlong panauhan
Kaukulang Palagyo kung ginagamit ang siya, kanila, sila, kanya
pangngalan bilang: 2. Pamatlig-Nagpapahayag ito ng layo o
1. SIMUNO distansya ng mga tao o bagay sa
Si Rizal ay dakilang Malayo. nagsasalita o kinakausap.
Matapang ang bata.
Masarap ang ulam ko kanina. URI NG PANGHALIP NA PAMATLIG
A. PRONOMINAL- Ito ay nagtuturo sa
2. PAMUNO SA SIMUNO ngalan ng tao, pook, bagay.
Si Rizal, ang bayani ay dakilang Halimbawa:
Malayo. 1. Doon kami nagkikita tuwing hapon.
Si Juan na kapatid ko ay mabait. 2. Iyon na lamang ang natitira kong
Masarap ang ulam na adobo. pera sa ngayon.
3. PATAWAG B. PAHIMATON-Nagtuturo sa malapit o

Pedro, ang sinaing natin. malayo sa nagsasalita tulad ng heto, ayan
Hannah, pakasalan mo na ako. at ayun.
Carisa, alagaan mo si Choy. Halimbawa:
1. Eto na ang mga panauhing
4. KAGANAPANG PANSIMUNO hinihintay natin.
Si Mabini ay dakilang lumpo. 2. Ayun ang bahay na pag-aari ng
Si Ama ay isang magsasaka. gobernador.
mahusay na guro si Aby.
C. PATULAD- Ito`y nagpapahayag ng
5. PAMUNO SA KAGANAPANG pagkakatulad na salitang gaya ng ganito,
PANSIMUNO ganyan, ganoon, ganire.
Ang dalagang iyon ay si Alice, ang Halimbawa:
pinsan ko. 1. Ganito ang nais kong sapatos.
Ikaw na anak ng hari ay dakilang 2.Ganyan ang kanyang isinumiteng
bayani, tagapagligtas ng bayan. proyekto.
Kaukulang Palayon kung ginagamit ang D. PANLUNAN-Ito`y pinaikling anyo ng

pangngalan bilang: “nasa” tulad ng narito, nariyan, naroon.
Halimbawa:
1. LAYON NG PANDIWA 1. Nariyan sa ibaba ang mga
Ang masipag na ama naglinis nga panauhing pandangal.
kanilang bakuran. 2. Naroon sa SM ang mga taong
kakatagpuin niya.
2. LAYON NG PANG-UKOL E. PANANONG-Ginagamit ang panghalip

Ibigay mo kay Cesar ang para kay Cesar, na ito sa pagtatanong at makikilala kung
at sa Dios ang para sa Dios. ano ang tinutukoy na tao, bagay, pook,
lunan o pangyayari.
Halimbawa:
3. PAMUNO SA LAYON NG PANDIWA 1. Sino ang maysala ng krimeng ito?
Ang mga hapon ay umaangkat sa Pilipinas 2. Saan nagmula ang mga
ng mangga, ipinagmamalaking bungang- kapangyarihang taglay mo?
kahoy.
Phone Number: 0977 – 219 – 2737
F. PANAKLAW- Sumasaklaw ito sa dami,

kaisahan o kalahatan. Maaaring walang 6. Kaganapang Direksyunal- Bahagi ng
lapi o nilapian ang mga panghalip tulad panaguri na nagsasaad ng direksyong
ng, lahat, anuman, kaninuman, sinuman, isinasaad ng kilos na ipinahahayag
atbp. ng pandiwa.
Halimbawa: Halimbawa:
1.Saanman ako magpunta, Nagliwaliw siya sa Tagaytay buong
nakakatagpo ako ng kakilala. araw.
2. Kailanman ay hindi ako
nagsinungaling. 7. Kaganapang Sanhi- Bahagi ng panaguri
na nagsasaad ng dahilanng pagkakaganap
6. PAMANGGIT- Kataga o pariralang ng kilos na isinasaad ng pandiwa.
tagapag-ugnay ng dalawang kaisipan: raw, Halimbawa:
daw, umano, sa ganang akin/iyo. Nagwagi sila sa pakikihamok dahil s
Halimbawa: a katatagan ng kanilang loob.
1. Ang pag-aasawa raw ay hindi
parang mainit na kaning isusubo na
iluluwa kapag napaso. PANDIWA- Salitang tumutukoy sa kilos o
2. Marami na umano ang nagiging galaw ng salita o mga salita sa loob ng
biktima ng extra judicial killing. pangungusap
KAGANAPAN NG PANDIWA URI NG PANDIWA

1. Kaganapang Tagaganap- Bahagi ito PALIPAT- Nangangailangan ng layon
ng panaguri na gumaganap sa kilos na upang maging buo ang diwa.
ipinahahayag ng pandiwa. Halimbawa:
Halimbawa: Nilinis ni Juan ang mesa
Ikinatuwa ng mga mamamayan ang Naglinis ng hardin si Nena.
maringal na pagdiriwang
ngkalayaan ng bansa. KATAWANIN- Hindi nangangailangan ng
layon.
2. Kaganapang Layon- Bahagi ng Halimbawa:
panaguri na nagsasaad ng bagay na Umupo si Juan.
tinutukoy o ipinahahayag ng pandiwa. Ang matiyaga ay nagwawagi.
Halimbawa:
Naghanda ng palatuntunan ang mg TINIG NG PANDIWA
a guro at mag-aaral, sa pagdating 1. TUKUYAN (Active Voice)- Kung ang
ng mga panauhin. paksa ay siyang tagaganap ng pandiwa.
Halimbawa: Ako ay kumuha ng bilao kina
3.KaganapangTagatanggap- Aling Cora.
Bahagi ng panaguri nanagpapahayag
kung sino ang nakikinabang sa kilos na 2. BALINTIYAK (Passive Voice)- Kapag
isinasaad ngpandiwa. ang salitang tagaganap ng kilos o galaw ng
Halimbawa: pandiwa ay hindi ginagamit na paksa at
Nagbigay ng donasyon ang kanilang ang nasabing tagaganap ay nasa hulihan
samahanpara sa mgabiktima ng ng pandiwa.
sunog. Halimbawa: Ang bilao ay kinuha ko kina
Aling Cora.
4.Kaganapang Ganapan
Bahagi ng panaguri na nagsasaad n PANDIWANG DI-KARANIWAN
glugar na siyang pinaggaganapan ng
kilos na ipinahayag ng pandiwa. 1. MAYKALTAS- May nawawalang
isang titik o isang pantig sa loob.
Halimbawa: Halimbawa: BIGYAN=___________
Nanood ng pagtatanghal sa plasa DALHAN=__________
ang mga kabataan. TAKPAN=___________
5. Kaganapang Kagamitan- Bahagi ng 2. MAYLIPAT- Nag-iiba ng lunan bukod

panaguri na nagsasaad kung anong bagay sa may kinaltas.
o kagamitan ang ginagamit upang
Halimbawa: APTAN
maisagawa angkilos na ipinahahayag ng
pandiwa.
Halimbawa: 3. MAYPALIT- Kung ang isa o
Iginuhit niya ang larawan ni Rizal sa dalawang titik ng salita ay napapalitan ng
pamamagitan ng lapis. iba bukod sa may nakakaltas o sudlong.
Phone Number: 0977 – 219 – 2737
Halimbawa: HAGKAN Halimbawa: sangkatlo, kalahati,

sangkapat
4. MAYPUNGOS- Kung sa unahan ng
salita ay may nababawas na isa o ilang D.Palansak- Nangangahulgang minsanan,
titik. maramihan at langkay-langkay ang
bilang.
Halimbawa: PADALA
Halimbawa: libu-libo, laksa-laksa
5. MAYKUTAD- Kung nawawala ang milya-milya
huling titik o pantig ng salita at
napapalitan. E. Patakda- Nagsasaad ng tiyak na
bilang, hindi mababawasan o
Halimbawa: KUNIN madadaragdagan man.
Halimbawa: aapat, pipito, dadalawa
6. MAYPANINGIT- Kung sa loob ng salita
ay may pantig na napasingit. F. Pahalaga- Ito ay nagsasaad ng
Halimbawa: PAGKAISANHAN halaga o amount.
Halimbawa:tatlong daang piso, isang
7. MAY-ANGKOP- Kung ang dalawang libong piso, limang milyong piso
salitang magkasunod ay nababawasan ng
papungos/pakutad at pinagsama. G. Di-tiyak
Halimbawa: Iilan, kakaunti, marami
Halimbawa: KAKO
8. MAY-SUDLONG- Kung bukod sa may HAMBINGAN NG PANG-URI
LANTAY- Walang paghahambing.
hulapi na ang salita ay sinusundan pa ng
Halimbawa:
isang hulapi.
1. Dalisay ang pagmamahal.
Halimbawa: ANTABAYANAN 2. Mahiwaga ang pag-ibig.
3. Masakit umasa.
PANG-URI-Mga salitang naglalarawan o
nagbibigay ng katangian at bilang sa PAHAMBING- Paghahambing sa dalawa.
pangngalan at panghalip. Halimbawa:
1. Matamis ang inihaing mangga ni 1. Mas dalisay ang pagmamahal ni Juan
Aling Ising. kay sa kay Pedro.
2. Napakaganda nga ng bistidang iyan. 2. Higit na mahiwaga ang pag-ibig ng
3. Siya ay higit na matalino kaysa sa Diyos kay sa Tao.
kanyang kuya. 3. Mas masakit umasa sa taong di mo
4. Ang sasaskyan ay kulay pula. inakalang manloloko kay sa kilala mo nang
5. Libu-libong tao ang dumagsa sa totoo.
pagtitipon.
PASUKDOL- Pamumukod sa lahat.
URI NG PANG-URI Halimbawa:
1. PALARAWAN- Nagsasaad ng hugis, 1. Pinakadalisay ang pagmamahal ni Juan
kulay, anyo at katangian. sa lahat ng kanyang manunuyo.
Halimbawa: Maganda, Matiisin, Mabuti 2. Pinakamahiwaga ang pag-ibig ng Diyos
kay sa lahat ng uri ng pag-ibig.
2. PAMILANG- Nagsasaad ng hugis, 3. Pinakamasakit umasa sa pag-ibig kay
kulay, anyo at katangian. sa ibang bagay.
Halimbawa: Isa iisa una
PANG-ABAY- Nagbibigay turing sa
URI NG PAMILANG pandiwa, pang-uri at kapwa pang-abay.
A. Patakaran- Likas na bilang na Nagsasabi kung paano, kalian, saan at
pinagbabatayan ng pagbibilang. gaano.
Halimbawa: Isa, dalawa, tatlo, apat,
sampu II. PANGKAYARIAN
B. Panunuran- Nagsasaad ng ayos ng PANGATNIG- Mga salita o lipon ng mga

pagkakasunod-sunod ng mga bagay o salita at kataga na ginagamit sa pag-
bilang. uugnay ng isang salita sa kapwa salita, ng
Halimbawa: ikasampu, pang-anim, ika- isang parirala sa kapwa parirala o ng
9 isang pangungusap sa kapwa
pangungusap.
C. Pamahagi- Ginagamit sa
pagbubuklod o pagbabahagi ng ilang hati
sa kabuuan.
Phone Number: 0977 – 219 – 2737
URI NG PANGATNIG TAMBALAN- Ang pangungusap ay ay

A. PANINSAY- Ito ay ginagamit sa binubuo ng dalawa o mahigit pang sugnay
pangungusap na ang dalawang isipan ay na makapag-iisa.
nagkakasalungatan. Halimbawa:
Halimbawa: Namatay si Mang Isko ngunit 1. Matipuno ang katawan ni Joseph kaya
ang kanyang prinsipyo ay mananatiling siya ang naging tagapag-alaga ng mga tupa
buhay. at kambing.
2. Tapat ang kalooban ni Joseph sa mga
B. PANANHI- Ito ay ginagamit upang kapatid samantalang sila ay may
makatugon sa mga tanong na bakit o masamang balak laban sa kanya.
upang maipakilala ang mga kadahilanan
ng isang pangyayari at ng anumang iniisip HUGNAYAN- Kapag ang pangungusap ay
o niloloob. binubuo ng isang sugnay na makapag-iisa
Halimbawa: Ang kanyang prinsipyo at isa o higit pang sugnay na di-makapag-
ay mananatiling buhay sapagkat nariyan iisa.
si Jun na magpapatuloy ng kanyang HUGNAYAN=1SM + 2+ SDM
naudlot na gawain. Halimbawa: Magiting na ipinagtanggol ng
mga gerilya ang kanilang baryo nang
C. PAMUKOD- Ito ay ginagamit upang lumusob ang mga dayuhan.
ihiwalay, itangi o itakwil ang isa sa ilang
bagay o isipan. LANGKAPAN- Kapag binubuo ng dalawa o
Halimbawa: Maging ang mga higit pang punong sugnay at isa o mahigit
kasamahan niya`y nagpupuyos ang pang pantulong na sugnay.
kalooban. Halimbawa: Magiging malaya ang bayan at
makakamit natin ang kapayapaan kung
D. PANLINAW- Ito ay ginagamit upang isasabuhay lamang natin ang tunay na
dagdagan o susugan ang kalinawan ng pagkamakabayan.
mga nasabi na.
Halimbawa: Nahanap na ang AYOS NG PANGUNGUSAP
nawawalang apo kaya mapapanatag na si Karaniwang Ayos- Nauuna ang
Lola Charito. panaguri kaysa paksa.
Halimbawa:
E. PANUBALI- Nagsasaad ito ng 1. Mahusay ang batang si Mario.
pagkukurong di-ganap at 2. Masigasig na umaawit ang mga bata.
nangangailangan ng ibang diwa o
pangungusap upang mabuo ang Di-karaniwang Ayos- Nauuna ang
kahulugan. paksa kaysa panaguri.
Halimbawa: Sakaling hindi ibigay, Halimbawa:
magpapatuloy ang welga. 1. Ang batang si Mario ay mahusay
2. Ang mga bata ay masigasig na
F. PANAPOS- Nagsasaad ito ng wakas ng umaawit
pagsasalita.
Halimbawa: At sa wakas naibigay
rin ang kanilang sahod. PANGUNGUSAP NA WALANG PAKSA
1. Eksistensyal - pagkamayroon o wala
G. PANULAD- Nagpapahayag ito ng
paghahambing ng mga gawa o pangyayari. Halimbawa:
Halimbawa: Kung ano ang utang -May pag-ibig.
siya ring kabayaran. -Mayroon po.
-Walang pag-asa.
-Walang pagmamahal.
III. SINTAKS (PALAUGNAYAN)
2. Penomenal - pangyayari sa kapaligiran
ANYO NG PANGUNGUSAP
Halimbawa:
PAYAK- May iisang diwa lamang ito na - Umuulan.
maaaring may iba`t ibang anyo ang paksa - Bumabagyo.
at panaguri. Maaring payak na paksa o - Bumabaha.
payak na panaguri. - Lumilindol.
Halimbawa: Si Joseph ay labimpitong 3. Temporal - tumutukoy sa panahong

taong gulang na. panandalian.
Phone Number: 0977 – 219 – 2737
Halimbawa: Halimbawa:
-Bumabagyo na. Kinain ng bata ang suman at
- Tanghali na. mangga.
- Gabi na.
- Umaaraw na. c. Pokus sa Tagatanggap- ang
pinaglalaanan ng kilos ang siyang paksa
4. Sambitla - biglaang nasabi sa pangungusap.
i-, ipang,at ipag-
Halimbawa:
-Aray! Halimbawa:
-Naku! Ibinili ni Wally ng ilaw na kapis ang
-Aba! pinsan ko.
Ipinagluto ni Jeanie ng sinigang si
5. Pautos - kumukontrol ng kilos Merlie.
Halimbawa:
- Magluto ka. d. Pokus sa Ganapan- ang paksa ay lugar
-Umalis ka. o ganapang kilos. (walang eksaktong lugar)
-Kunin mo.
-an, -han, pag-an, pinag-an, pang-an
6. Pormulasyong panlipunan – Ito ay mga
Halimbawa:
pahayag ng paggalang at pagbating
Pinagtamnan ng gulay ng aming
palaging ginagamit sa lipunan.
katulong ang bakuran.
Halimbawa:
-Magandang umaga. e. Pokus Direksyon- ang paksa ay
-Happy Birthday! nagsasaad ng direksyon ng kilos ng
-Paumanhin po. pandiwa. (may eksaktong lugar)
-in, -an, -han
7. Modal - pagpapahayag ng nais Halimbawa:
Pinagpasyalan ng aking mga
Halimbawa: panauhing kabilang sa Peace Corps ang
- Iniibig kita. People’s Park.
- Gusto ko siya.
- Nais kitang makasama. f. Pokus sa Kagamitan/Instumento-
8. Pagtawag/panawag nagsasaad na ang kasangkapan o bagay na
Halimbawa: ginagamit upang maisagawa ang kilos ng
-Juan! pandiwa ay siyang paksa ng pangungusap.
-Halika! ipina-, ipang-, maipang-
-Tay!
9. Pahanga
Halimbawa:
-Kay ganda.
Ipinampunas ko ng mga
-Galing!
kasangkapan ang basahang malinis.
Pokus ng Pandiwa
g. Pokus Sanhi- ang paksa ay
- tawag sa relasyong pansemantika ng
nagpapahayag ng dahilan o sanhi ng kilos.
pandiwa at paksa ng pangungusap.
i-, ika-, ikapang-
a. Pokus sa Tagaganap- ang paksa ng
Halimbawa:
pangungusap ang tagaganap ng kilos na Ipinagkasakit niya ang labis na
isinasaad sa pandiwa. pagtatrabaho.
mag-, um-, mang-, maka-, at makapag-
PAG-AARAL NG WIKA
Halimbawa:
Kumain ng suman at manggang
TUNGKULIN NG WIKA
hinog ang bata.
I. Ayon kay Roman Jacobson
b. Pokus sa Layon- nasa pokus sa layon 1.COGNITIVE-Gamit sa paghahatid ng
ang pandiwa kung ang layon ang mensahe o impormasyon. Konteksto ng
paksa/binibigyang-diin sa pangungusap komunikasyon
(tumatanggap ng kilos ay isang bagay) Halimbawa: Pag-uulat, Talakayan,
i-, -an, ipa-, at -in- Pananaliksik, Batayang aklat
Phone Number: 0977 – 219 – 2737
2.EMOTIVE/EXPRESSIVE- Gamit sa -Katangian: Nakapagpapahayag ng sariling

