ομαδα ερωτησεων κατανοησης κειμενου 1-ΜΑΘΗΜΑ 2ο

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Σαρρίδης Εμμ. Φιλόλογος - Ph. Νεώτερης Ελληνικής Ιστορίας
Ομάδα Ερωτήσεων Κατανόησης Κειμένου
Συμπληρώστε τα κενά και απαντήστε στις ερωτήσεις των παρακάτω κειμένων
ΚΕΙΜΕΝΟ 1
Θα ήταν σωστό εσείς να…………………. (αγνοώ) τα εμπόδια που εμφανίζονται και να……………. (αφοσιώ-
νομαι) στην επιτυχία των σχεδίων σας. Αν δεν…………… (συνεργάζομαι) μεταξύ σας και δεν………….. (κι-
νούμαι) γρήγορα και αποτελεσματικά δεν πρόκειται να εκπληρώσετε τους στόχους σας. Σε περίπτωση που
δεν………. (ικανοποιούμαι) από την μεταξύ σας συνεργασία θα ήταν σκόπιμο να…………… (αναζητώ) και-
νούργιους συνεργάτες. Αν…… (συνεχίζω) έτσι το μόνο που θα επιτύχετε θα είναι να…………. (καλλιεργώ)
την μεταξύ σας διχόνοια και δυσπιστία. Αν λοιπόν εσείς θέλετε να………… (κατακτώ) την πρωτιά θα πρέπει
εσείς να……… (εμπιστεύομαι) ο ένας τον άλλον και να…….. (εκμεταλλεύομαι) όλες τις ευκαιρίες που θα
σας παρουσιαστούν………………… (μοιράζομαι) τις κοινές σας φιλοδοξίες, ……………….. (ζητώ) ο ένας τη
συμβουλή του άλλου, ………………… (βεβαιώνω) για τις καλές προθέσεις των γύρω σας, …………………
(σιγουρεύομαι) για την αξιοπιστία των συνεργατών σας,………….. (αποφασίζω) ποιο σχέδιο θα ακολουθήσετε
να…………. (είμαι) σίγουροι πως το σχέδιο σας θα επιτύχει. Αν δεν……………. (αποφασίζω) ποιο ρόλο θα
αναλάβει ο καθένας από εσάς δεν θα μπορέσετε να πετύχετε στους στόχους σας. Γενικότερα θα ήταν καλό να
μην…………… (διαιρούμαι) αλλά να…………………… (επιδιώκω) την ενότητα μεταξύ σας.
ΚΕΙΜΕΝΟ 2
Όταν…………… (χρησιμοποιώ) τις κυλιόμενες σκάλες …….. (κοιτάω) εμπρός,.......... (παρατηρώ) την κα-
τεύθυνση της σκάλας προτού κάνετε το πρώτο βήμα και ποτέ μην την……… (χρησιμοποιώ) αντίθετα με την
κατεύθυνση προς την οποία κινείται. Επίσης για μεγαλύτερη ασφάλεια ………..(κρατώ) την μαύρη ταινία
που……… (κινώ). Όταν περιμένετε το τρένο στις αποβάθρες…………. (κατευθύνω) εκεί που δεν υπάρχει πο-
λύς κόσμος και…………….. (στέκομαι) πίσω από τη διαχωριστική γραμμή του δαπέδου. Μόλις το τρέ-
νο………. (σταματώ) εντελώς στην αποβάθρα και ανοίξουν οι πόρτες, μη………….. (βιάζομαι) να μπείτε μέ-
σα. Όταν……….. (ακούω) ο χαρακτηριστικός ήχος που σημαίνει ότι κλείνουν οι πόρτες και δεν έχετε μπει το
τρένο, ……………… (απομακρύνομαι) από αυτό και μην…………….. (προσπαθώ) να το…………… (προ-
λαβαίνω) τρέχοντας. Αφού μπείτε στο βαγόνι, ………… (προχωρώ) προς το κέντρο και……… (αφήνω) χώρο
για τους υπόλοιπους επιβάτες. Αν δεν…….. (κάθομαι)……….. (κρατώ) από τις χειρολαβές. Μην…….. (στηρί-
ζομαι) στις πόρτες και…………….. (απομακρύνομαι) από αυτές όταν κλείνουν. Αν δεν ξέρετε ποια γραμμή
πρέπει να πάρετε, ………. (ζητώ) πληροφορίες από τους υπαλλήλους του Μετρό.
ΚΕΙΜΕΝΟ 3
……………..(ασχολούμαι) πολύ με λεπτομέρειες που σας καθυστερούν πολύ και δεν…………… (συνεννοού-
μαι) εύκολα μεταξύ σας………. (αγνοώ) τα εμπόδια που βρίσκονται μπροστά σας ή ……… (μετακινούμαι) τα.
1
Έτσι όπως………….. (κινούμαι) δεν θα…….. (νικώ) ποτέ για αυτόν τον λόγο…….. (παραμερίζω) τις διαφωνί-
ες σας και……………… (συνεργάζομαι) μεταξύ σας. Με αυτόν τον τρόπο ακόμα και εάν δεν……………..
(νικώ), θα……………… (αισθάνομαι) ικανοποιημένοι από την μεταξύ σας συνεργασία.
ΚΕΙΜΕΝΟ 4
«Οι διαιτολόγοι στην πλειοψηφία τους συµφωνούν ότι, αν τηρήσουµε κάποιες γενικές αρχές, µπορούµε να τρε-
φόµαστε υγιεινά. Αρχικά, η ποσότητα της τροφής (οι θερµίδες που παίρνουµε) πρέπει να είναι τόση ώστε να διατη-
ρούµε το βάρος µας στα επιθυµητά όρια, λαµβάνοντας ταυτόχρονα όλα τα απαραίτητα θρεπτικά στοιχεία στις ποσότη-
τες που απαιτούνται για τον καθέναν µας Η συνολική ποσότητα λίπους της διατροφής µας δεν πρέπει να υπερβαίνει
το 30% των συνολικών µας ενεργειακών αναγκών. Επιπλέον, το 55% της διατροφής µας πρέπει να καλύπτεται από
υδατάνθρακες, όπως είναι το ψωµί, το ρύζι, τα ζυµαρικά, οι πατάτες και τα όσπρια. Τέλος, πρέπει να περιορίσουµε
το αλάτι, ενώ η κατανάλωση καφέ δεν πρέπει ποτέ να ξεπερνά τα τρία φλιτζάνια την ηµέρα».
Σύµφωνα µε το κείµενο:
α) πάνω από το 55% της διατροφής µας πρέπει να αποτελείται από ψωµί και ζυµαρικά.
β) δεν πρέπει να τρώµε καθόλου αλάτι.
γ) δεν έχουν όλοι οι άνθρωποι τις ίδιες ανάγκες σε θρεπτικά συστατικά.
δ) διατροφή πλούσια σε λιπαρά συνεπάγεται αύξηση βάρους
α) αν δεν τρως λίγο, δεν τρως υγιεινά.
β) τουλάχιστον το ένα τρίτο των αναγκών µας σε ενέργεια πρέπει να καλύπτεται από λιπαρές ουσίες.
γ) ο καφές και το τσάι δεν πρέπει να καταναλώνονται σε µεγάλες ποσότητες.
δ). οι υδατάνθρακες πρέπει να αποτελούν σημαντικό μέρος της διατροφής μας
α) το ρύζι και οι πατάτες πρέπει να καταναλώνονται σε περιορισµένες ποσότητες.
β) τέσσερα φλιτζάνια καφέ την ηµέρα δεν αποτελούν µέρος µιας υγιεινής διατροφής.
γ) ο συνδυασµός υδατανθράκων, καφέ και µικρού ποσοστού λίπους είναι απαραίτητος.
δ) το αλάτι αυξάνει την αρτηριακή πίεση
ΚΕΙΜΕΝΟ 5
«Ο θόρυβος αποτελεί έναν από τους σηµαντικότερους παράγοντες υποβάθµισης του περιβάλλοντος και της ποιότη-
τας ζωής των κατοίκων µιας περιοχής. Το πρόβληµα είναι εντονότερο στην Αθήνα και στον Πειραιά, καθώς το
60% των κατοίκων υφίσταται βιοµηχανική, κυκλοφοριακή και αστική ηχητική επιβάρυνση. Με όριο κινδύνου τα
70 ντεσιµπέλ, τρία εκατοµµύρια κάτοικοι του Λεκανοπεδίου εκτίθενται σε θορύβους έντασης 75 ντεσιµπέλ κατά
µέσο όρο, ενώ στα κεντρικότερα σηµεία ο θόρυβος ξεπερνάει τα 100 ντεσιµπέλ».
α) η ηχητική επιβάρυνση σε Αθήνα και Πειραιά προέρχεται κατά 20% από τη λειτουργία εργοστασίων.
β) ο κυκλοφοριακός θόρυβος είναι ο πιο επικίνδυνος για την υγεία.
γ) υπάρχουν κάτοικοι του Λεκανοπεδίου που εκτίθενται σε θορύβους άνω των 75 ντεσιµπέλ.
δ) ο θόρυβος αυξάνει το άγχος και επηρεάζει την ψυχική ηρεμία των κατοίκων μιας περιοχής
α) θόρυβοι 55-60 ντεσιµπέλ είναι επικίνδυνοι. β) οι αγροτικές περιοχές δεν έχουν πρόβληµα θορύβου.
γ) τρία εκατοµµύρια κάτοικοι στην Αθήνα παραπονιούνται για τα υψηλά επίπεδα θορύβου.
δ) η κίνηση των οχηµάτων συµβάλλει στο πρόβληµα θορύβου που αντιµετωπίζει η Αθήνα.
ΚΕΙΜΕΝΟ 6
«Η προστασία του περιβάλλοντος έχει καθοριστική σηµασία για την ποιότητα ζωής των σηµερινών και των µελλο-
ντικών γενεών. Αποτελεί βασική επιδίωξη ο συνδυασµός της προστασίας του περιβάλλοντος µε τη συνεχή οικονο-
µική ανάπτυξη κατά έναν βιώσιµο µακροπρόθεσµα τρόπο. Με δεδοµένη την αλλαγή του κλίµατος, η πρόκληση
2
αυτή γίνεται ακόµη εντονότερη. Η περιβαλλοντική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) βασίζεται στην πεποί-
θηση ότι η ύπαρξη υψηλών περιβαλλοντικών προτύπων τονώνει την καινοτοµία και τις επιχειρηµατικές δυνατότητες
και ότι η οικονοµική µε την περιβαλλοντική πολιτική πρέπει να είναι στενά συνδεδεµένες».
α) η εφαρµογή υψηλών περιβαλλοντικών προτύπων αποτελεί υποχρέωση όλων των επιχειρήσεων.
β) η αλλαγή του κλίµατος επηρεάζει αρνητικά την επιχειρηµατικότητα στην ΕΕ.
γ) η ποιότητα ζωής µας επηρεάζεται καθοριστικά από τη φροντίδα που δείχνουµε για το περιβάλλον.
δ) η οικονοµική ανάπτυξη είναι.µια µακροπρόθεσµη διαδικασία
α) ο µόνος τρόπος για να προστατεύσουν οι επιχειρήσεις το περιβάλλον είναι η υιοθέτηση καινοτοµιών.
β) η επιχειρηµατικότητα των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων θα επηρεάσει την ποιότητα ζωής στο µέλλον.
γ) οι πολιτικές της ΕΕ για το περιβάλλον έχουν ως βασικό στόχο τη συνεχή οικονοµική ανάπτυξη.
δ) η θέσπιση υψηλών περιβαλλοντικών προτύπων από την Ε.Ε δίνει έναυσµα για καινοτομία
α) η οικονοµική ανάπτυξη βασίζεται στην καινοτοµία των επιχειρήσεων.
β) το ζητούµενο είναι η οικονοµική ανάπτυξη να συµβαδίζει µε την προστασία του περιβάλλοντος.
γ) το κλίµα αλλάζει επειδή δεν υιοθετούνται υψηλά περιβαλλοντικά πρότυπα από τις επιχειρήσεις.
δ) οι Ευρωπαίοι του σήµερα και του αύριο έχουν υποχρέωση να προστατεύουν το περιβάλλον
ΚΕΙΜΕΝΟ 7
Α. Η Ελλάδα, όσον αφορά το προσδόκιµο ζωής, το 1991 κατατασσόταν µεταξύ των χωρών της ΕΕ στη 2η θέση
(µε 77,35 έτη) µετά την Ιταλία (µε 78,25 έτη), το 2001 έπεσε στην 7η και το 2004 στην 11η θέση (µε 79,05 έτη). Β.
Το κέρδος στο προσδόκιµο ζωής των Ελλήνων δεν οφείλεται σε βελτίωση του προσδόκιµου ζωής των ενηλίκων. Γ. Η
Ελλάδα καταλαµβάνει όλο και πιο χαµηλή θέση όσον αφορά το προσδόκιµο ζωής ανάµεσα στις χώρες της ΕΕ. ∆. Οι
Έλληνες έρχονται δεύτεροι στην Ευρώπη όσον αφορά το κάπνισµα και την παχυσαρκία, δεν ασκούνται σε ποσο-
στό 40% του ενήλικου πληθυσµού και δεν κάνουν τις βασικές προληπτικές εξετάσεις.
Το απόσπασµα Α αναφέρει ότι η Ελλάδα από τη 2η θέση που κατείχε το 1991 βρέθηκε στην 11η το 2004, παρ'
ότι το προσδόκιµο ζωής αυξήθηκε. Είναι δυνατόν να συµβαίνει κάτι τέτοιο;
α) Ναι, γιατί όσο υψηλότερο είναι το προσδόκιµο ζωής τόσο χαµηλότερη είναι η σειρά κατάταξης.
β) Ναι, γιατί µε τα χρόνια µπορεί στην Ελλάδα να αµβλύνθηκε το πρόβληµα της υπογεννητικότητας.
γ) Ναι, γιατί σε άλλες χώρες της ΕΕ µπορεί το προσδόκιµο ζωής να σηµείωσε πολλαπλάσια αύξηση.
δ) Όχι, η µόνη λογική εξήγηση είναι ότι υπάρχει κάποιο λάθος στα αριθµητικά δεδοµένα
Ποια από τα συµπεράσµατα (1-2) είναι εσφαλµένα ή αυθαίρετα βάσει των αποσπασµάτων (Α-∆);
1. Οι περισσότερες Ευρωπαίες ασκούνται περισσότερο από τις Ελληνίδες και καπνίζουν λιγότερο.
2. Το προσδόκιµο ζωής των Ελλήνων βελτιώθηκε χάρη στις αναβαθµισµένες υπηρεσίες υγείας.
α) Κανένα.
β) Μόνο το 1.
γ) Μόνο το 2.
δ) Και το 1 και το 2.
ΚΕΙΜΕΝΟ 8
«Παρά τις προσπάθειες που έχουν καταβληθεί µε µέτρα απλούστευσης των διαδικασιών, το κανονιστικό πλαίσιο
της ∆ηµόσιας ∆ιοίκησης (∆∆), κυρίως όσον αφορά τις συναλλαγές των δηµόσιων υπηρεσιών µε τους πολίτες και
τις επιχειρήσεις, εξακολουθεί να χαρακτηρίζεται από πολυπλοκότητα. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασµό µε την ύ-
παρξη απαρχαιωµένων ρυθµίσεων, που δεν έχουν προσαρµοστεί στα σύγχρονα τεχνολογικά δεδοµένα και τις νέες
κοινωνικο-οικονοµικές απαιτήσεις, έχει ως αποτέλεσµα να επιβαρύνονται οι συναλλασσόµενοι µε τις δηµόσιες
υπηρεσίες (είτε πρόκειται για πολίτες είτε πρόκειται για επιχειρήσεις) µε υπέρογκο διαχειριστικό κόστος για τη
συµµόρφωσή τους µε τις ρυθµίσεις. Το διαχειριστικό αυτό κόστος συνιστά σοβαρό ανασταλτικό παράγοντα για την
3
επιχειρηµατικότητα, τις επενδύσεις και την οικονοµική ανάπτυξη σε ό,τι αφορά τις συναλλαγές των επιχειρήσεων
µε το κράτος, αλλά και σε ό,τι αφορά τις συναλλαγές των πολιτών».
Αξιολογήστε το περιεχόµενο των προτάσεων (Α-Β) σε σχέση µε όσα αναφέρει το κείµενο:

Α. Το καθεστώς που διέπει τις συναλλαγές µε τη ∆∆ αποθαρρύνει την ανάπτυξη επιχειρηµατικότητας.
Β. Ο πολίτης βρίσκεται αντιµέτωπος µε τη γραφειοκρατία σε κάθε συναλλαγή του µε το ∆ηµόσιο.
α) Α: σωστό & Β: σωστό
β) Α: δεν προκύπτει από το κείµενο & Β: σωστό
γ) Α: σωστό & Β: δεν προκύπτει από το κείµενο
δ) Α: λάθος & Β: σωστό

Α. Όταν πολίτες και επιχειρήσεις δε συµµορφώνονται µε τους νόµους, επιβαρύνονται µε πρόστιµο.
Β. ∆εν έχουν γίνει ενέργειες προκειµένου να περιοριστεί η πολυπλοκότητα των διαδικασιών της ∆∆.
α) Α: δεν προκύπτει από το κείµενο & Β: δεν προκύπτει από το κείµενο
β) Α: δεν προκύπτει από το κείµενο & Β: λάθος
γ) Α: σωστό & Β: σωστό
δ) Α: λάθος & Β: σωστό

