AKADEMİK YAZIM ÖZET DERS NOTLARI

Akademik kurumlar ifadesinden ne anlamalıyız?

Akademik kurumlar, bilimsel araştırma ve çalışmaların icra edildiği birimlerdir.
Bu birimler, özel sektör aktörlerince desteklenebildiği gibi devlet tarafından da desteklenebilir.
Akademik kurumların en tanınmışı, üniversitelerdir.
Üniversiteler, özel-vakıf nitelikli olabildiği gibi kamu-devlet kurumları olarak da faaliyet gösterebilirler.
Üniversitelerin bünyelerinde yer alan fakülteler, enstitüler, meslek yüksekokulları, bölümler, anabilim
dalları, birer akademik birim özelliği taşımaktadır.
Tüm akademik kurumlar, temelde bilimsel amaçlar için faaliyet yürütmektedir.
Akademik kurumlarda hem yayın üretilir hem de öğretim faaliyetleri sürdürülür.
Akademik kurumlarda her bir akademik unvanlı kimse, öğretim faaliyeti görevine sahip değildir.
Akademik kurumlarda her bir akademik unvanlı kimseden bilimsel çalışma sürdürmesi beklenir.
Elbette akademik çalışmaları, yalnızca akademik unvanlı kimseler yapmaz.

Akademik unvanlar nelerdir?

Prof. Dr. (Profesör Doktor), Doç. Dr. (Doçent Doktor), Dr. Öğr. Üyesi (Doktor Öğretim Üyesi), Öğr.
Gör. (Öğretim Görevlisi), Öğr. Gör. Dr. (Öğretim Görevlisi Doktor), Arş. Gör. (Araştırma Görevlisi),
Arş. Gör. Dr. (Araştırma Görevlisi Doktor)
Tüm akademik unvanlar, burada sıralanan yedi kısaltma ile akademik kurumlarda tanımlanırlar.
Ders verme yükümlülüğü bulunmayan tek akademik kadro: araştırma görevlileridir.
Ders verme yükümlülüğü en çok öne çıkan akademik kadro: öğretim görevlileridir.

Öğretim elemanı, öğretim üyesi ve öğretim görevlisi arasındaki fark nedir?

Tüm akademik personel = öğretim elemanıdır.
Öğretim üyesi olarak şu unvanlar kastedilir: Prof. Dr., Doç. Dr., Dr. Öğr. Üyesi
Öğretim Görevlileri ise tek başına özel bir akademik kadro unvanını ifade etmekte olup Öğr. Gör. veya
Öğr. Gör. Dr. olarak unvanlandırılırlar.
Öğr. Gör. ve Öğr. Gör. Dr. unvanlı kimseler, aynı zamanda öğretim elemanıdırlar.
Arş. Gör. ve Arş. Gör. Dr. unvanlı kimseler, öğretim üyesi değildir.
Prof. Dr., Doç. Dr. ve Dr. Öğr. Üyesi unvanlı kimseler, aynı zamanda öğretim elemanıdır.
İdari akademik birimleri temsil eden rektörler ve dekanlar, profesör unvanlı olmak zorundadır.

Not-1: Herhangi bir akademik unvanlı kimsenin, Türkiye’de herhangi bir özel veya kamu üniversitesinde görev
yapıp yapmadığını, Google’a YÖK ATLAS AKADEMİK yazarak ve orada arama kısmına ad soyadı doğru bir
şekilde yazarak ulaşmak mümkündür.
Not-2: Yök Atlas Akademik ile derslerinize giren hocalarınızın ayrıntılı akademik bilgilerini öğrenebilirsiniz.
Not-3: Herkes kendi fakültesinin resmi sayfasına girip kendi bölümünün akademik personeli kimlermiş, bölüm
başkanı kim ve hangi anabilim dalları bulunmakta öğrenmelidir.
 YÖK ATLAS AKADEMİK’TE HANGİ BİLGİLERE ULAŞMAK MÜMKÜNDÜR?

Bir akademisyenin, öğrenim bilgileri ile akademik görev bilgileri bulunmaktadır.

