Professional Documents
Culture Documents
Anattalakkhanasutta 1
Anattalakkhanasutta 1
yXrykdif;
w&m;yv’ifcH
okwf\ed'gef;
a[mawmfrlwJh ckESpf-v-&uf
bk&m;rdefYcGef;awmf tewåvu©Pokwf (tpykdif;)
½kyf[m twåaumifr[kwf
twåxifp&m ½kyf
twåaumifr[kwf[k od&ef taMumif;jypum;
½kyfuESdyfpufaeykH
tmAm"m,-yk'fteuf pdppfcsuf
½kyf[m tvkdtwkdif;rjzpf
twår[kwfykHukd wnfhwnfhtaMumif;jycsuf
ZD0twåESifh y&rtwå
AujA[®mBuD;tm; csD;ajr§mufajymqkdykH
zefqif;0g'\tp
twåpGJvrf;ykH
twåpGJykHukd rodvQif tewåodykHvJ raocsm
twåpGJ av;rsKd;
aomwmyefrSm twå'd|dpGJr½SdayrJh rmepGJu ½Sdao;w,f
0dyóem½IpOf tewåmEkyóem jzpfykH
tusOf;csKyf jrefrmjyefaqmifyk'frsm;
twåpGJaqmifyk'frsm;
'kwd,ykdif;
w&m;tEkoaE¨
cHpm;wJha0'em[m twåaumifr[kwf
tbd"r®mESifh okwåef ESD;aESmcsuf
a0'emukd twåpGJykH
a0'emukd twår[kwf[k od&ef taMumif;jypum;
twår[kwfykHukd wnfhwnfhtaMumif;jycsuf
a0'emu ESdyfpufaeykH
a0'emtvkdtwkdif; rjzpf
bmomjyeftusOf;csKyf
t½Sifom&dykwå&m w&m;½SmykHESifh w&m;&ykH
'DCecokwf (r-2? 165)
a0'em½Ií NiD;aiGUonf
NiD;aiGUí r*fzkdvfÓPfjzpfonf
trSefajymol jiif;ckH&m ra&muf
t½Sifom&dykwå&m &[EÅm jzpfykH
om0uoEédygw usif;yonf
wwd,ykdif;
w&m;tEkoaE¨
rSwfom;wJh onm[m twåaumif r[kwf
onmukd twår[kwf[k od&ef taMumif;jy pum;
twå r[kwfykHukd wnfhwnfh taMumif; jycsuf
jyKvkyfwwfwJh ocFg&awG[m twåaumifr[kwf
bk&m;a[meJY qefYusifbuf
'Dt&mrSm vkd&if; ocFg&
ocFg&wkdYukd twå r[kwf[k od&ef taMumif;jy pum;
ocFg&u ESdyfpufaeykH
ocFg&[m tvkdtwkdif; rjzpf
twår[kwfykHukd wnfhwnfh taMumif;jycsuf
tyfawG tpl;0ifcHae&wJh Nydwåm0w¬K
jrefrmjyef tusOf;csKyf
½IrSwfae,if; tewå xifykH
pwkw¬ykdif;
w&m;tEkoaE¨
pdwf0dnmPf twåaumif r[kwf
0dnmPfukd twår[kwf[k od&ef taMumif;jypum;
twår[kwfykH wnfhwnfh taMumif;jycsuf
pdwf0dnmPfu ESdyfpufaeykH
pdwf0dnmPfu tvkdtwkdif; rjzpf
taMumif;½SdrS tusKd; jzpfw,f
omwd&[ef;0w¬K
w&m;rSef tusOf;csKyf
olU taMumif;aMumifh olU 0dnmPf jzpfonf
avmifpmuGJwkdif; rD;topf uGJovkdyif
twåpGJ aqmifyk'frsm;
jrefrmjyef tusOf;csKyf
azPyd@L yrokwf (oH 'k? 114)
½kyfu a&jr§KyfeJY wlonf
½kyf ukd,fuvJ tESpfom& r½Sd
a&yGufyrm a0'em
wHvSyfyrm rSwfonm
iSufaysmwkH;wlpG ocFg&
0dnmPfpdwfod rsufvSnfhwlonf
pdwftpOf 0Dxd jzpfykH
jrifodpdwfu rsufvSnfhjyovkd odapykH
csufjcif; ½IrSwfEkdifvQif jrif½kHrQponfüom wnfw,f
yOörykdif;
w&m;tEkoaE¨
tewåvu©Pm
tewåvu©Pm todcufykH
tedpöjzifhf tewåukd jyawmfrlykH
'ku©jzifh tewåukd jyawmfrlykH
tedpö 'ku© 2-yg;vkH;jzifh tewåukd jyawmfrlykH
opöu y&dAkdZfu jiif;ykH
cE¨mig;yg;rS tvGwfvkdYqkdwJh twå0g'ukdvJ y,fNyD;yif
vu©PmokH;yg;vkH; jyqkdcsuf (okwf\ 'kwd,ykdif;)
tedpörnfykH
tedpövu©Pm
tedpömEkyóemÓPf
'ku© 2-rsKd;
'ku©vu©Pm
'ku©mEkyóemÓPf
igh[mvkdYxifwm wPSmpGJ
igbJvkdYxifwm rmepGJ
ightwåvkdY xifwm 'd|dpGJ
NrJrNrJ ponftar;tajz jrefrmjyef
q|rykdif;
w&m;tEkoaE¨
a0'em rNrJykHponf jyqkdcsuf
a0'emokH;yg; trSeftwkdif;jrifykH
onmrNrJykH ponfukdjyqkdcsuf
jyKvkyfrIocFg&wkdY rNrJykHponfukd jyqkdcsuf
pdwf0dnmPf rNrJykHponfukd jyqkdcsuf
tpGJokH;yg;uif;atmif ½IykHrsm; (okwf\ wwd,ykdif;)
(1) ½kyfukd ½IykH
jrefrmjyeftwkdcsKyf
om0uwkdY ½IoifhwJhw&m;
jzpfqJukdom pí½ItyfaMumif;
aewH rr-ESifh tedpö½IykHponf ESD;aESmjycsuf
aomwmyefwkdYtm; tewå½I&ef nTefMum;jcif;taMumif;
twdwfponf (11)yg; tjym;jzifh½IykH
twGif;tjyiftm;jzifh ½IykH
tMurf;tEktm;jzifh ½IykH
t,kwf tjrwftm;jzifh½IykH
ta0; teD;tm;jzifh½IykH
owårykdif;
w&m;tEkoaE¨
(2) a0'emukd (11)yg;tjym;jzifh a0befí ½IykH
jrefrmjyeftwkdcsKyf
a0'emukd umvokH;yg;jzifh ½IykH
twGif;tjyiftm;jzifh ½IykH
tMurf;tEktm;jzifh ½IykH
t,kwftjrwftm;jzifh ½IykH
ta0;teD;tm;jzifh ½IykH
(3) onmukd (11)yg; tjym;jzifh a0befí ½IykH
jrefrmjyeftwkdcsKyf
(4) ocFg&u©E¨mukd (11)yg; tjym;jzifh a0befí ½IykH
jrefrmjyef twkdcsKyf
ocFg&wkdYukd umv okH;yg;jzifh ½IykH
twGif;tjyif ponfjzifh ½IykH
t,kwftjrwf ponfjzifh ½IykH
(5) pdwf0dnmPfukd (11)yg; tjym;jzifh a0befí½IykH
jrefrmjyeftwkdcsKyf
b0tqufquf pdwfjzpfykH
ur®0#f 0dygu0#ft& od,if y#dpöorkyÜg'f odonf
pdwfukd umv okH;yg;jzifh ½IykH
twGif;tjyiftm;jzifh ½IykH
pdwftMurf;tEkukd ½IjrifykH
pdwåmEkyóemt& odjrifykH
tMurf;tEkponfjzifh½IykH
t|rykdif;
w&m;tEkoaE¨
0dyóemÓPfpOf wufoGm;ykH (okwf\ tqkH;ykdif;)
tedpöjrifvQif edAÁdE´ÓPf jzpfonf
'ku©jrifvQif edAÁdE´ÓPf jzpfonf
tewåjrifvQif edAÁdE´ÓPf jzpfonf
jrefrmjyef tusOf;csKyf
edAÁdE´ ÓPf\o½kyf
edAÁmefvkdcsifrI tppfESifhtwk
edAÁmefcsrf;omykH
edAÁmef arQmfMunfhwJh ÓPf
ocFg½kayu©mrSm *kPf 6-yg;½Sdw,f
(1) aMumufjcif; ESpfoufjcif;uif;w,f
(2) csrf;omESifh qif;&J tnDtrQ½IEkdifw,f
(3) ½IrSwf&vG,fw,f
(4) Mum½SnfpGm wnfw,f
(5) Mumav omí odrfarGUw,f
(6) tm½kHwjcm; jyefYroGm;bl;
0k|me*grdeD 0dyóem jzpfykH
edAÁmefrsufarSmufjyKykH rdvdE´yOSm
NiD;aiGUÓPfjzpfNyD; t&d,r*fzkdvfÓPfjzpfykH
&[EÅmrSm ypöa0u©PmÓPfjzpfykH
ed*kH;csKyf bk&m;pum;awmf
ed*kH;csKyf pum;awmf\ jrefrmjyef
oH*g,emwif rSwfwrf;
&[EÅmt½Sifjrwf 6-yg;ukd ½Sdckd;ylaZmfjcif;
ed*kH;csKyfw&m;odrf; yw¬em
tewåvu©Pokwf ygVdawmf tjynfhtpkH
jrefrmjyefoufouf twkdcsKyf aqmifyk'f
vufO;D ½Ib,
G f
tpGJoefMuonf
pGv
J rf;wwfaom avmbponfh udavomwkYd onf ykxZk Ofy*k Kd¾ vfowå0gwkid ;f rSm xlajymvsuf½adS eMuonf?
xlajymvsuf½adS om xku d ad vomwkYd onf ½lyg½kHponfh tm½kH 6-yg;üvJ pGv J rf;\? toufaumif igaumif[í l vJ
pGv
J rf;bG,[ f o l rQukd pGv J rf;Mu&mü toufaumifigaumif[al om twåpo JG nf t&if;tusqk;H jzpf½o Hk mru tpGBJ uD;
vGe;f aomaMumifh tcGg& tcuftcJq;Hk vJ jzpfavonf omreftm;xkwrf I vkYH vya,m*jzifh uk, d w
f idk vf J cGgypfEidk pf rG ;f
r½S?d omrefprG ;f tifjzifh olwyg;wkYd uvJ cGgay;jcif;iSg rpGr;f Ekid Mf uay/
yapöu Ak't ¨ ½Sijf rwfwYdk onf olwYdk \ vkaH vmufaom êud;pm;tm;xkwrf jI zifh olwYdk twåpu JG dk olwYdk u, dk w
f idk f
cGgypfawmfrEl idk cf MhJ uayonf? okYd aomf olwyg;wkYd \ twåpu JG dk cGgay;&efuu
dk m; xkt
d ½Sijf rwfwYdk ü vkaH vmufaom
tiftm;r½Sad omaMumifh cGgay;Ekid pf rG ;f ½Sad wmfrrlMuacs? olwyg;wkYd ü pGaJ eaom twåpu JG dk cGgypfEidk b
f Ydk qo
dk nfrmS
opömav;yg;w&m;ukd olwyg;wkYd em;vnfo½d adS tmif a[mpGr;f Ekid af om ÓPftiftm;aumif;ygrS cGgay;Ekid rf nf
jzpfayonf? xkyd apöuAk'¨ t½Siw f Ydk rmS xkod Ydk aom ÓPftiftm; aumif;vSonfr[kwaf y? xkYd aMumifyh if wqlx;D
wnf; yGiahf y:awmfrMl uNyD;vQif aemufvu dk f aemufyg wynfh om0u wyg;wavukrd S tygac:aqmifomG ;awmf
rlEidk Mf ujcif; r½S?d wqlx;D wnf; y&deAd mÁ ef 0ifpaH wmfrMl u&ayonf/
opömav;yg;ukdodygrS twåpGJjyKwfrnf
or®morÁK'¨ bk&m;½Siw f Ydk rmS rl yapöu Ak'b ¨ &k m;½Siw f Ydk xuf ÓPftiftm; aumif;awmfrMl uonf? xko d r®m
orÁK'¨ bk&m;½Siw f Ydk rmS uk,
d af wmfwidk v f J opömav;yg;w&m;ukd xk;d xGi;f odawmfrMl uonf? olwyg;wkYd tm;vJ opöm
av;yg;w&m;ukd odatmif oGeo f ifjyo qk;H rawmfrEl idk cf MhJ uonf? xkYd aMumifh or®morÁK'¨ oAÁñk bk&m;tjzpfoYdk
a&mufawmfrv l Qif yOö0*¾D ig;OD;ESiw hf uG ewfjA[®mwkYd tm; opömav;yg; w&m;ukd a½S;OD;pGm a[mMum;awmfrcl ahJ yonf?
opömav;yg;w&m;ukd a[mMum;xm;aom xko d wk af wmfonf "r®puúy0Ü wåeokwf ("r®pMum) [laomtrnfjzifh
xif½Sm;vsuf ½Sdavonf/ xkdokwfawmfukd bk&m;tjzpfokdYa&mufawmfrlonfrS 2-vajrmuf 0gqkv d jynfh paeaeYwiG f
w&m;OD;tjzpf a[mMum;awmfrcl ahJ yonf? xkw d &m;yGw J iG f yOö0*¾iD g;OD;xJrS t½Siaf um@nonf yXrOD;pGm t&d,
aomwmyeftjzpfoYdk a&mufawmfrcl o hJ nf? t&d,maomwmyef tjzpfoYdk a&mufí 0dpu d pd mä ESihf ouúm,'d|d twåpJG
ûywfomG ;NyDjzpfaom t½Siaf um@nrSm ]]igvky, f if jzpfonfç igajym,if jzpfonfç igBuH,ifjzpfonf}}[laom
to®rd mepGuJ m; usef½adS eayao;onf/ 0yÜpolwYdk rmS rl wpkw H ckaom w&m;xl;ukrd Q r&½SMd uao;/
a[r0wokwfawmf
ae0ifvq k q
J rJ pS í a[mMum;awmfral om "r®pMum w&m;awmfrmS 0gqkv d jynfh paeaeYn yXr,mrfwiG f
tNyD;tqk;H okYd a&mufavonf? rZÑdr,mrfoYdk .... ta&mufwiG f omwm*d&ed wfEiS hf a[r0wewfwYdk onf tNcHt&H
ewfbv D ;l wpfaxmifEiS t
fh wl bk&m;½Six
f aH wmfoYdk csOf;uyfNyD;vQif ykpmä 10-csufudk ar;avQmuf&mwGif bk&m;½Sio f nf
"r®pMuma'oemawmf\tMum;ü a[r0wokwaf wmfudk a[mMum;awmfr&l ao;onf? þw&m;yGw J iG f xked wfBuD; 2-
OD;wkYd vJ twåpûJG ywfNyD; aomwmyeftjzpfoYdk a&mufomG ;Muojzifh oHo&m½Snv f sm;pGmu pGvJ rf;vmcJMh uaom olwYdk\
twåpv JG J þwGif ûywfomG ;cJMh uonf/ xkYd aemuf "r®pMumw&m;awmfudk tus,fa0befí bk&m;½Siu f qufvuf
a[mMum;awmfral yonf/
vufOD;½IbG,f 2
olwkdYvJ w&m;xl;&Muonf
t½Siaf um@nwGif to®rd mepGJ usef½adS eao;onfjh yif t½Si0f yÜpolwYdk rmS vJ rnfonfw h &m;xl;rS r&½SMd u
ao;ojzifh "r®pMumw&m;awmfudk qufvufa[mMum;awmfr&l if; bk&m;½Sio f nf ¤if;wkYd tm;vk;H ukd 0dyóemw&m;
½Irw
S yf gG ;rsm; tm;xkwaf pawmfr\
l ? þokYd tm;xkwaf pawmfr&l mü 0gqkv d qkwwf &ufaeYwiG f t½Si0f yÜonf¤if;? 2-
&ufaeYwiG f t½Sif b'd́,onf¤if;? 3-&ufaeYwiG f t½Sirf [memrfonf¤if;? 4-&ufaeYwGif t½SiftóZdonf¤if;
opöm av;yg;ukd xk;d xGi;f odomG ;ojzifh aomwmyeft&d,m tjzpfoYdk a&muf½o dS mG ;NyD;vQif olwYdk \ twåprJG sm;
ûywfomG ;Muavawmhonf/
0gqkdvqkwf 5-&ufaeY
½IrSwfenf; ryg
r½IrSwfyJ w&m;xl;r&
bk&m;½Siv f ufxufawmfu yg&rD&ifo h ef xufjrufvaS om yk*Kd¾ vfwYdk onf yOö0*¾iD g;OD;wkYd vydk if bk&m;½Sif
a[maom w&m;ukd emMum;pOfrmS r*fzv dk &f ½Sod mG ;Muonf? okYd aomf 0dyóem bm0em½Irw S rf I rûyyJ &Muonfawmh
r[kwyf gay? vsifjrefpmG ½Irw S Ef idk rf w
I Ydk aMumifo h m wrif½rI w S o f nf[rk xif&yJ w&m;xl;&½So d mG ;jcif; jzpfavonf?
yk*Kd¾ vftenf;i,fom þvkd vsifvsifjrefjref &Ekid ½f rI w S Ef idk af om yg&rDÓPf½MdS uayonf? yk*Kd¾ vfrsm;pGmwkYd rmS um;
þvkd vsifvsifjrefjref &Ekid ½f rI w S Ef idk o f nfcsnf; r[kwyf gay? þonfudk odygvsufvJ wcsKdUtm;xkw&f ef
ysif;,daom vlysif;wkYd ]]a[molu a[mí emolu tewåoabmukd odvQif tm;xkwaf e&efrvk?d w&m;em½kjH zifh
wr*f wzkv d &f Ekid o
f nf}} qkw d m olwYdk a&mufvadk om t&d,mtqifh owfrw S Nf yD; t&d,myk*Kd¾ vfawG ûyvkyv f u
dk Mf u
awmhonf? vlysi;f vlayghêuduw f &m;a'oemrsm; jzpfaomaMumifh olwYdk w&m;ukd êuduí f w&m;em½kjH zifh t&d,m
jzpfaeolawGvJ enf;yg;vSonfawmh r[kwaf y? 0dyóem ½Irw S t
f m;xkwrf I r½Syd J w&m;em½kjH zifh odaeMuaom xkd
tewåw&m;rsm;rSm uk, d w f idk x f ;dk xGi;f íodaom 'd|odr[kwyf J pmod ayod okwodomjzpfonf? Mum;&em&í odaom
xktd odjzifh wr*fwzkv d &f onfqv dk Qif Ak'o ¨ moem0if yk*Kd¾ vfwidk ;f vkv d dk tewåoabmukd okwjzifh odaeMuonf
jzpfaomaMumifh t&d,myk*Kd¾ vfawGcsnf; jzpfuek pf &m ½Sad yonf? okYd aomf t&d,m[lí olwYdk [m olwYdk ajymqk0d efcH
Muaom xkt d &d,myk*Kd¾ vfwYdk rmS t&d,mtppfwYdk \ t*Fgvu©PmESifh jynfph o Hk nfudk rawGUrjrifMu&aomaMumifh
t&d,myk*Kd¾ vfawGr[kwaf Mumif;rSm xif½mS ;vsuf½adS yonf/ þvkd rrSerf uef tvkyrf sKd;ESiphf yfí aus;Zl;½Sif r[mpnf
q&mawmfb&k m;BuD;u þtewå vu©Pokwf w&m;awmfBuD;ukd (ESm - 39/ ES m - 51) wGit f rSeo f Ydk a&mufatmif
nTejf y a[mMum;xm;onfuv dk J awGUMurnfomjzpfonf/
vufOD;½IbG,f 3
½IrSwfenf; tjynfhtpkH
uRrf;usifawmf rlvSonf
obm0ukd tav;xm;onf qkad omfvJ q&mawmfb&k m;BuD;onf o'´gukd tav;rxm;yJ o'´gwyg; teuf
wjcm; qkad wmfral vh½odS nfum;r[kw?f o'´gukv d J tav;xm;onf? xkx d uf obm0ukyd í
dk tav;xm;onf?
xkYd aMumifh teufjyefq&dk m ,lq&mwkYd ü obm0rusvQif ½k;d &mokYd aumufaumufygatmif vku d af wmfrrlyJ trSef
a&mufatmif pdppfawmfrv l suf pdppfvYdk trSeaf wGUNyDqv dk Qif trSet
f wkid ;f teufjyefqí dk t,ltqukv d J trSet f wkid ;f
,lqa&;om;awmfral vh½o dS nf/ þtqku d dk 0dyóem½Ienf;usrf; yXrwGJ &[ef;awmfwYdk \ oDvcPf; (ESm 13-rS
23) ypö,oEéó d w d t&mwGif azmfjyxm;onfu oufaocHvsuf ½Sad yonf? xkt d cPf;ü a½S;usrf;*eftcsKdUu
ypöa0u©mPm rqifjcifyJ ypön;f av;yg;ukd ok;H aqmifvQif xk&d [ef;rSm £Py&dabm*-<uif;,lo;Hk aqmifjcif;rsK;d
jzpfí a<u;qyf&rnfh taejzifh qkx d m;onfudk xkt d qkrd oifah Mumif; ckid rf mpGm om"ujyí azmfjyxm;ayonf/ xkYd jyif
þtewåvu©Pokwf w&m;awmfBuD; (ESm-12)wGiv f -J -
]]'Dae&mrSma½S;a½S; q&mawmf t½Sijf rwfrsm;u tmAm"m, yk'u f dk emusifjcif;iSg-vkYd
jrefrmjyefMuygw,f? tJ'jD yefcsuf[m o'´gtvkt d m;jzifah &m teuftvkd tm;jzifah &mroifb h ;l vkYd
xifygw,f? roifyh u Hk awmh-tm-a½S;½SdwJh Am"-"mwfjzifNh yD;wJh tmAm"m,-yk'[ f m emusiw f ,f-
qkw
d thJ eufudk ra[mEkid b f ;l ? ESyd pf ufw,fqw
dk hJ teufuo dk m a[mygw,f? tmAm"-yk'u f dk temvkYd
jyefq&dk wmuvJ emusiaf pvsuf ESyd pf ufwwfaomaMumifh jrefrma0g[m&tm;jzifh ajymqkad vh ½Sw d hJ
twkid ;f tem-vkYd jyefq&dk wm jzpfygw,f? tmAm"yk'u f emwwfw,fvYdk a[maomaMumifh jyefqdk
wmawmhr[kwyf gbl;? 'gaMumifh tmAm"m,-yk'u f dk emusifjcif;iSg-vkYd jyefqcdk su[f m ESyd pf ufjcif;
teuf½w dS hJ Am"-"mwfjzifNh yD;aom o'´gt&tm;jzifv h J toif, h w
k rdå ½Sb
d ;l ? aemufNyD;awmh ½kyrf mS
emusijf cif; oabm r½Sb d ;l ? onmç ocFg&ç 0dnmPfwYdk rmS vJ emusifjcif;oabm r½SMd ubl;}}
vG,fra,mifESifhcuf
tedpçö 'kuç© tewåw&m; ok;H yg;wkYd rmS Ak'o ¨ moem0ifwidk ;f \ EIwzf sm;wGif EIww f ufaeaom w&m;rsm;
jzpfavonf? cvkypf onf wku d cf u
dk rf &d mü a,mif&rf;onft h cg þw&m;rsm;trnfjzifo h m a,mif&rf;wwfMuonf?
EIww f ufaeMuonft h avsmuf odNyD;om;awG[í l vJ xifrw S af ewwfMu\? xifrw S f aewwfMuonft h wkid ;f okw
odjzifh a,mif0g;od odMurnf jzpfaomfvJ uk, d w f idk 'f |d odwYdkrmS rl vG,rf a,mifEiS chf ufaom w&m;rsm;jzpfavonf?
þtxJwiG f tewåw&m;u ykí d cuf ykí d vJ eufeaJ yonf? Ak'j¨ rwfpmG onf opöuy&dAZdk çf AujA[®mBuD;wkYd vdk
twå0g'orm;rsm;ESit hf BuD;tus,f &ifqidk af wmfrcl &hJ onfrmS þtewåw&m;\ cufceJ uferJ al Mumifyh if jzpfayonf/
bk&m;½Sif a[mawmfrrlru D rodMu&aom þ tewåw&m;rSm ½kyef mrf 2-yg;ESiphf yfNyD; twåEiS hf eD;uyfvsuf
½Sad eonf? ½kyef mrf 2-yg;ukd twå0g'orm;rsm;u twå[k pG, J al eMu&mwGif bk&m;½Siuf þ½kyef mrf 2-yg;ukyd if
tewåjzpfaMumif; a[mMum;awmfrcl o hJ nf/ woHo&mvk;H u pGv J rf;tjrpfw,G af eMuolwYdk twåp&JG mü tewåreS ;f
odatmif a[mMum;awmfr&l onfrmS rsm;pGm cufcv J o S nf? tu,fí tewåw&m;onf tcuftcJr½Sd vG,v f ,
G Ef iS hf
odEidk af om w&m;jzpfygrl bk&m;yGiahf y:ae&efvJ vkrd nfr[kw?f bk&m;½Si\ f wynfhom0u aus;Zl;½Sif r[mpnf
q&mawmfb&k m;BuD;wkYd vdk yk*Kd¾ vfwYdk u þtewåvu©Pokwf w&m;awmfBuD;rsKd;ukd tyifwyef; a[mMum;a&;om;
aeMu&efvJ vkrd nf r[kwaf y? okYd aomf þvkd tqifq h ifah [mMum;íyif wu,f rodEidk af om þtewåoabmrSm
rnfrQeufeJ cufcaJ Mumif; axmufqí odEidk af yonf? tewåoabmuko d mru rdrw d Ydk pG,
J x l m;onfh twå
[lonfuv dk J obm0usus odoel nf;yg;vS\? twå[o l nfudk todvyk í f odygonfqo dk l tcsKdUwkYd uvJ tvGv J JG
trSm;rSm; odaeMuavao;onf? þvkd tvGv J tJG rSm;rSm; odaeMuolwYdk twGuf trSeo f Ydk a&mufatmif aus;Zl;½Sif
vufOD;½IbG,f 5
txifrao;oifh
a0g[m&vJ rvG,f
owd&rdonf
bke;f BuD;0ufvufrpk;d &draf usmif; a&mufpu jzpfonf? 0ufvufûrdUü w&m;yGJ wpfyJG a[mMum;&ef a½TapwD
q&mawmfb&k m;BuD; <ua&mufawmfrv l m\? xkpd Ofu pum;pyfro d jzifh ]]b0jywfomG ;wJOh apä'ESihf edAmÁ eftxl;
½Syd gao;ovm;bk&m;? twlwrl sm;jzpfavrvm;}}[k q&mawmfb&k m;BuD;\ t,ltqukd odvo dk jzifh avQmufxm;cJh
bl;onf? xkt d cg q&mawmfb&k m;BuD;u ]]xl;wmaygh? rxl;yJ½ydS ghrvm;}}[lí rdeYf awmfrNl yD;vQif tpu ajymvufp
pum;ukd qufomG ;aomaMumifh ]]b,fvdk xl;ygovJb&k m;}}[k xyfqifah vQmufxm;cGihf r&cJyh J jzpfomG ;onf?
q&mawmfb&k m;BuD;rSmrl xkrd xifr½Sm;pum;uav;ukd arhaumif; arhavmufayNyD? okYd aomfbek ;f BuD;rSmrl þ tewå
vu©Pokww f &m;awmfBuD;ukd bwf½&I onft h cgü Oapä''d|t
d & b0jywfjcif;ESihf edAmÁ ef txl;azmfjyxm;onfudk
awGU&aomaMumifh jyefajymif; owd&rdawmhonf? þtewåvu©Pokww f &m;awmfBuD; (ESm 31)wGif q&mawmf
bk&m;BuD;onf Oapä''d|-d orm;wkYd u olwYdk b0Oapä'ESihf edAmÁ ef twlwx l ifrw
S af eonfudk rwlaMumif; ½Si;f vif;
azmfjyxm;ayonf/
aemufb0r½Sdol
Oapä''d|Ed iS phf yfí odrw S bf , G uf av; ½Sad eao;onf? 1333-ckEpS af vmufu bke;f BuD;\ aqGrsK;d Ówum
&yfo½l mG om;rsm;ukd owdy|mefw&m; emMum;apvkad om qE´jzifh r[mpnf "r®uxdu OD;oH0&ESihf OD;aZmwduwkYd udk
bke;f BuD;\ Zmwdt&yfa'ookYd yifí h owdy|mefw&m;yGrJ sm; usif;yay;cJo h nf? tifacsmif;½GmüvJ rdrad qGrsKd;awG
trsm;tjym;½Sí d w&m;wpfyJG csay;cJ\ h ? xkw
d &m;yGw J iG f armifMunfqo dk l wpfa,mufvJ w&m;emy&dowfxrJ mS yg½Sd
ayonf? olum; tvHeu D eG jf rLepfacgif;aqmifwOD;jzpfí aemufb0 r½So d al ywnf;? xkw d &m;yGo J Ydk vma&mufemMum;
onfrmS bke;f BuD;ESihf aqGrsK;d jzpfí bke;f BuD;ukd tm;emaomaMumifh vma&mufemMum;[efwal yonf? olUtaMumif;ukd
odNyD;jzpfaom "r®uxdu OD;oH0&wkYd u olUukd w&m;axmufxm;í a[mMum;avawmhonf? olUukd w&m;
axmufxm;í a[mMum;&mü ½Gm½Sw d &m;em y&dowfwYdkuvJ xl;xl;jcm;jcm; pdw0f ifpm;vsuf ½SMd uonf? aemufb0
r½So
d w l a,mufu w&m;em½ko H mru w&m;axmufBuD;jzpfaeonfudk pdw0f ifpm;rnfqv dk Qif 0ifpm;avmufayonf?
nuw&m;yGNJ yD;í eHeuftcsdew f iG f bke;f BuD;wkYd qGr;f pm;aeaom tdro f Ydk vJ armifMunfa&mufvmjyefonf? xkt d cg
armifMunfu ]]nu q&mawmf OD;oH0&a[mwJw h &m;ukd wynfah wmf vufcyH gw,f}}[k avQmufNyD;vQif ]]'gayrJh
emrf0g'orm; jzpfomG ;NyDvYdkawmh rxifMuapvkyd gbl;? t½Sib f &k m;wkYd Ak'b ¨ mom0ifawGu aemufb0 ½Sad ewm
jzpfawmh b0oHa,mZOfawGeYJ ukov dk af umif;rIawG vkyMf u&w,f? wynfah wmfwYdku aemufb0r½Sw d mjzpfawmh b0
oHa,mZOfr½Syd gbl;? b0oHa,mZOfjywfw,f}}[k qk\ d / 'Dawmh bke;f BuD;u ]]'gawmh uk, d t hf jrifeYJ u,dk af ygh? b0
oHa,mZOf t[kwjf ywf,if wkYd A'k o ¨ moemtaeeJY &[EÅmtjzpfoYdk a&mufrjS ywfw,f? rifMh unf&h wm &[EÅmawmh
[kw[ f efrwlb;l ? b0rjywfyeJ YJ b0jywfw,fqw dk hJ Oapä''d|t d ,lwef;vef;eJY aooGm;,if wkYd t,lt&tm;jzifh
aemuftjcm;rJb h 0rSm i&Ja&mufr,fvYdk ,lxm;Muw,f? 'gu bk&m;a[mtwkid ;f yJ}}[k ajymvku d &f onf/
wloa,mifa,mif½adS eaom Oapä'0g'orm;rsm;\ b0Oapä'ESihf edAmÁ efrmS wlonf[k xifrmS ;bG,½f adS eojzifh
q&mawmfb&k m;BuD;u þtewåvu©Pokwf w&m;awmfBuD; (ESm-31)wGif rwlyu Hk dk ½Si;f vif;a[mMum;xm;ayonf?
xkYd jyif onmrSwEf iS hf owdrw
S rf mS vJ rodow
l YdktwGuf wloa,mifa,mifjzpfaeaomfvJ rwl xl;jcm;yku H dk (ESm-
38)wGif a[mMum;xm;onfudk awGUMu&rnf jzpfayonf? ]]oGm;&if; [efE}JT }qko d uJo h Ydk q&mawmfb&k m;BuD;onf
tewåvu©Pokwf w&m;awmfBuD;ukd a[mMum;&if; þokYd aom cJ&mcJqpfrsm;ukv d J ½Si;f vif;a[mMum; oGm;yg
ao;onf/
vufOD;½IbG,f 7
t,ifw&m;awmfrsm;uJhokdYyif
tewåvu©Pokwf w&m;awmfBu;D
yXrykid ;f
1325-ckESpf e,kefvqef; (8) &ufaeY
a[monf
w&m;yv’ifcH
"r®pMumw&m;awmfudk a[mNyD;wJah emuf a[r0wokwu f dk a[mcJah om uqkev f jynfah eYu tNyD;owfcNhJ yD?
'DuaeYawmh tpOftvSnu hf swJh tewåvu©Pokwu f dk a[m&r,f/ 'Dtewåvu©Pokwf w&m;awmfuvJ
odem;vnfxm;&ef tvGet f a&;BuD;ygw,f? bmaMumifv h qJ ,dk if Ak'j¨ rwfpmG bk&m;\ w&m;awmfudk tusO;f csKyfNyD;
ajymr,fq,dk if tewåw&m;vkYd ajymoifw h thJ wGuaf Mumifyh gbJ/ Ak'o ¨ moemtjyifbufu t,l0g'awGuawmh twå
t,l0g'awGcsnf;jzpfw,f? twåt,l0g' qkw d m touf½iS af ewJt h aumifvYdk ac:wJh twå ½Sw d ,fvYdk ,lqajymqdk
aewJh 0g'bJ? tJ'D t,l0g' ½SMd uwJo h al wGu vlqw dk mvJ touf½iS af ewJt h aumifb?J ewfqwdk mvJ touf½iS af ewJh
taumifb?J EGm; uRJ acG; tp½Sw d hJ wd&pämef qkw d mvJ touf½iS af ewJh taumifb?J tJ'D touf½iS af ewJh twå
aumif[m wu,fu h dk ½Sad ew,fvYdk xifrw S ,f MHk unfaeMuw,f/
tJ'v
D dk twåpt JG ,l½adS eMuwJh avmuxJrmS Ak'j¨ rwfpmG bk&m;u ]]touf½iS af ewJh twåaumif&,fvYdk wu,f
tppf ½Sw d mr[kwb f ;l ? avmua0g[m&tm;jzifh ac:a0: ajymqk&d ½krH QbJ? wu,ftppfy&rw¬tm;jzifh xif½mS ;½Sw d m
uawmh ½kyef mrftpOfrQom ½Sw d ,f? tewåoabmw&m;rQom ½Sw d ,f}}vkYd a[mMum;awmfryl gw,f/ tJ'aD wmh Ak'¨
jrwfpmG bk&m;\ tJ'D tewå0g'w&m;ukd tajctjrpfEiS w hf uG ususee odem;vnfxm;bkYd vkyd gw,f/ tJ'D tewå
0g'w&m;ukd "r®pMumokww f &m; a[mawmfrpl Ofuwnf;u opömav;yg;jzifh a0befNyD; a[mawmfrcl yhJ gw,f? wzef
a[r0wokww f &m;xJrmS vJ (qok avmaum orkyaÜ Eém) 6-yg;½Su d avmu jzpfonf-ponfjzifh a[mMum;awmf
rlcyhJ gw,f? tJ'v D dk a[mMum;awmfrcl w hJ hJ tewåw&m;ukd 'Dtewåvu©Pokwrf mS taMumif;jy pum;rsm;ESiw hf uG
ay:vGix f if½mS ;pGm xyfrNH yD; a[mMum;awmfrcl yhJ gw,f/ 'gaMumift h a&;vJBuD;ç tpOfvu J sa&mufaewJh 'Dtewå
vu©Pokwf w&m;awmfudk 'DuaeYupNyD; a[mbkYd &nf½, G xf m;ygw,f/ tewåvu©Pokwq f idk &f m rSwo
f m;bG,f
aqmify'k f pm½Gurf sm;ukv d J w&m;emy&dowfrsm;tm; a0iSxm;NyD; jzpfygw,f/
okwf\ ed'gef;
'Dow
k \
f ed'gef;ukd oH*g,emwif rax&fjrwfwYdk u cE¨0*¾o,
H w
k yf gVdawmf (ESm-55)rSm 'Dvdk azmfjyxm;yg
w,f/
ar? tuREkyf t
f meE´monf/ {0H okw?H þokYd Mum;emrSwo f m;bl;ygonf/ ('Dpum;uawmh ]]tewåvu©P
okwu f dk b,ft&yfü b,fy*k Kd¾ vftm; b,fy*k Kd¾ vfu a[mygovJ}}vkYd ar;wJh t½Sirf [muóyrax&f\ ar;cGe;f ukd
ajzMum;bkYd &m yv’icf wH hJ pum;ygbJ? 'D {0H ar okw-H qkw
d hJ pum;ukad wmh ,ck pmtkyaf wGrmS odv,
G w
f t
hJ wGuf
razmfjyawmhyJ jr§Kyfxm;ygw,f/) {uH or,H-tcgwyg;ü? b*0g-bke;f awmfBuD;aom jrwfpmG bk&m;onf? Am&mP
od,-H Am&mPoDûrdUe,fü? £odywae rd*'ga,-£odywernfaom rd*'g0keaf wmt&yfü? 0d[&wd-oDwif;ok;H
aexkid af wmfr\
l /
tewåvu©Pokwf 9
a[mawmfrlwJh ckESpf-v-&uf
w&m;OD;jzpfwhJ "r®pMumokww f &m;awmfudk ,ck 1325-ckEpS rf S jyefvn S Nhf yD; a&wGuMf unf, h if 2552-ESpf
ajrmufu 0gqkv d jynfah eY naerSm a[mawmfrcl w hJ ,f/ tJ'D "r®pMumokww f &m;ukd a[mawmfrpl Ofu yOö0*¾&D [ef;
ig;yg;xJrS t½Siaf um@n wpfyg;aom w&m;em,if; aomwmywård *fzv dk af &mufNyD; aomwmyef jzpfcw hJ ,f?
Ak'o
¨ moemawmfudk ÓPfjzifo h uf0ifí rwkerf vIy,f MHk unfwhJ o'¨gw&m;ESijhf ynfph w Hk t hJ wGuf Ak'o ¨ moemawmfwiG ;f
&[ef;tjzpfukdvJ cH,lcJhw,f/ usefwJh t½Sif0yÜç t½Sifb'd́,ç t½Sifr[merfç t½SiftóZdwkdYuawmh t&d,r*fzkdvf
w&m;xl;ukd r&Muao;bl;? 'gaMumifh tJ'aD v;yg;ukd jrwfpmG bk&m;u w&m;tm;xkwaf pw,f? qGr;f cHawmifroGm;yJ
aeYa&mnOfyh g rjywftm;xkwMf uw,f? jrwfpmG bk&m;uvJ qGr;f cH<uawmfrrlyJ ausmif;wku d x f rJ mS tNrJ½adS eNyD;awmh
olwYdk rmS awGUêuH&wJh ur®|mef;tnpftaMu;rsm;ukd ½Si;f vif;ûyjyifay;awmfrw l ,f? tJ'v D dk jrwfpmG bk&m;uk, d af wmfwidk f
ûyjyifapmifah ½Smufay;onfjh yif olwYdk vJ rjywfêud;pm;tm;xkwMf uwJt h wGuf t½Si0f yÜ-u 0gqkv d jynfah usmf 1-&uf
aeYrmS aomwmywård *fzv dk o
f Ydk a&mufNyD; aomwmyef jzpfawmfryl gw,f? t½Sib f '´, d u 0gqkv d jynfah usmf 2-&uf
aeYrmS ? t½Sirf [memrfu 3-&ufaeYrSm? t½SiftóZdu 4-&ufaeYrmS aomwmywård *fzv dk o
f Ydk a&mufNyD; toD;toD;
aomwmyef jzpfawmfrMl uygw,f/
tJ't
D aMumif;t&mrsm;ukd "r®pMumw&m;awmf aemufq;Hk ykid ;f rSm tus,fjyqkxd m;NyD; ½Sad eygNyD? tJ'D t½Si0f yÜ
paom av;yg;rSm w&m;em½krH Qjzifh w&m;xl;ukd r&xku d ?f tm;xkwrf S aomwmywård *fzv dk w
f &m;xl;ukd &xku d af om
aMumifh jrwfpmG bk&m;u olwYdk av;yg;ukd w&m;tm;xkwaf pcJah Mumif;? tJ'gukd axmufqNyD;awmh ]]aomwmyef
jzpf½aHk vmufawmh Mum;emNyD; od½rHk QeJY udpNö yD;w,f? 0dyóemtvkyu f dk tm;xkwzf Ydk rvkdbl;}}vkdY ayghayghqq
ajymaeMuwJh rdpmä 0g'ukd r,kMH unfoifah Mumif;rsm;ukv d J tJ'D "r®pMumw&m;awmf aemufq;Hk ykid ;f rSm owday;
ajymMum;xm;cJyh gNyD/
,ckajymcJw
h t
hJ wkid ;f yOö0*¾&D [ef;awmf ig;yg;vk;H aomwmyefjzpfNyD;awmh Ak'o ¨ moem0if &[ef;tjzpfudk
&,lNyD;wJt
h cg tJ'D 0gqkv d jynfah usmf 5-&ufaeYrmS 'Dtewåvu©Pokwf w&m;awmfudk a[mMum;awmfral Mumif;
t|uxmrsm;rSm jyqkx d m;w,f? 'gaMumifh 'DrmS ]]tcgwyg;ü}}vkYd omrn qkx d m;ayrJh "r®pMumokww
f &m;ukd
a[mNyD;aemuf ig;&ufajrmufjzpfwhJ 0gqkv d jynfah usmf ig;&ufaeYrmS jrwfpmG bk&m;[m Am&mPoDûrdUteD; rd*'g0kef
awmausmif;t&yfrmS oDwif;ok;H aeawmfrq l J jzpfw,fvYdk qkv
d ydk gw,f/
wMw acg-Am&mPoDûrdUe,f rd*'g0keaf wmt&yf0,f oDwif;ok;H aexkid af wmfrpl Of xkt d cgü? b*0g-
bke;f awmfBuD;aom jrwfpmG bk&m;onf? yOö0*¾ad , bduL© -ig;yg;tkypf 0k if ay:vGix f if½mS ; yOö0*¾&D [ef;awmfrsm;uk?d
bdua© 0gwd-&[ef;wkYd [í l ? tmraEÅo-d ac:a0: rdeYf Mum;awmfr\ l / aw bduL© -xkyd Oö0*¾D &[ef;awmfwYdk onf?
b'aEÅw-d t½Sib f &k m;[lí? b*0awm-jrwfpmG bk&m;tm;? ypöaóok-H cGe;f wkYH jyefMum; avQmufxm;avuke\ f /
(jrwfpmG bk&m;u a[mawmhrnfh w&m;ukd tm½kpH u dk af p&ef &[ef;wkYd -vkYd ac:awmfrv l u
dk w
f t
hJ cg tJ'D yOö0*¾D
&[ef;awmfrsm;u t½Sib f &k m;-vkYd jyefMum;avQmufMuygw,fw?hJ ,ckaetcgrSm w&m;a[mrnfh &[ef;awmfu 'um
'umrrsm;wkYd vYdk ac:vku d w f t
hJ cg 'um 'umrrsm;u bk&m;vkYd xl;MuwmrsKd;ygbJ? tJ'v D dk yOö0*¾D &[ef;awmfrsm;u
b'aEÅ-t½Sifbk&m;-vkYd jyefMum; avQmufxm;MuwJt h cgrSm) b*0g-bke;f awmfBuD;aom jrwfpmG bk&m;onf? {wH-
,ck½w G q
f jdk yrnfh w&m;awmfu?dk ta0gp-a[mMum;awmfryl gonfw/hJ tJ'g[m t½Sit f meE´mrax&fu t½Sirf [m
uóyrax&ftm; ajzqkad vQmufxm;wJh ed'gef;pum;ygbJ/ tJ'D ed'gef;t& jrwfpmG bk&m; a[mMum;awmfryl u Hk awmh-
,ck vlawG[m uk, d uhf , dk v f J touf½iS af ewJt h aumifvYdk xifrw S af eMuw,f? olwyg;awGuv dk J
touf½iS af ewJh taumifvYdk xifrw S af eMuw,f? tJ'v D dk touf½iS af ewJt
h aumifvYdk xif&wmukd ygVdbmomjzifh
twå-vkYd ac:w,f/ ouúwbmomrSmawmh tmw®m-vkdY½Sdw,f? tJ'D tmw®myk'rf S ygVdrmS twåmvkYd jzpfvmw,f/ tJ'D
twåudk ZD0vkdYvJ ac:w,f? toufç toufaumifç touf½Siaf ewJhtaumifvkdY qkdvkdygw,f/ tJ'D touf½Siaf ewJh
twåaumif taetm;jzifh xifrw S pf v JG rf;wmukd twåpJG twå'|d ad c:w,f? 'Dtwåpu JG ykxZk OfawGrmS vk;H 0uif;w,fvYdk
rqkEd idk yf gbl;? ckid Nf rJwmeJY rckid Nf rJwm? xif½mS ;wmeJY rxif½mS ;wm 'gavmufom uGmjcm;ygw,f? ½kyef mrfqidk &f m
w&m;A[kow k jynf0h olrsm;rSm 'Dtwåpu JG r½Sod avmuf tm;eJaewwfygw,f? 'gayr,fvYdk vk;H vk;H uif;aew,f
vkYd awmh rqkEd idk yf gbl;? uk, d wf idk f BuHpnf ûyvkyf ajymqkad ewmç taumif;tqk;d cHpm;aewmukd igaumiftaejzifh
xifrw S pf v
JG rf;rI ½Sw d wfao;wmygbJ? 0dyóemÓPf xufoefpmG jzpfaewJh 0dyóema,m*DrmS vJ ½Iwidk ;f rSww f idk ;f
qifjcifwidk ;f ]]twåaumifr½Sb d ;l ç ½kyef mrfoabm w&m;rQyJ}}vkYd odoad ewJt h wGuf tJ't D wåpJG uif;aeygw,f? 'gayrJh
r½IrrSwyf J &yfem;aewJt h cgrSm 'Dtwåpu JG 0ifjzpfEidk af o;wmbJ/
'Dvrdk rd o
d EÅmefu ½kyef mrfawGuadk &m olwyg;oEÅmefu ½kyef mrfawGuadk &m touf½iS af ewJh twåaumifvYdk
xifrw S f pGv
J rf;aeMuwJt h wGuf tJ'v D dk r[kwaf Mumif; xif½mS ;odMu&atmif ½Si;f vif;a0bef a[mMum;awmf
rlvadk omaMumifh jrwfpmG bk&m;u ]]½lyH bdua© 0 tewåm=&[ef;wkYd ½kyo f nf twåaumifr[kw}f }vkYd ½kycf E¨mupNyD;
½Si;f vif;a[mMum;awmfryl gw,f/
twåxifp&m½kyf
,ckajymcJw
h hJ rsufpt d Munf½yk f ponfawG r½S, d ifawmh touf½iS af ewJt h wåaumifvYdk rxifrw S f rpGvJ rf;
Muygbl;? pOf;pm;Munfyh g? opfom;ponfjzifh vl½yk Bf uD; vkyx f m;wmawG ½SMd uygw,f? tJ't D ½ky[ f m touf½iS af ewJh
vleYJ ykyH ef;oP²meftm;jzifh wlaeayr,fvYdk rsufpt d Munfpaom odEidk af Mumif;½kyrf sm; r½SMd uwJt h wGuf tJ'v D ½l yk u
f dk
touf½iS af ewJh twåaumifç owå0gaumifvYdk rxifrw S Mf uygbl;/ aoNyD;cgp vltao½kyu f adk wmifrS twåaumifvYdk
rpGv
J rf;Muawmhb;l ? bmaMumifv h q
J ,
dk if? rsufptd Munf½yk f ponfr½Sw d t hJ wGuaf Mumifyh gbJ/ rsufpt d Munf½yk f
ponf½adS e,ifawmh tJ'rD sufpt d Munf½yk f ponfEiS hf wpyfwnf; wvk;H wcJwnf; jzpfaeMuwJh tjcm;½kyaf wGuv dk J
twåaumifvYdk xifrw S af eMuwmbJ/ b,fv½dk yk af wGuv dk J qk,d if? jrif&wJh tqif;½ky?f Mum;&wJh toH½yk ?f eH&wJh
teHY½yk ?f xdo&d wJh (yx0D awaZm 0ga,m qkw d )hJ tawGU½kyf tJ't D awGUrSwqifh od&wJh tpk"d mwf t&nf"mwf
tmayg½ky?f tzkt d r½kyyf t Hk oGif ponf jzpfaMumif;½ky-f 'Dvdk ½kyaf wGygbJ/ 'gaMumifh rsufp½d yk f ponfEiS hf wpyfwnf;
jzpfaewJh tJ't D qif; toHponfudk jrif& Mum;& awGU& od&wJt h cgrSm tJ'tD qif;½kyf ponfuv dk J touf½iS af ewJh
twåaumifvYdk xifrw S af eMuw,f/
twkcd sKyfajym&,if rsufppd onfwYdk EiS w
hf uG wnf½adS ewJh wuk,d v
f ;Hk ½kyaf wGudk touf½iS af ewJh twåaumif
taeeJY xifrw S pf v
JG rf;aeMuygw,f/ avmu a0g[m&tm;jzifv h J tJ'½D yk t
f aygif; tpkwuk,
d v f ;Hk ukd twåaumif
owå0gaumifvYdk ajymqkd aeMu&ygw,f? tJ'g[m or®Kwdopömtaetm;jzifah wmh rSm;w,fvYdk rqkEd idk yf gbl;? 'gayrJh
tewåvu©Pokwf 11
'gayrJh uk,
d x f u J ½ky[
f m uk,
d t
hf wåyv
J Ydk xifrw
S f pGv
J rf;aeMuwJo h l trsm;u bmhaMumifh twå r[kwyf g
ovJvYdk ar;pdppfz,
G ½f adS eygw,f/ 'gaMumifh twå r[kwaf Mumif;ukv d J 'Dvdk azmfjyNyD; ½Si;f vif;awmfryl gw,f/
p [d-twå r[kw[ f k od&jcif;\ taMumif;ukd qufí azmfjy&vQif? bdua© 0-&[ef;wkYd ? £'H ½ly-H þ
½kyfonf twåm-rdr\d twGi;f om; twåaumifonf? tb0dó -tu,fí jzpfjim;tH?h ({0H owd-okYd jzpfvQi?f ) £'H
½lyH-þ ½kyo
f nf? tmAm"m,-ESyd pf uf&ef tvkYd igS ? e oH0awå,s-rjzpfwefav&m/ p-xkYd jyifvnf;? ar ½ly-H ig\
½kyo
f nf? {0H a[mwk-þokYd taumif;csnf;jzpfygap? ar ½ly-H ig\½kyo f nf? {0H rm ta[mod-þokYd tqk;d um;
rjzpfygapvif?h £wd-þokdY pDrcH efYcjJG cif;uk?d ½lay-½kyüf ? vaAÇx-&tyf&m &Ekid &f m\-wJh/
½kyfu ESdyfpufaeykH
½ky[
f m uk, d t
hf wGi;f om; twåaumif [kwcf v hJ Ydk ½,
dS if ½kyu f rdrud dk rESyd pf ufwefav&m-wJ/h 'Dae&mrSm
½kyu f rdrud dk b,fvEdk ydS pf ufaeygovJ qkad wmh-½kyu f EkEyk sKdysKduav;twkid ;f rwnfyJ tkrd if;&ifah ,mfNyD;awmhvJ
ESyd pf ufw,f? ruse;f rrm emNyD;awmhvJ ESyd pf ufw,f? aoNyD;awmhvJ ESyd pf ufw,f? ½kyf r½S, d if qHjzLjcif; oGm;usK;d
jcif; cg;ukid ;f jcif; em;xkid ;f jcif; rsupf rd eI jf cif; ta&wGeYf jcif; av;vHxidk ;f rIid ;f jcif;ponf jzpfyghrvm;? rjzpfygbl;?