Α. Το υφιστάµενο κανονιστικό πλαίσιο της ∆∆ αποτελεί τροχοπέδη για την οικονοµική ανάπτυξη.
Β. Ο τρόπος που λειτουργεί η ∆∆ δεν ανταποκρίνεται πάντα στις σύγχρονες απαιτήσεις της κοινωνίας.
α)Α: σωστό & Β: σωστό
β)Α: δεν προκύπτει από το κείµενο & Β: σωστό
γ) Α: σωστό & Β: δεν προκύπτει από το κείµενο
δ) Α: λάθος & Β: λάθος
4
Α. ΚΕΙΜΕΝΟ
ΤΟ ΟΡΑΜΑ ΤΩΝ ΗΝΩΜΕΝΩΝ ΠΟΛΙΤΕΙΩΝ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ
Η γηραιά ήπειρος είναι το κομμάτι εκείνο του κόσμου που πέρασε από τις περισσότερες αντιφάσεις και
ζυμώσεις. Οι ------(1)------, τα απρόοπτα και οι θετικές και αρνητικές κοινωνιολογικές εξελίξεις της ευρωπαϊ-
κής ιστορίας είναι χωρίς αμφιβολία άνευ προηγούμενου, γιατί δε συγκρίνονται ούτε έχουν αντιστοιχία με άλλα
συμβάντα του πλανήτη στην πολυπλοκότητα, πολλαπλότητα και επίδρασή τους. Η πολιτική, οικονομική και
κοινωνική, λοιπόν, ιστορία της Ευρώπης επηρέασε -----(2)------ τη διαμόρφωση του παγκόσμιου προφίλ και
χρωμάτισε και χρωματίζει το σύγχρονο κόσμο. Ακόμη και την εποχή του ψυχρού πολέμου, όταν τα πάντα έ-
μοιαζαν να εξαρτώνται από τον άξονα Ουάσινγκτον – Μόσχα, ο κόσμος διατηρούσε έστω κι αχνά στη συνεί-
δησή του την ευρωκεντρική του πεποίθηση. Η Ευρώπη ήταν και είναι ένας «ακοίμητος γίγαντας», μία πολι-
τικοκοινωνική οντότητα που πάντα θα ρυθμίζει τις τύχες μας. Κάτι που ισχύει πολύ περισσότερο για μας τους
Έλληνες, αφού η χώρα μας βρίσκεται στη νοτιοανατολική γωνιά της.
Ξεκινώντας από τη χρονολογία 1789, ορόσημο για την ευρωπαϊκή πορεία, η Γαλλική Επανάσταση α-
νοίγει την αυλαία ευρωπαϊκών ζυμώσεων και σηματοδοτεί την -----(3)----- αλλαγών, ανακατατάξεων, αμφι-
σβητήσεων και προπαντός διαύλων εξέλιξης. Η πτώση του Ναπολέοντα που ακολουθεί και η ------(4)------ του
ολοκληρωτισμού και του συντηρητισμού, εκτρέφει τις πολυεθνικές και παντοδύναμες ευρωπαϊκές αυτοκρατο-
ρίες. Η Μεγάλη Βρετανία, η Αυστροουγγαρία, η τσαρική Ρωσία και η Γερμανία του Βίσμαρκ αργότερα -----
(5)-----στην ευρωπαϊκή κονίστρα. Κοντά σ’ αυτούς τους κολοσσούς, δειλά ξεπροβάλλει από το μουσουλμανι-
κό χωνευτήρι της Οθωμανικής αυτοκρατορίας η μικρή Ελλάδα, αποκτώντας κρατική -----(6)----- μόλις την τρί-
τη δεκαετία του 19ου αιώνα και προσπαθώντας να συνδέσει την ύπαρξή της με το αρχαίο μεγαλείο της. Η βιο-
μηχανική επανάσταση, η εμφάνιση του σοσιαλισμού και η αποικιοκρατία αποτελούν προκλήσεις, αλλά και θε-
ωρητικές αναζητήσεις για τα ευρωπαϊκά εθνικά κράτη, που συνεχώς ενδυναμώνουν τη διεθνή παρουσία και το
κύρος τους. Μέσα σ’ όλες αυτές τις εξελίξεις, ο ανταγωνισμός, οι διαμάχες και η καχυποψία είναι αναπόφευ-
κτα. Μέχρι τα μέσα του 20ου αιώνα η Ευρώπη συγκλονίζεται από αιματηρές συγκρούσεις, γνωρίζει δύο παγκό-
σμιους πολέμους και φιλοξενεί στους κόλπους της μία πυριτιδαποθήκη για την οποία ενδιαφέρονται όλοι, τα
Βαλκάνια.
Η μικρή Ελλάδα βρίσκεται συνεχώς στο -----(7)----- των ευρωπαϊκών και διεθνών εξελίξεων και σπα-
ράσσεται κυριολεκτικά από έριδες, εξωτερικές παρεμβάσεις και αδιέξοδα πολιτικοοικονομικά ----- (8)------ .
Μας ανήκει μία μικρή γωνιά στο νοτιοανατολικό ευρωπαϊκό άκρο. Είμαστε όμως το κέντρο τριών ηπείρων
και ο σύνδεσμος του δυτικού κόσμου με αυτόν της ανατολής. Σε παλαιότερα χρόνια βρεθήκαμε μία ανάσα μα-
κριά από το σκληροπυρηνικό κομμουνιστικό κέντρο και με σαφείς -----(9)----- και ανοιχτές παρεμβάσεις στα
εσωτερικά μας από τον ξένο, αμερικανικό παράγοντα. Η Ελλάδα και μετά την πτώση της κομμουνιστικής Ρω-
σίας, τη διάλυση της γιουγκοσλαβικής ομοσπονδίας και την ξεκάθαρη υπεροχή του δυτικοκαπιταλιστικού
προτύπου ζωής έναντι του αντίβαρού του, ανατολικού κομμουνιστικού ιδεαλισμού, μπόρεσε να επιβιώσει και
να δημιουργήσει αναπτυξιακές δομές και προοπτικές περαιτέρω θετικής εξέλιξης.
Οι ευρωπαϊκές χώρες, αν και ιστορικά πολλές φορές επιβεβαίωσαν μέσα στον 20ο αιώνα την -----(10)---
-- τους στην παντοδυναμία του εθνικού κράτους (πρβλ. φασισμός, εθνικοσοσιαλισμός και κομμουνισμός), ε-
ντούτοις από νωρίς συνειδητοποίησαν ότι μόνο η -----(11)----- συνεργασία μπορεί να γίνει προϋπόθεση εμπέ-
δωσης ειρήνης και μεγιστοποίησης της ευημερίας. Σήμερα, στο κατώφλι ακόμα του 21ου αιώνα και με συντε-
λεσμένες ποικίλες εξελίξεις και ------(12)-----, οι ευρωπαϊκές χώρες απολαμβάνουν τον καρπό μακροχρόνιων
προσπαθειών και οραμάτων τους. Μιλάμε για τον οργανισμό διακρατικής συνεργασίας και συμπόρευσης, την
Ευρωπαϊκή Ένωση, στους κόλπους της οποίας ανήκει φυσικά και η χώρα μας.
Το όραμα της ενωμένης Ευρώπης είναι πολύ παλιά ιστορικά προσδιορισμένο. Αιώνες πίσω οι Ευρω-
παίοι κατάλαβαν ότι μόνο η διακρατική ένωση θα τους εξασφαλίσει ένα σίγουρο μέλλον. Μόλις, όμως, στα
μισά του 20ου αιώνα ωρίμασε αυτή η διαπίστωση και έγινε πράξη. Η καταγραφή της πορείας και της εξέλιξης
της Ευρωπαϊκής Κοινότητας μέχρι σήμερα, είναι βέβαια δουλειά του σύγχρονου ιστορικού. Το -----(13)-----
θέμα για μας είναι η αποκωδικοποίηση των προσδοκιών της ευρωπαϊκής διακρατικής συνεργασίας, η αξιο-
λόγηση του έως σήμερα έργου, καθώς και ο προσδιορισμός των προκλήσεων, στόχων και σχεδίων του μέλλο-
ντος. Για μας δε τους Έλληνες, τίθενται ακόμη κάποια επιπλέον θέματα: Ποια είναι η θέση μας μέσα στο
ευρωπαϊκό θέατρο των γεγονότων; Κατά πόσο ωφελούμαστε και τι πρέπει να προσέξουμε ιδιαίτερα; Τελικά
5
η ευρωπαϊκή οικογένεια είναι απέναντί μας αυθεντική ή μήπως είμαστε από τα νόθα παιδιά της; Με βάση τους
παραπάνω προβληματισμούς και ερωτήματα, θα προσπαθήσω να τοποθετηθώ με αμερόληπτη -----(14)-----.
Η ευρωπαϊκή συνεργασία ξεκίνησε με σαφείς προσανατολισμούς προς τον πιο νευραλγικό τομέα του
ανθρώπινου κοινωνικού βίου, την οικονομία. Η προοπτική λοιπόν της κοινής οικονομικής πολιτικής έγινε το
εφαλτήριο για ένα μικρό πυρήνα ευρωπαϊκών κρατών, προκειμένου να προωθήσουν ένα σχέδιο συντονισμέ-
νων προσπαθειών προόδου. Το φιλόδοξο αυτό σχέδιο, που χρονολογικά τοποθετείται στα 1951 (Συνθήκη των
Παρισίων), προωθήθηκε και -----(15)----- πολλαπλώς. Από 6 οι -----(16)----- αυτού του οράματος έφτασαν να
είναι σήμερα 25 και με προοπτική να αυξηθούν. Ο δε οικονομικός χαρακτήρας της συνεργασίας έχει προ πολ-
λού αναβαθμίσει την ουσία του. Την ευρωπαϊκή οικονομική συνεργασία έχουν συμπληρώσει η επιστημονική,
τεχνολογική, ενεργειακή, νομισματική, πολιτισμική, εκπαιδευτική, πολιτική, νομοθετική και στρατιωτική. Το
παζλ των ευρωπαϊκών κρατών ρίχνει μία- μία τις διαχωριστικές του γραμμές, δημιουργεί καθημερινά -----(17)-
---- θεσμούς και παρουσιάζεται σαν μία γροθιά στο διεθνές στερέωμα, ενώ το -----(18)----- (Η.Π.Α. και Ιαπω-
νία) παρακολουθούν εμβρόντητα την εξέλιξή του.
Το σχέδιο, όμως, είναι πολύ πιο φιλόδοξο. Η Ευρωπαϊκή Κοινότητα εδραιώνει στο εσωτερικό της ομο-
σπονδιακές βάσεις. Ο μεγάλος στόχος είναι μία ακλόνητη ομόσπονδη Ευρώπη, που στο μέλλον θα κατευθύνει
την υφήλιο σταθερά προς την ευημερία. Η γηραιά ήπειρος διεκδικεί με αξιώσεις το «τιμόνι» του κόσμου κι ευ-
ελπιστεί να δημιουργήσει μία σταθερή προοπτική διεθνούς βελτίωσης των κοινωνικών δεδομένων, με γνώ-
μονα τις αξίες της δικαιοσύνης και του ανθρωπισμού. Το κυνήγι, βέβαια, της πρωτιάς αυτής και το θήραμα του
παγκόσμιου ελέγχου έχει και άλλους διεκδικητές. Η Ευρώπη όμως έχει τα πλεονεκτήματα του πλουραλισμού
των ιδεών και της μακραίωνης ιστορικής της εμπειρίας.
Η ποιοτική αξιολόγηση της ευρωπαϊκής συνεργασίας είναι εξαιρετικά εύκολη υπόθεση, τουλάχιστον
στα γενικά της χαρακτηριστικά. Και αυτό γιατί από μόνη της η διακρατική ειρηνική συμπόρευση είναι ένα
δείγμα υψηλού επιπέδου ωρίμανσης πολιτισμού. Στα επιμέρους στοιχεία της αυτή η συνεργασία εμπεριέχει λά-
θη και παραλείψεις, οι οποίες όμως μπορούν να διορθωθούν στο πλαίσιο του εποικοδομητικού και απροκατά-
ληπτου διαλόγου των -----(19)----- μερών. Σε κάθε περίπτωση πάντως, η Ένωση των ευρωπαϊκών κρατών
προβάλλεται αναγκαία και επαρκής συνθήκη προόδου, αφού σήμερα κανένα εθνικό κράτος δεν μπορεί από
μόνο του να επιλύσει τα περίπλοκα προβλήματά του. Φυσικά, τα σημεία επαφής σε κάθε συνεργασία είναι
ρευστά, οι δίαυλοι επικοινωνίας πολλές φορές προβληματικοί, τα εθνικά συμφέροντα συχνά δύσκολα προσπε-
λάσιμα και η τάση της επιβολής των δυνατών έναντι των αδυνάτων τις περισσότερες φορές φυσικός και -----
(20)----- απαράβατος κανόνας. Η τελευταία διαπίστωση φέρνει σε δύσκολη θέση ιδιαίτερα τις πιο αδύναμες
χώρες της Ευρώπης, όπως για παράδειγμα τη χώρα μας.
Η Ευρώπη των διαφορετικών ταχυτήτων και των ποικίλων εθνικο-ποιοτικών διαφοροποιήσεων είναι ο
μεγάλος εφιάλτης και η καίρια απειλή της Ένωσης. Η διαπιστωμένη σήμερα πατερναλιστική νοοτροπία κάποιων
ισχυρών Ευρωπαίων εταίρων μας, ισχυροποιεί τις λίγες ομολογουμένως φωνές στη χώρα μας για βλαπτική επί-
δραση της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην ελληνική κοινωνία και την καθημερινότητά της.
Έχω τη βαθύτατη πεποίθηση ότι δεν πρέπει να αφήσουμε μεμονωμένα συμβάντα να νοθεύσουν την ευ-
ρωπαϊκή μας πορεία, την ώρα που όλοι οι γείτονές μας (και η ασιατική γεωγραφικά και πολιτισμικά Τουρκία)
επιδιώκουν διακαώς να εισέλθουν στην ευρωπαϊκή οικογένεια. Η Ελλάδα έχει να κερδίσει πολλά ως συ-
νειδητό μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ήδη έχει κερδίσει. Σε μια φράση συνοψίζεται η σχέση μας με
την Ευρώπη: "Η Ελλάδα είναι η πατρίδα μας και η Ευρώπη το μέλλον της".
Αλέξανδρος Γ. Αλεξανδρίδης
6
Β. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
1. Το αντίστοιχο κενό του κειμένου συμπληρώνεται με τη λέξη:

α) αναταράξεις
β) αναταραχές
γ) κλυδωνισμοί
δ) διασαλεύσεις

α) αμέριστα
β) αβίαστα
γ) καταλυτικά
δ) καταστρεπτικά
3. Το αντίστοιχο κενό του κειμένου συμπληρώνεται τη λέξη:

α) εκκίνηση
β) εκήνιση
γ) εκίνηση
δ) εκκίνιση

α) παλινόρθωση
β) παλινόστηση
γ) παλινωδία
δ) παλινδρόμηση

α) δεσπόζουν
β) δεσμεύονται
γ) δεσμεύουν
δ) δεσποτεύουν

α) υπόθεση
β) υπόσταση
γ) υπονόμευση
δ) υπηρεσία

α) παρασκήνιο
β) προσκήνιο
γ) περιθώριο
δ) επίκεντρο

α) διλήματα
β) διλλήματα
γ) δυλήμματα
δ) διλήμματα
9.Το αντίστοιχο κενό του κειμένου συμπληρώνεται με τη λέξη:

α) εξαρτήσεις
β) εξαρτύσεις
γ) εξαρτίσεις
7
δ) εξάρτησης
10. Το αντίστοιχο κενό του κειμένου συμπληρώνεται με τη λέξη :

α) καχυποψία
β) αντίθεσή
γ) επιφύλαξη
δ) προσήλωσή

α) αγαθή
β) αβίαστη
γ) αδέσμευτη
δ) αγαστή

α) μεταβάσεις
β) μετασχηματισμούς
γ) μετατροπές
δ) μεταποιήσεις

α) μείζων
β) ελάσσων
γ) έλασσον
δ) μείζον

α) αμετροέπεια
β) εμπάθεια
γ) δικαιοσύνη
δ) ενάργεια

α) μετεξελίχθηκε
β) μεταλλάχθηκε
γ) μετέβη
δ) μεταποιήθηκε

α) εταίροι
β) συντελεστές
γ) θιασώτες
δ) θεσμοφύλακες

α) ενωποιητικούς
β) ενοπιητικούς
γ) ενοποιιτικούς
δ) ενοποιητικούς
18. Το αντίστοιχο κενό του κειμένου συμπληρώνεται με τη φράση:

α) το αντίρροπο δέος
β) το αντίστοιχο δέος
γ) το αντίπαλο δέος
8
δ) το αλλότριο δέος

α) συμμετεχουσών
β) συμμετέχοντων
γ) συμμετασχόντων
δ) συμμετεχόντων
20. Το αντίστοιχο κενό του κειμένου συμπληρώνεται με τη λόγια φράση:

α) ούτως ώστε
β) εν προκειμένω
γ) ως εκ τούτου
δ) εκ των ενόντων
21. Να επιλέξετε την απάντηση που αποδίδει πιο εύστοχα τη σημασία της πρότασης του κειμένου: «Η
Ευρώπη όμως, έχει τα πλεονεκτήματα του πλουραλισμού των ιδεών και της μακραίωνης ιστορικής της
εμπειρίας».
α) Στη διεκδίκηση του παγκόσμιου ελέγχου η ενωμένη Ευρώπη υπερτερεί έναντι των άλλων δυνάμεων, επειδή
έχει κατοχυρώσει το δημοκρατικό πολίτευμα και επειδή διαθέτει πολύχρονη πολιτική εμπειρία.
β) Η ενωμένη Ευρώπη στηρίζει τις ελπίδες της για μια σταθερή προοπτική βελτίωσης των παγκόσμιων κοινω-
νικών δεδομένων στη δημοκρατική διακυβέρνηση και στη μακρά ηγετική εμπειρία της.
γ) Στη διεκδίκηση του παγκόσμιου ελέγχου η ενωμένη Ευρώπη υπερτερεί έναντι των άλλων δυνάμεων, καθώς
διαθέτει ιδεολογικό προβάδισμα και έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο για πολλούς αιώνες στις ιστορικές ε-
ξελίξεις.
δ) Η ειδοποιός διαφορά ανάμεσα στην Ευρώπη και στους άλλους διεκδικητές του παγκοσμίου ελέγχου είναι η
πολιτιστική και ιστορική παράδοση που διαθέτει η Ευρώπη
22. Σύμφωνα με το κείμενο:

α) Ήδη από τη δεκαετία του 1950 είχαν διαφανεί οι προοπτικές για μια ισχυρή πολιτική ευρωπαϊκή ομοσπον-
δία
β) Τα Βαλκάνια μέχρι τα μέσα του 20ου αιώνα αποτέλεσαν πεδίο συγκρούσεων και πόλο διεκδίκησης
γ) Η Ελλάδα λόγω της μικρής της έκτασης άργησε να αποκτήσει την αυτοτέλειά της.
δ) Αφετηρία για την ευρωπαϊκή συνεργασία υπήρξε το έτος 1951
23. Ποια από τις παρακάτω απαντήσεις αποδίδει καλύτερα το νόημα του κειμένου;
α) Η κοινή οικονομική πολιτική αποτελεί σήμερα τον μοναδικό ενοποιητικό παράγοντα των ευρωπαϊκών κρα-
τών
β) Στην εποχή μας ο άλλοτε αυστηρά οικονομικός χαρακτήρας της ευρωπαϊκής ενοποίησης έχει μετεξελιχθεί
σε χαρακτήρα πολύπλευρης συνεργασίας
γ) Η Ευρώπη μέσω της οικονομικής κυρίως συνεργασίας έχει αναχθεί σε κυρίαρχη παγκόσμια δύναμη που
κρατά τα ηνία στη διεθνή σκηνή.
δ) Σωστές είναι οι απαντήσεις (α) και (γ)
24. Σύμφωνα με το κείμενο η πλέον δυσοίωνη προοπτική για το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης πηγάζει
από:
α) τους άνισους ρυθμούς ανάπτυξης των κρατών-μελών
β) τις εθνικές και πολιτιστικές ιδιαιτερότητες των κρατών-μελών
γ) Και οι δύο απαντήσεις (α και β) είναι ορθές
δ) Δεν ισχύει τίποτε από τα παραπάνω
25. Ο συντάκτης του κειμένου θεωρεί ότι

α) είναι ουτοπική η άποψη ότι τα ευρωπαϊκά κράτη μπορούν να ακολουθήσουν αυτόνομη πορεία προς την
πρόοδο
β) τα ευρωπαϊκά κράτη επιβάλλεται να ακολουθήσουν αυτόνομη πορεία προς την πρόοδο
9
γ) η χώρα μας θα πρέπει να ακολουθήσει αυτόνομη πορεία προς την πρόοδο

δ) η χώρα μας «άγεται και φέρεται» από τους ευρωπαίους εταίρους μας
26. Η φράση: «Η διαπιστωμένη σήμερα πατερναλιστική νοοτροπία κάποιων ισχυρών Ευρωπαίων εταί-
ρων μας….» δηλώνει ότι ο συντάκτης του κειμένου:
α) θεωρεί εύλογο ότι τα ισχυρά ευρωπαϊκά κράτη θα πρέπει να προστατεύουν και να ενισχύουν τα μικρότερα ή
οικονομικά ασθενέστερα
β) θεωρεί ότι η ηγετική στάση που τηρούν κάποια κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης
είναι εύλογη και απαραίτητη στη φάση που διανύουμε
γ) θεωρεί ότι ορισμένα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης επιδιώκουν να κατευθύνουν τη στάση των υπολοίπων
κρατών-μελών, ιδιαίτερα δε των ασθενέστερων οικονομικά
δ) τίποτε από τα παραπάνω δε συνάγεται από το κείμενο

α) Το όραμα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης περιλαμβάνει ακόμα και τη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής ομο-
σπονδίας με πολιτική οντότητα και αξιώσεις ηγετικού ρόλου στην παγκόσμια σκηνή
β) Το όραμα της ανάληψης ηγετικού ρόλου στην παγκόσμια σκηνή εκ μέρους μιας ισχυρής ευρωπαϊκής ομο-
σπονδίας είναι ένα υπερβολικά φιλόδοξο σχέδιο, που παρουσιάζει πολλές δυσκολίες στην υλοποίησή του.
γ) Το όραμα της ενωμένης Ευρώπης έχει σαφή οικονομικό χαρακτήρα
δ) Το όραμα της ενωμένης Ευρώπης βρίσκει λίγους υποστηρικτές στη χώρα μας, λόγω των συνεπειών στην
ελληνική κοινωνία από την ένταξή μας
10
ΚΕΙΜΕΝΟ 2
Οι πολίτες προτείνεται να πληρώνονται απευθείας από τους δήμους χωρίς δικαστήρια
Το «πράσινο φως» για την εξωδικαστική επίλυση των διαφορών για αποζημιώσεις έδωσαν χθες οι εκπρό-
σωποι της Αυτοδιοίκησης κατά τη συνάντησή τους με το Συνήγορο του Πολίτη, αναγνωρίζοντας πως σε πολ-
λές περιπτώσεις οι πολίτες είναι σήμερα αναγκασμένοι να καταφεύγουν σε πολύχρονες δικαστικές διαμάχες
προκειμένου να εισπράξουν μικρά ποσά.
Αφορμή στάθηκαν οι περισσότερες από 180 αναφορές στο Συνήγορο του Πολίτη, με τις οποίες ζητούσαν
τη διαμεσολάβησή του προκειμένου να αποζημιωθούν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η περίπτωση πολίτη το
αυτοκίνητο του οποίου καταστράφηκε όταν ύστερα από βροχόπτωση αποκολλήθηκαν βράχοι από την άκρη
του δρόμου. Υπεύθυνος για το περιστατικό ήταν ο δήμος, καθώς είχε προχωρήσει σε έργα διαπλάτυνσης του
δρόμου αλλά δεν ολοκλήρωσε ποτέ τις κατασκευές, με αποτέλεσμα να πέσουν οι βράχοι. Σε άλλη περίπτωση
δεν υπήρξε κακοτεχνία του οδικού δικτύου αλλά το αυτοκίνητο πολίτη –νομίμως σταθμευμένο– υπέστη ζημιές
όταν κάδος απορριμμάτων έπεσε πάνω του. Ο υπεύθυνος καθαριότητας του δήμου αναγνώρισε πως η ζημιά
οφειλόταν στο γεγονός ότι ο κάδος δεν ήταν καλά στερεωμένος, αλλά τελικά ο δήμος αρνήθηκε την καταβολή
αποζημίωσης.
Αλλά και η τηλεφωνική γραμμή παραπόνων του ΥΠΕΧΩΔΕ έχει δεχθεί περισσότερες από 15.500 αναφο-
ρές πολιτών για προβλήματα στους δρόμους, με την πλειονότητα των κλήσεων να αφορά προβλήματα αρμο-
διότητας των δήμων. Τα σημαντικότερα προβλήματα είναι οι λακκούβες (64%) και ακολουθούν τα αποχετευ-
τικά (28,5%), τα φθαρμένα πεζοδρόμια (6,6%) και άλλα (0,5%).
Η ρύθμιση, που ετοιμάζεται με πρωτοβουλία του Συνηγόρου του Πολίτη σε συνεργασία με τις ενώσεις των
δήμων και των νομαρχιών, θα κατατεθεί την ερχόμενη βδομάδα στο Υπουργείο Εσωτερικών και αναμένεται να
δώσει τέλος στην ταλαιπωρία.
Στο σχέδιο πρότασης θα προβλέπεται συγκεκριμένη διαδικασία, την οποία θα πρέπει ο πολίτης να ακολου-
θεί προκειμένου να αποζημιωθεί. Μεταξύ των σκέψεων είναι να τεθεί και κάποιο πλαφόν στις αποζημιώσεις,
ύψους 500 έως 600 ευρώ. Το όριο αυτό αναμένεται να καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος των απαιτήσεων, καθώς,
όπως προκύπτει και από τις αναφορές των πολιτών στο Συνήγορο, τα αιτήματά τους αφορούν κυρίως ποσά που
κυμαίνονται από 80 έως 200 ευρώ.
Όπως αναφέρουν πάντως οι εκπρόσωποι της Αυτοδιοίκησης, για να μπορέσει να προχωρήσει η διαδικασία,
θα πρέπει να υπάρξουν νομοθετικές ρυθμίσεις, καθώς το ισχύον θεσμικό πλαίσιο είναι ασαφές ως προς τη νο-
μιμότητα της απευθείας καταβολής αποζημίωσης.
Είναι χαρακτηριστικό πως τόσο το Υπουργείο Εσωτερικών όσο και το Ελεγκτικό Συνέδριο υποστηρίζουν,
εμμέσως πλην σαφώς, πως η αποζημίωση μπορεί να χορηγείται μόνον έπειτα από δικαστικές αποφάσεις.
Παράλληλα, ιδιαίτερη αναφορά έγινε και στη σύγχυση που επικρατεί ως προς τους φορείς οι οποίοι είναι
αρμόδιοι για το οδικό δίκτυο. «Είμαστε η τελευταία χώρα στην Ευρώπη που δεν έχει λύσει ζητήματα αρμοδιο-
τήτων για θέματα οδικών δικτύων, όπως δεν έχουν λυθεί ζητήματα υποχρεώσεων και ευθυνών ως προς τους
φορείς κατασκευής δικτύων υποδομών στις πόλεις» σημείωσε χαρακτηριστικά ο γενικός γραμματέας της ΚΕ-
ΔΚΕ. Αλλά και ο νομάρχης Πειραιά ανέφερε πως, ενώ βάσει νόμου για το επαρχιακό δίκτυο είναι αρμόδιες οι
νομαρχίες, δε λείπουν και περιπτώσεις όπου οι περιφέρειες δε χορηγούν τα απαραίτητα κονδύλια για τη συντή-
ρηση, υποστηρίζοντας πως θα αναλάβουν εκείνες να γίνουν οι απαιτούμενες εργασίες.
Οι προτάσεις της Αυτοδιοίκησης αφορούν την απευθείας αποζημίωση πολιτών, χωρίς δικαστική εμπλοκή.
Η διαδικασία σε γενικές γραμμές θα προβλέπει:
επιτόπια βεβαίωση ζημιάς από αρμόδιο όργανο (π.χ. Τροχαία ή εντεταλμένους δημοτικούς και νομαρχια-
κούς υπαλλήλους), προσφυγή του πολίτη απευθείας στο δήμο ή στη νομαρχία, προσκόμιση απαιτούμενων δι-
καιολογητικών (π.χ. τιμολογίων επισκευής οχήματος), έλεγχο των στοιχείων και έκδοση απόφασης από τις δη-
μαρχιακές ή νομαρχιακές επιτροπές για την καταβολή αποζημίωσης.
1.Με βάση το κείμενο, ο συντάκτης:

Α) Παίρνει θέση θετική για την τελική απόφαση να αποζημιώνονται οι πολίτες εξωδικαστικά
Β) Παίρνει θέση αρνητική για την τελική απόφαση να αποζημιώνονται οι πολίτες εξωδικαστικά.
11
Γ) Παίρνει μία μάλλον ουδέτερη θέση

Δ) Δεν παίρνει καμία θέση, καθώς αποσκοπεί στην πληροφόρηση σχετικά με την απόφαση των εκπροσώπων
της τοπικής αυτοδιοίκησης.
2.Σύμφωνα με το κείμενο, οι εκπρόσωποι της τοπικής αυτοδιοίκησης

Α) Δεν συμφωνούν με τη λύση της εξωδικαστικής επίλυσης των διαφορών
Β) Συναινούν στη λύση της εξωδικαστικής επίλυσης των διαφορών
Γ) Συμφωνούν στη λύση της εξωδικαστικής επίλυσης, πιεζόμενοι από τον Συνήγορο του Πολίτη
Δ) Αντιμετωπίζουν το θέμα μάλλον αδιάφορα
3.Σύμφωνα με το κείμενο, οι λακκούβες, το αποχετευτικό κλπ:

Α) Είναι προβλήματα που αφορούν το ΥΠΕΧΩΔΕ
Β) Είναι προβλήματα που αφορούν τους δήμους
Γ) Είναι προβλήματα που αφορούν το Συνήγορο του Πολίτη
Δ) Δεν ισχύει τίποτε από τα παραπάνω
4. Το Υπουργείο Εσωτερικών και το Ελεγκτικό Συνέδριο:

Α) Συναινούν στη λύση της εξωδικαστικής επίλυσης των διαφορών
Β) Συναινούν στη λύση της εξωδικαστικής επίλυσης, αλλά υπό προϋποθέσεις
Γ) Δεν συμφωνούν με τη λύση της εξωδικαστικής επίλυσης των διαφορών
Δ) Δεν παίρνουν καμία θέση επί του θέματος
5.Σύμφωνα με το κείμενο:
Α) Οι νομοθετικές ρυθμίσεις είναι απαραίτητες για να προχωρήσει η διαδικασία, καθόσον το ισχύον θεσμικό
πλαίσιο είναι ασαφές
Β) Οι νομοθετικές ρυθμίσεις είναι προαιρετικές, για τη συνέχιση της διαδικασία
Γ) Οι νομοθετικές ρυθμίσεις υφίστανται ήδη, απαιτούνται όμως τροποποιήσεις
Δ) Οι νομοθετικές ρυθμίσεις δεν χρειάζονται, διότι απαιτούνται άλλες ρυθμίσεις
6.Σύμφωνα με το κείμενο, η φράση «χωρίς δικαστική εμπλοκή» εννοεί:

Α) Χωρίς παρουσία δικαστικών αντιπροσώπων
Β) Χωρίς να χρειάζεται να προσφύγει κανείς στα δικαστήρια
Γ) Χωρίς τα δικαστήρια να παθαίνουν εμπλοκή, λόγω των πολυάριθμων υποθέσεων που καλούνται να διευθε-
τήσουν
Δ) Χωρίς την παρουσία δικαστών στην έδρα
12
ΚΕΙΜΕΝΟ 3
Το «ΟΧΙ» του Ι. Μεταξά και οι συνθήκες διατύπωσης: μία αποτίμηση.

