Суурь боловсролын Нийгмийн ухааны нэгдмэл агуулгын тест

1. Бүх нийтээр даган мөрдөхөөр төрөөс тогтоосон хэм хэмжээний тогтолцоог .................... гэнэ.
А. Эрх зүй B.Ёс зүй C. Зан заншил D. Итгэл үнэмшил
2. Эрх зүйн хэм хэмжээг хүчин чадлаар нь юу гэж ангилдаг вэ?
А. Хууль ба хуульчилсан B.Хууль ба зарлиг C. Тушаал ба шийдвэр D. Зарлиг ба захирамж
акт
3. Хуульчилсан актад үл хамаарах өгөгдлийг олно уу?
А. Дүрэм B. Зарлиг C. Тогтоол D. Захирамж
4. Нийтийн эрх зүйн хүрээнд үүссэн харилцааг зохицуулахаар захиргааны байгууллага, албан тушаалтнаас бичгээр
гаргасан захирамжилсан шийдвэрийг .................... гэнэ.
А. Хуульчилсан акт B. Хууль C.Эрх зүй D. Зарлиг
5. Хуульчилсан актын нэг төрөл болох захирамжийг батлан гаргах эрхтэй субьектэд аль нь хамаарах вэ?
А. Аймаг нийслэлийн засаг В.Ерөнхийлөгч C.Сайд, Засгийн газрын D. Аймаг нийслэлийн ИТХ
дарга агентлагийн дарга
6. Төрийн захиргааны байгууллагын нийтлэг шинжид хамаарахгүй өгөгдлийг олно уу?
А.Иргэдийн эрх ашгийг B.Хуульд захирагдаж, C.Нийтийн ашиг сонирхлыг D.Хувь хүн,байгууллагын
хамгаалсан аливаа хуулийн дагуу үйл гүйцэлдүүлэхийн төлөө эрх ашгийг хөндсөн
асуудалд уян хатан хандах ажиллагаа явуулах ажиллах шийдвэр гаргаж, нийтийг
засаглах эрхтэй байх
7. Төр иргэдийн өмнө хүлээсэн үүргээ өөрийн байгууллага болон албан хаагчдаараа дамжуулан хэрэгжүүлэхийг юу
гэж нэрлэдэг вэ?
А. Төрийн захиргаа B. Захиргааны C. Захиргааны алба D. Захиргааны хэлтэс
байгууллагууд
8. Олон улсын хамтын нийгэмлэг хүлээн зөвшөөрч, олон улсын гэрээ, эрх зүйн хэм хэмжээгээр баталгаажуулсан эрх,
эрх чөлөөг хангаж хамгаалах, хэрэгжүүлэх үүргийг хэн хүлээдэг вэ?
А. Улс орнуудын засгийн B. Олон улсын хамтын C. Иргэдийн төлөөлөгчдийн D. Улсын их хурал
газар нийгэмлэг хурал
9. Хүний эрхийн түгээмэл тунхаглалд дурьдсан хүний эрх, эрх чөлөө, тэдгээрийг хэрэгжүүлэх зарчмуудыг Иргэний
болон улс төрийн эрхийн тухай олон улсын пакт /ИУТЭОУП/-д тусган олон улсын заавал биелүүлэх хэм хэмжээ
болгон тогтоосон байдаг. Тэгвэл энэхүү пактад тусгасан хүний эрхэд доорх өгөгдлийн аль нь үл хамаарах вэ?
А.Сурч боловсрох эрх B. Амьд явах эрх C. Боолчлолоос ангид байх D. Итгэл үнэмшилтэй байх
эрх эрх
10. Хүний эрхийн түгээмэл тунхаглалд дурьдсан хүний эрх, эрх чөлөө, тэдгээрийг хэрэгжүүлэх зарчмуудыг Эдийн
засаг, нийгэм, соёлын эрхийн тухай олон улсын пакт /ЭЗНСЭОУП/-д тусган олон улсын заавал биелүүлэх хэм
хэмжээ болгон тогтоосон байдаг. Тэгвэл энэхүү пактад тусгасан хүний эрхэд доорх өгөгдлийн аль нь үл хамаарах
вэ?
А.Амьд явах эрх B. Сурч боловсрох эрх C. Зохистой орон байраар D. Эрүүл байх эрх
хангагдах эрх
11. Эрх зүйн хэм хэмжээ нь ямар зарчмыг баримталсан байх ёстой вэ?

А. Ойлгомжтой, тодорхой B.Хуулийн заалт тодорхой C. Дагаж хэрэгжүүлэхэд D. Оролцогчид янз бүрээр
байх бус, бүрхэг байх хүндрэлтэй байх тайлбарлах боломжтой байх
12. “Нэг цэгийн үйлчилгээ” – ний төвийн үйл ажиллагааны зарчимд үл нийцэх өгөгдлийг олно уу?
А.Баримттай байх B.Чанартай байх C.Хүртээмжтэй байх D.Шуурхай байх
13. Иргэний төрийн байгууллагад өргөдөл, гомдол гаргаж шийдвэрлүүлэх эрхийг ямар хуулиар баталгаажуулж өгсөн
байдаг вэ?
А. Үндсэн хууль В.Боловсролын тухай хууль С. Цагдаагийн албаны D. Нийгмийн халамжийн
тухай хууль тухай хууль
14. Хүний эрх, эрх чөлөө зөрчигдсөн боловч төрийн байгууллагууд зохих ёсоор хүний эрхийг хамгаалаагүй
тохиолдолд эрхийг нь сэргээн эдлүүлэх үүрэг хүлээсэн байгууллага аль нь вэ?
А. Хүний эрхийн үндэсний В. Шүүхийн байгууллага С. Цагдаагийн D. Захиргааны шүүх