'gaMumifh qHjzLjcif; ponfawG[m ½ky½f v dS Ydk jzpf&wmbJ? ½ky½f v dS Ydk jzpf&awmh tJ'½D yk u
f ESyd pf ufaewmaygh/
½kyrf ½S,
d if rsupf ed mjcif; em;uku d jf cif; oGm;emjcif; cg;atmifjh cif; avemjcif; yljcif; at;jcif; emusijf cif;
,m;,Hjcif; aoG;pkem ta&jym; a&m*g tem tpmtdraf &m*g qD;a&m*g aoG;wk;d a&m*gpaom tema&m*gtrsKd;rsKd;
jzpfyghrvm;? rjzpfygbl;? ½ky½f adS evkYd ½kyuf dk rSND yD; 'Dtema&m*g trsKd;rsKd;awG jzpfaewmbJ/ tpmqmwm a&iwfwmvJ
½kyaf Mumifb
h ?J jcif rSupf onf tuku d cf &H wmvJ ½ky½f adS evkYd b/J Ekid o
f al wG&UJ tESyd pf ufc&H wmvJ ½kyaf Mumifb
h ?J i&J
qif;&J Nydwmå qif;&JawGqw dk mvJ ½ky½f adS evkYd b/J twkcd sKyf ajym&,if uk, d x f rJ mS rcHomwm emusif qif;&Jwm [lorQ
awG[m ½ky½f adS evkYd b?J 'gaMumifh ud, k x f rJ mS emusif tcHcufatmif ESyd pf ufaewm[m ½kyw f &m;&JU tvkyyf ?J
½kywf &m;u ESyd pf ufaewmbJ/
aemufNyD;awmh vlUb0u ao&w,fqw dk mvJ ½kyu
f t&ifcb H ?J uk, d x
f rJ mS ½Sad ewJ½h yk af wGu cRwf,iG ;f
azmufjyefwhJ twGuf ao&wmbJ? 'gaMumifh ½kyu
f aoatmifvJ zefw;D NyD; ESyd pf ufonf rnfygw,f/
aemufNyD;awmh rtkrd D remrD raorDrmS vJ 'D½yk u f tNrJEydS pf ufaeygw,f? b,fvv dk J qk,d if a&m*gr½Swd hJ
i,f½, G of l jzpfayrJh xkid jf cif; &yfjcif; oGm;jcif;pwJh £&d,mykwf wrsK;d wnf;jzifh Mum½Snpf mG wnfraeEkid b f ;l ?
rMumcP ûyjyifay;ae&w,f? tJ'gukd vufawGU prf;oyfMunfEh idk yf gw,f? xkid v f sujf zpfap? avsmif;vsuf jzpfap rdrd
oabmuswt hJ wkid ;f aeMunfyg? rvIyrf jyifyJ b,favmufMumatmif aeEkid rf vJ? vufajc uk, d t
f *FgawG rûyjyifyJ
b,favmufMumatmif wnfNidraf eEkid rf vJ? xkid v f suqf ,dk if wem&Davmufç em&D0ufavmufawmif wnfNidraf ebkYd &m
cJ,Of;ygw,f? avsmif;vsuf qk, d ifvJ 2-em&D 3-em&D ponf wnfNidraf ebkYd &m cJ,Of;ygw,f? ylvmwm anmif;vm
wmeJY raeomvkYd rMumcP jyifjyifay;ae&ygvdrrhf ,f? tJ'v D dk raeom rcHomwmvJ ½ky½f adS evkYd ygbJ? ½kyu f
ESyd pf ufaewJh oabmygbJ/
tewåvu©Pokwf 12
aemufwcsuu f awmh-½ky[ f m rdr\ d twGi;f om; twåaumif[w k cf vhJ Ydk ½,dS if ]]igh ½ky[ f m 'Dvtdk aumif;csnf;
jzpfygap? raumif;wJh tjcif;t&mjzifh rjzpfygapeJY}}vkYd pDrcH efYcí JG vJ &Ekid b f , G f ½Syd gw,fw/hJ [kww f ,f ½ky[ f m
uk,d uhf ,
kd f uk, d t
hf wå [kw, f if uk, d thf vktd wkid ;f jzpfoifw
h maygh? owå0gawG[m rdrw d Ydk oEÅmefu ½kyu f dk EkEyk sKdysKd
use;f use;f rmrmeJYcsn;f ½Sad eapcsiMf uw,f? rtkad pcsiMf ubl;? remapcsiMf ubl;? raorysuaf pcsiMf ubl;? 'gayrJh
½kyuf rdrw d Ydk tvkt d wkid ;f rjzpfb;l ? EkysKdae&mu tkrd if;oGm;w,f? usef;rmae&mu ruse;f rrm zsm;emoGm;w,f?
raocsifyeJ YJ aoysufomG ;w,f? tJ'g[m tvkt d wkid ;f rjzpfwm? tpk;d r&wmygbJ? 'gaMumifv h J ½ky[ f m rdr\ d
twGi;f om; twåaumif r[kwb f ;l vkYd odapygw,f/
&[ef;wkYd ? ½kyo
f nf (twGi;f om; txnfu, dk )f twå
aumif r[kw?f twåaumif[w k yf grl þ½kyo
f nf (rdrt d m;)
ESyd pf ufzYdk&m rjzpfwefav&m? xkYdjyif ig\ ½kyo f nf 'Dvdk
taumif;csnf; jzpfygap? 'Dvdk tqk;d awmh rjzpfygapeJYvYdk ½kyüf
pDrH cefYcí JG vJ &av&m\/
½ky[
f m rdr\ d twGi;f om; txnfu, dk f twåaumif [kwv f Ydk ½,
dS if uk, d [ hf muk,d f ESyd pf ufw,fqw dk m
b,f½EdS idk rf vJ? r½SEd idk yf gbl;? uk, d t
hf vkt
d wkid ;f yJ pDrcH efYcvJG Ydk &&rSmaygh? olrsm;uk, d u
f o dk m pDrcH efYcvJG Ydk r&wm? uk, d hf
uk,d u f adk wmh uk, d thf vkt d wkid ;f jzpfapEkid &f rSmaygh? tvGe&f if;ES;D wJh rdr\ d MoZmcH yk*Kd¾ vfuadk wmif pDrcH efYcv JG Ydk &wef
oavmuf &ao;wmbJ? 'gaMumifh rdr\ d twGi;f om; txnfu, dk f twåaumif [kw, f if rdrt d vkt d wkid ;f pDrcH efYcv JG Ydk
&oifw h ,fqw dk mvJ xif½mS ;ygw,f/ 'gayrJh ½kyu f rdr\ d twGi;f om; txnfu, dk f twåaumif r[kwb f ;l ? 'gaMumifh
olu rdrt d m;vJ ESyd pf ufaew,f? olUukd rdrt d vkd twkid ;f vJ pDrcH efYcv JG Ydk r&bl;? tJ'D taMumif;t&mukd 'Dvq dk ufNyD;
½Si;f jyawmfryl gw,f/
tewåvu©Pokwf 13
twår[kwfykHukd wnfhwnfhtaMumif;jycsuf
bdua© 0-&[ef;wkYd ? p-pifppf rkcstm;jzifah omfum;? ½ly-H ½kyfonf/ ,o®m-tMuifah Mumif?h tewåm-
(twGi;f om; txnfu, dk )f twåaumifr[kwaf cs? wo®m-xko d Ydk twåaumif r[kwaf omaMumif?h ½ly-H ½kyfonf?
tmAm"m,-ESyd pf uf&eftvkYd igS ? oH0wåw-d jzpfaeacs\? p-xkYd jyifvnf;? ar ½ly-H ig\ ½kyo f nf? {0H a[mwk-þokdY
taumif;csnf; jzpfygap? ar ½ly-H ig\½kyo f nf? {0H rm ta[mwDw-d þokYd tqk;d um; rjzpfygapvif[ h k
pDrcH efYcjJG cif;uk?d ½lay-½kyüf ? e vAÇw-d r&tyf r&Ekid yf J ½Sad csonf-wJh/
trSepf ifppftm;jzifah wmh ½ky[ f m (rdr\d twGi;f om; txnfu, dk )f twåaumifr[kwbf ;l ? 'gaMumifh ½kyu f
rdrt d m; tkjd cif; emjcif;ponfjzifh ESyd pf ufaew,f? xkYd jyif ]]igh½yk [
f m 'Dvdk taumif;csnf;jzpfygap? 'Dvt dk qk;d awmh
rjzpfygapeJY}}vkYd rdr\
d ½kyüf pDrcH efYcí JG vJ r&yJ ½Sad eygw,f-wJh/ tJ'D ygVd\ tusO;f csKyf jrefrmjyefaqmify'k u f v
dk J
qkMd u&r,f/
'Dvdk odapwJh 'Dow k yf gVdawmfudk rSND yD;awmh t|uxmrsm;rSm ]]tomrdua|e-tpk;d &ol ykdif½Sifr½Sdaom
teufoabmaMumifv h J tewårnfw,f? t0o0wåea|e-tvkt d wkid ;f rjzpfaom teufoabmaMumifv h J tewå
rnfw,f}}ponfjzifh zGijhf yawmfrMl uygw,f/ tJ't D zGiu
hf dk rSND yD;awmh tcsKdUq&mrsm;u ]]tewåm-tpk;d r&}}vkYd jrefrm
jyefMuw,f/ tJ'D tpk;d r& qkw d thJ eufuawmh tewåmyk'\ f o'´geufr[kwb f ;l ? t"dygÜ ,feufomjzpfw,f? tJ'D
t"dygÜ ,feuftwkid ;f twåmyk'u f dk jyefvQif racsmarm rajyjypfyJ ½Sad ewmukd awGU&vdrrhf nf/ ]]{aom ar twåmwd
orEkyówd}}qkw d hJ ygVdudk teufjyefMunfyh g/
ZD0twåESifh y&rtwå
tcgwyg;rSm jrwfpmG bk&m;[m AujA[®mBuD;\ rdpmä t,ludk ajz½Si;f ay;&ef jA[®mjh ynfoYdk <uawmfrw l ,f?
jA[®mjh ynf a&mufawmfrw l t
hJ cg AujA[®mBuD;u olUbkb H 0ukd 'Dvcdk sD;usL;NyD; zdwaf c:w,f? ]]<uvmyg t½Siaf *gwr?
aumif;aom <uvmjcif;ygbJ? 'Du<dk uvmbkYd &m w,f aemufusouk;d ? 'Dbu Hk NrJygw,f ckid cf efYygw,f tNrJwnf½dS
aeygw,f tukev f ;Hk jynfph yHk gw,f pkawjcif; aojcif; r½Syd gbl;}} ponfjzifh olUbkb H 0ukd csD;usL;NyD; jrwfpmG bk&m;
ukd zdwfac:w,f/
tJ'aD wmh jrwfpmG bk&m;u AujA[®mukd 'Dvdk ½Iwcf sNyD; rdeYf awmfrw
l ,f ]]tcsi;f jA[®mwkYd? AujA[®m[m
rodavpG wum;? ,if;okYd rodaomaMumifyh if rNrJwhJ olUbkb
H 0ukd NrJw,fvYdkqbdk \
d }}ponfjzifh rdeYf awmfrw
l ,f/
zefqif;0g'\ tp
urÇm ysuNf yD;wJah emuf urÇmtopf wnfxeG ;f cgprSm yXr p-NyD;jzpfwhJ jA[®mu ]]ig[m jA[®mbJ r[m
jA[®mbJ owå0gtm;vk;H ukd vTr;f rk;d Ekid o f bl J tvGrT ;f rd;k rcH&olbJ wu,fu h dk jrifEidk o
f b
l J owå0g[lorQukd
tvkt d wkid ;f jzpfapEkid o f bl J tpk;d &olbJ ûywwfol zefqif; wwfob l J ig[m tjrwfq;Hk bJ pD&ifwwfob l J
tvkt d wkid ;f Ekid ef if;olbJ jzpfNyD; jzpfqJ owå0gwkYd \ zcifb?J þ owå0gawGudk igu zefqif;xm;w,f}} ponfjzifh
BuHq ,kMH unfw,f/ tJ'D jA[®mb h oHk Ydk aemufrS a&mufvmMuwJh jA[®mrsm;uvJ tJ'D yXr jA[®mBuD; BuHqonfh
twkid ;f yif ,kMH unf ,lq Muw,f? aemufrS jzpfwhJ tJ'jD A[®mawGxu J pkawNyD; vlUb0 a&mufvmwJh tcgrSmvJ
a½S;b0a[mif;ukd jyefvnfatmufarhEidk w f hJ olu ]]tJ'D jA[®mBuD;u owå0gawGudk zefqif;w,f? zefqif;wJh tJ'D
jA[®mBuD;uawmh raorysuyf J rNrJwnfaew,f? zefqif;cH&wJh trsm; owå0gawGuawmh rNrJMubl; aoMu&w,f}}
ponfjzifh ajyma[mw,f? olU uk, d af wGUtaeeJY &J&w J if;wif; ajymwmukd Mum;em&wJh olawGuvJ tJ't D wkid ;f yJ
,kMH unf ,lqMuw,f? tJ'v D dk ajyma[m ,kMH unfMu&mrS ]]pNyD; zefqif;olqw dk hJ tcsKdUom NrJw,f}}vkYd ,kMH unf
,lqwJh t,l0g' pNyD; jzpfay:vmaMumif; jrwfpmG bk&m; uk, d af wmfwidk f a[mxm;w,f/
aemufNyD;awmh tJ'D r[mjA[®mBuD;\ ½kyef mrfawG[m omref owå0grsm;\ ½kyef mrfawGvydk if rNrJwhJ oabm
w&m;awGcsn;f bJ? toufwrf;ukew f hJ tcgusawmh tJ'rD [mjA[®mBuD;vJ pkaw& ao&rSmbJ? wu,fqadk wmh rdrd
tvkt
d wkid ;f vJ rjzpfapEkid yf gbl;/ 'gaMumifh tJ'D r[mjA[®mBuD;oEÅmefu ½kyaf wGvJ rdrt
d vkt
d wkid ;f rjzpfapEkid w
f hJ
twGuf rdrd (jA[®mBuD;)\ twGi;f om;txnfu, dk f twår[kwyf gbl;? tewåw&m;ygbJ/
twåpGJvrf;ykH
'gayrJh trsm;owå0gawGu yk*Kd¾ vfowå0gvkYd q&dk wJh twåaumif[m raociftwGi;f woufv;Hk wnfNrJ
wnf½adS ew,fvYdk xifrw S af eMuw,f? (tJ'gu aoNyD;wJh tcg r½Sad wmhb;l vkYd ,lqwJh Oapä'0g'DwYdk \t,lbJ/)
oów0g'DwkdY\ t,ltm;jzifah wmh aoNyD;aomfvJ twåaumifuawmh rysub f ;l ? tjcm; cE¨muk, d o
f pfxrJ mS
jzpfvsuf wnfNrJ wnf½adS ew,f? b,fawmhrS rysufb;l vkYd qkMd uw,f/
wBuHw
h nf; wnfaeovkv
d v
dk J xifaewwfMuw,f? tJ'v
D dk xifwmawG[m touf½iS af ewJh twåaumif½w
dS t
hJ aeeJY
xifaeykHawGygbJ/
wcsKUd u ,ckajymcJw h t hJ wkid ;f twåpyJG u Hk dk rodwt hJ wGuf tewåxifyHk odyu Hk vdk J aumif;aumif; oabm
raygufyJ ½Sad ew,f? tJ'v D dk yk*Kd¾ vfawGu yko H P²mefynwfxif,if twåpv JG Ydk ,lqajymqkw d wfMuw,f? ykpH x H w k jf y
&vQif opfyifudk opfyifvYdk odwm? ausmufcu J dk ausmufcv J Ydk odwm? tdrw f Ydk ausmif;wkYd udk tdrv f Ydk ausmif;vkYd ow d m-
'Dvdk odwmukv d J twåpvJG Ydk ,lqajymqkw d wfMuw,f? olwYdktvku d yko H P²mefynwfaysmufNyD; y&rwfoabmw&m;
rQ xifjrifrS tewå todtjrif jzpfw,fvYdk ,lqxm;Muw,f/ trSeu f awmh yko H P²mefynwf xif½rHk QeJYawmh twåpJG
r[kwyf gbl;? yko H P²mefynwfaysmuf½rHk QeJYvJ tewåtodtjrif r[kwaf o;ygbl;? touf0n d mPf½w dS hJ t&mr[kww f hJ
opfyif ausmufcJ tdrf ausmif; ponfudk opfyif ausmufcJ tdrf ausmif; ponfjzifh todtrSwf ûy½keH YJ awmh twåpJG
r[kwyf gbl;? ynwfpaJG vmufom jzpfygw,f/ touf0n d mPf½w dS hJ vl ewf wd&pämef ponfudk touf½SifaewJh
twåaumiftaeeJY xifjrifpv JG rf;rS twåpjJG zpfygw,f? rdru d , dk u f v
dk J touf½iS af ewJh twåaumifvYdk xif,if?
olwyg;ukv d J twåaumifvYdk xif,if tJ'g[m twåpb JG ?J t½lybku H jA[®mawGrmS ½kyu f , dk rf ½Sw
d thJ wGuf rdru d , dk u f dk
yko
H P²mefynwfeYJ awmh rxifygbl;? 'gayrJh ykxZk Of jA[®mawGrmS touf½iS af ewJh taumiftaeeJYxifNyD; twåp'JG |d d
uawmh jzpfaewmbJ/ 'gaMumifh rdru d ,
dk uf dk jzpfap? olwyg;ukjd zpfap touf½iS af ewJh twåaumiftaeeJY rxifyJ
½kyef mrf oabmw&m;rQ taeeJY xifjrifygrS tewåtodÓPfjzpfw,f? tJ'D tewåtodÓPftppfjzpfzYdk ta&;BuD;
ygw,f/
twåpGJ av;rsKd;
touf½iS af ewJt h wåaumiftaejzifh xifjrifpv JG rf;&mrSm (1) omrDtwåp?JG (2) ed0goDtwåp?JG (3) um&u
twåp?JG (4) a0'utwåp-JG vkYd twåpv JG rf;ykH av;rsKd;½Sw
d ,f/ rdru
d , dk x f rJ mS oGm;csif,ifomG ;ç &yfcsif,if&yfç
xkid cf sif,ifxidk çf tdycf sif,iftyd çf ajymcsi, f ifajym-ponfjzifh tvkt d wkid ;f NyD;atmif tpk;d &wJh igaumif½adS eonf[k
xifjrifwmu omrDtwåpb JG ?J twåaumif igaumifu tpk;d &w,fvYdk xifjrifpv JG rf;wmygbJ/ tJ'gukd aqmify'k f
pDxm;w,f? ]]uk, d x
f rJ mS tvkt d wkid ;f tpk;d &wJh igaumif½o dS nf[k xifwmu omrDtwåp}JG }wJh/ tJ'gukd qkdMu&r,f/
(1) uk,
d x
f rJ mS tvkt
d wkid ;f tpk;d &wJh igaumif½o
dS nf[k
xifxmu omrD twåp/JG
,ck 'D tewåvu©Pokwf w&m;awmfu tJ'D omrD twåpu JG dk y,fEidk af tmif a[mxm;wmygbJ/ 'Dvdk
qkad wmh 'D tewåvu©Pokwu f dk a[mawmfrw
l m[m yOö0*¾D &[ef;awmfig;yg;ukd a[mawmfrw l mr[kwv
f m;? tJ'D
yOö0*¾D &[ef;awmf ig;yg;[m aomwmyefjzpfNyD;MuNyD; r[kwyf gvm;? aomwmyefrmS twåpJG ½Syd gao;ovm;vkYd
ar;bG,f½Sdygw,f/
tewåvu©Pokwf 17
aomwmyefrSm twå'd|dpGJr½SdayrJh
rmepGJu ½Sdao;w,f
'gaMumifh aomwmyefrmS ruif;ao;wJh tJ'D to®d rmepGu J dk y,fEidk af tmif 0dyóemtvkyuf dk tm;xkwf
&w,f? 0dyóem &ifo h efwt hJ cgusawmh ou'g*grdr*fjzifh tJ'D rmeukd tm;enf;apNyD; wpdww f ykid ;f tm;jzifh
y,fw,f/ 'gayrJh tukev f ;Hk awmh ruif;ao;bl;? tem*grdr*fjzifv
h J y,f&jyefw,f? tJ'gvJ tukerf uif;ao;bl;?
t&[wår*fjzifh y,fvu dk rf S tJ'D to®rd meu vk;H 0uif;oGm;w,f/ 'gaMumifh aomwmyef jzpfNyD; jzpfMuwJh yOö0*¾D
ig;yg;wkYd oEÅmefrmS <uif;usefaeao;wJh tJ'D to®rd mepGu J dk y,fEidk af tmif jrwfpmG bk&m;u 'Dtewåvu©Pokwf
w&m;ukd a[mMum;awmfrw l ,fvYdk rSw, f &l ygw,f/
aemufNyD;awmh uk, d xf rJ mS touf½iS af ewJh igaumif[m tNrJwrf; wnf½adS ew,fvYdk xifwmu ed0goD
twåpwJG ?hJ tJ'gukv
d J ]]uk,
d xf rJ mS tNrJwrf;wnfaewJh igaumif ½So
d nf[k xifwmu ed0goDtwå pG}J }vkYd aqmify'k f
pDxm;w,f/ tJ'gukd qkMd u&r,f/
(2) uk,
d x
f rJ mS tNrJwrf;wnfaewJh igaumif½o
dS nf[k
xifwmu ed0goD twåp/JG
,ck vlawG[m rdrwd Ydk u,
dk u
f dk arG;uwnf;u aoonftxd tNrJwrf; touf½iS Nf yD; wnf½adS ew,fvYdk
xifaeMuwmbJ? tJ'g[m ed0goDtwåpb JG /J aoNyD;wJah emufawmh r½Sad wmhb;l vkYd wcsKdUu ,lMuw,f? tJ'gu Oapä'
'd|b
d /J wcsKUd uawmh aoNyD;wJah emufvJ b0topf cE¨mtopfrmS 0ifa&mufNyD;awmh wnfNrJwnf½adS ew,f?
b,fawmhrS ysufroGm;bl;vkYd ,lMuw,f? tJ'gu oów'd|b d /J 'D'|d td pGJ 2-rsKd;ESiw
hf uG to®rd mepGu J dk
y,fEidk af tmifvYdk 'Dtewåvu©Pokww f &m;ukd a[mawmfrw l mygbJ/ yOö0*¾&D [ef;awmfrsm;ESiw hf uG t&d,myk*Kd¾ vf
rsm;rSm <uif;usefaeao;wJh to®rd mepGu J dk y,fEidk af tmif? ykxZk Ofy*k Kd¾ vfrsm;rSm 'd|td pGrJ sm;yg y,fEidk af tmif a[mawmf
rlwmygbJ/
bmaMumifv h q
J adk wmh touf½iS af ewJh igaumif[m tNrJwrf;wnf½adS ew,fvYdk pGv
J rf;,if ighu,
dk u
f dk ig
tvktd wkid ;f tpk;d &w,fvYdk vJ pGvJ rf;awmhwmygbJ/ 'gaMumifh 'D tewåvu©Pokwf w&m;awmfjzifh omrDtwåpJG
uko
d m y,f&efr[kw?f ed0goDtwåpu JG v
dk J y,f&ef a[mawmfrwl ,fvYdk od&ygw,f/ aemufNyD;awmh omrDtwåpu JG dk
y,fEidk ,
f if tjcm;twåpJG 'd|[ d ol rQawGvJ tukef uif;pifomG ;awmhwmygbJ/
½lyu©Em¨ qkw
d hJ ½kyw f &m;[m touf½iS af ewJh twåaumif r[kwaf Mumif;? tewåqw dk hJ oabmw&m;rQom
jzpfaMumif; ajymvmcJw h m awmfawmfpo Hk mG ;ygNyD/ 'gayrJh ,ck a,m*Dy*k Kd¾ vfawG 0dyóem ½Iae,if; tpk;d r&vkYd
tewåoabmw&m;rQbv J Ydk odjrifyu
Hk dk ajymbkYd uawmh vkad eygao;w,f/ 'gaMumifh tJ'v D dk todtjrif jzpfyu
Hk dk
qufajym&OD;r,f/
0dyóem½IpOf tewåmEkyóemjzpfykH
0dyóem ½Iy½Hk eI nf;awGuadk wmh bke;f BuD;a[mxm;wJh w&m;pmtkyaf wGrmS azmfjyxm;NyD;awG rsm;pGmyif
½Sad eygNyD? 'Dae&mrSm tus,fajymaebkYd uawmh rvkyd gbl;? tusOf;csKyfavmuf ajym&rSmbJ/
0dyóemqkw d m jrifqJ Mum;qJ eHqJ pm;odqJ xdoq d J BuHoq d rJ mS xif½mS ;ay:vmwJh Oyg'geu©Em¨ awG ½INyD;
od&wmygbJ/ 'gayrJh jrifwidk ;f Mum;wkid ;f awGUwkid ;f odwidk ;f tukev f ;Hk ukd aphaphpyfpyfvu dk Nf yD; ½IbYdk qwdk muawmh
tm;xkwcf gp yk*Kd¾ vfrmS rvG,yf gbl;? 'gaMumifh txl;xif½mS ;wJh tm½keH eJ u J pNyD; ½I&w,f? xkid af ewJt h cgqk,d if
uk,
d x f u
J awmifw h if; axmufuefaewJo h abmukd pl;pku d Nf yD; xkid wf ,f xkid w f ,fvYdk 'Dv½dk rI w
S af e,ifvJ jzpfygw,f?
xkid w
f m wrsKd;wnf;uko d m ½Iaeawmh vG,v f eG ;f tm;BuD;vkYd 0D&, d tm; enf;aew,fvYdk xif,if wae&m&mu
xdwmeJYwNJG yD; xkid wf ,f xdw,fç xkid w
f ,f xdw,fvYdk 'Dvv dk J ½IrwS af e,if jzpfygw,f/
'gayrJh 0rf;Aku d \ f azmif;wm ydew f muawmh ykNd yD;xif½mS ;wwfygw,f? 'gaMumifh 0rf;Aku
d \f azmif;cku d rf mS
azmif;w,fvYdk ? ydecf u
dk rf mS ydew
f ,fvYdk ½Irw
S af e,if 0rf;Aku
d x f rJ S awmifw
h m wif;wm wGe;f uefwm avsmw h m vIy½f mS ;
wmawGudk xif½mS ;od&ygw,f? tJ'gawG[m 0ga,m"mwf&UJ vu©PmeJY &o ypöKy|mefawGb?J 'gaMumifh tJ'gawGudk
½INyD;odwm[m ]]½kyef mrfoabmw&m;rsm;ukd vu©Pm&oponfwYdk jzifh odr;f qnf;&-½Io&d r,f}}qkw d hJ 0do'k rd̈ *ftqked YJ
tnD odwmygbJ/
'gaMumifh bke;f BuD;wkYd u ½Irw S tf m;xkwcf gp a,m*Dtm; azmif;wm ydew f mupNyD; ½Irw S zf Ydk nTeMf um; jyo
vmcJyh gw,f/ 'gayrJh tJ'D azmif;wm ydew f m 2-ckwnf;om ½I&wmawmh r[kwyf gbl;? azmif;w,f ydww f ,fvYdk
½Irw
S af e,if; pdwu f ;l BuHord I ay:vm,if tJ'gukv d J ½Irw
S &f w,f? anmif;wm ylwm emusiw f m tcHcufwm
ay:vm,if tJ'gukv d J ½IrwS &f w,f? vuf ajc auG;wm qefYwmay:vm,if tJ'gukv d J ½Irw S &f w,f? xkid &f mrSx,if
tJ'gukv d J ½Irw
S &f w,f? vrf;avQmuf,if ajcvSr;f wkid ;f ajcvSr;f wkid ;f <uw,f vSr;f w,f csw,f ponfjzifh ½Irw S f
&w,f? ½Irw S Ef idk ,
f ifawmh rsufprd w dS wf m zGiwhf mrSpNyD; uk,d tf rlt&m [lorQukv d udk Nf yD; tukev f ;Hk ½Irw S &f w,f?
bmrS txl;rSwpf &mr½Sw d t
hJ cgusawmh azmif;wm ydew f mukd rjywf ½IrwS af e&w,f/ 'g[m ½Irw S yf t
Hk usOf;ygbJ/
tckajymcJw h t hJ wkid ;f azmif;w,f ydew f ,f xkid w f ,f xdw,fponfjzifh ay:&m ay:&m rjywf½rI w S af e,if;
auG;xm;wJh vufajcwkYd u anmif;ylemusiv f mwJt
h wGuf qefYcsif jyifcsiv f mw,f? tJ'gukd qefYcsiw f ,fjyifcsiw f ,f
ponfjzifh ½Irw S Nf yD; vufajcwkYd udk rûyjyifao;yJ onf;cHEidk o f rQ onf;cHNyD; rSwNf rJ rSwaf e&w,f? aemufwcg
qefYcsif jyifcsifvmjyef,ifvJ tJ'gukd rSwNf yD; rqefYrjyifao;yJ ½Irw S Nf rJ ½Irw
S af e&jyefw,f? onf;rcHEidk af vmufwhJ
tcgusawmh qefYw,f qefYw,f ponfjzifh ½Irw S Nf yD; qefY& jyif&w,f? tJ'v D -dk ud,
k x
f u
J rcHomwJt h wGuf
rMumcP ûyjyifay;ae&w,f? ûyjyif&zefrsm;vmawmh ½kyu f , dk u
f ESyd pf ufaeykH xif½mS ;ay:vmw,f? wem&D ESpef m&D
ponf rvIy½f mS ; rûyjyifyJ NidrNf yD;xkid af ecsifayr,fvYdk uk, d thf vkt d wkid ;f rûyjyifyJ raeEkid w f mvJ xif½mS ;ay:vmw,f?
tJ't
D cgrSm ½kyu f , dk [ f m rûyjyifyJ raeEkid af tmif tNrJEydS pf ufaeaomaMumifv h J twGi;f om;twåaumif igaumif
r[kwb f ;l ? olUtaMumif;tm;avsmpf mG jzpfaewJh oabmw&m;rQyv J YdkvJ oabmusvmw,f? 'gvJ tewåmEkyóem
ÓPfbJ/
tewåvu©Pokwf 19
aemufNyD;awmh a&iwfNyD; tpmqmNyD; ESyd pf ufaeykv H J xif½mS ;w,f? tkrd if;jcif; ruse;f rmjcif;wkYd jzifh
ESyd pf ufyv
Hk J xif½mS ;w,f/ 'gawG[m omrefy*k Kd¾ vfawGvJ qifjcifMunf, h if odEidk yf gw,f? 'gayrJh r½IrrSwyf J odwm
uawmh twåaumifruif;yJvJ ½Sad ewwfw,f? ½Irw S af e,if; xifay:&mrSmawmh touf½iS af ewJh tJ'D twåaumif
rygbl;? cPrpJ jzpfysufaewJh ½kyo f abmw&m;taejzifo h m xif½mS ;w,f/
,ckajymcJw h m[m t&dyt f >rufrQygbJ? ½Irw S af ewJh a,m*DrmS awmh ½kyu f ,dk u f ESyd pf ufaeyk?H ½ky½f adS evkYd
tppt&m&m tESyd pf ufcaH e&yk?H ½kyu f ,
dk Bf uD;u uk,d t hf vktd wkid ;f rjzpfy?Hk tpk;d r&vkYd tewåoabmw&m;rQbJvYdk
odyaHk wG[m trsm;BuD;ygbJ/ tJ'v D dk azmif;w,f ydew f ,f xkid w f ,f auG;w,f qefYw,f ponfjzifh uk, d t
f rlt&m
awGudk ½Irw S af e,if; ½kyu f ESyd pf ufaeyk?H rdrt d vkt
d wkid ;f rjzpfí tpk;d r&ykrH sm;ukd uk, d yf idk Óf Pfjzifh odjrifNyD;awmh ]]rdrd
uk,
d x f uJ ½ky[ f m ighu, dk bf J igbJvYdk xif&ayrJh olu ESyd pf ufaeaomaMumifh ig\twGi;f om; twåaumif
r[kwb f ;l ? rdrt d vkt
d wkid ;f rjzpfvYdk tpk;d r&aomaMumifv h J ig\twGi;f om; twåaumifr[kwb f ;l / twåaumif
toufaumiftaejzifh ,lqxifjrifvmcJw h m[m trSm;pifppfy?J tvkt d wkid ;f rjzpfvYdk tpk;d r&vkYd tew¬oabmw&m;
rQbJ}}vkYd uk, d yf idk Ó
f Pfjzifh odjrifoabmususvmw,f? tJ'g[m tewåmEkyóemÓPftppfygbJ/
½kywf &m;ü tewå xifyo Hk yd EHk iS phf yfNyD; ajymvmwm awmfawmfpo Hk mG ;ygNyD? 'gaMumifh apmapmykid ;f u
qkcd MhJ uNyD;jzpfwhJ tusO;f csKyf jrefrmjyefaqmify'k f ponfuq dk Ndk yD; 'DuaeY w&m;yGu
J dk ½kyof rd ;f Mu&r,f/ uJvu
dk q
f Mdk u/
&[ef;wkYd ? ½kyo
f nf(twGi;f om; txnfu, dk )f twåaumifr[kw?f twåaumif[w k yf grl þ½kyof nf (rdrt
d m;)
ESyd pf ufzYdk&m rjzpfwefav&m? xkYd jyif ]]ig\½kyo
f nf 'Dvt dk aumif;csnf; jzpfygap? 'Dvdk tqk;d awmh rjzpfygapeJY}}vkYd
½kyüf pDrcH efYcíJG vJ &av&m\/
trSetf m;jzifah wmh ½ky[ f m (twGi;f om; txnfu, dk )f twåaumifr[kw?f twåaumif r[kwaf omaMumifyh if
þ½kyo f nf (rdrtd m;) ESyd pf ufzYdk &mvJ jzpfaeacsonf? xkYd jyif ]]ig\ ½kyo f nf 'Dvt
dk aumif;csnf;jzpfygap? 'Dvdk
tqk;d awmh rjzpfygapeJY}}vkYd ½kyüf pDrH cefYcí
JG vJ r&yJ½adS csonf/
twåpGJ aqmifyk'frsm;
(1) uk,
d x
f rJ mS tvkt
d wkid ;f tpk;d &wJh igaumif ½So
d nf[k
xifwmu omrDtwåp/JG
(2) uk,
d x
f rJ mS tNrJwrf;wnfaewJh igaumif½o
dS nf[k
xifwmu ed0goDtwåp/JG
(3) uk,
d çf EIwçf pdwf trlt&m[lorQukd igaumifuyif
ûyvkyo
f nf[x k ifwmu um&utwåp/JG
(4) taumif;tqk;d [lorQukd igaumifuyif cHpm;onf[k
xifwmu a0'u twåp/JG
tewåvu©Pokwf 20
tewåvu©Pokwfw&m;awmfBuD;
yXrykdif; NyD;\/
tewåvu©Pokwf 21
tewåvu©Pokww
f &m;awmfBu;D
'kw,
d ykid ;f
1325-ckESpf e,kefvjynfhaeYa[monf
w&m;tEkoaE¨
tewåvu©Pokww f &m;ukd e,kev f qef; (8)&ufaeYupNyD; a[mcJw h ,f? ½kycf E¨m twår[kwf tewå
jzpfaMumif;awmh awmfawmfpo Hk mG ;ygNyD/ 'DuaeY a0'emu©Em¨ tewå jzpfyuHk dk a[m&r,f/ owå0gawGutm½kaH umif;eJY
awGUNyD; aumif;wJch pH m;&rIjzpfaewmukd êuduMf uw,f? qk;d wJh cHpm;&rIuadk wmh rêuduMf ubl;? tJ'D cHpm;rI 2-rsKd;vk;H
ukyd if ]]igu cHpm;w,f? igcsrf;omw,f? igqif;&Jw,f}}vkYd xifaeMuw,f? 'gayrJh trSerf mS awmh tJ'cD pH m;rI[m
twåaumif igaumifr[kwb f ;l ? tewåoabmw&m;rQbJ? tJ't D aMumif;rSeu f dk jrwfpmG bk&m;½Siu
f 'Dvadk 0befNyD;
a[mawmfryl gw,f/
cHpm;wJha0'em[m twåaumifr[kwf
yltu
dk af ewJth cg avat; a&at;uav;rsm;eJY awGUxd&,if aeomxkid o f mjzpfNyD; aumif;oGm;w,f?
tvGefat;aewJt h cg aEG;wJh *Gr;f apmif ponfudk ûcH& awGUxd&,ifvJ aumif;oGm;wmbJ? anmif;aewJh vufajcukd
qefYvudk f auG;vku d f ûyjyifvu
dk &f ,ifvJ tanmif;ajyNyD; aumif;oGm;w,f? tJ'v D dk tawGUtxdaumif;rsm;eJY awGUxd
&NyD; aumif;oGm;wmukd okca0'em ac:w,f? tJ'v D adk umif;wJch pH m;rIudk owå0gawGu igvkYd xifaeMuw,f?
igaumif;w,f igcsrf;omw,fvYdk xifaeMuw,f? 'gaMumifh tJ'v D dk tawGUaumif;awGeYJ awGUxd&atmifvYdk ½SmBuH
tm;xkwaf eMuwmbJ/
w,f? 'gaMumifh tJ'v D dk tawGUqk;d awGeYJ rawGU rxd&atmif a½SmifEidk o f rQ a½SmifaeMuw,f? 'gayrJh uk,
d x
f rJ mS
jzpfay:vmwJh a&m*gtawGUukad wmh ra½SmifEidk v f Ydk taMumif;tm;avsmfpmG 'kua© 0'emawGudk cHpm;aeMu&wmygbJ/
,ck ajymcJw
h hJ cHpm;rIawGuawmh uk,d x f rJ mS jzpfay:vmwJh okceJY'u
k © a0'emawGygbJ/
aemufNyD;awmh taumif;awGudk jrif& Mum;& eH& pm;od&wJt h cg aumif;wJh cHpm;rI okca0'em jzpfw,f?
tJ'gukv d J igaumif;w,f igcsrf;omw,fvYdk xifrw S af eMuwmbJ? 'gaMumifh tjrifaumif; tMum;aumif;awGudk
cHpm;&atmif yGv J rf;obif ponfawGudk oGm;NyD; Munf½h I em;axmifMu&w,f? teHYaumif;awG cHpm;&atmif a&arT;
yef;eHYomawGudk ok;H pGMJ u&w,f? t&omaumif;awGudk cHpm;&atmifvYdk wwfEidk o
f rQ ½SmBuHNyD; pm;aomufaeMu&
w,f/
raumif;wmawGudk jrif& Mum;& eH& pm;&wJt h cg rcHomwJh 'kua© 0'em jzpfw,f? tJ'gukv d J igvkYd
xifaeMuwmbJ? tJ'D tjrifq;dk tMum;qk;d ponfrS uif;vGwaf tmif wwfEidk o
f rQ a½Smif½mS ;aeMuw,f/
raumif; rqk;d tv,ftvwf ½k;d ½k;d jrifaeus Mum;aeus tm½kpH onfwYdk udk jrif&wJt
h cg ponfrmS awmh
aumif;w,fvYdk vJ rxif½mS ;bl;? tcHcufw,fvYdk vJ rxif½mS ;bl;? tJ'guawmh raumif;rqk;d ½k;d ½k;d tv,ftvwf
cHpm;rI Oayu©ma0'em jzpfaewmbJ/ tJ'gukv d J igvkYd xifaeMuwmygbJ? tJ'D Oayu©ma0'emukad wmh tm;r&wmeJY
okca0'em jzpfatmifvYdk êud;pm;tm;xkwaf eMuw,f/
tbd"r®mESifh okwåef ESD;aESmcsuf
tJ'D ½Si;f jycsuf[m tvGeyf if oifah vsmfygw,f? 'Dtcsufudk vufawGU prf;oyfMunfEh idk yf gw,f? vSy
wifw h ,fwhJ tqif;ukd jrif&wJt h cg jrifqrJ mS yif csr;f omwJh aumif;wJo h abm xif½mS ;ygw,f? aMumufp&m rke;f p&m
½GpH &mukd jrif&wJt h cgvJ jrifqrJ mS yif qif;&JwhJ rcHomwJo h abm xif½mS ;ygw,f/ jrif&mrSmxuf Mum;&mrSmykNd yD;
xif½mS ;w,f? toHaumif;ukd Mum;&wJt h cg em;0ifcsKdNyD;cHomw,f? toHq;dk Mum;&wJt h cg em;xJrmS tvGeyf if tcH&
cufygw,f/ teHYe&H mrSm tJ'gxuf ykNd yD;xif½mS ;w,f? arT;wJt h eHYudk erf;½ªrwd thJ cg ESmacgif;xJrmS ukd csrf;omoGm;
w,f? tykyef YH rsm; eHwt hJ cgrcHombl;? acgif;uku d jf cif; ponfuv dk J jzpfapwwfw,f? tqdyef YH udk erf;½ªr, d if
aoonftxd tcH&cufwwfygw,f/ tJ'gxuf pm;odwt hJ cg ykNd yD; xif½mS ;w,f? t&omaumif; pm;rdwt hJ cg
vQmay:rSm aumif;aumif;oGm;w,f? aq;cg;BuD;pwJh t&omqk;d ukd pm;rdwt hJ cg tvGeyf if tcH&cufygw,f?
tqdyu f dk pm;rd,ifawmh aoonftxd qif;&J'u k a© &mufwwfygw,f/ 'gaMumifh ]]pu©K0dnmPfponfrmS Oayu©m
ESio hf m ,SOw f ,fvYdk qkad yrJh ted|m½ku
H dk cHpm;wJh tukov0dygufOayu©mu tcHcufwhJ 'kuo © abm½Swd ,f? £|m½kH
ukd cHpm;wJu h ok v0dyguf Oayu©mu csr;f omwJh okcoabm½Sw d ,f}}vkYd qkw d hJ #Dumpum;[m tvGeo f ifjh rwfyg
w,f/
tewåvu©Pokwf 23
'gaMumifh okweå af 'oemawmfrsm;rSm jrifqpJ onfüvJ a0'em ok;H rsK;d vk;H ukd jyawmfrw l ,fvYdk rSw,
f &l yg
w,f/ aemufwenf;uawmh jrif0x D pd onfrmS aZmcPusawmh a0'emok;H rsK;d vk;H yif jzpfEidk af omaMumifh okweå f
a'oemrSm jrifqpJ onfüvJ a0'em ok;H rsK;d vk;H ukd jyawmfrw
l ,fvYdk rSw,
f &l ygw,f/
a0'emukd twåpGJykH
'gaMumifh jrifwidk ;f Mum;wkid ;f awGUwkid ;f odwidk ;f tm½kt
H aumif;tqk;d trsKd;rsKd;awGudk cHpm;aewJo
h abm[m
a0'embJ? Armt&yfo;Hk pum;rSmawmh cHpm;w,fvYdk w,frajymMubl;? aumif;aew,f? raumif;bl;tcHcufaew,f?
raumif;rqk;d ½k;d ½k;d jzpfaew,fvYdk 'Dvo dk m ajymavh½MdS uygw,f/ aumif;ae,ifvJ igaumif;aew,fvYdk igaumif
taeeJY pGv J rf;w,f? raumif;,ifvJ igraumif;bJjzpfaew,f? apmapmykid ;f u taumif;om;eJY tckrS raumif;yJ
jzpfaew,fvkdY igaumiftaeeJY pGv J rf;wmbJ? raumif;rqk;d ½k;d ½k;d jzpfaewJt
h cgvJ ighrmS aumif;vJraumif;bl; qk;d vJ
rqk;d bl; ½k;d ½k;d yuwdtwkid ;f bJvYdk igaumiftaeeJYyJ pGv J rf;w,f? tJ'g[m cHpm;rIa0'emukd igaumiftaeeJY pGv J rf;
wmbJ? a0'utwåpb JG ?J twåaumif igaumifu cHpm;w,f? taumif;tqk;d cHpm;aewm[m igbJvYdk pGv J rf;wm
ygbJ/ tJ'aD 0'utwåpu JG dk ]]taumif;tqk;d [lorQukd igaumifuyif cHpm;onf[k xifwmu a0'utwåp}JG }vkYd
aqmify'k f pDxm;w,f? tJ'D aqmify'k u f dk qkMd u&r,f/
a0'emukd twår[kwf[kod&ef
taMumif;jypum;
b,fEh ,
S v
f J y&dowfwYdk? cHpm;rIa0'emu rESyd pf ufyJ ½Syd g&JUvm;? rMumcP ESyd pf ufaew,f r[kwv f m;?
aemufNyD;awmh uk, d tf vk½d w
dS t
hJ wkid ;f tjrifaumif; tMum;aumif;csnf; jzpfae&JUvm;? teHaumif; tpm;aumif;csnf;
jzpfae&JUvm;? tawGUaumif; todaumif;csn;f jzpfae&JUvm;? aumif;wJh cHpm;rIu eJeq J ;dk wJh cHpm;rIawGu rsm;rsm;
jzpfaew,f r[kwv f m;? tJ'v D dk rdrt
d vkt
d wkid ;f rjzpfwm[m rdrt d wGi;f om; twår[kwv f Ydk aygh/ 'gaMumifh tJ'D
taMumif;t&mrsm;ukv d J jrwfpmG bk&m;½Siu f 'Dvq dk ufNyD; a[mMum;awmfryl gw,f/
twår[kwfykHukd wnfhwnfh
taMumif;jycsuf
bdua© 0-&[ef;wkYd ? p-pifppf rkcstm;jzifah omfum;? a0'emcHpm;rIa0'emonf? ,o®m-tMuifaMumif?h
tewåm-(twGi;f om;txnfu, dk )f twåaumif r[kwaf cs? wo®m-xko d Ydk twåaumifr[kwaf omaMumif?h a0'em-
cHpm;rI a0'emonf? tmAm"m,-ESyd pf uf&eftvkYd igS ? oH0wåw-d jzpfaeacs\? p-xkYd jyifvnf;? ar a0'em-ig\
a0'emonf? {0H a[mwk-þokYd taumif;csnf; jzpfygap? ara0'em-ig\a0'emonf? {0H rm ta[moDw-d þokdY
tqk;d um; rjzpfygapvif[
h k pDrcH efYcjJG cif;ukv
d nf;? a0'em,-a0'emü? e vAÇw-d r&tyf-r&Ekid yf J ½Sad csonf/
trSet
f m;jzifah wmh cHpm;rIa0'em[m(rdr\ d twGi;f om; txnfu, dk )f twåaumif r[kwb f ;l ? 'gaMumifh
a0'emu emusiu f u
dk cf jJ cif; ponfjzifv
h J ESyd pf ufaew,f? pdwEf v S ;Hk romjcif; ponfjzifvh J ESyd pf ufaew,f? xkYd jyif
]]ig\ a0'em[m 'Dvdk taumif;csnf;jzpfygap? 'Dvt dk qk;d awmhrjzpfygapeJY}} vkYd rdr\
d a0'emü pDrcH efYcí JG vJr&yJ
½Sdaeygw,f wJh/ tJ'DygVd\tusO;f csKyf jrefrmjyef aqmify'k u f v dk J qkMd u&r,f/
'Dae&mrSm a0'emu ESyd pf ufaewmvJ xif½mS ;ygw,f? rdr\ d tvkt d wkid ;f rjzpfwmvJ xif½mS ;ygw,f/
'gayrJh twåp'JG |d ed YJ wPSmtm;BuD;wJh olawGuawmh csrf;om aumif;pm;wJh okca0'emukd tm;uk;d NyD; a0'emukd
twåtaeeJYyif pGv J rf;vsuf om,maewwfMuw,f/ aoaocsmcsm pOf;pm;Munf, h if okca0'emjzpfNyD; csr;f ompGm
ae&wJt h csdeu
f tvGeyf if eJygw,f? 'kua© 0'emjzpfNyD; qif;&JaewJt
h csdeaf wGuom rsm;aeygw,f/
a0'emu ESdyfpufaeykH
uk, d x f rJ mS aeomxkid o f m½Sad tmif tNrJrjywf ûyjyifay;ae Mu&w,f? rûyjyifyJ ae,if anmif;vmvku d f
ylvmvku d f emvmvku d ef YJ rMumcP ESyd pf ufaewmbJ? rsupf w d ckwnf; pOf;pm;Munf, h ifyif a0'emuESyd pf ufaeyk[ H m
tvGef xif½mS ;ygw,f? rsufpd aeomxkid o f m½Sad tmif rsufawmifudk rMumrMumcwfay;ae&w,f? &HcgrSw d v f u kd f
zGiv
hf u dk v f J vkyaf y;ae&w,f? tJ'v D ûdk yjyifray;,if rsupf u d rcHomjzpfNyD; qif;&J'u k © a&mufomG ;rSmbJ/ wjcm; uk, d f
tpdwt f ykid ;f awGuvJ enf;wlyif ûyjyifay;ae&ygw,f/ 'Dûyjyifay;ae,if;xJuyif tqifroifw h thJ cg rcHomatmif
emusiu f u dk cf rJ I jzpfNyD; a0'emu ESyd pf ufw,f? uHraumif; taMumif;roifw h hJ olawGrmS a&m*gqk;d pGu J yfNyD; a0'em&JU
tESyd pf ufudk tBuD;tus,f cHae&w,f? aocsifygNyDvYdk awmif nnf;ñlae½Sm Mu&w,f? wcsKdUuawmh a0'em&JU
tESyd pf uf'Pfudk rcHEidk v f Ydk uk,
d [hf muk, d f owfNyD;awmhawmif aooGm;½SmMuw,f/ tJ'v D dk uk,
d qf if;&Ju ESyd pf uf&m
rSmawmh a0'emoufoufucsnf; ESyd pf ufwm r[kwb f ;l ? ½kyu
f vJ t&if;cH taetm;jzifh ESyd pf ufaew,fvYdk qk&d yg
w,f? 'gaMumifh ½kyu f ESyd pf ufaeykaH zmfjy&mrSmvJ 'kua© 0'em trsKd;rsKd;ESiw hf uG ESyd pf ufyaHk wG jycJyh gNyD? tJ'D ESyd pf ufyHk
awG[m a0'emu ESyd pf ufw,f qk&d mrSmvJ twGi;f 0ifygw,f/
a0'em tvkdtwkdif;rjzpf
tJ'tD jrifaumif;ponfawG aysmufomG ;wJt h cg tjrifq;dk ponfawGeYJ awGUNyD; qif;&J&w,f? tjrifq;dk xuf
tMum;qk;d u omNyD;tcH&cufw,f? tJ'gxuf teHq;dk u omNyD;tcH&cufw,f? tJ'gxuft&omqk;d awG cHpm;&wm
u omNyD; tcH&cufw,f? tqdyjf zpfwt hJ pmukd pm;rd,if aoonftxd qif;&J'u k a© &mufwhJ taMumif;a½SUem;ykid ;f u
ajymcJyh gNyD/ tJ'D t&omqk;d xuf tawGUtxd qk;d uomNyD; tcH&cufw,f? ql;pl;vkYd cvkyw f u
dk v
f Ydk vJusvkYd
vdruhf svkYd 'kwf "m; aoewf'Pf xdcu dk v f Ydk rD;avmifvYdk a&m*gqk;d pGu J yfvYdk awGUxd&wJh tawGUqk;d awGurS omNyD;
tcH&cufwm? aovke;D yg;emusifNyD; [pfatmf jrnfwrf;ae&wmvJ ½Sw d ,f? aoonftxdemusif ESyd pf ufomG ;wmvJ
½Sw
d ,f? qk;d wJch pH m;rI a0'emawGygbJ? tJ'v D dk qk;d wJch pH m;rI a0'emawGudk rjzpfygapeJYvYdk pDrcH efYcv JG Ydk r&bl;?
tJ'g[m tpk;d r&wJh oabmbJ? tJ'v D dk rdrt d vkt d wkid ;f rjzpfwt hJ pk;d r&wJh a0'emukd rdr\ d twGi;f om; twåaumifvYdk
b,frmS qko d ifyh grvJ? rqko
d ifh rxifoifh rpGv J rf;oifyh gbl;/
,ckajymcJw
h mu vlUavmurSm ½Sad ewJh a0'emtaMumif;rQb?J tyg,fav;yg;u a0'emawGu omNyD;qk;d
w,f? EGm; uRJ Muuf 0uf paom wd&pämefawGudk pOf;pm;Munfyh g? tJ'D wd&pämefawGrmS tNrJvv dk ydk if tawGUqk;d awGeYJ
awGUxdNyD; a0'em&JU tESyd pf ufudk cHaeMu&w,f? umuG,f ûyjyifay;rnfo h l apmifah ½Smufrnfo h v
l J r½Sb d ;l ? qif;&J'u k ©
awGudk tvl;tvJ cHaeMu&wmbJ? tJ'D wd&pämefawGxuf Nydwmå awGrmS omNyD;qif;&Jw,f? Nydwmå xuf i&Jowå0g
awGrmS omNyD;qif;&Jw,f? tJ'q D if;&JawGudk rdrw d Ydk EiS hf rqkid b f ;l vkYd awmh rqkEd idk b
f ;l ? t&d,mtjzpfoYdk ra&mufao;
,if tJ'D wd&pämef Nydwmå i&Jqif;&JawGeYJ vJ awGUêuHomG ;Ekid w f mbJ/ tJ'v D dk jzpf&m jzpf&m b0rSm a0'emu ESyd pf uf
aeaomaMumifh tJ'D a0'emukd toD;toD;aom owå0gwkYd \twGi;f om; twåaumifvYdk rqkEd idk b f ;l ? tJ'v D dk
a0'emqk;d awG rjzpfygapeJYvYdk vJ rpDrH rcefYcEJG idk b
f ;l ? pDrcH efYcv JG Ydk r&bl;? olUtaMumif; tm;avsmfpmG rvkv d m;tyfwhJ
a0'emuvJ jzpfjzpfaewmbJ? pdwq f if;&JawGuvJ rjzpfapvkb d J jzpfjzpfaewmbJ? tJ'g[m tvkt d wkid ;f rjzpfwm
tpd;k r&wmygbJ? toD;toD;aom owå0gawG[m rdrw d Ydk oEÅmefu a0'emawGudk tpk;d r&Muwmcsnf;bJ? tJ'v D dk
tpk;d r&aomaMumifv h J tewåvYdk om qk&d ygw,f? rdr\ d twGi;f om; twåaumif toufaumif igaumifr[kwb f ;l
vkdY qkdvkdygw,f/
bmomjyeftusOf;csKyf
'Db&k m;a[m ygVdawmftwkid ;f yif rdrw d Ydk \ oEÅmefrS a0'emu rdru d ,dk u f dk ESyd pf ufvJ ESyd pf ufwwfvYdk ç rdrd
tvkt d wkid ;f vJ rpDrEH idk vf Ydk tpk;d r&vkYd rdr\d twGi;f om; twåaumif r[kwb f ;l qkwd m[m tvGeyf ifxif½mS ;aeygw,f?
