Historia architektury powszechnej

1. Historia ogrodów: charakterystyka ogrodów w starożytności, średniowieczu i w renesansie. Opis

pełnionych funkcji, zależności z architekturą, stosowane układy założeń, elementów
architektonicznych i form gatunków roślinnych. Wskazać podobieństwa i różnice pomiędzy typami
ogrodów w tych epokach.

 Starożytność
1.Starożytny Egipt 
Najbardziej charakterystyczne cechy i elementy ogrodu egipskiego wynikają ze sposobów uprawy  w 
dolinie  Nilu,  opartych  na  sztucznym  nawadnianiu  Wiąże  się  z  tym  konieczność odpowiedniego
kształtowania terenu w postaci płaskich tarasów formowanych na różnych poziomach, które  w 
połączeniu  z  systemem  kanałów  wprowadzały  charakterystyczny  podział przestrzenny
powierzchni uprawowych. Spowodowało to również rozwój urządzeń hydrotechnicznych, jak kanały i
baseny, groble, śluzy oraz studnie, niezbędne do rozprowadzania i regulacji wody potrzebnej do
nawadniania gleby.
Ogród wodza Amenhotepa III

2.Mezopotamia 
Najbardziej znanym przykładem są ogrody wiszące Babilonu. Zaliczano je to tzw. 7 cudów świata. Do
ich charakterystycznych cech należą: 
-horyzontalność, wynikała ona z tarasowości pól sztucznie nawadnianych oraz z warunków
środowiska naturalnego Mezopotamii
-upodobania do wywyższania, brak gór i świadomość istnienie krain górzystych powodowało u ich
mieszkańców skojarzenia góry z wywyższeniem społecznym ,
-bogactwo zasobów gliny przy braku drewna i kamienia budowlanego, główny budulec cegła
-wysoki poziom umiejętności rozwiązań technicznych konstrukcji doprowadziły do stworzenia
tarasowych gór, na których zakładano ogrody
-wysoki poziom umiejętności ogrodniczych.

3. Starożytna Grecja 
Zaczęły pojawiać się ogrody użytkowe (przykład ogród u króla Feaków). Znajdował się wokół pałacu,
był ogrodzony i posiadał trzy części: sad, winnice i ogród warzywny. Zaczęły pojawiać się święte gaje
i drzewa/ Otaczały one święte miejsca i ołtarze lub ocieniały groby bohaterów. Wraz z rozwojem
kultury greckiej w okresie klasycystycznym,  ogrody zaczęły się rozwijać. Stały się bardziej
stonowane i stały się jednym z elementów programowych i wychowawczych, o szerokim zasięgu
oddziaływania na społeczność greckich polis. W porównaniu z publicznymi ogrodami, ogrody
prywatne związane
w domem mieszkalnym były skromne. 

4.Starożytny Rzym
 Duży wpływa miała kultura grecka, rozwinęła się forma ogrodów perystylowych. Są to ogrody
związane z domami mieszkalnymi i willami miejskimi, z miejscami kultu, ogrody publiczne służące
wychowaniu i wypoczynkowi oraz wspaniałe założenia placów i willi cesarzy i patrycjuszy. 
Jednym z najbardziej z charakterystycznych rodzajów rzymskich założeń ogrodowych są miejskie
ogrody domowe. Są one ściśle powiązane z atrium i perystylem domu mieszkalnego. Szereg takich
domów jest znany z wykopalisk Pompei. Mają bogaty układ przestrzenny, w którym ogród - ujęty
w architektoniczne ramy ścian i kolumnad krużganków - stanowi łącznie z zamkniętym
pomieszczeniem mieszkalnym całość kompozycyjną. 
….
…
….

Średniowiecze
Rozwój ogrodów średniowiecznych zaczyna się wraz z upadkiem państwa Bizantyjskiego. Założenia
ogrodowe głównie posiadały funkcję użytkową. Znaczna większość ogrodów nie wykazuje
bezpośredniego powiązania kompozycyjnego z architekturą zabudowy w ich otoczeniu. Istniało
natomiast połączenie widokowe dominanty terenowych i akcentów architektonicznych z otaczającym
krajobrazem. Szeroko stosowane symboliki w sztuce średniowiecznej mają odbicie również w
ogrodach. 
Wykształcają się założenia ogrodów klasztornych, które zakładały uprawę roli i ogrodów.
Poszczególne zakony wytworzyły swoje własne plany funkcjonalne. Najważniejszym elem.
ogrodowych klasztornych był wirydarz. Stanowił on najbardziej rozwinięty pod względem
kompozycyjnym układ, w którym przestrzeń ogrodowa ściśle wiązała się z otaczającą architekturą. s

2. Ogrody angielskie

Istotą stylu angielskiego było upodobnienie projektowanej zieleni do naturalnego krajobrazu.