Η επέτειος της 28ης Οκτωβρίου 1940 αποτελεί για τους Έλληνες μία από τις σημαντικότερες επετείους, εί-
ναι η σπουδαιότερη επέτειος της σύγχρονης εποχής που αφορά πολεμικές δοκιμασίες του Ελληνικού έθνους
και του λαού της χώρας, είναι εν τέλει η ανάμνηση του «έπους» του Ελληνοαλβανικού πολέμου του 1940, της
επιτυχίας του Ελληνικού στρατού έναντι των Ιταλών επίδοξων εισβολέων που, υπό την πολιτική ηγεσία του
Μουσολίνι, επιχείρησαν να καταλάβουν εδάφη της Ελλάδας και να «εντάξουν» τη χώρα, με τη βία, στη συμ-
μαχία των χωρών του Άξονα (Γερμανία, Ιταλία, Ιαπωνία).
Στην επέτειο της 28ης Οκτωβρίου, η αναφορά του ονόματος του Ιωάννη Μεταξά, Πρωθυπουργού της χώ-
ρας, θεωρείται κανόνας sine qua non, τα τελευταία όμως χρόνια διαμορφώθηκε μία διαφορετική ιστορική προ-
σέγγιση, μία οπτική γωνία που απεικονίζει μία αλλιώτικη άποψη επί του θέματος. Η μέχρι πρότινος άποψη ή-
ταν πως ο Ιωάννης Μεταξάς αρνήθηκε να παραχωρήσει εδάφη της Ιταλίας, φερόμενος με τρόπο γενναιοπρεπή
και αμιγώς πατριωτικό, εκτελώντας δηλ. το χρέος του ως Έλληνας, πιστός στις παραδόσεις και τις αξίες του
Ελληνισμού, που ποτέ δεν παραδόθηκαν αμαχητί σε κανέναν εχθρό, όσο επίφοβος κι αν ήταν. Τούτη η θέση
σήμερα τείνει να μεταβληθεί σε μία άποψη που, λίγο – πολύ, συμπυκνώνεται στην εξής διατύπωση: Ο Ιωάννης
Μεταξάς επιθυμούσε, λόγω ιδεολογικής συνάφειας με το καθεστώς της Ιταλίας να προσχωρήσει στον Άξονα
Βερολίνου – Ρώμης, άρα και να παραδώσει εδάφη της χώρας στην Ιταλία. Όμως, δεν τόλμησε να το κάνει, φο-
βούμενος την κατακραυγή του Ελληνικού λαού, «συρόμενος» κατά κάποιο τρόπο στην απόφαση αυτή, όχι από
πραγματική προσωπική θέληση, αλλά από το φόβο του Ελληνικού λαού, ο οποίος προφανώς δεν θα δεχόταν
ποτέ μία τέτοια απόφαση.
Η ιστορική συγγραφή, πολύ δε περισσότερο, η ιστορική έρευνα και αποτίμηση είναι ανάγκη να προσδιορί-
ζεται και να διέπεται κατεξοχήν από α) επιστημονικότητα και β) αντικειμενικότητα (υπάρχουν κι άλλες προϋ-
ποθέσεις, δεν αφορούν όμως το παρόν άρθρο). Η πρώτη, αναφέρεται στον τρόπο που ο ερευνητής ιστορικός
διαχειρίζεται το πρωτογενές και δευτερογενές υλικό του και, με βάση αυτό, «γράφει» ιστορία. Πρωτογενές υ-
λικό είναι προφανώς οι πηγές που σώζονται για την εποχή. Δευτερογενές είναι οι γενικότερες αντιλήψεις (πο-
λιτικές, κοινωνικές κλπ) που επικρατούν σε κάθε εποχή που συνεπικουρούν στη σωστότερη και ασφαλέστερη
ιστορική αποτίμηση. Η δεύτερη έχει να κάνει με τον, όσο το δυνατόν, παραμερισμό προσωπικών αντιλήψεων,
ιδεολογικών πλαισίων, συναισθηματικών δεσμών με τις καταστάσεις και τα ιστορικά δρώμενα, με σκοπό να
αποφευχθούν παρερμηνείες ή «στρατεύσεις» του ιστορικού σε πλαίσια που θα καταργούσαν την αντικειμενική
καταγραφή και θα οδηγούσαν σε μία υποκειμενική θεώρηση που, ενδεχομένως, ουδεμία ή πολύ λίγη σχέση θα
είχε με την πραγματικότητα. Εξάλλου, η πολυσύνθετη και πολυδιάστατη ιστορική πραγματικότητα, απαιτεί
ενδελεχής μελέτη και εντρύφηση στα ιστορικά στοιχεία, αλλά και στις διαθέσιμες πηγές ώστε να γίνει ικανο-
ποιητική και, πάντως, επιστημονική και αντικειμενική ιστορική καταγραφή και αποτίμηση.
Σύμφωνα με την πρώτη, έχουν σωθεί σημαντικές πηγές για την εποχή, οι σημαντικότερες εκ των οποίων
είναι το ημερολόγιο του ίδιου του Ιωάννη Μεταξά, όπου κατά κοινή ομολογία αποτελεί σπουδαιότατη πηγή
και, το σημαντικότερο, δεν έχει υποστεί αλλοιώσεις. Επιπλέον, οι απόρρητες αναφορές τόσο των Ελλήνων
πρέσβεων στο εξωτερικό, όσο και του Παπάγου, του αρχιστρατήγου προς τον Ι. Μεταξά, αλλά και απ’ αυτόν
προς εκείνους. Και τέλος, όσα έγγραφα του Υπουργείου Εξωτερικών της Ελλάδος, αλλά και ξένων Υπουργεί-
ων αφορούν τη συγκεκριμένη εποχή, στην οποία αναφερόμαστε.
Με βάση τα παραπάνω, διαφαίνεται πως ο Ιωάννης Μεταξάς δεν αποφάσισε να αντιταχθεί στην Ιταλία του
Μουσολίνι με βάση μία παρόρμηση της στιγμής, αλλά πολλά χρόνια πριν είχε αποφασίσει πως, για το συμφέ-
ρον της χώρας, έπρεπε να πολεμήσει εναντίον των επίδοξων κατακτητών. Τόσο το ημερολόγιό του, όσο και οι
κινήσεις που έκανε όλα τα χρόνια, από την ώρα που πραξικοπηματικά ανέλαβε την εξουσία εγκαθιδρύοντας
φασιστικού τύπου δικτατορία, αναδεικνύουν πως η απόφαση υπήρξε ειλημμένη ήδη από το 1936 και εξής. Α-
ποδεικνύεται μάλιστα, το παραδέχεται κι ο ίδιος στο ημερολόγιό του, πως η ιδεολογική συνάφεια με τα καθε-
στώτα της Ιταλίας και της Γερμανίας, ουδόλως βοήθησε στο να διατηρήσει, όπως ο ίδιος ήλπιζε, ουδετερότητα
σαφή και διεθνώς αναγνωρισμένη. Είναι δε εμφανές, πως σε καμία περίπτωση δεν διαφαίνεται πως ο Μεταξάς
«σύρθηκε» στην απόφαση αυτή, εξαιτίας του φόβου του για πιθανή κατακραυγή από τον ελληνικό λαό.
Σύμφωνα με τη δεύτερη, η καινοφανής μάλλον άποψη περί «άλλης βαθύτερης θελήσεως του Μεταξά» ως
προς την απόφαση, ταυτίζεται με ιδεολογίες που ανήκουν στο χώρο της αριστεράς, υπό την έννοια πως, μέσω
αυτής της άποψης, παραμένει «αδικαίωτος» ιστορικά ένας από τους μεγάλους ιστορικά πολιτικούς της αντιπά-
λους. Με τη διαφορά πως, ακόμη και οι πηγές που ανήκουν σ’ αυτή την ιδεολογία (πχ: Οι επιστολές του Ζαχα-
ριάδη κλπ) δεν αναφέρονται σε κάτι τέτοιο. Αντίθετα, παρακινούν τον ελληνικό λαό σε ενότητα, ασχέτως πολι-
13
τικών πεποιθήσεων και δίχως, έστω και προσωρινά, να βάλλουν το πρόσωπο του Ιωάννη Μεταξά. Κατά συνέ-
πεια, ανήκει στη νέα εποχή της Αριστεράς η συγκεκριμένη άποψη κι όχι στις ιστορικά τρέχουσες εποχές.
Τελειώνοντας, θα πρέπει να συνυπολογίσουμε σ’ όλα τα παραπάνω πως η φασιστικού τύπου δικτατορία
του Μεταξά, δεν είχε τα χαρακτηριστικά της χιτλερικής ή της μουσολινικής ιδεολογίας. Δεν παρήγαγε η δικτα-
τορία του Μεταξά τον αντισημιτισμό των άλλων ιδεολογιών, για να αναφερθούμε στο πιο απτό και χαρακτηρι-
στικό παράδειγμα.
Ας καταλήξουμε: Ο Μεταξάς, δικτάτορας της Ελλάδας, δεν διαφαίνεται να έχει διαφορετική θέληση ως
προς το αν πρέπει να αντισταθεί ή όχι στους Ιταλούς επίδοξους κατακτητές. Αντίθετα, φαίνεται να είχε προα-
ποφασίσει πολλά χρόνια πριν την ένταξή του στην Αγγλογαλλική συμμαχία, παρότι αποστρεφόταν το κοινο-
βουλευτικό σύστημα που αυτές πρέσβευαν. Προφανώς οι λόγοι ήταν και πατριωτικοί, αλλά ο Μεταξάς – και
αυτό πρέπει να του αναγνωριστεί – κινήθηκε και με βάση μία ορθολογική εκτίμηση των πραγμάτων, αποτιμή-
σεις στρατιωτικής φύσης (ο ίδιος υπήρξε στρατιωτικός ικανότατος). Εξάλλου, θα ήταν ανακριβές ιστορικά και
επιστημονικά, αλλά και λογικό ατόπημα να υποθέσει κανείς πως ο Μεταξάς, δικτάτορας και υπέρμαχος ολο-
κληρωτικών καθεστώτων που πολύ λίγο έως καθόλου υπολογίζουν τη θέληση του λαού, θα «υπέκυπτε και θα
συρόταν» σ’ έναν πόλεμο, από το φόβο μιας λαϊκής κατακραυγής. Μάλιστα, ο ίδιος παραδέχεται πως έσφαλλε
πιστεύοντας πως η όποια ιδεολογική συνάφεια με τον Μουσολίνι, θα του εξασφάλιζε ουδετερότητα. Αυτό δεν
σημαίνει παρά ένα πράγμα: Πως ο Μεταξάς, παρόλη την ιδεολογική συνάφεια με τα φασιστικά καθεστώτα της
Ιταλίας και της Γερμανίας, απαντά ως Έλληνας, ως στρατιωτικός και ως οξυδερκής πολιτικός. Δικαιώνεται
διότι παραμερίζει την πολιτική ιδεολογία του προς χάριν της εθνικής. Δικαιώνεται, διότι την κρίσιμη στιγμή
δεν αναμετρήθηκε με τους Ιταλούς ως πολιτικός ιδεολόγος, αλλά ως εκπρόσωπος ενός έθνους και της ιστορίας
του. Δικαιώνεται, διότι η συγκατάθεσή του στο Ιταλικό ιταμό τελεσίγραφο, κι αν δεν είχε αλλάξει τον ρου του
Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, θα είχε όμως αλλάξει ριζικά την τροπή του προς αδιευκρίνιστες κατευθύνσεις. Δι-
καιώνεται, διότι η απόφασή του δημιούργησε νέο «έπος» ηρωικό, νέες ελληνικές ένδοξες σελίδες, νέα πρότυπα
για τη νέα γενιά. Το ότι δεν δικαιώνεται για τις γενικότερες αντιλήψεις του περί ολοκληρωτισμού είναι προφα-
νές. Όμως, ο Μεταξάς έμεινε στην Ιστορία, ΠΑΡΑ τις – οπωσδήποτε κατακριτέες – αντιλήψεις του, διότι απο-
φάσισε ΠΑΝΩ από αυτές κι όχι ΣΥΜΦΩΝΑ μ’ αυτές. Όλα τα υπόλοιπα είναι εκ του πονηρού και δεν συνι-
στούν ούτε επιστημονικότητα, ούτε αντικειμενικότητα.
Και μία προσωπική «πινελιά»: Ως εκπαιδευτικός, προτιμώ να θέτω την απάντηση του Μεταξά ως πρότυπο
γενναιοφροσύνης και πολιτικής οξυδέρκειας, ως πρότυπο Ελληνικότητας και απόφασης για Υπέρτατη Θυσία
υπέρ της πατρίδας, παρά να υπέρ-προβάλλω πρότυπα που εξυψώνουν «ήρωες» του σήμερα, ήσσονος σπουδαι-
ότητας και σημασίας, ακόμη κι αν απεικονίζουν, ως ένα βαθμό τουλάχιστον, τη σύγχρονη εποχή. Το αν θα πά-
ρουμε το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου π.χ., δεν μπορεί να έχει την ίδια αξία με την απάντηση του
Μεταξά και το «έπος» του ’40. Διότι τότε θα σημαίνει πως τα εθνικά σημερινά φλέγοντα θέματα, όπως το
Σκοπιανό, φοβούμαι πως θα υποβαθμιστούν στο επίπεδο του αν θα καταφέρουμε να κερδίσουμε την Τουρκία
στα ημιτελικά του Euro 2008: Ακόμη κι αν χάσουμε, το πολύ – πολύ να μην κοιμηθούμε ήσυχα για ένα βράδυ!
Να επιλέξετε από τις παρακάτω ερωτήσεις τη σωστή απάντηση, πάντα με βάση όσα αναφέρει στο παρόν ο αρ-
θρογράφος
1.Κατά τον αρθρογράφο, για το ρόλο του Μεταξά κυριαρχούσε μέχρι πρότινος η άποψη:
a. Ο Μεταξάς απάντησε στους Ιταλούς με βάση τα ιδεολογικά του «πιστεύω»
b. Ο Μεταξάς απάντησε στους Ιταλούς με βάση τον πατριωτισμό του
c. Ο Μεταξάς απάντησε στους Ιταλούς παρά τη βαθύτερη θέλησή του, διότι τον πίεζε ο φόβος μίας λαϊ-
κής κατακραυγής
d. Ο Μεταξάς δεν είχε ουσιαστικό ρόλο στο «έπος» του ’40.
2.Η νέα οπτική γωνία για το ρόλο του Μεταξά:

a Οφείλεται πρωτίστως στις επιστολές του Ζαχαριάδη
b. Οφείλεται γενικότερα στην αριστερή ιδεολογία της εποχής του, αλλά και της σημερινής
c. Οφείλεται στην επιστημονικότητα και την αντικειμενικότητα των ιστορικών της εποχής.
d. Οφείλεται σε τρέχουσες σημερινές απόψεις της Αριστερής ιδεολογίας
14
3.Η ιδεολογική συνάφεια του καθεστώτος που εγκαθίδρυσε ο Ιωάννης Μεταξάς με τα αντίστοιχα Ι-
ταλικά και Γερμανικά:
a. Δεν βοήθησε καθόλου στο να εξασφαλιστεί, όπως ο ίδιος ο Μεταξάς ήλπιζε, η ουδετερότητα της χώ-
ρας
b. Βοήθησε στο να αποφασίσει να αντιταχθεί τελικά στους Ιταλούς επίδοξους εισβολείς
c. Δημιούργησε αναταραχή στην Ελλάδα
d. Τον έσυρε, μέσω της λαϊκής κατακραυγής, στον πόλεμο με τους Ιταλούς
4.Τελικώς, οι λόγοι άρνησης του Μεταξά:

a. Ήταν απλώς και μόνον πατριωτικοί
b. Δεν ήταν καθόλου πατριωτικοί, αλλά μόνο ορθολογικοί και στρατιωτικοί
c. Εκτός από πατριωτικοί, υπήρξαν και πολιτικά ιδεολογικοί
d. Εκτός από πατριωτικοί υπήρξαν και ορθολογικοί και στρατιωτικοί
5.Ο Μεταξάς δεν δικαιώνεται:

a. Διότι πάνω απ’ όλα ήταν δικτάτορας, και η ιστορία δεν μπορεί να τον δικαιώσει
b. Μόνο στην περίπτωση των πολιτικών του πεποιθήσεων
c. Μόνο στην περίπτωση των εθνικών του πεποιθήσεων
d. Μόνο στην περίπτωση των στρατιωτικών του επιλογών
6.Κάνοντας αναφορά στα σύγχρονα πρότυπα, ο αρθρογράφος:

a. Τα θεωρεί ολωσδιόλου ανάξια και λόγου ακόμη
b. Τα θεωρεί υποδεέστερα, σε σχέση με τη σπουδαιότητα γενικότερα των εθνικών θεμάτων (σημερινών
και χτεσινών)
c. Τα θεωρεί εξίσου σημαντικά, διότι απεικονίζουν, ως ένα βαθμό τουλάχιστον, τη σύγχρονη εποχή
d. Τα θεωρεί σημαντικά, επειδή διαμορφώνονται με βάση αυτά των παλαιότερων εποχών.
7.Σε μία γενικότερη αποτίμηση του άρθρου:

a. Ο αρθρογράφος αντιμετωπίζει θετικά το ενδεχόμενο να υπάρχουν πολλές απόψεις για το ρόλο του Ι.
Μεταξά, αρκεί να αναδεικνύουν την πατριωτική του φυσιογνωμία
b. Ο αρθρογράφος θεωρεί πως βάλλεται το πρόσωπο του Ι. Μεταξά, σε μία προσπάθεια ιστορικής του
σπίλωσης εξαιτίας κυρίως της Αριστερής ιδεολογίας
c. Ο αρθρογράφος δίνει ιδιαίτερη σημασία στην πολιτική και στρατιωτική οξυδέρκεια του Ι. Μεταξά, κι
όχι τόσο στην πατριωτική του γενναιότητα
d. Ο αρθρογράφος αναδεικνύει την αξία της επιστημονικότητας και της αντικειμενικότητας στην ιστορι-
κή αποτίμηση του ρόλου του Ι. Μεταξά, ανατρέποντας τη σύγχρονη θεώρηση που τον θεωρεί «έρμαιο» των
πολιτικών του ιδεολογιών και «συρόμενο» από τη βούληση του λαού.
15
KEIMENO 4
ΟΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΠΡΟΕΚΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΔΙΑΛΟΓΟΥ

