BURSA TEKNİK ÜNİVERSİTESİ

MÜHENDİSLİK VE DOĞA BİLİMLERİ FAKÜLTESİ

BİYOMÜHENDİSLİK BÖLÜMÜ

BMB0103

GENEL BİYOLOJİ LABORATUVARI

DENEY RAPORU

Deney No: 2

Deneyin Adı: Prokaryotik ve ökaryotik hücrelerin incelenmesi

Deneyin Yapıldığı Tarih: 8.11.2022

Rapor Teslim Tarihi: 15.11.2022

Sorumlu Öğretim Elemanı:

Ad-Soyad: ROUNAIDA LOUCIF

Öğrenci No: 22375293315

 BURSA, 2022

• AMAÇ

Prokaryotik ve ökaryotik hücrelerin incelenmesi :

I.Bakteri hücresinin incelenmesi (Prokaryotik Hücre)

II. Maya hücresinin incelenmesi (Ökaryotik Hücre)

III. Archeae’ lerin genel yapısı

• TEORIK BILGI

Canli ya da Organizma , fonksiyonlarini yaşama mümkün olduğunca uyum sağlayarak

sürdüren basit yapi moleküllerinin veya karmaşık organ sistemlerinin bir araya
gelmesiyle oluşan varliklar için kullanilan bir kavramdır (1)

Canlılar alemi 5 büyük grupta incelenir. Bu grupları içerisine alan ve taksonomik olarak
alemin üstünde yer alan 3 Domain vardır. Bunlardan;

1. Eukarya: Protista, mantarlar , bitkiler ve hayvanlar alemini içerisine alır.

2. Bacteria: Bakteriler alemini içerisine alır.

3. Arcea: Arkeler alemini içerisine alır.

I. PROKARYOTİK HÜCRELER (BAKTERİLER) (1)

Elektron mikroskobunun geliştirilmesinden sonra, ilkel bir çekirdeği oluşturan

bakterilerin hücresel yapıları bolca incelenmiştir.Bu canlılar morfolojik olarak
incelendiğinde ökaryot hücrelere benzemekle birlikte, detaylarına yakından bakıldığında
şu fark edilmektedir: aralarında önemli farklar var

Prokaryotik hücreler atipik hücrelerdir. Bunlar en küçük ve en ilkel canlı formlarıdır. Bu

canlıların ortak özelliği zarla çevrili bir çekirdeğe sahip olmamasıdır.Bakterilerin de
nükleer zarları yoktur ama deoksiribonükleik asitten oluşan bir kromozomları vardır.
Sitoplazmaya dağılmış ribozom granülleri vardır, ancak tipik hücrelerde bulunan birçok
temel organelden yoksundurlar

Prokaryotik organizmalardaki hücre boyutları ökaryotik organizmalardaki hücrelerden

daha küçüktür

Prokaryotik hücreler, ökaryotik mikroorganizmalarda olduğu gibi tek başına, gruplar

veya zincirler halinde bulunur veya koloniler oluşturur.

Prokaryotlar ayrıca bir dış hücre duvarından, altındaki sitoplazmik zardan ve sitoplazma
içindeki sitoplazma ve organellerden veya içindeki diğer oluşumlardan oluşur. Belirli bir
zarla çevrili çekirdek yoktur, ancak işlevini yerine getiren temel bir madde vardır.

Eşeyli üreme özelliği de en önemli özelliklerinden biridir.

Bakterilerin Mikroskopta Görünüşlerine (Morfolojilerine) Göre Sınıflandırılmaları

(1)

Bakteriler Antony van Leeuwenhoek tarafından çizilen mikroskobik görünümleri esas

alınarak;

• Yuvarlak biçimdeki bakteriler (koklar) :Yuvarlak şekilli bakterilerdir.

• Çubuk biçimindeki bakteriler (basiller) :Çomak şekilli bakterileridir.

• Sarmal biçimdeki bakteriler (spiraller) : Sarmal şekilli bakterilerdir.

• pleomorfık : Bu gruba önceki kategorilere ait olmayan herhangi bir bakteri

yerleştirilir.

Bakterilerin Hücre Yapısı

Bakterilerin anatomik yapıları iki temel kısma ayrılarak incelenebilir :

• Dış yapılar : Hücre duvarı, kamçı (flagella), pili (pilus), kapsül.

• İç yapılar : Sitoplazmik membran, mezozom, ribozom, nükleus (nükleoid),

sitoplazmik granüller, pigment, spor, plazmid, vb.