Pozbawione symetrycznych układów i prostych linii. Cechowały się swobodą i asymetrią a przede
wszystkim bujną roślinnością. W ogrodach angielskich znajdowały się  liczne elementy małej
architektury m. in. rzeźby o tematyce nawiązującej do danego miejsca i jego historii a także obeliski,
zegary słoneczne oraz donice z kompozycjami roślinnymi. Charakterystycznymi elementami
ogrodów były budowle, przypominające antyczne ruiny, średniowieczne mury obronne lub
gotyckie świątynie. Powstawały liczne oczka wodne, fontanny i kaskady. Jeśli chodzi o roślinność
składały się swobodnie rosnące, rozłożyste drzewa (buki, dęby, graby) i nieregularne grupy krzewów
o naturalnym pokroju (jaśminowce, różaneczniki).. Kwiaty tworzyły piętrowe kompozycje
o stonowanych barwach. Występowały pnącza (bluszcze) które oplatały drzewa lub konstrukcje –
pergole, trejaże. Występowały bardzo dokładnie skoszone trawniki i kule bukszpanowe.  Słynne,
klasyczne ogrody angielskie istniejące na terenie Wielkiej Brytanii to np. Stourhead w hrabstwie
Wiltshire, Stowe w Buckinghamshire czy Bowood w Wiltshire. Przykładami europejskich parków
w stylu angielskim są Stadtpark w Wiedniu, Englischer Garten w Monachium oraz Ninfa we włoskim
Lacjum. Moda na ogrody w stylu angielskim trafiła również do Polski. Na jej fali powstał park w
Arkadii, założony na przełomie XVIII i XIX w. przez Helenę z Przeździeckich, żonę Michała
Hieronima Radziwiłła. Nieco później, bo w pierwszej połowie XX w., w typowy ogród angielski
przekształcony został park przypałacowy w okolicach Pyrzyc, znany jako Ogród Dendrologiczny w
Przelewicach.

4. Architektura secesyjna  

Secesja to rezultat poszukiwań wyzwolenia formy budynku z czystego naśladowania dawnych epok
(historycyzmu) i wytworzenia nowego stylu. Rozwijała się w latach 1890 – 1925, lecz zasadniczy
rozkwit od ok. 1905.

Ornamentyka secesyjna: postaci i maski długowłosych kobiet, formy płynne przypominające

niekiedy draperie, stylizowane formy roślinne – witraże w oknach, reliefy  wypełniają niekiedy całą
powierzchnię ścian zewnętrznych, elewacje posiadają miękkie linie, eklektyzm stylów z poprzednich
epok.

Sagrada familia – budowa została rozpoczęta w 1882 roku przez innego architekta. Gaudi całkowicie
zmienił projekt. Na rzucie Sagrada Familia wygląda jak łaciński krzyż, Wewnątrz jest 5 naw. Główna
przewyższa pozostałe nawy i łączy się z transeptem. Za tym ostatnim znajdują się chór i kaplice.
Absyda znajduję się wewnątrz krypty.  składa się z  7 kaplic, po obu stronach apsydy znajdują się
schody. Rozgałęziające się ku górze kolumny , które znajdują się w nawie głównej, przypominając las,
większość  łączą się sklepieniem, natomiast pozostałe wtapiają się w mury świątyni. Wewnętrzne
kolumny, które podtrzymują ciężar pięciu wież górujących nad Sagradą Familią wykonane są z
czerwonego porfiru, natomiast mniejsze kolumny zostały wykonane z bazaltu. Gaudi czerpał
inspiracje z dwóch źródeł : chrześcijańskich korzeni  i natury.  Symbole zwierząt są wszechobecne w
ornamentyce Sagrady Familii. Każda z fasad ma 4 wieże symbolizują 12 apostołów. Dodatkowo w
centralnej części jest jeszcze 5 wież. Planem jest ukończenie świątyni tak aby posiada 4 wysokie na
120 m wieże i jedną w środku liczącą 170 metrów. Będą one symbolizować Jezusa w otoczeniu
ewangelistów. Najwyższa wieża będzie kilka metrów niższa niż wzgórze Montjuic, ponieważ Gaudi
nie chciał aby ludzkie działo przewyższało dzieło Boga.