'gayrJh omrefyuwd yk*Kd¾ vfawG taetm;jzifah wmh iguyJ csr;f omae&mu qif;&JomG ;w,f? qif;&Jae&muvJ
taMumif;nDnw G w
f t
hJ cg csrf;omvmw,fvYdk 'Dvydk J pGv J rf;aeMuw,f? 'D twåpu JG dk vk;H 0 uif;oGm;atmif y,fbYdk &m
cJ,Of;ygw,f? jrwfpmG bk&m; nTeMf um;xm;wJt h wkid ;f rZÑdry#dy'g tusifv h rf;qkw d hJ owdy|mef0yd óemvrf;jzifh
jzpfwidk ;f aom a0'emawGudk ½Irw S Nf yD; uk,
d yf idk Óf Pfjzifh odygrS y,fEidk w
f ,f/ 'gaMumifh a,m*DawGrmS a0'emukd
½Irw
S Nf yD; twåpyJG ,fEidk yf uHk dk ,ck azmfjyygOD;r,f/
0dyóem½IytHk usOf;csKyfudk yXrykid ;f (pmrsufEmS 25-ponf)rSm jycJyh gNyD/ tJ'rD mS jycJw h thJ wkid ;f azmif;w,f
ydew f ,f xkid w f ,fponfjzifh ½Irw S af ewJh a,m*DrmS uk, d xf uJ emusiw f m anmif;wm ylwm ponfh tcHcufwhJ
'kua© 0'em jzpfvm,if tJ'gukd pl;pku d Nf yD; ]]emw,f emw,f? anmif;w,f anmif;w,f? ylw,f ylw,f}}ponfjzifh
½Irw S af e&w,f? orm"dÓPfu tm;raumif;ao;cif qk, d ifawmh tJ'v D dk ½Irw
S af e,if; wk;d wk;d NyD; emvmwwfw,f?
wk;d wk;d NyD; anmif;vmwwf ylvmwwfw,f? 'gayrJh onf;cHEidk o f rQ onf;cHNyD; ½Irw S Nf rJ ½Irw
S af e&w,f/ orm"dÓPf
tm;½Sv d mwJh tcgusawmh emw,f emw,f ponfjzifh ½Irw S af e,if;yif tJ'D emusifrpI aom 'kua© 0'em[m eJeNJ yD;
aysmufuif;oGm;wwfygw,f/ orm"dÓPf tvGex f ufoef tm;aumif;aewJt h cgqk, d ifp;l pku
d Nf yD; ½IrwS af e,if;
,lypfvu dk of vkd wcgwnf;vJ aysmufuif;oGm;wwfw,f? tJ'v D dk ½kwwf &uf aysmufuif;oGm;,if tJ'D 'kua© 0'em
rsKd; aemufxyf ray:vmawmhyv J J uif;oGm;wwfygw,f/
½Irw
S v
f Ydk 'kua© 0'em aysmufomG ;wJh a,m*DrmS vJ 'kua© 0'emjzpfaeqJu ESyd pf ufcw hJ mukv
d J xif½mS ; awGUcJ&h
w,f? aysmufomG ;wmuvJ aysmufygapvkYd awmifw h ½krH Qç trdeYf ay;½krH Qjzifh aysmufwm r[kwb f ;l ? ½Irw S w f hJ orm"d
ÓPf\ tpGr;f aMumifh taMumif;nDnw G v f Ydk aysmufomG ;wmbJ? tpk;d r&wJh oabmbJqw dk mvJ od&w,f/ 'gaMumifh
aumif;wma&m qk;d wma&m cHpm;rI a0'em[m olU taMumif;tm;avsmpf mG jzpfaewJh oabmw&m;rQb?J twåaumif
igaumif r[kww f hJ tewåw&m;rQbJvYdk uk, d yf idk Ó
f Pfjzifh odjrifvmwmygbJ/ aemufNyD;awmh ½Irw S wf idk ;f ½Irw S w
f idk ;f
taumif; tqk;d cHpm;rI a0'emuav;awG[m jzpfay:vmNyD; csujf cif; aysmufaysmuf oGm;wmukd awGU&aomaMumifv h J
tewåoabmw&m;rQbJvYdk odod oGm;ygw,f/
½Irw S w
f idk ;f ½Irw
S w
f idk ;f a0'em ysufysufomG ;wmukd awGU&vkYd vJ tewåoabmrQjzpfaMumif; a,m*Duxif½mS ;
od&w,f/ ½Irw S cf gpa,m*DrmS anmif;wm ylwm emwm ,m;wm tp½Sw d hJ uk,
d q
f if;&J'u
k a© 0'emukd awGU&wwfw,f?
w&Hwcg pdwyf sufwm aMumufwm½Tw H mtp½Sw d hJ pdwq
f if;&J 'kua© 0'emukv d J awGU&wwfw,f? tJ'aD wGU&wJh 'ku©
a0'emukyd J ½Irw S af e&w,f? tJ''D u k a© 0'em jzpfaecku d rf mS csrf;omwJh aumif;wJh okca0'emr½Sb d ;l ? tJ'gukv d J
od&w,f/ w&Hwcgusawmh uk, d x
f rJ mS txl;aumif;wJh uk, d cf srf;omokcukd awGU&w,f? ½IrSwfvkdYaumif;wJhtcg
ckwifu ajymcJw h hJ pdwcf sr;f omtxl;ukv d J awGU&w,f? 0rf;omp&mtaMumif; pOf;pm;rdwt hJ cg 0rf;omwJo h ck ukd
tewåvu©Pokwf 28
awGU&w,f? tJ'aD wGU&wJh okca0'emukd ½Irw S af e&w,f? tJ'v D dk ½Irw S af eawmh okca0'em jzpfcu dk rf mS 'kua© 0'em
r½Sb d ;l qkw d mukvd J od&w,f/ trsm;tm;jzifh 'ku© okc rxif½mS ;yJ azmif;wm ydew f mtp½Sw d hJ ½k;d ½k;d uk,
d tf awGUeJY
½k;d ½k;d pdwtf BuHrsm;uko
d m ½Irw
S af e&wmyJ rsm;w,f? tJ'gu Oayu©m xif½mS ;aewJo h abmbJ? tJ'v D t dk cgrSm okc'ku©
ukd rawGU&bl;? 'gaMumifh raumif;rqk;d ½k;d ½k;d jzpfaewJt h cg 'kuv © J r½Sb d ;l ? okcvJ r½Sb
d ;l vkYd a,m*Du od&w,f?
tJ'v D dk od&wJth wGuf a0'em[m olUtcku d tf wefYeYJ ol jzpfNyD;aysmufaysmufomG ;aomaMumifv h J tNrJwrf; wnf½dS
aew,fvYdk xif&wJt h wåaumif igaumifr[kwb f ;l qkw
d m uk, d yf idk Ó
f Pfjzifh odjrifoabmusoGm;w,f/ tJ'v D dk
odjrifoabmusatmif a[mxm;wJh 'DCecokwu f dk 'Dae&mrSm xnfo h iG ;f NyD; ajym&OD;r,f/ tJ'o D w
k u f dk a[m&jcif;\
taMumif;&if; rlvjzpfwhJ t½Sio f m&dyw
k &å m\ w&m;&yku H vdk J a[m&OD;r,f/
t½Siof m&dyw k &å m\ tavmif;vsm OywdóESihf t½Siaf rm*¾vmef\tavmif;vsm aumvdwwkYd [m rtkd rem
raow&m;ukd ½SmbkYd oOd n ö ;f q&mBuD;xHrmS y&dAZdk &f aoh &[ef;ûyMuw,f? odOn ö ;f q&mBuD;\ t,l0g'ukd &uftenf;
i,frQjzifh avhvm em;vnfNyD;wJt h cg tJ'q
D &mBuD;\ t,l0g'ü tESpo f m& bmrQr½Sad Mumif; od&wJt h wGuf tJ'D
OywdóESihf aumvdwy&dAZdk w f Ydk om ZrÁL'DygwuRef;vk;H ukd vSnv
hf nfNyD; w&m;vrf;rSeu f dk ½SmMuw,f? b,frmS rS
w&m;enf;vrf;rSeu f dk r&Mubl;wJ/h aemufq;Hk rSm &mZû*d[ûf rdY jyefa&mufaeckud w f iG f yOö0*¾iD g;yg;xJu ti,fq;Hk jzpfwhJ
t½Sitf óZdudk qGr;f cH<uaepOfrmS Oywdóy&dAZdk u f awGU&awmh t½Sit f óZdaemufrS tpOfvu dk of mG ;NyD;awmh
t½Sit
f óZdrax&f qGr;f bkO;f ay;bkYd ae&mvJ jyifay;w,f? olUa&Al;xJu a&ukv d J uyfw,f/ qGr;f bkO;f ay;NyD;wJh
tcg t½SiftóZd\ q&mukv d J ar;w,f? tJ'D q&mu b,fvdk w&m;ukd a[movJvYdk vaJ r;w,f/ t½Sit f óZd
rax&fu rdr\ d q&m[m or®morÁK'¨-jrwfpmG bk&m;jzpfaMumif;? Ak'o ¨ moemawmfoYdk 0ifa&mufvmwm rMumao;wJh
twGuf w&m;ukad wmh tenf;i,fom a[mjyEkid af Mumif;rsm;ukd jyefMum;w,f/ tJ'aD wmh Oywdóy&dAZdk u f
]]a[mEkid o
f rQeJeyJ J a[myg? tus,fuadk wmh olU[mol csJUNyD; odEidk yf gw,f}}vkYd avQmufw,f/ tJ't D cg t½Sit f óZd
rax&fu 'Dvdk a[mMum;vku d yf gw,f/
a, "r®m a[wkyb
Ü 0g? awoH a[wkH wxm*awm tm[/
awoOö a,m eda&ma"m? {0H0g'D r[moraPm/
'g[m t½Sit f óZdrax&fu a[mvku d wf hJ w&m;bJ? wkw d udk av;bJ? taMumif;aMumifjh zpfwhJ tusKd;w&m;
awG½Sdw,f? tJ't D usK;d w&m;awG&UJ jzpfaMumif;w&m;ukd igwkYd q&m bk&m;u a[mw,f-vkYd 'gavmufuav; em&½kH
eJY t½Sio f m&dyw
k &å mtavmif; Oywdóy&dAZdk [ f m aomwmywård *fzv dk af &mufNyD; aomwmyef jzpfomG ;ygowJ?h w,f
jrefwmbJ/ ,cka,m*DawGrmS jzifh aeYa&mna&m ½Irw S af eMu&wm[m w&ufavmufMumvkYd vJ bmrQrxl;ao;bl;?
(7)&ufavmufMumrS ½kyef mrf tjzpftysuf tedpö 'ku© tewåoabmawG odcgpavmufyJ ½Sw d wfao;w,f? trsm;
tm;jzifh wvausmf wvcGaJ vmufMumrS aomwmywård *fzv dk f a&mufNyDvYdk ,kMH unf&avmufwhJ tajctae½Sw d ,f?
wcsKUd rSmvJ 2-vausmf 3-vavmufMumrS tJ't D ajctaeukd a&mufNyDvYdk ,lq&wJh tajctae ½Syd gw,f? w,f
MumwmbJ/
em&wJw
h &m;u wkw d udk av;ayrJh 0dyóemÓPf r*fÓPfjzpfzYdk taMumif;u ygygw,f/ b,fvv dk J
qkad wmhum-Ak'\¨ w&m;ukd rMum;&ao;wJh vlrsm;u rdrw
d Ydk uk,
d u
f dk wb0vk;H tNrJwrf;touf½iS Nf yD; wnfaewJh
twåaumif igaumifvYdk xifrwS af eMuw,f/
tJ'v
D dk aomwmyef jzpfNyD;wJt h cg Oywdóy&dAZdk u f jrwfpmG bk&m; oDwif;ok;H &mXmeukd ar;NyD;awmh t½Sif
tóZdtm; <uawmfrEl iS &hf ef avQmufxm;NyD; olvJ bk&m;xH vku d v
f mrnfth aMumif;vJ avQmufvu dk yf gw,f/ tJ'D
uaemuf rdwaf qG aumvdwy&dAZdk x f oH mG ;w,f? aumvdwy&dAZdk u f rsufEmS awmftqif; taetxm;ukd MunfNh yD;awmh
]]b,fEh , S v
f J rdwaf qG? taouif;wJh tûrduw f &m;ukd &cJyh gNyDvm;}}vkYd ar;w,f/ Oywdóy&dAZdk uf &cJw h t
hJ aMumif;
0efcNH yD;awmh taMumif;tvk;H pku
H v
dk J jyefajymw,f? tJ'v D adk jym&mrSm t½Sit f óZda[majymwJh *gxmukd ½Gwjf yvku d w
f hJ
tcg aumvdwy&dAZdk v f J aomwywård *fzv dk f a&mufNyD; aomwmyefjzpfomG ;ygowJ/h
tJ'tD cg ESpOf ;D vk;H yif jrwfpmG bk&m;xH oGm;a&mufMubkYd BuHNyD;awmh odOn ö ;f q&mBuD;ukv d J oGm;NyD; zdwaf c:
Muygw,f/ 'gayrJh q&mBuD;uawmh ]]oifwYdk om oGm;Muyg? iguawmh rvku d v
f b
dk ;l }}vkYd jiif;y,faew,f?
taMumif;uawmh a&avSmift;dk BuD;ozG,f *kP d ;f q&mBuD; vkyv
f mNyD;awmh ,ckrS a&cyft;dk uav;ozG,f olwyg;\
wynfrh vkyEf idk v
f Ydk ygwJ/h tJ'vD dk jiif;y,faeawmh ]]q&mBuD;? bk&m;tppf yGiahf eawmh trsm;u bk&m;xH oGm;Mu
ygvdrrhf ,f? q&mBuD; pOf;pm;Munfyh g}}vkYd owday;ajymMum;Muw,f/ tJ't D cg odOn ö ;f q&mBuD;u 'Dvadk jymygowJ-h
]]a[h tJ'gtwGuaf wmh rpk;d &drMf ueJY avmurSm ynm½Sed YJ ynmrJah wG b,foal wGursm;ovJ? (ynmrJu h rsm;w,f)
'Dawmh ynm½Sad wGu &[ef;a*gwrxH oGm;Muvdrrhf ,f? vlrsm;pk ynmrJah wGu ighxv H mMurSmbJ? oifwYdkom
oGm;Muyg}}vkYd ajymvku d yf gowJ/h ,ckumvrSmvJ 'Dq&mBuD;\ t,ltpGrJ sKd;½Sw d hJ q&mwk q&ma,mifawG ½Sad eMuyg
w,f? tJ'gukd txl;owdûyMu&r,f/
tJ'tD cg wynfyh &dowf y&dAZdk f 250 wkYd EiS w hf uG OywdóESihf aumvdw y&dAZdk w f Ydk [m jrwfpmG bk&m;xH
oGm;Muygw,f? jrwfpmG bk&m;\ w&m;ukd emNyD; wynfh 250-u &[EÅmjzpfomG ;Muygw,f? y&dAZdk q f &mBuD; 2-yg;
ESiwhf uG tJ'w D ynfh 250-wkYd u &[ef;tjzpf awmif;yefMuw,f? jrwfpmG bk&m;u {x bdua© 0g ponfjzifh ac:awmf
rlNyD;awmh {[dbu d K© &[ef; ûyay;awmfryl gw,f/ tJ't D csdeu
f pNyD;awmh t½SiOf ywdóukd t½Sio f m&dyw k &å mvkYd
ac:Muw,f? t½Siaf umvdwukd t½Sirf [marm*¾vmefvYdk ac:Muw,f/ tJ'v D dk Ak'o¨ moem0if &[ef;jzpfNyD;wJah emuf
qufvufNyD; w&m;tm;xkwo f jzifh t½Sirf [marm*¾vmef[m (7) &uftwGi;f rSm &[EÅmjzpfawmfryl gw,f/ t½Sif
om&dyw k &å muawmh wykYd wv JG jynfah eYtxd tEky'"r® 0dyóemac:wJh 0dyóem½Ienf;jzifh tm;xkwaf eqJyJ ½Sad eyg
w,f/ tJ'D wykYd wv JG jynfah eYrmS odOn ö ;f q&mBuD;xHü usef&pfcw hJ hJ 'DCecqkw d hJ y&dAZdk u
f 'Dvpdk Of;pm;w,f? igh
OD;&D;awmf Oywdó[m tjcm;bmoma&;*kP d ;f rsm;okYd oGm;,if rMumcifyJ jyefvmw,f? ,ck&[ef;a*gwrxH
oGm;wmuawmh 15-&ufcefY ½So d mG ;NyD? bmowif;rSvJ rMum;&bl;? wu,f tESpo f m& ½Sd r½Sod mG ;NyD pkpH rf;OD;rSb-J vkYd
pOf;pm;NyD;awmh olu t½Sio f m&dyw k &å m½S&d m jrwfpmG bk&m;xH pkpH rf;a&;tjzpfjzifh vmygowJ/h
tewåvu©Pokwf 30
'DCecokwf (r-2?165)
tukev f ;Hk rêudub f ;l qkwd hJ t,ludk êudu, f if xkpd um;vJ xkYd twlyif jzpfaerSmygbJvYdk 'DCecy&dAZdk u f
ra&r&m ajzMum;w,f/ rSm;wJt h ,ludk pG,
J rl w
d hJ olawG[m 'Dvydk gbJ? uk, d t
hf ,l uk, d phf um;rSm;aerSe;f odayr,fvYdk
wenf;enf;eJY a½SmifvJT ajymwwfMuwmygbJ/ tJ'aD wmh olUt,l0g' ay:vmatmif jrwfpmG bk&m;u ]]oów
t,lu wyfruf&ef eD;uyfw,f? yl;uyfae&ef ESpo f uf&efrvTwyf J qkyu f idk x
f m;&ef eD;uyfw,f? pGv J rf;&ef
eD;uyfw,f/ Oapä't,lu wyfrufuif;&ef eD;uyfw,f? ryl;ruyf&ef rESpo f uf&ef qkyu f idk rf xm;&ef eD;uyfw,f?
rpGv
J rf;&ef eD;uyfw,f}}vkYd rdeYf awmfrlygw,f/
oów0g'D-oówt,l½o dS o
l nf/ £" avmuH y&avmuOö tw¬w D d Zmemwd-rsuaf rSmufavmu
wrvGeaf vmu ½So d nf[í l od\? okuw'ku#ú meH zvH tw¬w D d Zmemwd-aumif;rI raumif;rIwYdk\ aumif;usKd;
qkd;usKd; ½Sdonf[lí od\? ukovH ua&mwduo k v dk uf ûdk ywwf\? tukovH ua&maEÅm bm,wd-tukov dk u
f dk
ûyvQif (ûy&rSm) aMumufwwf\? 0¥H tóma'wd-0#fcsr;f omukd om,m\? tbdeE´w-d ESpo f uf\? Ak'g¨ eH 0g-
bk&m;½Siw f Ydk \aomf¤if;? Ak'o
¨ m0umeH 0g-bk&m;wynfw h Ydk\aomf¤if;? or®KcDbal wm-rsuaf rSmufjzpfaomfvnf;?
oDCH v'¨ð Z[dwHk e oauúmwd-t,ludk vsifpmG pGeYf &ef rpGr;f Ekid /f wo®m-xkYd aMumif?h wH oów'óeH-xkdoów
t,lu?dk tyÜom0ZÆH 'E¨0&d m*EÅ-d tjypfum; rBuD; pGeYf Eidk cf oJ nf[í l ? 0kpw
ö -d qkt
d yfayonf wJ/h
'DCecy&dAZdk u f awmh jrwfpmG bk&m;\ &nf½, G cf sufudk oabmraygufwt hJ wGuf aoNyD;vQif bmrQr½Sad wmh
bl;vkYd ,lxm;wJh olYt,l0g'ukd csD;ajr§mufajymw,fvYdk xifNyD; ]]uREkyf t f ,ludk csD;rGr;f ajr§mufyifah jymw,f}}vkYd
avQmufwmygbJ/ tJ'aD wmh olUt,ludk pGeYf Eidk af tmif jrwfpmG bk&m;u ]]tvk;H pku H dk êuduw f ,f qkw d hJ oów0g'?
tvk;H pkuH dk rêuduq f wdk hJ Oapä'0g'? tcsKdUukd êuduw f ,f tcsKdUukad wmh rêuduf qkw d hJ {upöoów0g'}} 'Dt,l0g'
ok;H yg;ukd a0befNyD; a[mMum;awmfryl gw,f/ twkcd sKyfajym&rSmbJ? tJ't D ,l0g' ok;H yg;xJu wyg;yg;ukd ,kMH unf
,lpx JG m;,if tjcm;t,l0g' 2-yg;½So d al wGeYJ jiif;ckzH ,
G f &efjzpfz,
G çf ESyd pf ufz,
G ½f adS ew,f? 'ghaMumifh tJ'Dt,l0g'
ok;H yg;vk;H ukd pGeYf vwT o f ifah Mumif; a[mawmfrw l mygbJ/
aemufNyD;awmh ]]&[EÅmyk*Kd¾ vf y&deAd mÁ efpo H mG ;wJt h cg b0opf ½kyf emrf cE¨m rjzpfawmhyJ Nidr;f oGm;w,f}}vkYd
qkw d hJ Ak'w ¨ &m;awmf[m ]]aoNyD;aemuf bmrQr½Sad wmhb;l }}vkYd qkw d hJ Oapä't,lEiS hf rwlaybl;vm;vkYd vJ ar;p&m
½Syd gw,f/ tJ'gvJ rwlygbl;? Oapä't,luawmh ]]raocifrmS twåaumiftaeeJY ½Sad ew,f? aowJt h cgusawmh tJ'D
½Sad ewJh twåaumif[m aysmufomG ;w,f}}vkYd qkv d ydk gw,f? ]]tJ'v D dk twåaumif aysmufomG ;wmuvJ bmrQ
tm;rxkw&f yJ olYtvkv d dk aysmufomG ;w,f}}vkYd ,lqxm;ygw,f? aemufNyD;awmh ½ky0f g'orm; ponfwYdk u olwYdk
t,lrmS twåprJG ½Sb d ;l vkYd xifaeayrJh aoNyD;,if bmrQr½Sad wmhb;l ? raocifom taumif; tqk;d ukd cHpm;&w,fvYdk
t,l½adS ewJt h wGuf raocif cHpm;Ekid w f ,fqw dk hJ tpG[ J m twåpyJG gbJ/ Ak'w ¨ &m;awmfrmS awmh &[EÅmyk*Kd¾ vfrmS
y&deAd mÁ efrûyrD a½S;tzkYd üvJ rjywfjzpfysufaewJh ½kyf emrft,OfrQom½Sw d ,f? twåaumif&,fvYdk r½Sb d ;l ? cHpm;w,f
qkw d mvJ topftopf jzpfjzpfaewJh a0'emoabmw&m;rQy?J y&deAd mÁ efpNH yD;wJah emuf ½kyf emrf topf rjzpfvmawmhyJ
jywfpo J mG ;w,f qkw d muvJ olUtvkv d dk jywfpo J mG ;wmr[kwb f ;l ? t&d,r*f\ tpGr;f aMumifh udavomESihf uHqw dk hJ
taMumif;w&m; csKyfuif;oGm;w,f? tJ't D aMumif; csKyfuif;oGm;aomaMumifh ½kyef mrftopf rjzpfvmawmhyJ jywfpJ
oGm;wmbJ/ 'gaMumifh Ak'w ¨ &m;awmfu y&deAd mÁ efpNH yD; csKyfNidr;f yk[ H m Oapä't,lu qkx d m;wJh jywfpyJ EHk iS hf rwlb;l ?
trsm;BuD; uGmjcm;aew,fvYdk rSw&f r,f/
aemufNyD;awmh ]]oówt,l½o dS l ponfu Oapä't,l½o dS pl onfEiS hf jiif;ck&H ovkyd if Ak'j¨ rwfpmG bk&m;\
tewå0g'½So d ul vJ twå0g'½So d El iS hf rjiif;ck&H aybl;vm;}}vkYd vJ ar;p&m½Syd gw,f/ t,lreS o f r®m'd|t
d & ajyma[mwm
ukad wmh jiif;ckw H ,fvYdk rqk&d ygbl;? trSew f &m;ukd trsm;odatmif a[majymcsD;ajr§mufjcif;om jzpfygw,f? ]]topf
ta[mif; ajymif;vJNyD; rjywfjzpfaewJh ½kyef mrft,OfrQom½Sw d ,f? tNrJwrf;wnfaewJh twåaumifr½Sb d ;l }}qkw
d hJ
tewå0g'[m or®m'd|-d t,lrSefw&m;bJ? tJ'D t,lreS w f &m;ukd ajymjywmuawmh jiif;ck&H m ra&mufygbl;? rodao;
wJh olrsm;tm; trSew f &m;ukd od&atmif csD;ajr§muf&mom a&mufygw,f/ 'gaMumifh tewå0g' t,lreS ½f o dS rl mS awmh
jiif;ck&H zG,f ½Sw
d ,fvYdk rqk&d ygbl;/ 'Dow k f tqk;H ykid ;f usawmh jrwfpmG bk&m;uk,d af wmfwidk f ½Si;f jyxm;wmukv d J Mum;&
awGU&ygvdrrhf ,f/
a½SUem;u ajymjycJw
h t
hJ wkid ;f oówt,l Oapä't,l {upöoówt,lqw dk hJ 'D rdpmä t,l ok;H yg;vk;H ukd
pGeUf oifah Mumif;rsm;ukd a0befa[mMum;NyD;awmh rdr\
d ½kyu
f ,
dk üf ESpo
f ufw,
G w
f mrIudk pGeYf y,f&ef 'Dvdk a[mMum;
awmfryl gw,f/
t*¾da0óetEG,½f w dS hJ 'DCecy&dAZdk ?f oif\ 'D½yk u f ,dk [
f m "mwfav;yg;tpkjzpfw,f? (rmwmaywåu d
orÇa0g) rdbwkYd \ okuaf oG;ukd rSí D jzpfvmw,f? pm;aomufwhJ xrif; rkYH pwJh tpmaMumifh BuD;xGm;vmw,f?
rckid Nf rJí (0g-tNrJwrf;) vdr;f usEH ydS ef ,fay;ae&w,f? tJ'v D dk ûypkaeaomfvJ ysupf ;D wwfwo hJ abm ½Sad ewmbJ? tJ'D
½kyu f , dk u
f dk rNrJ[k qif;&J[k a&m*gESiw hf ol nf[k tkid ;f trmESiw hf ol nf[k aji§mifEh iS w
hf o
l nf[k raumif;rIEiS whf o
l nf[k
tzsm;temESiw hf o
l nf[k olwpdr;f [k ysufp;D wwfonf[k twårS qdwo f nf[k tewåoabmw&m;rQ[k ½I&r,f?
tJ'u D dk ½IjrifvQif rdr\ d ½kyfu, dk üf ESpo f ufw,G w
f mrI uif;w,f-vkYd a[mawmfryl gw,f/ tJ'g[m ½kyu f r®|mef;ukd
a[mawmfrNl yD;awmh emrfur®|mef;ukd a0'emok;H yg; cGjJ cm;NyD; 'Dvadk [mawmfryl gw,f/
tewåvu©Pokwf 32
,ck bke;f BuD;wkYd nTejf ywJt h wkid ;f azmif;wm ydew f mrS pNyD; jzpfq½J yk ef mrfudk rjywf½rI w S af eMuwJh a,m*Drsm;
rSm emwJh 'kua© 0'em jzpfay:vmwJt h cg tJ'D a0'emukyd J pl;pkud Nf yD; emw,f emw,fvYdk ½Irw S af e&w,f? pdwEf v S ;Hk
romwm ay:vm,ifvJ ESv;Hk rombl; ESv;Hk rombl; ponfjzifh ½Irw S af e&w,f? cHomwJah umif;wJh a0'em jzpfay:
vm,ifvJ tJ'gukd aumif;w,f aumif;w,f ponfjzifh ½Irw S af e&r,f? 0rf;om,ifvJ 0rf;omw,f 0rf;omw,f
ponfjzifh ½Irw S af e&w,f? taumif;tqk;d rxif½mS ;wJt h cgrSmawmh xif½mS ;wJ½h yk u f dk jzpfjzpf? xif½mS ;wJph w
d u f dk
jzpfjzpf ½IrwS af e&w,f/ tJ'v D dk ½Irw S af eawmh tqk;d taumif; cHpm;rIoabmuav;awG&UJ topftopf jzpfjzpfvm
ykv
H J xif½mS ;w,f? aysmufaysmufomG ;ykv H J xif½mS ;w,f? Oyrmtm;jzifh uk, d rf mS ûcHxnfrygyJ rk;d ½GmxJomG ;wJo h rl mS
rk;d aygufuav;awG uk, d af y:ü ususvmykH aysmufaysmufomG ;ykH xif½mS ;ovkyd gbJ? tJ'D rk;d a&aygufuav;awG[m
tjyifrS usa&mufvmovkyd if cHpm;rI a0'emuav;awG[m tjyifrS ususvmovkyd if xif½mS ;aewwfw,f/ tJ'v D dk
xif½mS ;od&awmh tJ'D cHpm;rIa0'emuav;awGudk rNrJb;l vkYd vJ od&w,f? cPrpJ jzpfysufaewJt h wGuf qif;&Jw&m;
raumif;wJw h &m;qkw d mvJ od&w,f? rdr\ d twGi;f om; twåaumifr[kww f hJ tewå oabmw&m;rQbJ qkw d mvJ
od&w,f/ tJ'Dvkd od&wJt h wGuf edA'dÁ g-ac:wJh NiD;aiGUwJÓh Pfponf jzpfyu Hk dk 'Dvq dk ufNyD; a[mawmfryl gw,f/
a0'em½Ií NiD;aiGUonf
t*¾ad 0óetEG,½f w dS hJ 'DCecy&dAZdk f ,ckajymcJw
h t hJ wkid ;f a0'emok;H yg;ukd tedppö aom tjcif;t&mwkYd jzifh
odjrifvQif tJ'yD *k Kd¾ vf[m csr;f omw,f aumif;w,fqw dk hJ okca0'emüvJ NiD;aiGUw,f? qif;&Jw,f tcH&cufw,f
qkw
d hJ 'kua© 0'emüvJ NiD;aiGUw,f? rqk;d raumif; tvwfcpH m;rI qkw d hJ Oayu©ma0'emüvJ NiD;aiGUw,f/
tJ'pD um;ukd txl;owdûyMu&r,f? 0dyóem½Iw,fqw dk m NiD;aiGUwJh edA'dÁ gÓPf jzpfzYdk twGuf ½I&wmbJ?
0dyóem½IvkdY cPrpJ jzpfysuaf ewJh oabmw&m;awGudk uk, d yf idk Ó f Pfjzifh awGUjrif&rS tedppö aom tjcif;t&m
awGudk ykid yf idk Ef idk Ef idk f od&w,f? tJ'v D dk ykid yf idk Ef idk Ef idk o
f &d rS jiD;aiGUwJh edA'dÁ gÓPf jzpfw,f/ ,ck 'DCecokwrf mS awmh
½kywf &m;awGudk tao;pdwt f m;jzifh ½IbYdk cGjJ crf;rjycJb h ;l ? taygif;vku d ½f yk u
f ,
dk tf aejzifo h m ½IbYdk jycJw
h ,f? tJ'gvJ
owdûy&r,f? tJ'pD um;&yfjzifh ½kyaf wGudk tbd"r®menf;t& tao;pdwt f m;jzifh cGjJ cm;NyD; r½IayrJh edA'dÁ gÓPfponf
jzpfEidk w
f ,f qkw d m rSwx f m;MubkYd ygbJ/ aemufNyD;awmh emrfw&m;ukd ½IbYdkjy&rSmvJ a0'emok;H yg;uko d m jyxm;w,f?
tjcm;pdwaf pwoduf emrfw&m;awGudk xkwjf yrxm;bl;? tJ'gukv d J owdûy&r,f? tJ'pD um;&yfjzifv h J a0'emok;H yg;
ukod m jzpfqüJ ½Ioad e½krH Qjzifh edA'dÁ gÓPfponf jzpfEidk w f ,fqw dk m rSwx f m;MubkYd ygbJ? tJ'rD mS vJ'u k a© 0'em
wrsK;d wnf;uko d m ½I&wmr[kwb f ;l jzpfay:vmwJh a0'emok;H rsKd;vk;H ukd ½I&w,f? a0'emok;H rsKd;vk;H yif xif½mS ;
jzpfaew,f qkw d mukv d J odem;vnfxm;&Mur,f/ tJ'v D dk NiD;aiGUwJh edA'dÁ gÓPfjzpfNyD;aemuf t&d,r*fÓPf
zkv
d Óf Pf ypöa0u©PmÓPfrsm; jzpfyu Hk v
dk J 'Dvdk qufNyD;a[mawmfryl gw,f/
tewåvu©Pokwf 33
NiD;aiGUí r*fzkdvfÓPfjzpfonf
edAEdÁ -H´ NiD;aiGUvwfaomf? 0g-NiD;aiGUaomaMumif?h 0d&ZÆw-d wyfrufrI ysujf y,fomG ;onf? 0g-t&d,r*fÓPf
jzpfay:\/ 0d&m*g-wyfrufrI ysujf y,fjcif;aMumif?h 0g-wyfrufrI jy,fapaom r*fÓPfaMumif?h 0drpk w ö -d
vGwaf jrmuf\/ 0g-vGwaf jrmufaom t&[wåzv dk f jzpfay:\/ 0drkwåo-®ð vGwaf jrmufvwfaomf? 0drw
k rå w
d -d ig\
pdwv f w
G af jrmufomG ;NyD[?k ÓPH a[mwd-todÓPfjzpfay:\/ ]]b0opfjzpfrI ukeaf yNyD? tusifjh rwfudk usifo h ;Hk NyD;
NyD? ûybG,[ f o l rQukd ûyNyD;NyD? þudpt
ö wGuf tjcm;ûybG,rf ½Sad wmhNyD}}[k qifjcifvsufo\d /
tJ'v
D dk rnfow
l pkw
H a,mufEiS rhf Q jiif;ckjH cif; r½Swd m[m w&m;rSeu f dk odNyD; w&m;rSeu
f o
dk m ajymaevkYd ygbJ/
tJ'D taMumif;t&mukd cE¨0*¾o,
H w
k f ygVdawmf ykyo æ wk f (113)rSm 'Dvdk rdeYf awmfrvl suf ½Syd gw,f/
'Dpum;jzifh jrwfpmG bk&m;om r[kwb f ;l ? rnforl qkd bk&m;\w&m;awmftrSeu f dk a[majymwJyh *k Kd¾ vfqv
dk Qif
wzufom;u jiif;ckaH evkYd ½Si;f vif;ajymaeaomfvJ jiif;ck&H mra&mufaMumif;? rodowl Ydktm; trSeuf dk odem;vnfap&ef
cs;D ajr§muf&mom a&mufaMumif;rsm;ukd rSw,
f El idk yf gw,f/
t½Sifom&dykwå&m &[EÅmjzpfykH
a½SUem;u ajymcJwh t hJ wkid ;f 'DCecy&dAZdk t f m; jrwfpmG bk&m;u a0'emok;H yg;½IyeHk YJ tJ'v D dk ½Iojzifh &[EÅm
jzpfyuHk dk a[mjyaepOfrmS t½Sio f m&dyw k &å mrax&fu jrwfpmG bk&m;\ aemufzufü rwfwwf&yfvsuf jrwfpmG
bk&m;tm; ,yfavcwfay;aeygw,f? tJ'v D ,
dk yfcwfay;ae,if; a0'em ok;H yg;w&m;ukd em&wJt h wGuf aomwmyef
tjzpfrS &[EÅmtjzpfoYdk a&mufomG ;ygowJ/h tEky'okwrf mS jyqkx d m;yku
H awmh yXrpsmefpaom psmefwYdkudk 0ifpm;
0ifpm;NyD;aemuf tjcm;rJrh mS tJ'D psmefpw d f ponfwYdk udk ½I ½INyD; tJ'D 15-&ufajrmufaeYrmS t&[wår*fzv dk af &mufNyD;
&[EÅmjzpfw,fvYdk qkx d m;ygw,f/ tjcm;okww f ckrmS awmh tZÑwåw&m;ukd ½INyD;onfh tjcm;rJrh mS &[EÅmjzpfw,fvYdk
t½Sio f m&dyw k &å m uk,
d w
f idk uf 0efcaH jymqkx d m;ygw,f/ tJ'D ok;H okwu f dk n§Nd yD;awmh ]]t½Sio f m&dyw k &å m[m
w&m;ukv d J emae,if; psmefu0dk ifpm;NyD; tjcm;rJrh mS tJ'D psmefxu J a0'emukd ½INyD; t&[wår*fzv dk f a&mufomG ;w,f}}
vkYd rSw, f &l rSmbJ/
om0uoEédygw usif;yonf
jrwfpmG bk&m;½Siu
f tJ'D okwwf &m;ukd a[mawmfrNl yD;wJt
h cg *dZÑuk#af wmifrS a0VK0efausmif;awmfoYdk
wefc;dk awmfjzifh <ua&mufawmfrNl yD; om0uoEéyd gwac: om0utpnf;ta0;ukd ûyawmfryl gw,f/ t½Sio f m&dyw
k &å m
vJ ÓPfjzifh qifjcifMunfw h t
hJ cg tJ'D tpnf;ta0;taMumif;ukd od&aomaMumifh wefc;dk jzifh tJ'D tpnf;ta0;okYd
wufa&muf yg0ifawmfryl gw,f/
tJ'D om0u tpnf;ta0;rSm t*Fg 4-yg; ½Sw
d ,f? bmawGvq
J ,
dk if--
(4) {[dbu
d K© &[ef;csn;f vJ jzpf&r,f-wJh/
a0'utwåpJG aqmify'k u
f v
dk J qkMd uygOD;/
tewåvu©Pokwf w&m;awmfBu;D
'kwd,ykdif; NyD;\/
tewåvu©Pokwf 35
tewåvu©Pokwf w&m;awmfBu;D
wwd,ykid ;f
1325-ckESpf e,kefvuG,faeY a[monf/
w&m;tEkoaE¨
rSwfom;wJhonm[m twåaumifr[kwf
rSwo
f m;rIonm[m rdr\ d twGi;f om; twåaumif[w k ,f if 'DrwS o
f m;rIonmu rdrt d m; qif;&Jatmif
ESyd pf ufz,
G f r½Syd gbl;wJ?h [kww f ,f? uk, d u
hf ,
dk u
f ydk if ESyd pf uf½;dk r½Sad ybl;? aemufNyD;awmhaumif;wJh rSwo f m;rIcsnf;
jzpfygap? qk;d wJh rSwo f m;rIawG rjzpfygapeJYvYdk pDrcH efYcv JG Ydk vJ &bG,½f ydS gw,f wJ?h [kww f ,f? rSwo f m;rI[m
uk, d thf wå [kw, f if uk, d t
hf vkt
d wkid ;f jzpf&rSmaygh/ 'gayrJh rSwo f m;rIonmu rdrt d m; ESyd pf ufzYdk vJ jzpfaew,f?
tewåvu©Pokwf 36
rdrt
d vkt
d wkid ;f vJ rjzpfb;l ? 'gaMumifh twåaumifr[kwb
f ;l vkYd odapygw,f? tJ'v
D dk wnfw
h nfrh wfrwf taMumif;
jycsufuvdk J 'Dvq dk ufNyD; rdeYf awmfryl gw,f/
twår[kwfykHukd wnfhwnfhtaMumif;jycsuf
rSwo f m;wwfwhJ ig[m rdru d ,dk x f rJ mS tNrJwrf;½Sad ew,f? b,ftcsderf qkd rSwo f m;aew,fvYdk xifrw S f
pGv
J rf;wmu ed0goDtwåpb JG ?J tJ'D tpGu J adk wmh pdww f idk ;f pdww
f idk ;f ukd ½Irw
S rf jI zifh y,fEidk yf gw,f? bmaMumifv h J
qk,
d if xif½mS ;ay:vmwJh rSwo f m;rIudk ½Irw S jf cif;jzifv h J topftopf jzpfjzpfNyD; csufjcif;yif aysmufaysmufomG ;wm
ukd uk,
d yf idk Ó
f Pfjzifh xif½mS ;awGU&aomaMumifyh gbJ? aemufNyD;awmh a½S;a[mif; aESmif;jzpfawGudk jyefNyD;trSw&f wJh
tcg tJ'D trSw&f wmawGudk ½Irw S jf cif;jzifvh J ]]tNrJwrf; wnfaewJh rSwo f m;rIonm&,fvYdk r½Sb d ;l ? cPrpJ topf
topf jzpfysuaf ewJh oabmw&m;rQom ½Sw d ,f}}vkYd od&w,f? tJ'v D dk od&wJt h wGuf uk, d x f rJ mS tNrJwnf½adS ewJh
rSwwf wfol twåaumif igaumifr½Sb d ;l qkwd m uk, d yf idk Ó
f Pfjzifh qk;H jzwfEidk yf gw,f/
tewåvu©Pokwf 38
'Dae&mrSm onmu rSwo f m;wmeJY owdy|mefenf;t& jzpfcu dk ½f yk ef mrfudk rSww f ,f qkw d m b,fvx dk ;l jcm;yg
ovJvYdk ar;p&m ½Syd gw,f/ tajzuawmh-onmu rSwo f m;w,f qkw d mu jrifwidk ;f Mum;wkid ;f ponf ay:vmorQ
tm½ku H dk rarhatmifvYdk rSwpf x JG m;wJh oabmyJ? owdy|mefenf;t& rSww f muawmh jzpfcu dk ½f yk ef mrfawGudk olUoabm
vu©PmeJY tjzpftysuf tedpö 'ku© tewåtjcif;t&mtm;jzifh odatmif owdÓPfjzifh pl;pku d Nf yD; ½Io½d rHk QygbJ?
yko
H P²mef tajctaeawGudk rSwpf x JG m;wJh oabmr[kwyf gbl;? 'gayrJh owdqw dk hJ ygVduvJ rarhb;l trSw&f w,fvYdk
teuf½w dS ,f? ov’uP © m qkw d hJ yk'u
f vJ aumif;pGm rSwjf cif;vkYd teuf½w dS ,f? tJ'yD gVd a0g[m&wkYd EiS hf avsmfnpD mG
jzpfcu
dk ½f yk ef mrfudk rSwwf ,fvYdk ajym&wmbJ? wJw h ahJ jym&,if jzpfcu dk ½f yk ef mrfudk trSet f wkid ;f od&atmif ½Iwmukyd if
rSwwf ,f? ½Irw S wf ,fvYdk ajymqk&d wmygbJ/ 'gaMumifo h nmu rSwpf w JG meJY owdynmjzifh ½Irw S w f ,f qkw d m[m
trnftm;jzifh cyfqifqifwal omfvJ teuftm;jzifah wmh trsm;BuD; uGmjcm;aeygw,f? ajymif;jyef qefYusib f uf
uGmjcm;aew,fvYdk vJ qkEd idk yf gw,f/
ocFg& qkw d m ûyvkyw f wfwhJ ocFg&ç ûyvkyt f yfwhJ ocFg&vkYd tusOf;csKyftm;jzifh 2-rsKd; ½Sw
d ,f/ ûyvkyt f yfwhJ
ocFg&qkw d m uH pdwf Owk tm[m& paom taMumif;w&m;wkYd aMumifh jzpfwhJ ½kyef mrf w&m;awGb?J owå0gwkYd \
oEÅmefü y#doaE¨0n d mOfrS pNyD; uHaMumifh jzpfaewJh tusK;d 0dyguf pdwf apwodwaf wGeYJ [',0w¬K½kyf rsupf d em;
ESmacgif; vQm uk, d t f Munf tp½Sw d hJ ur®Z½kyaf wG[mvJ ocFg&awGb?J tJ'gawG[m uHaMumifjh zpfwhJ uH\tusKd;rsm;
jzpfaomaMumifh uHu ûyvkyt f yfwhJ tusKd;ocFg&awGvYdk qk&d w,f/ xkYd twl pdwaf Mumifjh zpfwhJ pdwZå ½kyaf wGvJ tusKd;
ocFg&awGb?J tJ'gawGu auG;vku d f qefYvu dk f vIyvf u
dk f oGm;vku
d f &yfvu dk f xkid v
f u dk f ajymqkv
d udk f ûyH;&,fvu dk f
ponfjzifh xif½mS ;wJh uk, d Ef wI tf rlt&m ½kyaf wGygbJ? tJ'½D yk af wG[m pdwaf Mumifjh zpfwt hJ wGuf pdwu f ûyvkyt f yfwhJ
tusKd; ocFg&awGvYdk qk&d w,f? aemufNyD;awmh pdwaf pwoduf emrfw&m;awG[mvJ olwYdk tcsif;csif; ûywwfwhJ
taMumif; ocFg&vJ rnfw,f? olwYdk tcsif;csif;ûytyfwhJ tusKd;ocFg&vJrnfw,f/ tat;tyl OwkaMumifh jzpfwhJ
½kyaf wGvJ Owkuûyvkyt f yfwhJ tusKd;ocFg&awGb/J tpmtm[m&aMumifh jzpfw½hJ yk af wGvJ tm[m&u ûyvkyt f yfwhJ
tusKd;ocFg&awGb/J aemufNyD;awmh aemufaemuf pdwaf pwoduf emrfw&m;awGvJ a½S;a½S; emrfw&m;awGaMumifh
jzpfwhJ tusKd;ocFg&awGb/J tJ'u D H pdwf Owk tm[m&paom taMumif;rsm;aMumifh jzpfwhJ ½kyef mrfw&m;awGudk
olUqkid &f m taMumif;awGu ûyvkyt f yf jzpfaptyfaomaMumifh ocFg&vkYd qk&d w,f? taMumif;awGu ûytyfwhJ
w&m;awGvYdk qkv d ydk gw,f/ tJ'D ocFg&awGu-dk
tewåvu©Pokwf 39
oaAÁ-tvk;H pku H ek af om? ocFg&m-qkid &f m taMumif;wkYd u tnDtnGwûf ytyfaom ½kyef mrfw&m;wkYd onf?
tedpmö -rNrJuek ?f 'kum© -qif;&JwYdk aywnf;-wJh/
tJ'g[m jrifwidk ;f Mum;wkid ;f awGUwkid ;f odwidk ;f xif½mS ;jzpfay:aewJh ½kyw f &m; emrfw&m;awGb?J 0dyóem
ÓPfjzifh tedpö 'ku© tewåvYdk ½IjriftyfwhJ Oyg'geu©Em¨ ig;yg; w&m;awGygbJ/ tJ'D Oyg'geu©Em¨ ig;yg; ½kyef mrf
w&m;qkw d hJ ocFg&awGudk rNrJb;l vkYd vJ odjrif&r,f? qif;&JawGvYdkvJ odjrif&r,f? tewåvYdkvJ odjrif&r,fvYdk
nTejf yawmfrw l hJ bk&m;pum;awmfygbJ/ tJ'½D yk ef mrfocFg&awGudk tedpv ö Ydk jrifatmif? 'kuv
© Ydk jrifatmif b,fEh , S v
f yk f
&rvJq, dk if? tJ'D ½kyef mrfocFg&awGudk jzpfwidk ;f jzpfwidk ;f owdÓPfjzifh rjywf½aI e&r,f? tJ'v D rdk jywf½aI e,if
orm"dtm;aumif;vmwJh tcgusawmh tJ'½D yk ef mrfocFg&awG cPrpJjzpfysufaewmukd awGU&w,f? tJ'v D adk wGU&awmh
[kwmG tbm0awm tedpmö qkw d hJ t|uxmESit hf nD jzpfNyD;ysufomG ;aomaMumifh tedp-ö rNrJb;l vkYd vJ od&w,f?