Akademisyenlerin YÖKSİS adı verilen portalda bilgilerini kaydetmeleri ile YÖK Atlas Akademik
bilgileri güncellenmektedir.
Akademisyenlerin akademik/bilimsel çalışmalarına ulaşılabilir.
Akademisyenlerin tamamı tarafından tüm bilgilerinin yer almasına dair bir zorunluluk olmasa da genel
geçer bilgilerine ulaşılabilecek Türkiye’de en geniş ve en kapsamlı veri portalıdır.
Bir akademisyenin akademik çalışmaları içerisinde kitap (müstakil veya editörlü), kitap bölümü,
makale, kongrelerde sunulan sözlü veya poster bildiri/tebliğ, bildiriler kitabında yayınlanan tam metin
bildiri, patent bilgisi, yönetilen lisansüstü tezler, projeler, verilen dersler hakkında bilgileri bulunabilir.
Genelde doçentlik sürecinde olan akademisyenlerce sürekli güncellenen bilgilere sahiptir.
Kitaplar kısmında, müstakil telif kitaplar, editörlü kitaplar, kitap bölümleri, ansiklopedi maddeleri gibi
çeşitli akademik yazıları içeren çalışma bilgilerine ulaşmak mümkündür.
Makaleler kısmında, ulusal ve/veya uluslararası dergilerde çeşitli indekslerde yer alan veya almayan
tüm bilimsel makaleler bulunabilir.
Bildiriler kısmında, tebliğ adı da verilen slayt içeren veya içermeyen sunumların akademik konferans,
sempozyum, çalıştay gibi bilimsel toplantılarda konu edinilmesine dair bilgiler yer almaktadır.
Ayrıca ilgili bildirilerin ilgili faaliyetin bildiriler kitabında tam metne dökülerek yer almasına dair
bilgilere de “tam metin bildiri” olarak ulaşmak mümkündür.
Dersler kısmında, daha çok ilgili akademisyenin eğitim öğretim dönemlerinde verdiği lisans ve
lisansüstü derslerinin isimleri ile haftalık kaç saat olarak anlatıldığına dair bilgiler bulunmaktadır.
Yönetilen tezler kısmında, tezli yüksek lisans ve doktora programlarında bir akademisyenin danışmanı
olduğu öğrencilerinin mezuniyetine konu olan tezin başlığı, kişi ve yıl bilgileri yer almaktadır.
Ödüller kısmında, herhangi bir akademik/bilimsel faaliyet alanında gösterilen başarılar üzerinden bir
üniversite veya bir üst bilim kuruluşunca (YÖK, TÜBA gibi) verilen akademik plaketlere dair bilgiler
yer alabilir.
Patentler kısmında, bilimsel ve teknik bir buluşun ya da böyle bir buluşu uygulama alanında kullanma
hakkının kime ait olduğunu gösteren resmi belgeyi ifade eden veriler yer alır.
Üyelikler kısmında, akademik ve bilimsel camia için oldukça prestij arz eden kurum ve kuruluşlara olan
üyelik bilgisi yer bulur. Örneğin TÜBA üyesi olmak.
Ne demektir?
Akademik yazı: Akademik amaçlı olarak bilimsel yöntemlerle hazırlanan tüm metinleri ifade
etmektedir.
Akademik yazım: Akademik yazıların, akademik usul ve yöntemlerle hazırlanmasını ifade etmektedir.
Akademik metin: Makale, kitap, tam metin bildiri gibi ilgili bilimsel alanlarda yazılı hale gelmiş
eserlerin bütününü veya bir kısmını ifade etmektedir.
Akademik araştırma: Daha önce çalışılmamış konuların keşfine ve tespitine yönelik çalışmaları ifade
etmektedir.
Akademik çalışma ifadesi, akademik araştırma ifadesinden daha geniş anlamlı bir kullanımdır.

Akademik yazılar, aynı zamanda bilimsel yazılardır. Bu nedenle akademik yazıları anlamak üzere bilim,
bilgi ve veri kavramlarını, bu ders açısından bilmekte yarar bulunmaktadır.

Bilim nedir?
- Tasnif demektir.
- Gerçeği anlama etkinlikleridir.
- Bilimsel yöntemle elde edilmiş bilgiler bütünüdür.
- Evreni anlama ve açıklama çabalarının sistematize edilmesidir.

Bilimin özellikleri nelerdir?

• Olgusaldır.
• Mantıksaldır.
• Nesneldir. (Objektif)
• Seçicidir.

