TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIAO THÔNG VẬN TẢI TP.

HỒ CHÍ MINH
KHOA LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ

Hồng Thị Ngọc Quyên - 19H4030088 - 010400510204

TIỂU LUẬN KẾT THÚC HỌC PHẦN TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH

TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ NHỮNG

CHUẨN MỰC ĐẠO ĐỨC CÁCH MẠNG VÀ
Ý NGHĨA CỦA NÓ ĐỐI VỚI SINH VIÊN

Giảng viên hướng dẫn: Ths. Đỗ Thị Ngọc Lệ

Thành phố Hồ Chí Minh, năm 2021

MỤC LỤC
LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI .........................................................................................1

CHƯƠNG 1: TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ NHỮNG CHUẨN MỰC ĐẠO

ĐỨC CÁCH MẠNG ..............................................................................................2

1.1 Trung với nước, hiếu với dân ......................................................................2

1.2 Cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư ........................................................3

1.3 Thương yêu con người, sống có tình có nghĩa .............................................6

1.4 Tinh thần quốc tế trong sáng .......................................................................8

CHƯƠNG 2: Ý NGHĨA CỦA TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ NHỮNG

CHUẨN MỰC ĐẠO ĐỨC CÁCH MẠNG ĐỐI VỚI SINH VIÊN .....................9

2.1 Thực trạng đạo đức của sinh viên hiện nay ...................................................9

2.2 Ý nghĩa của các chuẩn mực đạo đức cách mạng trong tư tưởng Hồ Chí Minh
đối với sinh viên và liên hệ với bản thân ............................................................ 10

2.2.1 Ý nghĩa của các chuẩn mực đạo đức cách mạng trong tư tưởng Hồ Chí
Minh đối với sinh viên................................................................................... 10

2.2.2 Liên hệ với bản thân ............................................................................. 13

KẾT LUẬN .......................................................................................................... 15

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

 LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Chủ tịch Hồ Chí Minh bắt đầu sự nghiệp cứu nước bằng cách giáo dục lý tưởng và
đạo đức cách mạng cho mọi người. Đồng thời, Người còn là hiện thân của đạo đức
cách mạng, nêu gương sáng cho toàn Đảng, toàn dân, toàn quân. Trong tác phẩm
Sửa đối lối làm việc (1947), Người viết: “Cũng như sông thì có nguồn mới có nước,
không có nguồn thì sông cạn. Cây phải có gốc, không có gốc thì cây héo. Người
cách mạng phải có đạo đức, không có đạo đức thì dù tài giỏi đến mấy cũng không
lãnh đạo được nhân dân”.1

Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn quan tâm đến vấn đề đạo đức và việc tu dưỡng đạo đức.
Người coi đạo đức là “cái gốc”, nền tảng của người cách mạng, là nguồn nuôi
dưỡng, phát triển mỗi con người. Ngay từ khi Đảng ta chưa ra đời, không phải ngẫu
nhiên những bài giảng đầu tiên của Người cho thế hệ thanh niên yêu nước đầu tiên
ở nước ta theo con đường cách mạng vô sản là những bài giảng về tư cách của
người cách mạng. Chúng ta đều biết, sinh viên chính là "người chủ tương lai của
nước nhà", là cầu nối giữa các thế hệ, là người tiếp sức cách mạng cho thế hệ thanh
niên già, đồng thời là người phụ trách dìu dắt thế hệ thanh niên tiếp theo. Chính vì
vậy, việc giáo dục đạo đức và chăm lo cho việc rèn luyện đạo đức của sinh viên đã
được Chủ tịch Hồ Chí Minh quan tâm từ rất sớm. Người chỉ rõ việc thực hành tốt
đạo đức cách mạng trong đời sống hàng ngày không chỉ giúp sinh viên tôn vinh,
nâng cao giá trị bản thân mà còn tạo sức mạnh nội sinh, giúp họ kiên cường, nhẫn
nại vượt qua những khó khăn, thử thách.

Và đó cũng là những lý do để em lựa chọn đề tài: “Tư tưởng Hồ Chí Minh về

những chuẩn mực đạo đức cách mạng và ý nghĩa của nó đối với sinh viên”.
Thông qua đề tài, em mong chúng ta cùng ôn lại, suy ngẫm, thấm nhuần từng chuẩn
mực đạo đức cách mạng trong tư tưởng Hồ Chí Minh – một tài sản tinh thần vô giá
mà Người đã để lại cho đời lúc sinh thời. Để từ đó có thể rút ra được những ý nghĩa
quan trọng, tạo cơ sở để bản thân mỗi sinh viên áp dụng trong đời sống hàng ngày.