O',AÁ,y#dyVD eawm 'kum© qkw d hJ t|uxmESit hf nD jzpfjcif; ysujf cif;u rjywfEydS pf ufaeaomaMumifh aMumufz, G f
qif;&JvYdk vJ od&w,f/ tJ'g[m bk&m;tvkad wmfEiS t hf nD ½IyHk odjrifyb
Hk /J
bk&m;a[meJY qefYusifbuf
'Dae&mrSm Ak'o ¨ moemzsuf yk*Kd¾ vfawGu bk&m;tvkad wmfEiS ahf jymif;jyef qefYusiNf yD; a[majymaeMuwm
½Sw
d ,f/ b,fvv dk qJ adk wmh ]](oaAÁ ocFg&t& taMumif;u ûytyfwhJ tusKd;½kyef mrfw&m;ukd r,lyJ ûyvkyrf o I cFg&ukd
,lNyD;awmh) oaAÁ ocFg&m-tvk;H pkaH om tm;xkwûf yvkyrf w I Ydk onf? 'kum© -qif;&JwYdk aywnf;vkYd teufjyefNyD; 'ge
oDv bm0emukov dk af wG ûyvkywf mvJ qif;&Jcsn;f yJ? vkyo f rQ 'kuc© sn;f bJ bmrQrvkyyf J pdwu f dk pdwt f wkid ;f
tNidr;f pm;xm;rS csrf;omw,f}}vkYd a[maeMuw,f/ tJ'aD [majymcsufudk okwenf;wJo h al wGç ukov dk tf vkyuf dk
tm;rxkwcf sifwhJ olawGu taumif;rSwNf yD; vku d ef maeMuwmvJ ½Sw d ,f? tJ'g[m bk&m;a[meJY qefYusifbuf
jzpfaeaMumif; tawmftoifah vmuf pmoifb;l wJo h l qk,d ifyif odEidk yf gw,f? tJ'v
D dk bk&m;a[meJY qefYusib f uf
w&m;ukd vufc, H if bk&m;pum;ukd r,kMH unf&mvJ a&mufw,f? ypfy,f&mvJ a&mufw,f? bk&m;pum;ukd
ypfy,f,if bk&m;tqk;H tr omoemawmfrS tjyifbufa&mufraeaybl;vm;? tJ'g qifjcifMunfb h Ydk tvGeyf if
ta&;BuD;ygw,f/
oaAÁ ocFg&m 'kum© qkw d yhJ gVdrmS ocFg&awGqw dk m taMumif;aMumifjh zpfwhJ tusKd;ocFg&awGudk qkw d mbJ?
tm;xkwrf u I dk qkw
d mr[kwb f ;l ? 'gu bk&m;tvkad wmfEiS t hf nDb?J uJ bke;f BuD;u ar;Munfrh ,f? ajzMuyg? tm;vk;H
ocFg&awG 'ku-© qif;&JvYdk qkw d m[m taMumif;aMumifjh zpfwhJ tusKd;½kyef mrfocFg&ukd qkw d mr[kwv f m;? ([kwyf g
w,f bk&m;)? ûyvkyt f m;xkwrf u I dk qkw d m [kwyf ghrvm; (r[kwyf gbk&m;)? ukov dk ûf yvkyf tm;xkwrf u I dk qkwd m
[kwyf ghrvm;? (r[kwyf gbk&m;)? tm;vk;H ocFg&awGudk tedp-ö rNrJb;l vkYd ½IbYdka[mwm[m taMumif;aMumifjh zpfwhJ
½kyef mrfocFg&wkYd udk ½IjrifbYdk a[mwmr[kwv f m;? ([kwyf gw,fb&k m;)? qif;&JvYdk jrifatmif ½IbYdk nTeMf um;wmvJ
tJ'D taMumif;aMumifjh zpfwhJ ½kyef mrfocFg&wkYd udk ½IjrifbYdk yJ r[kwv f m;? ([kwyf gw,fb&k m;)? tJ'v D dk ½kyef mrfocFg&
awGudk qif;&J'u k © xifatmif½b I Ydk nTeMf um;&mrSm ukov dk tf vkyf tm;xkwrf aI wGudk qif;&JvYdk ½IbYdk neT Mf um;wm
[kwEf idk yf ghrvm;? (r[kwEf idk yf gbk&m;)/ trSeu f awmh rdrw d Ydk oEÅmefu ½kyef mrfocFg&awGudk tedpö 'ku© tewåvYdk
odjrifNyD; NiD;aiGUwJh edA'dÁ gÓPfjzpfzYdk a[mMum;awmfrw l mbJ? tJ'gukd aoaocsmcsm rSwx f m;Mu&r,f/
'Dt&mrSm vkd&if;ocFg&
ocFg&qkw
d hJ a0g[m&eJYpyfNyD; trSm;trSef a0befjyae&wmeJY pum;tquftpyfu cyfa0;a0;jzpfomG ;w,f/
tJ'D uH pdwf Owk tm[m& ponfwYdk aMumifh jzpfwhJ ocFg&awGuawmh ,ck 'Dow k rf mS a[mawmfrw
l hJ ocFg&
r[kwaf o;bl;/ 'Dow k rf mS a[mawmfrwl hJ ocFg&uawmh cE¨mig;yg;xJu ocFg&u©Em¨ qkw
d hJ ocFg&awGb?J tJ'gu
ûyvkyw
f wfwhJ ocFg&awGb?J tJ'oD cFg&awGudk cE¨0*¾o,
H w
k f ygVdawmf (72)rSm--
ocFw rbdocFa&mEÅw
D d acg bdua© 0 wo®m ocFg&mwd 0kpEö v
dÅ Ydk a[mxm;ygw,f/ teufjyefjyr,f/
tewåvu©Pokwf 40
bdua© 0-&[ef;wkYd ? ocFw-H ûytyfaom ½kyf a0'emponfu?dk 0g-ûytyfaom uk, d f EIwf pdwf trlt&muk?d
tbdocFa&mEÅ-d ûywwfuek \
f ? £wd acg wo®m-xko d YdkûywwfaomaMumif?h ocFg&mwd-ocFg&wkYd [í
l ? 0kpEö -dÅ ac:qkd
tyfuek \
f -wJh/
twkcd sKyfajym&,if ½kyef mrftrlt&mawGjzpfatmif ûywwfww hJ &m;awGudk ocFg& (ocFg&u©Em¨ )vkYd ac:yg
w,f/ cE¨mig;yg;xJrS ½kyq f wdk mu qefYusifbuftaMumif;ESihf awGU&wJt h cg wrsKd;wrnf azmufjyef½rHk QbJ? olUouf
oufeYJ bmrQjzpfatmif rûyvkyw f wfb;l / 'gayrJh olu txnfj'yftaeeJY xif½mS ;aewJt h wGuf ocFg&awGu ûyvkd
ajymvkw d t hJ cg ½kyu f ûywJt h ae ajymqkw d thJ aeeJYawmh xif½mS ;aeygw,f/ a0'emqkw d muvJ taumif;ç tqk;d rsm;eJY
tvwfpm;tm½ku H dk cHpm;½krH QbJ? oluvJ bmudrk Q jzpfatmif rûyvkyw f wfb;l ? onm qkw d muvJ awGU&wJt h m½ku
H dk
rarhatmif rSwo f m;xm;½krH QbJ? ½k;H pma&;rsm;u rSww f rf;wifxm;ovkd rSwo f m;½krH QbJ? oluvJ bmrQjzpfatmif
rûyrvkyw f wfb;l / pdw0f n d mPf qkw d muvJ ay:vmwJt h m½kuH dk od½rHk QbJ? jrif½rHk Q Mum;½krH Q ponfjzifh tm½ku H dk
od½rHk Qb?J oluvJ bmukrd Q jzpfatmif rûyrvkyw f wfb;l / oGm;jcif; &yfjcif; xkid jf cif; avsmif;jcif; auG;jcif; qefYjcif;
vIy½f mS ;jcif; ûyH;&,fjcif; ajymqkjd cif; BuHojd cif; jrifjcif; Mum;jcif; paom uk, d Ef w
I pf wd tf rlt&m ½kyef mrfoabmrsm;
ukd jzpfatmif ûyvkyw f wfwmuawmh 'DocFg&u©Em¨ w&m;awGb?J oGm;csiw f ,f &yfcsiw f ,f xkid cf siw
f ,f? tdycf sif
w,f ponfjzifh ajymqk&d wm[m 'DocFgu©Em¨ bJ? 'DocFg&u©Em¨ \ vIUH aqmf pDrrH aI Mumifh uk, d Ef w
I f pdwt
f rlt&m
[lorQ NyD;pD;aewmbJ/
'gaMumifh uk,
d Ef w
I f pdwtf rlt&m[lorQukd igu ûyvkyaf ew,fvYdk xifrw S f pGv
J rf;wm[m 'DocFg&u©Em¨
w&m;pkudk twåaumiftaejzifh pGvJ rf;wmbJ/ tJ'gukd um&utwåpv JG Ydk ac:w,f? tJ'aD qmify'k u
f dk qkMd u&r,f/
uk,
d f EIwf pdwt
f rlt&m[lorQukd igaumifuyif ûyvkyo
f nf[k
xifwmu um&utwåp/JG
tJ'ûD yvkywf wfwhJ igaumif[m rdr\ d uk,
d x
f rJ mS tNrJwnf½adS ew,fvYdk vx
J ifrw
S af eMuw,f? tJ'gu
ed0goDtwåpb JG /J tJ'D aqmify'k u
f v
dk J qkMd u&r,f/
uk,d x
f rJ mS tNrJwrf; wnfaewJh igaumif ½So
d nf[k xifwmu
ed0goDtwåpGJ/
aemufNyD;awmh tJ'ûD yvkyw f wfwhJ igaumif[m uk, d v
f yk cf si,
f if vkyEf idk w
f ,f? rvkycf si,
f ifvJ rvkyyf J
aeEkid w
f ,f? uk, d t hf vkt
d wkid ;f tpk;d &aew,fvYdk vJ xifrw
S f pGvJ rf;aeMuw,f? tJ'gu omrDtwåpb JG /J tJ'D
aqmify'k u
f vdk J qkMd u&r,f/
uk,
d x
f rJ mS tvkt
d wkid ;f tpk;d &wJh igaumif½o
dS nf[k xifwmu
omrDtwåp/JG
ocFg&w&m;awG qkw d m vIYH aqmf pDrw H wfwhJ apwem trª;½Sad om apwoduw f &m;awGygbJ? apwoduf 52-
yg; ½Sw d t hJ eufu a0'emeJY onmrS wyg;aom apwodurf sm;ygbJ? okweå af 'oemawmfrsm;rSmawmh tBuD;tuJ
jzpfwhJ apwemuko d m ocFg&w&m;taejzifh o½kyx f w
k Nf yD; a[mxm;ygw,f? tbd"r®ma'oemrSmawmh zó
reodum& 0dwuf 0dpm& yDwd qE´ avmb a'go arm[ tavmb ta'go tarm[paom apwodurf sm;ukv d J
ocFg&u©Em¨ tjzpfjzifh xkwjf yxm;ygw,f/ 'gaMumifh a0'emeJY onmrSwyg;aom apwoduf ig;q,fudk ocFg&u©Em¨
vkYd rSw, f &l w,f? tJ'D apwodu-f ig;q,fu uk, d tf rlt&m trsKd;rsKd;ukv d jJ zpfatmif vIUH aqmfwudk w
f eG ;f ay;aew,f?
oGm;vku d f &yfvu dk f xkid v f u
dk f tdyv f u
dk f auG;vku d f qefYvu dk f ûyH;vku
d f ajymvku d f ponfjzifh rqkad omfvJ qkad e
ovkyd if uk, d Ef w
I t f rlt&m trsKd;rsKd;ukd ûyvkyf ajymqkad tmifapckid ;f wku d wf eG ;f aew,f? tJ'D ocFg&awG&UJ apckid ;f
wkud wf eG ;f csut f &jzifh oGm;jcif; paom uk, d Ef w
I f trlt&mawG jzpfaew,f? jrifrI Mum;rI BuHrpI onfjzpfatmifvJ
'DocFg&awGuyJ Munfv h udk f em;axmifvu dk f BuHvu dk pf onfjzifh rqkad omfvJ qkad eovkyd if apckid ;f wku d w f eG ;f aew,f?
'gaMumifh jrifrI Mum;rI BuHord I paom pdwt f rlt&mawGvJ jzpfaew,f/
ocFg&u ESdyfpufaeykH
tJ'v D dk uk,d Ef w
I f pdwt
f rlt&mawGudk ûyvkyaf ewJh ocFg&awG[m rdr\ d twGi;f om; twåaumif[w k ,
f if
rdrtd m; ESyd pf ufzYdk&m rjzpfMuwefav&m-rjzpfoifMh uaybl;vkYd 'Dvv dk J qifjcifMunf&h r,fw/hJ b,fvEdk ydS pf ufaeyg
ovJ qkad wmh-vkcd sirf ufarmNyD; ûyvkyjf cif;aMumifh uk, d pf wd yf ifyef; qif;&J&w,f? rajymoifw h mukd ajymrdvYdk t½Suf
wuGJ tusK;d eJjcif;vJ jzpf&wwfw,f? rûyoifw h m ûyrdvYdk ,ck rsuaf rSmufwiG yf if &mZ0wftjypfoifjh cif; ponfjzifh
'kua© &muf&w,f? tvk½d w dS mawGudk BuHawG;NyD;awmhvJ pdwyf yl ef&w,f? rpm;Ekid f rtdyEf idk f wrIid rf idI ef YJ 'kua© &mufae
&wwfw,f/ olU Opömukd ck;d ,ljcif; vdrv f nfjcif;paom raumif;rIudk ûyrdwt hJ wGuf tyg,fav;yg; usa&muf
NyD;awmhvJ tBuD;tus,f qif;&J&w,f/
ocFg&[m tvkdtwkdif;rjzpf
twår[kwfykHukd wnfhwnfhtaMumif;jycsuf
bdua© 0-&[ef;wkYd ? p-pifppfrck stm;jzifh aomfum;? ocFg&m-ûyvkyrf I ocFg&wkYd onf? ,o®m-tMuifah Mumif?h
tewåm-(twGi;f om;txnfu, dk )f twåaumif r[kwaf cs? wo®m-xko d Ydk twåaumifr[kwaf omaMumif?h ocFg&m-
ûyvkyrf I ocFg&wkYd onf? tmAm"m,-ESyd pf uf&eftvkYd igS / oH0wåE-dÅ jzpfaeMuacsonf/ p-xkYd jyifvnf;? ar ocFg&m-
ig\ ûyvkyrf I ocFg&wkYd onf? {0H a[mEÅK-þokYd taumif;csnf;jzpfMuygap? ar ocFg&m ig\ûyvkyrf I ocFg&wkYd onf?
{0Hrm ta[ok-H þokYd tqk;d um; rjzpfMuygapvif?h £wd-þokYd prD cH efYcjJG cif;uk?d ocFga&ok-ûyvkyrf I ocFg&wkYd ü? e
vAÇw-d r&tyf-r&Ekid yf J ½Sad csonf wJ/h
trSepf ifppftm;jzifah wmh ûyvkyrf I ocFg&awG[m rdr\ d twGi;f om; twåaumif r[kwb f ;l ? olUtaMumif;
tm;avsmpf mG jzpfaeMuwJh tewåoabmw&m;rsm;om jzpfMuw,f? 'gaMumifh tJ'D ûyvkyrf o I cFg&awGu rdru d dk
ESyd pf ufaeMuw,fw/hJ b,fvdk ESyd pf ufaeMuovJqadk wmh-a½SUem;u ajymcJw h thJ wkid ;f ygbJ? ygyrdwq å w dk hJ rdwaf qGnhH
q&mnHu h rdk í
DS jzpfap? ta,medaomreodum& qkw d hJ roifah wmfwhJ ESv;Hk oGi;f rIaMumifjh zpfap rûyoifw h mawGudk
ûyvkyw f ,f? rajymoifw h mawGudk ajymw,f? rBuHoifw h mawGudk BuHw,f? ûyykH ajymykH BuHyaHk wGuawmh-avmu
bufuqk, d if olwyg;wkYd uJ&h UJ bG,t f vkyaf wGudk vkyw f ,f? &mZ0wftjypfeYJ pyfwt hJ rIawGudk ûyw,f? pD;yGg;
ysuaf Mumif;jzpfwhJ ao&nft&ufbed ;f ponfwYdkudk aomufpm;ok;H pGw J ,f? avmif;upm;rIudk ûyw,f? vkcd sirf ufarmrI
trsuaf 'goxGurf aI Mumifh rajymoifw h phJ um;ukd ajymqkw d ,f? tJ'v D ûdk yvkyf ajymqkjd cif;aMumifh pD;yGg;Opömysujf cif;
tjypf'Pf oifjh cif; rdwyf suaf qGysujf zpfjcif; ponfjzifh qif;&J'u k a© &muf&w,f? oHo&mbufu qk, d ifawmh
olUtoufowfjcif; olUOpömck;d ,ljcif; paom raumif;rIawGudk ûyrd,if tJ'rD aumif;rIawGu raumif;usK;d awGudk
ay;w,f? tyg,fav;yg;okYd usa&mufapNyD; 'kua© &mufapw,f/ tJ'v D dk raumif;usKd;awGudk &apaomtm;jzifh
ûyvkyfrI ocFg&u ESyd pf ufwmygbJ/ 'Dae&mrSm *k;H wku d wf hJ tukov dk f ocFg&aMumifh 'kua© &muf&ykH 0w¬Kwckudk xkwjf y
&OD;r,f/
tyfawGtpl;0ifcHae&wJh Nydwåm0w¬K
wcsdeuf t½Siv f u©PeJY t½Sirf [marm*¾vmefwYdk [m qGr;f cH&eftwGuf *dZÑuk#af wmifrS qif;vmMuw,f?
tJ'v D dk qif;vmaeMupOfrmS t½Sirf [marm*¾vmefrax&fu Nydwmå wpfaumifudk tbdnmPfrsupf jd zifh awGUjrif&w,f?
tJ'ND ydwmå \ uk, d u f dk tyfawGu pl;0ifazmufxiG ;f oGm;aeMuw,f? wcsKdU tyfawGu acgif;xJ xk;d 0ifNyD; rsufEmS u
yg;pyfu xGuo f mG ;Muw,f? wcsKUd u rsuEf mS rS yg;pyfrS xk;d 0ifNyD; &ifbwfu xGuo f mG ;Muw,f? wcsKUd u &ifbwfrS
xk;d 0ifNyD; 0rf;Aku d u f xGuo f mG ;Muw,f? wcsKUd u 0rf;Aku d rf S xk;d 0ifNyD; aygifrsm;rS xGuo f mG ;Muw,f? wcsKUd u
aygifrsm;rS xk;d 0ifNyD; ajcovk;H rS azmufxu G of mG ;Muw,f? wcsKUd u ajcovk;H rsm;rS xk;d 0ifNyD; ajcz0g;rsm;rS
azmufxu G o
f mG ;Muw,f/ tJ'ND ydwmå [m emusif½mS vGe;f vkYd [pfatmfNyD; ajy;oGm;ae&½Smw,f/
tyfawGu tJ'ND ydwmå ajy;oGm;&mrSmvku d Nf yD; pl;0ifx;dk azmufaeMuw,f/ tJ'gukjd rif&awmh t½Sirf [m
arm*¾vmefu rdrrd mS 'DvNdk ydwmå jzpfaMumif; ocFg&awG uif;aeNyDjzpfaMumif; pOf;pm;qifjcifrw d thJ wGuf "r®yw
D jd zpfNyD;
ûyH;rdw,f? tJ'v D dk ûyH;wmukd twl<uvmwJh t½Siv f u©Prax&fu jrif&vkYd ûyH;jcif;\taMumif;ukd ar;jref;w,f/
t½Siv f u©Prax&fuawmh tJ'ND ydwmå ukd rjrif&bl;? 'gaMumifh tJ'ND ydwmå taMumif;ukd ajym,if t½Siv f u©Prax&f
,kcH sirf S ,krH ,f? r,k, H ifjypfrmS ;wwfw,f? 'grsKd;u axmufcrH nfo h ufao½Srd S ajymoifw
h ,f? 'gaMumifh t½Sirf [m
arm*¾vmefu jrwfpmG bk&m;xH a&mufwt hJ cgusrS 'DtaMumif;ukd ar;ygvkYd ajymygowJ/h
qGr;f udpNö yD;vkYd jrwfpmG bk&m;xH a&mufwt hJ cgusawmh t½Siv f u©Prax&fu *dZÑuk#af wmifrS oufqif;
aepOfu t½Sirf [marm*¾vmefûyH;wm[m bmaMumifyh gvJvYdk ar;w,f/ tJ'aD wmh t½Sirf [marm*¾vmefrax&fu
tyfawGu pl;0if azmufxiG ;f vkYd twd'u k a© &mufae½SmwJh Nydwmå ukjd rif&vkYd rdrrd mS 'Dvt
dk ukov
dk o
f cFg&awG vk;H 0uif;
aewmukd qifjcifrw d thJ wGuf ûyH;rdwt
hJ aMumif; ajzMum;ygw,f/
tewåvu©Pokwf 43
tJ'tD cg jrwfpmG bk&m;u ]]igbk&m;\ wynfo h m0uawGrmS ÓPfrsufpjd ynfph MHk uygaypG}}vkYd csD;rGr;f awmf
rlNyD;awmh ]]aAmcdyifatmuf ty&mZdw yv’ix f ufrmS bk&m;jzpfrnfn h Ofu h yif tJ'ND ydwmå ukd jrifawmfrcl ahJ Mumif;?
okYd aomf rsufjrifoufao taxmuftxm;r½Sad o;í tJ'D Nydwmå taMumif;ukd ra[mcJah o;aMumif;? ,ckawmh
t½Sirf [marm*¾vmef ay:vmwJt h wGuf tJ'ND ydwmå taMumif;ukd xkwaf zmfNyD; a[mawmfral Mumif;}} ponfjzifh rdeYf Mum;
awmfryl gw,f/
'djyif t½Sirf [marm*¾vmef rax&f awGUjrif&wJh tjcm;Nydwmå awGvJ ½Syd gao;w,f? EGm;owform;u jzpfvm
wJh Nydwmå ukad wmh vif;wawG us;D awG pGeaf wGu vku
d Nf yD; xk;d qdwaf eMuw,f? Nydwmå [m em½SmvGe;f vkYd [pfatmf
jrnfwrf;NyD; ajy;vTm;ae&w,f/
iSurf q
k ;dk u jzpfaewJh tom;wk;H Nydwmå [m xkYd twlyif vif;wç usD;ç pGeaf wGu vku
d Nf yD; xk;d qdwaf evkYd
[pfatmf jrnfwrf;NyD; ajy;ae&½Smw,f/
ok;d owform;u jzpfvmwJh Nydwmå rSmawmh tay:,Hu ta&cGrH ½Syd J aoG;oH&&J eJ UJ jzpfae½Smw,f? vif;wç
usD;ç pGeaf wGu vkud Nf yD; xk;d qdwaf evkYd [pfatmfNyD; ajy;vTm;ae&½Smw,f/
0ufowform;u jzpfvmwJh Nydwmå &JU uk, d af y:ukad wmh "m;oefvsufawGu ususNyD; xk;d qGcw k jf zwf
aew,f/ om;owfrq k ;dk u jzpfvmwJh Nydwmå &JU uk,
d af y:ukad wmh vSaH wGu ususvmNyD; xk;d qGaew,f/ tJ'ND ydwmå
awGvJ [pfatmfNyD; ajy;vTm;aeMu&w,f/
'djyifvJ olwyg;ukd ESyd pf ufvYdk ç umarokrpd mä pm&uHudk usL;vGecf v hJ Ydk ponfjzifh tukov
dk u
f o
H cFg&
awGaMumifh Nydwmå jzpfNyD; twd'u
k a© &mufaeMuwJh Nydwmå awGuv dk J t½Sirf [marm*¾vmefu awGUjrif&w,f/ tJ'D
Nydwmå awG 'kua© &mufaeMuwm[m tukov dk u
f o
H cFg&\ tESyd pf ufcaH eMu&wmbJ/
aemufNyD;awmh tukov dk o
f cFg&awG rjzpfygapeJYvYdk vJ pDrcH efYcv JG Ydk r&bl;? ukov dk o f cFg&awGcsnf;om
jzpfaeygapvkYd vJ pDrcH efYcv
JG Ydk r&bl;/ tJ'guawmh a,m*DawGrmS txift½Sm; awGUae&wmbJ/ a,m*Dy*k Kd¾ vfu ½Irw S rf I
0dyóemocFg&awGcsnf; jzpfaeapcsifw,f? 'gayrJh ½Irw S af e,if;xJuyif tvGwpf w d af wG jzpfay:vmwmukd
tm;xkwcf gprSm awGU&wwfw,f/ avmbu acgif;aqmifNyD; [kv d v dk yk ,
f if aumif;Ek;d Ek;d ? 'Dvv dk yk ,
f if aumif;Ek;d Ek;d
BuHpnfrwd wfw,f/ a'goç rme ponfwYdk u acgif;aqmifNyD; BuHpnfraI wGvJ jzpfwwfw,f? tJ'gawG[m
rjzpfapcsiwf hJ ocFg&awGb?J olwYdk uvJ 'Dvv dk yk v
f udk f [kv
d vdk yk v
f u dk f ponfjzifh pDrw H udk w
f eG ;f aew,f? a,m*D
uawmh tJ'v D dk tvGwpf w d t f BuH ocFg&awGudk ]]ESpo f ufw,fç vkcd sifw,fç BuHw,f}}ponfjzifh ½Irw S Nf yD; y,fy,f
oGm;&w,f/
,ck ajymjycJw
h thJ wkid ;f BuHpnfûyvkyrf I tm;xkwrf I ocFg&awG[m rdrt d m; qif;&Jatmif zefw;D aeMuw,f?
rdrt
d vkt
d wkid ;f taumif;csnf;vJ rjzpfb;l ? 'gaMumifh rdr\ d twGi;f om; twåaumif igaumif r[kwb f ;l ?
olUtaMumif; tm;avsmfpmG jzpfaewJh tewåoabmw&m;bJvYdk od&w,f/ bmeJUwlovJ qk, d if rk;d ½Gmwm aeylwm
avwkud wf mrsm;eJY wlygw,f/ rk;d [m uk, d ef YJ bmrQrqkid b
f ;l ? 'gaMumifh uk,d u
f rk;d ½GmapcsifayrJh rk;d wdro
f m;wkYd
tewåvu©Pokwf 44
jrefrmjyef tusOf;csKyf
trSetf m;jzifah wmh ûyvkyrf I ocFg&awG[m (rdr\ d twGi;f om; txnfu, dk )f twåaumif
r[kwb f ;l ? 'gaMumifh ocFg&wkYd u (raumif;usK;d rsm;ukd jzpfapvsu)f ESyd pf ufaeMuacsonf? xkYd jyif
]]ig\ocFg&wkYd onf 'Dvdk taumif;csnf;jzpfMuygap? 'Dvdk tqk;d awGawmh rjzpfMuygapeJY}}vkYd
ûyvkyrf I ocFg&wkYd ü pDrcH efYcí
JG vJ r&yJ ½Sad csonf/
½IrSwfae,if; tewåxifykH
jzpfcu
dk f ½kyef mrfawGudk rjywf½rI w S af ewJh a,m*Drsm;rSmawmh rdrw d Ydk tvkt d wkid ;f rjzpfyçHk tpk;d r&yk[ H m
tifrwef xif½mS ;ygw,f/ azmif;w,fç ydew f ,fç xkid w f ,fç xdw,f ponfjzifh ½Irw S af e,if; anmif;vm,if
anmif;w,fç anmif;w,fvYdk ½Irw S af e&w,f? tJ'v D dk ½Irw S af e,if; jyifcsifwphJ w d u f jzpfvmw,f? pdwv f Ydk qk&d ayrJh
trSeu f awmh jyifvw dk hJ apwemtrª;½Sw d hJ ocFg&awGygbJ? tJ'aD pwemu jyifvu dk f jyifvu dk v
f Ydk rqkad omfvJ qkb d d
ouJo h Ydk wkud w f eG ;f aeygw,f? olu wku d wf eG ;f wmaMumifh a,m*Du rjyifyJ ½Irw S af ecsiaf yrJh awmfawmfMumawmh
raeEkid af wmhb;l jyifvu dk &f w,f? tJ'jD yifcsifwmeJY jyifwm[m rjzpfapcsifwhJ ocFg&awGygbJ/ xkYd twlyif emjcif;ç
yljcif;ç ,m;,Hjcif;paom 'kua© 0'emrsm;ukd ½Irw S af e,if;vJ ûyjyifcsiv f Ydk ûyjyifvu dk &f w,f? 'gvJ rjzpfapcsiw f hJ
ocFg&awGb/J aemufNyD;awmh ½Irw S af e,if; rjzpfapcsifwhJ umr0dwufponfawG jzpfvmwmukv d J awGU&w,f?
tJ'gvJ rjzpfapcsifwo hJ cFg&awG jzpfvmwmbJ? tJ'v D dk BuHpnfraI wGuadk wmh ½Irw S Nf yD; y,f&w,f/ aemufNyD;awmh
½IrwS af e,if;xJu tjcm;wae&ma½TUbkYd wa,mufa,mufeYJ oGm;awGUbkYd ? pum;ajymbkYd ? [k[ d 'dk 'D MD unf½h bI Ydk ?
tvkyw f ckcu
k dk vkyb f Ydk ponfjzifh BuHpnfwu dk wf eG ;f rIawGvJ &Hcg&Hcgjzpfwwfw,f? tJ'gawGvJ rjzpfapcsifwhJ
ocFg&awGb?J tJ'v D dk ocFg&awGuv dk J vufrcHbJ ½Irw S Nf yD; y,f&w,f/ tJ'gawG[m tvkt d wkid ;f rjzpfwm
tpk;d r&wmawGygbJ/ tJ'D tpk;d r&ykeH YJ qefYusifbuf omrDtwåpJG aqmify'k u f dk qkMd u&r,f/
uk,
d x
f rJ mS tvkt
d wkid ;f tpk;d &wJh igaumif½o
dS nf[k
xifwmu omrDtwåp/JG
jzpfcudk ½f yk ef mrfawGudk rjywfvu dk Nf yD; ½Irw S af ewJh a,m*DrmS awmh uk, d jf zpfcsiw
f t
hJ wkid ;f rjzpfyJ rjzpfapcsif
wmawG jzpfjzpfaewmukd awGU&vkYd 'DomrDtwåpu JG dk y,fEidk yf gw,f? olUtaMumif;tm;avsmpf mG cPrpJ vsijf refpmG
jzpfysuaf ewmukd awGU&vkYd ? rysuaf pcsiw f hJ todaumif;awGyg ysuyf suo f mG ;wmukd awGU&aomaMumifv h J tpk;d &w,f
xifwhJ 'DomrDtwåpu JG dk y,fEidk yf gw,f/ aemufNyD;awmh rysufyJ wnfwahH ewmukd rawGU&bl;? cPrpJ ysufysufomG ;
wm awGuo dk m awGUae&aomaMumifh ud, k x f rJ mS igaumifu tNrJwnf½adS ew,fvYdk xufrw S cf w
hJ hJ ed0goDtwåpu JG v
dk J
y,fEidk yf gw,f/ tJ'D ed0goDtwåpaJG qmify'k u f dk qkMd u&r,f/
uk,
d xf rJ mS tNrJwrf;wnfaewJh igaumif½o
dS nf[k
xifwmu ed0goDtwåp/JG
tewåvu©Pokwf 45
aemufNyD;awmh olUqkid &f m qkid &f m taMumif;rsm;nDnw G rf S jzpfwmuko d m awGU&w,f? awGUyku H awmh rsupf v d J
½Srd S jrifp&mtqif;vJ½rdS S oifah wmfwt hJ vif;vJ½rdS S Munfrh EI v S ;Hk oGi;f rIvJ ½Srd S jriford jI zpfw,f? rsufped YJ jrifp&m
tqif;u xif½mS ;½Sad e,if rjrifcsifvYdk vJ r&bl;? jrifawmhwmbJ/ xkYd twlyif em;&,f toH&,f tuG,t f um r½Sw d hJ
[if;vif;jyif&,f ESv;Hk oGi;f rI&,f 'DtaMumif;rsm;½Srd S Mum;w,f? em;eJY toHxif½mS ;½Sad e,if rMum;csifayrJh
Mum;aewmbJ/ uk, d &f ,f xdp&m&,f trmcH½yk &f ,f ESv;Hk oGi;f rI&,f 'DtaMumif;rsm;½Srd S xdow d ,f? uk,
d ef YJ awGUxd
p&m½S, d if rxdcsifayrJh xdoo d mG ;wmbJ-ponfjzifh olUqkid &f mtaMumif;rsm;aMumifh jrifrI Mum;rIpaom olUqkid &f m
tusK;d rsm; jzpfaewmukd awGUjrif&wJt h wGuf jrifatmif Mum;atmif ponfudk ûywwfwhJ twåaumif igaumifqw dk m
r½Sb d ;l vkYd odjrifq;Hk jzwfEidk w
f ,f? 'gaMumifh trlt&m[lorQukd igaumifuyif ûyvkyo f nf[k xifwhJ um&utwåpJG
ukv d J y,fEidk yf gw,f/ tJ'D um&utwåpJG aqmify'k u f dk qkMd u&r,f/
uk,
d f EIwf pdwf trlt&m[lorQukd igaumifuyif
ûyvkyo
f nf[k xifwmu um&utwåp/JG
tewåvu©Pokwf w&m;awmfBuD;
wwd,ykdif; NyD;\/
tewåvu©Pokwf 46
tewåvu©Pokwf w&m;awmfBu;D
pwkwy¬ idk ;f
1325-ckESpf 0gqkdvjynfhaeYa[monf/
w&m;tEkoaE¨
pdwf0dnmPf twåaumifr[kwf
0dnmPfqw dk m jrifopd w
d ?f Mum;odpw d ?f eHopd w
d ?f pm;odpw d ?f xdopd w d ?f BuHopd w d f qkw
d hJ 'D 6-yg;ygbJ/
tJ'D pdwf 0dnmPf 6-yg;ukd twåaumif igaumifvYdk xifrw S pf v
JG rf; aeMuw,f? jrifwm igbJ? igu jrifw,f?
Mum;wmvJ igbJ? iguMum;w,f ponfjzifh tJ'D pdw0f n d mPf 6-yg;ukd igwa,mufwnf;taejzifh xifjrif pGv J rf;
aeMuw,f/ tJ'v D dk pGv
J rf;p&mvJ aumif;aew,f? bmaMumifv h q J ,dk if jriford I Mum;odrI ponfr½Sw d hJ wk;H wkid f
ausmufcJ ajrBuD;cJ opfom;½kyf ausmuf½yk f ½TUH ½kyf ponfawGudk touf½iS af ewJh taumifvYdk rqk&d bl;? jriford I
Mum;odrI ponf½rdS yS J touf½iS af ewJh taumifvYdk todtrSwf ûyMu&w,f? 'gaMumifh tJ'D jrifopd w d pf onf[m
touf½iS af ewJh igaumifvYdk pGv J rf;p&mygbJ/ 'gayrJh xifjrifpv JG rf;wJt
h wkid ;f touf½iS af ewJh twåaumif
igaumifawmh pifppftm;jzifh r[kwb f ;l ? 'gaMumifh jrwfpmG bk&m;u pdwf 0dnmPf[m twåaumif r[kwb f ;l vkYd
a[mawmfrw l mygbJ/ bmhaMumift h wåaumif r[kwaf Mumif; od&ygovJvYdk ar;bG,½f w dS t
hJ wGuf tJ't D csufudk 'Dvdk
qufvufNyD; ½Si;f jyawmfryl gw,f/
pdw0f n
d mPf[m rdr\ d twGi;f om; twåaumif [kw, f if 'Dpw d 0f n
d mPfu rdrtd m; qif;&Jatmif ESyd pf ufz,
G f
r½Sdygbl;wJh? [kww f ,fu,dk uhf ,
dk u
f ydk if ESyd pf ufw,fqw dk m jzpf½;dk r½Sad ybl;? aemufNyD;awmh pdwaf umif;csnf;om
jzpfygap? raumif;wJh pdwq
f ;dk pdw, f w k af wG rjzpfygapeJYvYdk pDrcH efYcí
JG vJ &zG,½f ydS gw,fw?hJ [kww
f ,f? pdw0f n d mPf
tewåvu©Pokwf 47
[m uk,d t
hf wå [kw,
f if uk,
d t
hf vkt
d wkid ;f jzpf&rSmaygh/ tJ'DygVd\ jrefrmjyef tusO;f csKyf aqmify'k u
f dk vku
d q
f Mdk u
&r,f/
&[ef;wkYd ? pdw0f n
d mPfonf (rdr\ d twGi;f om; txnf
uk,
d )f twåaumifr[kw?f twåaumif [kwyf grl þpdw0f n d mPf
onf (rdrt d m;) ESyd pf ufzYdk&m rjzpfwefav&m? xkYd jyif ]]ig\
pdwof nf 'Dvt dk aumif;csn;f jzpfygap? 'Dvdk tqk;d awmh rjzpfyg
apeJY}}vkYd pdw0f n
d mPfü pDrcH efYcíJG vJ&av&m\/
twår[kwfykHukd wnfhwnfhtaMumif;jycsuf
avmurSm vltrsm;u pdwaf pwoduf 53-yg;xJrmS pdwu f dk todMuqk;H ygbJ? ArmawGtaeeJYq, dk if pdwuf dk
bJ ajymqkad vh ½SMd uygw,f? pdwef YJ yl;wGNJ yD;jzpfwhJ zóç apwemç onmç a0'emponfwYdk taMumif;ukd ajymqkad vh
w,fr½SMd ubl;? tJ'pD w d uf dk igvkYd vJ pGv
J rf;aeMuw,f? ]]jrifwm[m igbJç igu jrifwmbJ? Mum;wm[m igbJç igu
Mum;wmbJ? BuHow d m[m igbJç igu BuHoad ewmbJ}} ponfjzifh pdwu f dk twåaumiftaeeJY pGv J rf;aeMuw,f?
vlawGuom r[kwb f ;l ewfawGua&m tjcm;owå0gawGua&m 'Dtwkid ;f yif pGv J rf;aeMuygw,f? 'gayrJh tJ'v D dk
pGv
J rf;MuwJt h wkid ;f twåaumif igaumifuawmh r[kwb f ;l ? igaumif r[kwaf omaMumifyh if 'Dpw
d 0f n
d mPfu rdru d dk
ESyd pf ufaew,f/
pdwf0dnmPfu ESdyfpufaeykH
b,fvdk ESyd pf ufaeovJqadk wmh-½GpH &mawG aMumufp&mawGudk jrifNyD;awmhvJ ESyd pf ufw,f? em;rcsr;f omwJh
toHq;dk pum;qk;d awGudk Mum;NyD;awmhvJ ESyd pf ufw,f? teHUqk;d awGudk eHoNd yD;awmhvEJ ydS pf ufw,f? t&omqk;d awGudk
pm;odNyD;awmhvJ ESyd pf ufw,f? tawGUtxdq;dk awGudk awGUxdNyD;awmhvJ ESyd pf ufw,f? pdwn f pfp&mç pdwyf supf &mç
0rf;enf;p&mç aMumufvefYp&m paom tm½kq H ;dk awGudk BuHoNd yD;awmhvJ ESyd pf ufw,f/
tJ'D tjrifq;dk tMum;qk;d teHq;dk pdw0f n d mPfu ESyd pf ufwmuawmh vlUavmurSm tvGerf xif½mS ;vSygbl;?
wd&pämefavmu Nydwmå avmu i&JavmuawGrmS rS ykNd yD;xif½mS ;w,f/ wd&pämef owå0gawGrmS aMumufp&mtm½kaH wGudk
tNrJvydk if jzpfaeMu&w,f? aMumufp&mtoHawGvJ Mum;aeMu&w,f? tnpftaMu;xJrmS jzpfae&MuwJh wd&pämef
awGrmS tykyt f n§eD YH awGut
dk NrJvydk if eHaeMu&w,f/ Nydwmå wkYd i&Jom;wkYd rmS awmh txl;ajymaep&m rvkyd gbl;?
tjrifq;dk tMum;qk;d teHq;dk awGeYJ tNrJyif 'kum© a&mufaeMuwmbJ? wcsKUd i&JrmS qk, d if jrif&orQ Mum;&orQ eH&orQ
tewåvu©Pokwf 48
pm;&orQ awGUxd&orQ BuHo&d orQ taumif;&,fvYdk r½Sb d ;l tqk;d csnf;bJw?hJ tJ'aD wmh tJ'iD &Jowå0gawGrmS
0dnmPf 6-yg;u ESyd pf ufwmukd tNrJ cHpm;aeMu&wmaygh/
pdwf0dnmPfu tvkdtwkdif;rjzpf
,ckajymcJw
h t
hJ wkid ;f pdw0f n
d mPfu ESyd pf ufaeonfjh yif rdrt d vkt
d wkid ;f vJ rjzpfb;l ? olUtaMumif; tm;avsmf
pGmom jzpfjzpfaew,f? tpk;d r&wJo h abmygbJ/ b,fvv dk q
J ,
dk if-tjrifaumif;ukd jrif&ygapvkYd awmifw h ayrJh
vSywJh tm½kaH umif; r½S, d if tjrifaumif;urjzpfb;l ? vSywJt h qif; tm½kaH umif;½Srd S tjrifaumif; jzpfw,f/
tjrifq;dk awGvJ rjzpfapcsifb;l ? 'gayrJh ½GpH &m rke;f p&m aMumufp&m tm½kaH wGu ½Sad e,if rsufpu d vJ zGix hf m;,if
rjzpfapcsifwhJ tjrifq;dk awG jzpfjzpfomG ;wmbJ/ tJ'g[m jriford I pu©K0dnmPfpw d u
f rdrt d vkt
d wkid ;f rjzpfyJ
olUtaMumif;tm;avsmfpmG jzpfaeykyH gbJ/
taMumif;½SdrS tusKd;jzpfw,f
uk,
d x
f rJ mS tvkt
d wkid ;f tpk;d &wJh igaumif½o
dS nf[k
xifwmu omrD twåp/JG
tJ'D omrDtwåpu
JG dk y,fvu dk ,f if ed0goDtwåpJG um&utwåprJG sm;ukv
d J y,fNyD; jzpfomG ;wmbJ/ tJ'D ed0goD
twåpJG um&utwåpaJG qmify'k rf sm;ukvd J qkMd u&r,f/
uk,
d xf rJ mS tNrJwrf; wnfaewJh igaumif½o
dS nf[k
xifwmu ed0goDtwåp/JG
uk,
d f EIwf pdwf trlt&m [lorQukd igaumifuyif
ûyvkyo
f nf[k xifwmu um&utwåp/JG
jzpfcu
dk ½f yk ef mrfudk rjywf½aI ewJh a,m*DrmS rsufpEd iS hf tqif;paom taMumif;ukd rSND yD; jrifopd w
d pf onf
topftopf jzpfaewmukd xif½mS ; awGU& od&w,f? tJ'v D dk od&wJt h wGuf jrifatmifûywwfwhJ igaumif r½Sb d ;l ?
olUtaMumif; tm;avsmfpmG topftopfjzpfay:vmwJh jrifopd w d rf Qom ½Sw
d ,f ponfjzifh pdw0f n
d mPfrQom½Sad Mumif;
½Si;f vif;pGm od&aomaMumifh 'D um&utwåpv JG J uif;oGm;awmhwmygbJ/
,ckajymcJw
h t
hJ wkid ;f pdw0f n
d mPfudk trSetf wkid ;f odatmif r½IEidk w
f yhJ *k Kd¾ vfawGu omrDtwå ed0goDtwå
um&utwåtaejzifh pGv J rf; aeMuw,f? tjcm;cE¨mawGxuf 'D pdw0f n d mPfcE¨mukd ykNd yD;pGv J rf;Mu[ef vu©Pm
½Syd gw,f? ,ckacwfrmS vJ 0dnmPfaumifqNdk yD; pGv
J rf; ajymqkad ewm ½Sw
d ,f/ tJ'v D dk pdwu
f dk tpGt
J vrf;rsm;wmuvJ
tewåvu©Pokwf 50
avmua0g[m&tm;jzifh pdwu f ykNd yD; xif½mS ;vkYd ygbJ? Arma0g[m&taeeJYq, dk if a0'em onm ocFg& qkw d hJ
emrfw&m;awGudk xkwaf zmfNyD; ajymqkad vh r½SMd ubl;? pdwu f bJ cHpm;aeovkçd rSwo f m;aeovkçd ûyvkyaf eovkd
ajymqkad eMuw,f/ bk&m;vufxufawmf umvuvJ omwd qkw d hJ &[ef;rSm 'Dpw d 0f n
d mPfudk twåtaejzifh
pGv
J rf;rSw,f w
l hJ twå'|d d jzpfcbhJ ;l w,f? tJ'D 0w¬Kukd tusOf;csKyf xkwaf jym&OD;r,f/
tJ'D omwdqw dk hJ &[ef;u ol[m jrwfpmG bk&m;a[mwJh w&m;ukd oabmayguf em;vnfaMumif; ajymqkad e
w,f/ ol ajymqkad eyku
H awmh--
wa'0d'H 0dnmPH oE¨m0wd oHo&wd tenH/
tJ'D omwd&[ef;ukad wmh tjcm; ynm½Sd &[ef;awmfrsm;u ajyma[mvkYd r&wJt h wGuf jrwfpmG bk&m;xH
oGm;a&mufNyD; avQmufMuw,f? jrwfpmG bk&m;u omwd&[ef;ukd ac:apNyD; ar;jref;awmfryl gw,f/ jrwfpmG bk&m;u
ar;awmfrcl w
hJ hJ tcgvJ olu ]]jrwfpmG bk&m; a[mxm;wJh Zmwfeyd gwfawmfawG t&tm;jzifh ,ck vuf½dS pdw0f n d mPf
[m a½S;a½S;b0rsm;u ½Scd whJ hJ 0dnmPfyifjzpfaMumif;? ,if; pdw0f n
d mPfonfyif ysufp;D jcif;r½Syd J ajymif;a½TUusifvnf
aeaMumif;rsm;ukd odem;vnfygw,f}}vkYd 0efcH avQmufxm;w,f/
armCyk&o d -r*fzv
dk rf rS;D tcsn;f ES;D a,musmf ;? b,foUl tm; igbk&m;u 'Dvadk [mbl;wmukd oifMum;bl;í
od&ygovJ? igbk&m;u taMumif;aMumifjh zpfwhJ pdw0f n d mPfuo
dk m a[mw,f? taMumif;r½Syd J pdw0f n d mPf rjzpfb;l
vkYd om a[mw,f/ okYd jzpfygvsuf oif[m rSm;,Gi;f pGm ,lNyD;awmh igbk&m;wkYd uv dk J pGypf w
JG ,f? raumif;rI tukov
dk f
ukv
d J rsm;pGmyGg;apw,f? 'Dvdk rSm;,Gi;f pGm,lNyD; ajymwJrh aumif;rI[m ½Snjf rifph mG aom umvywfv;Hk oifrh mS tusK;d rJh
qif;&JbYdk &mom jzpfw,fvYdk rdeYf qq dk ;Hk rawmfryl gw,f/
'gayrJh omwd&[ef;uawmh ol,q
l xm;wJt
h wkid ;f trSev
f Ydk xifaew,f? olUt,ludk rpGeYf yJ ½Sad eygowJ/h
tewåvu©Pokwf 51
w&m;rSef tusOf;csKyf
(2) ukovó OyorÜ'g-ukov dk [ f ol rQukd jynfph aHk pjcif;u wyg;/ 'geukov dk jf zpfjzpf? oDvukov dk f
jzpfjzpf? bm0em ukov dk jf zpfjzpf-ukov dk [
f o l rQukd jzpfygG ;ap&r,f? ûyvky&f r,f/ tJ'u D ok v dk af wGxrJ mS oDvukov dk f
uawmh (1) eHygwftqk;H trESit hf nD tukov dk af wG a½SmifMuOfae,if jynfph w Hk eforQawmh jynfph aHk ewmygbJ? 'gayrJh
t&d,r*fov D qkw d muawmh tJ'v D dk a½SmifMuOf½rHk QeJU rjynfph EHk idk b
f ;l ? 0dyóemukd yGg;apNyD; t&d,r*fa&mufrS
jynfph wHk ,f? Oypm&orm"d jzpfjzpf? tyÜemorm"djzpfjzpf &atmif orxbm0em ukov dk u f dk yGg;ap&r,f? wcsKUd u
orxtvkyu f dk ½Iycf sNyD;ajyma[mwwfMuw,f? jrwfpmG bk&m;uawmh orxbm0emukv d J tm;xkwzf YdkneT Mf um;
wkud w f eG ;f awmfryl gw,f? orxbm0emukd tm;xkwv f Ydkpsmeform"dudk &,if? tJ'o D rm"dudk tajccHûyNyD; 0dyóem
½Iwm[m taumif;qk;H bJ? tJ'pD smef&atmif tm;rxkwEf idk , f ifvJ Oypm&orm"d&atmif tm;xkw&f w,f? tJ'o D rm"d
ukd tajccHûyNyD; 0dyóem½I,ifvJ aumif;wmbJ/ tJ'o D rx orm"dudk &atmiftm;rxkwEf idk , f ifawmh 0dyóem
cPdu orm"dudk &atmif tm;xkw&f w,f? 'D0yd óem orm"d&,ifawmh 0dyóem ÓPfawG tpOftwkid ;f jzpfygG ;NyD;
t&d,r*fzv dk of Ydk a&mufomG ;Ekid yf gw,f/ jrwfpmG bk&m;\ omoemawmfrmS 'D0yd óem orm"dEiS hf 0dyóemÓPfqw dk hJ
0dyóemukov dk u f dk yGg;apbkYd tvkyu f awmh ta&;tBuD;qk;H bJ/ bmaMumifv h q J ,
dk if 0dyóemrygbJ t&d,r*fzv dk f
ukd r&Ekid af omaMumifyh gbJ/ 'gaMumifh t&d,r*fuo k v
dk f jynfph aHk tmif 0dyóem ukov dk uf ydk gG ;ap&r,f/ b,fuo k v dk f
ukrd S ry,faumif;bl;? ukov dk [
f o l rQudk jynfph aHk p&r,f qkw d hJ Mo0g'[m jrwfpmG bk&m;½Siw f Ydk \ (2) eHygwf tqk;H
trbJ/
(3) opdwyå &da,m'gyeH-rdr\ d pdwu f dk jzLpifapjcif;u wyg;/ rdr\ d pdwu f dk jzLpifapw,fqw dk m 0dyóem
ukov dk f yGg;apaomtm;jzifh t&[wår*foYdk a&mufap&r,f? tJ'D t&[wår*fa&mufNyD;onf\ tjcm;rJrh mS udavom
wkYd rS vk;H 0vGwaf jrmufpifMu,fwhJ t&[wåzv dk f jzpfw,f? tJ'D t&[wåzv dk t f xd jzpfygG ;apaomtm;jzifh rdr\ d
pdwu f dk pifMu,fjzLpifap&r,fvYdk qkv d adk Mumif; t|uxmrsm;rSm zGijhf yxm;w,f? tJ't D zGi[ hf m bk&m;a[m ygVdawmf
tm;vk;H ESihf nDnw G w
f t
hJ wGuf bk&m;tvkad wmfusjzpfygw,f/ 'gayrJh Ak'o ¨ moemzsufy*k Kd¾ vfrsm;uawmh ]]oDv
orm"d 0dyóemtusifah wGudk tm;rxkwef YJ ? tm;xkw, f if qif;&J'u
k e© YJ awGUaer,f? pdwu f av;ukd bmrQrvkyaf pyJ
tNidr;f pm; ay;xm;&r,f? rdr\ d oEÅmefrmS tukov dk rf jzpfwhJ uGuv
f yftm½ku H av;qD ykYd xm;&r,f? tJ'v D dk ykYd xm;,if
pdw[ f m jzLpifaew,f? tJ'v D pdk w
d u
f jdk zLpifap&r,f}}vkYd tajctjrpftoif, h wk b då mrQ r½Sw d hJ vrf;pOfudk a[mMum;
tewåvu©Pokwf 52
nTejf yaeMuw,f/ tJ'D a[mMum;nTejf ycsux f rJ mS oDv orm"d ynmtusihf ydwyf ifwm[m bk&m;omoemawmfudk
zsufwmbJ/ orx 0dyóem rygbJ pdwu f dk pifMu,fapEkid w
f ,f qkw
d m[m rjzpfEidk w f hJ tvkyjf zpfwt hJ wGuf vk;H 0
,kwrdå ½Sw d mbJ/ pdw0f n
d mPfqw dk m tpk;d r&wJh tewåw&m; r[kwyf gvm;? tJ'pD w d u
f dk bm0emrygbJ uk, d t
hf vkd
twkid ;f xm;Ekid wf ,fq, dk if ]]ig\ pdw0f n d mPf[m 'Dvdk taumif;csnf; jzpfygap? 'Dvt dk qk;d awmh rjzpfygapeJY}}vkYd
pDrcH efYcí
JG vJ r&bl;vkYd a[mxm;wJh 'Dtewåvu©Pokwu f v
dk J rrSeb
f ;l vkYd qk&d ma&mufrmS aygh/ tJ'g txl;owdûybkYd
ygbJ/
Ak'o¨ moemawmfqw dk m tusOf;csKyftm;jzifh ,ck ajymcJw h o hJ ;Hk yg;bJ/ tJ'aD wmh Ak'o ¨ moemawmf wnfap
csifvQif? xGe;f um;BuD;yGg;apcsifvQif tukov dk [f o l rQukd rdru d ,
dk w f idk v f J pGr;f Ekid o
f rQa½SmifMuOf&r,f? olwyg;ukv d J
a½SmifMuOfbYdk pGr;f Ekid o f rQ a[majymay;&r,f/ ukov dk [
f o
l rQukv d J pGr;f Ekid o f rQ ûyvkyt f m;xkw&f r,f? ûyvkyf
tm;xkwzf Ydk pGr;f Ekid o f rQ a[majymay;&r,f/ tukov dk rf a½SmifbYdk ukov dk rf ûybkYd wpkw H a,mufu a[majymaevQif
pGr;f Ekid yf grl wm;jrpfumuG,&f r,f/ rdr\ d pdwpf ifMu,fatmifvJ bm0emtvkyu f dk pGr;f Ekid o
f rQ tm;xkw&f r,f?
olwyg;tm;vJ pGr;f Ekid o f rQ a[majym wku d w f eG ;f &r,f/ 'gaMumifh bke;f BuD;wkYd u omoemawmf\ ab;&efudk
umuG,w f hJ taeeJY w&m;a[m&mrSm trSm;eJYtrSeu f dk a0befNyD; a[m&wmbJ/
rdpmä t,lEiS hf pyfNyD; omoemhumuG,af &;ukd azmfjyaewmeJY omwd&[ef; taMumif;u jywfomG ;w,f? ,ck
qufNyD; ajym&OD;r,f/ omwd&[ef;u olUt,ludk rpGeYf yJ ½Sad eawmh jrwfpmG bk&m;u tjcm;&[ef;awmfrsm;tm;
pdw0f n
d mPf taMumif;ukd 'Dvdk qufa[mawmfryl gw,f/
&[ef;wkYd ? oifwYdk vJ omwd&[ef; ajymovkd iga[mwmukd Mum;bl;Mu odMuygovm;/ tJ'v D adk wmh
rMum;bl;Mu rodMuygbk&m;? pdw0f n d mPf[m taMumif;ukd rSí
D jzpfw,f? taMumif;rJrh jzpfb;l vkYd a[mwmuko d m
Mum;bl;Mu odMuygonfb&k m;vkYd avQmufMuw,f/ tJ'aD wmh jrwfpmG bk&m;u 'Dvadk [mMum;awmfrwl ,f/
olUtaMumif;aMumifh olU0dnmPfjzpfonf
avmifpmuGJwkdif; rD;topfuGJovkdyif
awmrD;rsm;[m trIu d u
f jzpfjzpf? opf½u G u
f jzpfjzpf pNyD;avmifvmw,f? avmifp&muvJ rjywf½adS er,f?
