TÜRKÇE 6

BÜYÜK HARFLERİN KULLANIMI

1) Cümlelerin ilk harfleri büyük harfle başlar.

Ör: Dünyadaki savaşların bitmesini istiyoruz.

2) Şiirde dizelerin ilk kelimeleri büyük harfle başlar.

Ör:
Gökyüzünün başka rengi de varmış!
Geç fark ettim taşın sert olduğunu.
Su insanı boğar, ateş yakarmış!
Her doğan günün bir dert olduğunu.
İnsan, bu yaşa gelince anlarmış.
3) Özel isimler büyük harfle başlar.

A) Kişi ad ve soyadları: Ör: Can, Aslı Deniz, Zeynep Şen…

B) Kişi adlarından önce ve sonra gelen unvan, meslek ve saygı bildiren

sözcükler: Ör: Hasan Bey, Profesör Türkan Saylan, Nasrettin Hoca

C) Hayvanlara verilen adlar: Ör: Boncuk, Fındık, Duman….

D) Ulus adları: Ör: Türk, Alman, Arap…

E) Dil adları: Ör: Türkçe, Fransızca

F) Devlet ve ülke adları: Ör: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, İngiltere

G) Din, mezhep adaları: Ör: Müslüman, Katolik, Bektaşilik…

H) Şehir, köy, kent, sokak, cadde adları: Ör: Lefkoşa, Atatürk Caddesi,

Çevre Sokağı
I) Coğrafyayla ilgili kıta, bölge, ova, dağ, deniz, göl, akarsu, orman adları:

Ör: Afrika, Kantara Dağı, Zigana Geçidi, Kızılırmak, Mesarya Ovası, Van Gölü…

J) Kurum ve kuruluş adları:

Ör: Bayraktar Ortaokulu, Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı

K) Saray, köşk, han, köprü, anıt, kale gibi yapı adları:

Ör: Girne Kalesi, Büyük Han

L) Kitap, dergi, gazete, yasa adları: Ör: Suç ve Ceza, Kıbrıs Masalları, Medeni Kanun

M) Millî ve dinî bayramlar, özel günlerin adları: Ör: Okulumuzda Öğretmenler Günü kutlandı.

N) Tarihî olay ve çağlar, önemli dönemler: Ör: Bu cephe Çanakkale Savaşı’nda açıldı.
O) Gezegen ve yıldız adları:
* Gezegenler, gök cisimleri evrende tek varlıklar oldukları için büyük harfle yazılırlar.
Ör: Merkür, Neptün, Halley, Samanyolu…

* Dünya, güneş, ay sözcükleri coğrafya ve gök bilimle ilgili terim olarak kullanıldığı zaman
büyük harfle başlatılır.
Ör: Ay Dünya’nın, Dünya da Güneş’in çevresinde döner.
«Dünya» sözcüğü, yeryüzü, insanlık, alem, çokluk anlamlarına; «güneş» sözcüğü gün ışığı
anlamına; «ay» sözcüğü, ay ışığı anlamına geliyorsa küçük harfle yazılır.
Ör: Bu oda güneş almıyor. Bu gece ay yok.
Bugün dünya kadar işim var.
4) Mektuplarda ve konuşma metinlerinde hitap sözcükleri ve zarf üzerine yazılan her sözcük
büyük harfle başlatılır.
Ör: Sevgili Kardeşim, Değerli Dinleyicilerim…
 YÖN ADLARININ YAZIMI
1) Yön bildiren sözcükler, yer adlarından önce geliyorsa büyük yazılır.
Ör: En güzel tatil beldeleri Kuzey Kıbrıs’tadır.
Siz hiç Güneydoğu Anadolu’ya gittiniz mi?

2) Yön bildiren sözcükler, yer adlarından önce gelmiyorsa küçük

yazılır.
Ör: Dükkanı Lefkoşa’nın doğusunda inşa etmiş.
Rüzgar güneybatıdan esiyor.

3)Yön adları ülke, uygarlık yerine kullanılmışsa büyük harfle başlar.

Ör: Her konuda Batı’nın taklit edilmesini nasıl değerlendiriyor?
 GÜN VE AY ADLARININ, TARİHLERİN YAZIMI
 1) Belli bir gün ya da tarih bildirmeyen gün, ay adları küçük harfle
başlar.

Ör: İzmir için eylülün ayrı bir önemi var.

 2) Belli bir gün ve ay belirtildiği zaman, gün ve ay adları büyük

harfle başlar.

Ör: 22 Eylül günü doğum gününü kutlayacak.

1 Kasım 1990’ın Şubat’ında iş yerini açtılar.

 3)Tarihler şu biçimlerde yazılabilir.

Ör: 23 Şubat 2020, 23-02-2020, 23/02/2020

SAYILARIN YAZIMI
1) Sayıların her sözcüğü ayrı yazılır.
Ör: Dedem altmış beş yaşındadır. Burada on bir ay denize girilir.

