2.

2
Penggolongan &
Penghasilan
Bunyi Bahasa

2.2.1 Vokal
2.2.2 Konsonan Asli Dan Konsonan
Pinjaman
2.2.3 Diftong
2.2 Pengolongan & Penghasilan Bunyi Bahasa

Konsep vokal
• Vokal : bunyi yang dihasilkan dengan udara yang keluar daripada paru-paru ke rongga mulut tanpa
gangguan @ sekatan oleh mana-mana alat artikulasi.
• Bunyi vokal : bunyi bersuara ( semasa hasil pita bersuara bergetar)
• Ciri bunyi vokal: kelantanagan, kepanjangan; bunyi lebih lantang dan jelas berbanding bunyi konsonan)
• Penyukuan kata berasaskan kehadiran vokal; 1 vokal bina 1 suku kata
• BM baku ada 6 vokal yang mempunyai 5 jenis huruf.
• Bunyi [e] dan [ ] dilambangkan oleh huruf e
e
- Vokal depan
• Jenis vokal BM
- Vokal tengah
- Vokal belakang
2.2 Pengolongan & Penghasilan Bunyi
Bahasa

Udara yang keluar daripada paru-

paru ke rongga mulut tanpa
gangguan @ sekatan oleh mana-
mana alat artikulasi.

rajah laluan udara semasa

penghasilan bunyi vokal
 Rajah kedudukan vokal BM
§ Terdapat 2 jenis vokal; vokal depan, vokal tengah, vokal
belakang
§ Rajah merupakan gambaran keratan rentas lidah.
§ Bahagian kiri : bahagian hadapan lidah
§ Bahagian kanan :bahagian belakang lidah
§ Bahagian tengah : bahagian tengah lidah

§ Garisan melintang : gambaran ketinggian lidah diangkat / dinaikkan.

§ Bagi membunyikan vokal [i] & [u] lidah dinaikkan tinggi ke arah lelangit manakala bagi vokal [a] lidah
diangkat sedikit sahaja
§ BM baku mempunyai 6 vokal asli - /a/ - /o/ - /i/
- /e/ - /u/
§ Vokal / / dan / / terdapat pada dielek daerah . Merupakan vokal pinjaman & terdapat dlm kata-kata
3 c
pinjaman
§ Dlam system ejaan vokal /e/ diwakili oleh huruf e- taling manakala vokal / / oleh e-pepet
e
 VOKAL DEPAN
Nama Cara penghasilan Contoh kata

Vokal • Depan lidah dinaikkan ke arah lelangit keras tapi tak sentuh o Ikan
depan • Hujung lidah didekatkan pada gusi o Imam
sempit • Lelangit lembut & anak tekak dinaikkan untuk tutup ronga o Pimpin
hidung o Biskut
/i/ • Udara dari paru2 keluar melalui rongga mulut tanpa sekatan o Sapi
• Bibir berada dalam keadaan terhampar o Topi
• Pita suara bergetar
 VOKAL DEPAN
Nama Cara penghasilan Contoh kata

Vokal • Depan lidah dinaikkan ke lelangit keras tapi tak setinggi seperti o Elok
depan bunyi vokal /i/ o Enteng
separuh • Hujung lidah didekatkan pada gusi tapi lebih rendah drpd vokal o Leher
*/i/
sempit o Leleh
• Lelangit lembut & anak tekak dinaikkan untuk tutup rongga
o Kole
hidung
/e/ o Tempe
• Udara dari paru2 keluar melalui rongga mulut tanpa sekatan
• Bibir dlm keadaan terhampar
• Pita suara bergetar
 VOKAL DEPAN
Nama Cara penghasilan Contoh kata

Vokal • Kedudukan depan lidah rendah o Angkat

depan • Lelangit lembut &anak tekak dinaikkan untuk tutup ronga o Ambil
luas hidung o Tumpal
• Udara dari paru2 keluar melalui rongga mulut tanpa sekatan o Sampah
/a/ • Bibir terhampar dan mulut terbuka luas o Bola
• Pita suara bergetar o ketawa
 VOKAL TENGAH
● HANYA ADA SATU VOKAL TENGAH DALAM BAHASA MELAYU BAKU