pagpapahayag ng damdamin o damdamin o opinion
emosyon -Pasalita: pormal o di-pormal na talakayan
Halimbawa:: Panliligaw, Pagkagalit, Pag- -Pasulat: liham sa patnugot, kolum o
iyak, Pagtawa komentaryo
3.CONATIVE/ DIRECTIVE - Gamit sa 5. IMAHINATIBO (let’s pretend function)

paghimok tulad ng pag-utos o -Katangian: Nakapagpapahayag ng
pakiusap. Pagkontrol sa kilos. imahinasyon sa malikhaing paraan
Epekto ng mensahe sa kilos -Pasalita: pagsasalaysay o paglalarawan
Halimbawa: Babala, Batas gamit ang mga idyoma, tayutay, sagisag at
simbolo
4. POETIC-Ginagamit sa pansariling -Pasulat: Akdang pampanitikan
kapakanan at nagpapakita ng
pagkamalikhain ng wika. 6. HYURISTIK (tell me why function)
Halimbawa: Tula, Kwento, Awit, Idyoma -Katangian: Naghahanap ng mga
impormasyon/ datos
5. METALINGUISTIC-Gamit sa paglilinaw -Pasalita: Pagtatanong, Pakikipanayam
ng mga problema o suliranin, layunin -Pasulat: pagsasarbey
ng mga salita at kahulugan. Ginagamit
ang wika sa pamamagitan ng pagbibigay 7. IMPORMATIB (I’ve got something to
ng komentaryo sa isang kodigo o batas. tell you function)
Halimbawa: -Katangian: nagbibigay ng
1. Pagsusuri sa napakinggang usapan impormasyon/datos
2. Pagpapaliwanag sa kahulugan ng -Pasalita: pag-uulat at pagtuturo
salita -Pasulat: ulat, pamanahong papel
3. Pagpapaliwanag sa balangkas ng
wika III. Ayon kay W. P. Robinson
1. ESTETIKO- Gamit sa paglikha ng

6. PHATIC-Gamit sa pakikipagkapwa tao. panitikan o malikhaing pagsusulat,
Ugnayan sa pagitan ng tagapagsalita. pagbabasa o pagpapahayag.
Nagsisimula, nagpapadaloy, Halimbawa: Tula, Kwento, Awit, Dula
nagpapatuloy o tumitigil sa usapan.
Halimbawa:Pagpupulong sa organisasyon, 2. LUDIC- Paggawa ng mga walang
Pakikipaglaro katuturang mga salita. (Pagbibiro).
Pakikipagkapwa (Pagbati, pasasalamat,
II. Ayon kay M.A.K Halliday pakikiramay.
1. INTERAKSYUNAL (me and you 3. PAG-ALALAY SA IBA- Pagtulong o Pag-
function) impluwensya sa kilos ng iba.
-Katangian: Nakapagpapanatili at Halimbawa: Pag-uutos, Babala,
nakapagpapatatag ng relasyong sosyal Pagpuna, Pagpapalakas ng loob
-Pasalita: pormularyong panlipunan,
pangangamusta at pagpapalitan ng biro 4. PAG-ALALAY SA SARILI- Personal na
-Pasulat: liham-pangkaibigan gamit sa pagpapahayag/ paghahatid ng
iniisip o opinion sa iba.
Halimbawa: Pagsulat ng journal,
2. INSTRUMENTAL (I want function) Pangungumpisal
-Katangian: Tumutugon sa mga
pangangailangan MGA TEORYA SA PINAGMULAN NG
-Pasalita: Pakikiusap, Pag-uutos WIKA
-Pasulat: liham-pangangalakal
1. ARAMAIC- Paniniwalang Aramaic
3. REGULATORI (do as I tell you ang kauna-unahang wikang ginamit sa
function) daigdig. Ginamit ito ng mga Arameans, ang
-Katangian: Kumokontrol at gumagabay sa sinaunang taong nanirahan sa
kilos/asal ng iba Mesopotamia at Syria.
-Pasalita: pagbibigay ng direksyon, paalala
o babala 2.PUNO-SANGA- Ang mga bagong wika ay
-Pasulat: mga panuto sa pagsusulit, may pinagmulan. Kung ang pinakaunang
nakapaskil na do’s and don’t’s wika ang puno o ugat ang bagong wika ang
sanga.
4. PERSONAL (here I come function)
Phone Number: 0977 – 219 – 2737
3. DARWIN- Panggagagad ng tao sa kilos o 3. KINESICS-body language

galaw ng hayop. Halimbawa: Paghihinguto, 4.HAPTICS- sense of touch (Paghawak,
pangungulangot at pasalampak na upo. Pagdampi)
5. ICONICS-simbolo
4. ALON- Nagsasaad na ang pakikipag- 6. COLORICS-kulay
ugnayan ay parang alon na naririnig kapag 7. PARALANGUAGE-paraan ng pagbigkas
nagsasalita. Sa mga alon na iyon nabuo 8. OCULESICS-mata
ang mga tunog. 9. OBJECTICS-bagay
10. OLFACTORICS- pang-amoy
5. TORE NG BABEL-(Genesis 11:1- 11. PICTICS-mukha o facial expressions
9)Nagkaroon ng panahon kung saan ang 12. VOCALICS- tunog, liban sa pasalitang
wika ay iisa lamang. Napag-isipang tunog.
magtayo ng isang tore. Nang malaman ito
ng Panginoon, bumababa Siya at nilito ang URI NG KOMUNIKASYON
tao sa pamamagitan ng pag-iiba-iba ng
kanilang wika. Nagkawatak-watak na ang 1. INTRAPERSONAL-Nagaganap sa
tao dahil iba-iba na ang wikang kanilang panloob ng isang tao.
binibigkas. Halimbawa: Pag-iisip, Pag-alala at
pagdama.
6. BOW-WOW- Panggagaya sa mga tunog
ng kalikasan. 2. INTERPERSONAL-Nagaganap sa
dalawa o mahigit pang tao. Ugnayan sa
7. POOH-POOH- Napabulalas sila bunga kapwa.
ng masidhing damdamin Halimbawa: Liham pang-kaibigan.
Pakikipagtalastasan.
8. YOHEHO- Natutong magsalita bunga
diumano ng kanyang pwersang pisikal. 3. PANGMADLA/PANGMASA- Nagaganap
sa pagitan ng MASS o malawakang media.
9. TARARA-BOOM-DE-AY- Ritwal ng Halimbawa: Radio, TV, Internet at
ating mga ninuno. pahayagan.
10. TATA- ang kumpas o galaw ng kamay 4. PANG-ORGANISASYON- Organisado at

ng tao nakatutok sa isang hangarin at adhikain.
Halimbawa: Office Meeting
11. LALA- Pwersang may kinalaman sa
ROMANSA. ANTAS NG KOMUNIKASYON
12. MAMA- Nagmula ang wika sa 1. KOMUNIKASYONG PHATIC-Ugnayang
pinakamadaling pantig ng pangkapwa tao.
pinakamakabuluhang bagay. Halimbawa: Kumusta ka?
Salamat sa Pagdalo.
13. SINGSONG- Ang mga unang salita ay Walang anuman.
sadyang mahahaba at musical
2. KOMUNIKASYONG FACTUAL-
14. HEY YOU!- Nagpapakilala ng Gumagamit ng pangyayari, nagmamasid
pagkakakilanlan at pagkakabilang. at nagbabahagi ng kaalaman.
Halimbawa: Ako ay nagpapakadalubhasa
15. COO-COO- Nagmula sa wika ng sa Filipino.
sanggol.
3. KOMUNIKASYONG ASSESSMENT-
16. YUM YUM- Pagkumpas sa alinmang Paglalahad ng opinion, mga ideya,
bagay na nangangailangan ng aksiyon paghuhusga sa ibang tao.
Halimbawa: Sa lahat ng Pangulo siya ang
17. BABBLE LUCKY- Walang kahulugang pinakamahusay.
bulalas ng tao.
4. KOMUNIKASYONG GUT-LEBEL-
18. HOCUS POCUS- Pinanggalingan ng Pagbabahagi ng ating damdamin.
mga mahikal o relihiyosong aspeto Halimbawa: Nabigo ako sayo!
Sabik na sabik akong makita ka.
19. EUREKA-Sadyang Inimbento o nilikha
5. KOMUNIKASYONG PEAK- Tinatawag
ring “Communal Level”. Pagtatagpo ng tao
DI-BERBAL NA KOMUNIKASYON sa di pangkaraniwang paraan.
1. CHRONEMICS- oras Pagbabahagi ng parehong emosyon sa
2. PROXEMICS-espasyo parehong kasidhian.
Phone Number: 0977 – 219 – 2737
Halimbawa:
Mahal kita Mahal din Kita 5. MAKABAGONG ALPABETO- Binubuo
Galit na galit ako Galit na galit din ako ng 28 letra, 5 patinig at 23 katinig.
Natatakot ako Natatakot din ako. Binibigkas nang pa-Ingles maliban sa ñ na
pakastila.
URI NG SAGABAL
1. SEMANTIKONG SAGABAL –
matatagpuan sa salita o pangungusap
mismo B. EBOLUSYON NG WIKANG PAMBANSA
 Mga salita o pangungusap na may
dalawa o higit pang kahulugan. I. 1896/1897 -Tagalog
2. PISIKAL NA SAGABAL Saligang-Batas ng Biyak-na-Bato
 Mga ingay sa paligid (1896) -Ang Wikang Tagalog ang magiging
 Distraksyong biswal opisyal na wika ng Pilipinas.
 Suliraning teknikal kaugnay ng
sound system, hindi mahusay na II. 1935-Batay sa umiiral na katutubong
pag-iilaw, hindi komportableng wika
upuan Saligang-Batas ng 1935 - Ang
3. PISYOLOHIKAL NA SAGABAL – Kongreso ay gagawa ng mga hakbang tungo
matatagpuan sa katawan ng nagpapadala sa pagpapaunlad at pagpapatibay ng isang
o tagatanggap ng mensahe wikang pambansa na batay sa isa sa mga
 Kapansanan sa paningin, pandinig o umiiral na katutubong wika. Hanggang
pagsasalita hindi nagtatadhana ng iba ang batas, ang
 Pagkakasakit Ingles at Kastila ay patuloy ng gagamiting
4. SIKOLOHIKAL NA SAGABAL mga wikang opisyal.
 Mga biases
 Pagkakaiba-iba ng mga kinalakhang III. 1959-Pilipino
paligid Kautusang Pangkagawaran blg. 7-
 Pagkakaiba-iba ng nakagawiang Nagsasaad na ang Wikang Pambansa ay
kultura na maaaring magbunga ng tatawaging Pilipino upang mailagan na ang
misinterpretasyon sa kahulugan ng mahabang katawagang “Wikang
mga mensahe. Pambansang Pilipino” o “Wikang
Pambansa Batay sa Tagalog”.
IV. 1973-Filipino
ANG WIKANG FILIPINO Saligang-Batas ng 1973 – Ang Batasang
Pambansa ay dapat gumawa ng mga
A. EBOLUSYON NG ALPABETONG hakbang tungo sa paglinang at pormal na
FILIPINO adopsyon ng isang panlahat na wikang
pambansa na tatawaging Filipino
1. BAYBAYIN- Ito ay isa sa mga unang
paraan ng pagsulat ng mga sinaunang V. 1987-Filipino
Pilipino. Kabilang sa mga unang paraan ng Saligang-Batas ng 1987-Ang Wikang
pagsulat ang kulitan ng Pampanga at ang Pambansa ng Pilipinas ay Filipino.
surat mangyan ng buhid at hanunuo. Samantalang nililinang, ito’y dapat
Binubuo ito ng 17 simbolo, 3 patinig at 14 payabungin at pagyamanin pa salig sa
na katinig umiiral na mga wika ng Pilipinas at sa iba
-Nilalagyan ng tuldok sa ibabaw ang isang pang mga wika
katinig para ito ay mabigkas nang may
kasamang tunog na /e/ o /i/. C. KASAYSAYAN NG KOMISYON SA
-Tuldok sa ilalim naman kung ito ay may WIKANG FILIPINO
kasamang tunog /o/ o /u/
I. SURIAN NG WIKANG PAMBANSA (SWP)
2. ABECEDARIO- Binubuo ng 30 titik na -Batas Commonwealth Bilang 184
binibigkas nang pa-Kastila -Nov. 13, 1936
-Manuel L. Quezon
3. ABAKADA- Noong 1940 binuo ito ni
Lope K. Santos. Binubuo ng 20 titik, 5 II. LINANGAN NG MGA WIKA SA
patinig at 15 katinig PILIPINAS (LWP)
-Kautusang Tagapagpaganap Bilang
4. PINAGYAMANG ALPABETO- 117
Noong Oktubre 4, 1971, pinagtibay -Enero 1987
ng Sanggunian ng SWP ang pinagyamang -Corazon C. Aquino
alpabeto, na binubuo ng 31 letra.
Phone Number: 0977 – 219 – 2737
III. KOMISYON SA WIKANG FILIPINO Vakul (Ivatan) pantakip sa ulo na yari sa