“Bilimsel yazı”;
kanıta dayanmasına karşın bilginin göreceliliğini,
mutlak doğruluk ve yanılmazlığın olmadığını kabulle destekleyip,
problemlere güvenilir çözümler aramak amacıyla,
planlı ve sistemli olarak,
verilerin toplanması, çözümlenmesi, yorumlanarak değerlendirilmesi
ve sürekli aydınlanma ve aydınlatma çabalarında bir arayış olarak yapılan
“bilimsel araştırma”nın tamamlanmış sayılabilmesi için ulaşılması gereken, hedeftir.

Akademik eser üretebilmek için bilimsel yöntemden yararlanılır.

Bilimsel yöntem; kanıtlanmış bilgi elde etmede izlenen yol olup, uygulandığında bilime katkı gerektiren
süreçleri içermektedir.
Olay ve olguların açıklanmasında, bilimsel yöntem kullanarak, deneysel yaklaşımla, kişisel ve çevresel
gözlem ile sağlanan deneyimlerden yararlanılır.
Bilimsel yöntem, işlevsel düzeyde bir dizi süreç içermektedir;
1. Güçlüğün sezilmesi,
2. Problemin tanımlanması,
3. Çözüm üzerinde tahmin yürütülmesi,
4. Gözlenebilir sınayıcıların belirlenmesi,
5. Deneme ve değerlendirme,
6. Yazı haline getirilmesi.

Bilimin temel işlevleri; anlama, açıklama ve kontrol olup, temel niteliği olgusal, sistemli, akılcı,
genelleyici, evrensel, birikimli, kayıtlı, sağlam fakat göreli olan bir bilgidir.
Bilim; herkesin izleyebileceği, kişisel değerlendirme ve yorumlara değil, kanıta dayalı, belli bir sistem
çerçevesinde birleştiren, olaylara “genel olarak” yaklaşan, yer ve zamana göre değişmeyen ilişkileri
kapsaması ile “evrensel”, öncekilere yeni veriler eklenerek gelişmesine yardımcı, “uluslararası”
yararlanılabilen, kaydedilip ulaşılabilir olması özelliğine sahiptir.
Önemli özelliklerinden biri de; sağlam verilere dayanmasına karşın, kesin doğruluk ve yanılmazlığın
olmadığını kabul ederek, göreceli bir bilgi sunulmasıdır.

Bilimsel araştırma temel nitelikleri;

1. Yeni bilgi toplar.
2. Sorunu çözmeye yönelik, yansız ve sistemli bir süreç kapsamında sorunu tanımlamayı ve sınamayı
içerir.
3. Yöntem ve tekniklerine göre yapılması gerekir.
4. İstenilen sonucu elde etmek değil, sonuç ne olursa, onu kabul etmek önkoşulu ile yapılır.
5. Kişisel düşünce, değerlendirme ve yaklaşımlardan değil, herkesçe gözlenebilir ortak ölçütler ve
olabildiğince sayılarla belirtilebilen verilerin toplanması ve sonuçların değerlendirilmesinden dayanak
alır.
6. Toplanan verileri belli bir sistem çerçevesinde yorumlar.
7. Diğer araştırmacı ve bilim adamlarınca da anlam taşıyacak düzeyde ve tekrarlanabilir niteliktedir.
8. Önemli tüm süreç ve sonuçları ile yazı haline getirilmesi ile birlikte bir bütündür.

Bilim Dallarının Sınıflandırılması

Maddi Bilimler/Manevi Bilimler:
Biyoloji, Ahlak Bilgisi vs.
Fen Bilimleri/Sosyal Bilimler:
Kimya, Sosyoloji vs.
Deneysel Bilimler/Teorik Bilimler:
Fizik, Felsefe vs.
Temel Bilimler/Uygulamalı Bilimler:
Matematik, Mühendislik vs.
BİLİMSEL AÇIKLAMA VE YAKLAŞIMLAR:
GÖZLEM
Genel olarak bilgi toplamak ile eş anlamlı olarak kullanılmaktadır.
Ancak duyularımız yardımıyla bilgi elde ederiz ve böylece gözlem yapmış oluruz.
OLGU
Gözlem konusu olan olay ve oluşumlardır.
HİPOTEZ
Gözlemlere ilişkin var olan gerçeklerin ifade edilmesidir, ispatlanması gereken yargı cümleleridir.
Toplanan verilere dayalı olarak oluşan kanı ve yargılara hipotez adı verilir.
Hipotez araştırmalarla test edilir.
TEORİ
Olaylar ve olgulara dayanan sistematik bilimsel açıklamadır.
Ortaya konulan teori gözlemlerimizi organize eder.
YASA
Teoriler kesin olarak ispat edilirse bilimsel yasa haline gelmiş olurlar.
Suyun deniz seviyesinde 100° C de kaynaması veya yerçekimi kanunu bilimsel yasalara örnek olarak
verilebilir.
TÜMDENGELİM
Matematik ve mantık tümdengelim yöntemini kullanırlar.
Önceden doğruluğu kabul edilen bilgilerden veya eşitliklerden yola çıkarak yeni bilgiler üretir veya
sorulara cevap verir.
TÜMEVARIM
Mantıksal düşünce yollarından birisidir.
Bu yöntemde, hareket noktası bir teori ya da hipotez değildir.
Gözlemlerden veya olaylardan işe başlar.
Gözlem ve deneylerden genellemeler yapılarak teoriye ulaşmaya çalışırlar.