1
Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, Nxb.Chính trị quốc gia, Hà Nội, t.5, tr.292.
1
 CHƯƠNG 1: TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ NHỮNG CHUẨN MỰC ĐẠO
ĐỨC CÁCH MẠNG
Trong hệ thống tư tưởng Hồ Chí Minh, tư tưởng về đạo đức cách mạng giữ vị trí
đặc biệt quan trọng. Vai trò nền tảng của đạo đức cách mạng được Hồ Chí Minh
khẳng định: “Làm cách mạng để cải tạo xã hội cũ thành xã hội mới, là một sự
nghiệp rất vẻ vang, nhưng nó cũng là một nhiệm vụ rất nặng nề, một cuộc đấu tranh
rất phức tạp, lâu dài, gian khổ. Sức có mạnh mới gánh được nặng và đi được xa.
Người cách mạng phải có đạo đức cách mạng làm nền tảng, mới hoàn thành được
nhiệm vụ cách mạng vẻ vang”1 Vấn đề đạo đức cách mạng trong tư tưởng của Hồ
Chí Minh luôn có sự nhất quán và tính logic cao về tinh thần cách mạng cũng như
phương pháp tư duy, những chuẩn mực đạo đức cách mạng trong tư tưởng của
Người đều dựa trên cơ sở truyền thống đạo đức tốt đẹp của dân tộc, chắt lọc thêm
tinh hoa đạo đức của nhân loại, phát triển và sáng tạo những giá trị tư tưởng đạo
đức mới phù hợp với điều kiện Việt Nam. Theo Hồ Chí Minh những chuẩn mực
chung nhất của nền đạo đức cách mạng Việt Nam gồm những điểm sau:
1.1 Trung với nước, hiếu với dân
Về quan hệ đạo đức thì mối quan hệ của mỗi người với đất nước mình, với nhân
dân, dân tộc mình là mối quan hệ lớn nhất. Về phẩm chất đạo đức thì trung với
nước, hiếu với dân là phẩm chất bao trùm và quan trọng nhất.
Trung, hiếu là những khái niệm đã có trong tư tưởng đạo đức truyền thống Việt
Nam và phương Đông, song có nội dung hạn hẹp. Trước kia là trung quân, trung
thành với vua, trung thành với vua cũng có nghĩa là trung thành với nước, vì vua
với nước là một, vua là nước và nước cũng là của vua. Còn hiếu thì chỉ thu hẹp
trong phạm vi gia đình là con cái phải hiếu thảo với cha mẹ. Từ nội dung hẹp của
phạm trù đạo đức cũ, Người mở rộng, đưa vào đây một nội dung rất mới, tiến bộ,
cách mạng, vượt qua những hạn chế của tư tưởng đạo đức truyền thống và nâng lên
thành tư tưởng đạo đức mới, đó chính là: “ trung với nước, hiếu với dân”. Từ chỗ
“trung với vua, hiếu với cha mẹ” chuyển thành “trung với nước, hiếu với dân” là
một sự đảo lộn trong quan niệm đạo đức truyền thống. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã

1
Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, t.11, tr. 601.
2
viết:“Đạo đức cũ như người đầu ngược xuống đất, chân chống lên trời. Đạo đức
mới như người hai chân đứng vững được dưới đất, đầu ngửng lên trời” 1. Theo
Người, trung là trung với nước, là trung thành với lợi ích của quốc gia, dân tộc, với
sự nghiệp đấu tranh cách mạng của Ðảng, với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ vững
chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa... Còn “Nước” ở đây với ý nghĩa "Dân là
con nước, nước là mẹ chung", là nước của dân, của toàn dân tộc chứ không phải của
riêng ai và chính mỗi người dân là những "chủ nhân" của đất nước. Về chữ hiếu,
theo Hồ Chí Minh là hiếu với dân, hiếu với dân không chỉ là hiếu với cha mẹ mình
mà còn là hiếu với nhân dân, với toàn dân tộc, vì "nước lấy dân làm gốc", dân là
"gốc" của nước. Bác Hồ từng chỉ rõ: "Nhân dân ta từ lâu đã sống với nhau có tình
có nghĩa như thế. Từ khi có Ðảng ta lãnh đạo và giáo dục, tình nghĩa ấy càng cao
đẹp hơn, trở thành tình nghĩa đồng bào, đồng chí, tình nghĩa năm châu bốn biển
một nhà... đạo đức ngày nay cao rộng hơn: không phải chỉ có hiếu với bố mẹ, mà
trung với nước, hiếu với dân" 2
“Trung với nước hiếu với dân, suốt đời phấn đấu hy sinh vì độc lập tự do của Tổ
quốc vì chủ nghĩa xã hội, nhiệm vụ nào cũng hoàn thành, khó khăn nào cũng vượt
qua, kẻ thù nào cũng đánh thắng”. Câu nói đó của Người vừa là lời kêu gọi hành
động, vừa là định hướng chính trị - đạo đức cho mỗi người Việt Nam không phải
chỉ trong cuộc đấu tranh cách mạng trước mắt, mà còn lâu dài về sau.
1.2 Cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư
Đây là phẩm chất đạo đức gắn liền với hoạt động hàng ngày của mọi người nhất và
có quan hệ mật thiết với tư tưởng “trung với nước, hiếu với dân”. Có thể nói đây là
phẩm chất trung tâm của đạo đức cách mạng trong tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh.
Đối với mỗi người, phẩm chất này có hay không, nhiều hay ít đều được thể hiện
thông qua hoạt động thực tiễn, trong cách sinh hoạt cũng như trong công việc người
đó làm, những cương vị người đó đảm nhiệm. Trong cuộc sống những thói lười
biếng, bất liêm, bất chính, hủ bại, sa đọa, thu vén lợi ích riêng, làm hại lợi ích
chung... thì khó mà che giấu được. Hồ Chí Minh đã sử dụng những khái niệm cần,
kiệm, liêm, chính, chí công vô tư của đạo đức phương Đông và đạo đức truyền