Хуудас 1/11
 Суурь боловсролын Нийгмийн ухааны нэгдмэл агуулгын тест

комисс байгууллага
15. Зөв өгөгдлийг олно уу? ................ гэдэг нь хүмүүс эрхээ хамгаалах гол нөхцөл нь хүний эрх, эрх чөлөөг хууль
тогтоомжоор хэрхэн хамгаалж өгснийг мэдэх явдал юм.
А. Хүний эрхийн боловсрол В. Хүний эрхийн мэдлэг С. Хууль эрх зүйн D. Хууль зүйн мэдлэг
боловсрол
16. Үзэл бодлоо чөлөөтөй илэрхийлэх эрх чөлөөний илрэх арга хэлбэрт үл хамаарах өгөгдлийг олно уу?
А. Мэдээлэх хэлбэр В.Үг хэлэх хэлбэр С. Бичгээр буюу хэвлэн D. Урлаг уран сайхны
нийтлэх хэлбэр хэлбэр
17. Олон нийтийн мэдээллийн хэрэгслийн үүрэгт үл хамаарах өгөгдлийг олно уу?
А. Суртал ухуулга хийх В. Мэдээлэл олгох С. Хяналт тавих шүүмжлэл D. Иргэдийн санаа бодлыг
өрнүүлэх төлөвшүүлэхэд туслах
18. “ .. Үзэл бодлоо чөлөөтөй илэрхийлэх эрх чөлөө нь ардчилсан нийгмийн үндэс суурь бөгөөд нийгмийн дэвшил,
хувь хүн бүрийн хөгжлийн гол нөхцлийг бүрдүүлэгч чухал хүчин зүйл ...” гэж хүний эрхийн ямар байгууллага өөрийн
шийдвэртээ тусгасан байдаг вэ?
А. Европын хүний эрхийн В. Олон улсын шүүх С. Хүний эрхийн үндэсний D. НҮБ
шүүх комисс
19. Хүний эрхийн стандарт болж, дэлхий дахинд хамгийн өргөн хүрээнд хүлээн зөвшөөрөгдсөн эрх зүйн баримт
бичгийг юу гэж нэрлэдэг вэ?
А. Хүний эрхийн түгээмэл В. Иргэний болон улс С. Хүүхдийн эрхийн D. Эдийн засаг, нийгэм,
тунхаглал төрийн эрхийн тухай олон конвенц соёлын эрхийн тухай олон
улсын пакт улсын пакт
20. Доорх өгөгдлүүдийг зөв харгалзуулна уу?

А. Цагдаагийн байгууллага 1. Иргэд хоорондын гэрээний дагуу эд зүйл, өмч хөрөнгийг өмчлөхтөй холбоотой
маргааныг хянан шийдвэрлэх

В. Шүүхийн байгууллага 2. Хүний эрх, эрх чөлөө зөрчигдсөн боловч төрийн байгууллагууд зохих ёсоор хүний эрхийг
хамгаалаагүй тохиолдолд эрхийг нь сэргээн эдлүүлэх

С. Хүний эрхийн үндэсний комисс 3. Эд зүйл хулгайлах, дээрэмдэх зэрэг гэмт үйлдлийг илрүүлж таслан зогсоох

А. a3 b1 c2 B. а1 b2 c3 C.a2 b1 c3 D.a3 b2 c1
21. Ерөнхийлөгчийн гаргах хуульчилсан акт аль вэ?
A. Хууль B. Зарлиг C. Тогтоол D. Тогтоол
22. Дараах хүний эрхүүдээс иргэний болон улс төрийн эрхэд хамаарахыг сонгоно уу.
A. Хоол хүнсээр хангагдах B. Хөдөлмөрлөх эрх C. Амьд явах эрх D. Сурч боловсрох эрх
эрх
23. . Эдийн засаг, нийгэм соёлын эрхэд аль нь хамаарах вэ?
A. Соёл, урлагийн бүтээл B. Төрийн удирдах хэрэгт C. Жагсаал цуглаан хийх D. Эвлэлдэн нэгдэх эрх
туурвих, үр шимийг хүртэх оролцох чөлөө
24. . 13 настай “Д” гэр бүлээ тэжээхийн тулд сургуулиас гарч Нарантуул зах дээр тэрэг түрдэг гэвэл энд түүний
ямар эрх зөрчигдөж байна вэ?
A. Эрүү шүүлтээс ангид B. Үзэл бодлоо чөлөөтэй C. Сурч боловсрох эрх D. Хөдөлмөрлөх эрх
байх эрх илэрхйлэх эрх
25. Хүн бүр хуулийн өмнө эрх тэгш байх зарчмыг аль нь илэрхийлэхгүй байна вэ?
A. Хүн бүр хууль ёсыг сахих B. Шударга бус шүүхээр C. Хууль бүх хүнд адил тэгш D. Ял зэм, үйлдсэн хэрэгт
шүүлгэх үйлчлэх нь тохирсон байх
26. Үзэл бодлоо чөлөөтэй илэрхийлэх эрх чөлөө нь ямар арга замаар илэрдэг вэ?
A. Халдашгүй, чөлөөтэй B. Итгэл үнэмшилтэй байх C. Зохистой орон байраар D. Тайван жагсаал цуглаан
байх хангагдах хийх
27. Олон нийтийн мэдээллийн хэрэгслийн үүргийг дурьдахдаа хамааралгүй зүйл дурьдсан бол аль нь вэ?
A. Мэдээлэл олгох B. Иргэдийн санаа бодлыг C. Хяналт тавих D. Хэн нэгний нэр төрд