Nidr;f owfou l vJ r½Sb d ;l qk,
d if rkid af ygif;rsm;pGmvJ avmifomG ;wmbJ/ tJ'v D dk avmifomG ;&mrSm yuwdrsufpt d jrifeYJ
qk,d if 'DwrD;wnf;yif avmifaew,fvYdk xif&w,f? pdppfMunf, h ifawmh trIu d uf dk avmifwrhJ ;D u jrufudk avmifwhJ
rD; r[kwb f ;l ? jrufr;D uvJ opf½u G rf ;D r[kwb f ;l ? opf½uG rf ;D awGxrJ mS vJ opf½u G wf ck avmifwrhJ ;D u tjcm;w½Guu f dk
avmifwrhJ ;D r[kwb f ;l wjcm;pDb/J tJ'grsm;vkyd if yuwd vlwYdk \txiftm;jzifh jrifopd w d f Mum;odpw d pf onfawG[m
wpdww f nf; wa,mufwnf;vkYd vJ xifaeMuw,f? pdppfMunf, h ifawmh jrifwmu wpdwMf um;wmu wpdwf
ponfjzifh wjcm;pD uGaJ ew,f/ jrifwphJ w d w f rsK;d wnf;rSmyif tjzLjrifwmu wpdwf trJjrifwmu wpdwpf onfjzifh
tewåvu©Pokwf 53
jrif&mrSmxuf Mum;&mrSm omNyD; uGjJ ym;vsuf xif½mS ;wwfw,f/ eH&m pm;od&mrSmvJ wjcm;pD uGjJ ym;vsuf
xif½mS ;wmbJ/ xdo&d mrSmawmh trsm;qk;H vJ rSwo f &d w,f? rSww f idk ;f rSww f idk ;f vJ wjcm;pD uGjJ ym;vsufxifw,f/
emwJh a0'empdwu f dk emw,f emw,fvYdk ½Irw S af e,if temtoduav;awG[m wykid ;f pD wydik ;f pD jywfjywfNyD;
xif½mS ;w,f/ xkYd twlyif BuHow d hJ raem0dnmPfuv dk J wpdwpf yD idk ;f jcm;NyD; od&w,f? azmif;w,f ydew f ,f xkid w f ,f
ponfjzifh ½Irw S af e,if; BuHopd w d f jzpfvm,if BuHw,f odw,fponfjzifh rSw&f w,f? wcsuaf vmuf rSwv f u dk ½f eHk YJ
tJ'D BuHopd w d uf av; jywfpo J mG ;wmvJ ½Sw d ,f? rjywfpyJ J tJ't D m½ku
H ydk J qufvufBuHoad e,if BuHow d idk ;f
BuHow d idk ;f wpdwpf D ykid ;f jcm;NyD; od&w,f? tjcm;tm½ku H dk ajymif;a½TUBuH&mrSm uGjJ ym;xifyaHk wmh txl;ajymp&m
rvkyd gbl;/
(1) uk,
d x
f rJ mS tvkt
d wkid ;f tpk;d &wJh igaumif½o
dS nf[k
xifwmu omrDtwåp/JG
(2) uk,
d x
f rJ mS tNrJwrf; wnfaewJh igaumif½o
dS nf[k
xifwmu ed0goDtwåp/JG
(3) uk,
d f EIwf pdwt
f rlt&m [lorQukd igaumifuyif
ûyvkyo
f nf[k xifwmu um&utwåp/JG
jrefrmjyef tusOf;csKyf
½kyfukd,fuvJ tESpfom&r½Sd
NrJwt hJ ESpv
f J r½Sb d ;l ? aumif;wJh vSywJh tESpv f rJ ½Sb
d ;l ? touf½iS af ewJh twåaumifvYdk qko d ifwh hJ tESpv f J
r½Sdbl;/ 'Du, kd Bf uD;xJrmS rsufpjd zifh jrif&wJt h qif;½kyaf wGu wrsKd;bJ? tJ'D tqif;½kyaf wGudk EIwyf pfvu dk rf ,fq,dk if
jrifEidk af umif;wJ½h yk f r½Sad wmhwt hJ wGuf yko H P²meftaejzifh rjrifEidk f rawGUEkid af wmhb;l / aemufNyD;awmh awGUxd
aumif;wJh cufrmMurf;wrf; El;nHh yx0D½yk u f wrsKd; ylaEG;at;wJah waZm½kyu f wrsKd;? awmifw h if;½kyu f wrsKd;?
'DtawGU½kyu f ok;H rsKd;½Sw
d ,f? tJ't D awGU½kyf ok;H rsKd;ukd EIwyf ,fypfvu dk ,
f if prf;oyfawGUEkid w f hJ vlUoP²mef
txnfu, dk Bf uD; r½SEd idk af wmhb;l / teHY½yk f qkw d mvJ 'Du, dk xf rJ mS ½Sad ew,f? 'gaMumifh ESmacgif;jzifh teHYcMH unf, h if
vlUteHYudk odEidk w f ,f? tJ't D eHY½yk uf v
dk J EIwyf pfvudk ,
f if teHYcMH unfv h Ydk vJ rawGUEkid af wmhb;l ? vlU uk,d tf oGiBf uD;[m
bmrQ rawGU&awmhyJ jzpfomG ;Ekid w f ,f/
aemufNyD;awmh rsufp½d yk ½f adS evkYd jrifEidk wf ,f? tJ'D rsufpt
d Munf½yk uf dk EIwyf ,fvu dk ,f if 'Du, dk Bf uD;u
bmukrd Q rjrifEidk af wmhb;l ? tJ'guawmh ,ck rsufrjrifval wGvdk jzpfomG ;rSmygbJ/ em;½ky½f v dS Ydk toHudk Mum;Ekid w f ,f?
tJ'eD m;½kyu
f dk EIwyf ,fvu dk ,
f if bmoHurdk Q rMum;Ekid af wmhb;l ? ,ck em;rMum;wJh vlawGvdk jzpfomG ;rSmbJ? xkYd twlyif
ESmacgif;tMunf½yk u f dk EIwyf ,fvu dk ,f if bmeHYurdk Q rodEidk af wmhb;l ? uk, d t f Munf½yk u
f dk EIwyf ,fvu dk , f if
bmtawGUukrd Q rxd rodEidk af wmhyJ jzpfomG ;r,f/ tJ'D tok;H uswJh ½kyt f pdwt f ykid ;f uav;awG pkaygif;wnfaeMuvkYd
vlUtoGijf zifh wnfaewmbJ/ tJ't D pdwt
f ykid ;f ½kyuf av;awGudk EIwyf ,fvu dk ,f if 'D½yk u f ,dk Bf uD;[m bmrQ
tewåvu©Pokwf 55
tok;H rusawmhb;l ? vlUyktH oGief YJ vJ rwnf½EdS idk af wmhb;l / a½SUem;u ajymcJw h thJ wkid ;f ½kyu
f vmyfreI Yf uav;awGudk
toD;toD; uGo J mG ;atmif Budwaf csypfvu dk ,
f if vlUuk, d yf oHk P²mefBuD;r½SEd idk af wmhb;l ? trIeYf trIeYf uav;awGom
jzpfomG ;r,f/ aemufNyD;awmh rsufp½d yk f tqif;½kyt f p½Swd hJ tJ'½D yk uf av;awGu tNrJwnfaewmvJ r[kwb f ;l ? topf
ta[mif; ajymif;vJ jzpfysufaewmbJ/ 'gaMumifh 'D½yk u f ,dk Bf uD;[m a&jr§Kyfpidk Bf uD;vkyd if tESprf hJ ½kyt f pkta0;BuD;
rQom jzpfygw,fw/hJ
tJ'½D yk u
f ,
dk Bf uD;ukd uk, d af wGU ÓPfawGU ½IMunfch sif,ifawmh xif½mS ; ay:&mupNyD; ½I&w,f? oGm;aepOf
qk,d if oGm;½kyf awmifw h if;vIy½f mS ;½kyu f txif½mS ;qk;H bJ? 'gaMumifh (*päaEÅm 0g *pämrDwd yZmemwd)qkw d hJ
owdy|mef a'oemawmfEiS t hf nD oGm;w,f oGm;w,f <uw,f vSr;f w,f csw,f-ponfjzifh ½Irw S &f w,f? &yfaepOf
qk,d if &yfw,f &yfw,fvYdk½rI w S &f w,f? xkid af epOf qk, d if xkid w
f ,f xkid w
f ,f? xdw,f xdw,f? azmif;w,f
ydewf ,f ponfjzifh ½Irw S &f w,f? uk, d vhf uf ponfudk jrif,if jrifw,f jrifw,fvYdk ½Irw S &f w,f? uk,
d t
hf eHYe,
H ifvJ
eHw,f eHw,fvYdk ½Irw S &f w,f? vuf ajc ukd auG;qefY vIy½f mS ;,if auG;w,f auG;w,f? qefYw,f qefYw,f?
vIyw f ,f jyifw,f ponfjzifh ½Irw S &f w,f/ tJ'v D dk ½Irw
S v
f Ydk orm"d tm;aumif;vmwJh tcgusawmh--
oGm;w,f qkw d m oGm;vkw d hJ pdwef YJ awmifw h if; vIy½f mS ;jcif; oabmrQb?J &yfw,f xkid w f ,f qkw d mvJ
&yfvdk xkid v f wdk hJ pdwef YJ awmifwh if;rI tqifq h ifrh QbJ? auG;w,f qefYw,f ûyjyifw,fqw dk mawGvJ auG;vkd qefYvdk
ûyjyifvw dk phJ wd ef YJ awmifw h if; vIy½f mS ;jcif; oabmrQb?J jrifw,f qkw d mvJ jrifowd meJY jrif&wJt h qif;rQb?J eHw,f
qkwd mvJ eHow d meJY eH&wJt h eHYrQbJ ponfjzifv h J odjrif oabmus usomG ;w,f? olUtcku d tf wefYeYJ ol jzpfysuf
oGm;wJh oabmrQbJvYdk vJ odjrif oabmus usoGm;w,f? vuf ajc uk, d f acgif; ponfyo Hk P²mef txnfj'AfvJ
rxifawmhb;l ? topftopfjzpfysufaewJh ½kyt f rlt&m oabmrQom xif½mS ;aew,f/ tJ't D cgrSmawmh ]]½kyu f ,
dk Bf uD;
a&jr§KyfeYJ wlw,f}}qkw d mukd uk, d yf idk Óf Pfjzifh xif½mS ;awGU&awmhwmygbJ/
a&yGufyrm a0'em
tJ'D a&pDaygif; a&yGu[ f m a&jyifay:ü rk;d aygufrsm; uswkid ;f uswkid ;f jzpfay:vmNyD; wcPcsif;
ysufysufomG ;w,f? cHpm;rI a0'emuvJ wcPcsif; ysufysufomG ;wwfvYdk tJ'D a&pDaygif; a&yGuu f av;rsm;ESihf
wlygw,fw?hJ tJ'g[m a,m*Dy*k Kd¾ vfwYdk \ ÓPftjrifeYJ awmh tHusuku d af ewmygbJ/ yuwdval wG tjrifeYJ awmh
ruku d yf J jzpfaeayvdrrhf ,f/ bmaMumifv
h q
J ,dk if yuwd vlawGu vSywmukd tMumBuD; Munfah e,if jrifvYdk
aumif;wm[m tMumBuD;wnfaew,fvYdk xifw,f? tjrifq;dk ukd tMumBuD;jrifae&wJt h cgvJjrifvYdk raumif;wmu
tMumBuD; wnfaew,fvYdk xifw,f? ½k;d ½k;d tjrifawGuv dk J tMumBuD; wnfaew,f? tNrJ wnfaew,fvYdk
xifaeMuw,f/ xkYd twlyif Mum;vkYd aumif;wm raumif;wm ponfuv dk J tMumBuD; wnfaew,fvYdk
xifaeMuwmbJ? txl;tm;jzifah wmh emusiw f hJ 'kua© 0'emukad wmh &ufyidk ;f vykid ;f ESpyf idk ;f eJYtMumBuD; wnfaew,f
vkYd yJ xifaeMuw,f/ 'gaMumifh cHpm;rI a0'em[m a&yGuv f ydk if tysujf refw,f qkw d mukd yuwdval wG&UJ
tewåvu©Pokwf 56
tJ'v D dk ÓPftjrif xufoefaewJh a,m*DrmS jrifvYdkaumif;wmvJ jrifw,fvYdk rSwv f u dk w f meJY csujf cif;
aysmufomG ;wmbJ? rsupf ed YJ jrifp&mu ½Sad eawmh aemufxyfvJ jrifwmbJ? jrifwidk ;f jrifwidk ;f rSwv f u dk ,f if csujf cif;
aysmufomG ;wmcsn;f bJ/ jrifvYdk raumif;wmvJ csujf cif; aysmufomG ;wmbJ/ jrifvYdk raumif; waumif;vJcsujf cif;
aysmufomG ;wmbJ/ Mum;vkYd aumif;wm raumif;wmeJY raumif;waumif; a0'emukd rSwv f u
dk ,f if aysmufaysmuf
oGm;yku
H ykNd yD; xif½mS ;w,f? xkYd twl eHvYdk aumif;wm ponfvJ aysmufaysmufomG ;wmbJ? pm;vkYd aumif;wmuvJ
½IrSwfaewJoh l a,m*DrmS aysmufaysmufomG ;ykH tvGex f if½mS ;wmbJ? pm;p&mukd 0g;NyD; pm;ae,if; pm;w,f 0g;w,f
vkYd rjywfrw S af e&w,f? tJ'v D rdk wS af e,if; t&omuav;ay:vmwJt h cg rSwv f u
dk af wmh t&omtodaumif;
uav;awG[m odvu dk f aysmufvu dk f odvu dk f aysmufvudk ef YJ xif½mS ;awGU&wwfw,f/ uk, d tf awGU aumif; raumif;
tv,ftvwf a0'emukd rSwv f udk v f Ydk aysmufaysmufomG ;ykuH awmh ckwifu ajymcJw h thJ wkid ;f xif½mS ;aeygNyD/
xkYd twlyif pdwn f pfwm pdwyf wl m 0rf;enf;wm? 0rf;omwmponfawGuv dk J rSwaf e,if tJ'D cHpm;rI
a0'emawG[m wykid ;f pD wykid ;f pD vsijf refpmG aysmufaysmuf oGm;wmukd awGU&ygw,f? tJ'v D dk awGU&wJth wGuf
a0'em[m a&yGuf uav;awGvydk J vsijf refpmG ysuyf suo f mG ;vkYd bmrQ rckid Nf rJb;l ? bmrQ tm;ruk;d avmufb;l ? tedpö
'ku© tewåoabmw&m;rQbJvYdk uk,d yf idk Ó
f Pfjzifyh if odjrifNyD; oabmususoGm;w,f/ tJ'v D dk xifyHk odyHk
aqmify'k u
f dk qkMd u&r,f/
wHvSyfyrm rSwfonm
onm-rSwo f m;rIonmonf? r&Dpu d yl rm-wHvyS Ef iS hf wl\/ jrif& Mum;& awGU& od&wmawGudk wu,f
t[kwt
f rSet f aejzifh rSwpf x
JG m;wwfwo
hJ abmukd onmvkYd ac:w,f? tJ'D rSwo f m;rI onm[m wHvyS f (wHvQyf-
toHxuG )f eJY wlygw,f wJ/h
wHvyS q
f w
dk m (*drmS eH ypäad r rmao Xdaw rZÑEadS u umavr&Dpu d m zE´w/d oH-'k? 115) 'Dow
k f ygVd
tvkt d m;jzifh tdE, d´ Ekid if üH aEG&moD aemufq;Hk vwGif rGe;f wnft
h csdeaf vmufrmS ajrjyifrS xGuaf y:vmaom
tckd;taiGU taygif;\ tdrpf onf a&ponf toGijf zifh xifay:aeaom t&dyt f a&mifrQom jzpfw,f/
ouJoh Ydk xifay:wwfaMumif;? rufq;D em; a&vufMum;ü rufq;D em;ûrdUu wku d wf m taqmufttkrH sm;ESiw
hf uG
opfyifrsm; vlrsm; aumif;uifrmS ysaH eovkyd if wHvyS u
f dk &Hcg jrif&wwfaMumif;rsm;ukd jyqkx
d m;w,f/
wHvyS ef YJ ww
l hJ onm&JU trSwt f pGrJ mS ;yku
H dk uk, d yf idk Ó
f Pfjzifh odNyD;tJ'v D dk rqif;&JcsiMf u,ifawmh jrifwidk ;f
Mum;wkid ;f awGUwkid ;f odwidk ;f ½kyef mrfawGudk owdÓPfjzifh vku d Nf yD; rjywf½rI w
S af e&w,f? tJ'v D ½dk rI wS v
f Ydk orm"d
ÓPftm; aumif;vmwJhtcgusawmh odp&m½kyfeJY odwJhemrf 'D 2-yg;om xif½mS ;½Sad Mumif; od&w,f? tJ'u D aemuf
taMumif;eJY tusKd;rQom qufpyfvsuf jzpfaeaMumif;vJ od&w,f? tJ'u D aemuf ½Irw S w
f idk ;f ½Irw
S wf idk ;f od&wma&m
odwma&mcsujf cif; aysmufysuo f mG ;wmukod m uk, d yf idk Ó
f Pfjzifh awGUNyD;od&w,f/
tJ'aD wmh t,ifu tNrJwnfaewJh yk*Kd¾ vf owå0g rde;f r a,musfm; twåaumif wu,f½w dS t
hJ aejzifh pGrJ w
S f
vmcJwh hJ onm[m wHvyS v f ydk if tvGt
J rSm;ukd odapvsuf vSnphf m;aewmbJ? trSeu f awmh cPrpJ jzpfysufaewJh
tedpö 'ku© tewå oabmw&m;rQom ½Sw d mbJvYdk trSet
f wkid ;f odjrifq;Hk jzwfEidk yf gw,f/ tJ'v
D dk odjrifyHk aqmify'k f
ukd qkMd u&r,f/
iSufaysmwkH;wlpG ocFg&
ocFg&m-ûyvkyt f m;xkwrf I ocFg&wkYd onf? u'vlyrm-iSuaf ysmwk;H ESihf wluek \ f / iSuaf ysmwk;H qkw d m yuwd
rsufjriftm;jzifh {&mropfw;Hk BuD;vkyd if tESp½f w dS t hJ ae ckid rf mwJt h aejzifh xif&w,f? 'gayrJh tJ'D iSuaf ysmwk;H BuD;ukd
"m;jzifh ckwv f ;DS NyD; tzwfawGudk cGgcGgMunf, h if tESpt f om;qkw d m bmrQrawGU&bl;? rckid rf mwJh aysmhzwfrsm;csnf;
awGU&w,f? tJ'D iSuaf ysmwk;H vkyd if ocFg&awGrmS vJ ckid rf mwJh tESpt f om; r½Syd gbl;wJ/h ocFg& qkw d mu apwem
trª;½SdwJh apwoduw f &m;uk,d f ig;q,f½w dS ,f? xif½mS ;wJh w&m;awGudk azmfjy&r,fq, dk if jrifwidk ;f Mum;wkid ;f
ponfrmS tm½ku H dk awGUawGUoGm;wJh zóvJ ocFg&bJ? jrifp&mponfudk ESv;Hk oGi;f wJh reodum& qkw d mvJ ocFg&bJ?
tm½küH pdwu f dk wnfNidraf tmifxm;wm pl;pku d w f mqkw d hJ {u*¾wm orm"dvJ ocFg&bJ? BuHw0hJ w d ufvJ ocFg&bJ?
qifjcifwhJ 0dpm&vJ ocFg&bJ? tm;xkww f hJ 0D&, d vJ ocFg&bJ? avmb a'go arm[ rme 'd|d 0dpu d pd mä qkwd mawGvJ
ocFg&bJ? tavmb ta'go tarm[ o'¨g owd (arwåm) u½kPm rk'w d m qkw d mawGvJ ocFg&bJ? uk, d tf rlt&m
EIwt f rlt&m pdwt f rl&mawGudk ûyvkyaf ewJh apwemqkw d muawmh tJ'D ocFg&awGxrJ mS tBuD;trª;acgif;aqmifb/J
tJ'aD wmh tJ'D ocFg&w&m;awG[m ta&twGut f m;jzifvh J rsm;w,f? olu ûyvkyaf qmif½u G af eykt
H m;jzifh uk, d Ef w
I f
pdwf trlt&m[lorQukd NyD;apwJt h wGuf olu tvGex f if½mS ;aeygw,f? trlt&m[lorQukd igu ûyvkyaf ew,fvkdY
xifrw S f pGv
J rf;aeMu&mrSm tJ'o D cFg&u t&if;cHb/J
tewåvu©Pokwf 58
'gaMumifh 'DocFg&u©Em¨ [m ckid rf mwJh tESpt f om; ½Sod vkyd if xif&ygw,f? tJ'v D dk xif&ayrJh ocFg&u©Em¨
w&m;awG[m iSuaf ysmwk;H BuD;vkyd if bmrQ ckid rf mwJh tok;H uswJh tESpo f m& r½Syd gbl;wJ/h tJ'D tESpof m&r½Syd u
Hk adk wmh
jzpfcu
dk f ½kyef mrfw&m;awGudk rjywf½aI ewJh a,m*Dy*k Kd¾ vfurS uk,
d yf idk Ó
f Pfjzifh odEidk w
f ,f/ odyuHk awmh--
oGm;aeqJrmS oGm;w,f oGm;w,f? <uw,f vSr;f w,f csw,fponfjzifh rjywf½rI w S af ewJh a,m*DrmS
orm"dÓPftm; ½Sv d mwJt h cgusawmh oGm;csifwo hJ abmw&m;yg odvmw,f? tJ't D cgrSm oGm;csifw,fqw dk m
uav;vJ csujf cif;yif aysmufaysmufomG ;wmukd awGU&w,f? tJ'o D mG ;csiw
f mukd oGm;csiw
f phJ w
d vf Ydk ajymqkad e&ayrJh
trSeu f awmh apwemjy"mef;wJh ocFg&w&m;awGb?J tJ'aD pwemacgif;aqmifwhJ ocFg&awGu oGm;vku d f oGm;vku d yf Ydk
wkud w
f eG ;f aeovkd aphaqmfay;aewmbJ? tJ'v D dk aphaqmfay;aevkYd ajcaxmufudk <uvku d f vSr;f vku
d f csvku d ef YJ oGm;rI
udpö NyD;oGm;wmbJ/ 'gaMumifh tJ'v D dk todÓPfrjzpfao;rDuawmh oGm;csifwm[m igbJ? igu oGm;csifvYdk
oGm;w,fvYdk 'Dvdk igaumiftaeeJY xifrw S v f mcJwh ,f/ ,ckawmh oGm;csifwmuav;[m csujf cif;yif ysuyf suf
oGm;wmukd awGU&wJt h wGuf igaumifr[kwb f ;l ? oabmw&m;rQbJvYdk od&w,f? auG;csifwm qefYcsifwm vIy½f mS ;
ûyjyifcsiwf mawGuv dk J enf;wlyJ odoo d mG ;w,f/ aemufNyD;awmhMunfch siw f m Munfah tmif aMumifMh upku d wf mç
jrifatmif aMumifMh upku d w
f mqkwd hJ ocFg&awGvJ olUtcku d t
f wefYeYJ ol csujf cif;yif aysmufaysmufomG ;wmukd awGU&wJh
twGuf bmrQ tESpo f m&r½Sb
d ;l igaumifr[kwb f ;l oabmw&m;rQbJvYdk od&w,f/ em;axmifcsifwm Mum;atmif
aMumifMh upku d w
f m ponfawGuv dk J enf;wlyif od&w,f/
aemufNyD;awmh BuHpnfw0hJ w d uf pOf;pm;wJ0h pd m& tm;xkww f hJ 0D&,d wkYd uv dk J olwYdkjzpfqrJ mS BuHw,f pOf;pm;
w,f tm;xkww f ,fponfjzifh ½Irw S Nf yD; wcPcsif; aysmufaysmufomG ;wmukd awGU&w,f? 'gaMumifh tESpo f m&
r½Sb d ;l igr[kwb f ;l oabmw&m;rQbJvYdk od&w,f/ aemufNyD;awmh avmb a'go ponfjzpfwt hJ cgvJ vkcd sifw,f
ESpof ufw,f pdwq f ;dk w,f ponfjzifh ½Irw S Nf yD; csujf cif;yif aysmufaysmufomG ;wmukd awGU&w,f? 'gaMumifh tJ'D
vkcd sifrpI aom ocFg&awGuv dk J ckid rf mwJh tESpt f om;r½Sb d ;l igr[kwb f ;l oabmw&m;rQbJvYdk od&w,f/ aemuf
NyD;awmh o'¨garwåm u½kPm ponfjzpfwt hJ cgrSmvJ ,kMH unfw,f Munfñw dk ,f csr;f omapcsiw f ,f oem;w,f
ponfjzifh ½Irw S Nf yD; wcPcsif; aysmufaysmufomG ;wmukd awGU&w,f? 'gaMumifh tJ'D o'¨gponfuv dk J ckid rf mwJh
tESpo f m& r½Sb d ;l igr[kwb f ;l oabmw&m;rQbJvYdk od&w,f/ tJ'v D dk od&wm[m iSuaf ysmwk;H BuD;ukd cGpJ w d f
Munfah wmh bmrQ tESpt f om; r½Sb d ;l qkw d mukd od&ovkyd gbJ/ tJ'D odyaHk qmify'k u f dk qkMd u&r,f/
0dnmPfpdwfod rsufvSnfhwlonf
tJ'vD dk tvGJ trSm;awGudk odoo d mG ;wmuvJ jrifoud mrQ pu©K0dnmPf? Mum;odumrQ aomw0dnmPf?
eHou d mrQ Cme0dnmPf? pm;odumrQ Zd0gS 0dnmPf? xdou d mrQ um,0dnmPfqw dk hJ 0dnmPfig;yg; todawmh
r[kwb f ;l ? jriford tI p½Sw
d hJ 0dnmPfig;yg;todoufoufuawmh tqif;½kyçf toH½yk pf wJh y&rwfuo dk modw,f?
rde;f rç a,musfm;tp½Sw d hJ ynwftvGt J rSm;ukd odwmawmhr[kwb f ;l ? 'gayrJh tJ'jD rifod 0Dxpd w
d tf pOfaemufrmS
jyefvn S Nhf yD; pOf;pm;qifjcifwhJ raem0dnmPftodusawmh yuwdval wGrmS rde;f ra,musmf ;pwJh ynwfod tvGo J ad wG
jzpfuek w f mbJ/ tJ'D jrifo0d x D pd onfEiS hf BuHod raem0dnmPf0x D d jzpfyrHk sm;ukd okwyGg;ap&eftwGuf tusOf;csKyf
ajym&OD;r,f/
tewåvu©Pokwf 59
jrifNyD;w&m; pOf;pm;jyef&m/
oP²mefj'Af ynwfay:um/
'D'w
k ,
d BuHod 0Dxu
d sawmh rde;f r a,musfm;pwJh yko
H P²mefynwfay:vmNyDvYdk jyw,f/
,ck ajymcJw h t
hJ wkid ;f jrifod Mum;od eHod pm;od xdoNd yD;wJah emuf okYd r[kwf yXrBuHopd w d jf zifh jyefvnf
tm½kûH yNyD;wJth cg jrifw,f Mum;w,f eHw,f pm;odw,f xdow d ,f ponfjzifh csufjcif;yif ½Irw S Nf yD; odoo d mG ;,if
awmh ynwftvGt J rSm;od ra&mufawmhyJ trSeo f üd om wnfaeEkid yf gw,f? tJ'vD dk trSeo f rd QwGiyf J wnfaeatmifvYdk
jrifvQif jrifw,f? Mum;vQif Mum;w,f? xdvQif xdw,fponfjzifh csujf cif;rjywfvu dk Nf yD; ½Irw
S af eMu&wmbJ/ tJ'D
aqmify'k u f v
dk J qkMd u&r,f/
jrifvQijf rifjcif; jrifw,f jrifw,fvYdk rSwo f ad evQif jrif½rHk QwiG yf J pdwt f pOf[m jywfpo J mG ;w,f? jyefvnf
pOf;pm;vsuf ynwftm½ku H , dk wl hJ BuHo0d x
D d pdwt f pOfrsm; rjzpf&awmhb;l ? 'da| 'd|rwåH b0dówd-qkw d hJ
a'oemawmfEiS t hf nD jrif½rHk Qüom wnfaew,f? aemufNyD;awmh rsufpt d qif;eJY wuk, d v
f ;Hk u tm½kH rodwwfw½hJ yk ?f
jrifowd mrSwof w d mu tm½ko H w d wfwhJ emrfvYdk 'Dv½dk yk ef YJ emrfuv
dk J uGjJ ym;pGm odw,f? jrifwma&m rSwo f wd ma&m
topfjzpfay:NyD; aysmufu, G f ysufp;D oGm;wmukv d J odw,f? tJ'v D o
dk wd t
hJ wGuf tedp-ö rNrJb;l ? 'ku-© qif;&JrQb?J
tewåvu©Pokwf 61
Mum;&m eH&m pm;od&m xdo&d mBuHo&d mrsm;rSmvJ twlwyl gbJ? csujf cif; rjywfvu dk Nf yD; rSwo f ad evQif ½kyef YJ
emrfvJ uGw J ,f? tjzpftysufvJ odw,f? tedpçö 'kuç© tewåoabmrQbJ qkw d mukv d J uk, d yf idk Ó
f Pfjzifh odw,f?
tJ'vD dk od&wJt h wGuf a,m*Du 'Dvo dk abmayguf odjrifomG ;ygw,f/ ]]wkYd a½S;wke;f u r½IrrSwv f Ydk yuwdpw d f
todawGtwkid ;f tvGt J rSm;awGudk trSex f ifaewmbJ? rsufvn S jhf ywmukd t[kwt f rSex f ifovkd jzpfaecJw h mbJ? ,ck
jrifwidk ;f Mum;wkid ;f ponfudk rjywfvu dk Nf yD; ½IrwS af eawmh touf½iS af ewJh twåaumif igaumif qkw d mukd
rawGU&bl;? cPrpJ jzpfysuaf ewmuko d m awGU&w,f? jrifow d mvJ jrifNyD; csujf cif;yif ysuo f mG ;wmbJ? tMumBuD;
jrifaew,f qkw d mvJ r½Sb d ;l ? topftopf tqifq h ifh jrifoad ewJh oabmrQb?J Mum;odwmvJ csujf cif;ysuf
oGm;wmbJ? tMumBuD; Mum;odaewm&,fvYdk r½Sb d ;l ? Mum;NyD;csujf cif;ysuyf suo f mG ;wmbJ? xdow d mvJtMumBuD;
xdoad ewm&,fvYdkr½Sb d ;l ? xdod xdoNd yD; csujf cif; ysuyf suo f mG ;wmbJ? BuHow d mvJtMumBuD; odaewm&,fvYdk
r½Sb
d ;l ? odoNd yD; csujf cif; ysuyf suo
f mG ;wmbJ? 'gaMumifh rNrJwmcsn;f bJ? jzpfjzpfNyD; csujf cif;yif ysuyf suo f mG ;vkYd
tm;ruk;d avmufwhJ aMumufp&m qif;&Jcsn;f bJ? uk, d t hf vkt
d wkid ;f rjzpfyJ olUtaMumif; tm;avsmpf mG jzpfysuaf ewJh
tewåoabmw&m;rQbJ}}vkYd oabmayguf odjrifomG ;ygw,f/ tJ'v D dk odjrifyHk aqmify'k u f dk qkMd u&r,f/
rsufvn S t
hf vm; odrmS ; 0dnmPf?
tedpb ö J rNrJ trSe?f
jzpfysufrpJ qif;&Jyyl ef?
tewå rSwMf u {0uef/
tewåvu©Pokwf w&m;awmfBuD;
pwkw¬ykdif; NyD;\/
tewåvu©Pokwf 62
tewåvu©Pokwf w&m;awmfBu;D
yOörykid ;f
1325-ckESpf 0gqkdvqkwf (8) &ufaeY a[monf/
w&m;tEkoaE¨
tewåvu©Pm
½Irw
S q
f rJ mS tvkt
d wkid ;f rjzpfwmukd awGU&í tpk;d r&
igaumif r[kw[f k odwmu tewåmEkyóemÓPf/
,ckajymcJw
h hJ tvktd wkid ;f rjzpfjcif;paom tewåvu©PmwkYd udk jyqkw
d hJ okwjf zpfaomaMumifh 'Dow
k u
f dk
tewåvu©Pokwv f Ydk trnfay;xm;wmbJ/
tewåvu©Pm todcufykH
rod&bl;/ omoemy umvrSm o&b*F ynm½Sd tp½Sw d hJ &aoh q&mBuD;awGawmifrS tedpEö iS hf 'kuu © o
dk m
a[mEkid Mf uw,f? tewåuadk wmh ra[mEkid Mf ubl;/ tJ'D &aoh q&mBuD;awG[m tewåuadk [mEkid v f Ydk ½S,
d if olwYdk \
wynfyh &dowfawGrmS r*fzv dk w
f &m;xl;ukd &oGm;Mu&rSmbJ? tJ'v D dk ra[mEkid Mf uwJth wGuf omoemyrSm r*fzv dk f
w&m;xl;ukd r&Ekid yf J ½Sad eMuwmbJ/ 'gaMumifh tewåvu©Pmukd olwyg;tm; odem;vnfatmif a[mjyEkid jf cif;[m
Ak'j¨ rwfpmG bk&m;wkYd \ t&mom jzpfw,f? omoemyyk*Kd¾ vfrsm; a[mjyEkid w f t
hJ &m r[kwb f ;l ? tewåvu©Pm[m
'Davmuftxd rxif½mS ;wJh todcufwhJ tjcif;t&mjzpfw,f/ tJ'v D dk rxif½mS ;NyD; todcufwt hJ wGuf jrwfpmG
bk&m;awmifrS tewåvu©Pmukd a[mjywJt h cgrSm tedpö vu©Pmjzifh jzpfap? 'kuv © u©Pmjzifh jzpfap? tJ'D
vu©Pm 2-yg;vk;H jzifh jzpfap taxmuf tulûyNyD; a[mjyawmfr&l w,fvYdk zGijhf yxm;ygw,f/
tJ'D pum;&yfxrJ mS omoemyü tedpEö iS hf 'ku© xif½mS ;w,fqw dk m ynwftedpö ynwf'u k r© sm;om
jzpfaMumif;? tJ'D ynwf tedpö ynwf'u k w
© Ydk jzifh tewåudk rodapEkid af Mumif;? y&rwftedpö y&rwf 'kuw
© Ydkjzifo
h m
tewåudk odapEkid af Mumif;rsm;ukd rlv#Dumq&mu xyfqifNh yD; zGijhf yxm;ygw,f/
tJ'v D dk zGichf sufrsm;ukd rSND yD;awmh tedpö 'ku© tewå twk tppfrsm;ukd oDv0EÅow k eå f w&m;awmfpmtkyf
wwd,ykid ;f rSm zGijhf yxm;NyD; ½Sad eygNyD/ txl;tm;jzifh tJ'pD mtkyf pmrsufEmS (142)ponfrmS jyxm;ygw,f/
tJ'v D dk odoo d mG ;awmh ]]a½S;wke;f u tNrJwnfaewJh twåaumif igaumif ½Sw d ,fvYdk xifcw hJ ,f? ,ck ½Irw S f
Munfv h udk af wmh cPrpJ jzpfysufaewJh oabmw&m;rQom awGU&w,f? twåaumif igaumif r½Sb d ;l }}vkYd 'Dvdk
oabmus odjrifvmwwfygw,f/ tJ'v D dk oabmusodjrifwhJ a,m*Du igaumifqw dk mukd rawGU&wJt h wGuf
]]0dyóem½Irw S f ae&wm[m b,foUl twGuyf gvJ}}vkYd awmif ar;wwfygao;w,f/ tJ'v D dk twår½Sd igaumif
r½Sdbl;vkYd odjrifwm[m tedpu ö dk jrifNyD; odjrifwmygbJ/ tJ'v
D dk odjrifyu
Hk dk axmufct
H m;ay;aomtm;jzifh jrwfpmG
bk&m;u tJ'q D quúow k rf mS 'Dvdk qufNyD; a[mawmfryl gw,f/ a[myku H awmh--
pu©K-rsufpo
d nf? twåmwd-twå[lí? a,m-tMuifoo l nf? 0a',s-qkjd im;tH/h (wó-xko d \
l ?) wH-xkd
pum;onf? e OyyZÆw-d roif?h (uo®m-tb,fah Mumifh qkad omf?) pu©Kó-rsufpd½kyf\? OyÜga'gyd 0a,myd
ynm,wd-jzpfjcif;a&m ysujf cif;a&m xif½mS ;\? 0g-jzpfjcif;ukad &m ysujf cif;ukad &m xif½mS ;od&\? (wo®m-
xkYd aMumifyh ifwnf;/) ye-tjypfudk jyOD;tH?h ,ó-twå[k qkad om tMuifrsufp½d yk \f ? OyÜga'gyd 0a,myd ynm,wd
-jzpfjcif;a&m ysufjcif;a&m xif½mS ;\? tó-xkrd sufp½d yk t
f m;? twåm ar OyÜZwÆ d a0wd pmwd-ig\ rsupf [ d al om
twåonf jzpfvJ jzpf\ ysufvJ ysuf\[lí? £wd-þokYd qkzd , G f tjypfonf? {0H tm*wH a[mwd? þqkcd o hJ nfh
twkid ;f yif a&mufvmacs\/ wo®m-xkYd aMumif?h pu©K twåmwd a,m 0a',s-rsufp½d yk o f nf twå[k tMuifol
qkjd im;tH?h (wó-xko d \
l ?) wH-xkpd um;onf? e OyyZÆw-d roifah y/ £wd pu©K tewåm-xkYd aMumifh rsufp½d yk o f nf
twår[kw-f tewåoabmw&m;aywnf;/
tJ'v
D dk tedpö 'ku© 2-yg;vk;H jzifh tewåujdk yawmfryl u
Hk awmh 'Dtewåvu©Pokwf aemufyidk ;f rSmvJ ½Sad eyg
w,f? tJ'gukd 'DuaeY aemufyidk ;f usawmh azmfjy&rSmbJ/
tedpeö YJ 'kuu
© adk wmh Ak'o
¨ moem0ifr[kww f hJ omoemy yk*Kd¾ vfawGuvJ vufcEH idk Mf uygw,f? twåaumif
r[kwbf ;l tewåoabmw&m;rQbJ qkw d mukad wmh omoemy yk*Kd¾ vfawGu vufrcHEidk b f J ½Sad ewwfMuw,f/
'gaMumifh bk&m;vufxufawmfumvu opöuqkw d hJ y&dAZdk u
f jrwfpmG bk&m;xHrmS awmif vma&mufNyD; jiif;ckaH o;
w,f? tJ't D aMumif;ukd xkwaf zmfajym&OD;r,f/
opöuy&dAkdZfu jiif;ykH
a0omvDjynfrmS rif;om;awGudk ynmoifay;aewJh opöuy&dAZdk Bf uD;qkw d m ½Scd whJ ,f? tJ'D opöuy&dAZdk Bf uD;
u yOö0*¾Dig;yg;xJu t½Sif tóZdudk ]]&[ef;a*gwr[m wynfrh sm;ukd b,fvdk qk;H rnTeMf um;aeygovJ? b,fvdk
qk;H rnTeMf um;ykuH rsm;aeygovJ}}vkYd ar;w,f/ tJ't D cg t½Sit f óZdrax&fu ]]½kyf a0'em onm ocFg& 0dnmPf
qkw
d hJ w&m;awG[m tedp-ö rNrJb;l ? tewå-twåaumifr[kww f hJ oabmw&m;rQbv J Ydk qk;H rnTeMf um;aeygw,f?
tJ'v D dk qk;H r nTeMf um;yku
H rsm;aeygw,f}}vkYd ajzMum;vku
d yf gw,f/
tJ'gukd Mum;&awmh opöuy&dAZdk Bf uD;u ]]abm tóZd-tkd t½Sif tóZd? 'kókwH-rMum;aumif; remom
tr*Fvm pum;uk?d tókrS 0w-Mum;&avpGwum;/ a, r,H-tMuifigwkYd onf? {0H0g'ð orPH a*gwrH-&[ef;
a*gwru þokdYtewå[k a[majymavh½o dS nfu?dk tókr-S Mum;&uke\ f ? xkod YdkMum;&aom uREyfk w
f Ydkonf
rMum;aumif; remom tr*Fvm pum;ukd Mum;&avpG? r,HtuREyfk w f Ydkonf? u'gpd u&[pd? w&Hwcgü? awe
abmwm a*gware-xkt d ½Sif a*gwrESi?hf o'¨-ð twlwuG? tayÜ0 emr orm*apä,smr-awGUqkEH idk Mf u aumif;yg
ao;\? aumpda'0 uxmov’mayg-wpkw H &m pum; ajymqk&d jcif;onf? tayÜ0 emr od,m jzpfaumif;ygao;\?
ygyum-,kwn f v
hH aS om? wo®m 'd|*d wm-xkt d ewårpd mä t,lr?S tayÜ0 emr 0da0ap,smr-uif;vGwaf pEkid f aumif;yg
ao;\}}vkYd &uf&ufpufpuf ½IUH csNyD; ajymygowJ/h
twå t,ltpGJ½SdaewJh yk*Kd¾ vfu tewåw&m;ukd b,favmuftxifao;w,fqw dk m csifch sdeMf unfMh uayawmh/
jrwfpmG bk&m;u tewåvYdk a[mwmukd Mum;&wm[m rMum;aumif; remom tr*Fvmpum;wJ?h tewåvYdk
a[mwmukd olUtjrifeYJ awmh rdpmä 'd|w d ?hJ jrwfpmG bk&m;ukd olu tJ'D rdpmä t,lrS cRwfO;D r,fvYkd w/hJ t,l0g'tpGJ
oefaewJh olawGu 'Dvcdk snf;ygbJ? olwyg;t,ludk txifao;Muwmcsnf;ygbJ/ bk&m;a[m w&m;ukad wmif
uk, d êf udu&f mukd ,lNyD;awmh bk&m;a[m ygVdawmfEiS t hf nD a[majymcsuuf dk txifao;NyD; ½IUH csajymaeMuwm
½Sad o;wmbJ? aoaocsmcsm pdppfMunf, h if tJ'v D dk olwyg;ukd txifao;NyD; ½IUH csajymaewJh olawG[m y&d,wåd
okwvJ bmrQ r½So d nfjh yif y#dywfbufuvJ bmrS jzpfjzpfajrmufajrmuf tm;rxkwb f ;l wJo
h al wGbJ jzpfaewwfMu
ygw,f/
,ck ajymaewJh opöuBuD;[mvJ Ak'w ¨ &m;awmfawGudk ajymyavmufatmif avhvmrIvJ r½Sad o;bl;? w&m;
oabmawGudk olUuk, d af wGUvJ bmrQ ½Sw d m r[kwb f ;l ? olUxifjrifcsufrQeJY txifBuD;NyD; olwyg;ukd txifao;ae
wmbJ/ 'gaMumifh olu jrwfpmG bk&m;xH oGm;NyD; 0g'ûydib f Ydk tm;xkww
f ,f/ olu Ekid rf mS ude;f aobJvYdk vJ wGucf suf
,lqxm;w,f? tJ'v D dk oltEkid &f wmukvd J vltrsm; odapcsifw,f/ 'gaMumifh a0omvDjynfu vdp0ä rD if;awGxH
oGm;NyD; olu ajymMum; bdwrf efw,f/ tJ'v D dk bdwrf ef&mrSmvJ olu tvGet f uRH êuH;0g;xm;csufawGvJ ½Syd gao;
w,f? tm;aumif;wJh vlu ok;d i,fuav;ukd tarG;qGNJ yD; a0SY&rf;vku d o
f vkd &[ef; a*gwrukd 0g'jzifh a0SY&rf;
vku
d rf ,f ponfjzifh tvGet f uRH êuH;0g;NyD; vma&mufem;axmifMubkYd bdwrf efw,f/ tJ't D cg vdp0ä rD if;om; ig;&m
uvJ olUaemufu vku d yf gvmMuw,f/
jrwfpmG bk&m;xH a&mufwt hJ cgusawmh jyóemar;vkad Mumif; cGiahf wmif;NyD;awmh ]]t½Siaf *gwr[m wynfh
rsm;ukd b,fvq dk ;Hk rnTeMf um;aeygovJ? b,fvq dk ;Hk r nTeMf um;yku
H rsm;aeygovJ}}vkYd ar;w,f/ jrwfpmG bk&m;u
tewåvu©Pokwf 66
t½Sitf óZd ajzMum;vku d w f thJ wkid ;f yif ]]½kyf a0'em onm ocFg& 0dnmPf qkw
d hJ w&m;awG[m tedp-ö rNrJb;l ?
tewå-twåaumif r[kww f hJ oabmw&m;rQbJ}}vkYd qk;H rnTeMf um;aeaMumif;? tJ'v D dk qk;H rnTeMf um;yku
H
rsm;aeaMumif; ajzMum; rdeYfawmfryl gw,f/
tJ'aD wmh opöu y&dAZdk uf Oyrmwck ajymyg&ap qkNd yD;awmh 'Dv0dk g'wifNyD; ajymqkw d ,f? ]]t½Sif a*gwr
ADZ*grf blw*grfac:wJh rsKd;aph tyif[o l rQawG[m ajrBuD;ukrd í DS ajrBuD;ü wnfí jzpfygG ; pnfyifMu&ovkd wenf;
Oyrmtm;jzifh cGet f m;jzifh ûyvky&f wJh trIupd v
ö yk if ef; [lorQawGudk ûyvkyMf uvQif ajrBuD;ukd rSí D ajrBuD;ay:rSm
wnfí ûyvkyMf u&ovkyd if ½kyv f Qif twå txnfu, dk ½f adS om vly*k Kd¾ vfonf ½kyüf wnfí aumif;rIraumif;rIudk
ûy&jzpfygG ;ap&ygonf? a0'emvQif twå? onmvQiftwå? ocFg&vQiftwå? 0dnmPfvQiftwå txnfu, dk ½f adS om
vly*k Kd¾ vfonf a0'emü onmü ocFg&wkYd ü 0dnmPfü wnfí aumif;rI raumif;rIudk ûy&jzpfygG ;ap&ygonf}}vkYd
0g'wifNyD; ajymqkw d ,f/
qkv
d w
dk muawmh rsK;d aphrsm; opfyifrsm;[m ajrBuD;ukd rSND yD;aygufygG ; pnfyifMu&w,f r[kwv f m;? tifwudk f
tm;wku d f vky&f wJv h yk if ef;rsm;ukv
d J ajrBuD;ay:rSm wnfNyD; vky&f w,f r[kwv f m;? tJ'gawGvydk if aumif;rI
raumif;rI uHuv dk J ½kyf a0'em onm ocFg& 0dnmPfqw dk hJ twåaumif ½Sw d o
hJ u
l tJ't D wåurdk NDS yD; ûyvky&f ygw,f?
aumif;usKd; qk;d usKd;ukv
d J tJ't D wåuyif cHpm;&ygw,f? ½kyf a0'em onmocFg& 0dnmPfqw dk hJ cE¨mawG[m twå
r[kw, f if aumif;rI raumif;rIu b,f[mukd rSND yD; jzpfrvJ? aumif;usK;d qk;d usK;d ukd b,fou l cHpm;ygrnfvv J Ydk
qkdvkdygw,f/
ajrBuD;ukd Oyrmûyí jywJh 'D twå0g'ukd ajz½Si;f bkYd [m jrwfpmG bk&m;rSwyg; rnfonfh wynfo h m0urQ
rpGr;f Ekid b
f ;l ? jrwfpmG bk&m;omvQif ajz½Si;f Ekid w
f ,fvYdk t|uxmrSm zGijhf yxm;w,f/ 'gaMumifh jrwfpmG bk&m;u
uk,
d af wmfwidk yf if ajz½Si;f awmfr&l ef 'Dvdk ar;awmfrw
l ,f/
t*¾ad 0óetEG,0f if opöu? oifonf ]]½ky[
f m ig\ twå? a0'em[m ig\ twå? onm[m ig\ twå?
ocFg&wkYd [m ig\ twå? 0dnmPf[m ig\ twå}}vkdY qkdygovm;/
t½Siaf *gwr? uREkyf v
f J 'Dvdk qkyd gw,f? a[m'D vlrsm;pkuvJ 'Dvb
dk J qkyd gw,f/
]]t*¾ad 0óe tEG,0f if opöu? oif\ vlrsm;pku bmvkyrf vJ? oif[m rdr\ d 0g'ukdom ajz½Sif;yg}}vkdY
jrwfpmG bk&m;u wku d w
f eG ;f awmfryl gw,f/ opöu&JU &nf½,
G cf sufuawmh olUtwå0g'rSm tjypf½adS e,ifvrl sm;pkeYJ
rQcHbYdk &nf½, G w
f mygbJ? 'gaMumifh jrwfpmG bk&m;u olU0g' trSm;ukd olwOD;wnf; cH,b l Ydk wku
d w
f eG ;f wmygbJ/
tJ'aD wmhrS opöu u ]]uREkyf o f nfyif ½ky[
f m ig\ twå? a0'em[m ig\ twå? onm[m ig\ twå? ocFg&
wkYd[m ig\ twå? 0dnmPf[m ig\ twå-vkdY qkdygw,f}}vkdY 0efcw H ,f/
tJ'aD wmh jrwfpmG bk&m;u ]]t*¾ad 0óe tEG,0f if opöu? yaoe'D aumovrif;ç tZmwowfrif;wkYd vdk
tmPmykid f bk&ifrif;[m olUykid ef uf Ekid if rH mS owfoifo h u
l dk owfzYdk ç 'Pfay;oifo
h u
l dk 'Pfay;zkYd ç ESix
f w
k o
f ifo
h u
l dk
wkid ;f jynfrS ESix
f w
k zf Ydk ç tvkt
d wkid ;f tpk;d &w,f r[kwv
f m;}}vkYd ar;awmfrwl ,f/
]]tmPmykid f bk&ifrif;[m tpk;d &ygw,f? a[m'Du trsm;qE´jzifh tkycf sKyfwhJ vdp0ä rD if;awGawmif olwYdk
ykid w
f hJ Ekid if rH mS owfzYdk ç 'Pfay;zkYd ç ESix
f w
k zf Ydk &m tpk;d ykid Mf u tpk;d &Muygw,f}}vkYd opöu u ajzqkw
d ,f/ tJ'g[m
olU 0g'tay: a&mufvmrnfh tjypfudk rjrifwt hJ wGuf tar;xuf ykNd yD; ajzvkud w f mygbJ/
tJ'aD wmh jrwfpmG bk&m;u ]]t*¾ad 0óetEG,0f if opöu? oifu ½ky[ f m ig\ twå-[k qkw d ,f? tJ'½D yk üf
]ig\ ½kyof nf þokYd jzpfygap? ig\ ½kyo f nf þokYd rjzpfygapvif}h [k oif\ tvktd wkid ;f tpk;d &yg&JUvm;}}vkdY
ar;awmfrw
l ,f/
0efcv
H u
dk ,
f if oifh uk, d ½f yk u
f dk vdp0ä rD if;om;ysKduav;rsm;&JU ½kyu
f ,
dk v
f ydk if EkEyk sKyd sKd jzpfap&ef tpk;d &&JUvm;vkYd
ar;p&m ½Sv d mvdrrhf ,f/ tpk;d r&ygvkYd ajzvku d , f ifvJ ½ky[f m tpk;d r&wJt h wGuf twå r[kwb f ;l vkYd 0efc&H m
a&mufomG ;vdrrhf ,f/ 'gaMumifh tajz&cufwmeJY opöu y&dAZdk Bf uD;u tajz ray;yJ qdwq f w d af eygowJ/h
þokdY tpkd;&jcif; r½Sdyg t½Sif a*gwr-vkYd opöu y&dAZdk Bf uD;u ajzygw,f/ tJ'v D dk ajzvkud af wmh ol\
a½SUpum;eJY rnDnw G yf J wvGpJ D jzpfomG ;wmaygh/ a½SUpum;uawmh ½ky[ f m ol\ twåvYdk qkcd w
hJ ,f? twå[w k v
f Qif
uk,
d thf wåu, dk f tpk;d & &rSmaygh/ aemuftajzpum;uawmh tpk;d r&ygbl; wJ/h tpk;d r&bl;qkad wmh tJ'½D yk [ f m rdr\ d
twGi;f om; txnfudk twåaumif r[kwyf gbl;vkYd 0efc&H m a&mufomG ;w,f? tJ'v D dk a½SUaemuf rnDwt hJ wGuf
jrwfpmG bk&m;u owday;wJh taejzifh zdEydS Nf yD; 'Dvdk rdeYf awmfryl gw,f/
]]t*¾ad 0óetEG,0f if opöu? owdûy ESv;Hk oGi;f yg? owdûy ESv;Hk oGi;f NyD; ajzyg? oif\ aemufpum;[m
a½SUpum;ESihf rqufpyf rnDnw G b
f ;l ? a½SUpum;[mvJ aemufpum;ESihf rqufpyf rnDnw G b f ;l / t*¾ad 0óe
tEG,0f if opöu? xk[d mukd b,fvdk xifovJ? oifu a0'em[m ig\ twåvYdk qkw d ,f? tJ'D a0'emü ]]ig\
a0'emonf þokYd jzpfygap? ig\ a0'emonf þokYd rjzpfygapvif}h }[k oif\ tvkt d wkid ;f tpk;d &yg&JUvm;/
'D a0'em ar;cGe;f rSmvkyd if onm ocFg& 0dnmPfwYdkudk ar;&mrSmvJ owday; zdEydS pf um;ukd rdeYf Mum;NyD;
enf;wlyif ar;awmfryl gw,f/ opöu uvJ enf;wlyif tpk;d r&aMumif; ajzygw,f/
tJ'uD aemuf ½ky[ f m NrJovm; rNrJovm;vkYd vJ ar;ygw,f/ rNrJygvkYd ajzygw,f/ rNrJww hJ &m;[m
'kuv © m; okcvm; vkYd vJ ar;ygw,f/ 'kuy© gvkYd ajzygw,f/ rNrJwhJ qif;&JwhJ azmufjyefjcif;oabm½Sw d hJ w&m;ukd
ighOpömbJ? igbJ? igh twåbv J Ydk xifjrifpv
JG rf;&ef oifyh grnfvm;vkYd vJ ar;awmfryl gw,f/ roifah Mumif; ajzygw,f/
½kyüf ar;ovkyd if a0'em onm ocFg& 0dnmPfwYdk üvJ enf;wlyifar;í enf;wlyif ajzygw,f/ tJ'u D aemuf
'Dvv dk J xyfNyD; ar;pdppfawmfrjl yefygw,f/
]]t*¾ad 0óetEG,0f if opöu? xk[ d mukd b,fvdk xifovJ? wpkw H a,mufom tMuifoo l nf ½kyef mrfcE¨m
qif;&Judk Nidw, G v
f suf yl;uyfvsuf rsKdord ;f xm;ouJo h Ydk qkyu f idk v
f suf ,if; ½kyef mrfqif;&Juydk if ighOpömbJ? igbJ?