Κατά την προσφιλή τακτική πολλών – πολιτικών κυρίως αλλά και απλών πολιτών – η λέξη «διάλογος» και
ό,τι εννοιολογικά θεωρείται πως συνεπάγεται η χρήση του όρου, τόσο συχνά λέγεται και ακούγεται, ώστε απο-
βαίνει πλέον κοινότοπη, κάποτε και ανούσια η όποια αναφορά της. Έχοντας απολέσει σημαντικές προεκτάσεις,
παραπαίει ανάμεσα στην απλή διαφωνία και την προσπάθεια να βρούμε μία κοινή συνισταμένη συμφωνίας,
ενώ ταυτίζεται κάποτε με την απλή συζήτηση, την παράθεση δηλαδή των προσωπικών αντιλήψεων και γνωμών
(ό,τι ο Πλάτων θα αποκαλούσε «δόξα», άποψη και προσωπική θεώρηση).
Ο διάλογος δεν εδράζεται στη «δόξα», την προσωπική θέση του καθενός. Την προϋποθέτει σαφώς, δεν
ταυτίζεται όμως μαζί της. Στο διάλογο δεν καταφεύγουμε για να σώσουμε την προσωπική μας άποψη. Η κατά-
ληξη του διαλόγου είναι η αλήθεια, η «επιστήμη», η αντικειμενική αναφορά στα προβλήματα που ανέκυψαν
και απαιτούν σαφή επίλυση.
Η ανάγκη του διαλόγου, της ουσιώδους προσπάθειας δηλ. να επιλυθούν σημαντικά προβλήματα και να
βρεθεί η αλήθεια, προέκυψε από την κοινωνική αλλά κυρίως από την πολιτική συγκρότηση του ανθρώπινου
πολιτισμού. Η «πολιτεία», ως το ύψιστο πολιτισμικό επίτευγμα, με την οργανωμένη υποδομή που προϋποθέτει
η λειτουργία της απαιτεί τη διαμόρφωση συλλογικής συνείδησης. Διαφορετικά, η ατομικότητα οδηγεί στη χα-
λάρωση της οργανωτικής δομής και δύναται να διαμορφώσει διαλυτικές τάσεις τόσο της πολιτικής όσο και της
ευρύτερης κοινωνικής συνοχής. Στο πλαίσιο αυτής της συλλογικότητας είναι προφανές ότι η ατομική υπόστα-
ση μπορεί να συγκρούεται είτε σε προσωπικό επίπεδο είτε σε διαπροσωπικό. Είτε δηλαδή το άτομο συγκρούε-
ται με κάποιο άλλο άτομο, είτε το άτομο με το σύνολο είτε διαφορετικά σύνολα μεταξύ τους. Η μοναδικότητα
του ανθρώπου, τα διαφορετικά κριτήρια και αντιλήψεις που ενυπάρχουν αντιδιαστέλλονται ή και συγκρούο-
νται με την όποια προσπάθεια της πολιτειακής αρχής να εκφραστεί με ομοιογένεια και ταύτιση απόψεων. Α-
κριβώς γι’ αυτό, και εφόσον όλοι αποδεχόμαστε τη σημαντικότητα της πολιτειακής λειτουργίας, είναι απαραί-
τητο να διαμορφώνεται ένα πλαίσιο αναφοράς στο οποίο όλοι συμφωνούμε, ένα θεμέλιο σκέψης στο οποίο ό-
λοι εδράζουμε ακόμη και την προσωπική μας άποψη. Το θεμέλιο αυτό έχει καθιερωθεί να ονομάζεται αλήθεια,
αντικειμενικότητα. Το πόσο οι όροι αυτοί – πολιτικά ή και φιλοσοφικά – μπορεί να ξεπέσουν ή να αποδειχθούν
ατελέσφοροι, δεν είναι του παρόντος να αναλυθεί περαιτέρω.
Ο διάλογος έχει αυτήν ακριβώς την εργασία να επιτελέσει, να συγκροτήσει απόψεις, να τις συγκεράσει, να
διαμορφώσει το γενικό πλαίσιο, να βρει την αντικειμενική θεώρηση του προβλήματος, να επιλύσει το πρόβλη-
μα. Τα μέρη που διαλέγονται – οι άνθρωποι που πράττουν το διάλογο – οφείλουν να προσέρχονται με βάση
αυτό το πνεύμα της διαλλακτικότητας, το σεβασμό στη γνώμη του άλλου αλλά ταυτόχρονα με τη σκέψη προ-
σηλωμένη στην επίλυση του προβλήματος όχι κατά το προσωπικό – ιδιοτελές συμφέρον αλλά κατά το γενικώς
ισχύον. Δεν παραγνωρίζεται η γνώμη κανενός, όπου χρειαστεί – και εφόσον για κάποιο ζήτημα δεν βοηθά ένα
γενικό πλαίσιο – μπορεί να εφαρμοστεί και η περίφημη «χρυσή τομή», όμως ο στόχος είναι η εξεύρεση της
αλήθειας, η λύση που θα έλυε το πρόβλημα, όχι αυτή που θα το χρόνιζε ή θα απέφευγε να δώσει σαφή απάντη-
ση.
Το να ικανοποιηθούν όλα τα διαλογικά μέρη είναι σχεδόν ακατόρθωτο να επιτευχθεί. Γι’ αυτό και ο διάλο-
γος απαιτεί – εκτός των άλλων – ηθική καλλιέργεια, αντίληψη και σεβασμό της ύπαρξης του άλλου, έλλειψη
εγωκεντρικών συμπεριφορών. Απαιτεί δημοκρατική συνείδηση (όχι οχλοκρατική ούτε ζωώδη, που επιζητούν
δηλαδή να επικρατήσουν με φωνασκίες ή με τη δύναμη της αγέλης), αξιολογική συμπεριφορά (επιζητούμε το
πιο άξιο, όχι το πιο…εξισωτικό, το οποίο μάλιστα «πουλάνε» κάποιοι και για…δημοκρατικό. Τέτοιου είδους
δημοκρατία καλύτερα να λείπει!). Σε θέματα που απαιτούνται συγκεκριμένες γνώσεις, απαραίτητη προϋπόθεση
είναι σαφέστατα και η αναγκαία γνώση του αντικειμένου, το οποίο βρίσκεται ενώπιον της διαλογικής προσπά-
θειας (εδώ και η ουσιώδης διαφορά με τη συζήτηση: συζήτηση για το Κυπριακό μπορούμε όλοι να κάνουμε,
διάλογο όμως μόνον οι διπλωμάτες ή οι πολιτικοί που γνωρίζουν όλες τις παραμέτρους και έχουν στη διάθεσή
τους όλα τα στοιχεία ώστε να αποφασίσουν με γνώμονα αυτά. Γι’ αυτό και ο πολιτικός έχει μέγιστη ευθύνη
τέτοιων αποφάσεων, ενώ απαιτείται να γνωρίζει άριστα ιστορία, αλλιώς είναι καταδικασμένος να αγνοεί τις
αλήθειες της Ιστορίας και να επαναλαμβάνει τα λάθη της!).
Η έννοια του «διαλέγεσθαι» είναι μία έννοια που, όπως οι σπουδαιότερες συναφείς έννοιες της ελευθερίας,
της δημοκρατίας, ανάγεται στην Αρχαία Ελληνική Διανόηση. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η διαλεκτική του
Σωκράτη, η οποία είχε συγκεκριμένες αρχές: α) Κανένας από τους διαλεγομένους δεν είναι κάτοχος ή εξου-
σιαστής της αλήθειας (αυτό θα προϋπέθετε γνωστική τελειότητα, η οποία είναι ανέφικτη στον άνθρωπο, αφού
16
κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει τα πάντα), β) η αλήθεια μπορεί να εξαχθεί έσωθεν, μέσα απ’ όλους τους ανθρώ-
πους, γ) Είναι βασική ερώτηση η ερώτηση για το είδος των όντων (προσπάθεια δηλ. να ορίσουμε αυτό που
προσπαθούμε να ανακαλύψουμε). Διαφαίνεται ότι – από φιλοσοφικής πλέον απόψεως – η διαλεκτική θέτει τις
βάσεις της για την αναζήτηση άρα και για την εξέλιξη. Η εξέλιξη, σαφές γνώρισμα ανθρώπινο, έχει δηλώσει
πρώτα τα σέβη της στην αναζήτηση, η οποία εδράζεται στο διάλογο. Ο διάλογος, θα μπορούσε κανείς να συ-
μπεράνει, οδηγεί μέσω της συνεχούς αναζήτησης στην εξέλιξη (η επιστημονική έρευνα εξάλλου, ξεκίνησε ως
παιδί της φιλοσοφίας, για να απλώσει έπειτα τα φτερά της και να μαθητεύσει σε άλλους «δασκάλους», ανεξαρ-
τητοποιώντας εαυτήν). Γι’ αυτό η σπουδαιότητά του είναι αναντίρρητη, η σημασία του αδιαμφισβήτητη. Και
γι’ αυτό δεν έχει νόημα η απολυτότητα στο διάλογο, η προβολή των προσωπικών απόψεων, η αλαζονική συ-
μπεριφορά. Ο Σωκράτης καυτηρίαζε αυτούς που «επιχειρήσωσιν διαλέγεσθαι φιλονικουντας αλλ’ ου ζητου-
ντας το προκείμενον εν τω λόγω…» (Μτφρ: Επιχειρούν να διαλέγονται φιλονικώντας μεταξύ τους και όχι ζη-
τώντας το λογικά προκείμενο, το αληθές). (Πλάτωνος, Γοργίας, 457, e).
1. Κατά το συγγραφέα:
a. Ο διάλογος πρέπει να ταυτίζεται με τη συζήτηση, την αντιπαράθεση δηλ. προσωπικών αντιλήψεων
και γνωμών
b. Ο διάλογος πρέπει να ταυτίζεται με την απλή διαφωνία
c. Ο διάλογος πρέπει να ταυτίζεται και με τη συζήτηση και με την απλή διαφωνία
d. Τίποτε από τα παραπάνω δεν ισχύει
2. Ο διάλογος, κατά το συγγραφέα:

a. Στηρίζεται σε προσωπικές απόψεις
b. Ταυτίζεται με προσωπικές απόψεις
c. Διασώζει τις προσωπικές απόψεις
a. Η μοναδικότητα του κάθε ανθρώπου δημιουργεί προβλήματα χαλάρωσης της οργανωτικής δομής αλ-
λά και διάλυσης της πολιτειακής και κοινωνικής συνοχής.
b. Η προσπάθεια της πολιτειακής αρχής να εκφραστεί με ομοιογένεια και ταύτιση απόψεων μπορεί να
συγκρουσθεί με τη μοναδικότητα του ανθρώπου.
c. Η αλήθεια, η αντικειμενικότητα απορρίπτει οποιαδήποτε προσωπική άποψη, για χάρη του συλλογικού
καλού
d. Η λύση ανάμεσα στη σύγκρουση του ατομικού και συλλογικού είναι να καταργήσουμε τη δημοκρα-
τία
a. Ο διάλογος μπορεί και να μην λύσει το πρόβλημα που παρουσιάζεται, οπότε εφαρμόζει τη χρυσή το-
μή
b. Ο διάλογος χρησιμοποιεί τις προσωπικές απόψεις όλων για να φτάσει σε μία αλληλοσυμπλήρωσή
τους και σε μία γενικότερη αρχή
c. Ο διάλογος επιδιώκει την αντικειμενική θεώρηση του προβλήματος και, τελικά, την επίλυσή του.
d. Ο διάλογος πάντοτε αδυνατεί να λύνει τα προβλήματα, διότι κανείς δεν προσέρχεται στο διάλογο με
πνεύμα αντικειμενικότητας.
5. Για το συγγραφέα, δημοκρατική συνείδηση έχουμε:

a. Όταν επικρατεί η δύναμη των πολλών, οι οποίοι κυριαρχούν εν τέλει στη μειοψηφία
b. Όταν τελικά εξισωθούν όλες οι απόψεις σε μία, ώστε να ικανοποιηθούν τα διαλεγόμενα μέρη
c. Όταν επικρατεί η πιο άξια γνώμη κι αυτή που είναι περισσότερο κοντά στην αλήθεια, την οποία τελι-
κά δέχονται και οι υπόλοιποι
d. Όταν επικρατεί η δύναμη του ενός.
6. Κατά το συγγραφέα, η διαφορά ανάμεσα στο διάλογο και στη συζήτηση:
17
a. Υφίσταται στο ότι ο διάλογος απαιτεί συγκεκριμένες γνώσεις για το θέμα, ενώ η συζήτηση όχι.
b. Υφίσταται στο ότι ο διάλογος γίνεται μεταξύ πολιτικών κι όχι απλών πολιτών
c. Υφίσταται στο ότι η συζήτηση απαιτεί να γνωρίζεις το αντικείμενο για το οποίο συζητάς, ενώ ο διά-
λογος όχι
d. Δεν υφίσταται καμία διαφορά μεταξύ τους
7. Ο διάλογος, σύμφωνα με το κείμενο:

a. Απαιτεί την απολυτότητα της σκέψης για να μπορεί κανείς να υποστηρίξει την άποψή του.
b. Είναι «παιδί» της Σωκρατικής διαλεκτικής
c. Οδηγεί μέσω της συνεχούς αναζήτησης στην εξέλιξη
d. Καυτηριάστηκε από τον Σωκράτη, διότι έχει πολλά αρνητικά στοιχεία.
18
ΚΕΙΜΕΝΟ 5
EΞΟΥΣΙΑ ΚΑΙ ΜΜΕ
…Τα ΜΜΕ λειτουργούν ως εκπρόσωποι του λεγομένου κοινού συμφέροντος, σαν να μην έχουν απώτερο
συμφέρον ή σκοπούς. Τη συμπεριφορά των στελεχών των ΜΜΕ, από τη μία μεριά, τη διακρίνει ένας πατερνα-
λισμός ως προς το κοινό τους, δηλαδή αντιλαμβάνονται το ρόλο τους ως ιεραποστολικό και θεωρούν χρέος
τους να αναμορφώσουν τους ακροατές/θεατές τους και από την άλλη τη χαρακτηρίζει μία μορφή επαγγελματι-
σμού. Στη δεύτερη περίπτωση, το κοινό αγνοείται εντελώς ή θεωρείται αμελητέος παράγοντας, λόγω του χα-
μηλού επιπέδου του, ενώ σημείο αναφοράς γίνεται ο επαγγελματικός χώρος.
Η συμμετοχή στα ΜΜΕ επιτυγχάνει και την αναγνώριση από τους «άλλους» αλλά και την αποδοτικότητα.
Στον κόσμο του θεάματος και τα δύο είναι εφικτά ταυτόχρονα και συχνά βρίσκονται αλληλένδετα. Ακόμη, στη
δημοσιογραφική δράση θα πρέπει να προσθέσουμε τις λανθάνουσες, αλλά ιδιαίτερα σημαντικές για τη φύση
του δημοσιογραφικού επαγγέλματος, λειτουργίες: α) εκπροσωπούν λειτουργικά υπηρεσιακά συμφέροντα και
β) μεταφέρουν στην οργάνωση και αναπαράγουν τις διεργασίες που συμβαίνουν στο κοινωνικό, οικονομικό,
πολιτικό και πολιτιστικό περιβάλλον της οργάνωσης, μέρος του οποίου αποτελούν αναμφισβήτητα και οι ίδιοι
οι δημοσιογράφοι.
Τα ΜΜΕ επικαλούνται το ρόλο του κοινωνικού διαιτητή, του αντικειμενικού και ουδέτερου και γίνονται –
ή επιθυμούν να γίνουν – αποδεκτά ως προστάτες του πολίτη από την καταπάτηση των δικαιωμάτων και την
αυθαιρεσία. Μια σειρά από τρέχουσες περιπτώσεις σε συγκεκριμένες συνθήκες, νοθεύουν κάθε μορφή αντι-
κειμενικότητας, καθιστώντας την φενάκη. Η δυνατότητα διάχυσης του μηνύματος και γενικότερα η δύναμη
των ΜΜΕ φτάνουν παντού ως ανάγκη της ίδιας της κοινωνίας. Η μαζικότητα των ΜΜΕ ευνοεί την πλατιά α-
ποδοχή των προσώπων που απαρτίζουν την οργάνωση του μέσου επικοινωνίας.
Οι τηλεθεατές όμως και τα παιδιά ειδικότερα δεν είναι απλώς αντικείμενα υποδοχής των παραγώγων των
ΜΜΕ. Αντίθετα, όπως έχει τονίσει και ο Umberto Eco, οι τηλεθεατές είναι υποκείμενα αποκωδικοποίησης των
τηλεοπτικών μηνυμάτων…
Ίσως μερικοί βρουν ομοιότητες μεταξύ της διαμαρτυρίας των σύγχρονων επικριτών των ΜΜΕ και της επί-
κρισης του Bakunin προς τον Marx. Ο πρώτος καταγγέλλει τη βασιλεία της επιστημονικής διανόησης ως την
πιο αυταρχική, ελιτιστική και αριστοκρατική τυραννία απ’ όλες. Έτσι, καταδεικνύονται δύο κατηγορίες πολι-
τών, αυτοί που θα κυβερνούν στο όνομα της γνώσης και, θα προσθέταμε, της κατοχής της πληροφορίας, και η
απέραντη, αμόρφωτη και συνεπώς αδρανής πλειοψηφία των αδαών. Οι «αδαείς» σήμερα εκφράζουν όσους εί-
ναι μπλεγμένοι στα δίχτυα των γραφειοκρατικοποιημένων ΜΜΕ, όσους μέσα στη δυϊστική λογική του τρόπου
δόμησης των σχέσεων στη σύγχρονη καπιταλιστική κοινωνία, εντάσσονται είτε στο στρατόπεδο του παραγω-
γού είτε σε αυτό του καταναλωτή. Είτε στην πλευρά της διεύθυνσης είτε στην πλευρά του εκτελεστή.
… Ο ολοένα αυξανόμενος καταμερισμός της εργασίας, η εξειδίκευση δημιούργησαν σχέσεις εξουσιαστικής
ανισομέρειας. Κύριο αίτιο αυτής της εξουσιαστικής ανισορροπίας είναι η άποψη των υποκειμένων που, είτε ως
πομποί είτε ως δέκτες, μοιάζουν να πιστεύουν ότι δεν υπάρχει άλλη διάσταση πέρα από την ατομική. Τα κύρια
θέματα που προβάλλουν τα ΜΜΕ έχουν να κάνουν με ατομικά και όχι με δημόσια προβλήματα. Τα προβλήμα-
τα της ζωής παρουσιάζονται ως ατομικά ελαττώματα και παραλείψεις και όχι ως αποτέλεσμα κάποιων κοινω-
νικών, οικονομικών ή πολιτικών συνθηκών. Έτσι, ο θεατής εθίζεται σε εικόνες και λόγο που καθησυχάζει, αλ-
λά και αδρανοποιεί. Έτσι, για παράδειγμα, η αστάθεια αντικατοπτρίζει την πολιτική συμπεριφορά του εκλογι-
κού σώματος που έχει γίνει πια κανόνας.
19
1. Με βάση το κείμενο
a. Ο συγγραφέας γενικότερα θεωρεί πως τα ΜΜΕ δεν έχουν απώτερο συμφέρον ή σκοπούς
b. Ο χαρακτήρας των ΜΜΕ είναι αποκλειστικά πατερναλιστικός, ως προς το κοινό τους
c. Τα ΜΜΕ αντιλαμβάνονται από τη μία μεριά το έργο τους ως ιεραποστολικό, με χρέος να αναμορφώ-
σουν τους ακροατές/θεατές τους.
d. Τα ΜΜΕ θεωρούν σε κάθε περίπτωση το κοινό τους ως εν γένει αμόρφωτο ή αγράμματο και αγνοεί-
ται παντελώς
2. Σύμφωνα με το συγγραφέα:
a. Η αναγνώριση από τους άλλους και η αποδοτικότητα που επιτυγχάνεται μέσω των ΜΜΕ, αφορά α-
ποκλειστικά τον κόσμο του θεάματος.
b. Τόσο η αναγνωρισιμότητα όσο και η αποδοτικότητα δρουν ταυτόχρονα στο χώρο του θεάματος
c. Η αναγνωρισιμότητα πρέπει να διαχωρίζεται από την αποδοτικότητα. Το πρώτο ισχύει για όλους, το
δεύτερο μόνο για το χώρο του θεάματος.
3. Ο συγγραφέας πιστεύει ότι:

a. Οι δημοσιογράφοι ανήκουν κι εκείνοι στο ίδιο οικονομικό, πολιτικό, πολιτιστικό κλπ. περιβάλλον,
κατά συνέπεια αναπαράγουν αυτά που και οι ίδιοι βιώνουν
b. Οι δημοσιογράφοι δεν υπόκεινται στα ίδια δεδομένα, τόσο από οικονομικής, πολιτικής κλπ σκοπιάς,
κατά συνέπεια αναπαράγουν πράγματα που δεν τα βιώνουν οι ίδιοι
c. Οι δημοσιογράφοι διαφοροποιούνται ως προς τις διεργασίες του περιβάλλοντος στο οποίο ζουν, διότι
διαμορφώνουν διαφορετική οπτική γωνία
d. Υπηρετούν συμφέροντα υπηρεσιακά, κατά συνέπεια δεν δύναται ο δημοσιογράφος να ενταχθεί στο
ίδιο περιβάλλον (οικονομικό, πολιτικό κλπ) με το κοινό του.
4. Ο συγγραφέας:
a. Αποδέχεται το ρόλο των ΜΜΕ ως κοινωνικών διαιτητών και ως προστατών του πολίτη για την κατα-
πάτηση των δικαιωμάτων του
b. Δεν αποδέχεται το ρόλο των ΜΜΕ ως κοινωνικών διαιτητών και ως προστατών του πολίτη για την
καταπάτηση των δικαιωμάτων του
c. Αναδεικνύει την προσπάθεια των ΜΜΕ να εμφανιστούν ως κοινωνικοί διαιτητές και ως προστάτες
των πολίτη για την καταπάτηση των δικαιωμάτων του, αλλά θεωρεί την όλη προσπάθεια να εμφανιστούν ως
αντικειμενικά μέσα φενάκη.
d. Τίποτε από τα παραπάνω δεν συμβαίνει
5. Παρά τη μαζικότητα των ΜΜΕ, ο συγγραφέας πιστεύει ότι:

a. Το κοινό, μικρό ή μεγάλο, δεν είναι απλώς υποχείρια μιας καθοδηγούμενης ενημέρωσης
b. Τα πρόσωπα που τυχαίνουν πλατιάς αποδοχής, τελικά υποκειμενοποιούνται
c. Το κοινό αποτελεί αντικείμενο κωδικοποίησης των τηλεοπτικών μηνυμάτων.
d. Τα πρόσωπα που τυχαίνουν πλατιάς αποδοχής, χάνουν εύκολα την αντικειμενικότητά τους.
6. Στη συσχέτιση μεταξύ των σύγχρονων επικριτών των ΜΜΕ και της επίκρισης του Μπακούνιν
έναντι του Μάρξ, ο συγγραφέας αναφέρει ότι:
a. Τα ΜΜΕ απαρτίζονται από μία επιστημονική κοινότητα ελιτστική, αυταρχική και αριστοκρατικά τυ-
ραννική.
b. Οι πολίτες χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: σ’ αυτούς που θα κυβερνούν στο όνομα της γνώσης και,
σήμερα θα λέγαμε, της κατοχής πληροφορίας και στην απέραντη, αμόρφωτη και αδρανή κατηγορία της πλειο-
ψηφίας των αδαών.
c. Τα ΜΜΕ αποτελούν μία πλειοψηφία αδαών που επιθυμεί να εμφανιστεί ως κάτοχος πληροφορίας,
ενώ δεν είναι
20
7. Απόρροια της εξουσιαστικής ανισομέρειας που επικρατεί σήμερα είναι:

a. Ο ολοένα αυξανόμενος καταμερισμός εργασίας και η εξειδίκευση
b. Οι πομποί πιστεύουν σε μία ατομικιστική προσέγγιση των θεμάτων
c. Τα δημόσια προβλήματα παραγκωνίζουν τις προσωπικές πολιτικές θέσεις των πολιτών, με συνέπεια
να δημιουργείται η συνηθισμένη αστάθεια του εκλογικού σώματος
d. Τα δημόσια προβλήματα δεν προβάλλονται πλέον από τα ΜΜΕ, αντίθετα δίνεται έμφαση μόνο στα
ατομικά και προσωπικά προβλήματα και ελαττώματα ή παραλείψεις.
21
ΚΕΙΜΕΝΟ 6
Σήμερα που ο ανταγωνισμός στον επαγγελματικό στίβο κυριαρχεί και η ανεργία έχει φθάσει στα υψηλότερα
ποσοστά παρά ποτέ, η επαγγελματική αποκατάσταση αποτελεί ένα από τα κυριότερα κριτήρια εργασιακού
προσανατολισμού και επιλογής της αντίστοιχης εκπαίδευσης. Δεν είναι τυχαίο ότι οι νέοι αναζητούν επαγγέλ-
ματα τα οποία δεν προσφέρουν μόνο καλές προοπτικές αλλά κυρίως είναι πλήρως κατοχυρωμένο από την υφι-
στάμενη νομοθεσία. Επιστήμες όπως η νομική, η μηχανική και τα οικονομικά βρίσκονται στις πρώτες προτι-
μήσεις των υποψηφίων παρά το γεγονός ότι έχει επέλθει σε μεγάλο βαθμό κορεσμός των αντίστοιχων επαγγελ-
μάτων. Η διαπίστωση αυτή, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι υπάρχει αυξημένη ζήτηση για πανεπιστήμια που
μπορούν και επηρεάζουν την πορεία των επαγγελμάτων που διδάσκουν μέσα από τα προγράμματα σπουδών
τους, σκιαγραφεί την κατάσταση των επαγγελματικών δικαιωμάτων στη χώρα μας.
Η πληροφορική, για παράδειγμα, είναι ένας κλάδος που εμφανίστηκε σχετικά πρόσφατα στην Ελλάδα, τό-
σο ως επιστήμη όσο και ως επάγγελμα. Εντούτοις, στερείται το θεσμοθετημένο πλαίσιο που θα καθόριζε τα
επαγγελματικά δικαιώματα στο χώρο. Τι σημαίνει όμως η έλλειψη αυτών των δικαιωμάτων, τι συνέπειες έχει
και ποιους εξυπηρετεί; Όταν ένα επαγγελματικό πεδίο δεν έχει σαφώς ορισμένα κατοχυρωμένα δικαιώματα,
τότε πρακτικά οποιοσδήποτε μπορεί να ασκήσει το αντίστοιχο επάγγελμα χωρίς να κατέχει τις αντίστοιχες
γνώσεις και την εκπαίδευση. Οι συνέπειες είναι άμεσες στην κοινωνία, την οικονομία και την εκπαίδευση. Φα-
νταστείτε κάποιον που αυτοαποκαλείται γιατρός καρδιολόγος και ασκεί το επάγγελμα του καρδιοχειρουργού.
Είναι φυσικά αδιανόητο. Ένας ιατρός, αφού πάρει το πτυχίο του, πρέπει να κάνει το αγροτικό του, στη συνέ-
χεια την απαραίτητη μετεκπαίδευση και τέλος να είναι εγγεγραμμένο μέλος του ιατρικού συλλόγου. Το τελευ-
ταίο δεν είναι μία απλή προαπαίτηση αλλά ένα όργανο που συνεχώς ελέγχει επαγγελματικά και ηθικά το μέλος
– ιατρό και έχει το δικαίωμα να του στερήσει μέχρι και την άδεια άσκησης επαγγέλματος. Αυτό βέβαια, δεν
έγινε για να περιορίσει τους ιατρούς και το επάγγελμά τους, αλλά για να διασφαλίσει, όπως προαναφέραμε, το
κοινωνικό σύνολο. Παρόμοια είναι τα πράγματα για τους μηχανικούς, τους νομικούς αλλά και κάθε επάγγελμα
ιδιαίτερης σημασίας για την κοινωνία.
Τι συμβαίνει όμως με την πληροφορική; Τίποτα! Οποιοσδήποτε μπορεί να αυτοαποκληθεί «Πληροφορι-
κός» και να ασκήσει το επάγγελμα. Δεν θα του ζητήσει κανείς τίτλο σπουδών, δεν υπάρχει φορέας (Επιμελη-
τήριο ή Ένωση) που θα τον εντάξει στα μέλη του, αλλά ούτε και έχει νομικά κατοχυρωμένα δικαιώματα και
υποχρεώσεις. Πολύ απλά, πράττει κατά βούληση, θέτοντας σε κίνδυνο το κοινωνικό σύνολο. Οι εταιρείες που
κατασκευάζουν έργα πληροφορικής δεν υποχρεούνται να αναθέτουν τα έργα σε πτυχιούχους του κλάδου, με
αποτέλεσμα αυτές να λειτουργούν ανεξέλεγκτα και κυρίως χωρίς καμία διασφάλιση για την ποιότητα και την
αξιοπιστία των έργων που υλοποιούν. Τα έργα πληροφορικής δεν ανήκουν στο θεσμικό πλαίσιο των δημοσίων
έργων αλλά στο καθεστώς προμηθειών. Οι εταιρείες που τα αναλαμβάνουν, εφόσον δεν υποχρεούνται να έχουν
το κατάλληλο προσωπικό και την εμπειρία υλοποίησης σχετικών έργων, όπως συμβαίνει με τα δημόσια έργα
μέσω του Μητρώου Εργοληπτικών Επιχειρήσεων, είναι ανίκανες να εγγυηθούν την ποιότητα και το αποτέλε-
σμα του έργου. Σε έναν τομέα, μάλιστα που οι τεχνολογικές εξελίξεις θέτουν ιδιαίτερες απαιτήσεις σχεδιασμού
και προδιαγραφές με μελλοντική ισχύ, καταλαβαίνουμε πόσο κρίσιμα είναι τα πράγματα. Μεγαλόπνοα έργα
όπως το TAXIS δεν κατάφεραν να ανταποκριθούν ούτε στο πρώτο έτος λειτουργίας τους. Φανταστείτε το το-
πίο εν όψει του 3ου Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης και της Κοινωνίας της Πληροφορίας που θα απορροφήσουν
περισσότερα από 3 δις Ευρώ σε έργα πληροφορικής στην Ελλάδα. Στα παραπάνω έρχεται να προστεθεί και το
γεγονός ότι η πλειοψηφία των καθηγητών Πληροφορικής στα σχολεία, όχι μόνο δεν έχουν τις βασικές γνώσεις
της επιστήμης αλλά έχουν σπουδάσει εντελώς διαφορετικά αντικείμενα (Φιλολογία, Φυσική Αγωγή, Ιχθυοκαλ-
λιέργεια κλπ). Γίνεται σαφής λοιπόν ο λόγος για τον οποίο οι μαθητές προτιμούν Τμήματα με κατοχυρωμένα
επαγγέλματα (π.χ. μηχανικός, νομικός, ιατρός) και Πανεπιστήμια που καθορίζουν άμεσα την τύχη των επαγ-
γελμάτων των αποφοίτων τους.
Διαπιστώνουμε, λοιπόν ότι το ασαφές πεδίο της πληροφορικής στην Ελλάδα συντηρείται εσκεμμένα από
αυτούς που έχουν το ανάλογο συμφέρον. Είναι κάποιες από τις εταιρείες πληροφορικής που θίγονται σε ενδε-
χόμενη θεσμοθέτηση των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεων του κλάδου, καθώς επίσης και όλοι οι αλεξιπτω-
τιστές της Πληροφορικής, οι οποίοι σφετερίζονται το χώρο τόσο στον εκπαιδευτικό όσο και στον εργασιακό
τομέα. Μερίδιο στην ευθύνη ομολογουμένως έχουν και οι ίδιοι οι Πληροφορικοί που αδράνησαν για τόσα χρό-
νια, όπως και η πλειοψηφία των Πανεπιστημιακών τμημάτων Πληροφορικής, που αδιαφόρησαν για τα προ-
βλήματα που θα αντιμετώπιζαν οι ίδιοι οι απόφοιτοί τους, φοβούμενοι προφανώς τη διαμάχη με την κυβέρνη-
ση. Και ενώ δεν έχουν ακόμη κατοχυρωθεί τα στοιχειώδη επαγγελματικά δικαιώματα του κλάδου, τα αντίστοι-
22
χα τμήματα ιδρύονται συνεχώς το ένα μετά το άλλο, αγνοώντας τους ρυθμούς απορρόφησης και τις ανάγκες
της αγοράς εργασίας.
Μια προσπάθεια που στόχο έχει να φέρει την Πληροφορική στην Ελλάδα στη θέση που της αξίζει και έ-
πρεπε εδώ και χρόνια να κατέχει.
Α. Να απαντήσετε στις παρακάτω ερωτήσεις, με βάση τα όσα υποστηρίζει ο συγγραφέας στο κείμενο.
1. Ο λόγος που οι μαθητές προτιμούν παραδοσιακά τμήματα Πανεπιστημιακών σχολών όπως για-
τρός, μηχανικός κλπ είναι διότι:
a. Τα τμήματα αυτά είναι περισσότερο προσοδοφόρα
b. Έχουν μεγαλύτερη κοινωνική αίγλη
c. Έχουν κατοχυρωμένα επαγγελματικά δικαιώματα
d. Τους πιέζουν οι οικογένειές τους
2. Το πρόβλημα με την Πληροφορική στην Ελλάδα είναι:

a. Η έλλειψη θεσμοθέτησης του κλάδου και κατοχύρωσης των επαγγελματικών τους δικαιωμάτων
b. Τα έργα πληροφορικής δεν ανήκουν στο θεσμικό πλαίσιο των δημοσίων έργων αλλά στο καθεστώς
προμηθειών
c. Η πλειοψηφία των καθηγητών Πληροφορικής στα σχολεία, όχι μόνο δεν έχουν τις βασικές γνώσεις
της επιστήμης αλλά έχουν σπουδάσει εντελώς διαφορετικά αντικείμενα (Φιλολογία, Φυσική Αγωγή, Ιχθυοκαλ-
λιέργεια κλπ).
d. Μεγαλόπνοα έργα όπως το TAXIS δεν κατάφεραν να ανταποκριθούν ούτε στο πρώτο έτος λειτουργί-
ας τους.
3. Η έλλειψη θεσμοθετημένου πλαισίου δικαιωμάτων για ένα επάγγελμα:

a. Έχει σοβαρότατες συνέπειες, αφού οι εργαζόμενοι δεν έχουν τη δυνατότητα ούτε να διεκδικήσουν
βασικά εργασιακά δικαιώματα, όπως η ασφάλιση.
b. Έχει σοβαρότατες συνέπειες, αφού μπορεί ο καθένας να εξασκήσει το επάγγελμα χωρίς να διαθέτει
τις απαραίτητες γνώσεις και την εκπαίδευση που απαιτείται.
c. Έχει σοβαρές συνέπειες, που όμως αντιμετωπίζονται από τους αντίστοιχους φορείς (Επαγγελματικό
Επιμελητήριο κλπ).
d. Έχει συνέπειες κυρίως στον δημόσιο τομέα, όπου τα έργα που ανατίθενται μπορούν να οδηγηθούν σε
αποτυχία
4. Ποια η γνώμη του συγγραφέα για τη συνεχή ίδρυση πανεπιστημιακών τμημάτων;
a. Είναι θετική, αρκεί να εξασφαλίζονται αντίστοιχα επαγγελματικά δικαιώματα
b. Είναι θετική, πρέπει όμως η κυβέρνηση και οι φορείς να προστατεύουν τα δικαιώματα των αποφοίτων
c. Είναι αρνητική, διότι δεν λαμβάνονται υπόψη οι ρυθμοί απορρόφησης των αποφοίτων και οι ανάγκες
της αγοράς εργασίας.
23
ΚΕΙΜΕΝΟ 7
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

…Όλοι γνωρίζουμε ότι ο καταναλωτής στις περισσότερες χώρες της ΕΕ και στην Ελλάδα, είναι σήμερα
πλέον σε θέση να μπορεί να αγοράζει περισσότερα και καλύτερα προϊόντα, με αποτέλεσμα να βελτιωθεί το ε-
πίπεδο ζωής του. Αυτό όμως είναι απλώς μια περιγραφή μιας κατάστασης. Και τώρα τίθεται το ερώτημα, πώς
κατάφερε η οικονομία και έφτασε σ’ αυτό το επίπεδο;… Γιατί είναι πιο αυτοματοποιημένη η εργασία, πιο μι-
κρό το κόστος της παραγωγής και πιο γρήγορα τα μηχανήματα παραγωγής. Ποιος τελικά επωφελήθηκε απ’ όλα
αυτά; Ο καταναλωτής. Ο καταναλωτής, ο οποίος σήμερα μπορεί, σε σχέση με το παρελθόν, να απολαύσει
πολλά περισσότερα αγαθά απ’ ό, τι παλιότερα.
Αλλά το αρνητικό αποτέλεσμα αυτής της εξέλιξης, ήταν ότι ενώ παλιότερα με τις μικρού μεγέθους επιχει-
ρήσεις είχαμε πολύ μικρές επιπτώσεις στο περιβάλλον, σήμερα, με τις σύγχρονες επιχειρήσεις, έχουμε σοβαρή
επιβάρυνση του περιβάλλοντος, με μεγάλες ποσότητες βλαβερών ουσιών.
Κάποτε, πριν από τριάντα χρόνια, δεν χρειαζόταν να γίνεται τόσος λόγος για τα προβλήματα του περιβάλ-
λοντος, γιατί π.χ. δεν υπήρχαν τόσα πολλά αυτοκίνητα τότε. αλλά με την μαζικοποίηση και την αφθονία των
προϊόντων, έχουμε αυτή τη στιγμή πρόβλημα.
Σήμερα, στην Αθήνα, θα δει κανείς το νέφος. Δηλαδή τι είναι το νέφος; Είναι συμπυκνώσεις βλαπτικών
ουσιών…Η διαφορά μεταξύ των κρατών – μελών της ΕΕ, είναι ότι ως προς το περιβάλλον ο πληθυσμός βάζει
σε διαφορετικά σημεία το κέντρο βάρους. Τώρα θα λέγαμε, βεβαίως, αν θέλουμε ο Αθηναίος να έχει την ίδια
προστασία της υγείας του όπως ο Γερμανός, ο Λονδρέζος, ο Αμβουργέζος κλπ. Βεβαίως, είναι σωστή αυτή η
σκέψη. Αλλά αυτή τη στιγμή ο πολίτης των Αθηνών ιεραρχεί διαφορετικά τις προτεραιότητές του. Κυρίως θέ-
λει να οδηγεί αυτοκίνητο. Και ιδού οι επιπτώσεις αυτής της επιλογής. Το κυκλοφοριακό χάος στην Αθήνα.
Έτσι λοιπόν η Ευρωπαϊκή Κοινότητα πιστεύει ότι πρέπει να προχωρήσουμε σε μία εναρμόνιση διατάξεων
για την προστασία του περιβάλλοντος. Γιατί η ανοιχτή Αγορά που θα προκύψει θα πρέπει να απαγορεύσει να
υπάρξουν περισσότερα σκουπίδια και απόβλητα…
Ο καταναλωτής έχει γίνει πιο ευαίσθητος. Η ρύπανση της Αδριατικής θάλασσας είχε τα τελευταία χρόνια
μία πολύ σοβαρή επίπτωση στον εξωτερικό τουρισμό της Ιταλίας. Μια σειρά αρνητικών άρθρων στις σκανδι-
ναβικές εφημερίδες άρκεσαν για να μετριαστεί η ροή των τουριστών προς τη χώρα αυτή. Τα άρθρα περιέγρα-
φαν μαρτυρίες τουριστών που διαπίστωναν ότι αν κάνει κανείς διακοπές στα Βόρεια της Αδριατικής , κολυ-
μπάει μέσα σε απόβλητα…Έτσι, λοιπόν μέσα σ’ ένα χρόνο ο εξωτερικός τουρισμός της Ιταλίας μειώθηκε κατά
25%. Και η επίπτωση ήταν ότι πολλά τουριστικά γραφεία, τουριστικές επιχειρήσεις, μικρά ξενοδοχεία κλπ, α-
ναγκάστηκαν να κλείσουν στις παραλίες της Αδριατικής. Με αποτέλεσμα να χαθούν και πάρα πολλές θέσεις
εργασίας…
Έχουμε στην ΕΕ μια ευαισθησία του καταναλωτή, η οποία πιέζει και τελικά θα εξαναγκάσει τους παραγω-
γούς τόσο κατά τη διάρκεια της μεταποίησης όσο και κατά τη διακίνηση και την εμπορία να κάνουν προσεχτι-
κούς ελέγχους της ποιότητας του προϊόντος. Και γιατί γίνεται αυτό; Κοιτάξτε, ας πάρουμε την ΒΡ για παρά-
δειγμα. Εάν η ΒΡ χάσει την καλή δημόσια εικόνα τη, όπως λέμε, πουλώντας κακό προϊόν στην αγορά, έχει γί-
νει μεγάλη ζημιά, που όμως είναι κάπως αυτονόητη. Τώρα, αν δεν υπάρχει συνεχής έλεγχος, η ζημιά μπορεί να
έλθει και από γεγονότα κατά κάποιον τρόπο τυχαία. Το ατύχημα που έγινε στην Αλάσκα με το τάνκερ μιας άλ-
λης εταιρείας πετρελαίων που βυθίστηκε και ρύπανε της ακτές της, δεν είχε μόνον αυτή την επίπτωση. Είχε
πολύ σοβαρότερες επιπτώσεις. Μειώθηκαν οι πωλήσεις της εταιρείας γενικά. Ο κόσμος είπε, δεν αγοράζω
προϊόντα μιας φίρμας η οποία δείχνει τέτοια περιφρόνηση για το περιβάλλον.
Και σας προλέγω, με κάθε βεβαιότητα, ότι σε λίγα χρόνια και η δική σας, η νέα γενιά, θα είναι τόσο συνει-
δητή σχετικά με το περιβάλλον. Και όταν μιλάτε για ευκαιρίες, μην ξεχνάτε ποτέ ότι η Αγορά ανοίγεται συνε-
χώς για προϊόντα βιολογικής καλλιέργειας και γενικότερα προϊόντα φιλικά προς το περιβάλλον…
24
Να επιλέξετε από τις παρακάτω ερωτήσεις τη σωστή απάντηση, πάντα με βάση όσα αναφέρει στο
παρόν ο ομιλητής
1. Είναι δυνατόν, σε διαφορετικές πόλεις της Ευρώπης:

a. Να υπάρχουν αντίστοιχα διαφορετικές προτεραιότητες ως προς την προστασία ή όχι του περιβάλλο-
ντος
b. Να υπάρχει, και πρέπει να υπάρχει, ίδια ιεράρχηση προτεραιοτήτων ως προς την προστασία του περι-
βάλλοντος.
c. Να υπάρχουν διαφορετικές προτεραιότητες, αλλά ίδια πολιτική ως προς την προστασία του περιβάλ-
λοντος.
d. Να μην υπάρχουν κοινά μέτρα και σταθμά, διότι είναι άλλος ο τρόπος ζωής σε μία πόλη κι άλλος σε
άλλη.
2. Κατά τον ομιλητή, στη σύγχρονη Ευρώπη:

a. Συμφέρει να έχουμε μικρού μεγέθους επιχειρήσεις, παρά μεγάλες, διότι οι πρώτες δεν βλάπτουν το
περιβάλλον
b. Οι μικρού μεγέθους επιχειρήσεις έχουν μικρές επιπτώσεις στο περιβάλλον και, κατά συνέπεια, πρέπει
να προστατευθούν
c. Μιλάμε πολύ για το περιβάλλον, γιατί τα αυτοκίνητα, που κατεξοχήν το μολύνουν, είναι υπερβολικά
πολλά.
d. Η δυνατότητα του καταναλωτή να απολαμβάνει πλέον περισσότερα αγαθά και προϊόντα είχε αρνητι-
κές συνέπειες στο περιβάλλον, λόγω της μαζικοποίησης και της αφθονίας των αγαθών αυτών.
3. Ο ομιλητής αναφέρει ως παράδειγμα την πτώση του τουρισμού στην Αδριατική διότι:
a. Θέλει να τονίσει πρωτίστως την απώλεια των θέσεων εργασίας στα τουριστικά γραφεία της Ιταλίας
b. Επιδιώκει να τονίσει την επίδραση που ασκούν τα ΜΜΕ στους πολίτες της Ευρώπης
c. Αναδεικνύει έτσι την ευαισθητοποίηση πλέον του καταναλωτή ως προς το περιβάλλον.
d. Θέλει να μειώσει την Ιταλία λόγω της αδιαφορίας της για το περιβάλλον.
4. Το ατύχημα του τάνκερ στην Αλάσκα και η ρύπανση των ακτών της για τον ομιλητή:
a. Υπήρξε ατυχές γεγονός διότι η εταιρεία πετρελαίων στην οποία ανήκε το τάνκερ έχασε μερίδιο από
τις πωλήσεις χωρίς ουσιαστικά να φταίει.
b. Ήταν ευχής έργο για τη ΒΡ, διότι η εταιρεία που ανήκε το τάνκερ ήταν ανταγωνιστική της.
c. Ήταν απλώς και μόνο ένα τυχαίο γεγονός
d. Ήταν αποτέλεσμα έλλειψης συνεχούς ελέγχου και από τον κόσμο εκτιμήθηκε ως περιφρόνηση της
εταιρείας για το περιβάλλον
5. Ο ομιλητής προτρέπει τις εταιρείες να ασχοληθούν με τα βιολογικά προϊόντα διότι:

a. Είναι προϊόντα φιλικά προς το περιβάλλον
b. Αποτελούν και οικονομική ευκαιρία, λόγω της επερχόμενης περιβαλλοντικής συνειδητοποίησης της
νέας γενιάς.
c. Και τα δύο παραπάνω ισχύουν
6. Σε μία γενικότερη εκτίμηση της ομιλίας, τι από τα παρακάτω θεωρείτε ότι ισχύουν;
a. Ο ομιλητής καταφέρεται συχνά κατά χωρών που δεν ασκούν σωστή περιβαλλοντική πολιτική (πχ Ι-
ταλία και Ελλάδα), θεωρώντας τες ως υπαίτιες για την καταστροφή του περιβάλλοντος γενικότερα στην Ευρώ-
πη.
b. Ο ομιλητής τονίζει τη σημασία της προστασίας του περιβάλλοντος και της συνειδητοποίησης των κα-
ταναλωτών ως προς αυτό, θεωρώντας πως αυτή η συνειδητοποίηση ανοίγει επιπλέον νέες ευκαιρίες στην οικο-
νομία.
c. Ο ομιλητής τα βάζει με τις πετρελαϊκές εταιρείες, θεωρώντας τες ουσιαστικά υπεύθυνες για τη γενι-
κότερη καταστροφή του περιβάλλοντος.
25
d. Ο ομιλητής δίνει περισσότερη σημασία στην οικονομική ανάπτυξη και λιγότερο στην προστασία του
περιβάλλοντος, θεωρώντας πως η δεύτερη είναι δυνατόν να υπηρετήσει την πρώτη.
26
ΚΕΙΜΕΝΟ 8
H αναμενόμενη έκρηξη της ανεργίας μετά το τέλος των Ολυμπιακών Αγώνων στη χώρα μας επέτεινε την αγω-
νία της ελληνικής κοινωνίας για το χρονίζον πρόβλημα στην αγορά εργασίας. Σήμερα, που επανέρχεται η συ-
ζήτηση στα προγράμματα αντιμετώπισης της ανεργίας, οι νεαρές ηλικιακές ομάδες βρίσκονται στο επίκεντρο.
Διόλου τυχαίο, αφού οι άνεργοι της ηλικιακής ομάδας ως 29 ετών, σύμφωνα με τα επίσημα στατιστικά στοι-
χεία -δεύτερο τρίμηνο 2003-, αποτελούν το 49,3% του συνολικού αριθμού ανέργων στη χώρα μας. Οι αριθμοί
της Στατιστικής Υπηρεσίας έρχονται να διασταυρωθούν με τις ζωές των 193.500 νέων αυτών ανθρώπων, επί
συνόλου ανέργων 392.200 κατά την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Ελλάδας για το 2003. H ανασφάλεια επικρα-
τεί στη νέα γενιά και δημιουργεί εκ παραλλήλου προβλήματα ως προς την εξασφάλιση των υλικών όρων δια-
βίωσης αλλά και επιπτώσεις σε ψυχολογικό επίπεδο. Οι μαρτυρίες ανέργων της ηλικιακής ομάδας 18-29 ετών
αναδεικνύουν ένα σκοτεινό καμβά ζωής. Ιδού πώς περιγράφουν συνοπτικά οι νέοι την κατάσταση της ανεργίας
τους, σύμφωνα με έρευνα του Τμήματος Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης:
* Οικονομική ένδεια, περιορισμός αναγκών και απαιτήσεων.
* Αδυναμία σχεδιασμού της προσωπικής ζωής και ανάληψης αυτόνομης δράσης.
* Εξάρτηση και αναδίπλωση στους κόλπους της οικογένειας, με συνακόλουθους περιορισμούς στην προ-
σωπική ζωή.
* Ανασφάλεια, αβεβαιότητα, αίσθημα απειλής.
* Κίνδυνος απομόνωσης, προστριβές στις διαπροσωπικές σχέσεις.
* Μείωση του αισθήματος αυτοεκτίμησης και αυτοσεβασμού.
Δυστυχώς, σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat για το 2003, η χώρα μας μαζί με την Ιταλία κατέχουν τις
δύο πρώτες θέσεις στην ανεργία της ηλικιακής ομάδας 15-24 ετών με ποσοστό 26,4% και 27,2% αντίστοιχα,
την ίδια ώρα που ο μέσος ευρωπαϊκός όρος είναι 15,1%. Μάλιστα, όσον αφορά τις άνεργες γυναίκες ως 24 ε-
τών, η Ελλάδα έρχεται πρώτη ανάμεσα στα κράτη-μέλη της EE με ποσοστό 34,3%.
H ένταση της αβεβαιότητας διατρέχει άλλωστε όλη την ελληνική κοινωνία, όπως καταγράφηκε αδρά και σε
πρόσφατη έρευνα. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι Έλληνες εργαζόμενοι αναδείχθηκαν σε πανευρωπαϊκό επίπεδο
οι πιο απαισιόδοξοι στις εκτιμήσεις τους για την αγορά εργασίας το 2004: σε ποσοστό 36% πιστεύουν ότι η
ανεργία στη χώρα θα αυξηθεί (15% για τους υπόλοιπους Ευρωπαίους το αντίστοιχο ποσοστό), σε ποσοστό
43% θεωρούν ότι είναι πιθανό να μείνουν άνεργοι (24% ο μέσος ευρωπαϊκός όρος), ενώ το 73% των Ελλήνων
εργαζομένων δηλώνει ότι, αν περνούσε σε κατάσταση ανεργίας, θα δυσκολευόταν να ξαναβρεί δουλειά, την
ίδια ώρα που κατά μέσο όρο το 47% των υπολοίπων Ευρωπαίων έχει την ίδια εκτίμηση για τη δική του χώρα.
Οι δυσκολίες πρόσβασης στην αγορά εργασίας και τα εμπόδια στη διαδικασία οικονομικής ένταξης αποτυ-
πώνονται καθημερινά, ιδιαίτερα στην περίπτωση των νέων ανέργων στην Ελλάδα, με άμεση σύνδεση με τον
επαγγελματικό προσανατολισμό και το περιεχόμενο του εκπαιδευτικού συστήματος. Είναι χαρακτηριστικό ότι
οι απασχολούμενοι νέοι ηλικίας 15-29 ετών ανέρχονται σε 804.000 (20% της συνολικής απασχόλησης), εκ των
οποίων 262.304 είναι τριτοβάθμιας και 452.000 δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. H ανεργία των νέων όμως έχει
διαβαθμίσεις ανάλογα με το επίπεδο σπουδών: τα αρνητικά πρωτεία κατέχουν οι απόφοιτοι λυκείου (125.124
άτομα), ακολουθούν οι πτυχιούχοι ανώτατης και ανώτερης εκπαίδευσης (65.605 άτομα), ενώ, αντιθέτως, μειω-
μένα είναι τα ποσοστά ανεργίας των νέων υποχρεωτικής εκπαίδευσης (2.771 άτομα). H αναντιστοιχία μεταξύ
των πραγματικών αναγκών της αγοράς, του ανεπαρκούς επαγγελματικού προσανατολισμού και της ελλιπούς
προσέγγισης της τεχνικής εκπαίδευσης είναι ορισμένα μόνο από τα μελανά κομμάτια του παζλ που συνθέτουν
την εικόνα της ανεργίας των νέων. Από τη μια δεν είναι άνευ σημασίας ότι μόνο το 35% των ανέργων δευτε-
ροβάθμιας εκπαίδευσης είναι απόφοιτοι τεχνικού λυκείου (το 65% γενικού λυκείου) και από την άλλη η εξα-
σφάλιση ενός ανώτατου επιπέδου δε συνεπάγεται εξασφάλιση αντίστοιχης επαγγελματικής θέσης. Είναι χαρα-
κτηριστικό ότι, όπως δείχνουν τα στοιχεία της ΕΣΥΕ για το β/ τρίμηνο του 2003, το 1/3 των ανέργων είναι ως
29 ετών και έχουν τριτοβάθμια εκπαίδευση, εκ των οποίων το 40% (26.500 άτομα) αναζητεί εργασία για χρο-
νικό διάστημα από 6 μήνες ως 17 μήνες και το 35% (22.500 άτομα) για περισσότερο από 1,5 χρόνο. Ανάλογη
είναι η κατάσταση και στους νέους ανέργους με δευτεροβάθμια εκπαίδευση, που αποτελούν το 58% του συνο-
λικού αριθμού των ανέργων στη χώρα μας.
Σύμφωνα με έρευνα του Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών με τίτλο «Εκπαίδευση και
αγορά εργασίας», υψηλά ποσοστά μακροχρόνιας ανεργίας εμφανίζουν οι πτυχιούχοι ανθρωπιστικών επιστη-
μών και οι απόφοιτοι σχολών που «διεισδύουν» σε εργασιακές θέσεις της εκπαίδευσης, καθώς ένας στους δύο
πτυχιούχους παραμένει άνεργος ακόμη και τρία χρόνια μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του. Πάντως, οι
27
πτυχιούχοι που καταγράφονται συχνότερα στους μακροχρόνια άνεργους προέρχονται κατά σειρά από τις εξής
σχολές: ΤΕΦΑΑ (γυμναστές), φιλοσοφικές και θεολογικές, νομικές και φυσικομαθηματικές. Την πικρή γεύση
της ανεργίας για μεγάλο χρονικό διάστημα έχουν όμως και οι απόφοιτοι TEI, οι οποίοι σε ποσοστό 58% ψά-
χνουν για δουλειά περισσότερο από ένα χρόνο μετά την ολοκλήρωση των σπουδών τους. H κατάσταση αυτή
σπρώχνει όλο και περισσότερους πτυχιούχους να επιχειρούν την εξασφάλιση μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών
ώστε να αυξήσουν την πιθανότητα ανεύρεσης εργασίας, καθώς έχει διαπιστωθεί ότι το ποσοστό ανεργίας είναι
αισθητά μειωμένο σε κατόχους μεταπτυχιακού τίτλου. Πάντως οι νέοι, πρωτοβγαίνοντας στην αγορά εργασίας,
γεμάτοι όνειρα αναζητούν δουλειά που να προσεγγίζει στον τομέα ειδίκευσης ή σπουδών τους και θεωρούν
προσωρινή μια θέση εργασίας που είναι άσχετη με το στόχο τους. Στη συνέχεια όμως, είτε μετά την απόλυση
είτε προσκρούοντας στην αδυναμία να βρουν συναφή με το αντικείμενο σπουδών τους εργασία, προσγειώνο-
νται στη σκληρή πραγματικότητα και δουλεύουν οπουδήποτε. Μάλιστα, τόσο από επιστημονικές έρευνες όσο
και από μαρτυρίες ανέργων, συνάγεται ότι οι νέοι που αναζητούν δουλειά θεωρούν ότι οι θέσεις εργασίας κα-
ταλαμβάνονται από εκείνους που έχουν γνωριμίες.
1. Το κείμενο αναφέρεται:
α) στην ανεργία των ηλικιωμένων
β) στην ανεργία των νέων στην Ελλάδα
γ) στην ανεργία διεθνώς
δ) στην ανεργία στην Ελλάδα πριν 10 χρόνια
2. Το κείμενο επιδιώκει:
α) α δώσει συμβουλές
β) να δώσει οδηγίες
γ) να αφηγηθεί μια ιστορία
δ) να περιγράψει μια κατάσταση
3. Το κείμενο αποτελεί απόσπασμα από:

α) οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης
β) άρθρο εγκυκλοπαίδειας
γ) λογοτεχνικό βιβλίο
δ) άρθρο εφημερίδας
4. Το κείμενο βασίζεται:
α) σε προσωπικές απόψεις των συγγραφέων
β) σε εγκυκλοπαιδικές πληροφορίες
γ) σε ιστορικά αρχεία
δ) σε στατιστικά στοιχεία και προσωπικές μαρ-
τυρίες
5. Το κείμενο δημοσιεύτηκε:
α) το 2003
β) το 2004
γ) το 2000
δ) το 1995
6. Σύμφωνα με το κείμενο, πότε αναμένεται αύ-

ξηση της ανεργίας στην Ελλάδα:
α) το 2005
β) τα επόμενα 10 χρόνια
γ) όταν τελειώσουν οι Ολυμπιακοί Αγώνες
δ) δεν προκύπτει από το κείμενο
28
7. Με τη φράση του κειμένου «το χρονίζον

πρόβλημα» εννοείται:
α) το οξύ πρόβλημα
β) το χρόνιο πρόβλημα
γ) το πρόσφατο πρόβλημα
δ) το περιστασιακό πρόβλημα
8. Σύμφωνα με το κείμενο, ποιο ήταν το σύνολο

των ανέργων στην Ελλάδα το 2003:
α) 125.124
β) 193.500
γ) 392.200
δ) 804.000
9. Σύμφωνα με το κείμενο, η ανασφάλεια των

νέων ως προς την ανεύρεση εργασίας:
α) δημιουργεί προβλήματα συνεργασίας
β) επιτείνει την αγωνία
γ) δημιουργεί ψυχολογικά προβλήματα
δ) περιορίζει την ελεύθερη διακίνηση εργαζο-
μένων
10. Μαρτυρίες άνεργων νέων στην Ελλάδα περι-

λαμβάνονται σε έρευνα:
α) του Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομι-
κών Ερευνών
β) του Ινστιτούτου Εργασίας
γ) της ΓΣΕΕ
δ) του Πανεπιστημίου Κρήτης
11. Με τη φράση του κειμένου «αδυναμία ανάλη-

ψης αυτόνομης δράσης» εννοείται:
α) αδυναμία να έχουν καθεστώς αυτονομίας
β) αδυναμία αυτοτέλειας
γ) αδυναμία να δρουν ανεξάρτητα
δ) αδυναμία αυτοδιοίκησης
12. Σύμφωνα με το κείμενο, η ανεργία στους

νέους στην Ελλάδα σε σχέση με την Ιταλία
είναι:
α) μικρότερη
β) μεγαλύτερη
γ) ίση
13. Σύμφωνα με το κείμενο, ποιος ήταν το 2003

ο μέσος όρος ανεργίας των νέων (15-24 ετών) στην
Ευρωπαϊκή Ένωση:
α) 49,3%
β) 27,2%
γ) 15,1%
δ) 26,4%
29
14. Σύμφωνα με το κείμενο, ο μέσος όρος της

ανεργίας των νεαρών Ελληνίδων σε σχέση με το
μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι:
α) μικρότερος
β) μεγαλύτερος
γ) ίσος
15. Σύμφωνα με το κείμενο, ποιο ήταν το 2003

το ποσοστό των νέων άνεργων γυναικών
στην Ελλάδα:
α) 15,1%
β) 34,3%
γ) 26,4%
δ) 27,2%
16. Σύμφωνα με το κείμενο, η αβεβαιότητα των

Ελλήνων έχει σχέση :
α) με την ανεύρεση εργασίας
β) με την εξασφάλιση υλικών όρων
γ) με τον επαγγελματικό προσανατολισμό
δ) με την κακή ποιότητα της εκπαίδευσης
17. Με τη φράση του κειμένου «καταγράφηκε

αδρά σε πρόσφατη έρευνα» εννοείται ότι:
α) καταγράφηκε παραστατικά
β) καταγράφηκε σε γενικές γραμμές
γ) καταγράφηκε λεπτομερώς
δ) καταγράφηκε με μελανά χρώματα
18. Οι Έλληνες σχετικά με την αγορά εργασίας

για το 2004 είναι:
α) πολύ αισιόδοξοι
β) συγκρατημένα αισιόδοξοι
γ) λίγο απαισιόδοξοι
δ) πολύ απαισιόδοξοι
19. Σύμφωνα με το κείμενο, οι πλέον απαισιό-

δοξοι για την αγορά εργασίας το 2004:
α) οι Ιταλοί εργαζόμενοι
β) οι Πορτογάλοι εργαζόμενοι
γ) οι Ισπανοί εργαζόμενοι
δ) κανένας από τους παραπάνω
20. Σύμφωνα με το κείμενο, το ποσοστό των

Ελλήνων εργαζομένων που πιστεύει ότι θα υπάρξει
αύξηση της ανεργίας στην Ελλάδα σε σχέση με το
μέσο ευρωπαϊκό όρο είναι:
α) περίπου το ίδιο
β) λίγο μεγαλύτερο
γ) περίπου διπλάσιο
30
21. Σύμφωνα με το κείμενο, οι Έλληνες εργα- β) 35%

ζόμενοι πιστεύουν ότι: γ) 65%
α) δε θα έβρισκαν εύκολα δουλειά μετά από μια δ) 75%
περίοδο ανεργίας
β) θα έβρισκαν εύκολα δουλειά μετά από μια 26. Σύμφωνα με το κείμενο, η μακροχρόνια ανεργία
περίοδο ανεργίας σε άτομα μεγάλης ηλικίας στην Ελλάδα σε σχέση
γ) θα έβρισκαν καλύτερη δουλειά μετά από μια με το μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης:
περίοδο ανεργίας α) είναι μικρότερη
δ) θα έβρισκαν δουλειά της ειδικότητάς τους β) είναι μεγαλύτερη
μετά από μια περίοδο ανεργίας γ) είναι ίση
22. Σύμφωνα με το κείμενο, το πρόβλημα της ανερ-
γίας των νέων στην Ελλάδα συσχετίζεται: 27. Με τη φράση του κειμένου «ανεπαρκούς επαγ-
α) με την κατανομή των πόρων στην περιφέρεια γελματικού προσανατολισμού»
β) με την υπάρχουσα εργατική νομοθεσία εννοείται:
γ) με το εκπαιδευτικό σύστημα α) ακατάλληλου επαγγελματικού προσανατολι-
δ) με κανένα από τα παραπάνω σμού
β) ελλιπούς επαγγελματικού προσανατολισμού
23. Σύμφωνα με το κείμενο, η ανεργία των νέων γ) απρόσφορου επαγγελματικού προσανατολι-
στην Ελλάδα παρουσιάζει διαβαθμίσεις ανάλογα σμού
με: δ) ανάρμοστου επαγγελματικού προσανατολι-
α) το βαθμό του πτυχίου σμού
β) την ηλικία
γ) την καταγωγή
δ) το επίπεδο σπουδών 28. Σύμφωνα με το κείμενο, το ποσοστό των
αποφοίτων των τεχνικών λυκείων που έχουν εξα-
24. Σύμφωνα με το κείμενο, τα στοιχεία που σφαλίσει θέση εργασίας:
αφορούν την ανεργία για το δεύτερο τρίμηνο α) είναι 35%
του 2003 έχουν προκύψει από: β) είναι 50%
α) τη ΓΣΕΕ γ) είναι 65%
β) την ΕΣΥΕ δ) δεν προκύπτει από το κείμενο
γ) το Πανεπιστήμιο Κρήτης
δ) τη EUROSTAT 29. Σύμφωνα με το κείμενο, οι μακροχρόνια ά-
νεργοι πτυχιούχοι των φιλοσοφικών σχολών είναι:
25. Σύμφωνα με το κείμενο, το ποσοστό των α) περισσότεροι από τους γυμναστές (αποφοί-
ανέργων κάτω των 29 ετών με πτυχίο τριτοβάθμιας τους ΤΕΦΑΑ)
εκπαίδευσης που ψάχνει για δουλειά για διάστημα β) περισσότεροι από τους οικονομολόγους
μεγαλύτερο από μισό χρόνο είναι: γ) λιγότεροι από τους οικονομολόγους
α) 45% δ) λιγότεροι από τους νομικούς
31
ΚΕΙΜΕΝΟ 9
1957 Annual Meeting, Boards of Governors, Washington D.C.

September 26, 1957
"I always wished to address this Assembly in Greek, but realized that it would have been indeed "Greek"
to all present in this room. I found out, however, that I could make my address in Greek which would still be
English to everybody. With your permission, Mr. Chairman, l shall do it now, using with the exception of
articles and prepositions, only Greek words.
Kyrie,
I eulogize the archons of the Pan ethnic Numismatic Thesaurus and the Ecumenical Trapeza for the ortho-
doxy of their axioms methods and policies, although there is an episode of cacophony of the Trapeza with
Hellas. With enthusiasm we dialogue and synagonize at the synods of our didymous Organizations in which
polymorphous economic ideas and dogmas are analyzed and synthesized. Our critical problems such as the
nomismatic plethora generate some agony and melancholy. This phenomenon is characteristic of our epoch.
But, to my thesis we have the dynamism to program therapeutic practices as a prophylaxis from chaos and
catastrophe. In parallel a panethnic unhypocritical economic synergy and harmonization in a democratic
climate is basic. I apologize for my eccentric monologue. I emphasize my eucharistiria to you Kyrie, to the
eugenic and generous American Ethnos and to the organizations and protagonists of the Amphictyony and
the gastronomic symposia.
Ξενοφών Ζολώτας - 26 Σεπτεμβρίου 1957

«Πάντοτε ήθελα να εκφωνήσω το Συμβούλιο στα Ελληνικά, αλλά αντιλήφθηκα ότι θα ήταν πράγματι δυσ-
νόητη σε όλους τους παρευρισκομένους σε αυτή την αίθουσα. Ανακάλυψα όμως, ότι θα μπορούσα να εκ-
φωνούσα την ομιλία μου στα Ελληνικά και παρά ταύτα αυτή θα ήταν ευκολονόητη σε όλους. Με την άδειά
σας Κύριε Πρόεδρε, θα το κάνω τώρα, χρησιμοποιώντας, με εξαίρεση ορισμένα άρθρα, μόνο Ελληνικές
λέξεις.
Κύριοι,
Ευλογώ τους άρχοντες του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και την Οικουμενική Τράπεζα για την ορθοδο-
ξία των αξιωμάτων, μεθόδων και πολιτικών, παρά το γεγονός ότι υπάρχει ένα επεισόδιο κακοφωνίας της
Τράπεζας με την Ελλάδα.
Με ενθουσιασμό διαλεγόμαστε και συναγωνιζόμαστε στις συνόδους των διδύμων Οργανισμών των οποίων
τις πολύμορφες οικονομικές ιδέες και δόγματα αναλύουμε και συνθέτουμε. Τα κρίσιμα προβλήματά μας
όπως η νομισματική πληθώρα παράγουν κάποια αγωνία και μελαγχολία. Αυτό το φαινόμενο είναι χαρακτη-
ριστικό της εποχής μας.
Αλλά, η θέση μου είναι ότι έχουμε τον δυναμισμό να προγραμματίσουμε θεραπευτικές πρακτικές σαν μέ-
τρο προφύλαξης από το χάος και την καταστροφή. Παράλληλα μια παγκόσμια ανυπόκριτη οικονομική συ-
νέργεια και εναρμόνιση σε ένα δημοκρατικό κλίμα είναι βασική. Απολογούμαι για τον εκκεντρικό μου μο-
νόλογο. Εκφράζω με έμφαση την ευχαριστία μου σε σας Κύριοι, στο ευγενικό και γενναιόδωρο Αμερικανι-
κό Έθνος και στους οργανισμούς και πρωταγωνιστές της Αμφικτιονίας και του γαστρονομικού Συμποσί-
ου.»
a. Ο Ξ. Ζολώτας αντιλαμβάνεται πως μία εκφώνηση στα Ελληνικά θα ήταν δυσνόητη σε όλους τους
παρευρισκομένους, εντούτοις αποφασίζει να το κάνει
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ 32

b. Ο Ξ. Ζολώτας ανακαλύπτει πως, παρά το γεγονός πως μία εκφώνηση στα Ελληνικά θα ήταν δυσ-
νόητη, θα μπορούσε να εκφωνήσει Ελληνικά και θα ήταν σε όλους κατανοητή. Έτσι, αποφασίζει να το κά-
νει.
c. Ο Ξ. Ζολώτας πιστεύει πως οι σύνεδροι δεν είναι σε θέση να καταλάβουν Ελληνικά, διότι είναι
δυσνόητα, όμως ο ίδιος δεν κάμπτεται και αποφασίζει να μιλήσει Αγγλικά με Ελληνικούς χαρακτήρες.
d. Ο Ξ. Ζολώτας αποφασίζει να μιλήσει Ελληνικά, αλλά τελικά αλλάζει γνώμη, διότι γνωρίζει πως η
Ελληνική είναι δυσνόητη γλώσσα για τους παρευρισκομένους.
2. Ο Ξ. Ζολώτας:
a. Πιστεύει πως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και η Οικουμενική Τράπεζα διαμορφώνει σωστά
την πολιτική της, παρά την κακοφωνία με τη χώρα του.
b. Πιστεύει πως η κακοφωνία του ΔΝΤ και της Οικουμενικής Τράπεζας με την Ελλάδα έχει διαμορ-
φώσει μάλλον ψυχρές σχέσεις και αυτό φαίνεται στην προσφώνησή του
c. Πιστεύει πως το ΔΝΤ και η Οικουμενική Τράπεζα δεν θα έπρεπε να συμπεριφερθούν άσχημα
στην Ελλάδα.
3. Ο συναγωνισμός στα πλαίσια των συνόδων των δίδυμων Οργανισμών:

a. οδηγεί σε προβλήματα, όπως η νομισματική πληθώρα
b. Παράγει αγωνία και μελαγχολία, χαρακτηριστικά φαινόμενα της εποχής
c. Γίνεται με ενθουσιασμό
d. Οδηγεί σε αδιέξοδα.
4. Ο Ξ. Ζολώτας:
a. Είναι απαισιόδοξος για τα προβλήματα, όπως η νομισματική πληθώρα, που οδηγούν σε αγωνία
και μελαγχολία.
b. Θεωρεί πως τα προβλήματα, όπως η νομισματική πληθώρα, είναι χαρακτηριστικά της εποχής και
οφείλουμε να τα δεχόμαστε ως έχουν.
c. Δεν διαβλέπει λύσεις στα προβλήματα, όπως η νομισματική πληθώρα, αντίθετα αντιλαμβάνεται
πως η αγωνία και μελαγχολία είναι παρούσες, λόγω αυτών των προβλημάτων
d. Πιστεύει πως θα μπορούσαν να βρεθούν θεραπευτικές πρακτικές των προβλημάτων, όπως η νομι-
σματική πληθώρα, που θα προφυλάσσουν από το χάος και την καταστροφή.
5. Ο Ομιλητής:
a. Θεωρεί τη δημοκρατία ως τη βάση για μία παγκόσμια ανυπόκριτη συνέργεια και εναρμόνιση
b. Θεωρεί βασική την παγκόσμια ανυπόκριτη συνέργεια και εναρμόνιση σε δημοκρατικό κλίμα για
την αντιμετώπιση προβλημάτων που θα μπορούσαν να επιφέρουν χάος και καταστροφή
c. Θεωρεί τη δημοκρατία απαραίτητο στοιχείο της παγκόσμιας οικονομικής πολιτικής.
6. Η γενικότερη θέση του συγγραφέα:

a. Είναι πως υπάρχουν πολλά οικονομικά προβλήματα, όπως η νομισματική πληθώρα, που οδηγούν
σε αγωνία και μελαγχολία.
b. Είναι ότι προβλήματα, όπως η νομισματική πληθώρα, θα μπορούσαν να λυθούν στα πλαίσια μιας
παγκόσμιας συνεργασίας με δημοκρατική βάση.
c. Είναι απαισιόδοξη, λόγω της προοπτικής που διαγράφεται στην εποχή μας (αγωνία και μελαγχο-
λία)
d. Είναι πως θα μπορούσε να εκφωνήσει την ομιλία του στα Ελληνικά, και παρά το ότι η ελληνική
είναι δυσνόητη γλώσσα, θα μπορούσε να είναι ευκολονόητη από όλους τους παρευρισκομένους.