2) Çok sıfırlı büyük sayıların ana sayıları rakamla, diğer basamakları

yazı ile gösterilebilir.
Ör: Bu arabayı 60 milyara almış.
3) Bilimsel yazılarda, kesinlik aranan konularda sayılar rakamla
gösterilir.
Ör: Avrupa'nın yüzölçümü 10.523.000 km² dir.
4) Rakamla gösterilen sayılara eklenen ekler kesme işareti ile ayrılır;
bu ekler, sayının okunuşuna göre eklenir.
YANLIŞ DOĞRU
1985’den 1985’ten
7’inci 7’nci, 7.
8’nci 8’inci
 KISALTMALARIN YAZIMI
 1) Birkaç sözcükten oluşan özel adlar, her sözcüğü bir harfle gösterilerek
kısaltılır, harfler arasına nokta konmaz; ekler kısaltmanın okunuşuna uygun
olarak eklenir.
ÖR: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti KKTC
Orta Doğu Teknik Üniversitesinin ODTÜ’nün

 2) Kısaltmalarını adlarındaki sözcüklerin birkaç harfi ile gösteren kurumlar da

vardır.
ÖR: Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Dz.Kuv.K.
Genel Kurmay Başkanlığı Gen Kur.
Yardımcı Doçent Yrd.Doç.
 3) Bütün harfleri küçük yazılan kısaltmalardan ölçü
birimi olanların sonuna nokta konulmaz, ölçü birimi
olmayanların sonuna nokta konur.
Ör: metre m
kilogram kg
biyoloji biy.
matematik mat.
“Kİ” SÖZCÜĞÜ İLE “-Kİ” EKİNİN YAZIMI
Bağlaç Olan “ki” nin Yazımı
Sözcükleri ve cümleleri birbirine bağlayan “ki” bağlacı ayrı
yazılır.
Ör: Çok gecikme ki bir an önce gidelim.
Sen ki benim en iyi arkadaşımsın.
Duydum ki unutmuşsun gözlerimin rengini.
«Kİ» bağlacı, bağlaç dışındaki sözcüklerle öbekleşir. Bu
durumda ayrı yazılır.
Ör: Bütün gün bekledik ne var ki kendisiyle görüşemedik.
“Öyle ki, tut ki, yeter ki, demek ki… öbekleri de aynı
özelliktedir.
Ek olan “-ki”nin Yazımı
a) Söylenmeyen tamamlananın yerini tutan ve ilgi eki olarak
bilinen”-ki” eki kendisinden önceki sözcüğe eklenerek yazılır.
Ör: Arabada benzin yok, babamınki ile gidelim.
Bizimki bugün işe gelmedi.

b) Bir varlığı kavramı işaret etme (gösterme) görevli “-ki” de

kendisinden önceki sözcüğe eklenerek yazılır.
Ör: Evdeki hesap çarşıya uymadı.
Bahçedeki ağacı sulamayı unutma.
 «DE» SÖZCÜĞÜ İLE “-de” EKİNİN YAZIMI
Bağlaç Olan “de” nin Yazımı
“de” bağlacı ayrı yazılır; ünsüzü değişmez.
«de» bağlacını cümleden çıkardığımızda cümlenin anlamında
bozulma olmaz.
Ör: Ben de sizinle gelmek istiyorum.
Ali de sinemaya gitmiş.

Ek Olan “-de”nin Yazımı

Bulunma durum eki (-de hali) -de kendisinden önce gelen sözcüklere eklenerek yazılır. –de
ekini cümleden çıkardığımızda cümlenin anlamı bozulur. –de eki ünsüz benzeşmesi kuralına
göre –ta/ -te şeklinde de kullanılabilir.
Ör: Bende yeterince para var.
Aradığın kitap Ahmet’te var.
«Mİ» SORU SÖZCÜĞÜNÜN YAZIMI
Soru sözcüğü mı, mi ,mu, mü cümleye soru anlamı katsın
katmasın daima ayrı yazılır.
Ör: Gideceğimizi ona da söyledin mi?
Bu problem böyle çözülür mü hiç?

Soru sözcüğü “mı, mi, mu, mü” den sonra gelen ek varsa
“mı, mi, mu, mü” ye bitişik yazılır.
Ör: Her filmi sonuna kadar izler misin?
Ben böyle sözler söyler miyim hiç?
İLE’nin YAZIMI
ile, ayrı olarak yazılabildiği gibi kelimelere eklenerek de yazılabilir.
Ör: Tuğçe ile bahçede oynuyoruz.
Tuğçe’yle bahçede oynuyoruz.
ile, ünsüzle biten kelimelere bitişik olarak yazıldığında i ünlüsü düşer
ve büyük ünlü uyumuna uyar.
Ör: bulut-la (bulut ile), çiçek-le (çiçek ile), kuş-la (kuş ile) vb.

ile, ünlüyle biten kelimelere bitişik olarak yazıldığında araya y ünsüzü

girer ve başındaki i ünlüsü düşer.
Ör: arkadaşı-y-la (arkadaşı ile), çevre-y-le (çevre ile), sürü-y-le (sürü ile),
yapı-y-la (yapı ile) vb.