(KWF) damo na ginagamit bílang pananggalang sa
-Batas Republika Blg. 7104 ulan at init ng araw
-Agosto 14, 1991
-Corazon C. Aquino 6. EKOLEK- Wika mula sa sariling
pamamahay o tahanan.
SPEAKING NI DELL HYMES Halimbawa: Ang tawag mo sa iyong ama,
S-SETTING (Lugar Kung Saan Nag-Uusap.) ina at mga kapatid.
P-PARTICIPANT (Sino Ang Mga Nag-Uusap)
E-ENDS (Layunin Sa Pag-Uusap) 7. PIDGIN- Pagkahalo ng dalawang wika
A-ACTS (Takbo Ng Usapan) na hindi pag-aari ninuman, walang
K-KEYS (Pormal O Di-Pormal Ang Pag- gramatikal na pamantayan/ rul na
uusap) sinusunod.
I-INSTRUMENTALITIES (Kung Pasalita O
Pasulat Ang Pag-Uusap) Halimbawa: Bili ikaw dami ako bigay
N-NORMS (Paksa Ng Pag-Uusap) tawad.
G-GENRE (Nagsasalaysay, Naglalahad, 8. CREOLE- Pinaunlad na Pidgin na
Nakikipagtalo O Naglalarawan Ba) naging buong wikang may pamantayan o
istandard.
VARAYTI NG WIKA Halimbawa: Chavakano at Ermitano.
1.DAYALEK/DAYALEKTO- Dimensyong
Heyograpiko. Pagkakaiba-iba o baryasyon s
aloob ng isang particular na wika.
Halimbawa:
-Pakiurong nga po ang plato PANITIKAN
(Bulakan-Hugasan)
- Pakiurong nga po ang plato PANANAW AT TEORYANG
(Maynila-Iusog) PAMPANITIKAN
2. SOSYOLEK-Dimensyong sosyal. 1. HUMANISMO-Maaaring ilapat sa
Baryasyon ng wika batay sa katayuan sa maraming paniniwala, pamamaraan at
lipunan ng nagsasalita o sa pangkat na pilosopiyang nagbibigay-tugon sa
kanyang kinabibilangan. May kinalaman kalagayan at karanasan ng tao.
sa katayuang sosyo-ekonomiko
Halimbawa: Wika ng mag- 2. IMAHISMO- Nagbibigay-pansin sa
aaral hanay ng mga salita at simbolismo ang
Wika ng matanda nasabing kilusan.
Wika ng mga
kababaihan 3.ROMANTISISMO- Isang pagtatakwil sa
3. IDYOLEK- Nakagawiang pamamaraan pagpapahalagang klasismo tulad ng
sa pagsasalita ng isang indibidwal o ng kaanyuan, kapayapaan, pag-uugnay-
isang pangkat ng mga tao. Indibidwal na ugnay, ideya at rasyunal. Ipinamalas ang
estilo ng paggamit ng isang tao sa kanyang iba't ibang paraan ng tao o sumasagisag sa
wika. tao sa pag-aalay ng kanyang pag-ibig sa
kapwa, bansa at mundong kinalakihan.
4. REGISTER- Isang baryasyon sa wika na
may kaugnayan sa taong nagsasalita o 4. EKSISTENSYALISMO- Ang kalayaang
gumagamit ng wika. Madalas na pumili ay kasama sa komitment at
nakikita/nagagamit sa isang partikular na responsibilidad.
disiplina.
Halimbawa: Ang salitang bato 5. DEKONSTRAKSYON- Nagpapakita ng
Larangan ng Medisina- maraming layer ng kahulugan. Sa
Tumutukoy sa Kidney pagdedekonsrak ng gawa ng isang iskolar,
Konstruksyon- Tumutukoy ipinapakita na ang lenggwahe ay madalas
Hollow block na pabago-bago.
Pag-aalahas-Mamahaling
hiyas 6. FEMINISMO-Literaryong pag-aaral na
Adik-Shabu nakatuon sa mga kababaihan bilang
mambabasa at manunulat.
5. ETNOLEK- Mula sa etnolinggwistikong
pangkat. 7. NATURALISMO- Nag-uugnay ng
Halimbawa: siyentipikong pamamaraan sa pilosopiya
Jambangán (Tausug) halaman sa pamamagitan ng paniniwalang lahat ng
nilalang at pangyayari sa sangkalawakan
Phone Number: 0977 – 219 – 2737
ay natural at ang lahat ng karunungan ay kasaysayang pambansa noong unang

maaaring dumaan sa masusing pagsusuri. panahon.
9. Isanlibo at Isang Gabi (Arabic at
8. REALISMO- Layon nitong ipakita ang Persyano)- nagsasaad ng ugaling
karanasan ng tao at lipunan sa pampamahalaan, panlipunan,
makatotohanang pamamaraan. Itinatakwil pangkabuhayan at panrelihiyon ng Arabya
ang ideyal na paghuhulma at pananaw sa at Persya.
mga bagay. 10. Aklat ng mga Araw ni Confucius
(Intsik)- naging batayan ng
9. MARXISMO- Nagagamit sa pagsusuri ng pananampalataya, kalinangan at
kalagayang panlipunan, pag-uugali at karunungan ng mga Intsik
motibasyon ng mga tauhan sa kwento. 11. Aklat ng mga Patay ng Ehipto-
nakapaloob ang kulto ni Osiris at ng
10. SOSYOLOHIKAL- Mas malawak ang mitolohiya at teolohiyang Ehipsio
perspektiv ng pagsusuring isang akda. 12. Awit ni Rolando- kinapapalooban ng
Hindi lamang ang kasiningan at angking Roncesvalles at Doce Pares ng Pransiya
katangian ng akda ang binubusisi, kundi na nagsasalayasay ng Gintong Panahon
pati na rin ang bahagi ng lipunan at ng ka-Kristiyanuhan at ng dating
kasaysayang pinagluwalan. makulay na kasaysayan ng Pranses.
11. KLASISMO- Paggamit ng estilo o

estetikong prinsipyo ng mga griyego o
Romanong klasikong arte at literatura. DALAWANG ANYO NG PANITIKAN
Matipid, maingat, hindi angkop ang 1. Prosa- anyo ng panitikan na patalata o
salitang balbal pati na ang labis na ang karaniwang takbo ng pangungusap at
emosyon. gumagamit ng payak at direktang
12. FORMALISMO-Nagbibigay diin sa anyo paglalahad ng kaisipan.
ng literatura. Ang teksto mismo ang tuon o 2. Patula- ang anyo ng panitikan na
pokus. pataludtod, may sukat at tugma o
malayang taludturan at gumagamit ng
PANITIKAN NG DAIGDIG masining at matalinghagang salita.
1. Banal na Kasulatan/Bibliya (Aramaic, TULUYAN/PROSA

Latin, Griyego, Hebreo)- ang Uri ng Akdang Tuluyan
pinakabatayan ng pananampalatayang 1. Pabula- mga salaysayin itong hubad
Kristyano. sa katotohanan ngunit ang layuni’y
2. Koran mula Arabia (Arabic)- batayan ng gisingin ang isipan ng mga bata sa
pananampalataya ng mga Muslim. mga pangyayaring makahuhubog sa
3. Iliad at Odyssey ni Homer (Griyego)- kanilang ugali at pagkilos.
kinatutuhan ng kaligiran ng mitolohiya o Natutungkol sa mga hayop ang
palaalamatan ng Gresya kuwentong ito.
4. Mahabharata ng India (Sanskrit)- 2. Parabula- kwento o salaysay na
pinakamahabang epiko sa buong daigdig. hango sa banal na kasulatan na
Naglalaman ng kasaysayan ng mga dating naglalayong mailarawan ang isang
Indio at ang kanilang pananampalataya. katotohang moral o ispiritwal sa
5. Canterbury Tales ni Chaucer (Old isang matalinghagang paraan.
English)- naglalarawan ng 3. Alamat- ito’y mga salaysaying hubad
pananampalataya at pag-uugali ng mga sa katotohanan. Tungkol sa
Ingles noong unang panahon. pinagmulan ng bagay ang paksa rito.
6. Uncle Tom’s Cabin ni Harriet Beecher 4. Maikling Kuwento- ito’y salaysaying
Stowe(Modern English) na nakatawag may isa o ilang tauhan, may isang
pansin sa karumal-dumal na kalagayan pangyayari sa kakintalan.
ng mga alipin at naging batayan ng 5. Anekdota- mga likhang-isip lamang
demokrasya. ng mga manunulat. Ang mga
7. Divina Comedia ni Dante Alighieri maikling salaysaying ito na ang
(vulgar Italian)- nagtataglay ng ulat tanging layunin ay makapagbigay-
hinggil sa pananampalataya, moralidad at aral sa mga mambabasa.
pag-uugali ng mga Italyano noong unang 6. Talumpati- ito’y isang
panahon. Nagbigay ng pananaw sa pagpapahayag na binibigkas sa
impyerno, langit at purgatoryo harap ng mga tagapakinig. Ang
8. El Cid Compeador (Espanyol)- layunin nito ay humikayat, magbigay
nagpapahayag ng katangiang panlahi ng ng impormasyon, mangatwiran,
mga Kastila at ang kanilang alamat at magpaliwanag, at magbigay ng
opinyon o paniniwala.
Phone Number: 0977 – 219 – 2737
7. Sanaysay- ito’y pagpapahayag ng tagpo o pangyayari sa buhay, halimbawa’y

kuru-kuro o opinyon ng may-akda ang kabiguan sa pag-ibig, ang mga
tungkol sa isang suliranin o suliranin at panganib sa pakikidigma o
pangyayari. kagitingan ng mga bayani.
8. Dula- ito’y itinatanghal sa ibabaw ng 1. EPIKO – ang mga epiko ay
entablado o tanghalan. Nahahati ito nagsasalaysay ng mga kabayanihang
sa ilang yugto, at sa bawat yugto ay halos hindi mapaniwalaan pagkat
maraming tagpo. nauukol sa mga kababalaghan. Ito’y
9. Balita- ito’y isang paglalahad ng mga nagbubunyi sa isang alamat o
pang-araw-araw na pangyayari sa kasaysayan na naging matagumpay
lipunan, pamahalaan, mga laban sa mga panganib at kagipitan.
industriya at agham, mga sakuna, at 2. AWIT AT KORIDO – ang mga ito’y
iba pang paksang nagaganap sa may mga paksang hango sa
buong bansa o maging sa ibayong pangyayaring tungkol sa
dagat. pagkamaginoo at
10. Kasaysayan- ito’y tala o mga pakikipagsapalaran, at ang mga
nakasulat tungkol sa mga tauhan ay mga hari’t reyna,
pangyayari ng nakaraan. prinsipe’t prinsesa. Ang dalawang
11. Talambuhay- ito’y tala ng ito’y nagkakaisa sa kaharian. Ang
kasaysayan ng buhay ng isang tao. awit ay may sukat na labindalawang
Maaaring ito’y pang-iba o pansarili. [12] pantig at inaawit nang mabagal
12. Nobela- ito’y isang mahabang sa saliw ng gitara, samantalang ang
salaysaying nahahati sa mga korido’y may sukat na walong [8]
kabanata. Hango sa tunay na buhay pantig at binibigkas sa kumpas ng
ng tao ang mga pangyayari at martsa.
sumasakop sa mahabang panahon. 3. BALAD – ito ay may himig na awit
Ginagalawan ito ng maraming dahilang ito ay inaawit habang may
tauhan. nagsasayaw. Ito ay nilikha noong
13. Mitolohiya- kwento hinggil sa unang panahon. Sa kasalukuyan ay
pinagmulan ng sansinukuban, diyos nagpapasama na ito sa tulang
at diyosa at iba pang mga kasaysayan na may anim hanggang
mahiwagang nilikha. walong pantig.
14. Ulat- nasusulat bunga ng
isinasagawang pananaliksik, B. TULANG LIRIKO- tulang naglalahad ng
pagsusuri, pag-aaral at iba pa. mga masidhing damdamin, imahinasyon at
karanasan ng tao at kadalasang inaawit.
PATULA 1. AWITING BAYAN – ang karaniwang
paksa ng uring ito ay pag-ibig,
Mga Elemento ng Tula kawalang pag-asa o pamimihagti,
1. Sukat (meter)- Ito ay tumutukoy sa pangamba, kaligayahan, pag-asa at
bilang ng pantig ng bawat taludtod kalungkutan.
na bumubuo sa isang saknong. 2. PASTORAL- ito ay may layuning
2. Saknong (stanza)- Ang isang maglarawan ng tunay na buhay sa
saknong ay isang grupo sa loob ng bukid.
isang tula na may dalawa o 3. SONETO – ito’y tulang may labing-
maraming linya o taludtod. apat [14] na taludtod hinggil sa
3. Tugma (rhyme)- Sinasabing may damdamin at kaisipan, may malinaw
tugma ang isang tula kapag ang na batiran ng likas na pagkatao, at
huling pantig ng huling salitang sa kabuuan, ito’y naghahatid ng aral
bawat taludtod ay magkasing-tunog. sa mambabasa.
4. Talinhaga (figures of speech, 4. ELIHIYA – nagpapahayag ng
allegory)- Isang sangkap ng tula na damdamin o guniguni tungkol sa
may kinalaman sa tinatagong kamatayan o kaya’y tula ng
kahulugan ng tula. pananangis lalo na sa paggunita ng
5. Kariktan (beauty)- Kailangang isang yumao.
magtaglay ang isang tula ng maririkit 5. DALIT – awit na pumupuri sa Diyos
na salita upang masiyahan ang o Mahal na Birhen at nagtataglay ng
mambabasa gayon din mapukaw ang kaunting pilosopiya sa buhay.
damdamin at kawilihan. 6. ODA - nagpapahayag ng isang papuri
o panaghoy o iba pang masiglang
URI NG AKDANG PATULA damdamin; walang tiyak na bilang
ng pantig o tiyak na bilang ng
A. TULANG PASALAYSAY – ang uring ito taludtod sa isang saknong.
ay naglalarawan ng mahahalagang mga
Phone Number: 0977 – 219 – 2737
C. TULANG PADULAAN- tulang sinadyang PANITIKAN NG MGA REHIYON SA

isulat upang itanghal sa entablado. PILIPINAS
1. TRAHEDYA angkop ang uring ito ng
dula sa mga tunggaliang CORDILLERA
nagwawakas sa pagkasawi o Mumbaki - Namamagitan sa pakikipag-
pagkawasak ng pangunahing usap ng tao at Espiritu sa Ifugao.
tauhan. Dorarakit - Namamagitan sa pakikipag-
2. KOMEDYA isang gawa na ang usap ng tao at Espiritu sa Isneg.
sangkap ay piling-pili at ang ILOCOS
pangunahing tauhan ay may layong Panglakayen- Tagapagpasya sa usapin sa
pukawin ang kawilihan ng loob ng Dapayan o kubong gawa
manonood. Nagwawakas ito ng sa kawayan at kugon.
masaya. Ang tunggalian ay Panagpupurok- Proseso sa paggawa ng
karaniwang nagtatapos sa Dapayan
pagkakasundo ng mga tauhan na
siyang nakapagpapasiya sa PANGASINAN
damdamin ng manonood. Aligando- Pinakamahabang katutubong
3. MELODRAMA ito ay karaniwang awit na may 565 linya. Orihinal na awit
ginagamit sa lahat ng mga dulang pamamasko na aabot sa dalawang oras
musikal, kasama na ang opera. bago matapos.
Ngunit ngayon ito ay may kaugnayan Cansionan- Paligsahan sa pag-awit tuwing
sa trahedya tulad din ng parsa sa may kapistahan.
komedya. Ang sangkap ng uring ito Pasintabi- Isang maikling panimulang
ng dula ay malungkot ngunit naging awitin bago simulan ang isang
kasiya-siya ang katapusan para sa pagtatanghal
pangunahing tauhan ng dula.
4. PARSA isang uri ng dula na ang PAMPANGA
layunin ay magpasiya sa Basultu- Awit at sayaw
pamamagitan ng mga kawing- Tumaila-Oyayi
kawing na mga pangyayaring
nakatatawa. METRO MANILA
5. SAYNETE ang paksa ng ganitong uri MGA AKDA:
ng dula ay mga karaniwang pag-  Pag-ibig sa tinubuang lupa ni
uugali ng tao o pook. Andres Bonifacio.
6. ZARZUELA- dulang musical na  Litanya Kay Nino ni
karaniwang binubuo ng tatlong akto Patrocinio Villafuerte
tungkol sa pag-ibig, kasakiman at  Nagmamadali ang Maynila ni
poot. Serafin C. Guinigundo.
7. MORO-MORO- nagpapakita ng  1986 at 1996: Sa Mendiola,
hidwaan at labanan ng Kristyano at Sa EDSA at sa kung
di-Kristyano  Saan-saan ni Rolando
8. SENAKULO- pagtatanghal tungkol Bernales
sa paghihirap at kamatayan ni  Manila… Sa mga Kuko ng
Hesus. liwanag ni Clodualdo del
9. TIBAG- ang paghahanap nina Reyna Mundo, Jr.
Elena at Constantino sa krus nga
pinagpakuan ni Hesus. GITNANG LUZON AT KATIMUGANG
10. PANUNULUYAN- nagpapakita TAGALOG
ng paghahanap ng matutuluyan Hinirang bilang lugar kung
nina Maria at Jose para doon isilang saan ipinanganak ang maraming kilalang
ang sanggol na si Jesus. tao sa kasaysayan ng pulitika, kultura at
literature.
URI NG DULA BATAY SA POOK NA BIKOL