ightwåbv J Ydk xifjrifpv
JG rf;aew,f qk,
d if/ tJ'v D dk xifjrifpvJG rf;aewJo h [
l m qif;&Judk uk, d wf idk f ykid ;f jcm; odEidk yf gh
tewåvu©Pokwf 68
rvm;? qif;&Judk ukeaf pvsuf aeEkid yf ghrvm;vkYd vJ ar;awmfryl gw,f/ 'D tar;uawmh tvGef eufeyJ gw,f?
jrifwidk ;f Mum;wkid ;f awGUwkid ;f odwidk ;f 'Gg& 6-yg;u xifay:aewJh ½kyef mrfcE¨mawGudk ESpo f ufw, G w
f m aewJo h ?l
igbJ ighOpömbJ ightwåbv J Ydk xifjrifpvJG rf;aewJo
h [ l m tJ'½D yk ef mrfawGudk qif;&Jbv J Ydk odyghrvm;? tJ'D ½kyef mrf
qif;&JawGudk ukeakf pEkid yf ghrvm; uif;apEkid yf ghrvm;vkYd qkv d ydk gw,f/ opöuy&dAZdk uf tar;tm;avsmfpmG ajzMum;yg
w,f? ajzyku H awmh t½Siaf *gwr tJ'v D dk qif;&JreS u
f dk odjcif;ç qif;&Judk ukeaf pEkid jf cif;[m b,frmS jzpfEidk yf ghrvJ?
rjzpfEidk yf gbl; t½Siaf *gwr-vkYd ajzMum;ygw,f/
t*¾ad 0óetEG,0f if opöu? 'Dvdk qk, d if oif[m ½kyef mrfcE¨m qif;&Judk Nidw,
G af eol yl;uyfaeol rsKdord ;f
xm;oluo hJ Ydk qkyu
f idk x
f m;ol rjzpfaybl;vm;? tJ'D ½kyef mrfqif;&Judk igbJ ightwåbJ ighOpömbJvYdk xifjrifpv JG rf;
aeol rjzpfaybl;vm;vkYd vJ ar;awmfryl gw,f/ opöu y&dAZdk Bf uD;u b,frmS rjzpfyJ ½Syd ghrvJ? tJ'D twkid ;f yif
jzpfaeygw,f t½Siaf *gwr vkYd ajzMum;ygw,f/
opöuy&dAZdk Bf uD;[m rlvuawmh olUt,leYJ ol twå0g'ukd tvGeyf if txifBuD;cJw h ,f? b0ifjrifNh yD;
tBuD;tus,f tvGet f uRH êuH;0g;cJw
h ,f? jrwfpmG bk&m;u ar;pdppfwhJ tcgusawmh tukev
f ;Hk rSeyf g bk&m;vkYd csnf;
ajzqk&d awmhwmbJ? olUtwå0g'[m wcgxJA;Hk Ak;H vJ ½I;H oGm;&awmhwmbJ/ 'gaMumifh jrwfpmG bk&m;u olUrmeukd
usqif;ap&eftwGuf 'Dvdk Oyrmjzifv h J qk;H rawmfryl gw,f/
t*¾ad 0óetEG,0f if opöu? Oyrmjzifh azmfjy&vQi-f opfom;tESpu f dk tvk½d w dS hJ ol[m awmxJoYdk oGm;NyD;
½Smaomtcg iSuaf ysmyifBuD;ukd awGU&í tESp½f v dS rd rhf nf txifjzifh xkid uS af ysmyifBuD;ukd t&if;ujzwfNyD; tzsm;uvJ
jzwfw,f? NyD;awmh tJ'D iSuaf ysmwk;H BuD;\ tzwfawGudk cGgMunfw h t hJ cg tESpu f dk rqkx d m;bd tumukad wmif
rawGU&bJ ½Sw d ,f/ tJ'D Oyrmvkyd if oif\ twå0g'rSm igar;ppfMunfw h t hJ cg tESprf hJ Avmtcsnf;ES;D om jzpfaewm
ukd awGU&w,f/ oif[m a0omvDûrdYxrJ mS y&dowftv,fü 'Dvdk êuH;0g;ajymqkcd w hJ ,f r[kwv f m;-igu rdr0d g'jzifh
olU0g'ukd ûydiq f idk af jymqkv
d u
dk v f Qif rwkev f yI yf J acR;rusyJ cHEidk o
f [
l í l r½S?d xko d Ydk rwkerf vIyf acR;rusyJ cHEidk &f nf½o dS l
&[ef;oljrwf *kP d ;f q&mukd rawGUbl;ao;? t&[H or®morÁK'¨b&k m;ygvkYd 0efcaH eonfh xko d Ydk aom yk*Kd¾ vfudk
rawGUbl;ao;? pdwaf pwemr½Sw d hJ wkid u
f adk wmifrS igu 0g'jzifh ûydiq f idk af jymqkd vku d vf Qif ,dr;f ,kid f wkev f yI f
oGm;rSmbJ? vlom;yk*Kd¾ vfq, dk ifawmh ajymbG,rf ½Syd gbl;vkYd þokYd êuH;0g;ajymqkcd w hJ ,f r[kwv f m;/ t*¾ad 0óe
tEG,0f if opöu? oif\ ezl;rS xGuw f hJ acR;ayguftcsKdU[m oif\ tay:½kt H 0wfudk azmufNyD; ajrBuD;ay:rSm
usvsuw f nfaeMuw,f/ ig\ uk, d x f rJ mS awmh ,cktcg acR;r½Syd gbl;vkYd trdeYf ½NdS yD;awmh acR;r½Sad Mumif; trsm;
od&atmif uk, d tf enf;i,fudk zGijhf yawmfryl gowJ/h
jrwfpmG bk&m; ½Gmed*;Hk eJY rvSr;f rurf; t&yfrmS a&uefwck ½Syd gw,f/ tJ'D uefrmS (uuú# qkw d )hJ ykZeG v
f ;Hk
vkYd vJ ac:wJh *Pef;aumifwaumif ½Syd gw,f/ tJ'½D mG ed*;Hk rS xGuv f mMuwJh vli,f vl½, G af wG[m tJ'D a&uef
a&mufvmMuygw,f? tJ'aD &uefxrJ S *Pef;aumifudk xkwq f ,fNyD; uke;f jyifrS wifxm;Muygw,f/ tJ'D *Pef;
aumifu ol\ vufacsmif; ajcacsmif;rsm;ukd uk;d ,k;d um;,m; ajr§mufajr§mufjyygw,f/ tJ'v D dk ajr§mufjywkid ;f
ajr§mufjywkid ;f aom vufacsmif; ajcacsmif;uav;rsm;ukd vli,fv½l , G af wGu opfom; tk;d jcrf;uGrJ sm;jzifh ½ku d cf sKd;
Muygw,f/ tJ'v D dk ½ku
d cf sKd;ypfMuwJt
h wGuf tJ'D *Pef;aumif[m a½S;uvkd a&uefxJ jyefrqif;Ekid af wmhyJ ½Syd gw,f/
tJ'gvkyd gbJ q&mBuD; opöu\ 'd|d ajimifrh sm;ç 'd|d pm;usufrsm;ç 'd|d tvIyt f ½Sm;rsm;ukd jrwfpmG bk&m;u tukev f ;Hk
jzwfcsKd; zsufq;D ypfvu dk yf gNyD/ ,cktcg q&mBuD; opöu[m jrwfpmG bk&m;xHoYdk 0g'ûydi&f eftwGuf vma&muf
csOf;uyfEidk b
f , G f r½Sad wmhygbl;bk&m;vkYd avQmufxm; ajymqkyd gowJ/h
'krK® c qkw
d hJ vdp0ä rD if;om;u tJ'v D dk ajymaewJt h cg tjcm;vdp0ä rD if;om;awGuvJ q&mBuD; opöuukd tjcm;
Oyrmrsm;jzifh ½IUH csajymqkb d Ydk EIwwf jyifjyif jzpfaeMuygowJ/h tJ'D tajctaeukd jrif&awmh opö y&dAZdk Bf uD;u
'Dvo dk m wa,mufNyD; wa,mufajymMur,fq, dk if ighrmS y&dowfxJ acgif;axmifEidk rf mS r[kwaf wmhb;l vkYd qifjcif
NyD;awmh olu 'krK® c ukv d J wm;jrpfvu dk wf ,f? ]]a[h...'krK® c? aeygOD;uG? igwkYd u rif;ESihf aqG;aEG;wm r[kwyf gbl;?
t½Siaf *gwrESihf aqG;aEG;aewmyg-vkYd wm;jrpfNyD;awmh-- ]]t½Sifa*gwr uREkfyfwkdY\ ajymcJw h hJ pum;a&m tjcm;
tewåvu©Pokwf 69
'Dopöuy&dAZdk Bf uD; bk&m;xH vma&muf jiif;ckyH x Hk rJ S 'Dae&mrSm vk&d if; rSwpf &muawmh cE¨mig;yg;vk;H ukyd if
twåvYdk xifjrifpv
JG rf;wJh twå'|d v d J ½Sad Mumif;ESihf twåp½JG o
dS u
l tewå0g'ukd txifao;NyD; vufrcHEidk b f J jiif;ckH
wwfaMumif;rsm;ukd txl; rSwo f m;xm;bkYd ygbJ/
,ck 'D&yd o
f mrSm ½Irw
S tf m;xkwaf eMuwJh a,m*DawGvJ rdrw d Ydk u,dk w
f idk f awGUodxm;wJt h wkid ;f ajzEkid Mf u
ygw,f/ azmif;w,fvkdYrSwfwJhtcg 0rf;Aku d xf u J awmifw h if;wm wGe;f uefwm vIy½f mS ;wmukd xif½mS ;awGUMu&w,f
r[kwv f m;? tJ'D awmifw h if;wm wGe;f uefwm vIy½f mS ;wm[m 0ga,m"mwf ½kyw f &m;bJ r[kwv f m;? tJ'D
awmifw h if;wm wGe;f uefwm vIy½f mS ;wm[m apmapmu r½Sad o;yJeYJ azmif;purS ay:vmwmr[kwv f m;? tJ'v D pdk NyD;
ay:vmwmukd jzpfw,fvYdk qk&d wmbJ? pNyD; ay:vmwm[m bmvJ? (jzpfwmygbk&m;)/ azmif;w,fvYdk rSww f thJ cg
tJ'jD zpfwmukd rawGU&bl;vm;? (awGU&ygw,fb&k m;)/ azmif;wm qk;H oGm;awmh tJ'D Aku d x
f u
J awmifw h if;wm
wGe;f uefwm vIy½f mS ;wm r½Sad wmhb;l ? tJ'v D dk r½Sad wmhbJ ukeq f ;Hk oGm;wmukd ukeo f mG ;w,fç aysmufomG ;w,fç
ysufomG ;w,fvYdk qk&d w,f? azmif;w,fvYdk rSwaf ewJt h cg tJ'v D dk ukeq f ;Hk oGm;wmç aysmufysufomG ;wmukd rawGU&
bl;vm;? (awGU&ygw,fb&k m;)/ tJ'v D dk jzpfNyD;awmh ysuo f mG ;,if tJ'g[m NrJwmvm; rNrJwmvm;? (rNrJwmygbk&m;)
azmif;w,fvYdk rSwaf e,if; tJ'aD zmif;½ky&f UJ rNrJwmukd odjrifoabmusoGm;wm[m tedpmö Ekyóem ÓPftppfy/J
'Dvdk azmif;peJY azmif;qk;H ukd odoNd yD; rNrJb;l vkYd odjrifoabmususomG ;wmu0dyóemÓPf 10-yg;\ tp
or®oeÓPft&mrSm jzpfwhJ todÓPfb?J 'Dor®oeÓPft&mrSm trsKd;wl ½kyef mrfawG&UJ tptqk;H uko d m od&w,f?
tv,fyidk ;f u tjzpftysuf tao;pdwrf sm;ukad wmh rod&ao;bl;? tJ'g[m oEÅwyd pöKyÜew f &m;\ tjzpftysufudk
jrifNyD; tedpoö abmukd odwmygbJ/
azmif;w,fvYdk rSwwf t hJ cg azmif;pukv
d J odw,f? azmif;qk;H ukv
d J odw,f? azmif;p odwmu tjzpfudk
odwm? azmif;qk;H odwmu tysuu f dk odwm? azmif;p odwmu bmukd odwmvJ? (tjzpfudk odwmygbk&m;)?
azmif;qk;H odwmu bmukd odwmvJ? (tysufudk odwmygbk&m;)/ tJ'v D dk azmif;w,f rSwaf e,if; azmif;peJY
azmif;qk;H ukd od,if NrJw,fvYdk xifygOD;rvm;? (rxifygbk&m;)/ 'gjzifh b,fvdk xifrvJ? (rNrJb;l vkYd xifygw,f
bk&m;)/ 'gjzifh azmif;½ky[
f m NrJovm; rNrJb;l vm;? (rNrJygbk&m;)/
ydew
f ,fvYdk rSww
f thJ cg 0rf;Aku
d x
f u J avsmhwm vIy½f mS ;wmukd xif½mS ;awGU&w,f? tJ'gvJ 0ga,m"mwf
½kyw
f &m;bJ? ydew
f ,fvYdkrwS af e,if ydepf ukd rawGU&aybl;vm;? (awGU&ygw,fb&k m;)? ydeq f ;Hk ukv
d rJ awGU&aybl;vm;?
(awGU&ygw,fb&k m;) tJ'g[m ydew f ,fvYdk qk&d wJh 0ga,m"mwf&UJ tjzpftysufudk awGUwmbJ? tJ'yD ed ½f yk [ f m
azmif;wufaewke;f u r½Sad o;bl;? azmif;wmqk;H oGm;wJh aemufrS pNyD; ay:vmw,f? tJ'yD ed w f mvJ aemufq;Hk usawmh
&yfomG ;w,f r½Sad wmhb;l ? tJ'g[m aysmufu, G o
f mG ;wm ysuo f mG ;wmbJ? aumif;uif wdrw f udk x
f uJ vQyaf &mif
uav;[m vufueJay:vmNyD; aysmufu, G o f mG ;ovkyd gbJ? tJ'vD dk ay:vmNyD; aysmufomG ;wJh yde½f yk [
f m NrJovm;
rNrJwmvm;? (rNrJygbk&m;) bmaMumifh rNrJb;l qk&d ygovJvYdk qkad wmh--
tewåvu©Pokwf 71
tedpörnfykH
wenf;tm;jzifah wmh ([kwmG tbm0awm tedpmö ) [kwmG -tpur½Sdao;yJ ½Sdvmç jzpfvmNyD;í? tbm0awm
-r½Syd jJ zpfomG ;jcif;ç aysmufysufomG ;jcif;aMumif?h tedpmö -rNrJuek -f vkYd qkx
d m;wJh t|uxmESit hf nD r½S&d mu ½Sv
d mNyD;
jzpfay:vmNyD;awmh wzef r½Sad wmhbJ aysmufu, G o
f mG ;aomaMumifh rNrJb;l vkYd qk&d wmygbJ/
ydew
f ,fvYdk rSwaf e,if; tJ'D ydepf eJYyed q
f ;Hk ukd awGUodNyD; rNrJb;l vkYd odjrif oabmusus oGm;wmvJ tedpmö
EkyóemÓPf tppfygbJ? or®oeÓPft&mrSm oEÅwyd pöKyÜew f &m;\ tjzpftysufudk jrifNyD; tedpo ö abmukd
odwmygbJ/ O',AÁ,ÓPft&musawmh wazmif;wydet f wGi;f rSmyif tpeJYtqk;H ok;H av; ig;ykid ;f ponfjzifh
ykid ;f jcm;NyD;odw,f/ b*FÓPfusawmh wazmif; wydet f wGi;f rSmyif w&dy&f yd ef YJ tpdwt
f ykid ;f aygif;rsm;pGm ukeu
f ek f
oGm;wmukd awGUod&w,f? tJ'v D dk cPrpJ ysuo f mG ;wJh azmif;½kyf yde½f yk [
f m NrJovm; rNrJwmvm;? (rNrJygbk&m;)/
vufajcukd auG;qJ qefYqrJ mS vJ auG;w,f auG;w,f? qefYw,f qefYw,fvYdk rSww f t hJ cg auG;peJY auG;qk;H ?
qefYpeJY qefYq;Hk ukd rawGU&rod&bl;vm;? (awGU& od&ygw,f bk&m;)? tJ'g rjywfrw S af evkYd ow d m? rrSwyf J tvGwf
aewJo h rl mS qk,
d if olU[mol vufajc auG;wm qefYwmukd vk;H vk;H rodbv J J ½Sw d ,f? odjyef,ifv tpeJY tqk;H eJY
ykid ;f jcm;NyD; rodb;l ? rauG;cif rqefYcifu vufuyJ auG;qefYNyD;onf wkid af tmif ½SNd rJ ½Sad ew,fvYdk xifaewmbJ/
auG;w,f qefYw,fvYdk rSww f thJ cg wa½GUcsif; a½GUa½GUvmwmukv d J rawGU& rod&bl;vm;? (awGU& od&ygw,f
bk&m;)/ auG;wkid ;f qefYwidk ;f awmifw h if;vIy½f mS ;rI pNyD; ay:vmwmu 0ga,m½ky\ f jzpfrb I ?J ukeq f ;Hk ukeqf ;Hk
oGm;wmu 0ga,m½ky\ f ysufrb I /J auG;w,fvYdk rSww f thJ cg auG;peJY auG;qk;H ukd odwmu 0ga,m½ky\ f tjzpf
tysufudk odwmbJ? qefYw,fvYdk rSww f thJ cg qefYpeJY qefYq;Hk ukd odwmvJ 0ga,m½ky\ f tjzpftysufudk odwmbJ/
wauG; wqefYtwGi;f rSm wa½GUcsif; wa½GUcsif; tptqk;H eJY ykid ;f jcm;NyD; odoo d mG ;wmvJ awmifw h if;vIy½f mS ; 0ga,m
½kyf\ tjzpftysufudk odoo d mG ;wmbJ/ tJ'aD wmh auG;wkid ;f qefYwidk ;f wa½GUcsif; jzpfysufomG ;w,f r[kwv f m;?
([kwyf gw,fb&k m;) tJ'v D dk wa½GUcsif; jzpfysufomG ;wJh auG;½kyf qefY½yk [ f m NrJovm; rNrJwmvm;? (rNrJygbk&m;)/
tJ'D cPrpJ jzpfysufaevkYd rNrJb;l qkw d mukd r½IrrSwyf J odEidk yf ghrvm;? (rodEidk yf gbk&m;)/
oGm;aeqJü nmvSr;f w,f A,fvrS ;f w,fponfjzifh ½Irw S af ewJo h rl mS ajcvSr;f wkid ;f \ tpeJY tqk;H ukd
ykid ;f jcm;NyD; od&w,f? tJ'g[m ajcvSr;f vkYd ac:wJh awmifw h if; vIy½f mS ;rI 0ga,m½ky\ f tjzpftysufudk odwmbJ?
<uw,f vSr;f w,f csw,fvYdk ½Irw S af eolrmS vJ <upeJY <uqk;H vSr;f peJY vSr;f qk;H cspeJY csq;Hk rsm;ukd ykid ;f jcm;NyD;
od&w,f? tJ'gvJ 0ga,m½kyf\ tjzpftysufudk odwmygbJ/ w&dy&f yd ef YJ wa½GUcsif;a½GUa½GUoGm;wmukd odwmvJ
0ga,m½kyf\ tjzpftysufudk odwmbJ/ tJ'aD wmh ajcvSr;f wkid ;f ajcvSr;f wkid ;f wykid ;f csif; jzpfNyD; ysufomG ;wJh
ajcvSr;f 0ga,m½ky[ f m NrJovm; rNrJwmvm;/ (rNrJygbk&m;)/
ud,k x
f uJ xif½mS ;wJh tawGUtxdwckcu k dk ½Irw
d t
hJ cg xdvu dk f aysmufvu
dk çf xdvu dk f aysmufvu dk ef YJ odod
oGm;wmvJ xdord eI YJ pyfwhJ ½kyef mrfrsm;\ tjzpftysufudk odoo d mG ;wmbJ/ tJ'v D dk odawmh xdord \ I wnf&m
uk,
d tf Munf½yk \ f tjzpftysufuv dk J odw,f? xdo&d wJh tawGU½ky\ f tjzpftysufuv dk J odw,f? tJ'v D dk xdow d idk ;f
xdowd idk ;f topf topfay:ay:NyD; aysmufaysmufomG ;wJh ½ky[ f m NrJovm; rNrJwmvm;? (rNrJygbk&m;)/
Mum;qJü Mum;w,f Mum;w,fvYdk rSww f idk ;f rSww f idk ;f Mum;&wJth oHuav; topftopf ay:ay:
vmNyD;awmh aysmufomG ;wmukd awGU& od&w,f r[kwv f m;? tJ'g[m Mum;&wJh toH½yk \ f tjzpftysufudk odod
oGm;wmbJ? tJ'v D dk Mum;wkid ;f Mum;wkid ;f topftopfay:ay:NyD; aysmufaysmufomG ;wJh toH½yk [ f m NrJovm;?
rNrJwmvm; (rNrJygbk&m;)/ tJ't D oH½yk ef YJ twlyif toHxifay:&mjzpfwhJ em;½kyu f vJ ûydiw
f jl zpfNyD; ûydiwf l ysufomG ;
wmbJ? 'gaMumifh toH½yk \ f tjzpftysufuo dk ,
d if em;½ky\ f tjzpftysufudk odw,fvYdk bJ qk&d w,f/ tJ'aD wmh
Mum;wkid ;f Mum;wkid ;f Mum;w,f Mum;w,fvYdk rSwo f ad ewJh a,m*D[m toH½yk rf NrJwmukd odovkyd if em;½kyf
rNrJwmukv d J odoo d mG ;wmbJ/ qefpufrS OMooH acG;tlwt hJ oHponfudk Mum;&wJt h cg yuwdval wGrmS tMumBuD;
t½SnBf uD; Mum;ae&w,fvYdk xifMuw,f? 0dyóemÓPfxufoefaewJh a,m*DrmS awmh toH½n S Bf uD; r[kwyf J
wydik ;f pD wykid ;f pD jywfjywfNyD;xifw,f? 'gaMumifh tJ'v D t dk oH½yk u f v
dk J a,m*Du vsifjrefpmG jzpfysufaew,fvYdk
od&w,f/
tewåvu©Pokwf 72
xkYd twlyif jrifqüJ jrifw,f jrifw,fvYdk ½IrwS af ewJh a,m*DrmS 0dyóemÓPf txl;xufoefae,if
jrifow
d meJY jrif&wm[m csufjcif;yif aysmufaysmufomG ;w,fvYdk od&w,f/ tJ'v D dk cPrpJtopftopf jzpfysuf
oGm;wJh tqif;½ky[ f m NrJovm; rNrJwmvm;? (rNrJygbk&m;)? tJ'jD rif&wJh tqif;eJYûydiw
f yl if jzpfysuo
f mG ;wJh rsupf d
tMunf½yk af um NrJovm; rNrJwmvm;? (rNrJygbk&m;)/
pm;aomufae,if; t&omod&awmh odw,f odw,fvYdk ½Irw S af ewJah ,m*DrmS tJ'aD y:vmwJh t&omuav;
aysmufomG ;wmukd awGU&od&w,f? tJ'v D dk topftopfay:ay:NyD; aysmufaysmufomG ;wJh t&om½ky[ f m NrJovm;
rNrJwmvm;? (rNrJyg t½Sib f &k m;)? tJ'D t&om½kyf rNrJyu
Hk awmh tvGeyf if xif½mS ;aeygw,f? b,fvadk umif;wJh
t&ombJjzpfjzpf vQmay:rSm wcPav;bJ? bmrSrMumbl; aysmufomG ;awmhwmbJ? tJ't D &omvkb d J t&om ay:&m
jzpfwhJ vQm½kyu
f vJ ûydiw
f yl if jzpfysufomG ;w,f? 'gaMumifh t&om½kyf rNrJwmukd od,if vQm½kyrf NrJwmukv d J
odomG ;awmhwmbJ/
teHYudk eHow d t
hJ cgvJ ½Irw S af ewJah ,m*DrmS eH,if; aysmuf,if;? eH,if; aysmuf,if;eJY teHY½yk f topftopf
jzpfysuaf ewmukd od&w,f? tJ'v D dk jzpfjzpfNyD; ysuyf suo
f mG ;wJh teHY½yk [
f m NrJovm; rNrJwmvm;? (rNrJygbk&m;)/
tJ'D teHYeYJ ûydiw
f l ysufomG ;wJh ESmacgif;tMunf½yk af um NrJovm; rNrJwmvm;? (rNrJygbk&m;)/
azmif;w,f ydew f ,fvYdk ½Irw S af e,if; pdwu f ;l BuHpnfrI jzpfvm,if tJ'pD wd uf ;l BuHpnfru I dk pdwu
f ;l w,f
BuHw,fponfjzifh ½Irw S &f w,f? tJ'v D dk ½Irw
S af e,if; pdwt f BuHawG aysmufaysmufomG ;wmukd awGU& od&w,f? tJ'D
pdwu
f ;l BuHord I aysmufaysmufomG ;wkid ;f tJ'pD w
d \ f rS&D m½kyvf J aysmufaysmufomG ;wmbJ? tJ'v D dk pdwt f BuHjzpfwidk ;f
topftopf jzpfjzpfNyD; aysmufaysmufomG ;wJh rS&D m½ky[ f m NrJovm; rNrJwmvm;? (rNrJyg t½Sib f &k m;)/
tedpövu©Pm
tJ'g[m tedpv ö u©PmeJY qkid w
f ahJ r;cGe;f bJ? tJ't
D edpö vu©Pmu tvGet f a&;BuD;ygw,f? 'Dtedpv
ö u©Pm
ukd ykid yf idk Ef idk Ef idk o
f ,
d if 'kuv
© u©Pm tewåvu©PmawGuv dk J odawmhwmygbJ/ tedpv ö u©Pmqkw d m rNrJb;l vkYd
rSwof m;&aMumif;jzpfwhJ tjcif;t&mbJ? tJ'gu b,fv[ dk mvJq, dk if ]][kwmG tbm0guma&m tedpv ö u©P}H }vkYd
t|uxmrsm;rSm jyqkx d m;ygw,f/
[kwmG -rlvu r½Sad o;yJ ½Svd m-jzpfvmNyD;í? tbm0guma&m-r½Sad wmhyJ uG,af ysmufomG ;aom tjcif;t&m
ysufomG ;aom tjcif;t&monf? tedpv ö u©P-H tedpvö u©Pm rnfygw,fw/hJ rk;d wdrxf uJ vufueJay:vmwJh
vQyaf &mifqwdk m jrifb;l Muwm csn;f bJ? tJ'D vQyaf &mif[m rlvu r½Sad o;bl; r[kwv f m;? tJ'rD ½S&d muaeNyD;
vufueJ ay:vmw,f? tJ'v D dk ay:vmNyD;awmh wnfae&JUvm;? (wnfraeygbk&m;)/ tJ'v D Qyfa&mif[m rlvu
r½Sad o;yJ vufueJay:vmNyD; uG,af ysmufomG ;wmvkyd if ay:vmNyD; aysmufomG ;wJt h jcif;t&m[m tedpv ö u©Pm
ygbJw/hJ b,ft&mrqkd topfay:vmNyD; aysmufomG ;,if rNrJwmcsnf;bJvYdk rSwo f m;p&m txdr;f trSwf vu©Pm
ygbJ/ tJ'gukd bke;f BuD;u ]]jzpfay:NyD;aemuf uG,af ysmufomG ;wmu tedpv
ö u©Pm}}vkYd aqmify'k pf x
D m;w,f? tJ'g
ukd qkMd u&r,f/
tedpömEkyóemÓPf
jrifqJ Mum;qJ ponfrmS rjywf½rI w S af ewJh a,m*D[m ]]topfjzpfay:vmNyD; uG,af ysmufomG ;w,f}}qkw d hJ
tJ'D tedpv ö u©Pmukd awGU&rS rNrJb;l qkw
d mukd uk,d yf idk Ó
f Pfjzifo h &d w,f? tJ'v
D dk uk,
d yf idk Ó
f Pfjzifyh if rNrJb;l vkYd
odrS tedpmö EkyóemÓPftppf jzpfw,f/ tJ'gukdvJ ]]½Irw S q
f rJ mS uG,af ysmufomG ;wmukd awGU&í rNrJ[o k w
d mu
tedpmö EkyóemÓPf}}vkYd aqmify'k f pDxm;w,f? tJ'gukd qkMd u&r,f/
½Irw
S q
f rJ mS uG,af ysmufomG ;wmukad wGU&í rNrJ[k
odwmu tedpmö EkyóemÓPf/
tJ'D tedpmö EkyóemÓPftppf jzpfatmifvYdk jrwfpmG bk&m;u ]]½ky[ f m NrJovm; rNrJovm;}}qkw d hJ ar;cGe;f ukd
ar;awmfrw
l mbJ? tJ'aD r;cGe;f taMumif;uawmh jynfph aHk vmufygNyD/ ,ck 'kuv
© u©Pmar;cGe;f &JU ygVdudk teufjyef
jyr,f/
ye-xkYd jyif? ,H-tMuifw&m;onf? tedp-Hö rNrJ? wH-xkrd NrJaomw&m;onf? 'kuH© 0g-qif;&Javm? okcH 0g-
csr;f omavm? £wd-þokYd ar;awmfrl\/ 'kuH© baEÅ-qif;&Jyg t½Sib f &k m;-wJh/
'ku© 2-rsK;d
'Dae&mrSm 'kuq © w dk mu-tcHcufwhJ qif;&Jv½J w dS ,f? aMumufz, G af umif;vkYd vufrcHcsifp&m ½GrH ek ;f p&m
qif;&Jv½J w dS ,f? tJ'D qif;&J 2-rsK;d xJu cPrpJjzpfjzpfNyD; ysuyf suo f mG ;vkYd rNrJwo hJ abmuawmh tcHcufwhJ
qif;&JrsKd; r[kwb f ;l ? ]]'kuH© b,a|e-aMumufz, G af umif;aomaMumifh qif;&Jrnfw,fvYdk jyqkw d m;wJh a'oemawmf
ESithf nD jzpfvu dk f ysuv f udk ef YJ aMumufp&maumif;aomaMumifh 'kuv © Ydkq&dk wJh qif;&Jb/J Armvkd raumif;bl;qkw d hJ
pum;eJY oabmwlwhJ a0g[m&ygbJ/ xkYd twlyif okcqkw d mvJ 'Dae&mrSm aumif;w,fqw dk hJ Armpum;eJYoabmwlwhJ
a0g[m&ygbJ/ 'gaMumifh ]]rNrJww hJ &m;[m qif;&Jvm; csrf;omvm;}}qkw d m ]]raumif;wmvm; aumif;wmvm;}}qkw d hJ
Armpum;eJYoabmwlygbJ/ tJ't D ar;ukd yOö0*¾&D [ef;awmfrsm;u ]]qif;&Jygbk&m;}}vkYd ajzMuw,f? tJ'rD mS vJ Armvkd
qk,d ifawmh ]]raumif;ygbk&m;}}vkYd qv dk w
dk mygbJ/
bmaMumifh 'kuv
© Ydk raumif;wmvkYd qk&d ygovJqadk wmh-cPrpJ jzpfysuaf evkYd rNrJwt hJ wGuf aMumufp&mrkYd
raumif;wmygbJ? ,ck vlawGu aumif;w,f csr;f omw,fvYdk xifaeMuwm[m Mum½Snpf mG wnfaew,fç
tNrJwrf; wnfaew,f xifMuvkYd ygbJ? wpuúeYf rQawmif rwnfyJ cPrpJ ysuaf ew,f qkw d mod&,if csr;f omw,f
aumif;w,fvYdk b,frmS xifEidk Mf uygrvJ? tJ'v D dk cPrpJ ysufaewJh ½kyef mrfw&m;awGudk txnfu, dk v f yk Nf yD;
aeMu&wm[m ½kyef mrftopf aemufxyf rjzpfvm,if b,ftcsderf qkd aoEkid w f thJ wGuf trSet f wkid ;f od,if
aMumufp&mbJ? b,f[mvkv d q J , dk if-ûydvk ûydcgeD; aqG;jrnfah ewJh wku d t f Bdk uD;xJ 0ifae&r,fq, dk if aMumufp&m
aumif;ovkyd gbJ? tJ'D wku d t f udk rS rysufao;yJ &ufyidk ;f vykid ;f ESpyf idk ;f eJY wnfaeEkid b f , G f ½Sad o;w,f? uk, d x f u J
½kyef mrfawGuawmh wpuúeYf avmufawmif rwnfyJ ysuyf suaf eMuwJt h wGuf omNyD; aMumufp&maumif;wmaygh?
tJ'v D dk aMumufp&maumif;wJt h wGuf 'ku-© qif;&JvYdk qk&d wmbJ? ]]ESpo f ufp&m tm;uk;d p&m r½Sb d ;l ç bmrQraumif;wJh
w&m;}}vkdY qkdvkdwmygbJ/
'ku©vu©Pm
'Dae&mrSm 'ku-© qif;&JvYdk odrw S pf &mvu©Pmu bmvJvYdk qk, d if? ]]tbdPo S rÜ#yd VD emuma&m
'kuv© u©P}H }vkYd qkx d m;wJh t|uxm pum;twkid ;f ygbJ/ tbdPo S rÜ#yd VD emuma&m-rjywf ESyd pf ufaom
tjcif;t&monf? 'kuv © u©P-H qif;&J[k rSwo f &d aMumif; vu©Pm rnfygw,f wJ/h rjywfEydS pf ufw,f qkw d m jzpfrI
I rjywfEydS pf ufaewmygbJ? jzpfrI ysurf u
ysurf u I ESyd pf ufw,f qkw d mvJ ½kyef mrfw&m;wkid ;f jzpfjzpfNyD; ysuyf suf
oGm;wmukd qkw d mygbJ/ tJ'v D dk jzpfvudk f ysufvu dk ef YJ tESyd pf ufc&H wJh ½kyef mrfoabmw&m; [lorQukd 'ku-©
qif;&JvYdk raumif;wJw h &m;vkYd todtrSwf ûy&ygw,f? 'gaMumifh jzpfrI ysufrI ruif;wm[m 'kuv © u©PmygbJ/
tJ'gukd ]]jzpfysufEpS &f yf rjywfEydS pf ufwmu 'kuv © u©Pm}}vkYd aqmify'k f pDxm;w,f? tJ'gukd qkMd u&r,f/
tewåvu©Pokwf 74
'ku©mEkyóemÓPf
½Irw
S qf rJ mS jzpfysufaewmukd awGU&í qif;&J[k
odwmu 'kum© EkyóemÓPf/
tJ'D 'kum© EkyóemÓPf jzpfyu Hk awmh-a½SUem;ykid ;f u ajymcJw h thJ wkid ;f azmif;wm ydew f mrSpNyD; jzpfq½J yk ef mrf
ukd rjywf½rI w S af ewJh a,m*D[m azmif;wm ydew f m auG;wm qefYwm <uwm vSr;f wm cswm ponfawGvJ
w&dy&f yd ef YJ cPrpJ jzpfysuaf ewmukd awGUae&w,f? xdow d idk ;f Mum;wkid ;f jrifwidk ;f pm;odwidk ;f ponfrmS vJ cPrpJ
jzpfysuaf ewmuko d m awGU&w,f? tJ'v D dk awGU&awmh ½kyef mrfoabmw&m;awGudk jzpfrI ysurf u I rjywfEydS pf uf
aeovkyd if xifjrifvmw,f? b,ftcsed rf qkd aoysuo f mG ;Ekid w f t
hJ wGuf aMumufp&maumif;wJh qif;&JawGcsn;f bJ
vkYd vJ odjrif oabmusvmw,f? tJ'g[m 'kum© EkyóemÓPftppfygbJ/ tJ'D 'kum© EkyóemÓPftppf jzpfatmif
vkYd jrwfpmG bk&m;½Siu f ]]rNrJw½hJ yk w
f &m;[m 'ku-© qif;&Jvm;? okc-csrf;omvm;}}vkYd ar;awmfrw l mygbJ/ 'D'u k ©
taMumif;ukad wmh ½kyo f nf twåaumifr[kwpf onfjzifh a[mcJw h hJ tyk'd rf sm;rSm ]]twåaumifr[kwaf omaMumifh
½kyo f nf ESyd pf ufzYdk &m jzpfaeacsonf}} tp½Sad om pum;&yfwYdk jzifyh if xif½mS ; jycJNh yD;vJ jzpfygw,f? 'gaMumifh ½ky[ f m
aMumufp&m qif;&JrQjzpfaMumif; tvGeyf if xif½mS ;aeygw,f/ 'gaMumifh yOö0*¾D &[ef;awmfrsm;u qif;&Jyg
t½Sib f &k m;vkYd ajzMuygw,f/ tJ'D taMumif;uawmh aumif;aumif; em;vnfavmufygNyD/ tJ'v D dk tedpö 'kur© Q
jzpfwhJ w&m;ukd ighOpömtae? ig tae? igh twåtaejzifh r½Ijrif rxifrw S o
f ifah Mumif; azmfjywJph myk'd u
f dk teufjyefjy
ygr,f/
igh[mvkdYxifwm wPSmpGJ
tJ'D pum;&yfxrJ mS ighOpömvkYd xifwmu wPSmpGb J ?J ig jzpfw,fvYdk pGv J rf;wmu rmepGb J ?J igh twåvYdk
pGv
J rf;wmu 'd|pd b JG /J wPSmjzifh om,mESpo f uf,if uk, d Ohf pömr[kwaf yrJh uk, d Ohf pömtaeeJYyJ odr;f yku d Nf yD; om,m
ESpo
f ufw,f? Oyrm aps;xJomG ;Munfw h hJ ol[m vkcd siEf pS o f ufwhJ ypön;f ukd awGU&,if uk, d [ hf mtaeeJYyif
odr;f yku
d Nf yD; ESpo
f ufwmbJ? tusÐ vkcH snq f ,dk if pdwu f ;l jzifh 0wfMunfw h ,f? bdeyfq, dk if pdwu f ;l jzifh pD;Munfw h ,f?
oufrhJ ouf½ydS pön;f [lorQukd om,mESpo f uf,if 'Dvcdk snf;bJ? uk, d [
hf mtaeeJY odr;f yku d Nf yD; om,mESpo f ufwmbJ?
'gaMumifh rNrJ qif;&Jazmufjyefwwfww hJ &m;ukd ighOpömtaejzifh odr;f yku d Nf yD; ESpo f ufom,mae&efoifyh ghrvm;vkYd
ar;awmfrw l mygbJ/ tJ't D ar;jzifh aMumufz, G q f if;&Judk om,mESpo f uf&ef oifyh grvm;vkYd qkv d ydk gw,f/
,ck rdrw d Ydk oEÅmefrmS ½Sad ewJ½h yk af wG[m cPrpJ jzpfysufaew,f? tJ'v D dk cPrpJ jzpfysufaewmukd
trSet f wkid ;f od,if ckwifu ajymcJw h hJ wku d tf rd tf Bdk uD;xJ 0ifae&wmvkd aMumufp&mbJ? ,ckaumif;aeayrJh
taMumif; rnDnw G ,f if wrsK;d wrnfjzpfNyD; raeom rxkid o f mvJ jzpfomG ;wwfwmbJ? tJ'v D dk wcPrQ rwnfrNrJ
ajymif;vJaevkYd aMumufp&mqif;&JreS ;f od,if om,mESpo f ufp&mb,f½rdS vJ? em&Dyidk ;f &ufyidk ;f rMumrDrmS yif vlemBuD;
jzpfawmhrnfo h u
l dk tdraf xmifbuftjzpfjzifh om,mvufcEH idk yf ghrvm;? rMumrDaooGm;rnfo h u
l dk tdraf xmifbuf
tjzpfjzifh om,mvufcEH idk yf ghrvm;? wu,fo, d if b,forl S romr,m vufrcHEidk yf gbl;/ tJ'gvkb d J jzpfysuforQ
½kyef mrfawGudk rjywf½aI ewJh a,m*DrmS cPrpJysufysufomG ;wJh ½kyaf wGudk awGU&wJt h wGuf aMumufz, G q
f if;&J
xifvmw,f? tJ'v D dk qif;&Jxifaeawmh b,f½yk u f rdk S uk,d [ hf mtaejzifh rom,m rodr;f yku d v f adk wmhb;l /
tewåvu©Pokwf 75
igbJvkdYxifwm rmepGJ
{aom-þt&monf? t[H to®d-igjzpfonf-vkYd xifwmuawmh rmepGb J ?J MunfvifwrhJ supf -d em;ponf
aumif;wJt
h qif;-toHponfwYdk udk rSND yD;awmh ig rsufpad umif;w,f em;aumif;w,f tqif;vSw,f toHaumif;
w,f use;f rmw,f tm;aumif;w,f-ponfjzifh rmefwufwmrsKd;ygbJ? tJ'v D dk ½kyu
f dk rSND yD; rmefwuf&ef oifyh ghrvm;
wJh/
rmefwufw,fqw dk m tNrJ½adS ew,f NrJw,fxifNyD; wufwmbJ? tJ'D rsufp½d yk f em;½kyf tqif;½kyf ponfudk
tNrJwnf½adS ew,f xifNyD; rmefwufwmygbJ/ Oyrmtm;jzifh vlwa,mufrmS a½T aiGponf awmfawmfrsm;rsm;ukd
wae&mü odr;f xm;w,f qkyd gawmh? tJ'yD pön;f awGudk wdww f wd f ck;d ,lomG ;vkYd r½Sad wmhayrJh ypön;f ½Siu
f
olord ;f xm;wJt h wkid ;f ½Sad ew,fxif,if ighrmS a½TawG aiGawGrsm;pGm ½Sw d ,fvYdk xifNyD; rmefwufaeEkid w f ,f?
ck;d ,lomG ;vkYd r½Sad wmhb;l qkw d m od&,ifawmh tJ'v D dk rmefwufz,
G f r½Sad wmhygbl;/ tJ'D Oyrmvkyd gbJ jrifqJ Mum;qJ
ponfu xif½mS ;cJw h hJ rsufp½d yk f ponfudk ½SNd rJ½adS ew,f xifMuvkYd tJ'rD sufp½d yk f ponfudk pGrJ NDS yD; rmefwufaeMu
wmygbJ/ rjywf½rI w S af ewJh a,m*DrmS awmh jrifNyD; aysmufç Mum;NyD; aysmufponfjzifh csujf cif;yif aysmufaysmuf
oGm;wmukcd snf; awGUjrifae&w,f? tJ'aD wmh ighrsufpad umif;w,fç igvSw,fponfjzifh rmefwufp&mr½Sad wmhygbl;/
'gaMumifh ]]½ky[ f m igjzpfonf}}vkYd xifjrifpv JG rf;&ef oifyh ghrvm;qkw d hJ tar;ukd ]]roifyh gbk&m;}}vkYd ajzMuygw,f/
,ck xkwjf ycJw h hJ ar;cGe;f rsm;t& bke;f BuD;u tusOf;csKyfar;oGm;r,f? y&dowfrsm;u rdrw
d Ydkoabmus
xifjrifwt
hJ wkid ;f ajzMu&r,f/
,ck jrwfpmG bk&m;½Sif\ ar;ykEH iS hf yOö0*¾&D [ef;awmfwYdk \ ajzykyH gVdrS jrefrmjyefoufoufudk vku
d q
f Mdk u&
r,f/
BuHord -I pdw0f n
d mPf[m NrJovm; rNrJovm;? rNrJyg
bk&m;/ rNrJwm[m aMumufz, G q f if;&Jvm; ESpo
f ufz,
G f csr;f om
vm;? aMumufz, G f qif;&Jygbk&m;/ rNrJqif;&J ajymif;vJ
azmufjyefwwfaom w&m;ukd ]]igh[m[k? ig[k? ightwå[}k } ½Ijrif
xifrwS &f ef oifyh ghrvm;? roifyh gbk&m;/
tewåvu©Pokwf w&m;awmfBuD;
yOörykdif; NyD;\/
tewåvu©Pokwf 77
tewåvu©Pokwf w&m;awmfBu;D
q|rykid ;f
1325-ckESpf 0gqkdvuG,fESifh 0gacgifvqef; (8) &ufaeY a[monf/
w&m;tEkoaE¨
a0'em- cHpm;rI a0'emonf? edpmö 0g- NrJoavm? tedpmö 0g-rNrJoavm? £wd-þokYd ar;awmfr\
l /
tedpmö baEÅ-rNrJygt½Sib
f &k m;/
jrwfpmG bk&m;u cHpm;rI a0'em[m NrJovm;? rNrJovm;vkYd ar;awmfrw l ,f/ yOö0*¾D &[ef;awmfrsm;u
rNrJygbk&m;vkYd ajzMuygw,f/ a0'emtaMumif;ukd a½SUykid ;f rsm;uvJ ajymoifo h avmufajymcJyh gNyD? 'gayrJh ,ck olU
tvSnu hf saewJt
h cg eJeaJ wmh xyfajym&OD;rSmbJ/ cHpm;rI a0'emqkw d m csrf;omwJh aumif;wJh cHpm;rIu wyg;?
qif;&JwhJ raumif;wJh cHpm;rIu wyg;? rqif;&J rcsrf;omtv,f tvwf cHpm;rIu wyg;? 'Dvdk ok;H yg; ½Sw d ,f/ tJ'D
cHpm;rI a0'em ok;H yg;vk;H ukd yuwdy*k Kd¾ vfawGu tNrJwnf½adS ewJh igaumifvYdk xifaeMuw,f? tJ'v D dk xifjrif
pGv
J rf;aewmukd ed0goD twåpJG a0'utwåpv JG Ydk qkw
d mbJ? tJ'D twåpJG aqmify'k rf sm;ukd qkMd u&r,f/
uk,
d xf rJ mS tNrJwrf;wnfaewJh igaumif ½So
d nf[k
xifwmu ed0goDtwåp/JG
uk,d xf J pdwx f rJ mS csrf;omaewmvJ igbJ? tJ'D igubJ &Hcgqif;&Jw,f? &Hcg rqif;&J rcsrf;om tv,f
tvwf jzpfaew,fvYdk 'Dvdk xifaeMuw,f? tJ'aD wmh cHpm;rI[m NrJaew,fvYdk xifaeMuwmaygh? trSeu f awmh
csrf;omaewJh tcgrSm qif;&Jr½Sb d ;l ? tv,f tvwfvJ r½Sb d ;l ? qif;&JaewJh tcgvJ csrf;om r½Sb d ;l ? tv,f
tvwfvJ r½Sb d ;l ? tv,f tvwf rqif;&J rcsrf;omjzpfaewJh tcgvJ csrf;om r½Sb d ;l ? qif;&JvJ r½Sb
d ;l ? 'Dawmh
cHpm;rI[m NrJwnfaewm&,fvYdk r½Sb d ;l ? olUqkid &f m taumif; tqk;d tv,ftvwf taMumif;tm;avsmfpmG olUtcku d f
twefYEiS o
hf l jzpfay:vmNyD; aysmufaysmufomG ;w,f? rNrJb;l qkw d m xif½mS ;aeygw,f/
tewåvu©Pokwf 78
'gaMumifh azmif;w,f ydew f ,f ponfjzifh rjywf½aI ewJh a,m*DrmS uk, d xf u J emusif tcHcufwhJ 'kua© 0'em
ay:vmwJt h cg tJ't D cHcufwhJ a0'emukd pl;pku d Nf yD; emw,f emw,f ponfjzifh rjywf½rI w S af e&w,f? tJ'v D dk
½Irw
S af e,if; orm"dÓPftm;aumif;,if tJ'D emusif tcHcufwm[m avsmhavsmhomG ;w,f/ aemufq;Hk usawmh
emusif tcHcufr[ I m vk;H vk;H aysmufomG ;w,f? wcsKdUrSmqk, d if wcPav; twGi;f rSmyif ,lypfvu dk of vkyd if tJ'D
tcHcufwm[m vk;H vk;H aysmufomG ;w,f/ tJ'aD wmh uk, d x f rJ mS tcHcufwmvJ r½Sçd tawGUaumif;wmvJ r½S, d if
azmif;w,f ydew f ,f ponfjzifh ½k;d ½k;d tawGUukb d J ½Irw S af e&w,f? tJ'g[m tv,f tvwf cHpm;rIudk ½Ioad ewmbJ/
tJ'Dvkd tv,ftvwf ½kd;½kd;tawGUukd ½IrSwfae,if; aumif;wJhtawGU ay:vmwJt h cg tJ'aD umif;wmukd ½Irw S &f w,f?
raumif;wm ay:vm,ifvJ raumif;wmukd ½Irw S &f w,f/ tJ'v D dk tv,ftvwf taumif; tqk;d awGudk olUtcku d f
twefYeYJ ol ½Ioad e&awmh tJ'D cHpm;rIawGY[m rNrJb;l qkw d m uk, d yf idk Ó
f Pfjzifh oabmus odjrifvmw,f? 'gu
trsKd;wl a0'em tpOfawGudk ykid ;f jcm;odybHk ?J tJ'vD dk odwmukd oEÅwyd pöKyÜejf zifh ykid ;f jcm; odw,fvYdk qkw d mbJ/
'gaMumifh 'Gg& 6-yg;u xif½Sm; ay:vmorQudk rjywf½rI w S af ewJh a,m*D[m jrif,if jrifw,fç Mum;,if
Mum;w,fç xd,if xdw,fç BuH,if BuHw,f ponfjzifh ½Irw S af e,if;yif jrifvYdk aumif;wm raumif;wmeJY raumif;
waumif;qkw d hJ a0'emawG csujf cif;yif aysmufaysmufomG ;wmukd ykid ;f jcm;NyD; od&w,f? xkYd twlyif Mum;vkYd
aumif;wm raumif;wm? awGUxdvYdk aumif;wm raumif;wm? BuHov d Ydk aumif;wm raumif;wm paom a0'emawG
csujf cif;yif aysmufaysmufomG ;wmukv d J ykid ;f jcm;NyD; od&w,f/ tJ'aD wmh cHpm;rI a0'em [lorQ[m rNrJwmcsn;f
bJvYdk uk,d yf idk Ó
f Pfjzifyh if ½Si;f vif;pGm odoo d mG ;w,f/
uk,
d x
f uJ emusif tcHcufwhJ a0'em[m NrJovm; rNrJovm;? (rNrJygbk&m;)/ bmaMumifh rNrJovJ qk, d if
tJ'D tcHcufwm[m apmapmu r½Sad o;bl;? tJ'D tcku d rf mS rS jzpfvmw,f r[kwv f m;? (rSeyf gbk&m;)/ tJ'gukd
emw,f emw,f ponfjzifh ½Irw S af e,if;yif awmfawmfMumawmh olu aysmufomG ;w,fr[kwv f m;? (aysmufomG ;
ygw,f bk&m;)/ trSwt f xl;aumif;aewJh a,m*DrmS qk, d ifemw,fvYdk wcgrSwv f u
dk ,
f if;ç wemuaysmufomG ;,if;?