LAMBANG NAMA CARA PENGHASILAN NOTA BESTARI DAN

CONTOH KATA

●
/e/ Vokal tengah ● Bahagian tengah lidah
diletakkan di antara
Bahagian lidah yang
terlibat ialah tengah
kedudukan untuk lidah;berada dalam
membunyikan vokal kedudukan antara
luas dan vokal separuh penghasilan vokal
sempit. separuh luas dan
● Keadaan bibir neutral. sepaaaruh sempit.
● Lelangit lembut dan ● Contoh kata :
anak tekak dinaikkan empat , emping ,
untuk menutup rongga lemak ,tempah.
hidung. NOTA : Dalam sebutan Baku
● Udara dari paru - paru bahasa Melayu , vokal ini tidak
keluar melalui rongga hadir pada suku kata akhir
mulut tanpa sekatan. terbuka , kecuali kepada
● Pita suara bergetar. perkataan ke dan dalam bahasa
Lisan.
 VOKAL BELAKANG :
● Terdapat dua jenis vokal belakang dalam bahasa Melayu.
LAMBANG NAMA CARA PENGHASILAN NOTA BESTARI DAN
CONTOH KATA

/u/ Vokal belakang ● Bahagian belakang

lidah dinaikkan ke
● Bahagian lidah yang
terlibat ialah belakang
sempit arah lelanggit lembut lidah;dinaikkan tinggi
tetapi tidak sampai ke arah lelanggit
menyentuhnya. lembut.
● Hujung lidah ● Rongga hidung
diundurkan ke tertutup.
belakang gigi bawah. ● Bibir berkeadaan
● Lelanggit lembut bundar.
diangkat untuk ● Contoh kata :
menutup rongga ulat , ukir , bulat ,
hidung agar udara tukar , suhu , siku.
keluar melalui rongga
mulut yang tiada
sekatan.
● Keadaan bibir bundar.
● Pita suara bergetar.
LAMBANG NAMA CARA PENGHASILAN NOTA BESTARI DAN
CONTOH KATA

/o/ Vokal belakang ● .Bahagian belakang

lidah dinaikkan ke
● Bahagian lidah yang
terlibat ialah belakang
separuh sempit arah lelanggit lembut lidah; dinaikkan tinggi
tetapi tidak setinggi api tidak setinggi
seperti menghasilkan semasa
vokal /u/. meyembunyikan /u/.
● Hujung lidah ● Rongga hidung
diundurkan ke tertutup.
belakang gigi bawah. ● Bibir berkeadaan
● Lelanggit lembut bundar.
diangkat untuk ● Contoh kata :
menutup rongga obor , ongkos ,
hidung agar udara lombong , tolong ,
keluar melalui rongga polo , solo ,
mulut yang tiada
sekatan. Nota : Dalam Bahasa
● Keadaan bibir hampir Melayu asli tidak banyak
bundar. perkataan yang diakhiri oleh
● Pita suara bergetar. bunyi vokal /o/.
 VOKAL :
VOKAL DEPAN VOKAL TENGAH VOKAL BELAKANG
CONTOH VOKAL DEPAN , TENGAH DAN
BELAKANG :
VOKAL DEPAN VOKAL TENGAH VOKAL BELAKANG

ITIK SIKU MARI

ENAK BENGKOK TAUGE

ASAP RAMAI BILA

EMAK TEPAT KE

ULAR TURUN BATU

ORANG BOTOL TOKO

ARTIKULASI TAMBAHAN / SERTAAN
: Kelainan penyebutan sesuatu vocal kerana wujud pengaruh lingkungan dalam sesuatu perkataan