GINANAPAN Ang kanilang dayalekto ay nahaluan
1. TAHANAN- Duplo, Karagatan, ng humigit- kumulang sa 5000 na hiram
Pamanhikan na salita sa kastila. Sa taong 1800
2. LABASAN- Panunuluyan, Pananapatan, sumikat ang komedya. Sarswela sa
Pangangaluwa, Santakrusan, Tibag bandang 1892 at bodabil noong taong
3. TANGHALAN- Senakulo, Karilyo, 1930.
Zarzuela, Moro-moro
Phone Number: 0977 – 219 – 2737
KABISAYAAN 3. Dian Masalanta-Diyosa ng pag-ibig,

panganganak at kapayapaan
I. KANLURANG VISAYAS 4. Anitun Tabo-Diyosa ng Hangin at Ulan
Tula-Binalaybay 5. Hanan-Diyosa ng Umaga
Kuwento-Asoy 6. Tala-Diyosa ng mga bituin
Paktakon -Bugtong 7. Mayari-Diyosa ng Buwan
Hurabaton-Sawikain 8. Aman Sinaya- Diyosa ng Dagat
SIDAY- Isang tunggaliang patula kung 9. Amihan- Maykapal ng hangin
saan ang dalawang makatang 10. Dumangan- Diyos ng Ani
kumakatawan sa dalawang pamilya ay 11. Libulan-Diyos ng buwan
nagpapagalingan sa pagtula kung 12. Sidapa-Diyos ng kamatayan
sino sa binatang kanilang kinakatawan 13. Dumakulem-Tagapagbantay ng
ang dapat pakasalan ng isang babae. kabundukan
LUWA- Isang nakatutuwang tula na may
apat na linya at binibigkas ng AWITING BAYAN
talunan. Oyaye/Hele/Holoborin-Pagpapatulog ng
BORDON-Isang larong popular sa mga bata
lamayan. (Belasyon) An-anoy-Inaawit habang ang mga
COMPOSO- Isang madamdaming magsasaka ay gumagawa ng pilapil sa
awit tungkol sa buhay ng isang kanilang bukirin
katutubong bayani. Mayeka-Awit panggabi ng mga igorot
PAGDAYAW- Isang tulang pumupuri sa Salagintok-Pakikipagkaibigan
angking kagandahan ng Birheng Panitan-Pagkuha ng bahay pukyutan
Maria. Daeleng-Pista at pagdiriwang
II. GITNANG VISAYAS Talindaw-Pamamangka
SALOMA- Sailor Songs Kundiman-Pag-ibig
Hila, hele, holo, at hia –Work Songs Kumintang-Pandigma
DAYHUAN- Drinking Songs Dalit/Himno-Papuri
KANDU-Epic Songs Kalusan-Paggawa
TIRANA-Debate Song Sambotani-Pagtatagumpay
III. SILANGANG VISAYAS Dung-aw-Pagluluksa
SUSUMATON at POSONG Diona/Ihiman-Kasal
- Inilarawan ni Padre Ignatio F. Alzina Soliranin-Pagsasagwan/Paggagaod
bilang mga unang tulang narativ. Umbay-Paglilibing
BALAC- Isang tudyuang patula Aringginding-ginding-Panunukso ng
sa pagitan ng isang babae at lalaki. binata sa isang dalaga
An Kaadlawaon - Ang unang Balitaw-Pagliligawan ng mga Bisaya. May
Dyaryong Waray Hadi-hadi- kasamang sayaw
Dramang itinatanghal tuwing Maluway-Sama-samang Paggawa
kapistahan at ang tema ay digmaan Hiliraw/Pamatbat-Pag-iinuman
ng Kristiyano at Muslim. Diyana/Tulinda-Pagtatanim
Kutang-kutang/Dulayin/Indulayin-
MINDANAO Panlansangan
MGA AKDA: Hinaklaran-Awit sa Ani
 Si Anak at ang Uwak
 Bantugan MGA KILALANG KANTAHING BAYAN
 Indarapatra at Sulayman 1. Leron-Leron Sinta-Tagalog
 Bidasari 2. Pamulinawen-Ilokano
 Daramoke-a-babay 3. Dandansoy-Bisaya
 Si Mebuyan 4. Sarong Banggi- Bicol
 Pag-islam 5. Atin Cu Pung Singsing-Pampanga
BUGTONG AT PALAISIPAN
SALAWIKAIN-DI-LANTAD
MGA PANAHON NG PANITIKAN SA SAWIKAIN-LANTAD
PILIPINAS KASABIHAN
I. PANAHON NG KATUTUBO (Hanggang BULONG
1565) ALAMAT
MITOLOHIYA KATUTUBONG SAYAW, RITWAL at DULA

1. Bathala-Diyos na tagapaglikha Gayeph- Katutubong Sayaw ng Subanen
2. Idianale-Diyosa ng paggawa at Langka Baluang- Mimetikong sayaw ng
mabuting gawa mga Tausug
Phone Number: 0977 – 219 – 2737
Dalling-dalling-Katutubong Sayaw ng mga 3. BISAYA

Tausug. a. HINILAWOD- kasaysayan ng pag-
Bayok- Awit, musika at sayaw ng iibigan ng mga Bathala ng mga taga-
Maranao Iloilo, Antique at Aklan.
Pangalay-Sayaw ng pag-ibig ng mga Pinakamahaba at pinakamatandang
Tausug epiko ng Panay.
Balak- Pagsusuyuan ng isang dalaga b. LAGDA- kalipunan ng mga
at binata na kautusan ng pamahalaan
Cebuano/Boholano c. MARAGTAS- kasaysayan ng mga
Pondang-Pondang- Isinasayaw ng bagong nagsitakas na sampung datung
kasal sa Antique Malay dahil sa kalupitan ni Sultang
Karatong- Sayaw ng mga Maranao bago Makatunaw ng Borneo.
makipagdigma. Pagtawag sa Espiritu d. HARAYA- katipunan ng mga
upang managumpay Sa digmaan. tuntunin ng kabutihang asal at ng
Wayang Orang/Wayang Purwa-Kahawig mga salaysay na panghalimbawa sa
ng puppet show ang unang dula sa Bisaya mga nasabing tuntunin.
na may kasamang awit at sayaw, galaw ng E. LABAW DUNGGON- Masasabing
kamay, leeg, mata at bigla biglang mahilig sa magagandang babae.
hakbang. Anak siya isang diwatang si Abyang
Hinaklaran- Ritwal ng mga taga-Bukidnon Alunsina at ng isang karaniwang
bilang pagpapasalamat sa ani. nilalang. Kapatid niya sina
Kdal-iwas- Mimetikong sayaw ng mga Humadapon at Dumalapdap.
Tibol. Kasisilang pa lamang nila sa saigdig
Khenlusong- Mimetikong sayaw ng mga ay nakapagsasalita na sila.
Subanen. 4. BIKOL
Pamanhikan-Ritwal ng pagdalaw ng mga A. IBALON AT ASLON- hulwaran ng
magulang ng binate sa bahay ng babae mabuting pamumuhay ng mga taga
upang hingin ang kamay ng huli. Bikol.
5. ILOKANO
A. BIAG (BUHAY) NI LAM-ANG- Ito ay
EPIKO isang akda ni Pedro Bukaneg. Ito ang
1. Microepic-Kumpleto na sa sarili nila pinakasikat na epiko ng mga Ilokano.
tulad ng “Lam-ang.”
II. PANAHON NG KASTILA (1565-1872)
2. Macroepic-Ipinapakita lamang ang
partikular na bahagi halimbawa “Tuwaang” A. AKDANG PANSIMBAHAN
3. Mesopic- Maraming masalimuot na 1. Doctrina Cristiana- kauna-unahang
insedente. “Labaw Dunggon.” aklat panrelihiyon.
2. Nuestra Señora del Rosario-
Naglalaman ito ng talambuhay ng mga
MGA EPIKO NG PILIPINAS santo, nobena at mga tanong at sagot
1. IFUGAO tungkol sa relihiyong Kristianismo ni Padre
a. ALIM- kahawig ng Ramayana ng Blancas de San Jose.
ng India. Nagpakasal ang 3. Barlaan at Josaphat- ang kauna-
magkapatid na si Bugan at Wigan. unahang nobela na nailimbag sa Pilipinas.
b. HUDHUD- pakikipagsapalaran ni 4. Ang Pasyon aklat na naglalaman ng
Aliguyan ng Gomhandam buhay at pagpapakasakit ni Hesus. Ito ang
2. MINDANAO karaniwang binabasa o inaawit tuwing
a. DARANGEN- Koleksyon ng mga Mahal na Araw.
Epiko ng mga maranao na nagsasalaysay -Padre Mariano Pilapil
sa kabayanihan ng mga Muslim. (pinakagamitin)
b. PARANG SABIL- Epiko ng mga -Padre Aniceto dela Merced
Tausug na nagpapakita sa pagsakop ng (Pinakamainam)
mga Amerikano sa mga Tausug. 5. Urbana at Felisa aklat na sinula ni
c. TUWAANG- Epiko ng mga Bagobo Padre Modesto de Castro (ama ng
at pakikipaglaban ni Tuwaang sa Binata ng Klasikang Tuluytan sa Tagalog)
Sakadna. 6. Si Tandang Basio Macunat sinulat ni
d. AGYU- Epiko ng Illianon na Padre Miguel Lucio Bustamante, isang
nagsalaysay sa alitan ng mga Illianon at pransiskano. Ang matsing suotan man ng
Moro makisig na pananamit ay matsing pa rin.
e. SANDAYO- Epiko ng mga Subanen 7. Mga Dalit ni Maria sinulat ni Padre
tungkol sa pagmamahalan ni Sandayo at Mariano Sevilla, isang paring Pilipino
Bolak Sondaya. Si Sandayo na magbabalik Paksa ng mga awit ay pagpaparangal at
ang kaluluwa sa pamamagitan ng ibon. pagpupuri sa Mahal na Birhen.
Phone Number: 0977 – 219 – 2737
3. Jose P. Rizal- May sagisag panulat na P.

TULA at DULA Jacinto, Kabisa (1892), Dimasalang (1883),
1. DUPLO- Mimetikong larong ginagawa Laong-laan (1882), Philippine (1892),
kapag may lamay o pasiyam upang aliwin Madude (1890).
ang mga namatayan. Isang tagisan ng Mga akda ni Rizal
talino sa pamamagitan ng pagtula. a. Sa Aking mga Kabata - Isang tula
2. KARAGATAN- ito ay batay sa alamat ng tungkol sa pag-ibig ng isang tao sa sariling
singsing ng isang prinsesa na naihulog wika. Sinulat nya ito noong siya ay walong
niya sa dagat sa hangarin nitong taong gulang.
mapangasawa ang kasintahang mahirap. b. A La Juventud Filipina - Isinulat
3. PANGANGALUWA-Dulang panrehiyon sa ni Rizal noong siya ay labing- walong taong
,ga lugar ng katagalugan na ginaganap sa gulang lamang, at ito ay nakatuon sa
mga bahay-bahay tuwing bespiras ng Araw Kabataang Pilipino. Nakapaloob sa tulang
ng mga Kaluluwa. ito na ang mga Kabataang Pilipino ang
4. TIBAG- ang paghahanap nina Reyna bida, matatalino at napakahenyo. Sa
Elena at Constantino sa krus nga pamamagitan ng edukasyon, kaya nilang
pinagpakuan ni Hesus. hulmahin ang kanilang kinabukasan.
5. SANTAKRUSAN-Dulang panlansangan c. Noli Me Tangere at El
at panrelihiyong naglalarawan ng Filibusterismo - Nobelang naglantad ng
paghahatid ng krus sa simbahan. tunay na kalagayan ng Pilipino noong
6. MORO-MORO at KOMEDYA- panahon ng Kastila, nagmulat sa mata ng
Paglalabanan ng mga Krsitiyano at Muslim. Pilipino at humawan sa landas para sa
Ipinapakita na ang mga Kristiyano ay himagsikang Pilipino na nagbigay-daan
mababait at tahimik samantalang ang mga upang mawakasan ang mapaniil na
Muslim ay matatapang at magugulo. paghahari ng Kastila sa Pilipinas.
7. KARILYO- Anino ng mga tau-tauhang d. Sobre La Indolencia de los
gawa sa karton na nasa likod ng puting Filipinos (Hinggil sa katamaran ng mga
tabing na iniilawan ng gasera/lamp sa Pilipino) - Napalathala ang sanaysay na ito
likuran nito. sa “La Solidaridad” ang opisyal na
8. PANANAPATAN- Tradisyon ng mga pahayagan ng Propaganda. Ipinagtanggol
katolikong Tagalog na ginagawa tuwing ni Rizal ang mga Pilipino sa paninirang-
mahal na araw sa mga pabasa. Pagkarinig puri ng mga kastila na sila ay tamad.
sa mapanglaw na awitin mula sa loob ng e. Sa mga Kababaihang Taga-
bahay o kapilya ay sasagutin ng mga Malolos -Isang liham ito ni Rizal sa mga
gumagalang mang-aawit. kababaihang taga-Malolos na bumabati sa
9. PANUNULUYAN- Nagpapakita ng kanila dahil sa paninindigan nilang
paghahanap ng matutuluyan nina Maria at matuto.
Jose para doon isilang ang sanggol na si f. Filipinas Dentro de cien anos
Jesus. (Ang Pilipinas sa loob ng Sandaang taon)
10. SALUBONG-Pagsasadula sa - Ito ay isang sanaysay na panghuhula sa
pagsasalubong ng nabuhay na muling si maaaring maganap sa Pilipinas sa loob ng
Cristo. sandaang taon.
11. HUWEGO DE PRENDA- Mimetikong g. El Consejo de los Dioses (Ang
larong isinasagawa tuwing pasiyam na ang kapulungang ng mga bathala) – Ito ay
mga manlalaro ay magpapasahan ng isang dulang patalinghaga na sinulat niya
kandila at posporo. noong 1880.
12. BULAKLAKAN- Memitikong larong h. Kundiman – Ito ay isang tulang
palasak sa katagalugan na ang mga lalaki nagpapahayag na ang bayang inapi ay
ay bibigyan ng pangalang prutas at mga ililigtas sa darating na panahon dumanak
babae ng pangalang bulaklak. man ang dugo.
13. SARSUWELA- Dulang musikal na may 4. Graciano Lopez Jaena- Kilala bilang
mga paksang mitolohikal at kabayanihan. dakilang Orador. Sumulat sa Fray Butod,
La Hija del Fraile.
III. PANAHON NG PAGKAMULAT 5. Antonio Luna- May sagisag panulat na
Tagailog. Sumulat ng Por Madrid
MGA MANUNULAT 6. Pedro Paterno-Siya ay kilala bilang
1. Herminigildo Flores- Sumulat ng “Hibik unang Pilipinong nakasulat ng nobelang
ng Pilipinas sa Inang Espanya” Kastila na panlipunan ang NINAY.
2. Marcelo H. del Pilar – Pumatnugot sa 7. Pascual Poblete- Ama ng Pahayagang
Diaryong Tagalog. Sumulat ng Kaiigat Tagalog
Kayo, Dasalan at Tocsohan, Cadaquilaan
ng Diyos, Sagot ng Espanya sa Hibik ng IV. PANAHON NG HIMAGSIKAN (1896-
Pilipinas atb. 1900)
Phone Number: 0977 – 219 – 2737
MGA MANUNULAT
1. Andres Bonifacio- Nagtatag ng KKK at MGA TULANG PATNIGAN
isa sa sumulat sa Trilohiya nina Flores at 1. BALAGTASAN- Patulang pagtatalo na
Del Pilar. Sumulat ng Katapusang Hibik ng higit na nakilala sa pagtangkilik sa Sisne
Pilipinas sa Inang Espanya. ng Panginay.
2. Emilio Jacinto- “Utak ng Katipunan”, 2. BALAGTASAN-BALITAW- Pinagsanib
Pumatnugot sa pahayagang Kalayaan, na duplo at balitaw.
Sumulat ng Kartilya ng katipunan. 3. BATUTIAN- Mimetiko at satirekong
3. Apolinario Mabini- “Utak ng pagtatalong patula na ipinangalan kay
Himagsikan” bumuo sa Decalogo ng Corazon de Jesus Jose.
Katipunan o ang Tunay na sampong utos. 4. BUKANEGAN- Balagtasan ng mga
4. Jose Palma- Sumulat o nagsatitik sa Ilokano na mula kay Pedro Bukaneg.
Himno Nacional Filipino o Pambansang 5. CRISSOTAN- Buhat sa pangngalan ni
Awit ng Pilipinas. Juan Crisostomo Sotto. Patulang pagtatalo
sa Pampanga.
V. PANAHON NG AMERIKANO
PANAHON NG ILAW AT PANITIK
PANAHON NG AKLATANG-BAYAN (1922-1924)
(1900-1921) Nagsimula nang lumitaw ang
magasing Liwayway noong 1922 na
MAIKLING KWENTO nakilala muna sa tawag na Photo News.
1. PASINGAW- tungkol sa mga dalagang Nagtapos nang maitatag ang kapisanang
hinahangaan, nililigawan, sinasamba nang PANITIKAN.
palihim o pinaparunggitan sa dahilang nais Tinawag na Panahon ng paglaganap at
tawagan ng pansin ang kapintasan sa pag- popularisasyon.
uugali at hitsura.
1. Parolang Ginto- Koleksyon ni Clodualdo
2. DAGLI- Isang maikling salaysay na del Mundo sa palagay niyang
nangangaral, namumuna, nagpapasaring- pinakamagagaling na katha ng mga buwan
saring at nanunuligsa. at taon.
TULA 2. Talaang Bughaw- Sumasagisag sa

- Namalasak ang paksang romantisismo sa buwanan at taunang pamimili ng
pagsulat ng tula sa panahon ng Aklatang- itinuturing na pinakamahusay na tula at
Bayan. katha ni AGA.
MGA MANUNULAT MANUNULAT

