Probleem na probleem net als iedereen.

Maar niet iedereen die komt er zomaar overheen

wat doe jij hier huh?
real eyes realize real lies
Gemaakt door: Mees van Hall

Duits literatuur
● Mittelalter
● Barrock
● Aufklärung
● Sturm und Drang
● Klassik
● Romantik
● + Werk van ieder tijdperk.
● + Samenvatting van Goethe en Emilia Galotti, Der handschuh, Zauberlehrling, Nathan
der weise , Erlkönig
● Antwoorden in nederlands + Samenvatting in duits van 200 woorden ofzo.
● https://drive.google.com/drive/folders/10pImvy_TEqaxwJi89JTbnAr4xYNY9ne1?usp=
sharing
● Videos tot Aufklärung ^ in het duits 1 ( smh ze heeft video opgeslagen maar niet
gedeeld………..)

Mittelalter
500 - 1500
Wat hoort bij de middeleeuwen:
- Kerk, Bijbel, Monniken
- Ridder, kruistochten, oorlog
- Adel, damen, koningen
- Ziektes, Pest, plaag

In de middeleeuwen waren er veel lyrik en poëzie. In deze tijd was het vooral heldenpoëzie
(Helden episch), king arthur en ridders. Vrouwen en geld en tovenaar spelen een rol. Heldenepos
in zwei Teilen um die Nibelungenlied. Nibelungenlied is een duitse mythe.

Bekende romanschrijvers:
1. Hartmann von Aue
Wolfram von Eschenbach
Walther von der Vogelweide → Walther von der vogelweide.
Straßburg.

2. Overdracht van de geloofsleer: Bijbel, psalmen, gebeden

Romance of Knights: Heroic Epic
Minnesang: Liefdespoëzie
3. Uit de Renaissance

Althochdeutsche Dichtung
Een verzameling naam voor de literatuur tussen 750 en 1050. Karl der Große (Karel de grote) →
Franse rijk.
Duits (diustic) komt van het Germaanse zelfstandig naamwoord thiot en betekent volk.
Lingua Theodisca werd voor het eerst genoemd in 786. Lingua theodisca is latijn voor de
volkstaal, de taal van het volk. Voor het volk van collectieve aanduiding voor dialecten, talen,
stammen, die bestond in Frankrijk.

De meeste teksten zijn in het Latijn. Germaanse helden en mythologie kwamen er voor. Het is
verspreid door mondelinge overleveringen.

Het Hildebrandslied rond 750 - het oudste monument van een Germaanse heroïsche legende
De Merseburg spreuken rond 840
Het Wessobrunn-gebed rond 800
De Muspilli
de redder

https://www.studeersnel.nl/nl/document/vwo/duits-5e-klas/samenvatting-literatuur/8143526

Heldenepos
- Der Arturroman (Arthurroman)
- Tristan en Isolde von Gottfried von Straßburg (1200) → Tragische liebes geschiedenis
- Parzival von Wolfram von Eschenbach (1215) → het verhaal van de onervaren jongen
Parzival, die talloze avonturen beleefde uiteindelijk via koning Arthur de koning van de Heilige
Graal worden.
- Nibelungenlied (1150-1200) → anoniem geschreven, gaat terug naar verschillende
mondeling doorgegeven legende verhalen (mythes)

Bijbelteksten
Om mensen christenen te maken.

Mittelhochdeutsche Dichtung (1050 - 1500)

Kerk heeft minder invloed (Im abklingen)
Verwerking van het motief: harmonieuze verbinding van het wereldse met het goddelijke. De
nieuwe motief is: Eer en trouw.

Genre (Gattungen)
- Ritterepos (der höfische Roman (das Epos) )
- Minnesang (Liebeslyrik)

Walther von der Vogelweide (1170 - 1230) → Een soort minnesang → Lyrike
§Under der linden (um 1200)
!!(Belangrijk werk middeleeuwen)!!

Opdrachten
Aufgabe 3
geknakte bloemen en geplet gras
Aufgabe 4
1 Op die plek hebben twee mensen gelegen.
2 Die heeft de “Friedel” (de minnaar) er neergelegd als bed.
3 Een klein vogeltje.
4 Van een vrouw.
5 Er is hier meer sprake van “Liebe” dan van “Minne”. In de minnezang wordt de "hoge liefde”, de
verering van een onbereikbare, adellijke dame (meestal de vrouw van een kasteelheer)
bezongen

Under der linden is een Ebene of niedere sang.

1e strophe is de treffpunkt. bloemen is symbool voor erotiek.
2e strophe gaat verder over de treffpunkt. Frouwe → Jong, heilig vrouw. (Tugenden dus WIP)
3e strophe wordt de natuur beschreven. Rose → liefde voor beide.
4e strophe wordt die nachtigall. Geheime liefde?

zich afkeren van de onvervulde liefde van de hoge Minne.