Хуудас 2/11
 Суурь боловсролын Нийгмийн ухааны нэгдмэл агуулгын тест

төлөвшүүлэхэд туслах халдсан мэдээлэл

дамжуулах
28. “Г” УБ хотод амьдардаг ба түүний байгаа орчин маш их утаатай бөгөөд өглөө оройд урдах зам харагдахгүй
амьсгалахад хүртэл хоолой хорсоно. Энд түүний ямар эрх зөрчигдөж байна вэ?
A. Үзэл бодлоо илэрхийлэх B. Сурч боловсрох C. Хөдөлмөрлөх D. Эрүүл байх
29. . Иргэн “Г” амьдардаг хорооныхоо засаг даргыг сонгох сонгуульд оролцож чадсангүй. Учир нь тус сонгууль хэзээ
болохыг иргэдэд зарлаагүй цөөн хүн оролцсон байна. Энд “Г”-ийн ямар эрх зөрчигдөж байна вэ?
A. Эвлэлдэн нэгдэх B. Жагсаал цуглаан хийх C. Төрийг удирдах хэрэгт D. Халдашгүй чөлөөтэй
оролцох байх
30. 13 настай “Х” эцэг эхийн хамт мал малладаг ба сургуульд суралцах хүсэлтэй боловч бүл муутай учир сургуулиас
завсардсан. Энд түүний ямар эрх зөрчигдөж байна вэ?
A. Хоол хүнсээр хангагдах B. Эрүүл байх эрх C. Хөдөлмөрлөх эрх D. Сурч боловсрох эрх
эрх
31. Зарлиг хэмээх хуульчилсан актыг аль субьект гаргах вэ?
A. УИХ B. Засгийн газар C. Ерөнхийлөгч D. Засаг дарга
32. Хуулийг хэн гаргах вэ?
A. УИХ B. Засгийн газар C. Ерөнхийлөгч D. Засаг дарга
33. Иргэн “Г” ИНХ-д хорооны засаг даргын үйл ажиллагааны талаар өөрийн саналыг хэлэх гэсэн боловч түүнийг үг
хэлүүлсэнгүй. Энд түүний ямар эрх зөрчигдөж байна вэ?
A. Эвлэлдэн нэгдэх B. Жагсаал цуглаан хийх C. Үзэл бодлоо илэрхийлэх D. Халдашгүй чөлөөтэй
байх
34. Нэгэн улсад төрөөс ард иргэдээ хүсэл сонирхлоороо нэгдэж сонирхлын бүлэг байгуулахыг хориглодог гэвэл энд
иргэний ямар эрхийг зөрчиж байна вэ?
A. Хоол хүнсээр хангагдах B. Эрүүл байх эрх C. Хөдөлмөрлөх эрх D. Эвлэлдэн нэгдэх
эрх
35. Зурагт хүний ямар эрх зөрчигдсөнийг дүрсэлсэн байна вэ?

A.Эвлэлдэн нэгдэх B. Жагсаал цуглаан хийх C. Үзэл бодлоо илэрхийлэх D. Халдашгүй чөлөөтэй
байх
36. Зурагт хүний ямар эрх зөрчигдсөнийг дүрсэлсэн байна вэ?

A. эвлэлдэн нэгдэх B.жагсаал цуглаан хийх C.үзэл бодлоо илэрхийлэх D.халдашгүй чөлөөтэй байх
37. Хэрвээ таны эрх зөрчигдсөн тохиолдолд төрийн байгууллага, албан тушаалтанд гомдлоо ямар хэлбэрээр гаргах
вэ?
A. Хууль гаргах B. Захирамж гаргах C. Өргөдөл гаргах D. Мэдээлэл өгөх
38. Иргэн хүн өөрийн үзэл бодлоо чөлөөтэй илэрхийлэх нь ардчилалын баталгаа болж өгдөг. Тэгвэл түүний арга
хэлбэрүүдийг дурьдахдаа хамааралгүй зүйл өгүүлсэн бол аль нь вэ?
A. Үг хэлэх B. Бичгээр буюу хэвлэн C. Тайван жагсаал хийх D. Замын хөдөлгөөнийг
нийтлэх хаах

Хуудас 3/11
 Суурь боловсролын Нийгмийн ухааны нэгдмэл агуулгын тест

39. Ээж нь өсвөр насны охиндоо санаа зовдог тул түүний цахим шууданг шалгадаг.Энэ нь охины ямар эрх зөрчигдөж
байна вэ?
A. Амьд явах эрх B. Эвлэлдэн нэгдэх эрх C. Халдашгүй чөлөөтэй D. Эрүүл байх эрх
байх
40. Нэгэн хорооны нутаг дэвсгэрт нийтэд зориулсан хогийн сав хангалтгүй учир орчны бохирдол улам бүр
нэмэгдсээр байна. Энэ нь иргэдийн ямар эрх зөрчигдөж байна вэ?
A. Амьд явах эрх B. Эвлэлдэн нэгдэх эрх C. Халдашгүй чөлөөтэй D. Эрүүл байх эрх
байх
41. Аав ээж нь гэрээсээ хол илүү цагаар ажилладаг тул гурван хүүхэд нь хоол унд муутай, даардгийн улмаас ханиад
хүрчээ. Энд хүүхдүүдийн ямар эрх зөрчигдөж байна вэ?
A. Амьд явах эрх B. Эвлэлдэн нэгдэх эрх C. Халдашгүй чөлөөтэй D. Эрүүл байх эрх
байх
42. Нэгэн хүү ээж дүү нараа тэжээхийн тулд сургуулиасаа гарч ажил хийх болсон байна. Энд түүний яар эрх
зөричгдөж байна вэ?
A. Сурч боловсрох эрх B. Эвлэлдэн нэгдэх эрх C. Халдашгүй чөлөөтэй D. Эрүүл байх эрх
байх

43. Зурагт өгүүлснээр хүүгийн ямар эрхийг зөрчиж байна вэ?