1. Jose Corazon de Jesus- Kilalang Huseng 1. Amado V. Hernandez- Kinilalang
Batute, “Makata ng Puso” “Makata ng Manggagawa”.
2. Lope K. Santos- Kilala sa tawag na 2. Julian Cruz Balmaceda- Sumulat ng
“Makata ng Buhay”, Ama ng Balarilang Bunganga ng Pating.
tagalog. 3. Ildefonso Santos-
3. Pedro Gatmaitan- Pumaksa sa maselang
paksa ng Feudalismo sa akdang Tiyan ng PANAHON NG MALASARILIN
Panahon. PAMAHALAAN
4. Florentino Collantes- Sumulat ng (1935-1942)
Lumang Simbahan Panahong simulang gumamit ng
5. Valeriano Hernandez-Peña –kilala sa panauhan ang mga manunulat ng maikling
tawag na “Tandang Anong”; sagisag na Katha. Pinaging makulay ng tinatawag na
“Kintin Kulirat” nobelista paghihimagsik ni Alejandro G. Abadilla.
6. Severino Reyes – “Ama ng Dulang
Tagalog” at kilala siya sa kanyang “Mga PANITIKAN-Kapisanang sakdalista at
Kuwento ni Lola Basyang” aristokrata sa panulatang tagalog.
7. Hermogenes Ilagan- Sumulat ng akdang
Dalagang bukid. VI. PANAHON NG HAPONES (1942-1945)
8. Patricio Mariano- Sumulat ng Anak ng
Dagat. TULA
9. Juan Crisostomo Sotto- Ama ng Haiku (5-7-5)
Panitikang Kapampangan at Ama ng Hila mo’y tabak…
panulaang Pampango Ang bulaklak: nanginig!
10. Aurelio Tolentino- Sumulat ng Sa paglapit mo.
kahapon, ngayon at Bukas. (Drama Tanaga (7-7-7-7)
Simboliko ng 1903) Palay siyang matino
Nang humangi’y yumuko
Phone Number: 0977 – 219 – 2737
Ngunit muling tumayo ISLOGAN naging popular sa panahong

Nagkabunga ng ginto ito, ginamit upang maiparating sa mga
mamamayanang mga programang
MGA MANUNULAT pangkabuhayan, pagbabagong lipunan at
1. Zoilo Galang – nagsulat ng unang kahalagahang pantao.
nobela sa Ingles
2. Zulueta de Costa – nagkamit ng METODOLOHIYA
unang gantimpala sa tulang “Like
the Molave” Metodolohiya-Pag-aaral ng mga gawaing
3. N.V.M. (Nestor Vicente Madali) pedagolohikal kasama ang mga
Gonzales- “My islands” “Children of paniniwalang teoritikal at kaugnay na
Ash Covered Loom” pananaliksik.
4. Arturo Rotor ; “The Wound and the
Scar” – kauna-unahang aklat na MGA TEORYA AT PRAKTIKA
nalimbag sa Philippine Book Guild
PRISCRIPTIVE GRAMMAR-Nanalig na
Maikling Kuwento ang istruktura ng isang wika ay maaaring
1. Suyuan sa Tubigan ni Macario ilapat sa pag-aaral ng ibang wika.
Pineda
2. Lupang Tinubuan ni Narciso Reyes DESCRIPTIVE LINGUISTICS-Ang
3. Uhaw ang Tigang na Lupa ni kaalaman sa unang wika ay magagamit
Liwayway Arceo upang maunawaan ang ikalawang wika.
Dula
1. Sa Pula, Sa Puti ni Francisco “Soc” TEORYANG BEHAVIORISM-Pagkontrol ng
Rodrigo kapaligiran, Pagpapatibay/Gantimpala,
Panggagaya, DRILLS
VII. PANAHON NG REPUBLIKA (1946-
1972) TEORYANG INNATISM-Lahat ng bata ay
ipinanganak na may likas na Talino sa
MGA UNANG NAGWAGI SA TIMPALAK pagkatuto ng wika.
PALANCA
TEORYANG COGNITIVE- Ang
MAIKLING KUWENTO pagkatuto ng wika ay dinamiko.
Unang Gantimpala – “Kuwento ni Mabuti” Kailangang palaging mag-isip at gawing
ni Genoveva Edroza-Matute makabuluhan ang bagong impormasyon.
Ikalawang Gantimpala – “Mabangis na Mahalaga ang pagkakamali bilang integral
Kamay…Maamong Kamay” ni Pedro S. na bahagi ng pagkatuto.
Dandan
Ikatlong Gantimpala – “Planeta, Buwan at TEORYANG MAKATAO- Nagpapahalaga
Mga Bituin sa salik na pandamdamin. Angkop ang
DULA kapaligiran na may kawilihan at positibong
“Hulyo 4, 1954 A.D.” ni Dionisio Salazar saloobin.
NOBELA MONITOR MODEL NI KRASHEN
Mga Ibong Mandaragit ni Amado V. 1. Acquisition Learning Hypothesis-
Hernandez Pagtatamo-Di namamalayan
Pagkatuto- Pormal na pag-aaral
2. Natural Order Hypothesis
VIII. PANAHON NG BAGONG LIPUNAN -Mahuhulaang pagkasunod-sunod.
(1972-1986) -Payak na proseso patungo sa
mahirap
TULA 3. Monitor Hypothesis-Editor
1.Mga Duguang Plakard (mahabang tulang -Pagtuklas ng ano mang
alay sa mga demonstrador na pinatay sa pagkakamali para sa pagwawasto
Mendiola) ni Rogelio Mangahas tungo sa katatasan
4. Input Hypothesis-Caretaker speech
NOBELA -Pag-unawa sa mensahe tungo sa
1. Luha ng Buwaya ni Amado V. Hernandez pagtatamo ng wika
-Hindi binibigyang pansin ang anyo
MAIKLING KUWENTO 5. Affective Filter Hypothesis-Mga salik
1. Impeng Negro ni Rogelio Sicat na pandamdamin na nakaapekto sa
2. Tata Selo ni Rogelio Sicat pagtatamo ng wika.
Phone Number: 0977 – 219 – 2737
YUGTO SA PAGKATUTO NG WIKA 2. GOUIN SERIES METHOD

1. Pasumala o Random-Paglikha ng tunog -Tuwirang itinuturo ang wika
Cooing, gurgling, babbling. Echoic speech (Walang Pagsasalin)
(Ginagayang pagbigkas) -Serye ng magkaugnay na
2. Unitary-Limitado sa isang salitang pangungusap
pagbigkas na inuulit ng bata. -Walang pagpapaliwanag sa Balarila
Holophrastic Speech – Isang salita para 3. PAMAMARAANG DIRECT
sa iba`t ibang ideya o kaisipan -Interaksyong pasalita,
3. Ekspansyon at Delimitasyon- -Natural na gamit ng wika at Walang
Dalawang salita na maaring pagsasalin
magtataglay ng maraming kahulugan -Pasalita at pakikinig
Pivot Class: “Kain Baby” “Kain Mommy” -Target na wika lamang ang
“Kain ato” ginagamit
4. Kamalayang Istruktural- Salita o 4. PAMAMARAANG Audio lingual ALM
parirala ay nagkakaroon na ng kahulugan. -Dayalog Panggagaya
Pagbuo ng paglalahat -Pagsasaulo ng Pararila
5. Otomatik-Nagagawang makipag-usap -Paulit-ulit na Pagsasanay
sa iba`t ibang tao. -Hindi ginagamit ang katutubong
6. Malikhain- Nakabubuo ng sariling wika wika
at abstrakong pag-iisip. Pag-uugnay, -Mahalaga ang Pagbigkas
Pagpapatibay, Panggagaya, Elaborasyon. 5. DESIGNER METHOD
1. Community Language Learning
URI NG MAG-AARAL 2. Suggestopedia
1. Concrete- Laro, Larawan, VCR tapes, 3. Silent way
Pair Work, Pagsasanay sa labas ng Klase 4. Total Physical Response
2. Analitikal-Balarila, Maraming aklat sa 5. Natural Approach
wika, Pagbasa ng pahayagan, Mag-isang 1. COMMUNITY LANGUAGE LEARNING
nag-aaral, Pag-susuri ng mga kamalian sa 1. Batay sa Pandamdamin
wika, Pagtuklas ng solusyon 2. Pangkatang pagkatuto na may
3. Komunikatibo pagpapayo ng guro
-Pagmamasid sa mga taal 3. Wika at Kultara
-Pakikipag-usap gamit ang wikang 4. Walang tiyak na paraan ng
pinag-aralan pagtataya
-Panonood ng mga programa sa TV 5. Integratibo kaysa Obhektibo
-Pag-aaral ng bagong salita sa
pamamagitan ng pakikinig at 2. SUGGESTOPEDIA- Ang utak ay may
pagamit nito nang aktwal kakayahang magproseso ng maraming
4. Authority Oriented impormasyon kung nasa tamang
-Gustong guro ang magpapaliwanag kalagayan. Mahalaga ang musika sa
-May sariling batayang aklat paglikha ng relaks na kaligiran.
-Isinusuat ang lahat ng
impormasyon sa notbuk 3. SILENT WAY- Sariling Pagtuklas.
-Pinag-aaralan ang balarila Paggamit ng mga kagamitang
-Nagbabasa para matuto nahahawakan. Tahimik ang guro sapagkat
-Natututuhan ang bagong salita mag-aaral ang tutuklas.
kung makikita ito
4. TOTAL PHYSICAL RESPONSE-
KLASIKONG METODO SA PAGTUTURO Trace Theory-Napapabilis ang pag-aalala
NG WIKA kung may kaugnay na Kilos. Epektibo ang
DULOG-Set ng pagpapalagay hinggil sa pagkatuto kung may kilos na isinasagawa.
kalikasan ng wika, pagtuturo at pagkatuto
PAMAMARAAN-Panlahat na pagpaplano 5. NATURAL APPROACH-
para sa isang sistematikong paglalahad Preproduction-Nililinang ang kasanayan
TEKNIK-Tiyak na gawain na malinaw at sa pakikinig
nakabatay sa dulog at pamamaraan. Early Production- Kakikita an ng
1. GRAMMAR TRANSLATION pagkakamali habang nagpupumilit ang
-Literatura ng target na wika mag-aaral sa paggamit ng wika. Mensahe
-Kawastuhan sa Talasalitaan at ang pokus at hindi ang anyo. Iwinawasto
Balarila lamang ang mga gross error o mga
-Katutubong wika ang ginagamit sa nakahahadlang sa pag-unawa.
pagtuturo Ekstensyon ng Produksyon- Katatasan
-Pagbasa at pagsulat kaysa pakikinig ang layon. Mahahabang diskurso, role
at pagsasalita play, dayalog at pangkatang gawain.
-Pabuod ang balarila
Phone Number: 0977 – 219 – 2737
TRADISYONAL NA PAMAMARAAN SA 3. Discourse Competence- Kakayahang

PAGTUTURO NG WIKA umunawa hindi lamang ng isang bahagi ng
1. PABUOD (INDUCTIVE METHOD) usapan kundi ng buong talastasan.
-Simple to complex Kakayahang bumuo ng kahulugan sa isang
-Halimbawa-Paglalahat (tuntunin) serye ng usapan.
2. PASAKLAW (DEDUCTIVE METHOD) 4. Strategic Competence- Kakayahang
-General to Spicific gumamit at bumuo ng mga stratehiya
-Paglalahat (Tuntunin)-halimbawa upang matakpan ang ating imperpektong
3. PAPANAYAM (LECTURE METHOD) kaalaman sa wika.
-Tuwiran ang paglalahad ng mga
impormasyon. KATEGORYA NG PAKIKINIG
4. TANONG-SAGOT 1. Marginal o Passive- Ginagawa kasabay
-Pinakapopular at Pinakagamitin sa ng iba pang mga gawain.
loob ng klasrum. 2. Masigasig Pakikinig- Hanggat maaari
ay malapit ka sa nagsasalita o nag-uusap
ABCD PORMAT SA PAGBUO NG LAYUNIN 3. Mapanuring Pakikinig- Pakikinig na
nagsusuri o naghahatol sa mensahing
A – AUDIENCE- Ito ay tumutukoy kung napakinggan
kanino nakatuon ang pagtuturo at kung 4. Malugod na Pakikinig- Isinasagawa na
sino ang gagawa ng mga task o gawain. may ligod at tuwa sa isang kwento, dula,
B – BEHAVIOR- Ito ay paglalarawan ng tula at musika.
mga nakikita o namamasid na gawi o kilos
na inaasahang maipapakita ng mga mag- URI NG TAGAPAKINIG
aaral. Ang mga tagapakinig ay maaaring
C – CONDITION- Ito ay paglalarawan ng mauri batay sa kanilang mga reaksyon
uri ng pagtataya o ebalwasyong gagamitin habang nakikinig lalo na sa isang klase o
upang makatiyak kung mayroong masteri talakayan.
sa itinakdang kilos o gawi sa pagkatuto.
D- DEGREE- Ito ay paglilinaw hinggil EAGER BEAVER
sa pinakamababang sukat o antas ng Siya ang tagapakinig na ngiti nang
pagganap sa gawain bilang ebidensya ng ngiti o tangu nang tango habang may
masteri. nagsasalita sa kanyang harapan. Ngunit
HALIMBAWA: Ang bawat mag-aaral ay kung naiintindihan niya ang kanyang
inaasahang nakasusulat ng tula na naririnig ay isang malaking tanong.
binubuo ng limang taludtud bawat Kawalan ng pokus
saknong.
A-Bawat mag-aaral SLEEPER
B-nakasusulat Siya ang tipo ng tagapakinig na
C-tula nauupo sa isang tahimik na sulok na silid.
D-limang taludtud bawat saknong Wala siyang tunay na intensyong makinig.
Sa katunaya’y naiinis pa nga siya kapag
TAKSONOMIYA NI BLOOM may nag-iingay. Dahan-dahan niyang
1. Kaalaman ipipikit ang kanyang mga mata habanag
2. Komprehensyon inihihilig ang ulo at maglalakbay sa daigdig
3. Aplikasyon ng panaginip.
4. Analisis
5. Sintesis TIGER
6. Ebalwasyon Siya ang tagapakinig na laging
handang magreak sa anumang sasabihin
KOMUNIKATIBONG PAG-AARAL NG ng nagsasalita. Lagi siyang naghihintay ng
WIKA maling sasabihin ng tagapagsalita upang
1. Linguistic Competence-Umunawa at sa bawat pagkakamali ay parang tigre
bumuo ng istruktura sa wika na sang-ayon siyang susugod at mananagpang.
sa tuntunin ng balarila.
2. Sociolinguistic Competence- Batayang BEWILDERED
interdisciplinary. Nakauunawa at Siya ang tagapakinig na kahit anong
naisalang-alang ang kontekstong sosyal ng pilit ay walang maintindihan sa naririnig.
isang wika. Isinasalang-alang ang: (Role Kapansin-pansin sa pagkunot ng kanyang
Reltionship) Ugnayan ng mga nag-uusap, noo, pagsimangot at anyong pagtataka o
(Place) o Lugar (Functio) o Layon ng pag- pagtatanong ang kawalan niya ng malay sa
uusap kanyang mga naririnig.
Honorific terms- Mga salitang
nagpapahayag ng paggalang. Katulad ng FROWNER
Opo, po, ma`am, Sir, Guro, Professor etc.
Phone Number: 0977 – 219 – 2737
Siya ang tipo ng tagapakinig na wari

bang lagi na lang may tanong at 2. TeoryangTop Down- Pag-uugnay ng
pagdududa. Makikita sa kanyang mukha dating kaalaman
ang pagiging atentibo, ngunit ang totoo,  Isip ng mambabasa - Teksto
hindi lubos ang kanyang pakikinig kundi  Prosesong Holistic
isang pagkukunwari lamang sapagkat ang  Inside-out/ Conceptually Driven
hinihintay lamang niya ay ang oportunidad  Interaksyon ng nakalimbag na
na makapagtanong. Impormasyon (Biswal) at ng Dating
kaalaman (Non Biswal)
RELAXED
Isa siyang problema sa isang 3. Teoryang Interaktib- Kombinasyon ng
nagsasalita. Paano’y kitang kita sa kanya Bottom-Up at Top Down. Interaksyon ng
ang kawalan ng interes sa pakikinig. may akda at mambabasa (Bi-Directional)
Madalas, nauupo siyang para bang nasa  Kognisyon- Paggamit ng taglay na
sala ng sariling bahay at itinutuon ang kaalaman
atensyon sa ibang bagay o tao.oi  Metakognisyon- Kamalayan o
BUSY BEE kabatiran sa taglay na kaalaman
Isa siya sa pinakaaayawang
tagapakinig sa anumang pangkat. Hindi 4. Teoryang Iskema- Dating kaalaman o
lamang siya hindi nakikinig, abala rin siya Iskema
sa ibang gawain tulad ng pagsusulat,  Sanligang kaalaman (Background
pakikipagtsismisan sa katabi, pagbabasa Knowledge)
ng libro o magasin, pagsusuklay o iba pang  Iskimata-Kayariang Balangkas ng
gawaing walang kaugnayan sa pakikinig. Iskema
 Ang teksto ay walang kahulugan
TWO-EARED LISTENER nasa mambabasa kung paano ang
Siya ang pinakaepektibong pagbuo nila ng kahulugan batay sa
tagapakinig. Nakikinig siya hindi lamang dating kaalaman.
ang kanyang tainga kundi maging ang
kanyang utak. Lubos ang partisipasyon YUGTO NG KAHANDAAN
niya sa gawain ng pakikinig. SA PAGBASA
1. Yugto ng Panimulang Pagbasa-
Pagkilala sa salita at mga simbolo at pag-
URI NG EPEKTIBONG PAKIKINIG alam sa kahulugan
1. Mardyinal o Pasib-Ang tagapakinig ay 2. Yugto ng Debelopmental na Pagbasa-
may ginagawang bagay habang nakikinig. Paglinang sa Mabilis na pagbasa at pag-
2. Analitikal- Pinakikinggang mabuti ng unawa. Pagpapatibay at pagpapalawak ng
tagapakinig ang sinasabi ng kausap upang mga kanais-nais na mga kasanayan sa
kanyang masuri ang mga salita, pagbasa
pangungusap at buong ideyang sinasabi ng 3. Yugto ng Malawakang Pagbasa-
kanyang kausap. Pagpapapino at pagpapaunlad ng mga
3. Judgemental- Mag-iisip at kasanayan sa pagbasa. Pagtuklas sa lalong
magdedesisyon ang tagapakinig kung tama marami at malawak na mga impormasyon.
o mali, kung sang-ayon o siya`y di-sang-
ayon sa ideya o konseptong kanyang DULOG ISTRATEHIYA SA PAGLINANG
pinakinggan. NG KOMPREHENSYON
4. May Kasiyahan- Inuunawang mabuti ng 1. Ugnayang Tanong Sagot (UTR)-
tagapakinig ang mensaheng kanyang -Nasa Teksto Mismo
napakinggan at pagkatapos ay mababatid -Isipin at hanapin
niyang ganap siyang nasiyahan sa kanyang -Ikaw at ang awtor
napakinggan. -Sa aking sarili
2.Directed Reading Thinking Activity