Er wordt verwezen naar de deugden van vrouwen. Rozen, erotisch

Hohe minne
- Gefolgsmann → Entsagnsolle → Keine erfullung der liebe
- Ziel: Charakterliche lautelung
- Frau: Höhergestellt
- Sexueles: Ausgeschlossen

Handlanger → Afzien moet → Geen vervulling van de liefde → Adelstand

Doel: karakteristieke zuivering
Vrouw: Superior → aanbidding van een hogere vrouw door een volgeling
Seksueel: uitgesloten

Een vrouw wordt frouwe genoemd → Herrin, Gebieterin, Frau von adligem stand.
Niedere minne
- Unterschicht, Binnenmilieu
- Sexueslles steht in vordergrund
- Sozial und ethisch
- Partner: Gleichberechtigt

lagere klasse, innerlijke omgeving

Seksueel staat op de voorgrond
 sociaal en ethisch
Partners: Gelijk
Een vrouw wordt wip genoemd → frau betekent
Ebene minne
- Nicht standes bezogen
- Frau: Tugenden (treue, innere gute)
- Partner: Gleichberechtigt
- Erfüllte liebe ideal = ideal
- Sexueslles steht in vordergrund

Niet status gerelateerd

Vrouw: deugden (trouw, innerlijk goed)
Partners: Gelijk
Vervulde liefde ideaal = ideaal
Seksueel staat op de voorgrond
Een vrouw wordt wip genoemd → frau betekent

der Reichston: politieke gedichten. opd 1 en 2 blz 204.

Schrijver? Walter von der Vogelweide

Wat gebeurt er precies? Iemand zit op een rotsblok, in een denkhouding,

en vraagt zich af hoe je op deze wereld moet leven

Wat betekent hete in regel 4? had

Welke vraag stelt de dichter zichzelf? Hoe zou je moeten leven?

Welke 3 begrippen spelen bij de levensvraag in êre und varnde guot (aanzien en aards bezit)
het gedicht de hoofdrol? gotes hulde (gods genade)

Welke negatieve begrippen worden in de tekst ontrouw, geweld

genoemd?

Wat is de betekenis van het woord schrijn? een schrijn is een (mooi bewerkte) kist om
kostbaarheden in te bewaren

De zin 'Die wollte ich gerne in einen schrin' ''zesamene in ein herze komen.''(19)
herhaalt de schrijver nog een keer maar dan met
andere woorden. Schrijf deze op

Wat staat in de laatste zeven regels? De ideale situatie. Vrede en recht moeten eerst
gezond worden. Het samengaan van aanzien,
aards bezit en Gods genade is alleen mogelijk als
ontrouw en geweld bestreden worden
 Barrock
1600 - 1720 - Tussen renaissance en aufklärung.
Andreas Gryphius
Sonnet
Barrock betekent: seltsam geformte pale. Mooie gebouwen mr andere kant veel mensen dood.

Rijk en arm is tegenstand Barrock is veel tegenstand, want een kant

Dreißigjährige krieg. Unsicherheit Skepsis

Door de 30 jarige oorlog was er onzekerheid en sceptisch. (80 jaar oorlog op wereld mr voor 30
jaar voor duitsland)

Protestanten tegen geloof.

Bevolkerung in 2 richtungen:
- Hoffen in religion; Teils intensive hingabe zum christlichen glauben.
- Enormer Drang nach prunkvoller darstellung und repräsentation.

Antithetik: Inhaltliche gegensätze in der lyrik des Barocks.

Antithetik

Todesangst Lebenslust

Ernst spiel

Verfall blute

Sei dir der sterblichkeit bewusst (memento mori) Pflücke den tag (Carpe diem)

Politik & gesellschaft.

1650 - Adel en großbürger waren unterwagen
König standen über den gesetz.

Schloss versailles
Musik 1600 - 1750
Fürstenhofe
Glanzzeit der Oper
Naturwissenschaft
Mechanic, Mathematical, Astronomic.
Kunst = niet is origineel.

Anthitetik - Vanitas - alles vergaat

 Verfall - Schönheit eitelkeit - Zwiespalt
Motieven
Tugend Wollust

Weltangst furstlichermachtwille

vergänglichkeit scheinhaftigkeit sinnesfreude

veltvereinung weltzugewantheid

Sonett
Elegie
Epigramm
Ode

(Alleen sonett kennen, es ist alles Eitel)

Opitz - Regels voor hoe je gedichten schrijft. Martin Opitz: Ach Liebste, lass uns eilen

Es ist alles Eitel (1637) Andreas Gryphius

Een sonett → Ruimschema en 2 quarteten en tertetten. Abba Abba Ccd Eed

quartet → These en antithese
Terzett → Synthese
Klimax is onderin.
Motief: Vanitas.