A.тоглож наадах эрх B.аюулгүй байдал C.үзэл бодлоо илэрхийлэх D.уралдаан тэмцээн
оролцох
44. Нэгэн охин ийн өгүүлэв. “Би гадаа тогломоор байдаг боловч манай байрны хажууд орон сууц баригдаж байгаа
учир тоглох газар олддоггүй.” Энд охины ямар эрх зөрчигдөж байна вэ?
A. Тоглож наадах эрх B. Аюулгүй байх C. Үзэл бодлоо илэрхийлэх D. Уралдаан тэмцээнд
оролцох
45. Иргэн хүн эрхээ эдлэхийн зэрэгцээ үүрэг хүлээдэг. Дараах өгөгдлөөс аль нь үүрэг вэ?
A. Тоглож наадах B. Үр хүүхдээ өсгөж C. Сурч боловсрох D. Нэр авах
хүмүүжүүлэх
46. Хүүхдүүдийг сургууль цэцэрлэгээр хангах үүргий хэн хүлээх вэ?
A. Төр засаг B. Эцэг эх C. Багш D. Хүүхэд
47. Дараах өгөдлөөс аль нь хүүхдийн эрхэд хамаарах вэ?
A. Би аюулгүй орчинд B. Би гудамж талбайд хог C. Би дүүгээ асарч D. Би сургуулийн дүрэм
амьдрах ёстой. хаяхгүй. халамжилдаг. журмыг биелүүлдэг
48. Дараах өгөгдлөөс аль нь хүүхдийн үүрэгт хамаарах вэ?
A. Би амжилттай сурах B. Би сурч боловсрох ёстой. C. Би байгаль орчинд хор D. Би байгаль орчноо
ёстой. хөнөөл учруулахгүй. хамгаалах ёстой.
49. Хариуцлагатай хүний жишээнд аль нь хамаарахгүй вэ?
A. Амгалан цагийг маш сайн B. Амар даалгавраа тогтмол C. Баясгалан үргэлж маш D. Болор найздаа ном
баримталдаг. хийдэг. сайн суралцдаг. өгөхөө мартав.
50. Хэний эрх зөрчигдсөн бэ?

Хуудас 4/11
 Суурь боловсролын Нийгмийн ухааны нэгдмэл агуулгын тест

A. Нандингийн анги хүүхэд B. Гэгээ 1-р сургуульд C. Аав ээж нь Халиуныг D. Анужин бүжгийн
ихтэй учир гурваар суудаг. сурдаг. сургуулиас тогтмол авдаг. дугуйланд явдаг.
51. Зарлиг хэмээх эрх зүйн актыг аль субьект гаргах вэ?
A. Ерөнхийлөгч B. Засгийн газар C. Засаг дарга D. УИХ-ын гишүүн
52. Хүний эрхийн талаарх гол хууль аль нь вэ?
A. Татварын хууль B. Үндсэн хууль C. Агаарын бохирдлын D. ААН-ийн тухай хууль
тухай хууль
53. Иргэд хоорондын эд хөрөнгөтэй холбоотой маргааныг хянан шийдвэрлэх үүргийг аль байгууллага хариуцах вэ?
A. Цагдаа B. Шүүх C. Хүний эрхийн үндэсний D. Ерөнхийлөгч
комисс
54. Хүн бүр хуулийн өмнө тэгш байх гэдгийг аль илэрхийлж байна вэ?
A. Хүн бүр хуулийг сахих B. Шударга шүүхээр C. Гэм буруутай нь D. Хууль бүх хүнд адил тэгш
шүүлгэх тогтоогдвол хариуцлага байх
хүлээхгүй байх
55. Иргэд эрхээ эдлэх боломжийг аль байгууллага илүү анхаарах вэ?
A. Хоршоо B. Компани C. Аж ахуй нэгж D. Засгийн газар
56. Иргэд эрхээ эдлэж буйг аль илэрхийлж байна вэ?
A. Иргэн Бат B. Үг хэлэх хориотой C. Өөрийн үзэл бодлыг D. Иргэд гадаад зорчих
ерөнхийлөгчийн сонгуульд илэрхийлэх боломжгүй байх хориотой
оролцов.
57. Захиргааны шүүхийг аль нь илэрхийлж байна вэ?
A. Захиргааны албан B. Гэмт үйлдлийг илрүүлэх C. Иргэд хоорондын эд D. Зарлиг гаргах
тушаалтны гаргасан зүйлийн маргааныг
шийдвэрийг хүчингүй шийдвэрлэх
болгох
58. Захирамж хэмээх эрх зүйн актыг аль субьект гаргах вэ?
A. Шүүгч B. Засгийн газар C. Засаг дарга D. УИХ-ын гишүүн
59. Аль бодомж зөв бэ?
A. Төр иргэний өмнө үүрэг B. Төр иргэний өмнө үүрэг C. Төрд үүрэг гэж D. Иргэн дан ганц эрхээ л
хүлээнэ. хүлээх шаардлагагүй байдаггүй. эдлэх ёстой.
60. НҮБ-ийн гишүүн, ОУ-ын судалгааны байгууллагуудын дүгнэлтээс харахад 1992 оноос хойш Монгол улс эрх
чөлөөтэй гэж тэмдэглэгдсэн. Ерөнхийдөө Монголд иргэний болон улс төрийн эрх ноён нуруугаараа боломжийн
хэмжээнд эдлэгдэж байгаа. Гэхдээ ардчиллын индексээр “Согогтой ардчилал” гэсэн ангилалд орчихсон байна.
Бусад улсуудтай харьцуулахад ийм түвшинд явж байна. Хүний эрхийн олон тулгамдсан асуудал шийдэгдэхээр
хүлээгдэж байгааг хүний эрхийн төлөөлөгчид, олон улсын байгууллагууд тэмдэглэдэг. Ж нь сонгуулийн үйл явц
/ эх сурвалж Өдрийн сонин №5883/

