ZIRKUITU ELEKTRIKOAK

TEKNOLOGIA
DBH 3
Karga elektrikoa (Q)
• Partikula batzuek duten propietatea

• Unitatea: Coulomb (C)

• Bi zeinu: positibo (+) eta negatibo (-)

• Zeinu bereko kargak aldaratzen dira

Kargen legea
• Zeinu ezberdineko kargak erakartzen dira
Tentsioa edo voltajea (V)
• Sorgailu batek bi polo ditu: Positibo eta negatibo

• Bi poloak konektatzean korronte elektrikoa sortzen da

(kargak mugitzen dira)

• Tentsioak sorgailuak kargei emandako energia neurtzen du

• Unitatea: Volt (V) 1 𝐽𝑜𝑢𝑙𝑒

1 𝑉𝑜𝑙𝑡 =
1 𝐶𝑜𝑢𝑙𝑜𝑚𝑏
Korrontearen intentsitatea (I)
• Denbora jakin batean eroaletik igarotako karga elektriko
kantitatea

• Unitatea: Ampere (A)

𝑄
𝐼=
𝑡
1 𝑐𝑜𝑢𝑙𝑜𝑚𝑏
1 𝑎𝑚𝑝𝑒𝑟𝑒 =
1 𝑠𝑒𝑔𝑢𝑛𝑑𝑜
Ariketak
1) Zein da gailu batetik igarotzen den intensitatea 25 segundotan
1000 C pasatzen badira?

2) Kalkulatu zenbat karga pasatzen den eroale batetik 2 A-ko korrontea

2 minutuz zirkulatu badu.

3) Zenbat denbora pasatu behar du 3 A-ko korronte batek eroale

batetik 12 μC zirkulatzeko?
Erresistentzia (R)
• Eroaleek kargak igarotzearen aurkako indarra edo
erresistentzia egiten dute

• Unitatea: Ohm (Ω)

• Eroalearen ezaugarrien araberakoa: luzera, sekzioa eta

materialaren araberakoa:
ρ = erresistibitatea (Ω m)
𝑙
𝑅=ρ l = eroalearen luzera (m)
𝑆 S = eroalearen sekzioa (m2)
Ariketak
Datua: ρ (kobre) = 1,7 ∙ 10-8 Ω ∙ m

1) 2m-ko luzera eta 2 mm-ko diametroa dituen kobrezko hari

baten erresistentzia kalkulatu

2) 20 m-ko luzera eta 2 mm-ko diametroa dituen kobrezko

hari baten erresistentzia kalkulatu

3) 2 m-ko luzera eta 20 mm-ko diametroa dituen kobrezko

hari baten erresistentzia kalkulatu
Ohm-en legea
• Zirkuitoaren tentsioa (V) eta korrontearen intentsitatea (I)
zuzenki proportzionalak dira

V = I ∙R

V = tentsioa [V]
I = intentsitatea [A]
R= erresistentzia [Ω]
Ariketak
• Zein da tentsioa 0,15 A-ko korronte batek 2,2 Ω-eko erresistentzia
zeharkatzen badu?

• Ze korronte intentsitate igarotzen da 2,2 Ω-eko erresistentzia duen

gailu batetik, 110 V-eko tentsio-erorketa gertatzen bada?

• Eroale jakin bati 230 V-eko tentsioa aplikatzean, 5 A-ko korrontea

igarotzen da. Zein da eroalearen erresistentzia?
Energia elektrikoa (E)
• Korronte elektrikoetatik lor daitekeen energiari energia elektrikoa deritzo.

• Gaur egun energia garraiatzeko modurik ohikoena korronte elektrikoak erabiltzea da

• Unitatea: Joule (J)

E = V ∙I ∙t

V = tentsioa [V]
I = intentsitatea [A]
t= denbora [s]
Ariketak
• Kalkulatu eroale batetik 2 ordutan igarotako energia elektrikoa
intentsitatea 2 A eta tentsioa 100 V bada.