1. Hücre duvarı : prokaryotlarda hücre duvarı katı ve değişmez değildir. Tersine bir lastik
esnektir.

Prokaryotlardan bakterilerde hücre duvarı yapısı gram boyamadan sorumludur ve bu

özelliğe göre bakteriler, gram-negatif ve gram-pozitif olmak üzere iki ana gruba ayrılır.
(3)

2. kapsül : Prokaryotiklerden bazı bakteriler, hücre zarı dışına kalınlığı veya kıvamı
değişen bir kitle salarlar. Bu kitle kapsül tanımlanır. (3)

3. kirpik : Protein yapılı, uzun, ince, esnek sarmal uzantılardır ve mikroorganizmaların

hareket etmesine izin veren zarlardır. (2)

4. firmbia (pillusar) :Bazı bakteriler yüzeylere pilus (çoğulu pili) adı verilen kısa
uzantılarla tutunur.Pilin proteinlerinden oluşmuştur, Adezyondan sorumlu (P fimbriae) ve
Seksuel konjugasyon (sex pilus-F Fimbria)

5. sitoplazmik zar (hücre membranı) : Prokarvotik ve ökaryotik tüm hücreler plazma zari
ile cevri lidir. Secici bir filtre gibi olan plazma zarı (hücre zarhücre membrani) molekül
ve iyonların hücreye giriş ve çikışıni kont rol eder. (5)

6.sitoplazma :bir hücrenin içini dolduran ve tüm organelleri içinde bulunduran hücre
sıvısına denir. Bu sıvı, oldukça açık renklidir ve jele benzeyen bir görünüme sahipti (6)

7. çekirdek ( necleus , kromozom , DNA ) :Hücrenin hemen hemen tüm fonksiyonlarinin

ve hücre üremesinin kont rol merkezidir. Genel olarak her hücrenin bir çekirdeği vardır.
Istisna olarak iskelet kası hücreleri çok çekirdeklidir fakat insan kırmızı kan
hücresi olan erit (5)

8. endosport :Bakterilerin uygun olmayan koşullar içerisinde, sitoplazma seviyesini

minimum noktaya indirerek çalıştırması üzerinden korunmasına endospor denir.
Bakteriler bu yapıyı gerçekleştirmek suretiyle birçok farklı ortamda sağlıklı biçimde
yaşama imkanı elde eder.

Gram Boyama Yöntemi :

Ilk olarak Hans Christian Joachim Gram tarafindan bu boyama yöntemini uygulamis ve
bakterilerin büyük çogunlugunun gram olumlu ve gram olumsuzluk boyanma özelligi
gösterilmisti (4)

Gram boyama yöntemi uygulanmış besiyeri analizinde, mikroskobik inceleme sonucunda

mavi-siyah ya da mor renk alan bakterilerdir. Gram (+) bakterilerin bu rengi almalarının
sebebi hücre çeperlerinde ultraviyole ve iyot karışımı bulunmasıdır. Hücre duvarı kalın
olan gram (+) bakteriler parlak renk verirler. Gram (+) bakterilerin gram sınıflandırma
sistemi ‘’ ampiriktir ’’ ve daha çok ‘’ hücre duvarı ‘’ arasındaki yapı farklarına dayanır.
(4)

II. ÖKARYOTİK HÜCRELER (MAYALAR) :

Ökaryotik hücreler, membrana bağlı olarak iyi tanımlanmış olan bir çekirdeğe ve aynı
şekilde diğer membrana bağlı organellere sahip olan yapılardır. Bu hücreler yapı olarak
oldukça karmaşıklardır ve bu şekilde işlev görürler. Ökaryotik hücreler, prokaryotik
hücrelerle karşılaştığında, prokaryotik hücrelere göre daha kompleks işlevleri yerine
getirebildikleri gözlemlenir. (2)

Mayalar tek hücreli ve hakiki hücreli organizmalardır, büyüklükleri zincirlerine göre

değişir ancak çapları 2 ile 8 µm arasında, uzunlukları ise 3 ile 15 µm arasında değişir.
Hayatta kalabilmek için suya, vitaminlere, minerallere ve diğer besinlere ihtiyacı vardır.
(1)

Genel Özellikleri : (4)

maya hücresi : hücre duvarı, sitoplazma zarı, sitoplazma ve çekirdekten oluşmuştur.

Hücre duvarı: Şekerler, proteinler ve yağlardan oluşur. Güçlü bir oran veren ve maya
hücrelerine belirli bir şekil ve boyut kazandıran birkaç katmandan oluşur. (1)

Sitoplazma zarı: 3 katmandan oluşur ve hücre duvarının altında bulunur. Hücreye

emilim ve atılım kolaylığı sağlayan geçirgenlik ile karakterizedir. (1)

Sitoplazma: Hücre organellerini çevreleyen renksiz, jelatinimsi protein benzeri bir

maddedir. Işık mikroskobu ile gözlemlendiğinde boşluk gibi görünür ve en önemli
 organelleri içerir : mitokondri, golgi cisimciği, ribozomlar ve endoplazmik retikulum'dur.
(2)