Casa Mila – budynek podtrzymywany jest na specjalnie wykonanej ramie. Cała fasada została
wykonana z naturalnego kamienia , z białymi płytkami ceramicznymi wokół górnej krawędzi
budynku. W tym projekcie Gaudi nie używał prostej kreski. Fasada przypomina wzburzone morze.
Choć wzniesiona jest z cienkich wapiennych płyt, wygląda ciężko i monumentalnie. Ozdobą fasady
są  specjalnie rozmieszczone ptaki , które wyglądają na szykujące się do lotu. Na dachu architekt
stworzył kominy przypominające kształtem dym. Całość została wzniesiona na nowatorskiej
konstrukcji słupowo - belkowej.  Budynek posiada patio aby było możliwe dotarcie światła do
mieszkań .  Budynek nie ma ścian nośnych w całości wsparty jest na słupach. Charakterystyczne są
również balkony z kutego żelaza i osłony okienne swoim kształtem przypominające fale.Poddasze
składa się z 270 parabolicznych łuków ceglanych.  

Casa Batllo – kamienica przebudowana przez Gaudiego w latach 1905-1907. Kamienie fasady z
piaskowca zostały wyrzeźbione w sposób wypukły, tworząc kolumny przywodzące na myśl kości i
formy roślinne. Pokryta jest kolorową mozaiką, która zmienia się w zależności od promieni
słonecznych.  Budynek ma 32 m wysokości i 14,5 m szerokości. Ozdobą wyższych kondygnacji są
balkony przypominające karnawałowe maski, odlane z żelaza.  Budynek wieńczy dach o
nieregularnym falistym kształcie, przypominający łuski na smoczym grzbiecie, cylindryczna
wieżyczka z kopułą zakończoną krzyżem oraz rozproszone rzędy kominów. Budynek posiada mały
wewnętrzny dziedziniec, którego ściany pokryte są ciemno niebieskimi płytkami. Dominują
krzywizny i brak kątów prostych.  

Park Guell - Park składa się z wielu fragmentów zieleni, pociętymi krętymi ścieżkami, mostkami oraz
ciągami schodów. Otoczony jest murem, zb z kamieni o nieregularnym kształcie, posiada 7 bram, nad
główną znajdują się dwa medaliony ze słowami : park i guell ułożonymi na pomocą mozaiki
potłuczonych ceramicznych płytek. Park posiada również dawną bramę wejściową z kutego żelaza
wraz z przyległymi dwoma pawilonami. Sala kolumnowa to główny pawilon o wymiarach 86x40m,
który miał służyć za targ. Dach sali ma kształt falisty. Park posiada 4 wejścia, dwa na górze parku, z
którym zejdziemy wprost na taras widokowy, uważany za miejscowych za najdłuższą ławkę świata
XD. 