aemufwemu topfay:vmjyef,if;? tJ'gukd rSwv f u
dk jf yefawmh olu aysmufomG ;jyef,if;eJY csujf cif; csujf cif;yif
aysmufaysmufomG ;wmukd awGUMu&w,f r[kwv f m;? (awGUMu&ygw,f bk&m;)/
aumif; raumif; txl; rxif½mS ;yJ azmif;w,f ydew f ,fponfjzifh ½k;d ½k;d ½Irw
S af e&wJt
h cg? jrifw,f
Mum;w,f ponfjzifh ½k;d ½k;d ½Irw S af e&wJh tcgrsm;rSmawmh raumif; rqk;d tv,f tvwf cHpm;rIxif½mS ;aew,f?
tJ'gvJ rSwwf idk ;f rSww
f idk ;f aysmufaysmuf oGm;w,f? tJ'v D dk aysmufaysmufomG ;wm[m NrJovm;? rNrJovm;? (rNrJyg
bk&m;)/ tJ'aD wmh aumif;wJo h ck ? raumif;wJ'h u
k ?© tv,ftvwf Oayu©mqkw d hJ 'DcpH m;rI a0'em ok;H yg;[m
NrJovm; rNrJovm;vkYd ar;,if b,fvdk ajzrvJ? (rNrJb;l vkYd ajzygr,f bk&m;)/
ye-xkYd tjyif? ,H-tMuifw&m;onf? tedp-Hö rNrJ? wH-xkrd NrJaomw&m;onf? 'kuH© 0g-qif;&Javm? okcH 0g-
csr;f omavm? £wd-þokYd ar;awmfr\ l / 'kuH© baEÅ-qif;&Jyg t½Sifbk&m; wJh/
'guawmh a½SUem;u xkwjf yefcw hJ hJ twkid ;f ygbJ? odyNf yD;csJUajymaebkYd rvkyd gbl;/ vlawGu okca0'emqkw d hJ
csr;f omawGudk NrJaew,fxifvYdk ESpo f ufvcdk siaf eMuwmbJ? cPrpJ vsijf refpmG ysuyf suo f mG ;wmukd awGU&vkYd
wpuúeYf rQç wpuúeYf &UJ q,fyw Hk ykrH Qawmif NrJwnfraebl;qkw d m od&,if ESpo f ufvcdk sifp&m r½Syd gbl;? tJ'cD srf;om
uav;ukd cHpm;&bkYd twGuf ½Sm&wmuawmh wem&DvJ rubl;? w&uf wv wESpv f rJ ubl;? woufv;Hk ½SmBuH
aeMu&wmbJ? tJ'v D dk ½SmBuHae,if; aoaooGm;Mu&wmbJ? b,f[mrS tm;uk;d bG,f r½Sb d ;l ? tJ'cD srf;omukd
r&awmif qif;&JawGeYJ rawGU&atmif ½SmBuHaeMu&wmbJ? tJ'gu tv,ftvwf Oayu©mtwGuf ½SmBuHaeMu&wm
ygbJ? tJ'v D dk ½SmBuHae,if;ç tm;xkwaf e,if;xJuyif uk, d q
f if;&J pdwq f if;&JawGeYJ awGUNyD; 'kua© &mufaeMu&wmbJ?
tJ'D 'kua© 0'emukad wmh qif;&JvYdk ajymp&mrvkyd gbl;/ tJ''D u k a© 0'emawGeYJ awGU&wm[mvJ okceJY Oayu©mu
rNrJvYdk ygbJ? 'gaMumifh rNrJwo hJ ck eJY Oayu©m[mvJ tm;ruk;d &bl;? olwYdk udk &atmif ½SmBuH&vkYd vJ qif;&J&w,f?
olwYdk aysmufomG ;wJt h cg 'kue© YJ awGU&vkYd vJ qif;&J&w,f? txl;tm;jzifh okca0'em uif;uGmoGm;wJt h cg raewwf
rxkid w f wf jzpfatmif qif;&J&wwfw,f? ykpH x H w
k jf y&,if om;orD; uav;ukd tm½kûH yNyD; csr;f omaewJh rdbawGrmS
tJ'o D m;orD; aoqk;H ysufq;D oGm;,if? orD;cifyeG ;f tnDtnGwf csrf;omaewJo h rl sm;rSm tdraf xmifbufjzpfol
ysupf ;D oGm;,if? okYd r[kwf uGu J mG oGm;,if? jynfph w Hk OhJ pömawGurdk í
DS pdwcf srf;omaewJo h rl mS tJ'OD pömawG ysufp;D qk;H ½I;H
oGm;,if tvGeq f if;&JNyD; raewwf rxkid w f wf jzpfMu&wwfw,f? wcsKUd rSmqk, d if aoonftxd 'kua© &mufomG ;
&wwfw,f/ 'gaMumifh tJ'rD NrJwhJ a0'em[m aMumufz, G qf if;&JygbJ/ aemufwyk'd u f awmh--
ye-xkrd w
S yg;? ,H-tMuifw&m;onf? tedp-Hö rNrJ? 'ku-H© qif;&Jwnf;? 0dy&dPmr"r®-H ajymif;vJazmufjyefjcif;
oabm½Sd\? wH-xkd rNrJ qif;&J ajymif;vJazmufjyefwwfaom w&m;uk/d {wH rr-þt&m[m ighOpöm? {aom t[H
to®d-þt&m[m igjzpfonf? {aom ar twåmwd-þt&m[m ightwå[lí? orEkyódwkH-½Ijrifxifrw S jf cif;iSg?
uv’H Ek-xku d w
f efoifah vsmfygrnfavm/ £wd-þokYd ar;awmfr\ l / aem a[wH baEÅ-xko d Ydk ½&I ef rxku d w
f ef
roifhavsmfyg t½Sifbk&m;wJh/
om,mESpo
f uf wyfrufaewmygbJ/ 'kua© 0'em qif;&Juadk wmh wku d ½f u
dk t
f m;jzifh tvkrd ½Sad yrJh iguyif qif;&J
aew,fvYdk xifrw
S Nf yD; rdru
d ,
dk t
f aeeJY om,mESpo
f ufaeao;wmygbJ/
tJ'v
D dk om,mESpo f ufaewm[m ckwifu ajymcJw h thJ wkid ;f rNrJwm qif;&Jwm azmufjyefwmukt d rSet
f wkid ;f
rodao;vkYd ygbJ? a0'emukd jzpfwidk ;f jzpfwidk ;f rjywf½rI w S af ewJh a,m*Duawmh 'ku© a0'emqk, d if jzpfvQijf zpfjcif;
ESyd pf ufwwfwhJ oabmukd xif½mS ;od&w,f? tJ'v D o
dk &d mrSm yuwdval wG odwmeJY bmxl;ovJvYdk ar;p&m½Syd gw,f/
tajzuawmh trsm;BuD;xl;ygw,f? yuwdval wGu igqif;&Jw,fvYdk igaumiftaeeJY xifaewmbJ? ig[m aeom
xkid o f m csr;f omae&mu tcHcuf qif;&Jvm&w,f? 'Dqif;&Juif;oGm;,if ig csr;f omoGm;r,fvYdk igaumiftae
eJYom xifjrifwmbJ/ a,m*Duawmh rlvuvJ cPrpJ jzpfysufaewJh ½kyef mrf tpOfrQom½Sw d ,fvYdk odaew,f?
'kua© 0'em ay:vmwJt h cgusawmhvJ tJ'½D yk ef mrftpOfxrJ mS rcHomwJo h abm topftopf ususvmovkb d J
jzpfjzpfNyD; ysuyf suof mG ;wJh oabmrQbv J Ydkom odw,f? pNyD;ay:vmuwnf;u pl;0ifaewJh ajimifv h ydk if csujf cif;yif
ESyd pf ufwhJ oabmw&m;taejzifo h m odjrifw,f/
okca0'emukad wmh oljzpfaeqJrmS csr;f omw,f aumif;w,fvYdk xif&ayrJh tJ'D okcuk&d atmif ½SmBuH
tm;xkw&f wJh twGuv f J qif;&Jw,f? tJ'D okc&atmifvYdk tukov dk u
f dk ûyrd,if tyg,fav;yg;a&mufNyD;awmhvJ
qif;&J&w,f? jzpfay:aewJh tJ'D csrf;omokcukd ESpo f ufw, G w
f maewJt h wGuf b0 topftopf jzpfjzpfNyD; tk&d
em& ao&jcif; tp½Sad om qif;&JawGudk cHpm;ae&w,f? tJ'cD srf;om aysmufu, G o
f mG ;wJh tcgusawmh tJ'D
csr;f omukd pGv
J rf;NyD; raewwf rxkid w f wf jzpfNyD;awmhvJ tBuD;tus,f qif;&J&w,f? 'gaMumifh csrf;omokcukv d J
qif;&JvYdk odjrifoabmusw,f?/ tJ'v D dk odjrifyu Hk dk a½SUem;uvJajymcJyh gNyD/ Oayu©ma0'emukv d J rNrJwt hJ wGuf
qif;&Jtaejzifh odjrifyu Hk dk a½SUem;u ajymcJyh gNyD/ tJ'v D dk odjrifatmif ½I&r,fqw dk mukd a0'emoH,w k yf gVd (409) rSm
'Dvdk a[mxm;ygw,f/
a0'emokH;yg; trSeftwkdif;jrifykH
rjywf½rI w
S af ewJh a,m*Du rcHomwJh 'kua© 0'emukd ajimifv h ydk if ESyd pf ufwwfwhJ qif;&Joabmw&m;
taejzifh odjrifw,f? csrf;omqkw d hJ okca0'emukd olUtwGuf ½SmBuH&aomaMumif¤h if;? olr½Sw d thJ cg qif;&Japwwf
aomaMumif¤h if; aMumufz, G q
f if;&J taejzifh odjrifw,f? rqif;&J rcsr;f om tv,ftvwf Oayu©m a0'emukd
rNrJaomaMumifh ½SmBuHtm;xkw&f wJh ocFg&qif;&Jtaejzifh odjrifw,f? 'gaMumifh a0'emukd igh[m[k ig[k
ightwå[k ½Ijrif&ef oifyh ghrvm; qkw d hJ tar;ukd yOö0*¾D &[ef;awmfrsm;u roifyh gbk&m;vkYd ajzMuygw,f/ tJ'D
ygVdt& bke;f BuD;uvnf; ar;Munfrh ,f oabmuswJt h wkid ;f ajzMu&r,f/
cPrpJ jzpfysuaf eaomaMumifh rNrJ qif;&J azmufjyefwwfwahJ 0'emukd igh[mç igç ightwåvYdk wPSm rme
'd|w d Ydkjzifh r½Ijrifoifyh Hk rpGv
J rf;oifyh u
Hk dk a[mjyawmfrw l m[m a0'emukd tNrJwnfaewJh ig ighOpömtaejzifx h ifjrifNyD;
wPSm rme rjzpfzYdk ygbJ? ykxZk OfrmS qk, d if twå'|d v
d J rjzpfzYdk ygbJ/ tewåjzpfyu Hk dk 'Dae&mrSm tedpö 'kuv © u©Pm
wkYd jzifh jyawmfryl gw,f? (a0'em[m twår[kwaf omaMumifh ESyd pf ufzYdk&mjzpfw,fvYdk jycJw h )hJ a½SUykid ;f u a'oem
jzifv h J ]]ESyd pf ufwwfwt hJ wGuf aMumufp&maumif;wJh 'kuv © u©Pmtvkt d m;jzifh twåaumif r[kwaf Mumif;}} xif½mS ;
ygw,f/
a0'emtaMumif;uawmh 'gavmufq,
dk if awmfawmfjynfph o
Hk mG ;ygNyD/ ,ck onmeJYpyfwhJ ygVdpum;&yfudk
qufNyD;a[mr,f/
onmrNrJykH ponfukdjyqkdcsuf
onmqkw d m jrif&wJth qif;ukd rSwpf xJG m;wmu wyg;? Mum;&wJt h oHudk rSwpf xJG m;wmu wyg;? eH&wJh
teHYudk rSwpf x
JG m;wmu wyg;? pm;od&wJt h &omukd rSwpf x JG m;wmu wyg;? xdo&d wJt h awGUukd rSwpf x JG m;wmu
wyg;? BuHo&d wJt h &mukd rSwpf x
JG m;wmu wyg;? tm;vk;H 6-yg;½Sw d ,f? tJ'oD nmu rSwpf x JG m;vkYd awGUNyD;
tm½kaH wGudk rarhbJ rSwrf ad ew,f? usufrw S af vhvmwJh pmayqkid &f mrSm 'Donmu tvGeyf if ta&;ygygw,f?
'Donm aumif;wJo h [l m wcgavmuf jrif½Hk Mum;½keH YJ rarhyJ rSwrf ad ewwfw,f/ 'gaMumifh tJ'v D dk rSwrf ad ewmukd
NrJw,fvYdkvJ xifrw S af eMuw,f? aumif;w,fvYdkvJ xifrw S af eMuw,f? igbJvYdkvJ xifrw S af eMuw,f/
'gayrJh 'Donm[m jrifwmrSwNf yD;,ifvJ csujf cif;yif aysmufomG ;wmbJ? aemufxyf rSwrf w d mu aemufxyf
topfjzpfwhJ onmbJ? Mum;wm ponfawGudk rSwrf w d mvJ csujf cif;aysmufomG ;wmcsn;f bJ? aemufxyfrw S rf w
d mu
aemufxyftopfjzpfwmcsn;f bJ/ 'gaMumifh jrifwidk ;f Mum;wkid ;f awGUwkid ;f odwidk ;f rjywf½ rI w
S af ewJh a,m*DrmS tJ'D
jrifwmponfEiS hf twlwyl if rSwof m;wJoh nmvJ csujf cif;yif aysmufaysmufomG ;wmukd awGUod&w,f? tJ'v D dk
awGUodae&awmh tJ'D rSwof m;rIonmukd rNrJb;l vkYd od&wmaygh/ yOö0*¾&D [ef;awmfrsm;uvJ tJ'v D odk Nd yD; jzpfaewJh
twGuf ]]onm[m NrJovm; rNrJovm;}}qkw d hJ tar;ukd ]]rNrJygbk&m;}}vkYd ajzMuygw,f/ tJ'g[m jrwfpmG bk&m;
a[mwJh w&m;pum;awGudk emMum;ae,if; rSwo f m;wJoh nmvJ csujf cif; aysmufaysmufomG ;wmukd awGUae&vkYd
ygbJ/ tJ'u
D aemuf ar;cGe;f 2-ckuawmh ½kyaf 0'emwkYd rmS ar;cGe;f rsm;eJY xyfwyl gbJ/
ye-xkYd jyif? ,H-tMuifw&m;onf? tedp-Hö rNrJ? wH-xkrd NrJaom w&m;onf? 'kuH© 0g-qif;&Javm? okcH 0g-
csr;f omavm? £wd-þokYd ar;awmfr\ l / 'kuH© baEÅ-qif;&Jyg t½Sifbk&m;/ 'guawmh xif½Sm;aeygNyD/
ye-xkrd w
S yg;? ,H-tMuifw&m;onf? tedp-Hö rNrJ? 'ku-H© qif;&Jwnf;? 0dy&dPmr"r®-H ajymif;vJazmufjyefjcif;
oabm ½Sd\? wH-xkrd NrJ qif;&J ajymif;vJazmufjyefwwfaom w&m;uk?d {wH rr-þt&m[m ighOpöm? {aom t[H
tewåvu©Pokwf 82
'Dtar; tajzuvJ a½S;ueJY xyfwyl gbJ? xif½mS ;aeygNyD? xl;wmuawmh rSwo f m;rIonmtaeeJY wPSmjzifh
pGv
J rf;yk?H rmejzifph v
JG rf;yk?H 'd|jd zifph v
JG rf;yk-H tJ'pD v
JG rf;ykrH sm;ukd em;vnfbYdk avmufyJ txl;ajymp&m ½Syd gw,f? rjywf
jzpfysufaewJh ½kyef mrfawGudk r½IrrSwEf idk w f hJ yuwdval wGuawmh tJ'rD w S o f m;rIuav;ukd aumif;w,f xifNyD;awmh
ESpof ufom,maew,f? ighOpömtaeeJY wPSmpGjJ zpfaewmygbJ? igu olrsm;xuf rSwÓ f Pfaumif;w,fvYdk
xifNyD;awmh rmevJ jzpfaew,f? rmepGyJ gbJ? jriforQ Mum;orQ ponfawGudk rarhyJ rSwrf ad ewm[m igbJvYdkvJ
xifaew,f? onmukd ightwåvYdk pGv J rf;wmygbJ/
trSet f m;jzifah wmh awGU&&mtm½ku H dk awGU&wJt h wkid ;f rarhraysmufatmif rSwpf w JG wfwo hJ nm[m jzpfjzpfNyD;
csujf cif;yif aysmufaysmufomG ;vkYd rNrJwmcsn;f bJ? rjywf ½Irw S af ewJh a,m*Duawmh tJ'v D cdk sufjcif; aysmufaysmuf
oGm;vkYd rNrJb;l qkw d mvJ od&w,f? rNrJvYdk EpS o f uftm;uk;d bG,f r½Sw d hJ qif;&Jb?J ½GpH &m aMumufp&mpwJh
rawmfwmawG rSwpf NJG yD; ESyd pf ufwwfvYdkvJ qif;&Jbv J Ydk 'Dvv dk oJ &d w,f? wykw H nf;wnfaewmr[kwyf J ajymif;vJ
azmufjyefwwfwhJ oabmbJvYdk vo J &d w,f/ tJ'v D dk od&wJt h wGuf rSwo f m;rIonmukd aumif;wJh csrf;omtaejzifh
ESpo
f ufz, G rf ½Sb
d ;l ? tNrJwnf½adS ewJh rSwÓ f Pftaejzifh *kP, f b l ,G rf mefwufz,G vf J r½Sb
d ;l ? wBuHw h nf;wnfaewJh
twåaumiftaejzifv h J ,lqpGv J rf;bG,rf ½Sb d ;l vkYd odjrifoabmusaeygw,f? 'gaMumifh yOö0*¾&D [ef;awmfrsm;u
igh[mbJ? igbJ? ightwåbv J Ydk ½Ijrifxifrw S &f ef roifah Mumif; ajzqkad vQmufxm;MuwmygbJ/ tJ'aD r;cGe;f t&
bke;f BuD;uvJ ar;Munfrh ,f? oabmuswt hJ wkid ;f ajzMu&r,f/
ocFg&-ûyvkyt f m;xkwrf q I wdk m uk, d tf rlt&m EIwt f rlt&m pdwt f rlt&mawG jzpfatmif ûyvkyt f m;xkwf
aewJh oabmw&m;awGygbJ? w&m;uk, d t
f m;jzifh apwem trª;½Sw d hJ apwoduf 50 jzpfaMumif; a½SUykid ;f uvJ ajymcJh
ygNyD/ 'DocFg&u tvGeu f s,fjyefYygw,f? oGm;jcif; &yfjcif; xkid jf cif; avsmif;jcif; auG;jcif; qefYjcif; vIy½f mS ;jcif;
paom uk, d t
f rlt&mawG jzpfatmifvJ 'DocFg&awGu wku d wf eG ;f NyD; ûyvkyaf ewmbJ? ajymqkw d hJ EIwt f rlt&m
jzpfatmifvJ olu wku d w f eG ;f ûyvkyaf ewmbJ? ,ck bke;f BuD; ajymqkad ewmvJ tJ'o D cFg&u wku d w f eG ;f ûyvkyaf y;ae
vkYd ygbJ? 'Dvadk jymvkud f 'Dv½dk w G vf u dk pf onfjzifh pum;vk;H wkid ;f pum;vk;H wkid ;f ajymrI ½Gwq f rdk I jzpfatmif olu
wkud w f eG ;f aew,f? pdwu f ;l BuHpnfrI trsKd;rsKd;jzpfatmifvJ 'DocFg&u wku d wf eG ;f ûyvkyaf ewmbJ/
'gayrJh yuwdval wGuawmh ,ckajymcJw h hJ uk, d tf rlt&m EIwt f rlt&m pdwt f rlt&mawGudk igubJ
vkyaf ew,f? tJ'v D dk ûyvkyaf ewJh ig[m tNrJwnf½adS ew,fvYdk xifrw S af eMuw,f/ azmif;w,f ydew f ,f ponfjzifh
rjywf½rI w S af ewJh a,m*Duawmh tJ'v D dk ½IrwS , f if; pdwt f rlt&m wpkw H ckjzpfvm,if tJ'pD w d t
f rlt&mukd ½Irw S f
&w,f? avmbeJY wGNJ yD;jzpfwhJ apwemu ESpo f uf vkcd sifwt hJ aeç tJ'D vkcd sifwm&atmif ½SmBuHbYdk wku d w
f eG ;f wJh
taeeJY jzpfvmw,f? tJ'gukd ESpo f ufw,f vkcd sifw,f ponfjzifh ½Irw S Nf yD; od&w,f/ a'goeJYwjJG zpfwt hJ cg
pdwqf ;dk wJt
h aeç jypfrmS ;wJt h aeeJY jzpfvmw,f? tJ'gukd pdwq f ;dk w,f jypfrmS ;w,f ponfjzifh ½Irw S Nf yD; od&w,f/
arm[ acgif;aqmifNyD; jzpfwt hJ cg tvGt J rSm;awGudk ûyvkyzf Ydk BuHpnfwu dk w
f eG ;f w,f? tJ'gukd BuHw,f ponfjzifh
½Irw
S Nf yD; od&w,f/ rmeeJYwNJG yD;jzpfwt hJ cg uk, d u hf ,dk u
f dk txifBuD;wuf<uapNyD;jzpfw,f? tJ'gukd txifBuD;w,f
ponfjzifh ½Irw S Nf yD; od&w,f/ £óm rpä&, d wkYd EiS hf wGNJ yD;jzpfwthJ cg remvkw d t
hJ aeç 0efww dk thJ aeeJYjzpfw,f?
tJ'gukd remvkb d ;l 0efww dk ,f ponfjzifh ½Irw S Nf yD; od&w,f/
azmif;w,f ydew f ,f ponfjzifh ½Irw S af e,if; anmif;wm ylwm ponf ay:vmwJt h cg anmif;w,f?
ylw,f ponfjzifh ½Irw S &f w,f? tJ'v D ½dk rI w
S af e,if; auG;vku d f qefYvu dk f ûyjyifvu dk f ponfjzifh wku d w f eG ;f BuHpnf
rIawG jzpfvmw,f? tJ'gawGuv dk J ½Irw S Nf yD; od&w,f/ acgif;ikYH vu dk f armhvu dk f a½SUwk;d vku d f aemufqw k vf udk f
ponfjzifh wku d w
f eG ;f BuHpnfraI wGvJ jzpfvmw,f? xNyD; vrf;avQmufvu dk f ponfjzifh wku d w f eG ;f BuHpnfraI wGvJ
jzpfvmwmbJ? tJ'gawG[m uk, d t f rlt&mûybkYd wku d w
f eG ;f wJh ocFg&awGb?J tJ'v D dk wku d w
f eG ;f rIawGuv dk J ½IrwS Nf yD;
od&w,f/ b,fvadk jym&r,f ponfjzifh wku d wf eG ;f BuHpnfraI wGvJ jzpfvmw,f? txl;tm;jzifh ,ckvdk ajymqkad ewJh
tcgrSm b,fvadk jym b,fvadk jymeJY wku d wf eG ;f BuHpnfraI wG rjywfjzpfaew,f? tJ'v D dk wkud wf eG ;f BuHpnfraI wGuv dk J
½Irw
S Nf yD; od&wmbJ/
'gaMumifh rjywf½rI wS af ewJh a,m*D[m tJ'v D dk wkud w
f eG ;f BuHpnfrI ocFg&awG jzpfay:vmNyD; csufjcif;
aysmufaysmuf oGm;wmukd awGU&wJt h wGuf ûyvkyt
f m;xkwrf I ocFg&awG rNrJb;l qkw
d mukd uk,
d yf idk Ó
f Pfjzifyh if odjrif
oabmusaew,f/ yOö0*¾D &[ef;awmf t½Sijf rwfawG[mvJ tJ'v D dk odjrifoabmusNyD; aomwmyefvjJ zpfaeMuw,f?
tJ'D w&m;emaeqJrmS zó apwem reodum& o'¨g owd tp½Sad om ocFg&w&m;wkYd cPrpJ jzpfysufaewmukd
awGU&NyD; rNrJb;l qkw
d mvJ xyfNyD; awGUjrifaeMu&w,f? 'gaMumifh ]]ocFg&awG NrJMuoavm rNrJMuoavm}} qkw d hJ
tar;ukd ]]rNrJMuygbk&m;}}vkYd ajzMuygw,f/ aemufNyD;awmh--
ye-xkYd jyif? ,H-tMuifw&m;onf? tedp-Hö rNrJ? wH-xkrd NrJaom w&m;onf? 'kuH© 0g-qif;&Javm? okcH 0g-
csr;f omavm? £wd-þokYd ar;awmfr\ l / 'kuH© baEÅ-qif;&Jygt½Sib f &k m;/ 'guawmh a½S;u tar;tajzrsm;eJY
xyfwrl Ydk xif½mS ;aeygNyD/
tewåvu©Pokwf 84
uk,
d Ef w
I pf w
d f trlt&m[lorQukd igaumifuyif
ûyvkyo
f nf[k xifwmu um&utwåp/JG
uk,
d x
f rJ mS tvkt
d wkid ;f tpk;d &wJh igaumif½o
dS nf[k
xifwmu omrDtwåp/JG
Mum;wJt
h cgvJ Mum;w,f Mum;w,fvYdk ½Irw S af e,if; Mum;vku d f aysmufvu dk çf Mum;vku d f aysmufvu dk ef YJ
csujf cif;yif aysmufaysmufomG ;wmukad wGU&w,f? eHow d mvJeoH Nd yD; csujf cif;yif aysmufomG ;wmukd awGU&w,f?
t&omodwmvJ csujf cif;yif aysmufomG ;wmukd awGU&w,f? wcgw&HrmS uk, d xf u J tawGUtxduav;awG[m
[kud ay:vmvku d f aysmufomG ;vku
d çf 'Duay:vmvku d f aysmufomG ;vku d ef YJ vsifjrefpmG aysmufaysmufomG ;wmukd
rsm;pGmyif awGU&w,f/ txl;trSwaf umif;aewJh tcgusawmh jrifwmvJ wjrifNyD; wjriftqifq h ifh aysmufaysmuf
oGm;wmukd awGU&w,f/ tJ'aD wmh BuHow d phJ w
d f Mum;odwphJ w
d f xdow d phJ w
d f jrifow d phJ w
d f tp½Swd hJ pdwu
f av;
awG[m wckcsi;f jzpfjzpfNyD; ysuyf suo f mG ;wmcsn;f bJ rNrJwmcsn;f bJvYdk uk, d yf idk Ó
f Pfjzifyh if odjrifoabmus
vmw,f/
tewåvu©Pokwf 86
ye-xkYd jyif? ,H-tMuifw&m;onf? tedp-Hö rNrJ? wH-xkrd NrJaomw&m;onf? 'kuH© 0g-qif;&Javm? okcH 0g-
csr;f omavm? £wd-þokYd ar;awmfr\ l / 'kuH© baEÅ-qif;&Jygt½Sifbk&m; wJh/ 'guawmh a½S;u tar;tajzrsm;ESihf
xyfwrl Ydk xif½mS ;aeygNyD/
jrifwidk ;f Mum;wkid ;f awGUwkid ;f odwidk ;f 'Gg& 6-yg;u xif½mS ;ay:aewJph w d af wGudk r½IrodEidk w
f hJ yuwd
vlawGu aumif;wJt h m½kaH wG jrifMum;awGUod&wJh pdwaf wGudk rdrpd w d f rdr[d mtaejzifh ESpo f ufom,maeMuw,f?
,ckjzpfqpJ w
d uf v dk J ESpof ufom,mw,f? a½S;u jzpfcb hJ ;l wJph w
d uf v
dk J ESpo f ufom,mw,f? aemifvJ 'Dvdk
pdwaf umif;awGcsnf; jzpfaeapcsifw,f? tJ'g[m wPSmpGb J /J rjywf½rI w S af ewJh a,m*Duawmh tjrifaumif;
tMum;aumif;paompdwçf 0rf;omaysmf½iT w f phJ w
d uf v dk J ½Irw
S af e,if;yif uG,af ysmufu, G af ysmufomG ;wmukd awGU&wJh
twGuf ESpo f ufom,mjcif; awmifw h jcif; r½Sb d ;l ? tJ'g[m pdwef YJ pyfNyD; wPSmpGJ uif;aewmygbJ/
pdwu
f dk r½IrrSwEf idk w f hJ yuwdval wGuawmh a½S;a½S;pdwef YJ aemufaemufpw d u
f dk cGjJ cm;NyD; rodEidk b f ;l ? i,fi,f
uwnf;u ,ckxufxd wpdww f nf; wnf½adS ew,fvYdk xifMuw,f? t,ifu ½Sad ewJph w d u f yJ ,ck jrifoo d mG ;w,f
Mum;od awGUod BuHoo d mG ;w,fvYdk xifrw S af eMuw,f? tJ'v D dk NrJwnfaew,fvYdk xifwt hJ wGuf xl;jcm;wJh pdwu f dk
taMumif;ûyNyD; rmefwufaeMuw,f? igu 'Dvo dk w
d ,f? igu r[kwrf cHoabm½Sw d ,f? ighpw d uf &J&ifw
h ,f
ponfjzifh *kP, f Nl yD;rmefwufaewwfMuw,f? tJ'g[mpdwu f dk tNrJwnfaewJh igtaejzifh xufrw S Nf yD; rmefrme
wuf<uaewmbJ? rmepGyJ gbJ/ rjywf½rI w S af ewJh a,m*Duawmh jrifopd w d f Mum;odpw d f xdopd w d f BuHopd w d f
ponfudk jzpfwidk ;f jzpfwidk ;f ½Irw S af e,if; uG,af ysmuf uG,af ysmufomG ;wmcsnf; awGUae&wJt h wGuf pdw[ f m
wysuw f nf; ysuyf suo f mG ;wmbJ rNrJwmcsn;f bJvYdk odjrifaew,f? 'gaMumifh ,ckyJ ao&awmhrnfqv dk Qif rmefrme
r½Sad wmhovkyd if rmefrme jzpfciG rhf ½Syd J uif;Nidr;f oGm;w,f? tJ'g[m rmepGJ uif;wmygbJ/
yuwdval wGu jrifow d m igbJ? Mum;odwm igbJ? eHow d m pm;odwm igbJ? xdow d m igbJ BuHow d m
igbJ? igu tm½kt H rsKd;rsKd;ukd odwwfw,f? auG;csifw,f qefYcsifw,f oGm;csifw,f? ajymqkcd sifw,f ponfjzifh
BuHwhJ pdwv
f J igbJ? iguyif tJ'v D Bdk uHoad ew,f? trsKd;rsKd;aom trIupd aö wGudk ighpw d u f ç iguyif ûyvkyaf ew,fvYdk
xifaeMuw,f? tJ'g[m um&u twåpb JG ?J tJ'geJY pyfqidk w
f hJ aqmify'k u
f dk qkMd u&r,f/
uk,
d f EIwf pdwt
f rlt&m[lorQukd igaumifuyif
ûyvkyo
f nf[k xifwmu um&utwåp/JG
uk,
d x f rJ mS tNrJwnfaewJh igaumif½o
dS nf[k xifwmu
ed0goDtwåpGJ/
aemufNyD;awmh uk,
d Bf uHcsif,if BuHEidk w
f ,f ponfjzifh uk, d phf w
d u
f dk tvk½d w dS idk ;f tpk;d &wJh igtaeeJYvJ
xifrw
S pf v
JG rf;aeMuw,f? tJ'guawmh omrDtwåpb JG ?J tJ'geJYqidk w
f hJ aqmify'k uf v dk J qkMd u&r,f/
uk,
d x
f rJ mS tvk½d w
dS idk ;f tpk;d &wJh igaumif½o
dS nf[k
xifwmu omrDtwåpGJ/
rjywf½rI w
S af ewJh a,m*DrmS awmh BuHw,fvYdk rSwq
f rJ mS yif BuHopd wd u f aysmufomG ;w,f? Mum;w,fvYdk
rSwq
f rJ mS yif Mum;odpw d uf aysmufomG ;w,f? xdw,fvYdk rSwq f rJ mS yif xdopd wd u
f aysmufomG ;w,f? jrifw,fvYdk
rSwq
f rJ mS yif jrifopd w d uf aysmufomG ;w,f? tJ'vD dk rSwqf rJ mS yif todpw d u f av;awG aysmufaysmufomG ;wmukd
awGU&wJt h wGuf ]]BuHod Mum;od xdod jrifod ½Iopd aom pdw0f n d mPfawG[m olUtaMumif;tm;avsmfpmG topf
topf jzpfjzpfNyD; ysufysufomG ;wJh oabmw&m;rQbJ? twåaumif igaumifr[kwb f ;l }}qkw
d m uk,
d yf idk Ó
f Pfjzifyh if
od&ygw,f/
odyu
Hk awmh-pu©KOö y#dpö ½lay p OyÜZw Æ d pu©K0dnmPH-tp½Sad om a'oemawmfEiS t hf nD jrifow d m[m
rsufped YJ tqif;½Sv d Ydk jzpfwmbJ? Mum;odwm[m em;eJY toH½v dS Ydk jzpfwmbJ? eHow d m[m ESmacgif;eJY teHY½v dS Ydk
jzpfwmbJ? pm;odwm[m vQmeJY t&om½Sv d Ydk jzpfwmbJ? xdow d m[m ud, k ef YJ xdp&m½Sv d Ydk jzpfwmbJ? BuHow d m[m
t&if;cH (b0ifEiS hf qifjcif) pdwef YJ tm½k½H v dS Ydk jzpfwmbJ? ½Iow d m[m ½I&ef ESv;Hk oGi;f rIeYJ ½Ip&m½Sv d Ydk jzpfwmbJ-
ponfjzifh olUqkid &f mtaMumif;tm;avsmpf mG jzpfjzpfvmwmbJ? olUqkid &f m taMumif;½Sad e,if rjzpfapcsiaf yr,fvYdk
jzpfay:vmwmbJ? rysuaf pcsiaf yr,fvYdk csujf cif;yif ysuo f mG ;wmbJ? taMumif;r½S, d ifawmh jzpfapcsiaf yr,fvYdk
olu rjzpfb;l ? aumif;wJh pdwu f av;awGudk wnfaeapcsiaf yr,fvYdk olwYdku wnfraebl; ysuo f mG ;MuwmbJ?
'gaMumifh ]]pdw0f nd mPf[m ûyvkyw f wfwhJ twåaumif igaumifvJ r[kwb f ;l ? tNrJwnfaewJh twåaumif
igaumifvJ r[kwb f ;l ? tvk½d wdS idk ;f tpk;d &wJh twåaumif igaumifvJ r[kwb f ;l ? olUtaMumif;tm;avsmfpmG topf
topf jzpfjzpfNyD; ysuyf suaf ewJh oabmw&m;rQbv J Ydk a,m*Du uk, d yf idk Óf Pfjzifyh if odjrifq;Hk jzwfEidk yf gw,f/
yOö0*¾&D [ef;awmft½Sijf rwfwYdk uawmh omref odjrif½rHk Q r[kwyf J aomwmywård *fÓPf\ tpGr;f jzifh twåpJG
vk;H 0uif;aeMuNyD; jzpfaeMuygw,f? 'gaMumifh ]]rNrJ qif;&J ajymif;vJ azmufjyefwwfwhJ pdw0f n d mPfudk igh[m[k
ig[k ightwå[k ½Ijrif xifrw S &f ef oifyh ghrvm;}}qkw d hJ ar;cGe;f ukd ]]roifyh gbk&m;}}vkYd ajzMuygw,f/ bke;f BuD;uvJ
,ck ar;Munfrh ,f? oabmuswt hJ wkid ;f ajzMu&r,f/
(1) y&dowfwYdk? pdw[f m NrJovm; rNrJovm;? (rNrJygbk&m;)? azmif;w,f ydew f ,fvYdk ½Irw S af e,if;
pdwuf ;l jzpfvmw,f? tJ'pD wd u
f ;l [m NrJovm; rNrJovm;? (rNrJygbk&m;)? xkid w f mMumvmawmh ylwmxif½mS ;
vmwwfw,f? tJ'gukd ylw,f ylw,fvYdk rSwaf e,if; jyifcsifwphJ w d af y:vmwwfw,f? tJ'pD wd uf dk jyifcsifw,fvYdk
rSwvf u
dk af wmh aysmufroGm;bl;vm;? (aysmufomG ;ygw,f bk&m;)? tJ'pD w d [
f m NrJovm; rNrJovm;? (rNrJygbk&m;)?
anmif;,if anmif;w,f anmif;w,fvYdk rSwaf e,if; jyifcsiw f phJ w
d f ay:vmwwfw,f? tJ'pD w d uf dk rSwv
f udk af wmh
aysmufroGm;bl;vm;? (aysmufomG ;ygw,fb&k m;)? tJ'D pdwaf um NrJovm; rNrJovm;? (rNrJygbk&m;)? auG;csiw f hJ
tewåvu©Pokwf 88
pdwaf y:vmwJt h cg auG;csifw,f auG;csifw,fvYdk rSwaf e,if; aysmufaysmufomG ;w,f? tJ'pD w d [f m NrJovm;
rNrJovm;? (rNrJygbk&m;)? qefYcsiw f phJ w
d v f J rSwaf e,if; aysmufaysmufomG ;w,f? tJ'pD w d [ f m NrJovm; rNrJovm;?
(rNrJygbk&m;)? xcsif oGm;csiw f hJ pdwv f J rSwaf e,if; aysmufaysmufomG ;w,f? tJ'pD w d [ f m NrJovm; rNrJovm;?
(rNrJygbk&m;)? bmukyd J rSwrf wS f tJ'rD w S pf w
d [
f m rSwaf e,if; aysmufaysmufomG ;w,f? tJ'rD w S pf w
d af um NrJovm;
rNrJovm;? (rNrJygbk&m;)? Mum;wJt h cg Mum;w,f Mum;w,fvYdk rSww f idk ;f aysmufaysmufomG ;w,f? tJ'D Mum;odwhJ
pdw[f m NrJovm; rNrJovm;? (rNrJygbk&m;)? txdtoduav;rsm;ukd xdw,f odw,fvYdk rSwv f udk ,
f if
aysmufaysmufomG ;w,f? tJ'x D o d pd w d [f m NrJovm; rNrJovm;? (rNrJygbk&m;)/ jrifopd w d af umNrJovm; rNrJovm;?
(rNrJygbk&m;)? eHopd w
d f pm;odpwd af um NrJovm; rNrJovm;? (rNrJygbk&m;)/
tpGJokH;yg;uif;atmif½IykHrsm; (okwf\wwd,ykdif;)
(1) ½kyfukd ½IykH
bdua© 0-&[ef;wkYd ? wo®m-xko d Ydk ½Ijrifxifrw S &f ef roifah omaMumif?h £[-þavmuü? (ouúwbmomü
wo®mwf+£[-[k ½Sad omaMumifh ygVdü wo®mwd[-[k wtu©&m tm*krEf iS w hf uG oE¨pd yfxm;onf)
twDwmem*wypöKyÜE-Hé twdwf tem*wf ypöKyÜejf zpfaom? ,H udOdö ½ly-H trSwfr½Sd tvkH;pkHaom ½kyfonf? tw¬d-½Sd\?
tZÑwåH ig-ukd,fwGif;½kyjf zpfap? A[d'g¨ 0g-uk, d yf ½kyjf zpfap? MoVm&duH 0g-½kyMf urf;jzpfap? okcrk H 0g-½kyEf jk zpfap?
[DeH 0g-½kyn
f jhH zpfap? yPDwH 0g-½kyaf umif;jzpfap? 'la& 0g-ta0;½kyjf zpfap? oEÅad u 0g-teD;½kyjf zpfap? ,H-tMuif
½kyfonf? tw¬d-½Sd\? oAÁH wH ½ly-H xkt d vk;H pkaH om ½kyu f ?dk aewH rr-þt&monf ighOpömr[kw?f e {aom t[H
to®d-þt&monf igr[kw?f e ar {aom twåmwd-þt&monf ightwår[kwf[lí? {0H-þokYd ? {wH-rNrJ qif;&J
ajymif;vJazmufjyefwwfaom þ½kyu f ?dk ,xmblw-H [kww f idk ;f rSepf mG ? or®yn
Ü m,-rSepf mG odaom 0dyóemynm
t&d,r*fynmjzif?h '|AÁ-H ½Ijriftyf\? 0g-½IjrifEidk af tmif tm;xkw&f rnf wJ/h
jrefrmjyef twkdcsKyf
tJ'D pum;&yfxrJ mS ½kyu f dk twdwf tem*wf ponfjzifh (11)yg; a0befjyxm;w,f? twdwf tem*wf
ypöKyÜeq
f wdk m umv 3-yg;jzifh a0befjyxm;wmbJ? twdwq f w dk m vGecf NhJ yD;w&m;ukd qkw d mbJ? a½S;a½S;b0rsm;u
jzpfap? ,ckb0wGiv f J a½S;a½S;umvrsm;ujzpfap? jzpfcNhJ yD; csKyfcNhJ yD; w&m;ukd twdwv f Ydk qkw
d ,f/ tem*wfqw dk m
uawmh ,ck rjzpfao;yJ aemufumvrsm;rSmrS jzpfrnfw h &m;ukd qkw d mbJ/ ypöKyÜeq
f w
dk muawmh ,ck avmavmq,f
jzpfaeqJw&m;ukd qkw d mbJ/ jzpfpOftwkid ;f qk, d ifawmh jzpfNyD; jzpfqJ jzpfvwHw h &m; 3-rsKd;ygbJ? tJ'D twdwf
tem*wf ypöKyÜef 3-rsK;d jzifh cG, J vl udk ,
f if rdro
d EÅmefua&m olwyg;oEÅmefua&m oufrahJ wGa&m ½S½d o dS rQw&m;awGudk
tukev f ;Hk ,lNyD; jzpfomG ;awmhwmbJ/
om0uwkdY ½IoifhwJhw&m;
'gayrJh 0dyóem½I&mrSmawmh om0ursm;twGuf qk, d if rdro d EÅmefu w&m;om vk&d if;jzpfaMumif;? tjcm;
w&m;awGuadk wmh tEkrmetm;jzifh EIid ;f qNyD; qifjcifq;Hk jzwf½rHk Qom vkad Mumif;rsm;ukd Oy&dyPÖmoygVd tEky'okwf
\tzGihf t|uxm #Dumrsm;rSm twdtus jyqkx d m;ygw,f/ 'gaMumifh rdro d EÅmefu ½kyef mrf w&m;awGuo dk m
uk,d yf idk Óf Pfjzifh trSet f wkid ;f odatmif ½IbYdk vkyd gw,f/ rdro d EÅmefu w&m;awGxrJ mS vJ tem*wfw&m;awGqw dk m
,ckrjzpfao; r½Sad o;wJt h wGuf olwYdk udk rSe;f qNyD; ½IvYdk trSet f wkid ;f rodEidk bf ;l ? twdwwf &m;awGxrJ mS vJ a½S;b0
rsm;u w&m;awGuadk wmh rSe;f q½IvYdk trSet f wkid ;f rodEidk af Mumif; xif½mS ;ygw,f? ,ckb0twGi;f rSmawmifrS
vGecf NhJ yD; ESpyf idk ;f vykid ;f &ufyidk ;f rsm;u w&m;awGudk trSet f wkid ;f odbYdk rvG,yf gbl;? em&Dyidk ;f twGi;f avmufu
w&m;awGuadk wmifrS y&rwfoabmw&m;taejzifh trSet f wkid ;f odatmif ½IbYdk cufygw,f? bmhaMumifv h q
J adk wmh-
yuwdval wGrmS jrifNyD; Mum;NyD; awGUodNyD;wmeJY wûydief uf igbJ olbJ rde;f rbJ a,musmf ;bJ tp½Sw d hJ ynwftae
tm;jzifh pGv J rf;NyD; jzpfaeaomaMumifyh gbJ/
jzpfqJukdom pí½ItyfaMumif;
'gaMumifh ba'´u&wåow k rf mS (ypöKyÜEOé ö ,H "r®?H ww¬ ww¬ 0dyówd) jzpfqJ ypöKyÜew f &m;ukd xkx d dk
jzpfcu
dk üf 0dyóem½IonfvYdk jyqkx d m;wJt h wkid ;f jrifqJ Mum;qJpaom ypöKyÜew f &m;ukd pNyD; ½I&ygw,f/
aemufNyD;awmh owdy|mef ygVdawmfrmS vJ (*päaEÅm 0g *pämrDwd yZmemwd)ponfjzifh oGm;qJ &yfqJ xkid q f J avsmif;qJ
paom ypöKyÜew f &m;½Io&d ef jyqkx
d m;wJt h wkid ;f jzpfqJ ypöKyÜew
f &m;ukd pNyD;½I&ygw,f/ ,ckvedk ufeufeeJ J xkwaf zmf
ajym&wmuawmh 'Dtewåvu©Pokwyf gVdrmS twdwu f pNyD; a[mxm;wJt h wGuf twdww f &m;awGu pNyD;awmh
awG;awm qifjcifNyD; ½I&rSm avvm;vkYd oHo, rjzpf&atmifvYdk ygbJ/
'gaMumifh jrifwidk ;f Mum;wkid ;f awGUodwidk ;f 'Gg& 6-yg;u xif½mS ;jzpfay:aewJh ½kyef mrfw&m;awGudk
rjywf½rI w
S af e&w,f? ,ck 'Du a,m*DawG azmif;w,f ydew f ,f xkid w
f ,f xdw,fponfjzifh ½IrwS af eykrH sKd;ygbJ/
tJ'v
D dk ½Irw
S af eawmh orm"dÓPf tm;½Sv d mwJt
h cgrSm azmif;wmu wjcm; rSwo f w
d muwjcm;? ydew f mu wjcm;?
tewåvu©Pokwf 90
rSwo f w d mu wjcm; ponfjzifh cGjJ cm;NyD;odvmw,f? azmif;cku d rf mS awmifw h m wif;wm wGe;f uefwm vIy½f mS ;wmu
ydecf udk x f ad tmif wnfraebl;? olUtcku d rf mS yif aysmufu, G f &yfpo J mG ;w,f? ydecf u dk rf mS avsmw h m vIy½f mS ;wmuvJ
aemuf wBudrf azmif;cku d xf ad tmif wnfraebl; olUtcku d rf mS yif jywfpo J mG ;w,f? oGm;aeqJrmS vJ nmvSr;f cku d u f
awmifw h if; vIy½f mS ;½ky[ f m A,fvrS ;f cku d x f ad tmif ra&mufb;l ? A,fvrS ;f cku d u f ½ky[ f mvJ nmvSr;f ckud f xdatmif
ra&mufb;l ? olUtcku d f olUtcku d rf mS yif ukeq f ;Hk ukeqf ;Hk oGm;w,f? <ucku d u f ½ky[ f m vSr;f ckud rf a&muf? vSr;f cku
d uf
½ky[ f m cscku d rf a&muf? olUtcku d f olUtcku d rf mS yif ukeq f ;Hk oGm;w,f/ auG;w,f qefYw,fponfjzifh ½I&mrsm;rSmvJ
olUtckduf olUtcku d rf mS yif ukeq f ;Hk ukeq f ;Hk oGm;wmukd awGU&w,f/ ÓPftxl; xufoefaewJh tcgusawmh wauG;
wqefYtwGi;f rSmyif wae&mrS wae&mokYd ra&mufyJ w&dy&f yd ef YJ ukeq f ;Hk ukeq f ;Hk oGm;wmukd a,m*Du awGU&w,f/
tJ'aD wmh ]]wkYd a½S;u r½IvYdk rodwmbJ? ½kyef mrfw&m;awG[m wcsderf S wcsed o f Ydk ra&mufyJ cPrpJ jzpfysuf
aewmbJ}}vkYd 'Dvo dk abmusNyD; odvmw,f/ 'gaMumifh a½S;ujzpfcw hJ hJ twdw½f yk [
f m ,ckjzpfqyJ pöKyÜeo f Ydk ra&mufyJ
ukeof mG ;cJMh uw,f? ,ck azmif;qJ ydeq f J auG;qJ qefYqJ <uqJ vSr;f qJ csqJ vIy½f mS ;qJ ½ky[ f mvJ aemiftem*wf
umvokYd ra&mufyJ ukeq f ;Hk ukeqf ;Hk oGm;aew,f? aemifumvusrS jzpfrnf½h yk [ f mvJ olUtcku d tf wefYrmS yif ukeq f ;Hk
ukeqf ;Hk oGm;rSmbJ? 'gaMumifh ½ky[ f o l rQ[m rNrJwmcsnf;bJ? cPrpJ jzpfysufaevkYd qif;&Jcsnf;bJ? uk, d t hf vkt d wkid ;f
rjzpfyJ olUtaMumif;tm;avsmpf mG jzpfysuaf evkYd twåaumif r[kww f hJ oabmw&m;rQbJvYdk uk, d yf idk Ó
f Pfjzifh
a,m*Du odoo d mG ;w,f/ tJ'v D dk odbYdk &mukd &nfNyD;awmh ]]aewH rr-þt&monf igh[mr[kw}f }ponfjzifh
½IjrifEidk af tmif tm;xkw&f r,fvYdk a[mMum;awmfrw l mygbJ/
tJ'D ½Iyu
Hk dk jywJph um;t&tm;jzifh ]]aewH rr-'g igh[mr[kw}f }ponfjzifh ½Gwq f Ndk yD; ½Iae&rSmvm;vkYd
ar;p&m ½Syd gw,f? tJ'v D dk ½Gwq
f &dk rSm r[kwyf gbl;? tedpö 'ku© tewå oabmukd trSet f wkid ;f odatmif ½IbYdk ygbJ/
tedpö paomoabmukd od,if aewH rr-ponfjzifh odw,fvYdk qk&d wmygbJ? [kad cwfwek ;f u ok;H wJh ygVda0g[m&
txl;ygbJ/ 'gaMumifh oVm,we0*¾ oH,w k yf gVdawmf qEéow k f (283) rSm ({wH rr? {aom[o®?d {aom ar
twåmwd orEkyóod='g igh[mbJ? 'g[m igjzpfonf? 'g[m ightwåbv J Ydk ½Ijrifygovm;)vkYd ar;wmukd (aewH
rr? aeaom[ro®?d e araom twåmwd orEkyómrd='g igh[mr[kw?f 'g[m igr[kw?f 'g[m ightwår[kw[ f k
½Ijrifygw,f)vkdY t½SifqEé-uajzw,f/ tJ't D ajzpum;&yfudk t|uxmu (tedpHö 'kuH© tewåmwd orEkyómrd=
tedpö 'ku© tewå[k ½Ijrifygw,f)vkYd qkv d adk Mumif; zGijhf yxm;ygw,f/
tJ'rD mS aewH rr-'g igh[mr[kwv f Ydk odjrifw,fqw dk m[m cPrpJ jzpfysufaevkYd ESpo f ufz,G f tm;uk;d zG,f
r½Sw
d hJ qif;&JvYdk odjrifwmeJY twlwyl gbJ? aeaom[ro®-d 'g[m igr[kwv f Ydk odjrifw,fqw dk m[m rNrJb;l vkYd
odjrifwmeJY twlwyl gbJ? NrJw,fxifvYdk rmefwufaeMuwmbJ? rNrJb;l vkYd trSet f wkid ;f od,if rmefwufp&m
r½Sdygbl;/ e araom twåm-'g[m ightwår[kwv f Ydk odjrifwmeJY tewåvYdk odjrifwmuawmh wxyfwnf;
wlaeygw,f/ 'gaMumifh 'Gg& 6-yg;u jzpfwidk ;f ½kyef mrfawGudk r½IEidk vf Ydk NrJaew,fxif,if ]]'g[m igjzpfw,f}}vkYd
xifrw S Nf yD; rmefwufawmhwmbJ/ ]]rsupf w
d rSw
d cf efYawmif rwnfb;l ? rNrJwmawGcsn;f bJ}}vkYd odjrif,ifawmh tJ'v D dk
rmefwufjcif; rjzpfEidk af wmhygbl;/ ]]tewåvYdk rod,if twåpjJG zpfw,f? tewåvYdk o, d if twåprJG jzpfEidk b f ;l }}
qkw
d muawmh xif½mS ;aeygNyD? txl;ajymjybG,f r½Syd gbl;/
txifBuD;p&m r½Sw d t
hJ wGuf rmepGv
J J jzpfciG rhf ½Sad wmhb;l ? ightwåtaeeJY 'd|pd v
JG J jzpfciG rhf ½Sad wmhb;l ? tJ'v
D dk wPSm
rmepGJ uif;atmif ½IbYdk yOö0*¾w D Ydk tm; nTeMf um;awmfryl gw,f? ykxZk Ofrsm;twGuf 'd|pd u JG if;atmif ½IbYdk vJ
nTeMf um;awmfryl gw,f/
tJ't D csufudk wdwu d sus ajz½Si;f jybkYd uawmh rvG,yf ghb;l ? 'ghaMumifh enf;ok;H yg;jzifh a0befNyD; ajz½Si;f
&rSmbJ/ (1) yXrenf;t&tm;jzifh oDv0EÅow k eå w
f &m;awmfrmS &[EÅmyk*Kd¾ vfvJ tewå[k ½IaMumif;jyqkcd suf
½Syd gw,f? oDv0EÅow k eå w
f &m;awmf pmtkyf (470) rSm MunfEh idk yf gw,f/ aomwmyefrmS twåpu JG dk y,fp&mr½Sad yrJh
txufr*fzv dk rf sm;ukd &atmif tJ'&D [EÅm½Iyv Hk ydk if ½I&w,fvYdk ,o l ifyh gw,f/ 'Denf;tajzukd oabmrusao;,if
'kw, d wenf; ajz&OD;rSmbJ/ tJ'guawmh--
(3) wwd,enf;uawmh tem*grfy*k Kd¾ vf t½Si, f ru\ajz½Si;f ykrH S enf;rS;D NyD; ,lbYdk ygbJ/ tJ'aD jz½Si;f ykuH dk
oDv0EÅow k eå f w&m;awmfpmtkyf (ESm 312)rSm Munf½h EI idk yf gw,f/ t½Si, f ru rax&fu ol[m ½kyu f v dk J to®-d
igjzpfw,fvYdk rpGrJ qkad Mumif;? a0'emç onmç ocFg&ç 0dnmPf wyg;yg;ukv d J to®=d igjzpfw,fvYdk rpGrJ qkad Mumif;?
