1

Karai A Ga Hta Npawt Hkridun Tawn Nna Asak Hkrung Ai Ga

(Shall we Live by the Words of God)

Mahte 4:4 Masha gaw, muk hte sha hkrung nga lu na n rai; Karai Kasang a n-gup hta na pru ai mungga
nlang hte hte hkrung nga lu na ra ai.

Luka 5:4-7 HKa sung ai de naw sit nna, nga ja na matu nanhte a sumgawn ni hpe jahkrat mu, ngu nna
Simun hpe tsun wu ai. Simun gaw, Madu e, mana tup anhte shakut ga ti mung, hpa mung n lu gaw ai; rai
ti mung, na a ga majaw, ngai sumgawn jahkrat na we ai, ngu nna htan wu ai. Shingrai jahkrat jang
shanhte gaw nga wunawng kaba magawn hkrup lu ma ai; shanhte a sumgawn ni mung je wa malu ai rai
nna, li kaga hta nga ai manang ni hpe sa karum la na, dingsi shaga mu ai. Shanhte mung sa ma ai rai nna,
dai li lahkawng yan lup wa magang hkra, bang jahpring mu ai.

Ga Hpaw: Shinggyim masha gaw tinang a hkum sai shan a marin marit lam, shingra tara hku chye myit
chye mang ai lam, Mungkan hpung tang hpaji lam, tinang gaw gap la lu ai ja sut gan, arawng aya ni hta
npawt tawn nna asak hkrung chye ga ai re. Dai gaw shingra tara kata (nature) kaw hkrung ai lam sha re.
Shingra tara hpe hpan da ai Karai Kasang a yaw shada ai lam gaw, shingra tara hpe hpan da ai Karai
Kasang a hpung kang gaw shingtara hta dawn jan ai re. Shinggyim masha gaw, dai shingra tara hta tawt
lai dawn jang ai (Supernature) hpung shingkang hta asak hkrung na matu re. Dai gaw shingra tara kata
kaw asak hkrung ra nga ai aten hta nan, shingra tara hta dawn jan ai Karai Kasang a hpung shingkang hte
chyeju n pu hta asak hkrung lu ai lak lai ai, chyeju hte hpring ai, mau hpa asak hkrung lam hte hkrung nga
lu na matu rai mali ai. Dai asak hkrung lam gaw Karai Kasang a ga hta npawt hkri dun tawn nna asak
hkrung ai ni yawng hkam la lu mai ai asak hkrung lam rai mali ai.

Ga Shaka Dingsa Hta Shadum Sharin Da Ai Lam N kau Mi

Ningpawt ninghpang laika daw kaba langai hta Karai Kasang gaw nga yawng dang hta hpe shi a
ga hte ‘byin u ga’ ngu nna hpan da ai re. Dai ‘byin u ga’ ngu ai Karai a ga hta byin wa shangun lu ai hpung
shingkang rawng ai zawn, matut nna lak lai shai ai, mai kaja dik ai hku hkrung grin nga na hpung
shingkang chyeju lawm ai ( creative power or dynamic power) lam mu lu na ga ai. Dai rai nna, Karai
Kasang gaw “shi hpan hpajang da ai amu yawng mayawng hpe yu yu nna, yu mu dai gaw, ‘na chying kaja
nga ai’” ngu ai tsun ai re (N.N 1:31). Hpa majaw nga yang, Karai Kasang hpan da ai nga yawng dang hta
gaw Karai a hpan da ai a yaw shada ai lam hte hkrak, Karai a ga hte maren hkrak hkrung nga ai majaw,
‘na chying kaja nga ai’ re.

Shinggyim masha hpe hpan ai shaloi mung, Karai Kasang gaw “anhte a hkrang sumla hte, anhte a
sam hte bung ai, shinggyim masha hpan ga ngu ai ‘ga hte’ shinggyim masha hpe hpan ai re. Adam yan
Ewa hpe Edin sun kaw, ‘Dai sun hta tu ai hpun yawng mayawng hta na gaja wa nang sha lu na ndai; rai ti
mung kaja ai hte n kaja ai hpe chye ginhka shangun ai hpun hta na chyawm gaw, nang n sha lu na ndai;
kaning rai nme law, dai hpun hta na sha ai nhtoi hta, nang teng teng si lu na ndai, ngu nna hkang da wu
ai (N.N 2:16-17) gu Karai Kasang ‘a ga hte’ hkang da ai re. Karai a ‘a ga’ madat mara hkan sa jang, Karai a
hkrang bung sumla a sari sadang, manu, ahkang aya, magam lit ni hpring hpring hkam la lu ai, Karai a
chyeju hte hpring ai lak lai ai asak hkrung lam hpe lu la na ngu tsun da ai lam re. Rai tim Adam yan Ewa
hkum sha ngu ai hpun na namsi hpe Karai Kasang a ‘a ga’ n madat ai sha, tsadan wa gung lau ai shaloi,
tinang a myit marin lam, tinang a baw nu myit chye myt chyang lam, hkum sai shan lam, Mungkan
shingra tara lam ni hpe machyu nna sha sai re. Dai majaw, shingra tara a chyeju pyi hpring hpring n lu
hkam sha lu ai asak hkrung lam rai mat wa ai re.
 2