a.Манай улсыг “сонгогтой ардчилал”-тай хэмээн дүгнэсний учир юу вэ?

60.2. b.Энд хэний ямар эрх зөрчигдөж байна вэ?

60.3. c.Хүний эрхийг хамгаалах талаар хаанаас ямар арга хэмжээ авч байна вэ?
60.4. D.Хүний эрхийн зөрчил танай сургууль, орон нутагт тохиолдож байсан уу?
61. НҮБ-ийн гишүүн, ОУ-ын судалгааны байгууллагуудын дүгнэлтээс харахад 1992 оноос хойш Монгол улс эрх
чөлөөтэй гэж тэмдэглэгдсэн. Ерөнхийдөө Монголд иргэний болон улс төрийн эрх ноён нуруугаараа боломжийн
хэмжээнд эдлэгдэж байгаа. Гэхдээ ардчиллын индексээр “Согогтой ардчилал” гэсэн ангилалд орчихсон байна.
Бусад улсуудтай харьцуулахад ийм түвшинд явж байна. Хүний эрхийн олон тулгамдсан асуудал шийдэгдэхээр
хүлээгдэж байгааг хүний эрхийн төлөөлөгчид, олон улсын байгууллагууд тэмдэглэдэг. Ж нь сонгуулийн үйл явц
/ эх сурвалж Өдрийн сонин №5883/

a.Хүний эрхийн зөрчлийг арилгах талаар танай сургууль ямар арга хэмжээ авч хэрэгжүүлэх боломжтой вэ?

Хуудас 5/11
 Суурь боловсролын Нийгмийн ухааны нэгдмэл агуулгын тест

61.2. b.Хэрвээ чиний эрх зөрчигдсөн тохиолдолд хаана хэнд хандах вэ?
61.3. C.Нөлөөллийн ямар арга хэрэглэх вэ?
61.4. Дээрх эхэд үнэлэлт дүгнэлт хийнэ үү.
62. ОУ-ын хүний эрхийн байгууллага болох “Эмнести интернэшл” байгууллагын тайланд уул уурхай эрхлэж байгаа
нутагт амьдарч буй малчидтай холбоотой дараах асуудлууд дурдагджээ. Үүнд малчид цэвэр усаар хангагдах, орон
байртай байх, хөрөнгөтэй байх, эрүүл аюулгүй орчинд амьдрах эрхүүд зөрчигдөж байгааг өгүүлжээ. Тэдний
амьдарч буй орчин нь дуу чимээ, тоосжилт ихтэй орчинд амьд явахад бэрх, хэр удаан хугацаанд оршин тогтнох нь
тодорхойгүй болохыг дурджээ. Малчдыг уг газраасаа нүүх саналыг тавихад малчид “Бэлчээрийн маргаантай байдаг
энэ үед энэхүү сурьшлаасаа нүүнэ гэдэг нүүдэлчин гэдэг соёл иргэншлээсээ хагацахад хүрч байна” гэж хэлжээ. /
эх сурвалж Өдрийн сонин №5883

a. Дээрх баримтад дурдсан эрхүүдийг хүний эрхийн ангиллын дагуу бичнэ үү.

62.2. b. Иргэд эрхээ эдлэх нөхцөл бололцоог ямар байгууллага хүлээх вэ?
62.3. c. Хүүхэд, залуучууд эрхээ мэдэх нь ямар ач холбогдолтой вэ?
63. ОУ-ын хүний эрхийн байгууллага болох “Эмнести интернэшл” байгууллагын тайланд уул уурхай эрхлэж байгаа
нутагт амьдарч буй малчидтай холбоотой дараах асуудлууд дурдагджээ. Үүнд малчид цэвэр усаар хангагдах, орон
байртай байх, хөрөнгөтэй байх, эрүүл аюулгүй орчинд амьдрах эрхүүд зөрчигдөж байгааг өгүүлжээ. Тэдний
амьдарч буй орчин нь дуу чимээ, тоосжилт ихтэй орчинд амьд явахад бэрх, хэр удаан хугацаанд оршин тогтнох нь
тодорхойгүй болохыг дурджээ. Малчдыг уг газраасаа нүүх саналыг тавихад малчид “Бэлчээрийн маргаантай байдаг
энэ үед энэхүү сурьшлаасаа нүүнэ гэдэг нүүдэлчин гэдэг соёл иргэншлээсээ хагацахад хүрч байна” гэж хэлжээ. /
эх сурвалж Өдрийн сонин №5883/

a. Эдгээр эрх нь зөрчигдсөн малчид хаана хандвал зохилтой вэ?

63.2. b. Юунаас болж дээрх малчдын эрх зөрчигдөж байна вэ?