IBA`T IBANG (Pinatnubayang Pagbasa-Pag-iisip)-
PANANAW SA PROSESO NG PAGBASA Matulungan ang mga mag-aaral na
1. Teoryang Bottom Up- Pagkilala sa mga magtakda ng sariling layunin, hula,
serye ng nakasulat na simbolo (Stimulus) sintesis. Panubaybay na gawain batay sa
Upang maibigay ang katumbas nitong pangangailangan ng bata
tunog
 Naniniwala na ang pagbasa ay 3. Directed Reading Activity
pakilala ng mga salita. (Pinatnubayang Pagbasa)- Maihanda ang
 Paggamit ng Phonics Drill bata sa pagbasa. Tuon sa pagkilala ng
 Teksto - Mambabasa salita at pag-unawa. Pagpatnubay sa bata
 Outside-In/ Data Driven sa kwentong babasahin.
Phone Number: 0977 – 219 – 2737
1. Pasalaysay- Maghayag ng sunod-sunod

4. ReQuest (Manzo) Receprocal ng isang pangyayari
Questioning- Aktibong pag-unawa sa 2. Palarawan- Magbigay ng isang biswal
pamamagitan ng pagbuo ng tanong, na konsepto o larawan ng kabuuan
layunin at pag-uugnay ng impormasyon. 3. Panghihikayat- Naglalayong makiayon
Tugunang Pagtatanong. o tanggapin ang pananaw ng manunulat
4. Eksposisyon- May tunguhing
5. Story Grammar- Mahalaga sa kayarian ipaliwanag ang pangyayari, opinion,
ng kwento kabatiran at kaisipan.
Pagsusunod ng magkakaugnay na 5. Pangangatwiran- Pagpapahayag ng
pangyayari. kaisipan o kuro-kuro na mapaniwala ang
bumabasa.
6. GMA (Group Mapping Activity)-
Paglinang sa pag-unawa sa pamamagitan
ng Integrasyon at synthesis. Pagbuo ng Pag-alam ng mga Salita
mapa o dayagram sa pagkasunod-sunod ng (Word Attack Skills)
kwento. Salitang Pampaningin-Salitang nakikilala
7. KWWL – at kagyat na nababasa. Hindi na pinag-
K- What I Know iisipan pa. Pinipili ayon sa angking
W- What I W ant to learn kahalagahan.
W- Where can I learn this Limang Batayang Istratehiya sa pag-
L- What I Learned alam ng ,mga salita
1. Paggamit ng palatandaang
URI NG SULATIN konpigurasyon- Kapag ginagamit ng
1. Personal na sulatin- Impormal, walang mambabasa ang hugis ng isang salita sa
tiyak na balangkas at pansarili. pagbigkas o pagpapakahulugan sa salita.
Pinakagamiting uri ng sulatin ng mga bata 2. Paggamit ng mga larawan- Ito ang
2. Transaksyonal na sulatin- Pormal, kauna-unahang palatandaang ginagamit
Maayos. Binibigyang Pokus ang ng mga bata sa pagkilala ng mga salita.
Impormasyon 3. Palatandaang nagbibigay ng
3. Malikhaing sulatin- Masining na kahulugan(Context clue)
paglalahad ng nasa isip o nadarama. Halimbawa: Nagkaroon siya ng sakit sa
baga dahil sa kanyang sobrang
URI NG PAGSULAT paninigarilyo.
4. Paggamit ng Diksyonaryo
1.WRITING DOWN- 1. Kung itinatala ang 5. Pagsusuring Pangkayarian-
lahat ng impormasyon, paliwanag, pag- Magagawang maunawaan ng bata ang
uulat ng mga detalye o pangyayari. 2. isang salita sa pamamagitan ng pagsusuri
Isinusulat ang lahat ng mahahalagang na ng mga bahagi nito tulad ng salitang ugat,
naobserbahan sa kalikasan, sa panlapi at paraan ng pagkabuo ng salita
paglalakbay at iba pa. tulad ng pag-uulit ng pantig.
2.WRITING UP- 1. Kung ipinababasa at KATEGORYA SA PAG-UNAWA

ipinaliliwanag. 2. Ang mga isinusulat ay (Nila Banton Smith)
ipinababasa sa nais makaalam ng mga Pag-unawa- Pagbuo ng kahulugan habang
itinalang impormasyon at paliwanag. nagaganap interaksyon sa teksto. Isang
prosesong masalimuot.
3. WRITING OUT- Nagbibigay ng 1. Pag-unawang Literal- Nakapokus sa
kaganapan sa isang manunulat. Tinatawag mga kaisipang tuwirang nakalahad sa
ding malikhaing pagsulat. teksto.
2. Interpretasyon- Hindi tuwiran ang
PAGSASALITA sagot sa teksto kundi nakapahiwatig
lamang.
URI NG SINASALITANG TEKSTO 3. Mapanuring Pagbasa- Pagpapahalaga
1. STATIC- Tekstong naglalarawan ng sa kaangkupan, katiyakan, at
mga bagay o nagbibigay ng instruksyon. pagkamakatotohanan.
2. DYNAMIC-Nagkukwento o 4. Malikhaing Pagbasa- Pagbuo ng bago
nagsasalaysay ng isang pangyayari o pamalit na solusyon na inihain ng may
3. ABSTRACT-Naka-pokus sa ideya at akda.
paniniwala ng iba kaysa mga kongretong
mga bagay.
URI NG SULATIN AYON SA ANYO

Phone Number: 0977 – 219 – 2737
ANTAS NG PAG-IISIP
1. Paktwal-Simpleng paggunita. Pagtukoy 4. APAT NA BANGHAY- Romansa,
sa mga detalye trahedya, satiriko at komedya.
2. Interpretatib-
-Paghihinuha at pag-uugnay PAGTATAYA
-Di tuwirang nakalahad sa teksto
-Sanhi at Bunga TATLONG PANAHON NG PAGSUSULIT
3. Aplikatib- Pag-uugnay ng impormasyon WIKA
sa teksto sa iskemata ng bumabasa. 1. Pre-Scientific Stage- Sa
(Reading Beyond the Lines). Paghula sa panahong ito binibigyang-diin sa pagtuturo
maaring maganap. ng wika ang pagsasaulo ng depinisyon,
4. Transaktib- Pag-uugnay ng Hango sa mga tuntunin at mga pagsasalin ng mga
teksto, iskemata, sariling pagpapahalaga. salita o pangungusap.
(Reading with the Character) A. Pagsusulit sa kaalaman tungkol sa
wika.
IBA`T IBANG PAGDULOG SA B. Pagsasalin
PAGTUTURO NG PANITIKAN C. Sulatin o Komposisyon
1. PORMALISTIKO- Nakapokus sa D. Pagsusulit na Padikta
ELEMENTO at ANYO ng akda. E. Pagsulat ng buod
Pagkakaugnay ng mga bahagi ng katha. F. Mga tanong na walang tiyak na
2. MORALISTIKO- Instrumento sa sagot.
pagbabago ng tao. Layuning dakilain ang
kabutihan at iwaksi ang kasamaan. 2. Scientific Stage- Sa panahong ito
Nakatuon sa bisa nito sa kaasalan, nagsimulang naging popular ang objective
kaisipan at damdamin. test. Ito ay salig sa paniniwalang mahalaga
3. SOSYOLOHIKAL- Nagsisimula sa ang anyo kaysa kahulugan. Naging
kabuuan at hindi sa kawalan. Kaugnayan Malawakan ang paggamit ng pagsusulit na
ng may akda sa kanyang kapaligiran at maraming pagpipiliang sagot.
panahon.
4. SIKOLOHIKAL- Susi sa pag-unawa sa 3. Communicative Stage- Ang pokus sa
mga paraan ng sining, sa nakakubling panahong ito ay Pangkalahatang
layunin ng mga manlilikha at motibo at Kasanayan sa Wika. Binibigyang diin ang
damdamin ng tauhan. paggamit kaysa sangkap. Muling
5. FEMINISMO- Pagbabalikwas sa Binuhay ang pagsasalin, pagsusulit na
patriarkal na lipunan. Kakayahan ng padikta, komposisyon, at pagsulat ng buod
kababaihan.
6. HUMANISTIKO- Nakatuon sa URI NG PAGSUSULIT
pagpapahalagang nasa panitikan. 1. Ayon sa Layon
Pinalulutang ang kadakilaan ng tao sa
kanyang pagharap sa buhay. A. NATAMONG KABATIRAN
7. ISTAYLISTIKO- Pagsusuri sa ISTILO at (Achievement test)
mga devices na ginagamit ng manunulat. -Batay sa kakayahang itinuturo sa
Paglalarawan sa tauhan at buong silabus.
banghay. -Pangwakas
-Hangganan ng pagkatutong natamo
PANGKAYARIANG BALANGKAS NG MGA batay sa layunin.
AKDANG PAMPANITIKAN B. PANURING PAGSUSULIT (Diagnostic
test) -Ibinigay bago simulan ang
1. ARKETIPO- Paulit-ulit na huwarang pagtuturo upang matiyak kung taglay na
bahagi o sangkap na makikita sa mga ng mga mag-aaral ang mga panimulang
akdang pampanitikan tulad ng mga kakayahan.
tauhan, imahen, uri ng kwento, C. PAGSUSULIT SA KAHUSAYAN
pangyayari at simbolo. (Proficiency Test) -Naglalayong
malaman ang kakayahan ng isang tao sa
2. KOMBENSYON- Mga salitang nagsasabi isang wika na hindi isinasaalang-alang
ng isa pang uri ng pagkakatulad na ang anumang kasanayan na taglay niya sa
makikita natin sa akdang pampanitikan. wikang ito.
D. PAGSUSULIT SA APTITYUD (Aptitude
3. SIKLIKAL at DAYALEKTAL- Paulit-ulit Test) -Nagsasabi kung kakayaning
na imaheng matatagpuan sa mga akdang matutuhan ang isang wika.
pampanitikan. -Sinusukat ang interes sa pag-aaral
SIKLIKAL -Batay sa likas na siklo ng isang lawak.
DAYALEKTAL- Naglalahad ng
pagsasalungatan.
Phone Number: 0977 – 219 – 2737
2. Ayon sa dami ng kakayahang -iisa lamang ang tamang sagot

sinusubok B. SUBHEKTIBO (SUBJECTIVE TYPE)
-May kinalaman ang opinyon ng
A. DISCRETE POINT- Isang kakayahan tagawasto o ng guro. Walang tiyak
lamang sa bawat item. na iisang sagot.
B. INTEGRATIVE- Sinusubok ang
pangkalahatang kasanayan sa wika. MGA URI NG AYTEM NG PAGSUSULIT
a. Cloze- Ito ay pagsusulit na binubuo 1. Pagsusulit na Pagpuno sa Patlang o
ng isa o higit pang talata na may Completion Test
puwang para sa mga kinaltas na -Ito ay isang pagsusulit na sa halip
mga salita. na pinamimili ang mga mag – aaral sa
wastong sagot ay ipinabibigay ang tamang
Dalawang uri ng Cloze Test sagot.
-Fixed Ratio Deletion- Kung laging Halimbawa:
tuwing ikalima, ikasampo o Panuto: Punan ang patlang ng wastong
anumang ratio na napili. anyo ng pandiwang nasa panaklong.
HALIMBAWA: 1.Mabilis na_______(takbo)palabas ang mga
Bayang magiliw perlas ng ______ tao sa sinehan.
Alab ng puso sa ______ mo`y buhay
lupang hinirang______ ka ng magiting sa 2. Pagtukoy ng Mali o Error Recognition
_______ -Isang uri ng pagsusulit na
integratibo sapagkat sinusubok nito ang
-Variable Ratio Deletion- Kung pangkalahatang kasanayan sa wika. Iba`t
walang sinusunod na ratio. iba ang maaaring maging anyo ng
HALIMBAWA: pagsusulit na ito.
Bayang ______ perlas ng silanganan Halimbawa: Maagang nagising si Pedro
Alab ng _____ sa dibdib mo`y buhay, at umigib
lupang hinirang ______ ka ng magiting A B C
sa manlulupig `di ka ______. sila ng tubig.
b. Dictation test -Sinusubok nito D
ang kakayahan sa pakikinig, 3. Pagsusulit na Tama o Mali o True or
talasalitaan, sa kayarian at maaari ring False Test
sa pagbaybay at wastong gamit ng -Sikaping isa lamang ang
titik at ng bantas. binabanggit
-Ipahayag nang maliwanag at tiyak
3. Ayon sa kakayahang sinusubok -Gawing payak at maikli
1. Pakikinig -Iwasan ang paggamit ng pananggi o
2. Pagsasalita negatibong salita sa Aytem
3. Pagbasa -Kung gagamit ng opinyon ibigay ang
4. Pagsulat ngalan ng nagsabi nito
- Iwasan ang mga pahiwatig
4. Ayon sa Gamit ng kinalabasan ng
Pagsusulit 4. Pagsusulit na may pagpipilian o
Multiple Choice
A. NORM REFERENCED - binubuo ng dalawang bahagi:
-Inihahambing ang bawat mag- A. Stem o bahagi ng aytem na
aaral. nagpapahayag ng suliranin.
-Pinagbabatayan ng marka B. Ang mga opsyon : tamang sagot at
-Halimbawa nito ang pagsusulit sa distaktor
natamong kabatiran
B. CRITERION REFERENCED
-May itinakdang pamantayan na I. Mga simulaing dapat isaalang-alang sa
dapat mapagtagumpayan ng eksameni. pagbuo ng pagsusulit na may
-Kailangang makaabot ang mag- Pagpipiliang sagot (Multple Choice)
aaral sa pamantayang ito.
A. ANG STEM
5. Ayon sa Paraan ng Pagmamarka at 1. Dapat maging maikli ngunit malinaw.
pagwawasto Iwasan ang maligoy na salita.
HINDI DAPAT: May tindahan si Nena.
A. OBHEKTIBO (OBJECTIVE TYPE) Kahapon, napansin niyang wala ng bawang
-Ang pagmamarka ay walang sa tindahan. Kaya nagpunta siya sa
kinalaman ang saloobin o opinion ng palengke at _____ ng bawang.
taong nag-wawasto o ng guro. A. Bibili C. Binibili
-Depende sa tiyak na kasagutan B. Bumili D. Bumubili
Phone Number: 0977 – 219 – 2737
A. Pahinuhod C.
DAPAT: Si Nena ay _____ ng bawang Pahintulot
kahapon. B. Paiyakan D.
A. Bibili C. Binili Pagtaliwas
B. Bumili D. Bumibili
D. ANG TAMANG SAGOT
2. Iwasan ang pag-uulit sa mga opsyon 1. Tiyaking isa lamang ang tamang
ng mga salitang maaring ilagay sa stem. sagot.
2. Pag-iba-ibahin ang posisyon ng
HINDI DAPAT: Masaya silang tamang sagot.
nagkukwentuhan _____. 3. Iwasang gawing pinakamahaba o
A. Sapagkat pinanonood ang pinakamaikli ang tamang sagot.
paglubog ng araw
B. Bago pinanonood ang paglubog ng E. ANG BUONG AYTEM
araw
C. Habang pinanonod ang paglubog 1. Dapat sukatin ng bawat aytem ang
ng araw layuning kinakatawan nito.
D. Kahit pinanonood ang paglubog Halimbawa:
ng araw Layunin: Nagagamit ng wasto ang
panghalip na panao.
DAPAT: Masaya silang nagkukwentuhan _____ ay magagaling na manlalaro.
_____ pinanonood ang paglubong ng araw. A. Siya C. Sila
A. Sapagkat C. Habang B. Sina D. Kami
B. Bago D. Kahit
3. Isulat ang stem sa anyong positibo. 2. Iangkop ang bokabularyo at kayarian
Kung hindi maiiwasan ang anyong ng aytem sa mga sasagot nito.
negatibo, salungguhitan ang salitang Halimbawa:
negatibo o di kaya’y isulat ito sa ibang Nabaghan ni Nina sa nanlilimahid na
paraan. pulubing lumapit sa kanila.
HINDI DAPAT: Aling salita ang hindi A. Natuwa B. Nagulat
naglalarawan sa batang si Juan? B. Nainis D. Naawa
A. Maliit C. Magalang
B. Masipag D. Malinis
DAPAT: Aling salita ang HINDI TRADISYONAL AT ALTERNATIBONG
naglalarawan sa batang si Juan? PAGTATAYA
A. Maliit C. Magalang
B. Masipag D. Malinis 1. TRADISYONAL
-Mataya ang natutuhan
B. ANG MGA OPSYON - Magamit sa pagmamarka
-Ano na ang alam mo
1. Hangga’t maaari, gawing halos Halimbawa: Tama-mali, MCQ, Pagtatapat-
magkasinghaba ang mga opsyon. Huwag taptin, Sanaysay, Standardized, Norm-
gawing pinakamahaba o pinakamaikli ang referenced, Critirion-referenced
wastong sagot. 2. ALTERNATIBO
-Ano ang magagawa
C. ANG MGA DISTRAKTOR -Komprehensibong paglalarawan sa
mag-aaral
1. Ang bawat distraktor ay dapat maging -Mataya ang pagsulong at pag-unlad
kaakit-akit sa mga sasagot ng Halimbawa: Awtentiko, Product o
pagsusulit. Dapat tanawin ng mga Performance, Proseso, Portfolio
eksameni na halos tamang lahat ang mga
opsyon. PORMAT NG ALTERNATIBONG
PAGTATAYA
Halimbawa: Ibinigay ko ang lahat ___ 1. PRODUCT AT PERFORMANCE
Juan kay Rosa. Product-Pagbuo
A. Ng C. Ni Performance- Pagganap
C. Ang D. Kay 2. PROCESS ASSESSMENT- Pagmamasid
3. PAGTATAYANG PORTFOLIO- Proseso
2. Hindi dapat maging mas mahirap ang at Produkto
mga distraktor kaysa tamang sagot. Uri ng Portfolio
Halimbawa: 1. WORKING- Koleksyon sa loob ng
Kailangan ng ___ para makapasok isang takdang panahon.
sa paliparang iyon.
Phone Number: 0977 – 219 – 2737
2. SHOWCASE- Pinakatampok o 1. Modelo- Panggagaya sa orihinal na