1
Hồ Chí Minh (2000), Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, t.6, tr.320-321.
2
Hồ Chí Minh (2002), Toàn tập, Nxb. Chính trị Quốc gia, Hà Nội, t.12, tr. 554.
3
thống Việt Nam, Người đã giữ lại những gì tốt đẹp của quá khứ, lọc bỏ những gì
không còn phù hợp và đưa vào những nội dung mới mà sự nghiệp giải phóng dân
tộc, thống nhất đất nước và xây dựng chủ nghĩa xã hội đặt ra. Hồ Chí Minh không
chỉ giải thích nghĩa của cần, kiệm, liêm, chính mà Người còn nêu lên mối quan hệ
giữa bốn phẩm chất đó. “CẦN, KIỆM, LIÊM, là gốc của CHÍNH. Nhưng một cây
cần phải có gốc rễ, lại cần có nhành, lá, hoa quả mới là hoàn toàn. Một người phải
Cần, Kiệm, Liêm nhưng còn phải CHÍNH mới là người hoàn toàn” 1. Khi so sánh
với bốn mùa của trời, bốn phương của đất, Người cho rằng: “Thiếu một mùa thì
không thành trời. Thiếu một phương thì không thành đất, thiếu một đức, thì không
thành người”.
Cần là lao động cần cù, siêng năng; lao động có kế hoạch, sáng tạo, có năng suất
cao; lao động với tinh thần tự lực cánh sinh, không lười biếng, không ỷ lại, không
dựa dẫm. Cần có nghĩa là làm việc có phương pháp, có khoa học và có trí tuệ. Phải
thấy rõ “lao động là nghĩa vụ thiêng liêng, là nguồn sống, nguồn hạnh phúc của mỗi
chúng ta”.
Kiệm là tiết kiệm sức lao động, thì giờ, tiền của của dân, của nước, của bản thân
mình, tiết kiệm từ cái to đến cái nhỏ, không xa xỉ, không hoang phí, không bừa bãi,
không phô trương, hình thức,… Bởi vì Người nói: "Của cải nếu hết, còn có thể làm
thêm. Khi thời giờ đã qua rồi, không bao giờ kéo nó trở lại được". Người nhấn
mạnh: "Tiết kiệm không phải là bủn xỉn. Khi không nên tiêu xài thì một đồng xu
cũng không nên tiêu. Khi có việc đáng làm, việc ích lợi cho đồng bào, cho Tổ quốc,
thì dù bao nhiêu công, tốn bao nhiêu của, cũng vui lòng. Như thế mới đúng là kiệm.
Việc đáng tiêu mà không tiêu, là bủn xỉn, chứ không phải là kiệm". “Tiết kiệm
không phải là ép bộ đội, cán bộ và nhân dân nhịn ăn, nhịn mặc. Trái lại, tiết kiệm
cốt để giúp vào tăng gia sản xuất, mà tăng gia sản xuất là để dần dần nâng cao
mức sống của bộ đội, cán bộ và nhân dân. Nói theo lối khoa học, thì tiết kiệm là
tích cực, chứ không phải là tiêu cực” 2 .Cần và kiệm phải đi đôi với nhau, cần mà
không kiệm cũng giống như gió vào nhà trống, thùng không đáy, và một dân tộc
biết cần, biết kiệm là một dân tộc giàu về vật chất, mạnh về tinh thần, một dân tộc

1
Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia - Sự Thật, Hà Nội, t.6, tr.129
2
Hồ Chí Minh (2002), Toàn tập, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, t.6, tr.485.
4
văn minh tiến bộ. Cần, kiệm là phẩm chất của tất cả người lao động dù trong đời
sống hay trong công tác. Ðồng chí Phạm Văn Ðồng, một người sống gần Bác và rất
gần gũi trong công việc, đã từng viết: "Lúc ăn Bác không để rơi vãi một hạt cơm, ăn
xong, cái bát bao giờ cũng sạch và thức ăn còn lại thì được sắp xếp tươm tất. Ở việc
làm nhỏ đó, chúng ta càng thấy Bác quý trọng biết bao kết quả sản xuất của con
người và kính trọng như thế nào người phục vụ".
Liêm là trong sạch, không tham lam;“ là không tham địa vị. Không tham tiền tài.
Không tham sung sướng. Không ham người tâng bốc mình. Vì vậy mà quang minh
chính đại, không bao giờ hủ hoá. Chỉ có một thứ ham là ham học, ham làm, ham
tiến bộ” 1, ngoài ra liêm còn là “không xâm phạm một đồng xu, hạt thóc của Nhà
nước, của nhân dân”. Nếu trong Ngũ thường của Nho giáo (nhân, nghĩa, lễ, trí, tín)
không có đức liêm thì với Chủ tịch Hồ Chí Minh, liêm là một phẩm chất không thể
thiếu của mọi công dân, dù bất kỳ ở cương vị nào, từ người cán bộ, người có tiền,
có quyền đến người buôn bán, người cày ruộng…
Chính theo Chủ tịch Hồ Chí Minh nghĩa là không tà, thẳng thắn, đứng đắn. Hơn thế
nữa chính còn có nghĩa là đối với mình không tự cao, tự đại. Đối với người không
nịnh trên, khinh dưới, không dối trá, lừa lọc, luôn giữ thái độ chân thành, khiêm tốn,
đoàn kết. Đối với việc thì để việc công lên trên việc tư, việc nhà. Được giao nhiệm
vụ gì quyết làm cho kỳ được, “việc thiện dù nhỏ mấy cũng làm; việc ác dù nhỏ mấy
cũng tránh”. Ngoài ra theo Người, muốn liêm chính thì “những người trong công sở
phải lấy chữ Liêm làm đầu… Mình là người làm việc công, phải có công tâm, công
đức. Chớ đem của công dùng vào việc tư. Chớ đem người tư làm việc công. Việc gì
cũng phải công bình, chính trực, không nên vì tư ân, tư huệ, hoặc tư thù, tư oán.
Mình có quyền dùng người thì phải dùng những người tài năng, làm được việc…
Chớ lên mặt làm quan cách mệnh” 2
Theo Hồ Chí Minh, cần, kiệm, liêm, chính là thước đo văn minh, tiến bộ của một
dân tộc. Người viết: “Một dân tộc biết cần, kiệm, biết liêm, là một dân tộc giàu về
vật chất, mạnh về tinh thần, là một dân tộc văn minh tiến bộ” 3. Đồng chí Phạm