Opdrachten van boek blz 212.

1. als schaduw, stof en wind; Dus “We zijn stof en schaduw” - Vanitas - De dood, leegte.
2. Waar je ook kijkt, je ziet alleen ijdelheid op aarde.
Wat deze vandaag bouwt, die morgen weer afbreekt:
Waar steden nu nog staan, zal een weiland zijn,
Waarop een herderskind met de kudden zal spelen.

Eigen Woorden:
Je ziet alleen leegheid op aarde. Wanneer je vandaag iets bouwt, wordt die morgen weer
afgebroken. De steden zullen een weiland zijn.

1. Wat is eeuwig? Dit laatste vers bevat een alliteratie, die wordt gevolgd door het adjectief
"eeuwig" ("[...] wil wat eeuwig is [...]"). Je kunt dit verbinden met de ziel, aangezien het het
enige is dat overblijft in het hiernamaals.
2. ?
3. Ja mensen delen dat nu bijvoorbeeld door raps in muziek.
Aufklärung

1700-1780
SV
schrijvers:
- Immanuel kant
- Rousseau
- Lessing
- Gottsched, Miss Sara sampson. Eerste drama, waar de conflict van burgers in midde
staat.

Duitsland begint weer bij elkaar. Preussen.

Handel zorgt voor geld door stoommachine en boek drukhouder. Ze wilden ook rechten.
Leerplicht.

Rationalisme en Empirisme.
Rationalisme is denken met verstand
Empirisme is durft je eigen verstand te gebruiken idk.
Sapere aude betekent durft te denken. Quote van Immanuel kant. Hij was een filosoof.

Die Epoche der Aufklärung ist durch den Absolutismus und die geforderte Emanzipation aus der
Unterdrückung der machthabenden Herrscher charakterisiert Die aufklärerischen Denker
wallen „Licht ins Dunkel bringen" und die Bürger aufrufen; ihren Verstand und ihre Vernunft zu
benutzen. Ziel ist eine Verbesserung des Menschen. Im Mittelpunkt der Literatur stehen
belehrende Gattungen, die sich an das Bürge/tum richten. Hierzu zählen u.a. das bürgerliche
Trauerspiel, Lehrgedichte und Fabeln.

Werk van Lessing:

Nathan der weise samenvatting

Het middelpunt van het werk is de "Ring Parable", verteld door Nathan toen
Saladin hem vroeg welke religie waar is: een erfstuk ring met het magische vermogen
om de eigenaar aangenaam te maken in de ogen van God en de mensheid was
doorgegeven van vader op zoon. Generaties lang had elke vader de ring nagelaten aan
de zoon van wie hij het meest hield. Als het ging om een ​vader met drie zonen van wie
hij evenveel hield, beloofde hij het (in "vrome zwakheid") aan elk van hen. Op zoek naar
een manier om zijn belofte na te komen, liet hij twee replica's maken, die niet van het
origineel te onderscheiden waren, en gaf hij op zijn sterfbed een ring aan elk van hen.
[3]
 De broers kregen ruzie over wie de echte ring bezat. Een wijze rechter vermaande hen
dat het op dat moment onmogelijk te zeggen was - dat zelfs niet kon worden
verdisconteerd dat alle drie de ringen replica's waren, waarbij de originele ergens in het
verleden verloren was gegaan; dat om erachter te komen of een van hen de echte ring
had, het aan hen was om zo te leven dat de krachten van hun ring waar konden worden
bewezen, een leven te leiden dat aangenaam is in de ogen van God en de mensheid in
plaats van de ring's wonderbaarlijke krachten om dit te doen. Nathan vergelijkt dit met
religie en zegt dat ieder van ons leeft naar de religie die we hebben geleerd van
degenen die we respecteren. [4]

Heet ook wel de ring parabel.

De vader → God voorstellen
3 zonen → de 3 religies

Video 5 en 5_2
https://drive.google.com/drive/folders/10pImvy_TEqaxwJi89JTbnAr4xYNY9ne1?usp=sharing

opdrachten

schrijver Gotthold Ephraim Lessing

wat voor soort gedicht? parabel

Welke vraag stelt de sultan aan de rijke Nathan? Welke van de drie wereldreligies is de juiste?