5. ARCHITEKTURA ORGANICZNA. 
DOMY PRERIOWE
Domy te miały być dopasowane do krajobrazu amerykańskich równin, z przewagą linii
horyzontalnych, z niskim dachem oraz tarasami i dużymi przeszkleniami. Otwarte wnętrze domu było
wypełnione światłem, w jego centrum zazwyczaj znajdowało się duże pomieszczenie z kominkiem.
Każdy element wewnątrz domu był znaczący i dopasowany organicznie do stworzonego przez niego
środowiska. Do najsłynniejszych z nich należą Robie House, powstały w 1909 oraz Coonley House,
powstały w 1908 roku. Sam Wright pisał o nim później - "Włożyłem w to najlepsze, co było we mnie.
Patrząc wstecz, uważam, że ten dom był najlepszym z dzieł, które mogłem wtedy wykonać w
dziedzinie budownictwa
mieszkaniowego i cywilnego ".
DOM
Jego własny dom, rezydencja Taliesin, także został zbudowany w stylu preriowym. Motywacją do
jego budowy była żona jednego z jego klientów, która później związała się z Wrightem i zamieszkała
w owej rezydencji razem z nim. Dom ten umieszczony jest na "czole" wzgórza, z tego powodu zdaje
się, że powstał on z naturalnego krajobrazu. Składał się on z 3 skrzydeł - mieszkania, biura i oficyny.
Kompleks ten był jednokondygnacyjną strukturą na planie litery L, z jednej strony wychodzącą na
jezioro, w drugiej części mieszczącą studio Wrighta. Taliesin było dwukrotnie niszczone przez pożar,
w jednym z tych pożarów zginęła jego żona. Obecny budynek zwany jest Taliesin III.
FALLINGWATER
Ustawiony w ciele skały, z której spada wodospad, wygląda na niezabudowany, ale wyrósł z kamieni i
drzew. Dom jest kompozycją betonowych tarasów i pionowych powierzchni wapienia, umieszczonych
na stalowych słupach bezpośrednio nad strumieniem. Część urwiska, na której stoi dom, znajdowała
się wewnątrz budynku i została użyta przez Wrighta jako detal wnętrza. Według pomysłu Wrighta
domownicy powinni znaleźć się jak najbliżej natury; stąd pod częścią domu, na który składa się seria
wolno nośnych balkonów i tarasów, przepływa strumień. Do budowy elementów pionowych
wykorzystano kamień, do elementów poziomych – beton. Architekt chciał, aby podczas budowy nie
wycinano drzew, wszystkie duże górskie głazy pozostawały na swoich miejscach, a przyszły dom
stałby się częścią naturalnego krajobrazu. Zbudował kominek w salonie z głazów znalezionych na
miejscu. Ogólna kolorystyka fasad domu jest utrzymana w jasnych kolorach. W jasnych kolorach
pomalowane są dolne powierzchnie występów dachowych, dzięki czemu górne pomieszczenia są
przytulne i lekkie. W wielu miejscach instalowane są tak zwane "przezroczyste ekrany",
zainstalowane zamiast ślepych ścian. Dzięki temu rozwiązaniu, piękny widok na otaczającą przyrodę
otwiera się z dowolnego miejsca w pomieszczeniu. Dzisiaj dom ten pełni funkcję muzeum, które
rocznie odwiedza 120 tys gości.

6. Bauhaus ( z niem. dom budowy)

Pierwsza na świecie szkoła nowoczesnego projektowania, powstała w Weimarze w 1919 roku z
połączenia Akademii Sztuk Pięknych i Szkoły Rzemiosł Artystycznych. Założycielem był Walter
Gropius. Celem Bauhausu  był zwrot w kierunku tradycji oraz wykształcenie pokolenia
wszechstronnych artystów - rzemieślników, którzy wezmą aktywny udział w odbudowie powojennego
świata. Bauhaus dążył do całkowitego zatarcia granic między światem sztuki , rzemiosła i techniki.
Jego założyciel podzielał modernistyczne przekonanie, że artyści i rzemieślnicy wcale nie muszą
konkurować z nowoczesnymi maszynami, wręcz przeciwnie powinni nauczyć się jak wykorzystywać
zdobycze techniki w pracy twórczej. Bauhaus charakteryzuje się prostą formą, której odpowiada
dobrze przemyślanej funkcji. 
Przedstawiciele Bauhausu : Paul Klee, Wassily Kandinsky, Ludwig Mies van der Rohe.
Miasto przemysłowe Dessau - duży kompleks wg projektu Gropiusa, gdzie znalazły się m.in. szkoła,
warsztaty, sala teatralna, stołówka i akademik. Nieopodal w sosnowym lasku powstały tzw. Domy
Mistrzów - trzy bliźniaki dla wykładowców oraz wolnostojący budynek dla Gropiusa. Proste
geometryczne formy i duże przeszklenia są wyrazem awangardowej estetyki połączonej z
zastosowaniem najnowocześniejszych wówczas technologii. 