1
Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia - Sự Thật, Hà Nội, t.5, tr.292
2
Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia - Sự Thật, Hà Nội, t.5, tr.123
3
Hồ Chí Minh (2002), Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, t5, tr.642
5
Văn Đồng cũng cho rằng “cần, kiệm, liêm, chính là đặc điểm của xã hội hưng thịnh.
Những điều trái lại là đặc điểm của xã hội suy vong”.
Chí công là rất mực công bằng, công tâm; vô tư là không được có lòng riêng, thiên
tư, thiên vị “tư ân, tư huệ, hoặc tư thù, tư oán”, đem lòng chí công, vô tư đối với
người, đối với việc. Đặt lợi ích của Đảng, của cách mạng, của Tổ quốc và của Nhân
dân lên trên lợi ích của bản thân, “khi làm bất cứ việc gì cũng đừng nghĩ đến mình
trước, khi hưởng thụ thì mình nên đi sau”, “lo trước thiên hạ, vui sau thiên hạ”.
Muốn “chí công vô tư” phải chiến thắng được chủ nghĩa cá nhân. Hồ Chí Minh chủ
trương xóa bỏ chủ nghĩa cá nhân nhưng không bao giờ chủ trương xóa bỏ lợi ích cá
nhân chính đáng của con người. Người nói: “ mỗi người có hoàn cảnh riêng, sở
trường riêng, lợi ích riêng, nếu điều đó không ảnh hưởng, đi ngược lại lợi ích tập
thể thì cái riêng đó cần được khuyến khích…chỉ có trong chế độ mới xã hội chủ
nghĩa, mới có điều kiện để thỏa mãn lợi ích riêng của mỗi người. Chống chủ nghĩa
cá nhân không phải là dày xéo lên lợi ích cá nhân con người”. Đây là chuẩn mực
của người lãnh đạo, người “giữ cán cân công lý”, không được vì lòng riêng mà chà
đạp lên pháp luật.
Cần, kiệm, liêm, chính có quan hệ chặt chẽ với nhau và với chí công vô tư. Cần,
kiệm, liêm, chính sẽ dẫn đến chí công vô tư. Ngược lại, đã chí công vô tư, một lòng
vì nước, vì dân, vì Đảng thì nhất định sẽ thực hiện được cần, kiệm, kiêm, chính và
có nhiều tính tốt khác.
1.3 Thương yêu con người, sống có tình có nghĩa
Yêu thương con người được Hồ Chí Minh xác định là một trong những phẩm chất
đạo đức cao đẹp nhất. Người nói, người cách mạng là người giàu tình cảm, có tình
cảm cách mạng mới đi làm cách mạng. Tình yêu thương con người rộng lớn trước
hết phải dành cho những người nghèo khổ, những người bị mất quyền, những người
bị áp bức, bị bóc lột không phân biệt màu da, dân tộc. Người từng viết: “tôi chỉ có
một ham muốn, ham muốn tột bậc là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập,
dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ta ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được
học hành”. Người cho rằng, nếu không có tình yêu thương như vậy thì không thể
nói đến cách mạng, càng không thể nói đến chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản.
Hồ Chí Minh yêu thương đồng bào, đồng chí của Người, không phân biệt họ ở miền

6
xuôi hay miền ngược, là trẻ hay già, trai hay gái... không phân biệt một ai, không trừ
một ai, hễ là người Việt Nam yêu nước thì đều có chỗ trong tấm lòng nhân ái của
Người.
Tình thương yêu con người theo Bác phải được xây dựng trên lập trường của giai
cấp công nhân, thể hiện trong mối quan hệ hằng ngày với bạn bè, đồng chí, anh em,
phải được thể hiện ở hành động cụ thể thiết thực. Nó còn đòi hỏi mỗi người phải
chặt chẽ và nghiêm khắc với mình; rộng rãi, độ lượng và giàu lòng vị tha đối với
người khác; phải có thái độ tôn trọng những quyền của con người, tạo điều kiện cho
con người phát huy tài năng; nâng con người lên. Ngoài ra, tình thương yêu con
người trong tư tưởng Hồ Chí Minh còn thể hiện đối với những người có sai lầm,
khuyết điểm biết sửa chữa, đối với người lầm đường lạc lối đã hối cải. Người căn
dặn, chúng ta: "Mỗi con người đều có thiện và ác ở trong lòng ta, phải biết làm cho
phần tốt ở trong mỗi con người nảy nở như hoa mùa xuân và phần xấu bị mất dần
đi, đó là thái độ của người cách mạng. Đối với những người có thói hư tật xấu, từ
hạng người phản lại Tổ quốc và nhân dân, ta cũng phải giúp họ tiến bộ bằng cách
làm cho cái phần thiện trong con người nảy nở để đẩy lùi phần ác, chứ không phải
đập cho tơi bời" 1. Vì thế Người dạy: “Hiểu chủ nghĩa Mác - Lênin là phải sống với
nhau có tình có nghĩa. Nếu thuộc bao nhiêu sách mà sống không có tình có nghĩa thì
sao gọi là hiểu chủ nghĩa Mác - Lênin được”. Và dưới đây là một mảnh chuyện
ngắn kể về đức tính yêu thương, sẻ chia của Bác mà em sưu tầm được:
“Đồng chí liên lạc đi công văn 10 giờ đêm mới đến. Bác gọi mang ra một bát, một
thìa con. Rồi Bác đem bát chè đậu đen, đường phèn, mà anh em phục vụ vừa mang
lên, xẻ một nửa cho đồng chí liên lạc: “Cháu ăn đi!”. Thấy đồng chí liên lạc ngần
ngại, lại có tiếng đằng hắng bên ngoài, Bác giục: “Ăn đi, Bác cùng ăn…”. Cảm ơn
Bác rồi đồng chí liên lạc liền ra về. Ra khỏi nhà sàn, xuống sân, đồng chí cấp
dưỡng bấm vào vai anh lính thông tin: “Cậu chán quá. Cả ngày Bác có bát chè để
bồi dưỡng làm đêm mà cậu lại ăn mất một nửa.” . Đồng chí liên lạc vội nói: “ Khổ
quá, anh ơi! Em có sung sướng gì đâu. Thương Bác, em vừa ăn ra rớt nước mắt,