63.3. c. Малчдын эрхээ эдлэх боломжийг бий болгохын тулд орон нутгийн зүгээс ямар арга хэмжээ авч хэрэгжүүлэх
боломжтой вэ?
63.4. d. Хүний эрхийн түмээмэл тунхагыг хаанаас батлан гаргасан бэ?
64. “Монгол Улсын хүн амын хоол тэжээлийн байдал” үндэсний V судалгаанд 94 сум, 30 хорооны иргэдийг сонгон
хамруулан тав хүртэлх насны хүүхдийн 26,6, эхчүүдийн 16,1, жирэмсэн эхчүүдийн 21,4 хувь нь цус багадалттай,
зургаан сараас тав хүртэлх насны хүүхдийн 27,7 хувьд төмөр, бага насны хүүхдийн 60,1 хувьд А аминдэм,
дутагджээ. Эдгээр иргэдийн дунд 2010 оныхоос аминдэм, эрсдлийн дутагдал буураагүйг харуулж байна. Тав
хүртэлх насны хүүхэдтэй өрхийн 65 хувьд хүнсний баталгаат байдал алдагдсан, илүүдэл жин, нийгмийн эрүүл
мэндэд ноцтой сөрөг үр дагавар учруулах төвшинд хүрснийг тайланд онцолжээ.
/ Эх сурвалж: Өнөөдөр №6328/

a. Энд хүүхдийн ямар эрхүүд зөрчигдсөн байна вэ?

64.2. b. Дээрх судалгааг авахдаа судалгааны ямар аргыг ашигласан байна вэ?
64.3. c. Хүүхдүүд эрүүл аж төрөх эрхийг хаанаас хангаж өгдөг вэ?
65. “Монгол Улсын хүн амын хоол тэжээлийн байдал” үндэсний V судалгаанд 94 сум, 30 хорооны иргэдийг сонгон
хамруулан тав хүртэлх насны хүүхдийн 26,6, эхчүүдийн 16,1, жирэмсэн эхчүүдийн 21,4 хувь нь цус багадалттай,
зургаан сараас тав хүртэлх насны хүүхдийн 27,7 хувьд төмөр, бага насны хүүхдийн 60,1 хувьд А аминдэм,
дутагджээ. Эдгээр иргэдийн дунд 2010 оныхоос аминдэм, эрсдлийн дутагдал буураагүйг харуулж байна. Тав
хүртэлх насны хүүхэдтэй өрхийн 65 хувьд хүнсний баталгаат байдал алдагдсан, илүүдэл жин, нийгмийн эрүүл
мэндэд ноцтой сөрөг үр дагавар учруулах төвшинд хүрснийг тайланд онцолжээ.
/ Эх сурвалж: Өнөөдөр №6328/

a.Хүний эрхийн талаар ямар эрх зүйн баримт бичгүүд байдаг вэ?

65.2. b. Энэхүү баримтад эдийн засаг, нийгэм, соёлын ямар эрхүүдийг нэрлэж бичнэ үү.

Хуудас 6/11
 Суурь боловсролын Нийгмийн ухааны нэгдмэл агуулгын тест

65.3. c. Дээрх хүүхдүүдийн эрх юунаас болж зөрчигдөж гэж үзэж байна вэ?
66. Хурдан морины хаврын уралдааны үеэр унаач хүүхдүүд дор хаяж, 30 хүртэл хоногоор хичээлээс чөлөө авах,
таслах байдал, эсхүл хичээлдээ явсан ч гэрийн даалгавараа хийхгүй байх нь их байдаг тул хоцорсон хичээлийг
нөхөж заах, хоцрогдлыг арилгах арга хэмжээ авах нь сургууль болон багш нарын үүрэг хэдий ч багш нарын болон
анги танхимын хүрэлцээ муу, цаг хугацааны асуудал зэргээс болоод боломжгүй байдаг, мөн давтлага хичээл
хийлгэсэн ч үр дүн бага гардаг байна. Хичээлээс хоцрогдож үеийн хүүхдүүдээс сурлагын дүнгээр мууд тооцогдох
болсон хүүхдүүд хичээл ном сонирхохоо больж морь унаж амьдрах нь боломжтой, энэ чигээрээ байж болно гэсэн
хийсвэр төсөөлөлтэй болдог байна. Асуулгын судалгаанд оролцсон хурдан морины унаач хүүхдүүдийн насны
үзүүлэлтээс үзвэл дийлэнх буюу 64 хувь нь 13-аас доош настай байгаа нь хурдан морь унах хүүхдийн нас, бие
бялдарын хөгжлөөс шалтгаалан 12, 13 наснаас хурдны морь унахаа больдог.Хурдан морь унаж уралдах шалтгаанаар
хичээлээс хоцрогдсоны улмаас сурах сонирхол идэвхгүй болсон хүүхдүүд тухайн уяач, эздийнхээ морь малны бусад
ажлыг хийх, мал хариулах зэрэг ажлыг хийж амьдрахаас өөр замгүй болсноор сургуулиас завсардах нөхцлийг
бүрдүүлдэг байна
/Эх сурвалж Хурдан морины хаврын уралдаан ба хүүхдийн эрх тайлан/

a.Энэ мэдээлэлд хүний эрхийн нөхцөл байдлыг хэрхэн дүрсэлсэн бэ?

66.2. b.Хэний ямар эрх зөрчигдсөн бэ?