Pru Mat Wa Ai Laika 3:11-21 hta Mawshe hpe Horeb ngu ai Karai Kasang a bum hta Egutu mung
e Israela amyu ni mayam hku tsinyan tsindam laja lana hkrum ai kaw nna, ga sadi lamu ga de bai lawt wa
lu na matu shangun ai shaloi mung, “ya sa wa su,nye a amyu Israela a kashu kasha ni hpe Egutu mung na
sa shapraw la lu na, ngai nang hpe Hpara-u hpang de shangun dat de ga” (Pru 3:10); “Nanhte a nji nwoi
ni a Karai Kasang” (Pru. 3:13); Ngai Wa Rai Nga Nngai” nga ai gaw nanhte hpang de ngai shangun dat ni
ai, ngu nna Israela a Kashu Kasha ni hpe nang tsun tsun na rai ndai” (Pru 3:14) ngu nna ‘a ga’ hte hkang
dat ai re. Mawshe hpe nang hkawhkam hkaw kaw sharin la da ai hpaji ni hte Israela hpyen dap kaba
hpaw nna, Egutu masha ni hpe gasat dang la let ga sadi lamu ga de woi wa shangun ai lam n re. Lamu
kasa hpyen dap kaba jaw dat let woi awn shangun ai mung n re.

Israela kashu Ksha ni hpe hkang da ai ga mung “Dai re ai majaw, nanhte nye a ga teng teng
madat nna, nye a ga shaka hkan myit yang gaw, masha amyu nlang hte hta na nanhte nye a Sali wunli tai
na marin dai; kaning rai nme law, lamu ga ting nye a rai nga li ai. Nanhte gaw nye a matu hkinjawng
mungdan hte chyoi pra ai amyu tai na marin dai. Ga ndai hte gaw Israela kashu kasha ni hpe nang tsun
na ga rai nga ai, ngu wu ai” (Pru 19: 5-6) ngu nna Karai a ‘a ga’ madat jang lak lai ai amyu tai na, Karai a
chyeju hte hpring ai amyu tai na ngu ai rai nga ai.

Ga Shaka Ningnan Hta Sharin Da Ai Lam N kau Mi

Yesu nhtoi 40 ya lu sha gam ngut ai hpang tsadan sa gunglau ai re. Wenyi lam/ wenyi n gun grau
rawng na matu lu sha gam ai re. Dai zawn re ai aten hta grau kaba ai agung alau du pru chye ai hpe
shadum ai re. Shaloi Yesu gaw tsadan hpe “Masha gaw, muk hte sha hkrung nga lu na n rai; Karai Kasang
a n-gup hta na pru ai mungga nlang hte hte hkrung nga lu na ra ai, nga nna ka da ngai ai, ngu wu ai” ngu
htan ai re. Dai gaw, Tara Jahprang 8:1-3 hta “Nang hkrung nga nna law htm wa lit ga hte, Yehowa na a nji
nwoi ni hpe dagam da ai mung de sa nna shang sha lu n ga gaw, dai ni ngai nang hpe hkang da ai
matsun maroi nlang hte hpe hkan shatup lu hkra sadi nga u. Na a Karai Kasang Yehowa nang hpe
shagrit chyam yu nna, shi a hkang da ai ga hpe hkan nang mayu ai myit rawng ai n rawng ai chye lu hkra;
lai mat wa sai mali shi ning tup woi hkawm ai nam mali lam ding dung hpe dum nga u. Shi nang hpe
shagrit nna kaw si jahkrum ai hte, shinggyim masha gaw muk hte sha hkrung nga lu ai n rai, Karai Kasang
a n-gup na pru mapru hte hkrung nga lu ai gaw nang chye lu hkra nga, nang mung n mu yu, na nji nwa ni
mung n mu yu ai manna hte nang hpe bau nit dai” ngu ai hpe mahta nna tsun ai lam re. Karai a yaw
shada lam hta, masha gaw muk hte sha hkrung na hku n re, Karai Kasang n-gup na pru mapru hte
hkrung nga na matu re ngu tsun shadum ai lam rai mali ai.