1
Hồ Chí Minh (2002), Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, t12, tr. 558
7
nhưng không ăn lại sợ Bác không vui, mà ăn thì biết cái chắc là các anh mắng
rồi...”
Qua câu chuyện này Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy chúng ta rằng, làm người phải
biết quan tâm, sẻ chia với người khác. Đó chính là tình yêu thương bao la của Bác
đối với nhân dân, với đất nước và đó cũng là điều mà Bác luôn căn dặn chúng ta
“ thương yêu con người, sống có tình có nghĩa”
1.4 Tinh thần quốc tế trong sáng
Chủ nghĩa quốc tế là một trong những phẩm chất quan trọng nhất của đạo đức cộng
sản chủ nghĩa. Điều này được bắt nguồn từ bản chất của giai cấp công nhân, nhằm
vào mối quan hệ rộng lớn vượt ra khỏi quốc gia dân tộc. Hồ Chí Minh coi cách
mạng Việt Nam là một bộ phận khăng khít của cách mạng thế giới, cho nên theo
Người: “Ai làm cách mệnh trong thế giới đều là đồng chí của dân An Nam cả. Đã
là đồng chí, thì sung sướng cực khổ phải có nhau”1. Đó là cơ sở bền vững để xây
dựng tình cảm cách mạng trong sáng, thuỷ chung giữa các dân tộc bị áp bức và
nhân dân lao động trên thế giới trong cuộc đấu tranh chống kẻ thù chung, vì nền độc
lập của mỗi quốc gia dân tộc và quyền tự do, hạnh phúc của mỗi con người.
Đoàn kết quốc tế là nhằm thực hiện những mục tiêu lớn của thời đại là hòa bình,
độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội, là hợp tác và hữu nghị theo tinh thần:
“Quan sơn muôn dặm một nhà, bốn phương vô sản đều là anh em”. Nhận thức rõ
điều đó nên trong quá trình tìm đường cứu nước cũng như sau này trở thành lãnh tụ
của dân tộc Việt Nam, Hồ Chí Minh luôn coi trọng việc giáo dục chủ nghĩa quốc tế
vô sản cho Nhân dân ta. Người nhắc nhở: “Tinh thần yêu nước chân chính khác với
tinh thần “vị quốc” của bọn đế quốc phản động. Nó là một bộ phận của tinh thần
quốc tế”2 . Trong suốt cuộc đời hoạt động cách mạng, Hồ Chi Minh đã dày công
xây đắp tình đoàn kết hữu nghị giữa nhân dân Việt Nam và nhân dân thế giới. Đã
tạo ra một kiểu quan hệ quốc tế mới: đối thoại thay cho đối đầu, nhằm kiến tạo một
nền văn hóa hòa bình cho nhân loại, đó là di sản thời đại vô giá của Người về hòa
bình, hữu nghị, hợp tác phát triển giữa các dân tộc.

1
Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Văn phòng Trung ương Đảng,
Hà Nội, 2016, tr. 185.
2
Hồ Chí Minh (2002), Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, t6, tr.172.
8
 CHƯƠNG 2: Ý NGHĨA CỦA TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ NHỮNG
CHUẨN MỰC ĐẠO ĐỨC CÁCH MẠNG ĐỐI VỚI SINH VIÊN
2.1 Thực trạng đạo đức của sinh viên hiện nay
Sinh viên là bộ phận trí thức trong tương lai, là lực lượng trẻ, nguồn dự trữ, tài sản
quý báu của quốc gia. Trong giai đoạn hiện nay, cùng với xu thế hội nhập kinh tế
quốc tế, mở rộng giao lưu về văn hóa thì lĩnh vực tư tưởng, đạo đức của thanh niên
sinh viên cũng chịu nhiều tác động to lớn. Ý thức đạo đức của sinh viên Việt nam
hiện nay cũng có những biến đổi nhất định. Biểu hiện những biến đổi trong ý thức
đạo đức của họ cho thấy: một mặt, có sự tiếp thu những đặc điểm mới của thời đại,
kế thừa và phát huy truyền thống đạo đức của dân tộc cũng như truyền thống đạo
đức cách mạng của học sinh, sinh viên Việt Nam trong điều kiện mới; mặt khác thì
những cái tiêu cực cũng đang xâm nhập vào đạo đức, lối sống của sinh viên. Trong
đời sống xã hội đã có những biểu hiện xem nhẹ những giá trị văn hóa truyền thống
của dân tộc, chạy theo thị hiếu không lành mạnh. Tình trạng giới trẻ sống buông
thả, không coi trọng giá trị đạo đức đã và đang diễn ra ở nhiều nơi. Các vấn nạn
xuất hiện ngày càng nhiều trong lối sống sinh viên như: bạo lực học đưởng; xao
nhãng xa rời việc học tập, lao vào các hoạt động vô bổ; không có ý chí vươn lên,
sống xa hoa, lãng phí; gian lận trong thi cử, mua bằng, mua điểm; cư xử vô lễ đối
với người lớn tuổi; tự do cá nhân thái quá v.v… Thêm vào đó, hiện nay ngày càng
đông sinh viên Việt Nam chưa có thái độ nhận thức đúng đắn đối với việc học tập.
Theo một cuộc khao sát của phó giáo sư - tiến sỹ Phạm Công Khanh - trường đại
học sư phạm Hà Nội: 64% sinh viên chưa tìm được phương pháp học tập phù hợp
với đặc điểm nhận thức cá nhân; 36,1% sinh viên bộc lộ phong cách thụ động, ngại
nêu lên thắc mắc, ý kiến của mình để đóng góp vào việc học tập trên lớp mà chỉ
thích giảng viên giảng cho nghe, mặc dù trong các cuộc chơi số đông trong họ là
người tiên phong, sôi nổi, chơi hết mình. Và đó chỉ là những ví dụ điển hình về vấn
đề đạo đức ngày càng suy thoái của sinh viên ngày nay, hơn thế nữa có lẽ còn có
nhiều vấn nạn đạo đức trầm trọng khác mà sinh viên đang mắc phải. Ngoài ra, hiện
nay sự hiểu biết của sinh viên về các vấn đề quốc gia, dân tộc, truyền thống lịch sử
của đất nước khá hạn hẹp. Một phần thì cũng do phần lớn sinh viên ngày nay chưa
được rèn luyện nhiều trong thực tiễn sản xuất và chiến đấu, thiếu kinh nghiệm sống.