Çekirdek (Nükleus): Genellikle küçük oldukları (2-3 mikrometre) için normal ışık
mikroskopları ile güçlükle fark edilebilirler. Çekirdeğin etrafında çift katlı ve delikli
(poroz) bir membran bulunur. Çekirdek içinde bulunan kromozom DNA yapısında olup,
birden fazla sayıdadır. (1)

Mayalarda Üreme : Mayalar, askospor adı verilen cinsel sporlar oluşturarak seksüel
olarak çoğalabilir ve mayalar ayrıca tomurcuklanma veya dallanma yoluyla veya
eklembacaklılar veya klamidyal sporlar yoluyla aseksüel olarak çoğalabilir.

1. Eşeyli Üreme : Eşeyli çoğalmada (cinsel) iki hücre yan yana gelip birbirleri ile temas
ettikten sonra arada bir kanal oluştuğu için bu tip üremeye “kopulasyon yoluyla çoğalma”
adı da verilmektedir.

2. Eşeysiz Üreme :Mayalar, askospor adı verilen cinsel sporlar oluşturarak aseksüel
olarak çoğalabilir ve mayalar ayrıca tomurcuklanma veya dallanma yoluyla . Silindirik
hücre şekline sahip maya türleri de ikiye bölünerek çoğalma özelliğine sahiptir.

III. ARCHAEA :

Arkeler, tek hücreli organizmalardan oluşan bir gruptur. Bu mikrobik canlılar, tıpkı
bakteriler gibi prokaryotturlar; dolayısıyla hücre çekirdeği veya zarlı organelleri
bulunmaz. Arkeler ve Bakteriler genellikle benzer görünümde olsalar. Bu morfolojik
benzerliğe rağmen Arkeler'in önemli birçok geni ve metabolik yolağı, özellikle de
transkripsiyon ve translasyon enzimleri bakterilerden çok ökaryotlara benzerdir. Bu
nedenle arkeler ökaryotlara, bakterilere nazaran daha yakın bir gruptur.

• MALZEMELER : Işık mikroskobu, Gram boyası ile renkli bakteri, mayalar , lam ,
lamel

• METOT :
 1. Renkli bakteriler Gram boyası kullanılarak alınır, bir lam üzerine yerleştirilir ve bir
lamel ile kaplanır.

2. Işık mikroskobu altına yerleştirilir ve ×4 × 10 ve × 40 lenslerle gözlenir.

3. Bakterileri x 100 lensle gözlemleyin, ardından sonucu görselleştirin

4. Aynı işlemleri mayalar için de tekrarlıyoruz.

• SONUÇ VE TARTIŞMA :

_ Önce birkaç mercekte renkli bakterileri gözlemledik, bakterilerin daire şeklinden (kok )ve mor
renkte olduklarını yani gram pozitif bakteriler olduklarını fark ettik.

_ Bakterileri net bir şekilde gözlemlemek zordu, bu yüzden doğru sonucu elde edene kadar
aydınlatmayı değiştirmek, su damlaları eklemek ve numune ile merceği birkaç kez hareket
ettirmek zorunda kaldık.
 100x lensli ışık mikroskobu altında gözlemlenen Gram boya bakterilerin fotoğrafı

_ Aynı şekilde maya hücrelerini inceledik, bakterilerden daha büyük görünüyorlardı, beyaz bir
renge ve neredeyse mor renkli bir duvara sahiptiler ve çalışmaları daha net ve daha kolaydı.
 100x lens ile ışık mikroskobu altında gözlemlenen maya hücrelerinin resmi

• KAYNAKLAR

prokaryotik için :
 1. https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/105511/mod_resource/content/1/3.hafta-
Bakteriler-I.pdf

2. https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/10287/mod_resource/content/1/5.%20Hafta
%20Sunu.pdf

3. https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/128013/mod_resource/content/1/9.%20Hafta
%20Bakterilerde%20h%C3%BCcresel%20yap%C4%B1.pdf

4. https://avys.omu.edu.tr/storage/app/public/ozkoci/124108/mikrobiy%20lab%20gram%20
boyama.pdf

5. kitap : hücre biolojisi Prof Dr MERAL ÜNAL Marmara Üniversitesi Yaynevi 2012 .

6. kitap : Genel Bioloji , Prof .Dr.Abdurrahman Aktumsek ve Prof .Dr . Muhsen konuk

ÖKARYOTİK

1. https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/105280/mod_resource/content/1/7.%20HAF
TA%20MAYALAR.pdf

2. file:///C:/Users/Hinfo/Downloads/

3. https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/170341/mod_resource/content/0/Konu7.pdf

4. http://acikerisim.nku.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/20.500.11776/3475/0065831.pd
f?sequence=1&isAllowed=y