Welke werking heeft de ring? Hij maakt zijn drager bij God en mensen geliefd.
Bovendien is de drager van de ring de baas over
het bezit van de familie

Aan welke regel moet degene die de ring erft Elke vader moet de ring nalaten aan zijn
voldoen? lievelingszoon

Wat is het conflict waarmee de vader worstelt? hij houdt evenveel van zijn drie zonen en wil geen
van hen benadelen

Hoe lost hij dit conflict op? hij laat 2 nieuwe “neppe” ringen maken

Welk probleem ontstaat bij de oplossing? de 3 broers maken ruzie over welke de echte is en
wie dus de heer des huizes is

Waarmee vergelijkt Nathan de ringen? met de verschillende religies

De rechter eist in eerste instantie van de broers dat zij hun vader moeten halen
iets dat onmogelijk is. Wat?

Hoe bewijst de rechter dan welke de echte is? Hij onderzoekt of de kracht van de ring bij de
broers werkt

Tot welk antwoord komt hij? dat elke broer alleen zichzelf het meest liefheeft
en dus de wonderkracht van de ring bij hem niet
werkt. de rechter concludeert daaruit dat geen
van de drie ringen de echte ring kan zijn

Welke raad geeft de rechter aan de broers? dat ze alle drie moeten geloven dat ze de echte
hebben, door goede mensen te zijn moeten ze de
echtheid van hun ring bewijzen

Hoe moeten de broers zich gedragen om de liefde zonder vooroordelen: zachtaardigheid,

kracht van de ring te bewijzen hartelijke verdraagzaamheid: weldoen:
toegenegenheid tot God

Hoelang zal het volgens de rechter duren voordat meerdere duizenden jaren, als ook de
de kracht van de ring zich zal bewijzen? nakomelingen goede mensen worden .

Wat symboliseren de drie broers? de volgelingen van de verschillende religies die

ruzie met elkaar maken, over welke de juiste
religie is en welke religieuze gemeenschap zou
moeten heersen.

Emilia galotti samenvatting

Emilia Galotti speelt zich af in Italië en vertelt het verhaal van een deugdzame jonge
vrouw van de bourgeoisie. De absolutistische prins van Guastalla , Hettore
Gonzaga, raakt geobsedeerd door het idee om Emilia zijn geliefde te maken na
hun eerste ontmoeting. Zo geeft hij zijn samenzwerende Chamberlain ,
Marinelli, het recht om alles te doen wat in zijn macht ligt om het eerder
gearrangeerde huwelijk tussen Emilia en graaf te vertragen.Appiani. Marinelli
huurt vervolgens criminelen in die kort daarna de graaf vermoorden op weg
naar de bruiloft. Emilia wordt snel in veiligheid gebracht in de nabijgelegen
zomerresidentie van de prins. In tegenstelling tot haar moeder Claudia erkent
Emilia de ware implicaties van het plan nog niet. Even later komt ook gravin
Orsina, de voormalige minnares van de prins, naar de residentie. Uit frustratie
over haar harde afwijzing door de prins, probeert ze Odoardo, Emilia's vader, te
overtuigen om graaf Appiani te wreken door de prins dood te steken. Odoardo
aarzelt echter om in te stemmen met dit voorstel en besluit de wraak in de
handen van God over te laten. Emilia, die onder de bescherming van de prins
moet blijven vanwege een andere intrige namens Marinelli, probeert haar vader
te overtuigen haar te vermoorden om haar waardigheid te behouden in het licht
van de inspanningen van de prins om haar te verleiden. De vader stemt toe en
 steekt haar, maar voelt zich meteen geschokt door zijn daad. Uiteindelijk laat
Odoardo de zaak over aan de prins. Hij besluit vervolgens dat Marinelli
verantwoordelijk is voor de catastrofe en laat hem verbannen uit zijn rechtbank.
Uiteindelijk erkent Emilia's vader God als de absolute autoriteit.

geschreven door lessing.

opdrachten
OPD

Sturm und Drang

1770-1786
SV
schrijvers:
- Goethe en Schiller
- Herder
- Klinger
- Rousseau → Filosoof

Klinger. Sturm und drang geschreven.

Ze zijn rebellen. Tegen regels en de autoriteit.