9
Hiểu biết của họ về quốc gia, dân tộc, về giai cấp, về truyền thống lịch sử chủ yếu
chỉ qua sách vở, thậm chí vẫn còn rất hạn chế. Sinh viên từ nhiều vùng miền khác
nhau của Tổ quốc khi tập trung về các trường đại học ở những thành phố lớn thì
cuộc sống có nhiều thay đổi lớn. Họ phải làm chủ để hòa nhập vào môi trường học
tập, giao tiếp và môi trường sống mới, vì thế họ cũng dễ bị thu hút bởi những điều
mới lạ mà vô tình quên đi những giá trị mà các chuẩn mực đạo đức đem lại.
2.2 Ý nghĩa của các chuẩn mực đạo đức cách mạng trong tư tưởng Hồ Chí
Minh đối với sinh viên và liên hệ với bản thân
2.2.1 Ý nghĩa của các chuẩn mực đạo đức cách mạng trong tư tưởng Hồ Chí
Minh đối với sinh viên
a) Ý nghĩa của chuẩn mực “Trung với nước, hiếu với dân” đối với sinh viên:
Thông qua chương 1 ta đã phân tích khái quát nội dung của các chuẩn mực đạo đức
cách mạng trong tư tưởng Hồ Chí Minh, do đó ta cũng biết “ trung với nước, hiếu
với dân” là chuẩn mực bao trùm, quan trọng nhất trong hệ thống tư tưởng đạo đức
cách mạng của Người. Chuẩn mực có ý nghĩa quan trọng, giúp sinh viên nhận thức
sâu sắc, đầy đủ hơn những hy sinh to lớn của ông cha, để chúng ta có được non
sông, Tổ quốc Việt Nam độc lập, tự do như ngày nay. Tất cả sự hy sinh ấy đã từng
được bộc lộ thông qua tiếng nấc nghẹn ngào của Cựu chiến binh Quách Minh Sơn -
Nguyên trung uý trinh sát Sư đoàn 320: "Tự do, hoà bình không phải dễ, có được
bây giờ cố mà giữ gìn”. Ngoài ra chuẩn mực còn giúp sinh viên hiểu được song
song với sự hy sinh cao cả đó là mối quan hệ gắn bó giữa nước với dân và dân với
nước được kéo dài từ xưa đến nay. Để từ đó tạo cho sinh viên lòng yêu nước thương
nòi, tự hào với truyền thống vẻ vang của dân tộc. Giúp sinh viên nhận thức được
bổn phận và trách nhiệm của mình với cộng đồng, với sự nghiệp cách mạng của
Ðảng và dân tộc. Đối với sinh viên ngày nay trung với nước là trung thành vô hạn
với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ độc lập, chủ quyền, toàn vẹn
lãnh thổ, nền văn hóa, bảo vệ Đảng, chế độ, nhân dân và sự nghiệp đổi mới, bảo vệ
lợi ích của đất nước. Trung với nước, hiếu với dân là phải gắn bó với dân, gần dân,
dựa vào dân, lấy dân làm gốc. Trung với nước, hiếu với dân đối với sinh viên còn
thể hiện ở ý chí cố gắng học tập vươn lên, quyết tâm giúp đất nước vượt qua nghèo
nàn, lạc hậu, góp phần dựng xây đất nước phồn vinh, theo kịp trình độ các nước

10
phát triển trong khu vực và thế giới; thực hiện bằng được mong ước của Bác Hồ
kính yêu: “Xây dựng đất nước ta đàng hoàng hơn, to đẹp hơn”. Biết vận dụng sáng
tạo các tri thức khoa học, công nghệ hiện đại, các sáng kiến vào trong học tập hoặc
công tác. Mọi sự bảo thủ, trì trệ, lười học tập, ngại lao động, đòi hỏi hưởng thụ vượt
quá khả năng và kết quả cống hiến là trái truyền thống đạo lý dân tộc và trái với tư
tưởng yêu nước của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
b) Ý nghĩa của chuẩn mực “ Cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư” đối với sinh
viên:
Đây là chuẩn mực gắn liền với công việc hàng ngày của mọi người nhất. Vì thế ý
nghĩa của chuẩn mực này càng quan trọng, giúp đưa ra những yêu cầu cấp thiết
trong việc tu dưỡng đạo đức đối với sinh viên. Việc thực hành “tứ đức” giúp sinh
viên tự soi, tự sửa, tự rèn mình, có ý thức tự giác, siêng năng, chăm chỉ trong học
tập; biết chủ động tìm kiếm các tài liệu, thông tin bổ ích từ sách vở, báo chí hay các
nguồn được chứng thực rõ ràng trên internet để hỗ trợ vào việc học tập ở trường;
nên tích cực tham gia các hoạt động thực tiễn ngoại khóa của trường, đoàn đội, câu
lạc bộ để rèn dũa kỹ năng mềm cho bản thân hỗ trợ các vấn đề như xin việc làm về
sau. Biết tận tâm học tập, ra sức luyện rèn, có lòng ham học hỏi, yêu lao động,
không ngại khó, ngại khổ, chủ động, tự cường, tự lập, thật thà, chính trực. “Cần,
kiệm” còn là những đức tính được thể hiện qua cách làm việc khoa học, hiệu quả,
sáng tạo, nỗ lực tăng năng suất lao động.Trong học tập hay công việc ngoài cuộc
sống, sinh viên nên sắp xếp có kế hoạch, giờ nào việc ấy và bằng mọi cách duy trì
thời gian biểu đã vạch ra, nên thường xuyên suy nghĩ để đổi mới cách nghĩ, cách
làm, tìm tòi những biện pháp tối ưu để công việc hay học tập được tiến hành nhanh
chóng, đạt hiệu quả cao nhất. Bên cạnh đó, thanh niên sinh viên cần đề cao chữ
“liêm” trong quá trình học tập, chính trực, ngay thẳn, không gian lận thi cử, biết giữ
mình trước cám dỗ của vật chất, những cuộc vui đầy sa đọa ở môi trường mới. Biết
lên án đấu tranh với những biểu hiện tham nhũng, lãng phí, nhất là tình trạng “tham
nhũng vặt” hiện nay mà Đảng, Nhà nước và xã hội đang lên án. Để thấm nhuần và
thực hiện chữ “chính” của Chủ tịch Hồ Chí Minh, mỗi sinh viên cần có thái độ rõ
ràng trước cái thiện và cái ác, có dũng khí để bảo vệ cái tốt, lên án cái xấu. Kiên
quyết đấu tranh chống lại những tiêu cực, sai trái trong học đường như gian lận