Deneysel Araştırma Yöntemleri

Alan Araştırma Yöntemi
- Yüzyüze Görüşme
- Mektup (Posta) Yoluyla Yapılan Araştırmalar
- Telefonla Görüşme Yöntemi
- Gözleme Dayalı Araştırmalar
- Örnek Olay İncelemesi
Kütüphane Araştırmaları
İçerik Analizi Yöntemi
Veri;
Bilgi veren, sorunu çözmemize ya da karar vermemize yardımcı olan her türlü bilgi veya olguya
veri adı verilir. Kayıt edilmiş olması gerekir.

Veri kaynakları:
İnsanlar
Aileler
Firmalar, kurum ve kuruluşlar
Yayınlanmış kaynaklar
Yayınlanmamış belge, bulgu, dosya, dokümanlar ve arşiv evrakları
Tabiat

Veri türleri:
İlgi alanına göre veriler
Karakterlerine göre
Değişkenlerin durumuna göre
Özgün oluşlarına göre
Yayınlanma durumuna göre
Gizlilik durumlarına göre
Kaynaklarına göre
Elde ediliş yöntemlerine göre,
Ölçeklerine göre
Tiplerine göre

Araştırma yazılarının biçimlendirilmesinde şu ilkelere uyulmalıdır;

1. Yalınlık, 2. Mantığa uygunluk, 3. Denge, 4. Bir örneklik.
Bu yaklaşımla; yalın, gereksiz karmaşıklık ve süslemeden arınmış ve kolay anlaşılır bir metin biçimi
oluşturulabilir.

Aşağıdakiler akademik yazım planlamalarında dikkat edilmesi gereken hususlar arasında

sıralanabilir:
Yazmaya her bir başlık altında yer alan ana fikirlerle başlanır.
Her bir ana fikir kendini destekleyen diğer cümlelerle birlikte metinde ayrı bir paragraf oluşturacak
şekilde yazılır.
Metin yazılırken bölümler ve başlıklar arasında anlamsal bir bütünlük gerekir.
Ana fikirden sonra yardımcı fikirlere geçilmelidir.

Akademik sunuşlarda verilerin düzenlenmesine ilişkin “kilit düşünce” önermeleri:

Kilit noktalar kilit düşünceden çıkarılır.
Her nokta kilit düşüncenin bir ürünü olmalıdır.
Kilit noktalar kilit düşünceyi yeterince tartışmalıdır.
Kilit düşünce, etrafında kilit noktaların geliştirileceği sunuşun özüdür.
Kilit düşünce belirlendikten sonra konuşmacının kilit noktalar ile ilgili ifade geliştirmesi beklenir.

Türkiye’de akademik araştırmalarda en çok tercih edilen kaynak tarama ve/veya erişim sayfaları:
Google scholar (Google akademik), YÖK Tez Merkezi
SCI-HUB, Researchgate, Academia, Linkedln, Libgen

Academia, küresel çapta akademik hesap oluşturma, yayın paylaşma ve takip etme portalıdır.
Google akademik, küresel çapta akademik hesap oluşturma ve yayın bilgileri paylaşma portalıdır.
Google akademik, küresel çapta atıf bulma/tespit etme maksadıyla kullanılabilen bir portaldır.
Sci-hub, yabancı dildeki makalelerin tam metnini, doi numaraları üzerinden erişim sağlayan bir
portaldır.
Libgen, yabancı dilde yayınlanmış kitapların tam metnine ulaşma amacı taşıyan bir portaldır.