pinakamagaling na gawa ng mag- kaanyuan at kabuuan ng isang tunay na
aaral. bagay.
2. Mock-up- Panggagaya na isa o ilang
3. PROCESS- Gawa sa iba`t ibang bahagi lamang ang gagayahin at hindi ang
yugto ng pagbuo nito. Lahat ng kabuuan.
impormasyon sa patuloy na 3. Ispesimen- Mabuting panghalili sa
isinasagawang proyekto. tunay na karanasan. Halimbawa kung
hindi madadala ang mga mag-aaral sa pook
4.CUMMULATIVE- Pinakatampok na pinagkukunan ng mineral.
na gawa at nagpapakita ng 4. Mga Tunay na Bagay- Nahahawakan
pagsulong at pag-unlad sa loob ng nasusuri at nagpag-aaralaan ang mga ito
mahabang panahon. ng mga mag-aaral.
RUBRICS C. MADULANG PAKIKILAHOK

1. HOLISTIC- Kabuuang kalidad MGA DULA
2. ANALYTIC- Tiyak Na Kraytiryon 1. Pagtatanghal (Pageant)- Makulay na
pagpapakita ng mga mahalagang bahagi ng
kasaysayan na kung saan ang mga tauhan
ay nakasuot ng angkop na damit.
KAGAMITANG PAMPAGTUTURO 2. Pantomina o Panggagagad- Pag-arte
nang walang salitaan.
Hagdan Ng Karanasan (Edgar Dale) 3. Tableau- Walang galaw hindi katulad ng
Tuwirang Karanasan Pantomina na may Kilos at Galaw.
Binalangkas Na Karanasan Larawang eksenang may tauhang tahimik
Madulang Pakikilahok na tahimik.
Demonstrasyon 4. Saykodrama- Kusang-loob na dula na
Ekskursyon nauukol sa pansariling lihim o suliranin ng
Eksibit isang tao.
Telebisyon 5. Sosyodrama- Walang gaanong
Pelikulang Gumagalaw paghahanda at oag-eensayo. Umiinog ang
Teyp Recording, Radio At Di-Gumagalaw paksa sa suliraning panlipunan.
Simbolikong Biswal 6. Role Playing- Nagbibigay diin sa papel
Simbolikong Berbal na ginagampanan.
7. Dulang Pasalaysay (Chamber Theater)-
Pagpapakahulugan sa panitikang pinag-
aaralan.
Balangkas ng Tatlong Pangkat ng Hagdan 8. Sabayang Pagbigkas- Mabisang paraan
Ng Karanasan sa pagpapakahulugan at pagpapahalaga sa
A. Ginagawa isang tula.
1. Tuwirang Karanasan
2. Binalangkas na Karanasan MGA PAPET- Tau-tauhang kaya
3. Madulang Pakikilahok nagsasalita at gumagalaw ay dahil sa
B. Minamasid tagapagpaandar nito.
1. Pakitang Turo 1. Karilyo- Pagpapagalaw ng mga anino ng
2. Ekskursyon mga pira-pirasong karting hugis-tao o
3. Eksibit hayop sa likod ng isang kumot na puti ma
C. Sinasagisag maiilawan.
1. Simbolong Biswal 2. Istik Papet- Cut-out ng anumang bagay
2. Simbolong Berbal na idinikit sa patpat.
3. Kamay na Papet- Anumang anyo ng
GINAGAWA tao, hayop o bagay na iginuguhit sa supot
ng papel.
A. TUWIRANG KARANASAN 4. Daliring Papet- Pagamit sa daliri sa
1. Eksperimento- Nasusubukan ang mga paggawa ng anumang hugis o anyo.
mag-aaral na tumuklas ng bagong 5. Maryonet- Ginagamit ang pisi para sa
kaalaman sa siyensiya. pagkontrol ng kilos ng Maryonet.
2. Mga Laro- Mabisang paraan para MINAMASID

mabigyan-buhay ang pag-aaral ng mga A. PAKITANG-TURO
bata. 1. Paskilang Pranela- Kagamitang tanaw-
dinig na dikitan ng mga bagay.
B. BINALANGKAS NA KARANASAN B. EKSKURSYON-Nagagamit ang limang
pandama.
Phone Number: 0977 – 219 – 2737
C. EKSIBIT-Maayos na pagtatanghal ng B. SIMBONG BERBAL- Salita ideya,

mga bagay o kaisipan sa isang tanging konsepto, terminolohiyang pansiyensya at
lugar o lalagyan upang mamasid ng balana. anumang nakasulat na karanasan.
1. Museo-Lugar na kakikitaan ng
pagtatanghal ng mga bagay na may 1. Semantic Mapping o Webbing- Isang
kinalaman sa alinman sa mga sumusunod: paraan ng pagpapalawak ng kahulugan ng
Siyensya, sining, kultura, heograpiya, isang salita sa pamamagitan ng mga
kasaysayan at kagamitang luma ng ating kategorya ng isang salita.
mga ninuno. 2. Association o Word Network- Proseso
2. Bulitin Bord- Kagamitang tanaw na ng pagbibigay ng mga salitang kaugnay sa
katularin ng pisara at ginagamit bilang isang paksa o ideya.
tanghalan o paskilan ng mga bagay. 3. Clining-Proseso ng pagkilala ng
3. Takbord- Katulad sa Bulitin Bord ngunit pagkakaugnayan ng mga salita ayon sa
ang kaibahan ay ang paraan ng antas o tindi ng kahukugan na
pagpapaskil dahil ang ginagamit sa Bulitin ipinapahayag.
ay kola samantalang sa takbord ay tamtaks 4. Clustering- Proseso ng pagbibigay ng
at aspili. iba pang salita na halos kapareho rin ng
4. Poster- Halimbawa nito ang Bilbord, kahulugan ng batayang salita.
Patalastas, at nakapaskil na anunsyo. 5. Collocation- Proseso ng pagsasama ng
5. Timeline- Pisi o kawad na ginagamit salita sa iba pang salita upang makabuo ng
bilang sabitan. ibang kahulugan.
6. Dayorama- Kagamitang tanaw dinig na 6. Huwaran o Patern- Proseso ng
yari sa kahon. Inaalis ang itaas at harap na pagsusuri sa kayarian ng salita o grupo ng
bahagi ng kahon at sa halip, ang pinapalit mga salita.
ay plastik. 8. Plaskard- Isang kagamitang tanaw-dinig
7. Mobil o Pabitin- Kagamitang tanaw-dinig o isang simbolong berbal na
na itinatanghal sa pamamagitan ng pinagsusulatan ng anumang bagay na ibig
pagsasabit, kaya`t ito`y gumagalaw kapag ipakita nang mabilisan o paulit-ulit.
humahangin.
PAMAHAYAGAN
D. MIDYANG PANG-EDUKASYON
1. Telebisyon TUNGKULIN NG MAKABAGONG
2. Sine PAMAHAYAGANG PANGKAMPUS
3. Radyo
4. Prodyektor 1. Impormasyong Tungkulin---
5. Larawang di Gumagalaw Ipinababatid sa mga mambabasa
6. Teyp rekorder ang mga panyayaring naganap na,
nagaganap o maaring maganap. Ang mga
impormasyon ay maaring magmulasa mga
SINASAGISAG lathalain, editorial, at iba pang mga
A. SIMBOLONG BISWAL seksyon ng pampaaralang pangkampus.
1. Mapa at Globo- Gamiting gamitin sa
pagtuturo ng Araling Panlipunan, Sibika at 2. Opinyong Tungkulin—
Kultura at Agham. Sa pamagitan ng mga editorial at
2. Dayagram- Isang Kagamitang Tanaw kolum ng editorial, binibigyang kahulugan
dinig o simbolong biswal na ng editor ang balita, at ibinibigay rin ang
nagpapaliwanag sa ugnayan ng mga kanyang opinion sa mahalagang bagay o
sangkap ng isang bagay sa pamamagitan ang kabuluhan ng mga pangyayari sa
ng linya at simbolo. araw-araw.
3. Grap- Kagamitang nagpapakita ng
malinaw na balangkas ng uganayn ng 3. Edukasyong Tungkulin—
dalawa o mahigit pang bilang ng mga bagay Isa sa mga pinakamahahalagang
o pangyayari. tungkulin ng pamahayagang pangkampus
4. Tsart- Nagpapahayag ng ideya sa ay maturuan hindi lamang ang mag-aaral
pamamagitan ng linya, guhit, hugis, kundi patina ang mga mamamayan sa
larawan at krokis. komunidad. Noon, ang pagtalakay sa
5. Kartun- Pagpapakahulugan ng larawan paksa hinggil sa edukasyong panseks at
sa pamamagitan ng pagsasagisag. pagpaplano ng pamilya ay ipinagbabawal
6. Sketch- Payak at dagliang pagguhit ng sa mga silid- aralan. Ngunit sa ngayon,
nagbibigay tampok na katangian ngunit nagiging paksa na ng mga mag-aaral na
walang detalye. manunulat sa kanilang pampaaralang
pahayagan.
Phone Number: 0977 – 219 – 2737
4. Tagapagbantay na Tungkulin— 5. Indeks-ang solidong linya na

Ang pamahayagang pangkampus ay nakapaloob sa pahina ng pahayagan na
gumaganap bilang tagapamatnubay sa katatagpuan ang mga balita.
karapatan ng mha mag-aaral. Ito’y
nagsisilbing mata ng mga mambabasa 6. Ibang bagay na matatagpuan sa unang
pahina.
5. Laboratoryong Tungkulin— 1. Pangalan ng pahayagan-
Ito’y nagsisilbi bilang kagamitan sa nakalimbag ang pangalan ng pahayagan
pagtuturo tungo sa pag-unlad ng isa ng 2. Tainga- ang maliit na kahon sa
mamamahayag. Matapos matutunan ang gilid ng pangalan.
wastong paraan sa pagsulat ng tuwirang 3. Ulo ng pinakamahalagang balita- ang
balita, tinstalakay rin ang mga gawaing pangunahing ulo ng balita ay may malapad
pampaaralan at ang pagsulat ng balita at malaking tipo. Ang pamagat ng
para sa publikasyon. pinakamahalang balita ng araw ay
tinatawag na ulo ng pinakamahalagang
6. Dokumentaryong Tungkulin— balita.
Mahalagang mabatid ang mga 4. Running Head-ang ulo ay binubou ng
pangyayari sa paaralan at ang mga kapaki- dalawa o mahigit pang linya.
pakinabang na nagawa ng mga mag-aaral. 5. Ulo ng Balita- ang pamagat ng anumang
Ang mga natapos na gawain ay kailangang balita. Ang ulo ng balita ay gamit lamang
mailatlaha sa pampaaralang pahayagan para sa pamagat ng balita.
para sa kaunlaran. Ang pinakamainan na 6. “Deck”- ito at sumusunod sa ulo ng
kasaysayan na nasaliksik mula sa lumang balita, na nakalagay sa ibabaw ng
tinipong pahayagan ay kabilang din. pangunahing ulo ng balita, kilala rin ito na
bangko o bahagi ng ulo ng isang balita.
7. Panlibangang Tungkulin— 7. Pamatnubay na Pangungusap- ang
Ang pampaaralang publikasyon ay panimula na balita. Ito ay maaring salita,
tulad din ng mahalagang aklat, tinuturing pangungusap o talata.
na kasama ang mga mambabasa lalo na 8. Balita- ang buong balita ng mga
kung siya ay nag-iisa. pangyayari ay binubuo ng pamatnubay na
pangungusap at teksto pinalawak ng
8. Pangkalinangang Tungkulin— pamatnubay na pangungusap.
Ang pampaaralang pahayagan ay 9. Kolum- ang pahabang pagkakati sa
katulad din ng komersiyal na mga bahagi ng pahayagan. Marami sa mga
pamamahayag na nagkakaloob ng pambansang pahayagan ay nahahti sa 8
kahalagahan. kolum samantalang ang sa pampaaralang
pahayagan ay nahahti sa limang(5) kolum
BAHAGI NG PAHAYAGANG “12 ems” ang bawat isa.
PANGKAMPUS 10. Kolum rule- ang patayong linya na
Maging ito man ay pangkomunidad, naghahati sa pahina ng kolum. Karamihan
pangmetropolitan o pangnasoyonal na sa mga pahina ng pahayagan ay nahahati
pahayagan, ang mga bahagi at seksyon ay sa kolum ang pagitan. Karaniwang ay sang
halos magkatulad. isang(1) “em” ang lapad. Ang pagitan ay
tinatawag na “sunken rule.”
Pang-unang pahina 11. Lupi- ang gitnang pahinang guhit na
1. Balitang Pampook- balitang naganap sa naghahati ng pahayagan sa dalawang
bansa. bahagi.
2. Balitang mula sa ibayong dagat- 12. May Katha- ang pangalan ng reporter
balitang nagaganap o naganap sa labas ng na sinusundan ng balitang itinatampok,
bansa. halimbawa: ni Dulor Sunga
3. Balitang “Dateline”- ang panlabas na 13. Kahon- ang balitang nakukulong ng
balita. Ito’y ipinakilala sa pamamagitan ng “line rules”
petsa at pook hinggil sa balitang naiulat 14. Larawan- ang metal na plato na
gayundin ang pinagkunan ng mga kinalalagyan ng larawan sa pahayagan,
materyales, kung hndi ito isinulat ng local kilala rin sa tawag na “Clich é”.
na patnugutan ng “Tokyo,” Japan, Dec. 15. Paliwanag sa larawan- ang tekstong
25(AP). sinusundan ng mga larawan at ibang
4. Balitang nakatugon sa panahon- gawang sining ay higit na kilala sa
karaniwan ito’y nakatuon sa kalagayan ng pamagat. Ang isinulat sa ibabaw ng
panahon, sa pook, sa temperature, larawan ay tinatawag na “slugline”. Ito ay
direksyon ng hangin at bilis nito. Iniuulat maaring ang pamagat o paliwanag na nasa
ang kalagayan ng panahon lalo na ang itaas ng larawan.
detalye kaysa balita. 16. “Kicker”- ang “tagline” ay inilalagay
sa ibabaw ng balita subalit higit na maliit
Phone Number: 0977 – 219 – 2737
kaysa sa ulo ng balita, kilala rin ito sa maaaring matagpuan sa pampalakasang