11
trong thi cử, mua điểm, chạy điểm, cờ bạc, rượu chè… Trong học tập, khi có các
hoạt động tập thể hay làm việc nhóm, cần nêu cao tinh thần tự phê bình và phê bình
để xây dựng tập thể, biết đấu tranh với những biểu hiện tiêu cực, không hòa đồng
với tập thể trong cuộc sống học đường của sinh viên.
c) Ý nghĩa của chuẩn mực “ Thương yêu con người, sống có tình có nghĩa” đối
với sinh viên:
Tình yêu thương con người là một trong những phẩm chất đạo đức cao đẹp làm nên
giá trị vô giá về nhân cách, phẩm giá, chuẩn mực đạo đức Hồ Chí Minh. Học tập tư
tưởng đạo đức Hồ Chí Minh về yêu thương con người, sống có nghĩa có tình, mỗi
sinh viên cần đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức của Bác:
Trong mối quan hệ giữa người với người phải khoan dung, độ lượng, chân thành,
tránh ác cảm, thù hằn, cá nhân; trong giảng đường, trường học phải biết hòa đồng,
năng nổ cùng bạn bè và mọi người xung quanh, tôn trọng giảng viên và người lớn
tuổi; trong gia đình nên biết hiếu thuận, vâng lời, lễ phép đối với ông bà, cha mẹ,
biết kính trên nhường dưới.. Phải luôn lắng nghe, luôn thấu hiểu để cùng cảm thông,
cùng chia sẻ nhất là khi bạn bè hay những người thân yêu gặp hoàn cảnh khó khăn,
hoạn nạn. Biết yêu thương, trương trợ, giúp đỡ nhau để cùng tiến bộ trong học tập
hay cuộc sống và ngày càng tốt đẹp hơn. Ngoài ra, còn phải có tình yêu đất nước,
nhân dân, tôn trọng nhân dân. Luôn thực hiện nghiêm túc nguyên tắc tự phê bình và
phê bình, trên tinh thần thẳng thắn và chân thật, không “lựa gió bẻ măng”, “vơ đũa
cả nắm”, nâng cao quan điểm để “đánh một đòn cho tới chết”. Khi nhận xét, đánh
giá một con người phải có tính bao quát, tránh nhìn nhận, đánh giá một cách phiến
diện, chỉ nói đến khuyết điểm mà không thấy ưu điểm của con người. Đối với
những hành vi sai trái phải nghiêm khắc phê bình, xử lý nhưng cũng tạo cơ hội để
bạn bè mình sửa chữa, khắc phục và vươn lên. Là sinh viên thế hệ trẻ tràn đầy sức
sống, năng động sáng tạo, cần tích cực tham gia, ủng hộ, kêu gọi ủng hộ các quỹ
tấm lòng hảo tâm vì đồng bào lũ lụt, đói nghèo, tham gia các hoạt động tình nguyện,
các phong trào được sinh viên hưởng ứng nhiệt tình như: chiến dịch mùa hè xanh,
hiến màu nhân đạo,.... Điều đó đang mang lại nhiều ý nghĩa, giá trị trong cuộc sống
của mỗi người.

12
d) Ý nghĩa của chuẩn mực “ Tinh thần quốc tế trong sáng” đối với sinh viên
Tinh thần quốc tế trong sáng là phẩm chất, là yêu cầu đạo đức của người Việt Nam
nói chung, sinh viên nói riêng trong mối quan hệ rộng lớn, vượt qua phạm vi quốc
gia, dân tộc. Tình hình trong nước và trên thế giới có nhiều biến động, đòi hỏi con
người Việt Nam, đặc biệt là thế hệ thanh niên sinh viên cần nhận thức rõ vai trò, vị
trí, trách nhiệm của mình trong sự nghiệp đổi mới đất nước, xây dựng và bảo vệ Tổ
quốc trong tình hình mới. Trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa, hội nhập
quốc tế sâu rộng, trước những thời cơ và những thách thức mới của cơ chế thị
trường, sinh viên cần phải luôn rèn luyện trong học tập để nâng cao trình độ chuyên
môn nghiệp vụ, khoa học - kỹ thuật, ngoại ngữ ... Có ý thức tự giác tiếp thu những
kiến thức về kinh tế, khoa học - kỹ thuật, văn hóa - xã hội, có khả năng làm chủ
khoa học, công nghệ, kỹ thuật hiện đại, có đủ năng lực làm việc trong môi trường
quốc tế. Tham gia ủng hộ các chương trình bảo vệ môi trường “giờ trái đất”, “bảo
vệ tài nguyên thiên nhiên”, “ chống phân biệt màu da, dân tộc, tôn giáo”… góp
phần trí lực của mình nhằm phát triển tinh thần quốc tế trong sáng cho đất nước.
Sinh viên cần phải không ngừng trau dồi vốn kiến thức, kỹ năng, đặc biệt là ngoại
ngữ để có thể hội nhập một cách sâu rộng, nhằm tiếp thu những giá trị tốt đẹp của
văn hóa các nước, đồng thời đưa hình ảnh Việt Nam là một quốc gia hòa bình, mến
khách ra toàn thế giới.
2.2.2 Liên hệ bản thân
Các chuẩn mực đạo đức cách mạng trong tư tưởng Hồ Chí Minh mang ý nghĩa
quan trọng, ảnh hưởng tích cực đối với tư tưởng của người dân Việt Nam nói chung
và sinh viên nói riêng. Là một sinh viên năm hai đang theo học tại Trường đại học
Giao thông vận tải thành phố Hồ Chí Minh, em nhận thấy cần phải gắn việc học tập
và làm theo tư tưởng đạo đức cách mạng của Người vào những việc làm cơ bản sau:
Thực hiện tốt “cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư” theo tấm gương đạo đức Hồ
Chí Minh, có tinh thần hợp tác, giúp đỡ bạn bè, những nguời xung quanh. Thực
hành tiết kiệm, đấu tranh chống nham nhũng, gian lận trong thi cử,…; tích cực đấu
tranh chống chủ nghĩa cá nhân, lối sống thực dụng, nói không đi đôi với làm, lợi
dụng chức vụ để thu vén lợi ích cho bản thân và gia đình. Bản thân luôn giữ gìn tư