Genie Kult > Genie

eigen regel maken en zelf bepalen

Der leiden des jungen werther samenvatting

Het grootste deel van het verhaal wordt verteld aan de hand van brieven die Werther schrijft aan
zijn vriend Wilhelm.
In deze brieven geeft Werther een intieme weergave van zijn verblijf in de stad Wahlheim
(gebaseerd op de stad Garbenheim). Werther ontmoet daar Lotte en is op slag verliefd. Lotte zorgt
voor haar broertjes en zusjes sinds de dood van haar moeder. Zij is verloofd met Albert, die 11 jaar
ouder is.
Ondanks het verdriet dat deze verloving bij Werther veroorzaakt, wordt hij goede vrienden met
Lotte en Albert. Zijn pijn wordt op een gegeven moment echter zo groot dat hij Wahlheim verlaat
en naar Weimar vertrekt. Wanneer hij terugkeert naar Wahlheim wordt zijn lijden nog groter, vooral
vanwege het huwelijk tussen Lotte en Albert. Iedere dag wordt een marteling in de wetenschap dat
Lotte zijn liefde nooit kan beantwoorden. Uit medelijden met haar vriend en uit respect voor haar
man zegt Lotte tegen Werther dat hij haar niet meer zo vaak op moet zoeken: hij kan op
kerstavond (vier dagen later) weer komen, niet eerder. Hij bezoekt haar toch eerder, maar voor
één laatste keer. Beiden worden erg emotioneel als Werther een stuk uit Ossian citeert.
 Werther beseft dat een van hen (Werther, Lotte of Albert) moet sterven om verder verdriet te
voorkomen. Hij is niet in staat om iemand anders pijn te doen, laat staan serieus aan moord te
denken, dus ziet hij maar één mogelijkheid: zelfmoord. Nadat hij een afscheidsbrief heeft
geschreven, die gevonden moet worden na zijn zelfdoding, schrijft hij een brief aan Albert met de
vraag of hij twee pistolen kan lenen, onder het voorwendsel dat hij een reis gaat maken. Lotte leest
de brief met grote emotie en stuurt de pistolen. Werther schiet zichzelf door het hoofd maar sterft
pas 12 uur later. Hij wordt begraven onder een boom die regelmatig wordt genoemd in zijn brieven.
Hij krijgt geen christelijke begrafenis omdat hij suïcide heeft gepleegd en Albert en Lotte wonen
zijn begrafenis ook niet bij.

opdrachten

Prometheus
1. Prometheus spreekt Zeus, die in de hemel woont, aan als de lyrische I. Hij zegt hem weg
te blijven van de aarde die hij, Prometheus, hebben gemaakt. Hij denkt dat Zeus hem
hiervoor benijdt.
2. Prometheus roept het geheel van alle goden aan en noemt ze arme wezens: ze zijn
afhankelijk van de offers en gebeden van kinderen en bedelaars.
3. Prometheus geeft toe dat hij zich als kind in uitzichtloze situaties tot de goden wendde
en op hulp hoopte.
4. Prometheus weet nu dat het alleen door zijn eigen moed en moed was dat hij elk gevaar
overleefde. Per ongeluk deed hij dankte de slapende goden ervoor.
5. Prometheus richt zich opnieuw alleen tot Zeus. Hij verzachtte nooit pijn of troostte nooit
degenen die trouwden. Er is dus geen reden om hem te aanbidden. Net als Prometheus
zelf is Zeus onderhevig aan tijd en lot. Deze hebben hem gevormd tot de persoon die hij
is.
6. Prometheus vraagt ​spottend of Zeus denkt dat hij wanhopig is over de onvervulde
dromen van zijn jeugd.
7. Prometheus legt uit dat hij mensen schept die in staat zijn om te voelen en te genieten,
en die Zeus net zo weinig aanbidden als Prometheus ook al.

opdrachten

Wie wordt in de eerste strofe door de lyrische I Zeus wordt aangesproken. Het is tussen de aarde
aangesproken en welke gebieden in deze strofe en hemel.
zijn van elkaar gescheiden?

Welke uitspraak doet de tekst die ik in de tweede

strofe maak over de relatie? tussen goden en
mensen?

Welke gevoelens wil ik in de derde strofe

 uitdrukken in de tekst?

Tegen wie spreekt

Waarom is het sturm und drang?

Erlkönig
Een angstige jongen wordt 's nachts door zijn vader te paard gedragen. Waarheen is
niet aangegeven; Duitse Hof heeft een vrij brede betekenis van "erf", "binnenplaats",
"boerderij", of (koninklijke) "hof". De openingszin vertelt dat de tijd ongewoon laat is en
het weer ongewoon slecht voor reizen. Als blijkt dat de jongen ijlt, bestaat de
mogelijkheid dat de vader hem haastig naar medische hulp brengt.

Terwijl het gedicht zich ontvouwt, beweert de zoon de "Erlkönig" (Erl-Koning) te zien en
te horen. Zijn vader beweert het schepsel niet te zien of te horen, en hij probeert zijn
zoon te troosten door natuurlijke verklaringen te geven voor wat het kind ziet: een
sliert mist, ritselende bladeren, glinsterende wilgen.

De Erl-koning probeert het kind te verleiden om zich bij hem aan te sluiten, en belooft
amusement, rijke kleren en de aandacht van zijn dochters. Ten slotte verklaart de
Erl-koning dat hij het kind met geweld zal nemen. De jongen gilt dat hij is aangevallen
en spoort de vader aan om sneller naar het Hof te rijden . Bij het bereiken van de
bestemming is het kind al dood.