Jenis Huraian Contoh

Nasalisasi • Terhasil apabila udara bukan sahaja melalui rongga hidung -

atau semasa bunyi vokal dihasilkan
penyengauan • Berlaku pada vocal yg mengikut bunyi konsonan sengau
• Semasa penyebutan; lelangit lembut & anak tekak tidak
dinaikkan dengan tinggi untuk tutup rongga hidung
( pengaruh penyebutan bunyi yg mendahuluinya
ARTIKULASI TAMBAHAN / SERTAAN
Jenis Huraian Contoh
Nasalisasi Vokal yang mengalami nasalisasi hadir dalam posisi berikut: o [mãnã]
atau (a) Ikut bunyi konsonan sengau [n], [m], [ŋ], [ɲ], (ng) dan (ny) o [uŋũ]
penyengauan o [ɲãŋἶ]
o [mἶnἶ]
o [məŋãntuʔ]
o [mãwãr]
(b) Vokal dalam perkataan yang pola suku katanya KVKV dan
KVKVK. o [mãwãs]
Konsonan 1 : konsonan sengau o [mãhũ]
konsonan 2 : sama ada separuh vocal (y / u) atau geseran o [nãhãs]
glottis [h] o [mãyã]
o [mãyãŋ]
ARTIKULASI TAMBAHAN / SERTAAN
Jenis Huraian Contoh
Nasalisasi Vokal yang mengalami nasalisasi hadir dalam posisi berikut: o [nãἶʔ]
atau o [mãũt]
penyengaua (c) 2 vokal yang berikut bunyi konsonan sengau dalam pola o [mũãl]
n suku kata o [mãἶn]
KVVK

o [səmũã]
(d) 2 vokal yg mengikuti konsonan sengau dalam pola suku o [dunἶã]
kata o [kurnἶã]
KVKVV o [bənũã]
ARTIKULASI TAMBAHAN / SERTAAN
Jenis Huraian Contoh

Nasalisasi Vokal yang mengalami nasalisasi hadir dalam posisi berikut: o [taʕãt]
atau o [mãʕãf]
penyengaua (e) Bunyi vokal yang mengikuti bunyi konsonan geseran rongga o [saʕãt]
n tekak o [mãnfãʕã
[ʕ]. huruf ʼain ( ‫ ) ع‬dalam jawi. Dalam Bahasa t]
sumbernya :bunyi
geseran tetapi dibunyikan sebangai sengauan oleh penutur.
ARTIKULASI TAMBAHAN / SERTAAN
Jenis Huraian Contoh

Pelelangitkerasan • Asasnnya bunyi terhasil -> depan lidah dinaikkan hingga o [maʸin}
/ palatalisasi menghampiri lelangit keras o [biʸografi]
Dalam BI unsur wujud dlm contoh pembunyian [k] dlm cute o [baʸikʔ]
Bunyi [kj] iaitu [c] mengalamii palatalisasi krn penagruh bunyi o [niʸawaʔ]
vokal [u] yg mengikutnya o [biʸaʔ]
• dlm BM unsur bunyi ini wujud dlm penyebutan vokal rangkap o [biʸusʔ]
ai, iu, io, atau ia
• semasa sebutan vokal 1 dlm vokal rangkap , berlaku pergerakan
lidah ke arah lelangit keras untuk bunyikan vokal yg mengikutnya.
Bunyinya wujud seakan akan bunyi /y/ (separuh vokal lelangit
keras)
ARTIKULASI TAMBAHAN / SERTAAN
Jenis Huraian Contoh

Pengglotisan atau • Unsur bunyi ini terhasil jika terdapat 2 vokal dar jenis yg sama, o [faˀedah]
glotalisasi hadir berturutan. Semasa membunyikannya, berlaku hentian di o [kəˀindaha
antara kedua-dua vokal itu n]
• Unsur bunyi ini menyerupai bunyi hentian glotis [ˀ] o [kəˀadaˀan]
• Semasa sebutan, udara ditahan pada bahagian glottis kemudian o [suˀun]
dilepaskan serta merta
ARTIKULASI TAMBAHAN / SERTAAN
Jenis Huraian Contoh

pembibiran atau • Hadir apabila berlaku perubahan bunyi sebab berlaku o [kuʷat]
labialisasi pembundaran bibir sewaktu bunyi V dihasilkan krn pengaruh o [saʷuʔ]
bunyi yang mengikutnya o [paʷut]
• Hadir apabila sesuatu K diikuti oleh bunyi V [a], [u] yang diikuti o [buʷih]
pula oleh sama ada bunyi V [u], [o] dan [i] ( terdapat bunyi V o [tuʷaʔ]
rangkap pada perkataan itu ) o [gaʷut]
• Lidah berubah arah pergerakan manakala bibir berkeadaan o [taʷut]
bundar
• Bunyi hadir seperti separuh V 2 bibir, iaitu bunyi /w/
SEKIAN