13
cách, phẩm chất đạo đức cách mạng và tính tiền phong, gương mẫu của người đảng
viên; Có phẩm chất đạo đức tốt, trung thực, thẳng thắn, sống đoàn kết tập thể, hoà
nhã, gần gũi với bạn bè, người thân. Có ý thức trong tự phê bình và phê bình; biết
tôn trọng và lắng nghe ý kiến của người khác; tích cực đấu tranh với những biểu
hiện chia rẽ, bè phái. Chăm chỉ học tập, trau dồi kiến thức, rèn luyện kỹ năng, phát
huy được năng lực, khả năng sáng tạo và sức trẻ của mình vào công cuộc xây dựng
và bảo vệ đất nước. Tham gia tích cực, hiệu quả các phong trào của Đoàn Thanh
niên, Hội Sinh viên các cấp. Phấn đấu tu dưỡng, rèn luyện đạt danh hiệu "Sinh viên
5 tốt" với các tiêu chí: Đạo đức tốt, Học tập tốt, Thể lực tốt, Tình nguyện tốt, Hội
nhập tốt. Để thực hiện những điều nêu trên, em nghĩ bản thân mỗi snh viên càng cần
phải có một ý chí kiên cường, nhẫn nại, không dễ dàng bị lung lay bởi những thế
lực xấu cám dỗ. Bởi thế Người từng khẳng định: “Đạo đức cách mạng không phải ở
trên trời sa xuống, nó do đấu tranh, rèn luyện bền bỉ hàng ngày mà phát triển và
củng cố cũng như ngọc càng mài càng sáng, vàng càng luyện càng trong” 1

1
Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia Hà Nội, t5, tr.612.
14
 KẾT LUẬN
Hồ Chí Minh đã nói: “ Thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà… Nước nhà
thịnh hay suy, yếu hay mạnh, một phần lớn là do thanh niên”. Trong đó học sinh,
sinh viên là những người đang nắm trong tay tri thức cùng với những hiểu biết về
tiến bộ xã hội nói chung và sự phát triển đất nước nói riêng. Họ chính là những chủ
nhân tương lai của đất nước, những người mang sức trẻ, lòng quyết tâm, nhiệt huyết
và tài năng của mình xây dựng đất nước “ đàng hoàng hơn, to đẹp hơn”.

Hồ Chí Minh cho rằng, đối với các dân tộc phương Đông giàu tình cảm, trọng đạo
lý, việc tu dưỡng đạo đức của mỗi cá nhân, mỗi con người có vai trò vô cùng quan
trọng. Nói chuyện với sinh viên, Người từng khẳng định: "Thanh niên phải có đức,
có tài. Có tài mà không có đức ví như một anh làm kinh tế tài chính rất giỏi nhưng
lại đi đến thụt két thì chẳng những không làm được gì ích lợi cho xã hội mà còn có
hại cho xã hội nữa. Nếu có đức mà không có tài ví như ông Bụt không làm hại gì,
nhưng cũng không lợi gì cho loài người". 1 Tư tưởng Hồ Chí Minh về chuẩn mực
đạo đức cách mạng mang đến những vấn đề đạo đức cấp thiết, những ý nghĩa rất
thiết thực cho mọi sinh viên. Vì vậy mỗi sinh viên hãy sống đúng chuẩn mực đạo
đức con người, trau dồi và học hỏi những bài học trong cuộc sống về sự công bằng,
bác ái. Ngoài ra biết giữ gìn đạo đức, lương tâm, danh dự và nhân phẩm. Luôn thấm
nhuần tư tưởng Hồ Chí Minh, coi đạo đức cách mạng là gốc, luôn gắn đức với tài.
Thực hiện lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh: "Chúng ta không một phút nào được
quên lý tưởng cao cả của mình là phấn đấu cho Tổ quốc hoàn toàn độc lập, cho chủ
nghĩa xã hội hoàn toàn thắng lợi trên đất nước ta và trên toàn thế giới”. Có như thế
thì mỗi sinh viên luôn là một bông hoa đẹp tô điểm cho non song đất nước Việt
Nam.

1
Hồ Chí Minh (2000), Toàn tập, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, t.11, tr.399.
15
 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Tác giả thuộc bộ môn Tư tưởng Hồ Chí Minh, khoa Lý luận chính trị, trường
Đại học Giao thông vận tải Thành phố Hồ Chí Minh năm 2020, Tập bài
giảng Tư tưởng Hồ Chí Minh.
2. Giáo trình Tư tưởng Hồ Chí Minh, Nxb Chính trị - Hành chính, H.2011.
3. Hà Sơn Thái (08/12/2019), “Trung với Đảng, hiếu với dân” - Giá trị hình
mẫu của người quân nhân cách mạng theo tư tưởng Hồ Chí Minh,
https://dangcongsan.vn/, [ Truy cập ngày 25/07/2021]
4. Trịnh Lý (26/08/2019), Coi “Cần, Kiệm, Liêm, Chính” là nhiệm vụ học tập
hàng ngày, http://doanthanhnien.vn/, [ Truy cập ngày 29/07/2021].