Δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις (Θεωρία -

ασκήσεις) Γλώσσα Γ Γυμνασίου Ενότητα 2

ΕΝΟΤΗΤΑ 2

Δευτερεύουσες Προτάσεις

Α)   ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ :  Έχουν την συντακτική λειτουργία ενός ονόματος (δηλαδή: υποκείμενο,

αντικείμενο, επεξήγηση, προσδιορισμός). Δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις είναι οι :
ειδικές, βουλητικές, ενδοιαστικές, πλάγιες ερωτηματικές και κάποιες από τις αναφορικές .
Β)   ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ :  Μας δίνουν μια πληροφορία σχετικά με τον χρόνο, την αιτία, το
σκοπό, το αποτέλεσμα, την αναφορά .Επιρρηματικές προτάσεις είναι οι : αιτιολογικές,
χρονικές, τελικές, υποθετικές, συμπερασματικές- αποτελεσματικές, εναντιωματικές-
παραχωρητικές και κάποιες από τις αναφορικές προτάσεις .

ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Ειδικές προτάσεις

Εξαρτώνται από Λέω ,δηλώνω, αισθάνομαι, γνωρίζω, νομίζω, δείχνω ,

ρήματα που είμαι σίγουρος, έχω τη γνώμη/ άποψη, δείχνω,
σημαίνουν: αισθάνομαι κ.α
Σύνδεσμοι ότι, πως, που ( σπάνια με το  να  προκειμένου να
 εισαγωγής   εκφραστεί αμφιβολία , αμφισβήτηση)

α) Υποκείμενο απρόσωπων ρημάτων και εκφράσεων

Συντακτική όπως:  λέγεται, διαδίδεται, γίνεται αντιληπτό, είναι
 θέση γνωστό, φαίνεται, είναι βέβαιο:
         Έχω την πεποίθηση πως θα κερδίσω το βραβείο.
         Είναι γνωστό πως δεν είμαι ο νικητής.
β) Αντικείμενο ρημάτων ή περιφράσεων:
         Υποσχέθηκε πως θα επιστρέψει.
         Ομολογώ πως είναι καλύτερος από εμένα στην μπάλα.
γ) Επεξήγηση (σε ουσιαστικό ή ουδέτερο αντωνυμίας
πχ
αυτό, εκείνο ,διάδοση, γνώμη, πληροφορία ) :
         Αυτό μόνο να ξέρεις ,πως η αριστεία απαιτεί συνεχή
προσπάθεια.
         Έφυγα με την ελπίδα  ότι γρήγορα θα ξαναγυρνούσα.

Βουλητικές  προτάσεις

Εξαρτώνται από θέλω, μπορώ, ζητώ, εύχομαι, προσπαθώ, επιδιώκω,

ρήματα που προτρέπω, παρακινώ, αποτρέπω, εμποδίζω,
σημαίνουν: αναγκάζομαι, πρέπει, χρειάζεται, απαγορεύεται,
συμβαίνει, είναι ανάγκη είναι ντροπή είναι δυνατό
 Σύνδεσμοι   Α)Το μόριο να
 εισαγωγής   Και με
Β) μια πρόθεση + να 
Χωρίς να, δίχως να, αντί να, από το να, με το να

Συντακτική α) Υποκείμενο απρόσωπων ρημάτων και

 θέση εκφράσεων:
         Μπορεί να πετύχει πολλά.
         Χρειάζεται να λείψει για λίγες μέρες.

      β)Αντικείμενο ρημάτων ή περιφράσεων:

         Αναγκάστηκα να υποχωρήσω.
         Θέλω να σε δω.
  γ)Επεξήγηση :
         Αυτό θέλω, να προσπαθείς περισσότερο.
         Πήραν νεότερη εντολή ,να αποχωρήσουν αμέσως.

  δ)Δήλωση επιρρηματικών σχέσεων μετά τις

προθέσεις χωρίς, αντί, από, με, σε κ.λ.π. :
         Αμέσως γίναμε φίλοι ,χωρίς να πούνε λέξη.
         Με το να μην ακούς κανέναν, βλέπεις τι παθαίνεις.

Ενδοιαστικές προτάσεις

Εξαρτώνται από φοβάμαι, ανησυχώ, τρέμω, αγωνιώ, προσέχω,

ρήματα που φυλάγομαι, έχω ανησυχία, έχω υποψία, με πιάνει
σημαίνουν: φόβος κ.α.
Σύνδεσμοι μη(ν) , μήπως
 εισαγωγής  
Συντακτική
 θέση    α) Αντικείμενο ρημάτων ή περιφράσεων:
         Φοβήθηκα μήπως χάσω το πλοίο.
  β) Επεξήγηση :
         Κυρίως αυτό με ανησυχεί, μήπως δε μου φτάσει ο
χρόνος.

Σπάνια ως υποκείμενο απρόσωπων ρημάτων και

εκφράσεων

ΠΡΟΣΟΧΗ  : Οι δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις χωρίζονται με κόμμα από την κύρια

πρόταση μόνο αν έχουν θέση επεξήγησης.
Ασκήσεις

1. Να βρεθούν οι σύνδεσμοι ή τα μόρια που εισάγουν δευτερεύουσες ονοματικές

προτάσεις.
                 Μου ανακοίνωσε ότι πρέπει να φύγει.
                 Δεν παίζουμε μπάλα στο διάλειμμα μήπως χτυπήσουμε κάποιο συμμαθητή μας.
               Δε σε πιστεύω πως δεν άκουσες πού έβαλα τα κλειδιά.
                  Έκανε μια βλακεία και τώρα τρέμει μην το μάθει η μάνα του.

