Cel ćwiczenia: prześledzenie wpływu pH na właściwości optyczne zastosowanego

wskaźnika alkacymetrycznego oraz zapoznanie się z pojęciem punktu izozbestycznego.

Mechanizm działania indykatora pH: istnienie przegrupowań tautomerycznych w

cząsteczce wskaźnika; formy zdysocjowane mają inne zabarwienie niż cząsteczki
niezdysocjowane.

Oranż metylowy: zasadowy; zmienia barwę z zakresie pH od 3.1 - 4.3 ; poniżej pH=3.1 —
barwa czerwono-pomarańczowa (forma chinoidowa), powyżej pH=4.4 — barwa żółta (forma
azowa).

Jeśli do roztworu dodane zostaną jony wodorotlenowe w postaci mocnej zasady, wzrost
stężenia [OH-] spowoduje utworzenie niezdysocjowanej formy [Ind-OH], czyli cofnięcie się
równowagi w kierunku substratów.

Ubytek jonów [OH-] na skutek dodania mocnego kwasu (dodatek jonów [H+]) przesuwa
równowagę w kierunku produktów - powodując niemalże całkowitą dysocjację [Ind-OH] w
konsekwencji wzrost stężenia [Ind+].

Punkt izozbestyczny - punkt odpowiadający długości fali powstały z przecięcia się krzywych
wykreślonych w układzie absorbancja - długość fali promieniowania elektromagnetycznego,
w którym obie formy związku (zdysocjowana i niezdysocjowana) mają jednakowe
współczynniki absorpcji i wobec tego zmiana pH jednej z form kosztem drugiej nie wpływa na
zmianę jego położenia. (absorbancja zależy jedynie od całkowitej zawartości składników
wystepujących w stanie równowagi, czyli od ich stosunków molowych)

Znajomość punktu IP pozwala na pomiary spektrofotometryczne:

roztworów wrażliwych na zmianę pH bez ich wstępnego buforowania

roztworów o nieznanym pH

Barwa związku zależy od obecności w nim ugrupowań atomów zwanych chromoforem -

zachodzą w nim przejścia elektronowe odpowiadające za pasma widmowe.

Przykłady chromoforu: sprężone układy wiązań podwójnych pomiędzy atomami węgla -

liniowe i cykliczne, atomami azotu, atomami węgla i tlenu, węgla i azotu, węgla i siarki.

Chromofory w oranżu metylowym:

Odchylenia od praw absorpcji Lamberta-Beera:

podstawowe ograniczenia praw:

- prawa absorpcji są spełnione dla roztworów rozcieńczonych (c<10-2 M)

- występują inne oddziaływania promieniowania elektromagnetycznego niż tylko absorpcja -

uorescencja

czynniki chemiczne:

- powodujące odchylenia od prostoliniowego przebiegu absorbancji są związane z reakcjami

chemicznymi zachodzącymi w analizowanym roztworze

fl
- Zmianie pH oraz zmianie stężenia roztworu mogą towarzyszyć: dysocjacja, asocjacja,
polimeryzacja, solwatacja, reakcje kompleksowania

czynniki aparaturowe:

- brak monochromatyczności

- Występowanie promieniowania rozproszonego.

I prawo absorpcji: absorbancja jest proporcjonalna do grubości warstwy absorbującej, jeśli

przechodzi przez jednorodny środek absorbujący.

II prawo absorpcji: jeśli współczynnik absorpcji rozpuszczalnika jest równy zero, to

absorbancja wiązki promieniowania przechodzącego przez jednorodny roztwór jest wprost
proporcjonalna do stężenia roztworu oraz grubości warstwy absorbującej.

III prawo absorpcji: absorbancja roztworu wieloskładnikowego równą się sumie absorbancji
poszczególnych składników.

Rodzaje przejść elektronowych:

w związkach organicznych:

- elektrony walencyjne ( i )

- elektrony wolnych par elektronowych (n)

w kompleksach metali d-elektronowych

- widmo od bliskiego nad oletu poprzez

obszar widzialny do bliskiej podczerwieni.

Wzbudzenie elektronowe następuje wówczas, gdy w wyniku absorpcji promieniowania

zachodzi przeniesie elektronu z orbitalu o niższej energii na wolny orbital o wyższej energii.
(elektronowe widmo absorpcyjne).

Spektrofotometr:

źródło promieniowania - lampa deuterowa, wolframowo-halogenowa, wysokociśnieniowe

łukowe lampy ksenonowe

układ optyczny (monochromator) - wybranie z emitowanego przez źródło promieniowania

ciągłego, wąskie pasmo o żądanej długości fali

pomieszczenie na komórkę pomiarową

Detektor - zamienia sygnał analityczny na sygnał elektryczny; fotokomórki, fotopowielacze,

fotodiody

komputer

𝜎
fi
𝜋