9.DEKONSTRUKTYWIZM 
DEKONSTRUKTYWIZM 
Dekonstruktywizm charakteryzuje się ideą fragmentacji, zainteresowaniem manipulacją pomysłami
dotyczącymi powierzchni lub pokrycia konstrukcji, krzywoliniowymi kształtami, które służą
zaburzeniu i przemieszaniu takich elementów architektury jak konstrukcja szkieletowa czy bryła.
Budynki w duchu dekonstruktywizmu charakteryzują się stymulującą nieprzewidywalnością i
chaosem. 
KONSTRUKTYWIZM
Konstruktywizm opierał się na analitycznym podejściu do rzeczywistości. Stosowano w nim
wyszukane układy konstrukcyjne, chętnie korzystano z cięgien i kratownic. Zwracano szczególną
uwagę na właściwości używanych materiałów, ograniczając jednocześnie ilość używanych
materiałów. Szczególnie ważną cechą konstruktywizmu było podkreślenie procesu budowlanego
obiektu, a także pozostawienie w nim elementów, które umożliwić miały rozbudowę budynku (ramy,
maszty, stropy)
RÓŻNICE
Różnice między tymi dwoma kierunkami objawiają się przede wszystkim w konstrukcji budynku -
konstruktywizm posiadał wyszukane konstrukcje oparte na najnowszych odkryciach nauki, często
budowle konstruktywistyczne projektowane były w oparciu o znane układy geometryczne lub układ
centralny, zaś konstrukcja obiektów dekonstruktywistycznych była krzywa, nierówna i o fantazyjnych
kształtach. 
Bryła budowli konstruktywistycznych często nawiązywała do części maszyn czy geometrycznych
kształtów. Budowle dekonstruktywistyczne miały stanowić całkowite oderwanie od rzeczywistości i
przyjętych reguł architektonicznych.
Kolejną różnica jest sam odbiór architektury powstałej w tych dwóch nurtach. W konstruktywizmie
budowle miały silny wydźwięk polityczny, ze względu na miejsce i lata powstania nurtu
(socjalistyczna Rosja). W dekonstruktywizmie występowało słabsze lub nieobecne poparcie dla spraw
socjalistycznych i kolektywistycznych.
Głównym założeniem konstruktywizmu było zwrócenie uwagi na proces budowlany obiektu. Budynki
były raczej oparte o proste bryły , posiadały proste i monumentalne formy. Zaś główną ideą
dekonstruktywizmu była fragmentacja (nieciągłości, łuki, dzielenie bryły budynku), czyli po prostu
abstrakcyjny wygląd budynku.
FRANK GEHRY
To kanadyjki architekt projektujący w nurcie dekonstruktywizmu. Jest on autorem najsłynniejszych
budynków dekonstruktywistycznych, m.in. Muzeum Guggenheima w Bilbao, Tańczącego domu w
Pradze czy Walt Disney Concert Hall.
MUZEUM GUGGENHEIMA W BILBAO
Dekonstruktywistyczna bryła budynku już od samego początku przykuła uwagę mediów na całym
świecie.  Obiekt został wybudowany w oparciu o metalową konstrukcję na bazie trójkątnego modułu.
Do głównych materiałów użytych podczas budowy należą: tytan, wapń i szkło. Użycie tlenku tytanu
do pokrycia powierzchni budynku oraz sposób mocowania arkuszy wzmagają odbijanie blasków i
kolorów od elewacji budynku. Bryły budynku przecinają się i przenikają wzajemnie tworząc
szczeliny, zakamarki i tarasy. 
TAŃCZĄCY DOM W PRADZE
Znajdujący się w centrum Pragi budynek biurowy jest wspólnym dziełem Gehrego i czeskiego
architekta Vlado Milunica. Budynek miał być odzwierciedleniem kontekstu czechosłowackiego, czyli
zerwania z totalitarną przeszłością i ewolucją w kierunku radykalnych zmian. Ideą architektów było
stworzenie dwóch części budynku - statycznej i dynamicznej. Obiekt składa się z 99 betonowych płyt,
a każda z nich ma inny kształt i wymiar. Jedna część budynku to szklana wieża oparta na
zakrzywionych filarach. Zaś druga część budynku wyróżnia się falistymi pasami na fasadzie, a na jego
dachu znajduje się skręcona struktura metalu nazwana Medusą. 
WALT DISNEY CONCERT HALL
Jest to sala koncertowa Walta Disneya znajdująca się w centrum Los Angeles. Bryła obiektu znacznie
wyróżnia się na tle innych otaczających ją budynków. Większość elementów zewnętrznych budynku
została wykonana ze stali nierdzewnej o matowym wykończeniu. Wklęsłe części ścian mają
wzmocnić odbijające się od odblaskowej powierzchni obiektu światło - te elementy obiektu
szczególnie negatywnie wpłynęły na okoliczne budynki oślepiając ich użytkowników światłem
odbitym od elewacji i nagrzewając pomieszczenia budynków do wysokich temperatur.
Problematyczne odblaski zostały wyeliminowane później poprzez lekkie szlifowanie paneli.