tawag na ‘teaser’ Kung minsan naman, ito seksyon ay ang komentaryong
ay mas kilala kaysa sa ulo ng balita, ito ay pampalakasan at lathalaing
tinatawaG DIN NA ‘hammer”. pampalakasan.
17. “Credit line”—ang linya na nagbibigay
ng pinagmulan ng balita o larawan. Tanging Lathalain
Halimbawa: larawan ni Dolor Sunga Ang makabagong pahayagan ay may
tanging lathalaing pamapalakasan.
Pahina ng Editoryal Halimbawa: pahinang panlipunan
1. Pahina
Binubuo ng bilang ang mga pahina, PANANALIKSIK
petsa ng pagkakalathala, pangalan ng
pahayagan na karaniwang isinulat sa itaas KATANGIAN NG PANANALIKSIK
ng pahina, na matatagpuan din sa ibang 1. OBHEKTIBO- Dapat ito ay walang
mga pahina. pagkiling at ang bawat interpretasyon sa
resulta ay may maingat na pagsusuri,
2. “Masthead” pagtataya, at paghahanay.
Ang kahon ng editorial na may “logo”,
pangalan ng pamunuan at ang 2. LOHIKAL- Dapat ito ay naaayon sa
katungkulan ng mga ito, halaga ng sistematikong proseso at ang konklusyon
suskrisyon, tagapaglathala, at ibang ay makatwiran at katanggap-tanggap.
mahalagang datos ukol sa pahayagan. Ang
logo ay ang bahagi ng pahayagan na kung 3. EMPIRIKAL- Ito ay batay sa tiyak at
saan nakatala ang salita o mga salita, tulad praktikal na karanasang namamasdan.
ng pangalan ng pahayagan o seksyon.
4. KRITIKAL- Ang paghatol ay tama at
3. Pangulong Tudling( Editoryal) maingat. Ang pagpapakahulugan ay
Ang komentaryo ay isinulat ng mapagkakatiwalaan.
sinuman sa mga patnugot na
nagpapahayag ng mga puna o opinion ng URI NG PANANALIKSIK
buong pamunuan ng pahayagan hinggil sa 1. HISTORIKAL NA PANANALIKSIK
iba’t ibang paksa. Ito ay paninindigan na Ito ay isang sistematikong disenyo ng
rin ng pahayagan. pangangalap at pagtataya ng datos na may
layuning ilarawan, ipaliwanag, at unawain
4. Tudling Pang- editorial ang mga aksiyon at pangyayari sa
Ito ay ang sariling paanaw ng nakalipas sa pinakatugmang
sumulat na tumutuligsa, nagtuturo, interpretasyon.
umaaliw o nananawagan batay sa layunin.
2. KWALITATIBONG PANANALIKSIK
5. Tudling Pangkarikatura Ito ay anyo ng pag-aaral na
Ang karikatura ay nagbibgay diin sa itinuturing na "nonnumerical" o "hindi
mga payak na puntos. Karaniwang nabibilang". Ang mga datos ay itinatala at
nakapagpapatawa, at may tungkulin din binibigyang-interpretasyon gamit ang
tulad ng pangulong tudling. Ito’y may "nonnumerical" na pamamaraan gaya ng
paninindigan at hindi isang kaganapan ng open-ended surveys, panayam, at mga
pangulong tudling. detalyadong deskripsiyon na kalimitang
6. Guhit Pangulong Tudling sa Editoryal ginagawa sa iba't ibang disiplinang
Ang maikling pahayag na siniping nabibilang sa Agham Panlipunan (Trochim,
kasabihan na isinusulay sa hulihan ng Donnelly, at Arora (2014).
tudling pang-editoryal.
3. KWANTITATIBONG PANANALIKSIK
7. Liham sa Editor (patnugot) Ito ay anyo ng pananaliksik na
Ang liham ay ipinadadala ng nakatuon sa numerikal na datos. Ayon kay
mambabasa sa editor. Ang sariling Babbie (2010), tuon nito ang obhetibong
pananaw ng sumulat ay ibinibigay sa tiyak panukat, at mga numerikal na pagsusuri
na aspeto. ng mga nakalap na datos gamit ang
structured research instrument. Sa
Pahinang Pampalakasan ganitong pananaliksik, naiiwasan ang
Ang pampalakasang balita ay pagkiling sapagkat ang mga datos ay
nahahati tulad ng mga pangkaraniwang nakabatay sa estadistika na ginamitan ng
balita. Ang anumang matatagpuan sa isang estandardisadong numerikal na
pahina ng mga balita ay maaaring pormula. Bagama't itinuturing na
matatagpuan din sa mga pampalakasang "numerically significant" ang ganitong
seksyon. Ang iba pang mga bagay na pananaliksik, hindi naman maitatangging
Phone Number: 0977 – 219 – 2737
isa sa kahinaan nito ang kawalan ng mula sa isang populasyon (Trochim,

malalim na pagsusuri sa opinyon ng tao. Donnelly, at Arora (2014).
4. PENOMENOLOHIYA. a. Telephone Survey - Gumagamit

Ito ay uri ng pananaliksik na nakatuon sa dito ng telepono upang alamin ang
buhay na karanasan ng mga kalahok sa opinyon, saloobin o pulso ng target na
pananaliksik ukol sa isang penomenon. kalahok sa pag-aaral hinggil sa isang
Layunin ng ganitong pananaliksik na partikular na isyu o paksa ng pananaliksik.
direktang imbestigahan at isalaysay ang Random na pinipili ng mga mananaliksik
isang penomenon na malay na naranasan ang mga kalahok sa pag-aaral gamit ang
ng tao. Kalimitang ginagamit ang panayam, random-digit dialing.
obserbasyon, pagsusuri ng naratibo, at
pagdodrowing sa pangangalap ng b. Electronic Mail Survey - Ito ay
impormasyon. anyo ng metodong sarbey na ang mga
talatanungan ay ipinapadala sa e-mail ng
5. ACTION RESEARCH. mga target na kalahok sa pag-aaral sa
Ito ay naglalayong lumutas ng isang tiyak pamamagitan ng attachment.
na suliranin sa isang programa,
organisasyon, o komunidad. Sa ganitong c. Web Survey/Online Survey.-Ito
uri ng pananaliksik, kalimitang kabahagi ay sarbey na isinasagawa sa isang website.
ang mga mananaliksik sa paksang pinag- Gamit ang web browser ay nagagawang
aaralan. makapunta ng mga kalahok sa nasabing
website upang sagutin ang mga
6. EBALWATIBO. talatanungan. Ang ganitong paraan ay
Pagsusuri ng kalagayan ng isang proyekto, mabisang gamitin sa mga sample na
programa, institusyon, sistema, o magkakahiwalay ang lokasyon. Ilan naman
pamamalakad sa pamamagitan ng sa mga kahinaan nito ay ang potensiyal ng
pagsukat sa iba't ibang aspektong pagkakaroon ng mababang kalidad ng mga
bumubuo rito na may layuning paunalarin datos.
ang kabuuang sistema. Sa ganitong
disenyo ng pananaliksik, madalas na d. Dual-media Survey.-May
tinitingnan ang kalakasan at kahinaan ng dalawang pamamaraan ito upang
mga nabanggit. masagutan ng mga kalahok sa pag-aaral
ang talatanungan - electronic mail o web
7. KOMPARATIBONG PANANALIKSIK. survey. Sa puntong ito ay binibigyang-laya
Ito ay uri ng pananaliksik na may layunin ang kalahok na pumili ng metodo na mas
na ikumpara ang dalawang varyabol na komportable siyang gamitin.
pinag-aaralan sa pamamagitan ng
pagtukoy sa pagkakatulad at pagkakaiba 2. Panayam/Interbyu-Ito ay direktang
ng mga paksang pinag-aaralan. nakikipag-usap ang mga mananaliksik sa
kalahok sa pag-aaral upang makakuha ng
8. ETNOGRAPIYA impormasyong makasasagot sa mga
Layunin ng disenyong ito na pag-aralan suliranin. Ayon kay Keyton (2015) ito ang
ang isang penomenon sa konteksto ng pinakapratikal at epektibong metodo sa
kulturang nananahan sa nasabing isang kwalitatibong anyo ng pananaliksik
lipunan. Mahalaga ito sapagkat nagbibigay na naglalayong malaman ang
ito ng malalim na kaalaman ukol sa nararamdaman at kung papaano mag-isip
sistemang politikal, ekonomiko, at kultural ang mga tao.
ng isang lipunan. Pinag-aaralan din sa
ganitong uri ng disenyo ang interaksiyon, a. Structured Interview.-Tinatawag ding
ugali, kilos at paniniwala ng mga tao sa standardized interview. Ang mananaliksik
nasabing lipunan. ay may nakahanda nang listahan ng mga
tanong sa kalahok. Layunin nitong walang
PAMAMARAAN NG PANANALIKSIK makaligtaang tanong sa buong proseso ng
panayam. Sa ganitong uri ng interbyu, may
1. SARBEY- ay tumutukoy sa kontrol ang mananaliksik sa daloy ng
sistematikong pamamaraan ng talakayan.
pangangalap ng datos kung saan ang mga
tao ay tinatanong ukol sa kanilang saloobin b. Semi-structured-Ang mananaliksik ay
o opinyon hinggil sa isang paksa. Maaaring mga nakahandang mga pangunahing
isagawa sa pamamagitan ng paglikha ng tanong lamang at siya na ang bahala sa
isang talatanungan na pasasagutan at mga kasunod na pantulong na tanong.
panayam sa mga kalahok sa pag-aaral na
PAGSASALING WIKA
Phone Number: 0977 – 219 – 2737
6. PERORATIO o ang paglalagom sa

KAHULUGAN talumpating binigkas
Ito ay ang paglilipat ng kahulugan ng
pinagmulang wika sa target na wika KANON NG RETORIKA
(Larson, 1984 ). 1. Inventio- Pagbuo at paglikha
Isang proseso ng paglilipat sa 2. Dispositio- Argumento
pinakamalapit na katumbas ng diwa o 3. Elocutio-Estilo
mensaheng nakasaad sa wikang isasalin 4. Memorya- Treasury of things invented
(Nida at Taber, 1969). 5. Actio/Pronuncio- Paraan ng paglalahad
MGA URI NG PANGHIHIRAM

1. Panghihiram na Dayalektal LOGOS, PATHOS AT ETHOS
Ang ganitong panghihiram ay 1. LOGOS- Lohika, Rason o Katwiran
nagaganap lamang sa iba’t ibang dyalekto 2. PATHOS- Tumutukoy sa emosyon
ng isang wika. Ang Tagalog, halimbawa, ay Saloobing ng tagapakinig
maraming klase — may Tagalog-Bulacan, 3. ETHOS- Karakter, rapor, pagkatao, asal
Tagalog-Nueva Ecija, Tagalog-Laguna, o personalid ng tagapagsalita
Tagalog-Cavite, Tagalog-Batangas,
Tagalog-Bataan, Tagalog-Maynila, Tagalog-
Ilokano, Tagalog-Kapampanga, Tagalog-
Cebuano, Tagalog-Muslim.
2. Panghihiram na Kultural
Ang ganitong panghihiram ay
laganap sa iba’t ibang wika ng isang bansa
o sa mga wika ng mga bansang
nagkakaroon ng ugnayan.
Halimbawa 1 — panghihiram ng Filipino

mula sa iba’t ibang wika sa kapuluan na
kargado ng kultura, tulad ng “Pinakbet,
saluyot, dinengdeng” sa Ilokano.
Halimbawa 2 — panghihiram ng Filipino sa

iba’t ibang wika ng diagdig, tulad ng “mami,
syopaw, karate, dyip, notbuk, kurikulum,
awditoryum, akwaryum.”
3. Panghihiram na Pulitikal
Nagaganap ito kapag ang dalawang
wika ay umiiral sa isang pamayanan o sa
isang bansa. Karaniwang nagaganap ang
ganito sa mga bansang nasasakop o
nasakop ng higit na makapangyarihang
bansa.
RETORIKA
ANG MGA DAPAT TAGLAYIN NG ISANG

PAHAYAG
1. EXORDIUM o ang panimula na
pupukaw sa atensyon ng tagapakinig at
magpapakilala sa kaso;
2. NARRATIO o ang aktwal na paglalatag
at pagpapaliwanag ng kaso;
3. DIVISIO o ang pagkakahanay ng mga
tiyak na argumentong ilalahad upang
isulong ang paninindigan;
4. CONFIRMATIO o ang paglalahad ng
mga patunay na lalong magpapatibay sa
kaso o argumento;
5. CONFUTATIO o ang pagsira na agad sa
mga posibleng argumentong bibigkasin na
katalo;

Filipino Bebot

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Filipino Bebot

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

FALCULAN TWINS’ REVIEW CENTER

(formerly Brainspeed LET Review Center)

FILIPINO 5. Generative-Semantics- Nagbigay diin

LINGGWISTIKA KASAYSAYAN NG LINGGWISTIKA

KASAYSAYAN NG LINGGWISTIKA Tunog na Proto- Tunog na ipinalalagay ng

MGA DISIPLINA NG LINGGWISTIKA

2. Auditory Phonetics- Pag-aaral at II. MORPOLOHIYA (PALABUUAN)

A. MGA SALIK SA PAGSASALITA B. Uri ng Morpema

uwian, barilan, balitaan, sulatan, gabí-gabí

II. MGA SALITANG PANGKAYARIAN

3. PATAWAG B. PAHIMATON-Nagtuturo sa malapit o

Kaukulang Palayon kung ginagamit ang D. PANLUNAN-Ito`y pinaikling anyo ng

2. LAYON NG PANG-UKOL E. PANANONG-Ginagamit ang panghalip

F. PANAKLAW- Sumasaklaw ito sa dami,

KAGANAPAN NG PANDIWA URI NG PANDIWA

5. Kaganapang Kagamitan- Bahagi ng 2. MAYLIPAT- Nag-iiba ng lunan bukod

Halimbawa: HAGKAN Halimbawa: sangkatlo, kalahati,

B. Panunuran- Nagsasaad ng ayos ng PANGATNIG- Mga salita o lipon ng mga

URI NG PANGATNIG TAMBALAN- Ang pangungusap ay ay

Halimbawa: Si Joseph ay labimpitong 3. Temporal - tumutukoy sa panahong

2.EMOTIVE/EXPRESSIVE- Gamit sa -Katangian: Nakapagpapahayag ng sariling

3.CONATIVE/ DIRECTIVE - Gamit sa 5. IMAHINATIBO (let’s pretend function)

1. ESTETIKO- Gamit sa paglikha ng

3. DARWIN- Panggagagad ng tao sa kilos o 3. KINESICS-body language

10. TATA- ang kumpas o galaw ng kamay 4. PANG-ORGANISASYON- Organisado at

III. KOMISYON SA WIKANG FILIPINO Vakul (Ivatan) pantakip sa ulo na yari sa

ay natural at ang lahat ng karunungan ay kasaysayang pambansa noong unang

11. KLASISMO- Paggamit ng estilo o

1. Banal na Kasulatan/Bibliya (Aramaic, TULUYAN/PROSA

7. Sanaysay- ito’y pagpapahayag ng tagpo o pangyayari sa buhay, halimbawa’y

C. TULANG PADULAAN- tulang sinadyang PANITIKAN NG MGA REHIYON SA

URI NG DULA BATAY SA POOK NA BIKOL

KABISAYAAN 3. Dian Masalanta-Diyosa ng pag-ibig,

MITOLOHIYA KATUTUBONG SAYAW, RITWAL at DULA

Dalling-dalling-Katutubong Sayaw ng mga 3. BISAYA

3. Jose P. Rizal- May sagisag panulat na P.

TULA 2. Talaang Bughaw- Sumasagisag sa

MGA MANUNULAT MANUNULAT

Ngunit muling tumayo ISLOGAN naging popular sa panahong

YUGTO SA PAGKATUTO NG WIKA 2. GOUIN SERIES METHOD

TRADISYONAL NA PAMAMARAAN SA 3. Discourse Competence- Kakayahang

Siya ang tipo ng tagapakinig na wari

2.Directed Reading Thinking Activity

1. Pasalaysay- Maghayag ng sunod-sunod

2.WRITING UP- 1. Kung ipinababasa at KATEGORYA SA PAG-UNAWA

URI NG SULATIN AYON SA ANYO

2. Ayon sa dami ng kakayahang -iisa lamang ang tamang sagot

2. SHOWCASE- Pinakatampok o 1. Modelo- Panggagaya sa orihinal na

RUBRICS C. MADULANG PAKIKILAHOK

2. Mga Laro- Mabisang paraan para MINAMASID

C. EKSIBIT-Maayos na pagtatanghal ng B. SIMBONG BERBAL- Salita ideya,

4. Tagapagbantay na Tungkulin— 5. Indeks-ang solidong linya na

kaysa sa ulo ng balita, kilala rin ito sa maaaring matagpuan sa pampalakasang

isa sa kahinaan nito ang kawalan ng mula sa isang populasyon (Trochim,

4. PENOMENOLOHIYA. a. Telephone Survey - Gumagamit

6. PERORATIO o ang paglalagom sa

MGA URI NG PANGHIHIRAM

Halimbawa 1 — panghihiram ng Filipino

Halimbawa 2 — panghihiram ng Filipino sa

ANG MGA DAPAT TAGLAYIN NG ISANG

You might also like