Opdrachten
Nacht → Windig → Slecht weer.
Kind gaat uiteindelijk dood.
2 manieren om te bekijken

Wie Manier 1 Natuur Manier 2

Kind Gevoel Symbool voor mensen met angst

vader Verstand mensen die niet willen geloven

Erlkönig De dood. De gevoelens sterven in De king misbruiken.

 de armen van de verstand.

Nathan der weise samenvatting

emilia galotti samenvatting
Der leiden des jungen Werther
Erlkönig samenvatting
Zauberlehrling samenvatting.
Faust samenvatting
Handschuh samenvatting

Klassik
1786-1805
SV
Weimar klassik
schrijvers:
- goethe und schiller ( ze gingen in deze periode reizen naar italië waar ze de klassieke
oudheid leerden kennen.)
-
Ze hebben de franse revolutie meegemaakt. Waardoor ze realiseren dat er veel geweld was en
dat alleen gevoel leidt tot geweld. Hierdoor kwam een balans tussen gevoel en verstand.

Literatuur moet mensen opvoeden. Schöne seele > schone ziel (ook van binnen).

De 4 kenmerken van ballades:

- Muziek ( dus je kan het zingen)
- Er is altijd een dialoog/ gesprek;
- Er is iets wat je in het dagelijkse leven niet tegenkomt (Tragisch moet er voorkomen)
- Verhaal achtige shit

Zauberlehrling
Druk hier

Opdracht
1. Welche stimmungen? (Gevoelens)
1.Selbstüberschätzung und Machtgier, Hebzucht voor macht
2. Die Tat
 3. Machtrausch, Magie
4. Angst, Vreest
5. Wut, Woede
6. Rettungsversuch, Hoffnung und Enttäuschung, Hoop
7. Neue Verzweiflung und Hilferuf, Wanhoop en hulp nodig
8. Lösung, Oplossing.
2. Hoe ziet de structuur van de ballade.
Het begint met een ontstaan van een probleem. Daarna gaat het om dat de spreuk niet langer
omkeert en probeert het probleem opnieuw onder controle te krijgen. Hierdoor is het erger
Uiteindelijk komt de meester en is de probleem opgelost.
3. Bewijs dat het een ballade is
Het is lyrisch, tragische gebeurtenis wordt vertelt. Er is een verhaal en heeft een gesprek.
4. Wat is de boodschap van deze ballade
Na Sturm und drang → Dus de boodschap is dat als je niet zelf kan doen, dat je de hogere
macht/autoriteit ook moet respecteren.

Handschuh
Druk hier

Handschuh opdrachten:

schrijver Schiller

Waar speelt het verhaal? in een arena

Om wat voor een soort evenement gaat het? wedstrijd

Wie zijn er allemaal aanwezig? Koning Franz, hoogwaardigheidsbekleders, de

hofdames

De koning geeft 3 keer een teken? wat gebeurt er komt er een nieuw dier bij, leeuw, tijger. twee
dan? luipaarden

Wat gebeurt er met de handschoen? valt in de arena, midden onder de roofdieren

Hoe is de relatie tussen juffrouw Kunigunde en hij vereert haar, maar zij drijft de spot met hem.
ridder Delorges?

Wat vraagt Kunigunde van ridder Delorges? hij moet de handschoen voor haar halen

Wat denk je waarom zij dit van hem vraagt? om de spot met hem te drijven

Hoe reageren de ridders op de actie? met verbazing, afschuw en lof

Hoe reageert juffrouw? wat belooft ze hem met zij kijkt hem liefdevol aan en belooft hem met haar
haar blik? blik haar liefde
hoe gedraagt de ridder zich tegenover haar? hij werpt de handschoen in haar gezicht en zegt
dat hij haar liefde niet meer begeert. Hij verlaat
haar

wat vind je van zijn reactie? als ze echt van hem zou houden zou ze hem niet
zo behandelen

waarom is het een ballade? kort tragisch voorval, dialoog, verhaal, muziek.

haar gedrag is niet in overeenstemming met de het ideaal is dat de mens niet in de eerste plaats
idealen van de klassik. hoezo? aan zichzelf denkt. ze brengt hem voor de grap in
levensgevaar. dit egoïstische en lichtvaardige
gedrag wordt in de ballade bekritiseerd

Faust, samenvatting
Der erste Teil vor dem eigentlichen Beginn des „Faust. Der Tragödie erster Teil“ ist das Gedicht
"Zueignung". Goethe reflektiert hier den Kriterien des Werks. Der zweite dem Werk
vorgeschaltete Teil heißt "Vorspiel auf dem Theater". Theaterschaffende diskutieren hier über
"Gretchentragödie”, eines gelungenen Theaterstücks. Der dritte Teil heißt "Prolog im Himmel".
Dieser Teil ist wichtig für den gesamten Verlauf des Dramas, denn hier schließen der Herr und
Mephisto die wette darüber ab, ob sich Faust vom rechten Weg abbringen lässt.

