Latius iam disseminata licentia onerosus bonis omnibus Caesar nullum post haec

adhibens modum orientis latera cuncta vexabat nec honoratis parcens nec urbium
primatibus nec plebeiis.
Quam quidem partem accusationis admiratus sum et moleste tuli potissimum esse
Atratino datam. Neque enim decebat neque aetas illa postulabat neque, id quod
animadvertere poteratis, pudor patiebatur optimi adulescentis in tali illum
oratione versari. Vellem aliquis ex vobis robustioribus hunc male dicendi locum
suscepisset; aliquanto liberius et fortius et magis more nostro refutaremus
istam male dicendi licentiam. Tecum, Atratine, agam lenius, quod et pudor tuus
moderatur orationi meae et meum erga te parentemque tuum beneficium tueri debeo.
Alii summum decus in carruchis solito altioribus et ambitioso vestium cultu
ponentes sudant sub ponderibus lacernarum, quas in collis insertas cingulis
ipsis adnectunt nimia subtegminum tenuitate perflabiles, expandentes eas crebris
agitationibus maximeque sinistra, ut longiores fimbriae tunicaeque perspicue
luceant varietate liciorum effigiatae in species animalium multiformes.
Illud tamen te esse admonitum volo, primum ut qualis es talem te esse omnes
existiment ut, quantum a rerum turpitudine abes, tantum te a verborum libertate
seiungas; deinde ut ea in alterum ne dicas, quae cum tibi falso responsa sint,
erubescas. Quis est enim, cui via ista non pateat, qui isti aetati atque etiam
isti dignitati non possit quam velit petulanter, etiamsi sine ulla suspicione,
at non sine argumento male dicere? Sed istarum partium culpa est eorum, qui te
agere voluerunt; laus pudoris tui, quod ea te invitum dicere videbamus, ingenii,
quod ornate politeque dixisti.
Vbi curarum abiectis ponderibus aliis tamquam nodum et codicem difficillimum
Caesarem convellere nisu valido cogitabat, eique deliberanti cum proximis
clandestinis conloquiis et nocturnis qua vi, quibusve commentis id fieret,
antequam effundendis rebus pertinacius incumberet confidentia, acciri
mollioribus scriptis per simulationem tractatus publici nimis urgentis eundem
placuerat Gallum, ut auxilio destitutus sine ullo interiret obstaculo.
Superatis Tauri montis verticibus qui ad solis ortum sublimius attolluntur,
Cilicia spatiis porrigitur late distentis dives bonis omnibus terra, eiusque
lateri dextro adnexa Isauria, pari sorte uberi palmite viget et frugibus
minutis, quam mediam navigabile flumen Calycadnus interscindit.
Cum haec taliaque sollicitas eius aures everberarent expositas semper eius modi
rumoribus et patentes, varia animo tum miscente consilia, tandem id ut optimum
factu elegit: et Vrsicinum primum ad se venire summo cum honore mandavit ea
specie ut pro rerum tunc urgentium captu disponeretur concordi consilio, quibus
virium incrementis Parthicarum gentium a arma minantium impetus frangerentur.
Cyprum itidem insulam procul a continenti discretam et portuosam inter municipia
crebra urbes duae faciunt claram Salamis et Paphus, altera Iovis delubris altera
Veneris templo insignis. tanta autem tamque multiplici fertilitate abundat rerum
omnium eadem Cyprus ut nullius externi indigens adminiculi indigenis viribus a
fundamento ipso carinae ad supremos usque carbasos aedificet onerariam navem
omnibusque armamentis instructam mari committat.
Vide, quantum, inquam, fallare, Torquate. oratio me istius philosophi non
offendit; nam et complectitur verbis, quod vult, et dicit plane, quod
intellegam; et tamen ego a philosopho, si afferat eloquentiam, non asperner, si
non habeat, non admodum flagitem. re mihi non aeque satisfacit, et quidem locis
pluribus. sed quot homines, tot sententiae; falli igitur possumus.
Hac ex causa conlaticia stipe Valerius humatur ille Publicola et subsidiis
amicorum mariti inops cum liberis uxor alitur Reguli et dotatur ex aerario filia
Scipionis, cum nobilitas florem adultae virginis diuturnum absentia pauperis
erubesceret patris.
