NÁTT1UN05

Tímaverkefni - Stjörnufræði

Svarið þessum spurningum og notið internetið í leit að svörunum. Haldið þessu

verkefni til haga því þetta fer í ferilmöppuna.
Munið að geta heimilda (tilvísana). Minni á APA-leiðbeiningar inn á INNU.
Æfingin skapar meistarann.

1. Hvaða áhrif hefur sólin á jörðina (nefnið a.m.k. 3 atriði)?

- Sólinn hefur áhrif á veður.
-Sólinn hefur áhrif á árstíðir
-Allt líf á jörðu væri ekki til ef það væri engin sól. ( National Geographic,
n.d.)

2. Hvernig er sólin í raun og veru á litinn og hvers vegna?

- Hún er hvit, vegna þess hvað hún er rosalega heit, lofthjúpurinn okkar
dreifir styttri til stærri bylgjulengdum lita frá sólarljósi þegar hvíta ljósið fer í
gegnum það. Á daginn dreifir það fjólubláum og bláum litum og skilur eftir
sig gulleitt sólarljós (ástæðan fyrir því að himinninn er blár og sólarljósið er
gult). ( American museum of natural history, n.d.)
3. Sólin er eina stjarnan í sólkerfi okkar. Af hverju?

- Sólin er eina stjarnan afþví hún framleiðir sitt eigið ljós. (American museum of
natural history, n.d.)

4.Reikistjörnur eru ekki stjörnur í eiginlegri merkingu. Af hverju ekki?

- Afþví þær framleiða ekki sitt eigið ljós heldur endurkasta bara ljósi sólar.
(Amarican museum of natrual history, n.d.)
NÁTT1UN05

5. Hvað er óson (O3), segið frá?

- Óson er lyktarlaust, litlaus lofttegund sem samanstendur af þremur

súrefnissameindum (O3) og er náttúrulegur hluti af umhverfinu. Það gerist bæði í
efri lofthjúpi jarðar, eða heiðhvolfi, og á jörðu niðri í neðri lofthjúpi eða
veðrahvolfi. (Utah Department of Environmental Quality, 2021.)

- Hvaða ár uppgötva menn að ósonlagið er að þynnast?

- 1985

6. Hvað er tunglmánuður margir dagar ca.?

- Um það byl 29 dagar.

7. Hvernig liggur sólin, Jörðin og tunglið þegar stórstreymi og smástreymi

verður á Jörðinni?

-Þegar er stórstreymi er þegar það er nýtt tungl þá liggja sól, tungl og jörð í röð,
smástreymi er þegar jörðinn og sól liggja í röð eins og alltaf en tungið er fjær og
ekki í beinni röð.

8. Tunglið hefur mest áhrif á………. (Á Jörðinni)?

- Sjóinn, sjáfarfall.

9. Hvað kom þér á óvart í myndbandinu „What Happens To The Human

Body In Space“ sem er í glærupakkanum stjörnufræði, segðu frá?

- Að hjartað mans minnkar við það að vera út í geim.

10. Hvað kostar einn geimbúningur sem er ætlaður geimfara, í íslenskum

krónum?
NÁTT1UN05

- 21.919.500.000 kr.

11. Hvað gerist þegar sólin brennur upp? (hættir að vera til)

-Þá verður ekki hægt að lifa á jörðinni og mun hún frosna upp.

12. Hvaða dýri var fyrst skotið upp í geiminn, hvað hét það og hvað varð um
það?

- Fyrsta dýrið sem fór á braut um geimferð um jörðina var hundurinn Laika, um
borð í sovéska geimfarinu Spútnik 2 á 3. nóvember 1957. Í október 2002 sagði Dr.
Dimitri Malashenkov, einn af vísindamönnunum á bak við Spútnik 2 leiðangurinn,
að Laika hefði dáið fimm til sjö klukkustundum eftir að skotið var á loft úr ofhitnun
og streitu.

13. Hvað sýnir þessi mynd?

Þetta er sólblossi.
NÁTT1UN05

Sólblossar eru miklar sprengingar á sólinni. Blossi birtist sem skyndileg, ákafur
bjartari svæði á sólinni, venjulega í nokkrar mínútur. Blossar verða þegar sterk
segulsvið á sólu verða of flækt.

14. Hvað sýnir þessi mynd?

Þetta er Kórónuskvetti

- Sólin okkar er umkringd lofttegundum sem kallast andrúmsloft. Krónan er ysti

hluti lofthjúps sólarinnar. Kórónan er venjulega falin af skæru ljósi yfirborðs
sólarinnar. Það gerir það erfitt að sjá án þess að nota sérstök hljóðfæri. Hins vegar
sést kórónan við almyrkva.

15. Hvað er lofthjúpur?

Lofthjúpur er lög af lofttegundum sem umlykja plánetu eða himintungla.

Lofthjúpur jarðar er samsettur úr um 78% köfnunarefnis, 21% súrefni og eitt
prósent annarra lofttegunda.
NÁTT1UN05

- Hvernig skiptist hann og hvað gerist í hverri skiptingu?

- Lofthjúpnum er skipt í fimm mismunandi lög, byggt á hitastigi. Lagið sem er næst
yfirborði jarðar er veðrahvolfið, sem nær frá um sjö til 15 kílómetra (fimm til 10
mílur) frá yfirborðinu. Veðrahvolfið er þykkast við miðbaug og mun þynnra á
norður- og suðurpólnum.

16. Hvað er tunglmyrkvi, segið frá?

-Tunglmyrkvi verður þegar tunglið færist inn í skugga jarðar. Þetta getur aðeins
gerst þegar sól, jörð og tungl eru nákvæmlega eða mjög nátengd og jörðin er á milli
þeirra tveggja, sem getur aðeins gerst á fullri tunglnótt þegar tunglið er nálægt
öðrum hvorum tunglhnútnum.

17. Hvað er sólmyrkvi, segið frá?

- Stundum færist tunglið á milli sólar og jarðar þegar tunglið snýst um jörðu. Þegar
þetta gerist hindrar tunglið ljós sólarinnar frá því að ná til jarðar. Þetta veldur
sólmyrkva. ( NASA, 2017.)

Heimildir

(n.d.). Sun. National Geographic.

Sótt;https://education.nationalgeographic.org/resource/sun

(n.d.). Our Star; The Sun. American museum of natural history.

Sótt;https://www.amnh.org/exhibitions/permanent/the-universe/stars/our-star-
the-sun

(2021). What Is Ozone. Utah Department of Environmental Quality.

Sótt;https://deq.utah.gov/air-quality/what-is-ozone
NÁTT1UN05

(2022). Exactly how long is a lunar month. Almanac.

https://www.almanac.com/fact/exactly-how-long-is-a-lunar-
monthr#:~:text=Exactly%20how%20long%20is%20a%20lunar%20month%3F,-
Answer&text=The%20Moon's%20synodic%20period%20(the,44%20minutes%2C
%20and%202.8%20seconds.

(2017). What is an Eclipse? NASA. https://www.nasa.gov/audience/forstudents/5-

8/features/nasa-knows/what-is-an-eclipse-58