Eerste deel van faust is het “zueignung”. Hier reflektiert Goethe de kritiek van het werk.
Tweede deel van het werk is de “Vorspiel auf dem Theater”. Hier gaat het over de
”Gretchentragödie”.
Derde deel van het werk is “Prolog im Himmel”. Deze begint met de weddenschap tussen god en
duivel (Mephisto). Zij wedden op de vraag of Faust van het juiste kant komt. God wist dit
namelijk dat hij al gaat winnen en dat Faust uiteindelijk hem kiest.

Hoe gaat Faust II verder:

Gretchen Frage ( (Was hast du mit?) religion?)
“Was hast du mit” vragen en betekent wat heb je met…
Een vraag die tot de kern van een probleem is. Een moeilijke ongemakkelijke vraag om te
beantwoorden. “Nun sag, wie hast du’s mit der Religion?”. Gretchen wil eindelijk duidelijkheid –
gelooft hij in God of niet? Met haar directe vraag naar zijn geloof brengt ze Faust in een lastige
positie, want hij wil er eigenlijk niet op antwoorden.

Grechtentragodi is de verhaal Faust II

Faust ontmoet Gretchen en werd verliefd. Faust verleidt Gretchen en heeft ook haar moeder
veel slaap drankjes gegeven. Omdat zij te veel slaap drankjes dronk, sterft de moeder van
Gretchen. Gretchen werd later zwanger en wanneer haar broer Valentin over leert, werd hij
boos. Faust steekt Valentin neer en vlucht. Het kind van Gretchen werd geboren, maar Gretchen
had na de geboorte de kind verdronken. Hierdoor heeft zij een moord gepleegd en is dat een
taboe. Daarom is zij gevangen gehouden en wordt tot dood gesteld. Faust en Mephisto komen
terug om Gretchen uit de kerk te halen. Maar Gretchen wil niet mee met faust en kiest voor god.

Daarna speelt het in de hemel af: Mephisto zegt dat hij Gretchen krijgt, maar God zei dat zij is
gered.
Translate to german cuz we need to summary in german:
1. Faust verliebt sich in die 15­jährige Gretchen.
2. Faust verführt Gretchen, während ihre Mutter von einem Schlaftrunk ruhiggestellt wird.
3. Da der Trank zu hoch dosiert war, stirbt Gretchens Mutter.
4. Gretchen wird in der Nacht mit Faust schwanger.
5. Als ihr Bruder Valentin davon erfährt, kommt es zum Kampf mit Faust. Im Kampf ersticht
Faust Valentin und flieht.
6. Da das Kind Gretchen zur sozialen Außenseiterin macht, ertränkt sie es nach der Geburt.
7. Gretchen wird daraufhin zum Tode verurteilt.
8. Faust und Mephisto kehren zurück, um Gretchen aus dem Kerker zu retten.
9. Doch Gretchen möchte nicht mit Faust mitgehen. Es spielt denn in den Himmel. Mephisto sagt
das Gretchen von dir is, aber Gott sag das sie gerettet ist.

Motief:

● de dood van schiller tekent het einde van de Klassieke tijd aan

Romantik
SV

kenmerken:
- Italië
- reizen
- eenzaam
- Ontsnappen van de echte wereld
- De nacht
- Bossen, Spiegels
- dromen
- wandelen

voorbeelden van romantik :

Sehnsucht
meermin gedichtje

Geen grondwet omdat duits revolutie is mislukt. Ze kunnen niet veranderen dus naar andere
wereld. industriële revolutie

Blauwe bloem.
Novalis. Eichendorff, Grimm, Hoffmann.

Middeleeuwen was ideal wereld en italië mee reizen.

Schrijvers:
Eichendorf
Hoffman
Heine

Grimm sprookjes

Sehnsucht

Opdrachten

● Dromen , schaduwen , spiegels , fantasieën - waren een doorgaan naar de andere wereld
—> een ideale wereld.
● Aan het einde van deze tijd ontstaat ook de Gothic stroming

Samenvattingen van de 7 werken die je op de toets kan krijgen

Zauberlehrling ( tover leerling )

● Moraal van het verhaal - als je iets niet zelf kan doe het dan niet
● Is een Ballade
○ Lied of gedicht met een verhaal ( “danslied” )
○ Meestal tragisch en droevige verhaallijn
● Geschreven door Goethe
● Uit weimarer Klassik (1786 - 1805) Na sturm und drang.
○ Geef kenmerk wrm bij deze tijd hoort