ΚΕΙΜΕΝΟ 10
Η αδιάκριτη χρήση των όρων «επάγγελμα, λειτούργημα, απασχόληση» και η ταυτοποίησή τους αποτε-
λεί πλέον σοβαρό πρόβλημα με σημαντικές συνέπειες. Συνέπειες που ανάγονται όχι μόνο στη γλωσσική
δυστοκία αλλά και στην ουσιαστική τους λειτουργία (οικονομική και ηθική κυρίως). Η άνευ διαχωρισμού
και διάκρισης χρήση των όρων αυτών αντιβαίνει, λοιπόν όχι μόνο στην επιστημονική τεκμηρίωση αλλά και
στη λειτουργική τους σημασία.
Ο όρος «επάγγελμα» δηλώνει ουσιαστικά την ένταξη σε μία συγκεκριμένη κοινωνική ομάδα που ασκεί
μία συγκεκριμένη εργασία – συνήθως καθοριζομένη από συγκεκριμένες δεξιότητες κατάρτισης και εκπαί-
δευσης – που αποσκοπεί στην εξασφάλιση οικονομικών απολαβών επαρκών όχι απλώς για την επιβίωση
του ατόμου αλλά και για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής του. Κανείς δεν ασκεί ένα επάγγελμα απλώς και
μόνο για τη «χαρά της δημιουργίας», παρότι κι αυτή αποτελεί σημαντικό στοιχείο που νοηματοδοτεί και
διαμορφώνει τη σχέση του ατόμου με το επάγγελμα που ασκεί. Όμως, είναι εξίσου πιθανό να εξασκεί το
άτομο ένα επάγγελμα που, δυστυχώς, δεν του προσφέρει αυτή τη χαρά, δεν είναι της αρεσκείας του, δεν
ήταν αυτή ακριβώς η επιλογή του ή ο πραγματικός του στόχος. Δεν εξασφαλίζει δηλ. αυτό που έλεγε ο
Κομφούκιος: «Κάνε το επάγγελμα που σου αρέσει και δεν θα χρειαστεί να δουλέψεις ούτε μια μέρα στη
ζωή σου». Το εξασκεί όμως, για να μπορέσει να εξασφαλίσει τα «προς το ζην». Άρα, πρώτιστος στόχος εί-
ναι οι οικονομικές απολαβές. Τα υπόλοιπα ανήκουν στα ιδεώδη χαρακτηριστικά που δεν εξασφαλίζονται
πάντοτε, ειδικότερα στη σημερινή κοινωνία και μάλιστα στην ελληνική πραγματικότητα. Τουτέστιν, είναι
αυτό που λέγεται: «Αν δεν μπορείς να κάνεις το επάγγελμα που αγαπάς, ας αγαπήσεις το επάγγελμα που
κάνεις». Είναι ένας συμβιβασμός, υπαρκτός όμως και καθόλα αποδεκτός κοινωνικά.
Ο όρος «απασχόληση» δηλώνει την προσωρινή και συνήθως ανεπαρκώς αμειβόμενη εργασία, κάποτε
και την καθόλου αμειβόμενη εργασία, υπό την έννοια ότι αυτός που την εξασκεί μαθητεύει, μαθαίνει δηλ.
τη δουλειά άμισθα, με σκοπό να εξασφαλίσει την εμπειρία, ώστε αργότερα να βρει εργασία, να ασκήσει
δηλ. το επάγγελμα αυτό. Κατά συνέπεια, ο όρος της απασχόλησης διαφέρει εντελώς από τον όρο του επαγ-
γέλματος, όχι ως προς το τι εξασκεί ο καθένας, αλλά υπό ποίους όρους εξασκεί τη συγκεκριμένη εργασία.
Με άλλα λόγια, ο επαγγελματίας και ο απασχολούμενος μπορεί να εργάζονται ακριβώς στην ίδια δουλειά
(π.χ. να είναι και οι δύο μηχανικοί αυτοκινήτων), εργάζονται όμως με διαφορετικά κριτήρια και κάτω από
διαφορετικές προϋποθέσεις. Ο πρώτος αμείβεται με ένα σεβαστό ποσό, ο δεύτερος μπορεί να αμείβεται ε-
λάχιστα ή και καθόλου, διότι μαθαίνει τη δουλειά ή αναπληρώνει κάποιον που αρρώστησε κλπ). Ποιος λοι-
πόν είναι ο σκοπός της απασχόλησης; Να προσφέρει εμπειρία, ευκαιρία να αναπτύξει δεξιότητες πρακτικές
στο επάγγελμα που ενδιαφέρεται να ασκήσει στο μέλλον, να εξασφαλίσει ένα δεύτερο εισόδημα (μικρότε-
ρο, βέβαια) και, γιατί όχι, να αναπτύξει μέσω μίας απασχόλησης και κάποιες κοινωνικές δραστηριότητες
(αν π.χ. πρόκειται για γυναίκα που δεν την ενδιαφέρει πλήρες ωράριο ή μόνιμη εργασία, έχει όμως κουρα-
στεί να ασχολείται αποκλειστικά και μόνο με τα οικιακά).
Ο όρος «λειτούργημα» διαθέτει αρκετά από τα στοιχεία των επαγγελμάτων. Διαφέρει όμως ο πρώτιστος
σκοπός. Ενώ στα επαγγέλματα, όπως αναφέραμε, πρώτιστος σκοπός είναι η εξασφάλιση επαρκών οικονο-
μικών απολαβών, στα λειτουργήματα πρώτιστος σκοπός είναι η προσφορά στο κοινωνικό σύνολο. Δεν ση-
μαίνει αυτό πως το άτομο που εξασκεί ένα λειτούργημα, το ασκεί δωρεάν (αν συμβαίνει αυτό, π.χ. ένας για-
τρός που δουλεύει σε διάφορες ανθρωπιστικές οργανώσεις χωρίς πληρωμή, το κάνει είτε προσωρινά, ως
απασχόληση, είτε επειδή ο ίδιος δεν έχει οικονομικές ανάγκες ή δεν επιθυμεί να εξασφαλίσει ικανοποιητικό
επίπεδο διαβίωσης, έχοντας αφιερώσει όλη του τη ζωή στην υπηρεσία προς το κοινωνικό σύνολο, κάτι ό-
μως σπάνιο και δυσεύρετο). Όμως, δεν επιδιώκει την οικονομική απολαβή σε τέτοιο σημείο που το επιδιώ-
κουν οι άλλοι επαγγελματίες (είναι, για παράδειγμα, θεμιτό για έναν μηχανικό αυτοκινήτου να «επιλέγει»
την εργασία που θα του αποδώσει περισσότερο κέρδος οικονομικό, δεν είναι όμως θεμιτό για έναν ιατρό να
«επιλέγει» την πελατεία που θα του αποδώσει περισσότερες οικονομικές απολαβές). Είναι δε χαρακτηρι-
στικό ότι σε παλαιότερες μορφές κοινωνικής οργάνωσης, πολλά από τα λειτουργήματα (γιατρός, δάσκαλος,
ιερέας) ήταν κακοπληρωμένα και, συνήθως, οι πενιχρές αμοιβές συμπληρώνονταν από την καλή διάθεση
των συμπολιτών τους, στους οποίους προσέφεραν τις υπηρεσίες τους (π.χ. ένας δάσκαλος σε χωριό εξα-

σφάλιζε την καθημερινή του διατροφή από τη συνεισφορά των συγχωριανών του σε είδη πρώτης ανάγκης:
γάλα, αυγά, κοτόπουλο κλπ).
Ένας επαγγελματίας δεν μπορεί να θεωρηθεί «απασχολούμενος». Το πόσο λάθος είναι η ταύτιση αυτών
των όρων διαφαίνεται και από το γεγονός πως ο περίφημος ΟΑΕΔ (Οργανισμός Απασχολήσεως Εργατικού
Δυναμικού) μάλλον αντιφατικά ορίζεται έτσι, καθότι πρώτιστος στόχος είναι να εξασφαλίσει εργασία κι όχι
απλή απασχόληση στα άτομα. Η εξασφάλιση απασχόλησης είναι δευτερεύουσα για τον οργανισμό, προ-
βλέπεται όμως σε περίπτωση αδυναμίας εξεύρεσης σταθερής εργασίας. Παρόλα αυτά, η αδυναμία διαχωρι-
σμού των δύο (επάγγελμα – απασχόληση) τείνει να οδηγήσει σε μία απαξίωση του επαγγέλματος (οικονο-
μική όσο και ηθική) και να «καθιερώσει» την απασχόληση ως αντίστοιχη, κατ’ ανάγκη, ένταξη σε μία ερ-
γασία, που όμως περιορίζει τον εργαζόμενο σε συνθήκες εργασίες όχι ικανοποιητικές και επαρκείς, δη-
μιουργώντας πλείστα κοινωνικά προβλήματα. Πιο απλά, μειώνει τόσο τη συνεισφορά του ατόμου στο κοι-
νωνικό σύνολο όσο και τον ίδιο, κατατάσσοντάς τον σε κοινωνικές ομάδες χαμηλού οικονομικού και κοι-
νωνικού status. Κι όταν μάλιστα το άτομο έχει εκπαιδευθεί επαρκώς και διαθέτει προσόντα κατάρτισης, τό-
τε μειώνεται και η αξία της όποιας μορφής εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης, υποβιβάζοντας τα
πτυχία (που πλέον καταντούν «κουρελόχαρτα»).
Αυτός που ασκεί λειτούργημα δεν μπορεί να επιδιώκει την καλύτερα αμειβόμενη εργασία. Κάτι τέτοιο
αντιβαίνει στην ηθική δεοντολογία των λειτουργημάτων. Δεν σημαίνει βέβαια πως τα επαγγέλματα δεν
προσφέρουν κι αυτά κοινωνικά. Όμως, στα λειτουργήματα η κοινωνική προσφορά είναι ο πρώτιστος στό-
χος. Όταν οι οικονομικές απολαβές αποτελούν τον πρώτιστο σκοπό αυτών που ασκούν λειτούργημα, τότε
παύει να αποτελεί λειτούργημα, εκπίπτει σε επάγγελμα, χάνεται η ουσία του, παύουν να ισχύουν οι κανόνες
δεοντολογίας, ξεπέφτει η σημασία της κοινωνικής προσφοράς. Το σημαντικότερο, θεριεύει η εκμετάλλευση
του κοινωνικού συνόλου και η κοινωνία οδηγείται, μοιραία, σε ηθική παρακμή και μαρασμό.

Β. Να επιλέξετε από τις παρακάτω ερωτήσεις τη σωστή απάντηση, με βάση πάντα τα όσα λέει ο συγ-
γραφέας στο παρόν κείμενο.
1. Ο συγγραφέας υποστηρίζει ότι η ταυτοποίηση των όρων «επάγγελμα, λειτούργημα, απασχόλη-

ση»:
a. Δεν είναι επιστημονικά τεκμηριωμένη, ούτε λειτουργική
b. Είναι επιστημονικά τεκμηριωμένη και λειτουργική
c. Είναι επιστημονικά τεκμηριωμένη, αλλά όχι λειτουργική
d. Δεν είναι επιστημονικά τεκμηριωμένη, είναι όμως λειτουργική
2. Ο όρος «επάγγελμα»:
a. Καθορίζεται πάντα με βάση συγκεκριμένες δεξιότητες και κατάρτιση
b. Καθορίζεται οπωσδήποτεμε βάση τις προσωπικές επιλογές του κάθε ατόμου
c. Πρώτιστο σκοπό έχει την εξασφάλιση επαρκών οικονομικών απολαβών
d. Δηλώνει την ένταξη ενός ατόμου σε ένα κοινωνικό σύνολο που ασκεί διάφορες εργασίες, με σκο-
πό την εξασφάλιση ικανοποιητικού επιπέδου διαβίωσης.
3. Η «χαρά της δημιουργίας», για το συγγραφέα:

a. Είναι απαραίτητη προϋπόθεση για να ασκήσει κανείς ένα επάγγελμα
b. Αποτελεί ιδεώδες χαρακτηριστικό που δεν εξασφαλίζεται πάντοτε
c. Νοηματοδοτεί τη σχέση του ατόμου με το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο
d. Καθορίζει τα όρια επιλογής του επαγγέλματος
4. Για το συγγραφέα, η άσκηση ενός επαγγέλματος που δεν μας αρέσει:

a. Είναι απαράδεκτη και απορριπτέα
b. Είναι αποδεκτή, μόνο όμως στα όρια της κοινωνικής προσφοράς
c. Είναι αποδεκτός κοινωνικά συμβιβασμός
d. Είναι συμβιβασμός για το άτομο και απορριπτέος από την κοινωνία.
5. Κατά το συγγραφέα, η απασχόληση:

a. Είναι πάντα άμισθη
b. Είναι πάντα έμμισθη
c. Πρέπει να είναι άμισθη, για να μαθαίνει ο μελλοντικός εργαζόμενος την εργασία που πρόκειται να
ασκήσει
d. Ενδέχεται να είναι άμισθη, όταν ο απασχολούμενος μαθητεύει με σκοπό την εξασφάλιση εμπειρί-
ας
6. Ο όρος «απασχόληση» διαφέρει εντελώς από τον όρο «επάγγελμα», διότι:

a. Ο εργαζόμενος και ο απασχολούμενος δεν εργάζονται ποτέ μαζί
b. Ο εργαζόμενος και ο απασχολούμενος δεν έχουν την ίδια κοινωνική αξία
c. Ο εργαζόμενος και ο απασχολούμενος εργάζονται με διαφορετικά κριτήρια και υπό διαφορετικές
προϋποθέσεις
d. Ο εργαζόμενος και ο απασχολούμενος αμείβονται, απλώς και μόνο, διαφορετικά
a. Το λειτούργημα αποσκοπεί πρωτίστως στην προσφορά στο κοινωνικό σύνολο
b. Το άτομο που ασκεί ένα λειτούργημα δεν πρέπει να επιδιώκει ποτέ οικονομικές απολαβές
c. Σε παλαιότερες εποχές τα λειτουργήματα ήταν κακοπληρωμένα και τα άτομα ασκούσαν, αναγκα-
στικά, δεύτερη απασχόληση

8. Ο ΟΑΕΔ:
a. Εξασφαλίζει μόνο προσωρινή δουλειά απασχολούμενου (γι’ αυτό εξάλλου και ονομάζεται έτσι)
b. Εξασφαλίζει μόνιμη δουλειά στους ανέργους
c. Επιδιώκει πρωτίστως την εξασφάλιση σταθερής εργασίας
d. Δεν επιδιώκει την εξασφάλιση σταθερής εργασίας
9. Η ταύτιση των όρων «επάγγελμα - απασχόληση»:

a. Απαξιώνει τόσο το επάγγελμα όσο και την απασχόληση
b. Μειώνει την κοινωνική αξία του ατόμου που ασκεί ένα επάγγελμα, κατατάσσοντάς τον σε κοινω-
νικές ομάδες χαμηλού οικονομικού και κοινωνικού status
c. Μειώνει την αξία της όποιας μορφής εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης, υποβιβάζοντας
τα πτυχία (που πλέον καταντούν «κουρελόχαρτα»)
d. Απαξιώνει τόσο την οικονομική όσο και την ηθική αξία του επαγγέλματος.
10. Η διάκριση μεταξύ των όρων «επάγγελμα – λειτούργημα»:

a. Σημαίνει πως το επάγγελμα δεν προσφέρει κοινωνικά
b. Σημαίνει πως το λειτούργημα δεν μπορεί να έχει ως πρώτιστο στόχο την εξασφάλιση οικονομικών
απολαβών, διότι τότε εκπίπτει σε απλό επάγγελμα
c. Δεν υφίσταται. Και τα δύο έχουν ακριβώς τις ίδιες λειτουργίες
d. Είναι αναγκαία, διότι δεν υπάρχει κανένα κοινό στοιχείο μεταξύ αυτών των δύο

ΚΕΙΜΕΝΟ 11
Στην Αμερική, ένας ηθοποιός, που υποδύεται τον γενικό εισαγγελέα σε δημοφιλές σίριαλ, μόλις αποφά-
σισε να διεκδικήσει την προεδρία της χώρας του ως υποψήφιος των Ρεπουμπλικανών. Ο Φρέντ Τόμπσον (ο
οποίος, για να είμαστε δίκαιοι, ήταν γερουσιαστής στο παρελθόν) έδωσε χαρά σε ψηφοφόρους που φοβού-
νται ότι άλλοι υποψήφιοι του κόμματος, όπως ο Ρούντολφ Τζουλιάνι, δεν είναι αρκετά συντηρητικοί. Ο
Τζουλιάνι, εν τω μεταξύ, έγινε διάσημος ως πραγματικός εισαγγελέας και μετά ως δήμαρχος της Νέας Υ-
όρκης, υποδυόμενος τον ρόλο του αμείλικτου διώκτη του εγκλήματος, όπως αυτός καθορίστηκε από τον
θρυλικό Κλίντ Ίστγουντ στη σειρά ταινιών όπου έπαιζε τον βρώμικο Χάρι. Ο ίδιος ο Ίστγουντ εξελέγη δή-
μαρχος της πόλης Κάρμελ στην Καλιφόρνια, για μία τετραετία το 1986, αλλά εγκατέλειψε την πολιτική για
να σκηνοθετήσει αριστουργήματα στη συνέχεια. Κυβερνήτης της Καλιφόρνια σήμερα είναι ο Α. Σβαρτσε-
νέγκερ, αυστριακής καταγωγής, πρώην μπολντιμπίλντερ, που, όπως ο Ίστγουντ, έπαιξε συχνά τον ρόλο του
άτεγκτου κυνηγού εγκλήματος. Ο Ρόναλντ Ρήγκαν, δευτεροκλασάτος ηθοποιός αλλά δραστήριος συνδικα-
λιστής που έγινε κυβερνήτης της Καλιφόρνιας και μετά πρόεδρος της Αμερικής για δύο τετραετίες, είναι το
πιο καθαρό παράδειγμα της ώσμωσης πολιτικής και θεάματος – το μέτρο με το οποίο κρίνουμε αυτή τη
σχέση.
Ο σπουδαίος συγγραφέας και οξυδερκέστερος πολιτικός παρατηρητής (αν και αποτυχημένος πολιτικός)
Γκορ Βιντάλ είχε πει για τον Ρήγκαν ότι "οι άνθρωποι που κυβερνούν την Αμερική", είχαν βρει το τέλειο
ανδρείκελό τους. Αλλά αυτό σημαίνει ο γάμος του θεάματος με την πολιτική; Ότι άλλοι χαράζουν και πολι-
τική και άλλοι – "αχυράνθρωποι", πλασιέ – την πουλάνε στο κοινό; Προφανώς, πολλοί πολιτικοί (και όχι
μόνον ηθοποιοί) εξυπηρετούν συμφέροντα ή ομάδες που τους βοήθησαν να εκλεγούν, και έτσι δεν βασί-
ζουν την πολιτική τους στην ελευθερία και στην αμεροληψία που οι ψηφοφόροι θα ήθελαν. Αλλά η εκλογή
ανθρώπων με έτοιμη "αναγνωρισιμότητα" είναι μάλλον η απόδειξη ότι η κοινωνία έχει αλλάξει ριζικά λόγω
της κυριαρχίας της εικόνας στην εποχή των μέσων μαζικής ενημέρωσης. Η πολιτική γεννήθηκε μαζί με τη
ρητορική, με την ικανότητα ανθρώπων να πείθουν άλλους για την ορθότητα της μιας ή της άλλης επιλογής.
Αυτή η τέχνη ήταν από τα κορυφαία επιτεύγματα του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού και οι Ρωμαίοι έδω-
σαν μεγάλη έμφαση στη μελέτη της., γνωρίζοντας ότι η ρητορεία ήταν απαραίτητο όχημα για πολιτική κα-
ριέρα. Και όποιος έχει διαβάσει τους αρχαίους ρήτορες ή είχε την τύχη να παρακολουθήσει έναν πιο σύγ-
χρονο, αντιλαμβάνεται την έντονη θεατρικότητα της ρητορικής τέχνης. Στην εποχή μας, η εικόνα του πολι-
τικού, η έξυπνη ατάκα (γνωστή και ως σάουντ μπάιτ, ή μπουκιά ήχου) είναι η νέα γλώσσα του ρήτορα. Έ-
τσι, όσοι έχουν έτοιμη μια "εκλέξιμη" εικόνα, όπως αυτή ενός άτεγκτου εισαγγελέα, έχουν προβάδισμα έ-
ναντι όσων πρέπει να μιμηθούν κάποιον ηθοποιό για να μείνουν στη μνήμη των ψηφοφόρων. Το βλέπουμε
συνέχεια, από τις Φιλιππίνες ως την Ελλάδα. Αλλά σε κάθε περίπτωση, τα δύσκολα έρχονται μετά την ε-
κλογή, όταν ο πολιτικός έρχεται αντιμέτωπος με την πραγματικότητα και με τις προσδοκίες των πολιτών.
Εκεί θα φανεί να η επιτυχία της εκλογής μπορεί να μεταμορφωθεί σε επιτυχία κατά την άσκηση εξουσίας.
Την Πέμπτη, στην τηλεοπτική χορογραφία των πολιτικών αρχηγών, είδαμε τι συμβαίνει όταν οι πρωτα-
γωνιστές περιορίζονται σε ένα στείρο σκηνικό και σε μια τελετουργία που πνίγει κάθε αυθόρμητη κουβέντα
και κίνηση, όταν όλοι είναι το ίδιο αναγνωρίσιμοι και το ίδιο – λίγο ή πολύ – εξασκημένοι στα βασικά της
δημόσιας συζήτησης. Ήταν η στιγμή να φανεί η πολιτική διαφορά χωρίς φτιασίδια. Και εκεί είδαμε πόσο
λείπει η τέχνη από τους πολιτικούς μας, όσο λείπει και η πολιτική πρόταση που θα εμπνεύσει, που θα κερ-
δίσει τους πολίτες, όσους για χρόνια τώρα ελπίζουν να δουν κάτι καλύτερο. Είναι σαν να έχουμε παγιδευτεί
σε έν α σίριαλ το οποίο παίζει συνέχεια σε επανάληψη, χωρίς εξέλιξη, χωρίς τέλος.

1. Ο συγγραφέας υποστηρίζει ότι η πολιτική:

a. Είναι συνυφασμένη με το επάγγελμα του ηθοποιού
b. Αλληλεπιδρά πολλές φορές με το θέαμα
c. Δεν έχει καμία σχέση με την υποκριτική
d. Απαιτεί απόλυτη ταύτιση με την υποκριτική και το θέαμα
2. Η εκλογή ανθρώπων με έτοιμη αναγνωρισιμότητα αποτελεί, για το συγγραφέα, απόδειξη ότι:

a. Το θέαμα έχει πλέον καταστήσει τους πολιτικούς ανδρείκελα των πραγματικών εξουσιαστών, α-
χυρανθρώπους και πλασιέ που πουλάνε την πολιτική που άλλοι καθορίζουν, στο ευρύτερο κοινό.
b. Οι πολιτικοί δεν ασχολούνται πράγματι με την ελευθερία και την αμεροληψία, αλλά με την εικόνα
τους.
c. Η κυριαρχία της εικόνας μέσω της επίδρασης των ΜΜΕ έχει ριζικά επιφέρει αλλαγές στην ίδια
την κοινωνία.
d. Οι πολιτικοί αναγκάζονται να μιμούνται ηθοποιούς για να μπορέσουν να ανταγωνιστούν τους α-
ντιπάλους τους
3. Η ρητορική τέχνη, για το συγγραφέα:

a. Χαρακτηρίζεται από έντονη θεατρικότητα
b. Γεννήθηκε στη Ρώμη, διότι ήταν απαραίτητο όχημα για πολιτική καριέρα στη Ρωμαϊκή Δημοκρα-
τία
c. Είναι "παιδί" του θεάματος
d. Είναι μία ικανότητα ανθρώπων να προσηλυτίζουν άλλους στα δικά τους πολιτικά "πιστεύω".
4. Για το συγγραφέα, νέα γλώσσα του ρήτορα σήμερα είναι:

a. Η εικόνα του και η ικανότητά του στη ρητορική τέχνη
b. Η εικόνα του και η μίμηση των ηθοποιών που έχουν "αναγνωρίσιμη" εικόνα
c. Η εικόνα του και η έξυπνη ατάκα
d. Η θεατρικότητα που προσδίδει στο λόγο του μέσω διαφόρων τεχνικών όπως το σάουντ μπάιτ.
a. Η επιτυχία της εκλογής ενός υποψηφίου μεταμορφώνεται σε επιτυχία κατά την άσκηση εξουσίας.
b. Μετά την εκλογή ο υποψήφιος έρχεται αντιμέτωπος με τις επιπτώσεις της εικόνας του ως προς την
άσκηση εξουσίας
c. Μετά την εκλογή ο υποψήφιος οφείλει να ασκήσει την εξουσία σύμφωνα και με την εικόνα που
επέδειξε πριν τις εκλογές.
d. Ένα από τα πράγματα που καλείται να αντιμετωπίσει ο κάθε υποψήφιος μετά τις εκλογές είναι οι
προσδοκίες των πολιτών, άσχετα με την εικόνα που "πλάσαρε" πριν τις εκλογές.