Mahte 14:28-29 hta “Petru, Madu e, nang rai n yang gaw, hka ntsa hku nang kaw sa du lu na, ngai hpe
shaga la e, ngu wu ai. Yesu gaw sa rit, ngu wu ai. Dai rai nna, Petru gaw li hta na yu hkrat nna, hka ntsa e
hkawm let, Yesu hpang de sa wa ai” ngu ka da ai re. Petru, Yesu a ga hta madat mara hkan sa ai shaloi
mau hpa hku shingra tara hta dawn jan ai lam hpe asak hkrung lam hta hkam la lu wu ai.

Luka 5:1-7 hta, Yesu Genesaret nawng kaw, Simun a li hta shang nhtawm, hkin-gau hte loi mi jahka na
Simun hpe hpyi wu ai rai nna, dai li hta dung let, dai kaw nna shawa masha ni hpe sharin shaga ai re.
Yesu Simun hpe hpyi ai hte maren, Si mun Yesu shi a li hpe jai lang na matu a hkang jaw ai re.

Bai Yesu gaw, Hka sung ai shara de naw sit nna, nga ja na matu nanhte a sumgawn ni hpe jahkrat mu,
ngu tsun ai re. Simun gaw, Madu e, mana tup anhte shakut ga timung, hpa mung n lu gaw ai; rai ti mung
na a ga majaw, ngai sumgawn jahkrat na we ai, ngu htan ai re. Yesu a ga hta Kaja wa hkan galaw ai
shaloi, mau hpa hku li lahkawng yan lup wa magang hkra, nga ni hpe lu la wu ai re. Simun hte manang ni
 3

shana tup n gun atsam dat, marai sharawt nna shakut tim nga n lu ai re. Yesu tsun ai shaloi n mai byin sai
lam kata kaw shangun ai hpe mung chye ai ni re. Rai tim Yesu a ga hta hpung shing kang rawng ai. Super
nature, creative power, dynamic power rawng na re hpe kam nna “na a ga majaw ngai sumgawn jahkrat
na we ai” ngu tsun nna sum gawn jahkrat ai re. Shanhte gaw nga hkan sha ai masha ni re. Nga hkan masa
the, hkaawng masa, ng ani a nga pra masa ni the seng nna Expert ni re. Shana aten nga grau lu mai ai
aten pyi nga n lu ai majaw, shani nhtoi hta gaw nga lu na lam n nga ai hpe shingra tara hku chye taw ai ni
re. Yesu shangun ai mung, dai hka nawng kaw sha re, mana tup shanhte nga hkan sai shara sha re. Mana
tup shanhte lang ai sumgawn sha re. Shingra tara hku gaw hpa n lak lai ai. Rai ti mung, shingra tara hpe
hpan tawn da ai Yesu Karai Kasang a matsun ga hte rai jang shingra tara hta dawn jan ai mau hpa chyeju
byin wa ai re.

Ga Hpungdim

Dai ni anhte langai hkrai a asak hkrung lam hta mung Karai a ‘matsun maroi a ga’ hta mahta nna asak
hkrung jang shingra tara hta dawn jan ai mau hpa chyeju ni shani shagu hkam la lu na ga ai. Karai a a ga
hta asak hkrung jang, dai Karai a hpung shingkang anhte hta rawng nga ai sha n-ga, dai hpung shingkang
kata shang sha lu ai asak hrung lam tai wa ai shaloi mau hpa lak lai ai asak hkrung lam tai wa na ga ai re.
Karai Kasng gaw mau hpa hpung shingkang hte hpring tsup ai Karai Kasang rai nga ai hte maren, Shi hpe
kam sham nna, shi a ga hta npawt de let asak hkrung ai ni a ntsa mau hpa chyeju hte jahpring ya nga ai
Karai Kasang re. Karai a matsun maroi ga hta npawt tawn let mau hpa chyeju hte hpring ai asak hkrung
lam hkam la lu ai ni hkrai tai wa mu ga! To God Be The Glory!

Lahpai Awng Li

MIT.