- Samenvatting
Een tovenaar laat zijn jonge leerling alleen achter met klusjes. De leerling moet telkens water
gaan halen. Na een tijdje wordt hij lui en betovert hij een bezem om voor hem het werk te doen.
De leerling is nog onervaren en heeft dus geen controle over de betoverde bezem. Hierdoor
raakt de vloer met water bedekt. De leerling heeft geen idee hoe hij de spreuk moet laten
stoppen en hakt de bezem in twee, maar de bezem gaat nog steeds door met water halen, alleen
dit keer 2x zo snel. De tovenaar komt terug en fixt alles met een spreuk. De leerling heeft een les
geleerd en dat is voorzichtig met spreuken omgaan.
 Der handschuh
● Geschreven door Schiller (1797)
● Is een Ballade
○ Kenmerk daarvoor is dat een tragedie plaats vindt:
○ Handschoen gegooid in de ring, ridder die de handschoen moet halen
● Key characters
○ Koning Francis
■ Bekijkt het gevecht van de dieren
○ Frau Kunigund
■ Zij gooit de handschoen in de ring
○ Ridder Delorges
■ Haalt de handschoen.

- Samenvatting
De ballade gaat over een koning die op een “hoge balkon” zit. Hij “winkt” met zijn vinger 3 keer.
Bij de eerste keer wordt een deur geopend en stapt in de ring een leeuw. De leeuw loopt de ring
in gaapt even en gaat dan neerliggen. Nu winkt de koning voor een 2e keer, nog een deur opent
en dit keer komt er een tijger uit. De tijger brult en loopt een rondje om de leeuw, na een korte
tijd gaat ook de tijger in de ring liggen. Nu winkt de koning voor een derde keer, nu gaat weer een
deur open en deze keer komen er 2 luipaarden naar buiten. Deze luipaarden vallen de leeuw aan,
maar de leeuw staat op brult en daarna gaan alle dieren weer liggen in de ring en is het rustig.

Frau kunigund gooit haar handschoen in de ring tussen de leeuw en de tijger. Ze zegt teggen
ridder Delorges: “haal mijn handdschoen terug en bewijs jouw liefde aan mij met deze daad”.
Rustig gaat hij de ring in en rustig en ongedeerd keert hij terug met de handschoen, deze gooit hij
in de gezicht van de vrouw, waarna hij zegt:”ik verlang jou niet meer”

Faust
● Bestaat uit meerdere delen ( Faust I , Faust II , etc )
● Weddenschap tussen god en de duivel ( Mephisto )
○ Dat Faust van het goede pad zou afkomen
● Faust ( de wetenschapper )
○ Wou alles weten , meer weten , maar hij werd te oud
○ Kreeg een toverdrankje om jonger te worden
● Geschreven door Goethe

- Samenvatting
God en Mephisto waren in hemel en hebben een discussie over waarom god de mens heeft
geschapen. Maar god is ervan overtuigd dat hij ze goed geschapen heeft en dat ze niet van het
verkeerde pad gaan. Dus mephisto zegt laten we een weddenschap maken. Ik durf te wedden dat
ik de wetenschapper Faust van het goede pad kan sturen. God stemt in (1) , want hij weet al dat
hij gaat winnen.
Faust is een wetenschapper , die al zijn hele leven alles wilt leren en weten. Hij bestudeert
daarom magie om die droom waar te maken. Op een dag volgt een zwarte hond ( mephisto )
Faust naar huis. Eenmaal thuis verandert de zwarte hond in mephisto. Mephisto vertelt hem dat
hij al zijn wensen kan vervullen mits hij zijn ziel aan de duivel verkoopt. Faust krijgt van een heks
een toverdrankje dat hem jonger maakt.

Op straat ontmoet Faust Grietje die hij met de hulp van Mephisto op hem verliefd laat raken.
Voor Grietje volgt daarna alleen maar onheil ze verliest haar moeder en haar broer. Bovendien
moet ze haar pasgeboren kind die ze met Faust had laten verdrinken, omdat ze niet getrouwd
waren. Grietje wordt in de kerker gegooid. Mephisto en Faust gaan haar bevrijden, maar ze
weigert mee te gaan met de duivel en kiest voor god.
Hier eindigt Faust I
(1)
● God stemt in omdat hij Mephisto ook heeft geschapen en hij weet dus al dat hij niet gaat
winnen
● Hij heeft mensen geschapen een weet dus al dat Faust niet van het slechte pad afgaat?

Emilia galotti

Der reichs ton (vragen herhalen zeer belangrijk )

Eitel ( vragen herhalen zeer belangrijk )
Werther (film)
Nathan der weise