ΚΕΙΜΕΝΟ 12
Όταν λένε πως κάποιος καλλιτέχνης είναι στρατευμένος, κατά κανόνα εννοούν πως τα έργα του έχουν
κοινωνικό ή, μάλλον (πράγμα που συμβαίνει συχνότερα), πολιτικό περιεχόμενο. Με τον όρο στράτευση εν-
νοούν συνήθως την πολιτικοποίηση του καλλιτέχνη. Η μονομερής αυτή τοποθέτηση στενεύει αφόρητα το
πρόβλημα, βιάζει την πραγματικότητα σε μια προκατασκευή κι εκβιάζει την έρευνα, το μελετητή και τον
καλλιτέχνη να κινηθούν σε έδαφος περιορισμένο κι από τα πριν ορισμένο.
Είναι χαρακτηριστικό πως κυρίως αυτοί που εξαπολύουν τους κεραυνούς τους ενάντια στη στρατευμέ-
νη τέχνη, γιατί τάχα έτσι νοθεύεται και παύει να είναι τέχνη, ταυτίζουν τον όρο στράτευση με την πολιτικο-
ποίηση. Αυτό, κατά τη γνώμη μου, είναι λάθος, γιατί απλούστατα η στράτευση είναι κάτι ευρύτερο. Στρα-
τευμένη είναι η τέχνη που αναφέρεται γενικότερα στα κοινωνικά (και όχι μονάχα στα πολιτικά) φαινόμενα
και παίρνει μια στάση απέναντί τους. Στρατευμένη είναι η τέχνη που εκφράζει μια ιδεολογία (πολιτική ή
φιλοσοφική ή θρησκευτική κλπ). Φυσικά, πάντα με την προϋπόθεση ότι η στράτευση αυτή δεν είναι επιβε-
βλημένη από τα έξω ή από τα πάνω, αλλά κάτι που βγαίνει μέσα από τον καλλιτέχνη, σαν εσωτερική του
ανάγκη και με τον απαραίτητο όρο ότι καταξιώνεται αισθητικά. Πληροί, μ' άλλα λόγια, τους όρους της τέ-
χνης.
Αν έτσι δούμε τα πράγματα, τότε θα διαπιστώσουμε ότι ολόκληρη η θρησκευτική ποίηση είναι τελικά
ποίηση στρατευμένη. Κι εδώ ακριβώς μπαίνει το ερώτημα. Πότε κι ως ποιο σημείο η στρατευμένη είναι θε-
μιτή, με την έννοια ότι η τέχνη διασώζεται, και πότε η στράτευση είναι αποτυχημένη, γιατί σκοτώνει την
τέχνη και καταντά φτηνό κήρυγμα;
Αναφέρθηκα στην αρχή της μελέτης στον όρο στράτευση και είπα πως για μένα είναι σε τελευταία ανά-
λυση λαθεμένος. Κι αυτό γιατί υποδηλώνει έναν καταναγκασμό, μιαν από τα έξω κυρίως επιβολή προσανα-
τολισμών και γλώσσας στην τέχνη είτε με το να επιβάλλουν στον καλλιτέχνη τι να πει, είτε με το να του
απαγορεύσουν να θίξει πολιτικά θέματα και κυρίως σύγχρονα.
Στην πρώτη περίπτωση, η στράτευση καταντά αποτυχία, όταν κατά κάποιον τρόπο μηχανιστικό, από τα
έξω ή από τα πάνω, επιτάσσεται στον καλλιτέχνη να παίρνει πολιτικές θέσεις με το έργο του και να υπηρε-
τεί μία σκοπιμότητα, χωρίς αυτό να βγαίνει φυσιολογικά κι αυθόρμητα απ' τον ίδιο σαν δική του εσωτερική
ανάγκη, και κυρίως χωρίς να καταξιώνεται αισθητικά. Η πολιτική πρέπει να λειτουργεί σαν ένα ερέθισμα,
που έρχεται απ' έξω και προκαλεί μία συγκίνηση στον καλλιτέχνη. Με τη σειρά της η συγκίνηση αυτή ζητά
να ξαναβγεί σαν φωνή. Όμως αυτή τη φορά, η φωνή αυτή, για να καταξιωθεί αισθητικά, πρέπει απαραίτητα
να πληροί τους όρους της τέχνης, να είναι τέχνη. Αλλιώτικα, καταντά φτηνή πολιτικολογία, απλή συνθημα-
τολογία, προπαγάνδα, κούφιος βερμπαλισμός ή ρητορεία.
Στη δεύτερη περίπτωση, με το να αφορίζεται απριοριστικά κι ολοκληρωτικά η πολιτική μέσα στην τέ-
χνη, σαφώς υπηρετείται μια πολιτική σκοπιμότητα, που δεν θέλει να θίγονται τα κακώς κείμενα. Επιχειρεί
εξ ορισμού να μαντρώσει την πολιτική σε γκέτο, να την ξορκίσει σαν κάτι τάχα μου έξω από τα σύνορα της
τέχνης. Αλλά η τέχνη στη θεματολογία της δεν έχει όρια, με την προϋπόθεση όμως ότι τα δίνει έτσι που να
καταξιώνονται αισθητικά. Να είναι δηλαδή αληθινά έργα τέχνης.
Η άποψη της απολιτικής τέχνης σε καιρούς ομαλούς, μπορεί να διαδίδεται, να δημαγωγεί, να παραπλα-
νά. Εν πάση περιπτώσει μπορεί να συζητιέται. Σ' εποχές όμως οριακών κρίσεων, όπως είναι ο πόλεμος ή
μια δικτατορία, κυριολεκτικά καταρρέει κι εξανεμίζεται. Τότε ο καλλιτέχνης δεν μπορεί να μένει ασυγκίνη-
τος κι αδιάφορος ή ν' αποτολμά να υποστηρίζει δημόσια (και φυσικά να πείθει) ότι όλα αυτά είναι έξω από
το χώρο της τέχνης και της αρμοδιότητάς της, γιατί δήθεν γι' αυτή στόχος και περιεχόμενο είναι μόνον η
ομορφιά. Τα λουλούδια, τα χρώματα, οι μελωδικοί ήχοι ή τα προσωπικά συναισθήματα, ο έρωτας, η μονα-
ξιά κλπ.
1. Ο συγγραφέας υποστηρίζει ότι στρατευμένος καλλιτέχνης είναι:

a. Αυτός, τα έργα του οποίου έχουν αποκλειστικά κοινωνικό περιεχόμενο
b. Ο πολιτικοποιημένος καλλιτέχνης
c. Αυτός που ασκεί κάποιο πολιτικό αξίωμα
d. Αυτός που επιστρατεύει την τέχνη του για χάρη της κομματικής ιδεολογίας του
2. Ο συγγραφέας αποδέχεται τη λεγόμενη στρατευμένη τέχνη:

a. Απροϋπόθετα, χωρίς καμία αντίρρηση.
b. Ως μία νοθευμένη μορφή τέχνης, που ουσιαστικά παύει να αποτελεί τέχνη.
c. Ως μία τέχνη επιβεβλημένη από τα έξω ή από πάνω
d. Αρκεί να πληροί τους όρους της τέχνης και να αποτελεί εσωτερική ανάγκη του καλλιτέχνη.
3. Η στρατευμένη τέχνη μπορεί να εκφράζει:

a. Οποιαδήποτε ιδεολογία (πολιτική ή θρησκευτική κλπ)
b. Πολιτικά ή θρησκευτικά φαινόμενα
c. Κοινωνικούς προβληματισμούς από μία αποστασιοποιημένη σκοπιά
d. Μόνο τα προσωπικά βιώματα του καλλιτέχνη
4. Με τον όρο στράτευση:

a. Υποδηλώνεται ένας γλωσσικός καταναγκασμός
b. Υποδηλώνεται μία από τα έξω επιβολή στον καλλιτέχνη τι να πει.
c. Εκφράζεται η απαγόρευση προς τον καλλιτέχνη να εκφραστεί για πολιτικά θέματα.
d. Υποδηλώνεται ένας καταναγκασμό, μια από τα έξω κυρίως επιβολή προσανατολισμών και γλώσ-
σας στην τέχνη.
5. Κατά το συγγραφέα η στράτευση καταντά αποτυχία:

a. Όταν ο συγγραφέας με το έργο του παίρνει πολιτικές θέσεις
b. Όταν η τέχνη καταντά φτηνή πολιτικολογία, απλή συνθηματολογία κλπ.
c. Όταν η πολιτική λειτουργεί ως ερέθισμα για τη δημιουργία έργων τέχνης.
d. Όταν το έργο καταξιώνεται αισθητικά
6. Ο απριοριστικός και ολοκληρωτικός αφορισμός της πολιτικής στην τέχνη:

a. Είναι δείγμα πολιτικής σκοπιμότητας, που δεν θέλει να θίγονται τα κακώς κείμενα
b. Είναι στοιχείο αισθητικής καταξίωσης της τέχνης
c. Χαράσσει τα ορθά όρια, στα οποία οφείλει να κινείται η τέχνη
d. Δημιουργεί αληθινά έργα τέχνης
7. Η απολιτική μορφή τέχνης:

a. Είναι αθέμιτη και απορριπτέα
b. Είναι η μοναδική μορφή τέχνης
c. Είναι αυτή που οφείλει να υπάρχει σε κάθε περίπτωση
d. Καταρρέει και εξανεμίζεται σε περιόδους κρίσεων, όπως π.χ. ένας πόλεμος
8. Στόχος της τέχνης είναι:

a. Η ομορφιά (λουλούδια, χρώματα)
b. Τα συναισθήματα (ο έρωτας, η μοναξιά κλπ)
c. Και τα παραπάνω, αλλά και θέματα ευρύτερου κοινωνικού ενδιαφέροντος
d. Κανένα από τα παραπάνω
9. Πολλοί καλλιτέχνες πιστεύουν ότι:

a. Η τέχνη ασχολείται μόνο με πολιτικά θέματα

b. Η τέχνη πρέπει να είναι απολιτική (σκοπός της μόνο η ομορφιά)
c. Η τέχνη χαρακτηρίζεται ως τέχνη μόνο σε περιόδους κρίσεων
d. Η τέχνη είναι καθαρά προσωπική δημιουργία
10. Ποια η γενικότερη θέση του συγγραφέα απέναντι στη στρατευμένη τέχνη:
a. Είναι αρνητικός, πιστεύει στην απολιτική τέχνη
b. Δεν την καταδικάζει, αλλά της προσάπτει πολλά ελαττώματα
c. Θεωρεί πως ο όρος «στρατευμένη τέχνη» είναι λαθεμένος, διότι η τέχνη, εφόσον βέβαια πληροί
τους όρους της αισθητικής καταξίωσης, έχει τη δυνατότητα να ασχολείται τόσο με κοινωνικά όσο και με
πολιτικά θέματα
d. Είναι θετικός απέναντι στη στρατευμένη τέχνη, καθόσον θεωρεί πως δεν μπορεί ένας δημιουργός
να μένει έξω από τους γενικότερους κοινωνικούς προβληματισμούς της εποχής, επιβάλλεται μάλιστα να
ασχολείται μ’ αυτούς σε κάθε περίπτωση.

ΚΕΙΜΕΝΟ 13
Λίγες δεκαετίες πρωτύτερα, τα περισσότερα από τα πανεπιστημιακά ιδρύματα της χώρας ήταν τυπικά
ένα μέσο παροχής ανώτατης παιδείας και, ουσιαστικά, ένα εφαλτήριο κοινωνικής ανόδου: τη στιγμή που
προσέφεραν μια παιδεία αμφισβητούμενης ποιότητας, χορηγούσαν πτυχία με ελάχιστο μορφωτικό και υψη-
λό κοινωνικό αντίκρισμα.
Σήμερα, κινδυνεύουμε να οδηγηθούμε σε μία άλλη, εξίσου επικίνδυνη, στρέβλωση: στην παροχή, δη-
λαδή, μιας παιδείας με υψηλό μορφωτικό και με ελάχιστο κοινωνικό αντίκρισμα. Το πλήθος των ανέργων
πτυχιούχων και η τελική καταφυγή της πλειοψηφίας σε επαγγέλματα άσχετα με την ειδίκευσή τους, επιβε-
βαιώνει περίτρανα το μέγεθος αυτού του κινδύνου.
Όμως, όπως για το πρώτο φαινόμενο δεν ευθυνόταν η ανώτατη παιδεία, έτσι και για το τωρινό η ευθύνη
δεν βαραίνει την ίδια. Πολιτικό είναι στη βάση του το πρόβλημα και έχει να κάνει πρωτίστως με το οικονο-
μικό μοντέλο ανάπτυξης και δευτερευόντως με το ρόλο που επιφυλάσσεται μέσα σ’ αυτό για την τριτοβάθ-
μια εκπαίδευση.
Ως προς το ρόλο, αξίζει να σημειώσουμε την τάση που παρατηρείται για στενότερη σύνδεση των πανε-
πιστημίων με την οικονομία της ελεύθερης αγοράς. Χωρίς κατ’ ανάγκη να είναι επιβλαβής μία τέτοια εξέ-
λιξη, πιστεύουμε πως εγκυμονεί τον κίνδυνο υποταγής των τριτοβάθμιων ιδρυμάτων στις ανάγκες της αγο-
ράς και της μετατροπής τους σε επικερδείς επιχειρήσεις ή σε παραρτήματα τέτοιων επιχειρήσεων. Με τη
σειρά του, αυτό θα επέφερε τον περιορισμό των εισαγωγών, το κλείσιμο ή το μαρασμό των μη παραγωγι-
κών ιδρυμάτων θεωρητικών κυρίως κατευθύνσεων, τη στυγνή εξειδίκευση κλπ.
Το δίλημμα λοιπόν που ανακύπτει θα μπορούσε επιγραμματικά να διατυπωθεί ως εξής: η ανώτατη εκ-
παίδευση στην υπηρεσία της κοινωνίας ή της ελεύθερης αγοράς; Θέση μας είναι πως, αν τα πανεπιστήμια
τεθούν στην υπηρεσία της πρώτης, μπορούν να προσφέρουν σημαντική βοήθεια και στη δεύτερη, υπηρετώ-
ντας όμως αποκλειστικά τη δεύτερη είναι αβέβαιη η ωφέλεια που θα προσφέρουν στην πρώτη.
Πρακτικά, η θέση μας μεταφράζεται σε προσφορά από τα πανεπιστήμια μιας παιδείας με υψηλή ποιότη-
τα που, συναρμόζοντας την εξειδικευμένη γνώση και τη γενική μόρφωση, θα προετοιμάζει για τον κοινωνι-
κό και επαγγελματικό στίβο ανθρώπους με ανεπτυγμένες όχι μόνο τις επαγγελματικές ικανότητες αλλά και
τις κοινωνικές ευαισθησίες. Μεταφράζεται ακόμη σε υποχρέωση των πανεπιστημίων να καταστήσουν τη
γνώση κοινωνικό αγαθό και να προωθήσουν περαιτέρω την έρευνά της, με σκοπό την εξυπηρέτηση του
συλλογικού συμφέροντος.
Ασφαλώς μια τέτοια εξέλιξη δεν μπορεί να συντελεστεί δίχως τη γενναία χρηματοδότηση της τριτοβάθ-
μιας εκπαίδευσης από το κράτος και την προστασία του δημόσιου χαρακτήρα της. Προϋποθέτει, με άλλα
λόγια, μια πολιτεία που δεν θα είναι απλώς παρατηρητής της ιδιωτικής πρωτοβουλίας.
Γι’ αυτό άλλωστε προείπαμε πως το πρόβλημα είναι κυρίως πολιτικό. Παρ’ ότι όλοι αναγνωρίζουν τη
σπουδαιότητα της εργασίας ως συστατικού παράγοντα της ατομικής και κοινωνικής προκοπής, δεν απο-
λαμβάνουν όλες οι μορφές της τον ίδιο σεβασμό και δεν θεωρούνται όλες το ίδιο αξιότιμες. Χαρακτηριστι-
κό είναι το παράδειγμα της χειρωνακτικής εργασίας, που συνήθως κρίνεται υποδεέστερη από την πνευματι-
κή και, κατά συνέπεια, περιβάλλεται με ανυποληψία και απαξίωση. Ασφαλώς πρόκειται για αυθαίρετη α-
ξιολόγηση…

1.Τα πανεπιστημιακά ιδρύματα της χώρας, λίγες δεκαετίες νωρίτερα:
a. Χορηγούσαν πτυχία με αμφίβολης ποιότητας κοινωνικό και μορφωτικό αντίκρισμα.
b. Χορηγούσαν πτυχία με υψηλής ποιότητας παιδεία, αλλά με χαμηλό κοινωνικό αντίκρισμα
c. Χορηγούσαν πτυχία με αμφίβολης ποιότητας μορφωτικό επίπεδο, αλλά με υψηλή κοινωνική ανα-
γνωρισιμότητα.
d. Χορηγούσαν τυπικά και μόνο πτυχία, χωρίς ουσιαστικό αντίκρισμα.
2. Οι πτυχιούχοι άνεργοι:
a. Δηλώνουν το υψηλό μορφωτικό επίπεδο της σημερινής εκπαίδευσης
b. Δηλώνουν το ελάχιστο κοινωνικό αντίκρισμα της σημερινής εκπαίδευσης.
c. Δηλώνουν την αδυναμία της κοινωνίας να διαμορφώσει τις βάσεις για σωστή επαγγελματική απο-
κατάσταση των πτυχιούχων
a. Το πρόβλημα της ανώτατης παιδείας είναι κυρίως πολιτικό
b. Το πρόβλημα της ανώτατης παιδείας είναι κυρίως κοινωνικό
c. Το πρόβλημα αφορά μόνο την ίδια, αφού αυτή ευθύνεται για τις αδυναμίες του συστήματος
d. Το πρόβλημα αφορά τους ίδιους τους σπουδαστές που επιλέγουν λάθος σχολές
4. Η σύνδεση των ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με την οικονομία της αγοράς:

a. Αποτελεί ολωσδιόλου αρνητικό φαινόμενο
b. Μετατρέπει τα τριτοβάθμια ιδρύματα σε επικερδείς επιχειρήσεις
c. Μετατρέπει τα τριτοβάθμια ιδρύματα σε χώρους στυγνής οικονομικής εκμετάλλευσης
d. Θα μπορούσε να οδηγήσει στο μαρασμό των θεωρητικών σχολών.
5. Η θέση του συγγραφέα είναι πως:

a. Η οικονομία της αγοράς δεν μπορεί να συνδεθεί καθόλου με τα πανεπιστημιακά ιδρύματα.
b. Η ανώτατη παιδεία, ως κοινωνικό αγαθό, μπορεί να συνεισφέρει και στην οικονομία της αγοράς
c. Η ανώτατη παιδεία οφείλει πρώτα να υπηρετεί τις ανάγκες της οικονομίας ύστερα θα αποτελέσει
με τη σειρά του και κοινωνικό αγαθό.
6. Η ανώτατη παιδεία, για να αποτελέσει κοινωνικό αγαθό:

a. Θα πρέπει να συνδεθεί άμεσα με την οικονομία της αγοράς και να αναληφθούν πρωτοβουλίες ι-
διωτικές
b. Θα πρέπει να αποτελέσει θέμα της ιδιωτικής πρωτοβουλίας και των δεξιοτήτων που το κάθε άτομο
μπορεί να συνεισφέρει.
c. Θα πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο ενδιαφέροντος από το ίδιο το κράτος που με γενναίες χρη-
ματοδοτήσεις, θα μπορέσει προστατέψει το δημόσιο χαρακτήρα της.
d. Θα πρέπει το ίδιο το κράτος να χρηματοδοτήσει τα πανεπιστήμια αυτά και να μην επιτρέψει στην
ιδιωτική πρωτοβουλία να αναπτυχθεί.


ομαδα ερωτησεων κατανοησης κειμενου 1-ΜΑΘΗΜΑ 2ο

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

ομαδα ερωτησεων κατανοησης κειμενου 1-ΜΑΘΗΜΑ 2ο

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Σαρρίδης Εμμ. Φιλόλογος - Ph. Νεώτερης Ελληνικής Ιστορίας

Ομάδα Ερωτήσεων Κατανόησης Κειμένου

Συμπληρώστε τα κενά και απαντήστε στις ερωτήσεις των παρακάτω κειμένων

Αξιολογήστε το περιεχόµενο των προτάσεων (Α-Β) σε σχέση µε όσα αναφέρει το κείµενο:

Αξιολογήστε το περιεχόµενο των προτάσεων (Α-Β) σε σχέση µε όσα αναφέρει το κείµενο:

Αξιολογήστε το περιεχόµενο των προτάσεων (Α-Β) σε σχέση µε όσα αναφέρει το κείµενο:

ΤΟ ΟΡΑΜΑ ΤΩΝ ΗΝΩΜΕΝΩΝ ΠΟΛΙΤΕΙΩΝ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ

1. Το αντίστοιχο κενό του κειμένου συμπληρώνεται με τη λέξη:

2. Το αντίστοιχο κενό του κειμένου συμπληρώνεται με τη λέξη:

3. Το αντίστοιχο κενό του κειμένου συμπληρώνεται τη λέξη:

4. Το αντίστοιχο κενό του κειμένου συμπληρώνεται με τη λέξη:

5. Το αντίστοιχο κενό του κειμένου συμπληρώνεται με τη λέξη:

6. Το αντίστοιχο κενό του κειμένου συμπληρώνεται με τη λέξη:

7. Το αντίστοιχο κενό του κειμένου συμπληρώνεται με τη λέξη:

8. Το αντίστοιχο κενό του κειμένου συμπληρώνεται με τη λέξη:

9.Το αντίστοιχο κενό του κειμένου συμπληρώνεται με τη λέξη:

10. Το αντίστοιχο κενό του κειμένου συμπληρώνεται με τη λέξη :

11. Το αντίστοιχο κενό του κειμένου συμπληρώνεται με τη λέξη:

12. Το αντίστοιχο κενό του κειμένου συμπληρώνεται με τη λέξη:

13. Το αντίστοιχο κενό του κειμένου συμπληρώνεται με τη λέξη:

14. Το αντίστοιχο κενό του κειμένου συμπληρώνεται με τη λέξη:

15. Το αντίστοιχο κενό του κειμένου συμπληρώνεται με τη λέξη:

16. Το αντίστοιχο κενό του κειμένου συμπληρώνεται με τη λέξη:

17. Το αντίστοιχο κενό του κειμένου συμπληρώνεται με τη λέξη:

18. Το αντίστοιχο κενό του κειμένου συμπληρώνεται με τη φράση:

19. Το αντίστοιχο κενό του κειμένου συμπληρώνεται με τη λέξη:

20. Το αντίστοιχο κενό του κειμένου συμπληρώνεται με τη λόγια φράση:

22. Σύμφωνα με το κείμενο:

25. Ο συντάκτης του κειμένου θεωρεί ότι

γ) η χώρα μας θα πρέπει να ακολουθήσει αυτόνομη πορεία προς την πρόοδο

27. Σύμφωνα με το κείμενο:

Οι πολίτες προτείνεται να πληρώνονται απευθείας από τους δήμους χωρίς δικαστήρια

1.Με βάση το κείμενο, ο συντάκτης:

Γ) Παίρνει μία μάλλον ουδέτερη θέση

2.Σύμφωνα με το κείμενο, οι εκπρόσωποι της τοπικής αυτοδιοίκησης

3.Σύμφωνα με το κείμενο, οι λακκούβες, το αποχετευτικό κλπ:

4. Το Υπουργείο Εσωτερικών και το Ελεγκτικό Συνέδριο:

6.Σύμφωνα με το κείμενο, η φράση «χωρίς δικαστική εμπλοκή» εννοεί:

Το «ΟΧΙ» του Ι. Μεταξά και οι συνθήκες διατύπωσης: μία αποτίμηση.

2.Η νέα οπτική γωνία για το ρόλο του Μεταξά:

4.Τελικώς, οι λόγοι άρνησης του Μεταξά:

5.Ο Μεταξάς δεν δικαιώνεται:

6.Κάνοντας αναφορά στα σύγχρονα πρότυπα, ο αρθρογράφος:

7.Σε μία γενικότερη αποτίμηση του άρθρου:

ΟΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΠΡΟΕΚΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΔΙΑΛΟΓΟΥ

2. Ο διάλογος, κατά το συγγραφέα:

5. Για το συγγραφέα, δημοκρατική συνείδηση έχουμε:

6. Κατά το συγγραφέα, η διαφορά ανάμεσα στο διάλογο και στη συζήτηση:

7. Ο διάλογος, σύμφωνα με το κείμενο:

3. Ο συγγραφέας πιστεύει ότι:

5. Παρά τη μαζικότητα των ΜΜΕ, ο συγγραφέας πιστεύει ότι:

7. Απόρροια της εξουσιαστικής ανισομέρειας που επικρατεί σήμερα είναι:

2. Το πρόβλημα με την Πληροφορική στην Ελλάδα είναι:

3. Η έλλειψη θεσμοθετημένου πλαισίου δικαιωμάτων για ένα επάγγελμα:

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

1. Είναι δυνατόν, σε διαφορετικές πόλεις της Ευρώπης:

2. Κατά τον ομιλητή, στη σύγχρονη Ευρώπη:

5. Ο ομιλητής προτρέπει τις εταιρείες να ασχοληθούν με τα βιολογικά προϊόντα διότι:

3. Το κείμενο αποτελεί απόσπασμα από:

6. Σύμφωνα με το κείμενο, πότε αναμένεται αύ-

7. Με τη φράση του κειμένου «το χρονίζον

8. Σύμφωνα με το κείμενο, ποιο ήταν το σύνολο

9. Σύμφωνα με το κείμενο, η ανασφάλεια των