66.3. c. Энэ нь бусад эрхэд хэрхэн нөлөөлөх вэ?
67. Хурдан морины хаврын уралдааны үеэр унаач хүүхдүүд дор хаяж, 30 хүртэл хоногоор хичээлээс чөлөө авах,
таслах байдал, эсхүл хичээлдээ явсан ч гэрийн даалгавараа хийхгүй байх нь их байдаг тул хоцорсон хичээлийг
нөхөж заах, хоцрогдлыг арилгах арга хэмжээ авах нь сургууль болон багш нарын үүрэг хэдий ч багш нарын болон
анги танхимын хүрэлцээ муу, цаг хугацааны асуудал зэргээс болоод боломжгүй байдаг, мөн давтлага хичээл
хийлгэсэн ч үр дүн бага гардаг байна. Хичээлээс хоцрогдож үеийн хүүхдүүдээс сурлагын дүнгээр мууд тооцогдох
болсон хүүхдүүд хичээл ном сонирхохоо больж морь унаж амьдрах нь боломжтой, энэ чигээрээ байж болно гэсэн
хийсвэр төсөөлөлтэй болдог байна. Асуулгын судалгаанд оролцсон хурдан морины унаач хүүхдүүдийн насны
үзүүлэлтээс үзвэл дийлэнх буюу 64 хувь нь 13-аас доош настай байгаа нь хурдан морь унах хүүхдийн нас, бие
бялдарын хөгжлөөс шалтгаалан 12, 13 наснаас хурдны морь унахаа больдог.Хурдан морь унаж уралдах шалтгаанаар
хичээлээс хоцрогдсоны улмаас сурах сонирхол идэвхгүй болсон хүүхдүүд тухайн уяач, эздийнхээ морь малны бусад
ажлыг хийх, мал хариулах зэрэг ажлыг хийж амьдрахаас өөр замгүй болсноор сургуулиас завсардах нөхцлийг
бүрдүүлдэг байна
/Эх сурвалж Хурдан морины хаврын уралдаан ба хүүхдийн эрх тайлан/

a. Ийм нөхцөл байдал, танай орон нутаг сургуульд тохиолдож байсан уу? Тийм, үгүй гэж хариулах

67.2. b. Дээрх тохиолдолд хүүхдийн эрхийн зөрчлийг хэрхэн арилгуулах вэ?

67.3. c. Та уг үйл ажиллагаанд хүүхдийн эрхийн талаар хэрхэн оролцох вэ?
67.4. Хэрвээ таны эрх зөрчигдсөн тохиолдолд хаана хандах вэ?
67.5. e. Хүүхдийн эрхийн талаар ямар санааг шийдвэр гаргагчдад хүргүүлэх вэ?
68. Засгийн газрийн ээлжит хуралдаан ба Нийслэлийн ээлжит хуралдааны өдөр болж нийслэлийн агаарын
бохирдлыг бууруулах зорилгоор хүйтний улиралд гэр хорооллын өрхийн цахилгааны үнэ тарифыг хөнгөлөлт үзүүлэх
журмыг баталлаа. Тогтоолын хэрэгжилтэд хяналт тавих, аюулгүй байдлыг хангаж ажиллахыг холбогдох сайд нарт
даалгажээ. Гэвч агаарын бохирдол нь манай улсад шийдэж чадаагүй улсын асуудал хэвээр байсаар байна

a. Хэний эрх зөрчигдөж байна вэ?

68.2. b. Хүүхдийн эрх зөрчигдөж байгааг юугаар илэрхийлэх вэ?

68.3. c. Агаарын бохирдлыг яагаад улсын асуудал гэж үзэж байна вэ?
69. Засгийн газрийн ээлжит хуралдаан ба Нийслэлийн ээлжит хуралдааны өдөр болж нийслэлийн агаарын
бохирдлыг бууруулах зорилгоор хүйтний улиралд гэр хорооллын өрхийн цахилгааны үнэ тарифыг хөнгөлөлт үзүүлэх
журмыг баталлаа. Тогтоолын хэрэгжилтэд хяналт тавих, аюулгүй байдлыг хангаж ажиллахыг холбогдох сайд нарт
даалгажээ. Гэвч агаарын бохирдол нь манай улсад шийдэж чадаагүй улсын асуудал хэвээр байсаар байна .

Хуудас 7/11
 Суурь боловсролын Нийгмийн ухааны нэгдмэл агуулгын тест

a. Агаарын бохирдлыг бууруулах өөр ямар арга байж болох вэ?

69.2. b. Агаарын бохирдлын асуудлыг шийдсэнээр хүний эрхэд ямар өөрчлөлт гарах вэ?
69.3. c. Иргэд эрхээ эдлэх нөхцөл бололцоог ямар байгууллага хүлээх вэ?
69.4. d. Хүний эрхийн талаарх хамгийн гол баримт бичиг юу байдаг вэ?