2. Να βρείτε τις ειδικές, βουλητικές και ενδοιαστικές προτάσεις και να προσδιορίσετε

το συντακτικό τους ρόλο

1.     Υποθέτω ότι θα έρθει σε μια ώρα.

2.    Ήθελε να του πάω το φαγητό στο κρεβάτι.
3.    Φοβάμαι μήπως δεν έρθει το βράδυ στην παράσταση.
4.    Διαδίδεται ότι η διευθύντρια του σχολείου παραιτήθηκε.
5.    Είναι φανερό ότι δε σε συμπαθεί.
6.    Αυτό ακριβώς σκέφτεται συνέχεια, μήπως δεν τον συμπαθούν οι φίλοι του.
7.    Δυστυχώς πρέπει να φύγεις.
8.    Του ανακοίνωσαν ότι από αύριο θα λειτουργεί κανονικά το τηλέφωνο.
9.    Ζούσε πάντα με τον ίδιο φόβο, μήπως καταλάβουν την πραγματική ταυτότητά του.
10. Είναι απαραίτητο να καθαρίζεις τακτικά το δωμάτιό σου.

3. Στο παρακάτω κείμενο να βρείτε τις ειδικές προτάσεις και το συντακτικό τους ρόλο:
        Οι επιστήμονες υποστηρίζουν πως ο άνθρωπος μαθαίνει τη γλώσσα κατά τα πέντε
πρώτα χρόνια της ζωής του, δηλαδή πολύ πριν έρθει σε επαφή με την οργανωμένη
διδασκαλία του Συντακτικού και της Γραμματικής. Έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η
πρωτογενής αυτή εκμάθηση της γλώσσας στηρίζεται στο γεγονός ότι οι γλωσσικοί μηχανισμοί
του αντιδρούν σε κάθε είδους γλωσσικό ερέθισμα, ακόμη και σ’ εκείνο που δέχεται πρώτη
φορά.

4 Στις παρακάτω περιόδους   να  βρείτε τις  βουλητικές  προτάσεις και να

προσδιορίσετε το συντακτικό τους ρόλο .

1.                   Θέλω να ξεκουραστώ
2.                   Πρέπει  να πάρω άδεια για μια εβδομάδα .
3.                   Αυτό θέλω , να  κάνετε ησυχία.
4.                   Μπορώ να σε βοηθήσω .
5.                   Απαγορεύεται να κάνετε θόρυβο  σε ώρες κοινής ησυχίας .

 5 Στις παρακάτω περιόδους   να  βρείτε τις    ενδοιαστικές προτάσεις και να

προσδιορίσετε το συντακτικό τους   ρόλο.

1.                   Φοβάμαι μήπως αρρωστήσω

2.                   Πρόσεξε μη σε κλέψουν .
3.                   Κάθε φορά στις εξετάσεις έχω αυτή την αγωνία , μήπως δεν πετύχω.
4.                   Τούτο τον τρόμαζε , μήπως δεν τα καταφέρει .
5.                   Ανησυχούσε μήπως χάσει τα χρήματά του.

6 Στις παρακάτω περιόδους   να  βρείτε τις  ειδικές  προτάσεις και να προσδιορίσετε

το συντακτικό τους   ρόλο.
1.                   Έμαθα ότι  παντρεύτηκε .
2.                   Λέγεται  ότι έχουν πολλά χρήματα .
3.                   Παραδέχτηκε πως ήταν ένοχος .
4.                   Ένα  είναι βέβαιο ,ότι  ο  Γιώργος θα έρθει στο πάρτι του σχολείου .
5.                   Είναι κρίμα που δεν σε κάλεσαν .
  
 7 Να  βρείτε τις δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις και να προσδιορίσετε το είδος
και τον συντακτικό τους ρόλο .

1.                   Διαδίδεται ότι θα εγκαταλείψει  σύντομα τη χώρα .

2.                    Ήξερε κατά βάθος πως οι φίλοι του  τον είχαν προδώσει.
3.                   Για ένα μόνο   ανησυχεί , μήπως δεν ξαναδεί το παιδί της .
4.                   Με τέτοιο καιρό είναι αδύνατο να φύγετε σήμερα .
5.                   Θυμάσαι που είχαμε συναντηθεί στο αεροδρόμιο ;
6.                    Θέλω να  φύγεις  τώρα .
7.                   Φοβόμουνα μήπως φανερώσει το μυστικό μας .
8.                   Πρέπει να φύγω .
9.                   Είναι ψέμα ότι αυτός του επιτέθηκε πρώτος .

10.               Αυτό φοβάται , μην επιδεινωθεί η κατάσταση της υγείας του .

 Οι ασκήσεις από το:

https://laventer.blogspot.com/2013/10/v-behaviorurldefaultvmlo_9.html

http://ergasiesfilologikvn.blogspot.com/