Akademik tezlerin bölümleri ve kısımları:

Önsöz
Teşekkür
Etik Beyannamesi
Özet/Abstract
Kısaltmalar
Tablolar
Çizelgeler
İçindekiler
Giriş
Yöntem
Bulgular
Tartışma
Sonuç
Kaynakça
Ekler

Not: Önsöz, Teşekkür, İçindekiler, Etik Beyanı, Kısaltmalar gibi ilk kısımlar, tezlerin ön bölümü
kapsamındadır.
Not: Bulgular, Tartışma, Sonuç, Yöntem gibi kısımlar, akademik tezlerin ana bölümü olarak
adlandırılan ikinci kısmını oluştururlar.
Not: Ekler kısmı, ne akademik tezlerde ne makale gibi bilimsel metinlerde çalışma içeriği değişebileceği
için mutlaka bulunması gerekmemektedir.
Kavram Yanılgısı
Bilim çevrelerince yaygın olarak kabul görmüş bilimsel gerçeklere aykırı inanışlar ve bilim tarafından
gerçekliği kanıtlanmış kavramların öğretilmesini ve öğrenilmesini engelleyici bilgileri tanımlamaktadır.

İntihalden kaçınma yolları

Referans göstermeden metin ekleme
Alıntı yapılan kaynağın künyesi ile birlikte not edilmesi
Doğrudan alıntılarda tırnak işaretinin kullanılması
Çalışma planının önceden oluşturulmuş olması
Kaynaklardan yararlanırken kendi ifadelerinize göre notların alınması

Kasıtlı intihal türleri arasındadır:

Klonlama
404 Hatası
Bulma Değiştirme
Kopyalama

Doğaçlama nitelikli akademik sunumlar şu noktalar önemlidir:

Zihin haritası kullanma
Konuşma metnini kullanma
Not kartları kullanma
Görsel malzeme kullanma

Akademik bir kitle karşısında etkili bir akademik sunum özellikleri arasındadır:
Sunumu yapanın beden dilini ve hızını iyi ayarlaması gerekmektedir.
Mesleki jargon ve teknik kavramların kullanımı doğaldır.
Sunuşun belirli bir amaca hizmet etmesi
Sunuşun akılda kalıcı bir final ile bitirilmesi
Sunuş sırasında dinleyicilerle göz teması kurulması

Akademik makalelerde olması gereken hususlar arasındadır:

Yeni bir fikir/mesaj verilmesi
İyi bir literatür taraması yapılması
Yalnızca nesnel bir tutum benimsenmesi
Makaleye konu olan fikrin yazar tarafından ispatlanması
Metin geneli bir bütünlük aranması
Akademik bir makalede Başlık, Özet (Türkçe ve/veya İngilizce), Anahtar kelimeler, Yazar bilgileri
mutlaka ana metinden önce olmalıdır. Dolayısıyla Giriş-Sonuç bölümleri ile ana metin içerisindeki diğer
kısımlar, öncesinde olmamalıdır.

Makaleler araştırmaya yönelik akademik metin türlerinin en başlıcasıdır. Ayrıca tanıtım yazıları, kitap,
kitap bölümü, bildiri, ansiklopedi maddesi gibi çalışmalar da, diğer akademik metin türlerini
oluşturmaktadır.

Akademik yazılarda yapısal anlatım bozukları:

Tümleç eksikliği
Özne-yüklem uyumsuzluğu
Eklerin yanlış kullanımı
Yanlış kurulmuş tamlamalar
İyelik ekinin gereksiz kullanımı

Akademik yazılarda anlamsal anlatım bozukları:

Anlamca çelişen sözcüklerin kullanımı
Sözcüğün yanlış anlamda kullanımı
Sözcüğün gereksiz kullanımı
Sözcüğün yanlış yerde kullanımı
Mantığa aykırı ifade kullanımı

Akademik etik nedir?

Kabul edilebilir ve kabul edilemez davranışları ayırt etmede kullanılan normdur.
Etik kurallar, araştırmalardan hatanın önlenmesine hizmet eder.
Etik standartlar, akademik çalışmalarda güven oluşturma amacı taşır.
Etik kurallar, araştırmacıları toplum karşısında daha şeffaf hale getirir.
Etik kurallar ve ilkeler, evrensel-genel normlar oluşturma amacı güderler.