Хуудас 8/11
 Суурь боловсролын Нийгмийн ухааны нэгдмэл агуулгын тест

ТҮЛХҮҮР
№ Д№ Хариулт Оноо
1 1 А. Эрх зүй 1
2 2 А. Хууль ба хуульчилсан акт 1
3 3 А. Дүрэм 1
4 4 А. Хуульчилсан акт 1
5 5 А. Аймаг нийслэлийн засаг дарга 1
6 6 А.Иргэдийн эрх ашгийг хамгаалсан аливаа асуудалд уян хатан хандах 1
7 7 А. Төрийн захиргаа 1
8 8 А. Улс орнуудын засгийн газар 1
9 9 А.Сурч боловсрох эрх 1
10 10 А.Амьд явах эрх 1
11 11 А. Ойлгомжтой, тодорхой байх 1
12 12 А.Баримттай байх 1
13 13 А. Үндсэн хууль 1
14 14 А. Хүний эрхийн үндэсний комисс 1
15 15 А. Хүний эрхийн боловсрол 1
16 16 А. Мэдээлэх хэлбэр 1
17 17 А. Суртал ухуулга хийх 1
18 18 А. Европын хүний эрхийн шүүх 1
19 19 А. Хүний эрхийн түгээмэл тунхаглал 1
20 20 А. a3 b1 c2 1
21 21 B. Зарлиг 1
22 22 C. Амьд явах эрх 1
23 23 A. Соёл, урлагийн бүтээл туурвих, үр шимийг хүртэх 1
24 24 C. Сурч боловсрох эрх 1
25 25 B. Шударга бус шүүхээр шүүлгэх 1
26 26 D. Тайван жагсаал цуглаан хийх 1
27 27 D. Хэн нэгний нэр төрд халдсан мэдээлэл дамжуулах 1
28 28 D. Эрүүл байх 1
29 29 C. Төрийг удирдах хэрэгт оролцох 1
30 30 D. Сурч боловсрох эрх 1
31 31 C. Ерөнхийлөгч 1
32 32 A. УИХ 1

Хуудас 9/11
 Суурь боловсролын Нийгмийн ухааны нэгдмэл агуулгын тест

33 33 C. Үзэл бодлоо илэрхийлэх 1

34 34 D. Эвлэлдэн нэгдэх 1
35 35 C. Үзэл бодлоо илэрхийлэх 1
36 36 C.үзэл бодлоо илэрхийлэх 1
37 37 C. Өргөдөл гаргах 1
38 38 D. Замын хөдөлгөөнийг хаах 1
39 39 C. Халдашгүй чөлөөтэй байх 1
40 40 D. Эрүүл байх эрх 1
41 41 D. Эрүүл байх эрх 1
42 42 A. Сурч боловсрох эрх 1
43 43 B.аюулгүй байдал 1
44 44 A. Тоглож наадах эрх 1
45 45 B. Үр хүүхдээ өсгөж хүмүүжүүлэх 1
46 46 A. Төр засаг 1
47 47 A. Би аюулгүй орчинд амьдрах ёстой. 1
48 48 B. Би сурч боловсрох ёстой. 1
49 49 D. Болор найздаа ном өгөхөө мартав. 1
50 50 A. Нандингийн анги хүүхэд ихтэй учир гурваар суудаг. 1
51 51 A. Ерөнхийлөгч 1
52 52 B. Үндсэн хууль 1
53 53 B. Шүүх 1
54 54 C. Гэм буруутай нь тогтоогдвол хариуцлага хүлээхгүй байх 1
55 55 D. Засгийн газар 1
56 56 A. Иргэн Бат ерөнхийлөгчийн сонгуульд оролцов. 1
57 57 A. Захиргааны албан тушаалтны гаргасан шийдвэрийг хүчингүй болгох 1
58 58 C. Засаг дарга 1
59 59 A. Төр иргэний өмнө үүрэг хүлээнэ. 1
60 60 хүний эрх зөрчигдөж байгаа учраас 1
61 60.2 Иргэний эрх 1
62 60.3 Засгийн газар ОУ*ын байгууллагаас 1
63 60.4 хариулт бичсэн тохиолдолд оноог өгөх 1
64 61 хариулт бичсэн тохиолдолд оноог өгөх 1
65 61.2 НА, сургууль, цагдаа, эцэг эх гэх мэт 1
66 61.3 арилгуулах, зөрчүүлэхгүй байх гэх мэт 1
67 61.4 Монгол улсад хүний эрх зөрчигдөж байна 1

Хуудас 10/11
 Суурь боловсролын Нийгмийн ухааны нэгдмэл агуулгын тест

68 62 А. Амьд явах В. Орон байраар хангагдах, эрүүл байх 2

69 62.2 Засгийн газар нутгийн удирдлага 1
70 62.3 Бусдын эрхийг зөрчихгүй байх өөрийн эрхээ мэдэх 2
71 63 Нутгийн удирдлага, ЗГ 1
72 63.2 Уул уурхай 1
73 63.3 Малчдын эрхээ эдлэх боломжийг хангах 2
74 63.4 НҮБ 1
75 64 хоол хүнсээр хангагдах 2
76 64.2 түүврийн арга 1
77 64.3 эцэг эх, ЗГ 2
78 65 үндсэн хууль, хүүхэд хамгааллын хууль 1
79 65.2 эрүүл байх, хоол хүнсээр хангагдах 2
80 65.3 ажилгүйдэл, эдийн засгийн уналт гэх мэт 2
81 66 хүний эрх зөрчигдөж байгаа талаар өгүүлсэн 1
82 66.2 Хүүхдийн амьд явах эрх, сурч боловсрох эрх 1
83 66.3 хүний амьд явах эрхээс үүдээд эрүүл байх эрхүүд зөрчигдөж 2
84 67 тийм 1
85 67.2 өвлийн уралдааныг хориглох 1
86 67.3 эрхээ мэдэх талаар зөвлөх 1
87 67.4 НА, эцэг эх, цагдаа гэх мэт 1
88 67.5 хүүхдийн эрхийг зөрчихгүй байх 1
89 68 Иргэдийн эрх зөрчигдөж байна. 2
90 68.2 Хүүхдийн эрүүл мэндийн асуудал 1
91 68.3 УБ хотод хүн амын талаас илүү хувь нь амьдарч байгаа учир 2
92 69 А.Орон сууцжуулах B.Хог хаягдлыг багасгах 2
93 69.2 Эрүүл байх эрхэд хэрэгтэй 1
94 69.3 Засгийн газар 1
95 69.4 Үндсэн хууль 1
НИЙТ 106

Хуудас 11/11

Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)