Excogitatum est super his, ut homines quidam ignoti, vilitate ipsa parum cavendi
ad colligendos rumores per Antiochiae latera cuncta destinarentur relaturi quae
audirent. hi peragranter et dissimulanter honoratorum circulis adsistendo
pervadendoque divites domus egentium habitu quicquid noscere poterant vel audire
latenter intromissi per posticas in regiam nuntiabant, id observantes
conspiratione concordi, ut fingerent quaedam et cognita duplicarent in peius,
laudes vero supprimerent Caesaris, quas invitis conpluribus formido malorum
inpendentium exprimebat.
Post haec indumentum regale quaerebatur et ministris fucandae purpurae tortis
confessisque pectoralem tuniculam sine manicis textam, Maras nomine quidam
inductus est ut appellant Christiani diaconus, cuius prolatae litterae scriptae
Graeco sermone ad Tyrii textrini praepositum celerari speciem perurgebant quam
autem non indicabant denique etiam idem ad usque discrimen vitae vexatus nihil
fateri conpulsus est.
Et prima post Osdroenam quam, ut dictum est, ab hac descriptione discrevimus,
Commagena, nunc Euphratensis, clementer adsurgit, Hierapoli, vetere Nino et
Samosata civitatibus amplis inlustris.
Ipsam vero urbem Byzantiorum fuisse refertissimam atque ornatissimam signis quis
ignorat? Quae illi, exhausti sumptibus bellisque maximis, cum omnis
Mithridaticos impetus totumque Pontum armatum affervescentem in Asiam atque
erumpentem, ore repulsum et cervicibus interclusum suis sustinerent, tum,
inquam, Byzantii et postea signa illa et reliqua urbis ornanemta sanctissime
custodita tenuerunt.
Ibi victu recreati et quiete, postquam abierat timor, vicos opulentos adorti
equestrium adventu cohortium, quae casu propinquabant, nec resistere planitie
porrecta conati digressi sunt retroque concedentes omne iuventutis robur
relictum in sedibus acciverunt.
Et quia Mesopotamiae tractus omnes crebro inquietari sueti praetenturis et
stationibus servabantur agrariis, laevorsum flexo itinere Osdroenae subsederat
extimas partes, novum parumque aliquando temptatum commentum adgressus. quod si
impetrasset, fulminis modo cuncta vastarat. erat autem quod cogitabat huius
modi.
Dum apud Persas, ut supra narravimus, perfidia regis motus agitat insperatos, et
in eois tractibus bella rediviva consurgunt, anno sexto decimo et eo diutius
post Nepotiani exitium, saeviens per urbem aeternam urebat cuncta Bellona, ex
primordiis minimis ad clades excita luctuosas, quas obliterasset utinam iuge
silentium! ne forte paria quandoque temptentur, plus exemplis generalibus
nocitura quam delictis.
Cognitis enim pilatorum caesorumque funeribus nemo deinde ad has stationes
appulit navem, sed ut Scironis praerupta letalia declinantes litoribus Cypriis
contigui navigabant, quae Isauriae scopulis sunt controversa.
Verum ad istam omnem orationem brevis est defensio. Nam quoad aetas M. Caeli
dare potuit isti suspicioni locum, fuit primum ipsius pudore, deinde etiam
patris diligentia disciplinaque munita. Qui ut huic virilem togam deditšnihil
dicam hoc loco de me; tantum sit, quantum vos existimatis; hoc dicam, hunc a
patre continuo ad me esse deductum; nemo hunc M. Caelium in illo aetatis flore
vidit nisi aut cum patre aut mecum aut in M. Crassi castissima domo, cum artibus
honestissimis erudiretur.
Principium autem unde latius se funditabat, emersit ex negotio tali. Chilo ex
vicario et coniux eius Maxima nomine, questi apud Olybrium ea tempestate urbi
praefectum, vitamque suam venenis petitam adseverantes inpetrarunt ut hi, quos
suspectati sunt, ilico rapti conpingerentur in vincula, organarius Sericus et
Asbolius palaestrita et aruspex Campensis.