• Zenbat segundo behar du 2 A-ko korronte batek 400 J garraiatzeko

tentsioa 200 V bada?

• Eroale batetik 5 kJ igarotzen dira 30 minututan. Intentsitatea 2 A

bada, kalkulatu tentsioa.
Potentzia elektrikoa (P)
• Denbora jakin batean korronte elektrikoak eman dezakeen
energia kantitatea da.

• Unitatea: Watt (W)

𝐸
P= = V ∙I
𝑡

E = energia elektrikoa [J]

t = denbora [s]
V = tentsioa [V]
I = intentsitatea [A]
Ariketak
• Ikasgela-lantegiko motorretako batek 6 V-eko tentsioa du, eta,
funtzionatzen ari denean, 0,2 A inguru kontsumitzen du. Zer potentzia
du?

• 100 W-eko bonbilla bat egunean 5 orduz egon da piztuta astebetean.

Kalkulatu zenbat energia kontsumitu duen guztira.

• Etxebizitza jakin batek 5,5 kW-eko potentzia elektrikoa du eskuragarri.

Piztu al daitezke aldi berean 100 watteko sei bonbila, 400 watteko
hozkailu bat eta 1500 watteko berogailu elektriko bat?
Zirkuitu elektrikoen osagaiak
• Sorgailuak: zirkuitua energiaz hornitzen dute.

Pila Bateria Korronte

alternoaren
iturria
Zirkuitu elektrikoen osagaiak
• Hargailuak: energia elektrikoa eraldatzen dute beste
energia mota batzuk sortzeko.

Bonbilla Erresistentzia Erresistentzia

aldagarria

Motorra Harila
Zirkuitu elektrikoen osagaiak
• Maniobra eta kontrol-elementuak: Korrontea eten
ditzakete beharrezkoa denean

Sakagailua Etengailua Kommutagailua

(irekita) (irekita)

Ibilbide-amaierako gailua Gurutzaketa-giltza

Zirkuitu elektrikoen osagaiak
• Neurtzeko tresnak: korrontearen parametroak neurtzen
dituzte

Voltmetroa Amperemetroa
Ariketak
• Marraztu elementu hauek dituen zirkuitu baten eskema elektrikoa:
pila bat, bi bonbilla eta kommutagailu bat, bonbilla bat piztean bestea
itzal dadin, eta alderantziz.
Konexio elektrikoak
• Zirkuituetako elementuak (pilak eta erresistentziak gehienbat) hiru modutan konekta
daitezke: seriean, paraleloan eta antolamendu mistoan.

Erresistentziak Erresistentziak Erresistentziak

seriean paraleloan antolamendu mistoan
Konexioak seriean
• Zirkuituetako elementuak bata bestearen jarraian konektatzen dira

• Intentsitatea berdina da zirkuitu elektrikoaren puntu guztietan

Erresistentzia totala konektatzen diren erresistentzia guztien

baturaren baliokidea da:

R = R1 + R2 + R3

Tentsio totala zirkuituko osagaien ertzen arteko tentsioaren baturaren

baliokidea da:

V = V1 + V2 + V3
Ariketak
• Kalkulatu hurrengo zirkuituaren erresistentzia totala (R) eta
intentsitatea (I):
Konexioak paraleloan
• Zirkuituetako elementuak sarrera eta irteera bera dutela konektatzen dira

• Tentsioa berdina da zirkuitu elektrikoaren puntu guztietan

Intentsitate totala adar guztien intentsitateen baturaren baliokidea

da:

I = I 1 + I2 + I 3

Erresistentzia totala adierazpen honen bitartez lortzen da:

1 1 1 1
= + +
𝑅 𝑅1 𝑅2 𝑅3
Ariketak
• Kalkulatu hurrengo zirkuituaren erresistentzia totala (R) eta
intentsitatea (I):