okYd ayrJh tJ'½D yk f a0'em onm ocFg& 0dnmPfqw dk hJ cE¨mig;yg;taygif;ukd omrntm;jzifh pGrJ NDS yD;awmh to®-d
igjzpfw,fvYdk tod txifuawmh ruif;ao;aMumif; ½Si;f jyygw,f/ tJ'D ½Si;f jycsufvydk if aomwmyefrmS ½kypf onf
wyg;yg;ukd pGrJ NDS yD; igbJvYdk twåprJG ½Sad yrJh cE¨mig;yg;vk;H ukd pGrJ NDS yD; rde;f r a,musfm;taejzifh xifrI odru I awmh
ruif;ao;bl;? tJ'v D rdk uif;ao;wJt
h wGuyf J tdraf xmifûyEkid o f nftxd umr&m* udavomawG jzpfaeao;wmbJ/
'gaMumifh omreftxiftodrsKd;ukv d J y,fEidk af tmifvYdk yOö0*¾&D [ef;awmfwYdk tm; tewå[k ½I&ef nTeMf um;awmfrw l ,f
vkYd ,lbYdk ygbJ/ ,ck ajz½Si;f jycJw h m[m aomwmyefrmS twåonmpGJ twåpw d pf v
JG J uif;w,fvYdk jyqkx d m;wJh
t|uxmESihf rqefYusif&atmif BuHqNyD; ajz½Si;f csufygbJ/
tewåvu©Pokwf 92
,ckygVdawmfu jyxm;wJt h wdwf tem*wfypöKyÜe½f yk rf sm;ukd tedppö onfjzifh ½Iyu Hk dk qufNyD;ajym&r,f? a,m*D
yk*Kd¾ vf[m ½Irw S af e,if; azmif;½kyf yde½f yk pf onf[m olUtcku d t
f wefYwiG yf J ysufysufomG ;vkYd tedpö 'ku© tewårQ
odyw Hk Ydk udk a½SUem;ykid ;f u ajymcJyh gNyD? tJ'v D dk ½Irw
S af e,if; odoad ewJh a,m*D[m a½S;a½S;u jzpfysufcw hJ ½hJ yk [
f m ,ck
ypöKyÜeo f Ydk ra&muf? ,ckjzpfq½J yk v f J aemiftem*wfoYdk ra&muf? olUtcku d t
f wefYrmS yif ysuyf suo f mG ;aomaMumifh
rNrJb;l ? rNrJvYdk qif;&Jb?J twår[kww f hJ oabmw&m;rQbJvYdk uk, d yf idk Ó
f Pfjzifyh if qk;H jzwfEidk yf gw,f? tJ'v D dk
ok;H oyfqifjcifyHk qk;H jzwfyu Hk dk 0do'k rd¨ *frmS jyxm;wJt h wkid ;f vkud q
f Mdk u&r,f? ½Gwq f adk e,if; ÓPfjzifv h J qifjcif
MunfMh u&r,f/
(1) a½S;b0u½kyo f nf a½S;b0wGiyf if ukecf hJ csKyfcNhJ yD? ,ckb0okYd ra&muf? ukecf hJ csKyfysufcahJ omaMumifh
rNrJ? vsijf refpmG ukew
f wf csKyfysuw
f wfí aMumufz, G af umif;aomaMumifh qif;&Jomwnf;? omrD-tpkd;&olç
ed0goD-tNrJ½adS eolç um&u-ûyvkyw f wfoçl a0'u-cHpm;wwfov l Ydk xif&wJh twåaumif tESpt f om; r½Sad om
aMumifh tewåoabmw&m;rQomwnf;/
'guawmh ½Irw S af eqJrmS xifay:wJh twdwf ypöKyÜef tem*wf½yk rf sm;ukd o½kyaf y:apwJh ok;H oyfqifjcifybHk /J
ypöKyÜe½f yk u
f dk vufiif;awGUNyD;awmh twdwf tem*wf ½kyrf sm;ukd tEkrmejzifh ok;H oyfqifjcifyv Hk J ½Sad o;w,f?
tJ'gukv d J vku d q
f Mdk u&r,f/
ukeq f ;Hk ysufysufomG ;cJah omaMumifh tedp'ö uk © tewåoabmw&m;rQomwnf;? aemifrjS zpfay:vmrnfh azmif;½kyf
yde½f yk f ponf[mvJ xkx d cdk PrSmyif ukeqf ;Hk ysuyf suo
f mG ;rnf jzpfaomaMumifh tedpö 'ku© tewåoabmw&m;
rQomwnf;/
,ck ½Irw
S af eqJrmS ukeq f ;Hk ysufysufomG ;wJh ½kyrf sm;vkyd if olwyg; oEÅmefu ½kyrf sm;ç wavmuvk;H u
½kyrf sm;vJ cPrpJ ukeq f ;Hk ysuyf suof mG ;aeMurnfom jzpfaomaMumifh tedpö 'ku© tewå oabmw&m;rQomwnf;/
twGif;tjyiftm;jzifh ½IykH
'gaMumifh twGi;f u½ky[ f m tjyifoYdk ra&muf? tjyifu ½kyu f vJ twGi;f okYd ra&muf? olUjzpf&mXme jzpf&m
cPrSmom ukeq f ;Hk csKyfysufomG ;vkYd rNrJb;l ç qif;&J'u
k b
© çJ tewåbv
J Ydk od&ygw,f/ tJ'v D dk odNyD; ok;H oyf
qifjcifyu
Hk dk vku
d qf Mdk u&r,f/
yuwdval wGu i,fi,f uav;b0 ½kyt f Ekuav;awGuyif vlBuD;b0 ½kyMf urf;awG jzpfvmw,fvYdkvJ
xifaeMuw,f? usef;rmayghyg;aewJh ½kyEf u k yif rusef;rrmav;vHwhJ ½kyMf urf;awG jzpfvmw,fvYdk vJ xifaeMu
w,f? rusef;rrm av;vHwhJ ½kyMf urf;awGuyif usef;rmayghyg;wJh ½kyEf ak wG jzpfvmw,fvYdk vJ xifaeMuw,f/
uk,
d xf u J tawGUtxd½yk af wGudk rjywf½ rI w S af ewJh a,m*DrmS awmh ½Irw S af eqJrmS yif wykid ;f pD wykid ;f pD jywfjywf
ukeuf ek of mG ;wmukd awGU&w,f? tJ'v D adk wGU&wJt h wGuf Murf;wJt h awGU½kyu f El;nHw
h hJ tawGU½kyrf jzpf? El;nHw h hJ
tawGU½kyu f vJ Murf;wJt h awGU½kyrf jzpf? Murf;wJt h yl½yk f tat;½kyu f El;nHw h hJ tat;½kyf taEG;½kyrf jzpf? El;nHw h hJ
taEG;½kyf tat;½kyu f vJ Murf;wJt h yl½yk f tat;½kyrf jzpf? Murf;wJah wmifw h if; vIy½f mS ;½kyuf El;nHwh hJ wnfNidr½f yk f
rjzpf? El;nHw h w
hJ nfNidr½f yk u
f vJ Murf;wJh vIy½f mS ;½kyrf jzpf? olUtcku d rf mS yif ysufysufomG ;vkYd rNrJb;l ç qif;&JbJ tewå
bJvYdk odjrifoabmusus oGm;ygw,f/ ,ck tJ'v D dk ok;H oyf qifjcifyuHk dk qkMd u&r,f/
t,kwftjrwftm;jzifh ½IykH
yuwdval wGu rusef;rmwJh ½kyn f ahH wGuyif usef;rmwJh ½kyaf umif;awG jzpfvmw,f? usef;rmwJh
½kyaf umif;awGuyif rusef;rmwJh ½kyn f ahH wGjzpfvmw,f? ysKdysKd½, G ½f ,
G ½f yk af wGuyif vlt½dk yk f jzpfvmw,fvYdk
xifaeMuw,f/ jzpfcu dk ½f yk ef mrfawGudk rjywf½rI w S af ewJh a,m*Duawmh xif½Sm;ay:vmwJh ½kyfawG[m ½IrSwfaeqJ
rSmyif ukeq f ;Hk csKyfysufomG ;wmukd awGU&wJt h wGuf ½kyn f uhH ½kyaf umif;rjzpf? ½kyaf umif;uvJ ½kyn f rhH jzpf? olUtcku
d f
twefYrmS yif ukeq f ;Hk aysmufysufomG ;aomaMumifh rNrJb;l qif;&JbJ tewåbv J Ydk odjrifoabmusus oGm;ygw,f/
,ckt'J vD dk ok;H oyfqifjcifyu Hk dk vku
d q
f Mdk u&r,f/
(8? 9) uk,d x
f rJ mS ½kyn
f u
hH ½kyaf umif;rjzpf? ½kyaf umif;uvJ ½kyn
f rhH jzpf? olUtcku
d t
f wefYrmS yif ukeq
f ;Hk
aysmufysufomG ;aomaMumifh tedpçö 'kuç© tewåç oabmw&m;rQomwnf;/
aemufNyD;awmh <uw,f vSr;f w,f csw,fvYdk ½Irw S Nf yD; pBuøavQmufaeqJrmS <uwmuwykid ;f ç vSr;f wmu
wykid ;f ç cswmuwykid ;f jywfjywfNyD;awmh xifw,f? ÓPftxl; &ifo h efwt hJ cgusawmh ajcaxmuf uk, d pf onf
a½GUwkid ;f a½GUwkid ;f w&dy&f yd ef YJ ukeu f ek f jywfjywfomG ;wmukv
d J awGU&w,f? tJ'v D dk awGU&wJt h wGuf ½kyaf wG[m
wae&mrS wae&mokYd ra&mufb;l ç oljzpfwahJ e&mrSmyif ysuyf suo f mG ;w,fqw dk mukd odjrifoabmususomG ;ygw,f/
tJ'g ]]y&rw¬w&m;awG[m tjcm;ae&mokYd ajymif;a½TUjcif; r½Sb d ;l ? oljzpf&mXmeüom csKyfysufomG ;Muw,f}}vkYd
jyqkxd m;wJh #Dumusrf;*efpum;ESit hf nD odwmygbJ? wu,fobm0uswJh todygbJ/ tJ'v D dk od&wJt h wGuf
ta0;½kyu f teD;ra&mufvm? teD;½kyu f vJ ta0;okYd ra&muf? olUjzpf&mjzpf&mXmeü ukeq f ;Hk csKyfysufomG ;aomaMumifh
rNrJb;l ç qif;&JbçJ tewåbv J Ydk odjrifoabmususoGm;ygw,f/ ,ck tJ'v D dk ok;H oyfqifjcifyu
Hk dk vku d qf Mdk u&r,f/
(10? 11) ta0;u½kyo f nf teD;okYd ra&muf? teD;u
½kyv
f J ta0;okYd ra&muf? oljzpf&mXmüom ukeq f ;Hk csKyfaysmuf
oGm;aomaMumifh tedpö 'ku© tewåoabmw&m; rQomwnf;/
,ckajymcJw h mç vku d q
f cdk MhJ uwm[m (11) Xmejzifh a0befjyxm;wJ½h yk u
f dk (aewH rr) 'g igh[mr[kwf
ponfjzifh ½IqifjcifyaHk wGygbJ/ tJ'D ygVdawmf\ bmomjyeftusOf;csKyfudk ,ck wcg xyfNyD; qkMd u&OD;r,f/
uJ 'DuaeY 'DwiG b
f J &yfNyD; w&m;odr;f MupkYd /
tewåvu©Pokwf w&m;awmfBuD;
q|rykdif; NyD;\/
tewåvu©Pokwf 96
tewåvu©Pokwf w&m;awmfBu;D
owårykid ;f
1325-ckESpf 0gacgifvjynfh? vqkwf 8-&ufESifh
awmfovif;vqef; 8-&ufaeYrsm;ü a[monf/
w&m;tEkoaE¨
twDwmem*wypöKyÜEmé -twdwf tem*wf ypöKyÜejf zpfaom? ,m umpd a0'em-trSwrf ½Sd tvk;H pkaH om
a0'emonf? tw¬-d ½Sd\? tZÑwåH 0g-uk, d w f iG ;f a0'emjzpfap? A[d'g¨ 0g-uk,d yf a0'emjzpfap? MoVm&dum 0g-a0'em
Murf;jzpfap? okcrk m 0g-a0'emEkjzpfap? [Dem 0g-a0'emnHjh zpfap? yPDwm 0g-a0'emaumif;jzpfap? 'la& 0g-
ta0;u a0'emjzpfap? oEÅad u 0g-teD;ua0'emjzpfap? ,m-tMuifa0'emonf? tw¬-d ½Sd\? oAÁm om a0'em-
xkd tvk;H pkaH om a0'emuk?d aewH rr-þt&monf ighOpömr[kw?f e {aom t[H to®-d þt&monf igr[kw?f e
ar {aom twåmwd-þt&monf ightwå r[kwf[lí? {0H-þokYd ? {wH-rNrJ qif;&J ajymif;vJazmufjyefwwfaom
þoabmuk?d ,xmblw-H [kww f idk ;f rSepf mG ? or®yn Ü m,-rSepf mG odaom 0dyóem ynm r*fynmjzif?h '|AÁ-H ½Ijrif
tyf\? 0g-½IjrifEidk af tmif tm;xkw&f rnf wJ/h
jrefrmjyef twkdcsKyf
tJ'g[m cHpm;rIa0'emukd twdwf tem*wfponf (11)yg;aomtjym;wkYd jzifh cGjJ crf;a0befNyD; tedpö 'ku©
tewå tjcif;t&mwkYd jzifh ½I&ef nTejf yawmfrw
l hJ a'oemawmfygbJ/ tJ'rD mS twdwaf 0'emqkwd m a½S;a½S;b0rsm;u
cHpm;cJw
h hJ a0'emvJ ½Sw
d ,f? ,ckb0wGif a½S;a½S; ESprf sm; vrsm; &ufrsm;u cHpm;cJwh hJ a0'emvJ ½Sw
d ,f? 'DuaeY
tewåvu©Pokwf 97
a0'emukd umvokH;yg;jzifh½IykH
jzpfqJ ½kyef mrfudk rjywf½rI w S af ewJh a,m*Duawmh azmif;w,f ydew f ,fponfjzifh ½Irw S af e,if; anmif; yl
emusif tcHcufwhJ 'kua© 0'emay:vm,if tJ'aD 0'emukd anmif;w,f ylw,f emw,f ponfjzifh rjywf½rI w S af e
w,f? tJ'v D dk ½IrwS af e,if; tJ'D tcHcufwm[m avsmhavsmhNyD;awmh aysmufomG ;wmukv d J awGU&w,f? orm"dÓPf
txl;aumif;aewJh tcgqk, d if wcgrSwf wcgrSwf wem wem jywfjywfNyD; ukeu f ek o f mG ;wmukv d J awGU&w,f?
tJ'v D dk awGU&wJt h wGuf cHpm;rI a0'em[m tpOfxm0&½Sad ewmvJ r[kwb f ;l ? wpuúeYf avmufawmif Mum½Snw f nf
aewmvJ r[kwb f ;l ? cPrpJuek q f ;Hk csKyfysufomG ;wJh oabmw&m;bJvYdk uk, d yf idk Ó
f Pfjzifh od&w,f? 'gaMumifh
a½S;b0rsm;u a0'emukd rqkx d m;eJY ,ckb0wGiaf wmifrS a½S;umvu jzpfcw hJ hJ a0'emawG[m ukeq f ;Hk oGm;cJMh uNyD
r½SMd uawmhb;l qkw d mukv d J qk;H jzwfEidk yf gw,f? ,ckwifu teD;uyfrmS jzpfcw hJ hJ a0'emvJ ukeq f ;Hk oGm;cJNh yD r½Sad wmh
bl;vkYd vJ qk;H jzwfEidk yf gw,f? ,ckavmavmq,f cHpm;ae&wJh taumif;tqk;d tv,ftvwfa0'emrsm;[mvJ
ay:vku d f aysmufvu dk çf ay:vkud af ysmufvu dk ef YJ cPrpJuek qf ;Hk aysmufu, G o f mG ;w,f qkw d mvJ awGUae& ygw,f/
'gaMumifh aemiftcgjzpfrnfh a0'emawG[mvJ 'Dvb dk J olUtcku d t
f wefYwiG yf if ukeq f ;Hk aysmufu, G f oGm;MurSmcsnf;
bJvYdk 'Dvv dk oJ abmayguf odjrifEidk yf gw,f/ uJ ,ck tJ'v D dk odjrifo;Hk oyfyu Hk dk vku d q f Mdk u&r,f/
(1) a½S;b0u cHpm;rI a0'emonf a½S;b0wGiyf if ukecf chJ sKyfcNhJ yD? ,ckb0okYd ra&mufvm? ukecf hJ csKyfysuf
cJah omaMumifh rNrJ? rNrJaomaMumifh ESpo
f uftm;uk;d bG,rf [kw?f aMumufz, G af umif;aomaMumifh qif;&Jomwnf;?
tcHcufaom 'kua© 0'emonfum; ESyd pf ufwwfaomaMumifv h J aMumufz, G qf if;&Jomwnf;? omrDtpk;d &olç ed0goD-
tNrJ½Sdaeolç a0'u-cHpm;wwfov l Ydk xif&wJth wåaumif tESpt f om;r½Sad omaMumifh tewåoabmw&m;rQom
wnf;/
(2) ,ckb0u a0'em[mvJ ,ckb0wGiyf if ukeq f ;Hk csKyfysuof mG ;rnf? aemufb0okYd a&mufrnf r[kw?f
ukeaf eqJ csKyfysuaf eqJjzpfaomaMumifh rNrJ? rNrJaomaMumifh aMumufz, G f qif;&Jomwnf;? tcHcufaomaMumifv h J
qif;&Jomwnf;? tpk;d &olç tNrJ½adS eolç cHpm;wwfov l Ydk xif&wJh twåaumif tESpt f om; r½Sad omaMumifh tewå
oabmw&m;rQomwnf;/
(3) aemufb0rSm topfjzpfrnfh a0'em[mvJ xkjd zpf&mb0rSmyif ukeq f ;Hk csKyfysuo
f mG ;rnf? tjcm; aemuf
wb0okYd a&mufrnfr[kw?f xkb
d 0wGiyf if ukeq
f ;Hk csKyfysuo
f mG ;rnf jzpfaomaMumifh rNrJ? rNrJaomaMumifh qif;&J
omwnf;? twåaumif tESptf om; r½Sad omaMumifh tewåoabmw&m;rQomwnf;/
'guawmh ½Irw S af eqJrmS xifay:wJh twdwf ypöKyÜef tem*wf a0'emrsm;ukd ok;H oyfqifjcifyHk o½kyaf zmfwhJ
tqkrd sm;ygbJ/ jzpfqaJ 0'emukd vufiif; awGUodNyD;awmh twdwf tem*wf a0'emrsm;ukd tEkrmejzifh ok;H oyf
qifjcifyvHk J ½Sad o;w,f? tJ'gukv d J vku
d q
f Mdk u&r,f/
,ck ½Irw S af eqJrmS yif ukeuf ek f ysufysufomG ;vkYd rNrJwt hJ aumif;tqk;d tv,ftvwf cHpm;rIrsm;vkyd if
a½S;u cHpm;rIrsm;vJ xkxd cdk PrSmyif ukeq f ;Hk csKyfysufomG ;cJah omaMumifh tedpö 'ku© tewå oabmw&m;rQomwnf;?
aemifrS jzpfay:rnfh cHpm;rIrsm;vJ xkx d cdk PrSmyif ukeq f ;Hk csKyfysuo f mG ;rnf jzpfaomaMumifh tedpö 'ku© tewå
oabmw&m;rQomwnf;/
rdro
d EÅmefu a0'emrsm; ysuyf suo f mG ;yku
H dk rsuaf rSmufawGUodNyD;awmh olwyg;wkYd oEÅmefu a0'emrsm;ç
wavmuvk;H u a0'emrsm;ukd tEkrmejzifh ok;H oyf qifjcifyvHk J ½Sad o;w,f? tJ'gukv
d J vku
d q
f Mdk u&r,f/
,ck ½Irw
S af eqJrmS ukeu
f ek yf suyf suo
f mG ;MuwJh a0'emrsm;vkyd if olwyg;oEÅmefu a0'emrsm;ç wavm
uvk;H u a0'emrsm;vJ cPrpJ ukeu f ek f ysuyf suo f mG ;aeMurnfom jzpfaomaMumifh tedpö 'ku© tewåoabmw&m;
rQomwnf;/
twGif;tjyiftm;jzifh ½IykH
twGi;f u½kyo f nf tjyifu½kyt f jzpfoYdk ra&muf ponfjzifh ½IouJo h Ydk a0'emponfrmS vJ enf;wlyif
½ItyfaMumif; 0do'k rd¨ *fü jyqkx d m;w,f/ tJ'v D dk jyqk&d mwGif twGi;f u a0'emonf tjyifoYdk ra&muf? tjyifu
a0'emvJ twGi;f okYd ra&mufyJ ysufomG ;w,fvYdk ½q I ifjcif&vdrrhf ,f? tJ'vD ½dk &I mrSm uk, d x
f uJ a0'emu tjyify
olwyg; oEÅmefra&mufwm? olwyg;\ a0'emu rdro d EÅmefra&mufwmukd qkv d ydk govm;? tJ'v D qdk adk wmh rdr\
d
a0'emu olwyg;oEÅmefa&mufomG ;w,fvYdk b,fou l rS rxifMubl;? olwyg;a0'emu rdro d EÅmef a&mufvmw,f
vkYd vJ b,foul rS rxifMubl;? 'gaMumif-h tJ'v D ½dk q
I ifjcifbYdk jyqkw d mawmh r[kwyf gbl;? tm½kt H aetm;jzifh twGi;f
tjyif ajymif;vJjzpfyu Hk odk m qkv
d wdk ,fvYdk ,l&r,f/ b,fvv dk qJ adk wmh--
jzpfq½J yk ef mrfudk rjywf½aI ewJh a,m*Duawmh azmif;w,f ydew f ,fponfjzifh ½Irw S af e,if; uk,d xf uJ tcH
cufwhJ a0'emay:vm,if tJ'gukd emw,fponfjzifh ½Irw S af e&w,f? tJ'v D dk ½Irw
S af e,if; tjyifu olwyg;oEÅmef
ponfudk pdwu f ;l a&mufNyD; 0rf;omjcif; pdwyf jl cif;ponf jzpfay:vm,if tJ'gukd 0rf;omw,f? pdwyf w l ,fponfjzifh
½IrwS &f w,f? tJ'v D ½dk rI w
S af e,if; ]]uk, d x
f u J emusirf pI wJh a0'emutjyifa&mufomG ;onfr[kw?f uk, d wf iG ;f rSmyif
csKyfysufomG ;w,f? tjyiftm½kq H aD &mufNyD; cHpm;rIu topfjzpfay:vmwmbJ}}vkYd odjrifoabmusoGm;ygw,f/ tjyif
tm½ku H adk &mufNyD; 0rf;omrIponf jzpfae&mu uk, d x f rJ mS emusifrpI onfudk ½Irw S &f wJth cgvJ tjyiftm½küH 0rf;omrI
ponfu uk, d w f iG ;f okYd a&mufvmonfr[kw?f uk, d wf iG ;f ü emusirf pI onfu topfjzpfay:vmwmbJvYdk odjrif
oabmusoGm;ygw,f/ tJ'v D odk jd rifNyD; ok;H oyfqifjcifyu Hk dk vku
d q
f Mdk u&r,f/
tMurf;tEktm;jzifh½IykH
yuwdval wGrmS Murf;wrf;wJeh musirf I ponfjzpfae&mrS odraf rGUoGm;wJt h cg Murf;wJah 0'emu El;nHo h mG ;
w,fvYdk xifaeMuw,f? odraf rGUwJeh musirf pI onfu tBuD;tus,f emusiv f mwJt h cg ponfrmS vJ a0'emEku
a0'emMurf;jzpfvmw,fvYdk xifaeMuw,f/ a,m*Duawmh ½Irw S w
f idk ;f ½Irw S w f idk ;f emusirf pI aoma0'em[m
wykid ;f pD wykid ;f pD jywfjywfuek u
f ek o
f mG ;wmukd awGUae&wJt h wGuf a0'emtMurf;u tEkjzpfvmonf r[kw?f
tEkuvJ tMurf;jzpfvmonf r[kw?f ta[mif;ta[mif;a0'em ysuyf suo f mG ;w,f? topftopf a0'emjzpfjzpfvm
w,f? rNrJwhJ oabmw&m;rQbJvYdk uk, d yf idk f ÓPfjzifyh if odjrifaeygw,f/ tJ'v D dk odjrifNyD; ok;H oyfqifjcifyu
Hk dk
qkMd u&r,f/
t,kwftjrwftm;jzifh ½IykH
uk,d xf rJ mS emusifccH ufwhJ a0'emu t,kwt f nHb h ?J awGUxd&vkYd aumif;wmu a0'emtaumif; tjrwfy?J
xkYd twlyif pdwx f rJ mS ESv;Hk romwm pdwnf pfwm pdwyf sufwm 0rf;enf;wmu t,kwt f nHah 0'embJ? ½Tiv f ef;
0rf;omwmu taumif;tjrwf a0'embJ/ wenf;tm;jzifh pdwq f ;dk pdwyf sufNyD; ESv;Hk romwmu t,kwt f nHb h ?J
0rf;omwmu t,kwt f nHb
h ?J bk&m;ponfudk tm½kûH yNyD; 0rf;omwmu taumif;tjrwfy/J tJ'D t,kwt f jrwf
cHpm;rIa0'emrsm;ajymif;vJNyD; jzpfay:&mrSm yuwdval wGu a0'em tnHu h yif taumif;jzpfvmw,f? taumif;
uyif tnHjh zpfvmw,fvYdk xifaeMuw,f/ a,m*Duawmh ½Irw S af eqJrmS yif ukeu f ek yf sufysufomG ;wmukd awGU&wJh
twGuf a0'emtnHu h taumif;jzpfvmonf r[kw?f taumif;uvJ tnHjh zpfvmonfr[kw?f xkx d dk cPrSmyif
ukeyf suo f mG ;aomaMumifh rNrJb;l ponfjzifh odjrifoabmusomG ;ygw,f/ tJ'v D odk jd rifNyD; ok;H oyfqifjcifyu Hk dk
vkud qf Mdk u&r,f/
(8? 9) emusirf pI aom a0'emtnHu h 0rf;omrIpaom a0'emaumif; jzpfvmonfr[kw?f a0'emaumif;
uvJ a0'emnHh jzpfvmonfr[kw?f xkx d jdk zpfcu
dk rf mS yif ukeyf suu
f ek yf suf oGm;aomaMumifh a0'em[m tedpö 'ku©
tewå oabmw&m;rQomwnf;/
(10? 11) ta0;tm½ku H dk cHpm;rIu teD;tm½kcH pH m;rIoYdk ra&muf? teD;uvJ ta0;okYd ra&muf? xkx
d cdk pH m;cku
d f
cPrSmyif ukeu
f ek yf suyf suo
f mG ;aomaMumifh tedpö 'ku© tewå oabmw&m;rQomwnf;/
onmnHjh zpfap? yPDwm 0g-onmaumif;jzpfap? 'la& 0g-ta0;u onmjzpfap? oEÅad u 0g-teD;u onmjzpfap?
,m-tMuifonmonf? tw¬-d ½Sd\? oAÁm om onm-xkt d vk;H pkaH om onmuk?d aewH rr-þt&monf ighOpöm
r[kw?f e {aom t[H to®-d þt&monf igr[kw?f e ar {aom twåmwd-þt&monf ightwå r[kwf[lí?
{0H-þokYd ? {wH-rNrJ qif;&J ajymif;vJ azmufjyefwwfaom þoabmuk?d ,xmblw-H [kww f idk ;f rSepf mG ? or®yn
Ü m,
-rSepf mG odaom 0dyóemynm r*fynmjzif?h '|AÁ-H ½Ijriftyf\? 0g-½IjrifEidk af tmif tm;xkw&f rnfw/hJ
jrefrmjyef twkdcsKyf
tJ'g[m rSwo f m;rIonmukd twdwpf onf (11) yg;aomtjym;wkYd jzifh cGjJ crf;a0befNyD; tedpö 'ku© tewå
tjcif;t&mwkYd jzifh ½I&efneT jf yawmfrw l hJ a'oemawmfygbJ/ tJ'rD mS twdwo f nmqkw d m a½S;b0rsm;u rSwo f m;cJw
h hJ
onmvJ ½Sw d ,f? ,ckb0wGif a½S;a½S;umvrsm;u rSwo f m;cJw
h ohJ nmvJ½w dS ,f? rMumrDurS rSwo f m;cJwh hJ onmvJ
½Sw
d ,f/ tJ'D twdwo f nmawGxrJ mS a½S;b0rsm;u onmawG ukeq f ;Hk aysmufu,G of mG ;MuvkYd ,ckr½Sad wmhwhJ
taMumif;uawmh xif½mS ;aeygw,f/ 'gayrJh twåpt JG m;BuD;wJh olrmS awmh a½S;b0rsm;u rSwo f m;cJw h mvJ igbJ?
,ck rSwof m;aewmvJ igbJ? rSwo f m;wm[lorQ[m igwa,mufwnf;bJvYdk xifrw S f pGv
J rf;aewJt h wGuf olUrSm
awmh rxif½mS ;yJ ½Sad yvdrrhf ,f/ tJ'v D dk twåpt
JG m;BuD;wJh olawGuawmh ,ckb0wGif i,fpOfu rSwo f m;cJw h mawG
rMumrDu rSwo f m;cJwh mawGuv dk J igbJvYdk xifaeMuw,f? igwa,mufwnf;uyif rSwo f m;vmcJw h ,fvYdk xifaeMu
w,f/
xdoq d J BuHoq d J Mum;qJ jrifqJ ponfü azmif;w,f ydew f ,fponfjzifh rjywf½rI w S af ewJh a,m*Duawmh
em;axmifNyD; rSwo f m;wmukv d J Mum;w,f Mum;w,f ponfjzifh ½Irw S Nf yD; csujf cif;yif aysmufomG ;wmukd awGU&w,f?
Munf½h NI yD; rSwo f m;rdwmukv d J jrifw,f jrifw,f ponfjzifh ½IrS w S Nf yD; csujf cif;yif aysmufomG ;wmukd awGU&w,f?
pdwu f ;l NyD; rSwo f m;wmukv d J pdwu f ;l w,f BuHw,f ponfjzifh ½Irw S Nf yD; csujf cif;yif aysmufomG ;wmukd awGU&w,f/
tJ'vD dk awGU&wJt h wGuf rSwo f m;rIonm[m tpOfxm0& wnfaewmvJ r[kwb f ;l ? wpuúeYf avmufawmif Mum½Snf
wnfaewmvJ r[kwb f ;l ? cPrpJcsKyfysufomG ;wJh oabmw&m;bJvYdk uk, d yf idk Ó
f Pfjzifh od&w,f? 'gaMumifh a½S;b0
rsm;u rSwo f m;cJw h ohJ nmukd rqkx d m;eJY ,ckb0wGiaf wmifrS ]]a½S;umvrsm;u rSwo f m;cJwh hJ onmawG[m ukeq f ;Hk
oGm;cJMh uNyD r½SMd uawmhb;l }}qkw d mukv d J qk;H jzwfEidk yf gw,f? ,ckwifu teD;uyfrmS jzpfcw hJ hJ rSwo f m;rI onmawmif
ukeq f ;Hk oGm;cJNh yD r½Sad wmhb;l vkYd vJ qk;H jzwfEidk yf gw,f? ,ck avmavmq,frmS jrifvu dk f Mum;vku d f xdov d u dk f
ponfjzifh rSwo f m;wJh onmrsm;vJay:vku d f aysmufvu dk çf ay:vkud f aysmufvu dk ef YJ aysmufaysmufomG ;w,f qkw d m
ukvd J awGUae&ygw,f/ 'gaMumifh aemiftcg jzpfrnfrh w S o f m;rIonmawGvJ enf;wlyif olUtcku d t f wefYrmS yJ ukeqf ;Hk
aysmufu, G of mG ;MurSmcsn;f bJvYdk 'Dvv dk J oabmayguf odjrifEidk yf gw,f/ tJ'v D dk odjrifNyD; ok;H oyfqifjcifyu Hk dk
vkud qf Mdk u&r,f/
(1) a½S;b0u rSwo f m;rIonmonf a½S;b0wGiyf if ukecf chJ sKyfcNhJ yD? ,ckb0okYd ra&mufvm? ukecf hJ
csKyfysucf ahJ omaMumifh rNrJ? rNrJaomaMumifh aMumufz,G q
f if;&Jomwnf;? tpk;d &olç tNrJ½adS eolç rSwof m;wwfov
l Ydk
xif&wJh twåaumif tESpt f om;r½Sad omaMumifh tewåoabmw&m;rQomwnf;/
½IrwS q
f rJ mS awGUod&wJh rSwo f m;rIrsm;ESihf EIid ;f ,SONf yD; twdwf tem*wf wavmuvk;H u onmrsm;ukd
tEkrmejzifh ok;H oyfqifjcifyu
Hk v
dk J vku
d qf Mdk u&r,f/
,ck ½IrwS af eqJrmS yif ukeu f ek yf sufysufomG ;vkYd rNrJwo hJ nmrsm;vkyd if a½S;u rSwo f m;cJwh hJ onmrsm;vJ
xkx
d cdk PrSmyif ukeq
f ;Hk csKyfysufomG ;cJah omaMumifh tedpö 'ku© tewå oabmw&m;rQomwnf;/ aemiftcgrSjzpfrnfh
rSwof m;rI onmrsm;vJ xkx d cdk PrSmyif ukeq f ;Hk csKyfysuo
f mG ;Murnfom jzpfaomaMumifh tedpö 'ku© tewå
oabmw&m;rQomwnf;? rdro d EÅmef olwyg;oEÅmef wavmuvk;H u onmawGvJ xkx d cdk PrSmyif ukeq f ;Hk csKyfysuf
oGm;aeMuaomaMumifh tedpö 'ku© tewåoabmw&m;rQomwnf;/
'Drw
S o
f m;rIonm rNrJyuHk awmh txl;usurf w S f xm;wmrsm;yif arhaysmufaewmESihf axmufqMunf,
h if
tifrwef xif½mS ;ygw,f/ ,ck twGi;f tjyif 2-&yfeYJ pyfNyD; ok;H oyfqifjcifyu
Hk dk vku
d q
f Mdk u&r,f/
vkcd sirf ufarmNyD; rSwo f m;wJo h nm? pdwq f ;dk jypfrmS ;NyD; rSwo f m;wJoh nm? b0ifjrifNh yD; rSwo
f m;wJo
h nm?
t,lrmS ;NyD; rSwo f m;wJo
h nm? ,krH mS ;NyD; rSwo f m;wJoh nm-'Dvdk tukov dk o
f nmawGu tMurf;pm;awGb?J Munfñdk
bG,f bk&m;*kPpf onfudk rSwo f m;wJo h nm? w&m;emNyD; rSwo f m;wJoh nm? q&mrdbwkYd \ aumif;jrwfwhJ tqk;H tr
ukd rSwo f m;wJo h nm-'Dvo dk nmawGu odraf rGUwJo h nmawGb?J tJ'o D rd af rGUwJh onmawGu taumif;tjrwf
onmawGb?J onmMurf;awGu t,kwt f nHoh nmawGb/J wenf;tm;jzifh xif½mS ;Murf;wrf;wJh tm½kaH wGudk
rSwo
f m;wmu onmMurf;awGb?J odraf rGU El;nHw h hJ tm½kaH wGudk rSwo f m;wmu onmtEkawGb?J tJ'D onmtMurf;
tEkawG ok;H oyfqifjcifyu Hk dk vkud q f Mdk u&r,f/
onmt,kwt
f jrwf ok;H oyfqifjcifyu
Hk v
dk J vku
d q
f Mdk u&r,f/
odraf rGUwJth m½kH a0;uGmwJt h m½ku H dk BuHawG;NyD; rSwo f m;wmukd ta0;onmvkYd ac:w,f? xif½mS ;
Murf;wrf;wJh tm½kH teD;tyg;utm½kH uk, d x f u J tm½kaH wG rSwo
f m;wmukd teD;onmvkYd ac:w,f/ tJ'D ta0; teD;
onmrsm;eJY pyfNyD; ok;H oyfqifjcifyu
Hk dk vku
d q f Mdk u&r,f/
jrefrmjyef twkdcsKyf
tJ'g[m ûyvkyt f m;xkwrf I ocFg&u©Em¨ w&m;awGudk twdwpf onf (11) yg;aom tjym;wkYd jzifh cGjJ crf;
a0befNyD; tedpö 'ku© tewåtjcif;t&mwkYd jzifh ½I&ef nTejf yawmfrw
l hJ a'oemawmfygbJ/
rjywf½rI w
S af ewJh a,m*DrmS awmh azmif;w,f-ydew f ,fponfjzifh ½Irw S af e,if; wae&m&mu ,m;vm,if
,m;w,f-,m;w,fvYdk ½Irw S &f w,f? tJ'v D dk ½Irw S af e,if; t,m;azsmufcsifwphJ w d uf jzpfvmw,f? tJ'gukv d J
azsmufcsifw,fç azsmufcsifw,f ponfjzifh ½Irw S &f w,f? tJ'aD wmhazsmufcsif ûyjyifcsifwhJ ocFg&[m ½Irw S w f idk ;f
½Irw
S w
f idk ;f aysmufaysmufomG ;wmukd awGU&w,f/ anmif;wJt h cg anmif;w,fç anmif;w,fvYdk ½Irw S af e&mrSmvJ
auG;csif qefYcsif ûyjyifcsifwm ay:vm,if tJ'gukv d J ½Irw
S &f w,f? tJ'v D ½dk rI w
S af e,if auG;csif qefYcsif ûyjyifcsifwhJ
ocFg&awG[m rSwv f u dk f aysmufvudk çf rSwv f udk f aysmufvu dk ef YJ aysmufaysmuf oGm;MuwmbJ? tJ'v D adk ysmufaysmuf
oGm;Muwmukv d J awGU&w,f/ 'Dy'Hk eD nf;jzifh ûycsifwm ajymcsifwm BuHpnfwm tp½Sw d hJ ocFg&awG ukeq f ;Hk csKyfysuf
oGm;Muwmukd awGUodae&w,f/
ocFg&wkdYukd umvokH;yg;jzifh ½IykH
(1) a½S;b0u ûyvkrd I ocFg&awG[m a½S;b0wGif ukecf hJ csKyfcNhJ yD? ,ckb0okYd ra&mufvm? xkYd aMumifh rNrJ
qif;&J tewå oabmw&m;rQomwnf;/
'gu oGm;csiw f ,fç ûycsiw f ,fç ajymcsiwf ,fponfjzifh od&wJo h cFg&awGudk b0eJY ykid ;f jcm;NyD; ok;H oyf
qifjcifyb
Hk /J ½Irw
S q
f rJ mS xif½mS ;wJh ocFg&awGo;Hk oyfyu
Hk dk vku
d q
f Mdk u&r,f/
(1) ckwifu nmvSr;f csiw f m[m ,ck A,fvrS ;f csicf u dk o f Ydkra&muf? ckwifu A,fvrS ;f csiw
f mvJ ,ck
nmvSr;f csifcu dk o
f Ydk ra&muf? xkx
d dk cPrSmyif ukeq f ;Hk csKyfysuf cJah omaMumifh tedpö 'ku© tewå oabmw&m;rQ
omwnf;/ xkYd twlyif a½S;u jzpfcw hJ hJ ocFg& [lorQawG[mvJ ,ck cPokYd ra&muf? xkx d dk cPrSmyif ukeqf ;Hk
csKyfysucf ahJ omaMumifh tedpö 'ku© tewåoabmw&m;rQomwnf;/
(2) ,ck avmavmq,fü jzpfqJ ûyvkrd I ocFg&rsm;ESihf rSwo f rd üI yg0ifaom ocFg&rsm;[mvJ aemuf
cPrsm;okYd ra&muf? ,ckjzpfqcJ PrSmyif ukeq
f ;Hk csKyfysuq
f J jzpfaomaMumifh tedpö 'ku© tewå oabmw&m;rQ
omwnf;/
½IrwS q
f rJ mS rSwo f &d aom ocFg&rsm;ESihf EIid ;f ,SONf yD; twdwf tem*wf wavmuvk;H u ocFg&rsm;ukd
tEkrmejzifh ok;H oyfyu
Hk v
dk J vkud q
f Mdk u&r,f/
tewåvu©Pokwf 104
,ck ½Irw S af eqJrmS ukeu f ek yf sufysufomG ;vkYd rNrJwhJ ûyvkrd I ½Iord I ocFg&rsm;vkyd if a½S;u ûyvkrd I ocFg&rsm;
vJ xkxd cdk PrSmyif ukeq f ;Hk csKyfysufomG ;cJah omaMumifh tedpö 'ku© tewå oabmw&m;rQomwnf;/ aemiftcgrS
jzpfrnfh ûyvkrd I paom ocFg&rsm;[mvJ xkx d cdk PrSmyif ukeq f ;Hk csKyfysuo
f mG ;Murnfom jzpfaomaMumifh tedpö 'ku©
tewå oabmw&m;rQomwnf;/ rdro d EÅmef olwyg;oEÅmef wavmuvk;H u ocFg&[lorQawG[mvJ ,ck ½Io&d wJh
ocFg&awGvydk if ukeq f ;Hk csKyfysuf oGm;MuaomaMumifh tedpö 'ku© tewå oabmw&m;rQomwnf;/
(6? 7) BuHpnfrI ocFg& tMurf;awGu BuHpnfrI ocFg& tEkrjzpf? tEkuvJ tMurf;rjzpf? xkx
d dk cPrSmyif
ukeq
f ;Hk csKyfysuf oGm;MuaomaMumifh tedpö 'ku© tewå oabmw&m;rQomwnf;/
'D tukov dk ef YJ ukov dk f ocFg&awGudk ok;H oyfqifjcifyu Hk awmh tvGeo f rd af rGUygw,f? 'gayrJh rjywf½rI w S f
aewJh a,m*DrmS awmh xkx d dk ocFg&awG xkx d cdk PrSmyif ukeu f ek yf sufysufomG ;wmukd uk, d yf idk Ó
f Pfjzifyh if odEidk yf g
w,f/ Oyrm-azmif;w,f ydew f ,f ponfjzifh ½Irw S af e,if; vkcd sif ESpo f ufwhJ BuHpnfrI jzpfvm,if tJ'gukd
vkcd sifw,f ESpo f ufw,f ponfjzifh ½Irw S vf u dk &f w,f? tJ'v D dk ½Irw S v
f udk af wmh vkcd sifEpS o f ufwhJ tBuHu ½Irw S w f hJ
ukov dk jf zpfcudk o
f Ydk ra&mufcif ukeq f ;Hk oGm;wmukd b*FÓPfa&mufaewJh a,m*Du ykid ;f jcm; od&ygw,f/ ay;vSLrI
pm*ukd tm½kûH yNyD; 0rf;ajrmufwt hJ cg 0rf;ajrmufw,f? 0rf;ajrmufw,fvYdk ½Irw S &f w,f? tJ'v D dk ½Irw S w f t hJ cg pm*g
Ekówd orxukov dk f ocFg&[m ½Irw S cf u
dk o f Ydk ra&mufyJ ukeyf suo f mG ;wmukd b*FÓPf a&mufaewJh a,m*Du
ykid ;f jcm; od&ygw,f/ aemufNyD;awmh azmif;w,f ydew f ,f ponfjzifh ½Irw S af e,if; tvGwf pdwu f ;l jzpfvmwJt h cg
tJ'D pdwu f ;l ukd ½Irw S &f w,f? tJ'v D dk ½Irw S v f u dk af wmh azmif;w,f ponfjzifh ½Irw S rf I ocFg&[m tvGwpf w d u f ;l
jzpfcu dk o f Ydk ra&mufyJ ukejf ywfomG ;w,f? tvGwpf w d u f ;l ocFg&[mvJ pdwu f ;l w,fvYdk ½Irw S cf u
dk o f Ydk ra&mufyJ
tewåvu©Pokwf 105
ukejf ywfomG ;w,f? tJ'vD dk wckwckaom ocFg&u tjcm; ocFg& wck wckjzpfcu dk o
f Ydk ra&mufyJ ukeq
f ;Hk ukeq
f ;Hk
oGm;ykuH dk a,m*Du uk, d yf idk Ó
f Pfjzifyh if odEidk yf gw,f/ tJ'v
D dk rodao;,ifawmh tJ'D 0dyóemÓPfrsKd;ukd
r&ao;bl;vkYd qk&d rSmbJ/ ,ck ta0;teD; ocFg&awGeYJ pyfNyD; ok;H oyfyu Hk dk vku
d q
f Mdk u&r,f/
twDwmem*wypöKyÜE-Hé twdwf tem*wf ypöKyÜejf zpfaom? ,H udOdö 0dnmPH-trSwrf ½Sd tvk;H pkaH om
pdw0f nd mPfonf? tw¬-d ½Sd\/ tZÑwåH 0g-uk, d w f iG ;f pdwf jzpfap? A[d'g¨ 0g-uk, d yf pdwf jzpfap? MoVm&duH 0g-
pdwMf urf;jzpfap? okcrk H 0g-pdwEf jk zpfap? [DeH 0g-pdwn f jhH zpfap? yPDwH 0g-pdwaf umif; jzpfap? 'la& 0g-ta0;u
pdwjf zpfap? oEÅad u 0g-teD;u pdwjf zpfap? ,H- tMuif pdw0f n d mPfonf? tw¬-D ½Sd\? oAÁH wH 0dnmPH-xkd
tvk;H pkaH om pdw0f n
d mPfu?dk aewH rr-þ t&monf ighOpöm r[kw?f e {aom t[H to®-d þ t&monf ig
r[kw?f e ar {aom twåmwd-þt&monf ightwå r[kwf[lí? {0H-þokYd ? {wH-rNrJ qif;&J ajymif;vJ azmufjyef
wwfaom þ oabmuk?d ,xmblw-H [kww f idk ;f rSepf mG ? or®yn Ü m,-rSepf mG odaom 0dyóemynm r*fynmjzif?h
'|AÁ-H ½Ijriftyf\? 0g-½IjrifEidk af tmif tm;xkw&f rnf wJ/h
jrefrmjyef twkdcsKyf
tJ'g[m 0dnmPu©Em¨ ac:wJh pdwu f dk twdwf ponf (11) yg;aom tjym;wkYd jzifh cGjJ crf;a0befNyD; tedpö
'ku© tewå tjcif;t&mwkYd jzifh ½I&ef nTejf yawmfrwl hJ a'oemawmfygbJ/ 'Dae&mrSm tedp[ ö k ½IyEHk iS hf ]](aeaom[ro®)d
þ t&monf ig r[kw}f }[k ½IyHk wlnaD Mumif;? 'ku[ © k ½IyEHk iS hf ]](aewH rr) þ t&monf igh[m r[kw}f }[k ½IyHk
wlnaD Mumif;? tewå[k ½IyEHk iS hf ]](e araom twåm) þt&monf igh twå r[kw}f }[k ½IyHk wlnaD Mumif;rsm;ukd þ
w&m;pmtkyf q|rykid ;f (ESm 90-ponf)rSm om"u ygVdEiS w hf uG ½Si;f jyxm;cJyh gNyD/
ajymavh½w dS ,f? t|uxmrsm;rSmvJ pdwu f dk a½S;OD;pGm jyNyD;awmhrS usefwhJ apwodurf sm;ukd ,SOb
f uftaejzifh
zGiahf vh½w
dS ,f/ 'gaMumifh 'D ae&mrSmvJ pdwuf dk cyfus,fus,f zGijhf yajym&rSmbJ/
'gayrJh twåpJG tm;BuD;wJo h al wG&UJ taetm;jzifah wmh tJ'v D o dk jd rif oabmaygufzYdk &mawmif rvG,v f S
aybl;/ bmaMumifv h J qkad wmhum-twåp½JG o dS al wGu trsm;tm;jzifh pdw0f n d mPfudk twåaumifç vdyjf ymaumifç
0dnmOfaumifvYdk xifrw S pf vJG rf;aeMuw,f? a½S;a½S; b0rsm;u pdw0f n d mPf[m b0a[mif;rsm;u ½kyu f ,
dk yf supf ;D
oGm;wJt h cg tJ'D ½kyu f ,dk af [mif;rsm;xJrS xGucf gG vmcJNh yD;awmh ,ckb0opf ½kyu f , dk o
f pfxrJ mS 0ifNyD; wnfaew,f?
trd0rf;wGi;f rSpí ,ckxufxd wnfaew,f? aemifvJ aoonftxd wnfaer,f? aowJt h cgvJ aemifb0opf
½kyu
f ,
dk xf rJ mS ajymif;a½TUNyD; wnfaevdrrhf ,fvYdk xifrw S f pGvJ rf;aeMuwJh twGuaf Mumifyh gbJ/ tJ'v D dk pGvJ rf;yku
H dk
þw&m;pmtkyf pwkwy¬ idk ;f (ESm-50 ponf)rSm omwd&[ef;\ 0w¬Kjzifv h J azmfjycJyh gNyD/
b0tqufquf pdwfjzpfykH
trSeu f awmh pdwf qkw d m[m ,cka,m*Drsm; ½Irw S af e,if; uk, d yf idk Ó f Pfjzifyh if odxm;NyD; jzpfMuwJt h wkid ;f
wpuúeYf rQawmif rwnfb;l ? cPrpJ csKyfysufaewmbJ? tJ'v D dk cPrpJ topfta[mif;ajymif;vJ csKyfysufaeyku H v
dk J
þw&m;pmtkyf (ESm 58 -ponfrmS ) 0Dxpd w d f jzpfyrHk sm;ESiw hf uG jycJyh gNyD/ tJ'v D dk jycJw
h t hJ wkid ;f wb0wb0ü
aocgeD;umvrSm uH ur®erd w d f *wderd w d uf dk tm½kûH yNyD; r&PmoEé0x D d qkw d m jzpfw,f? jzpfyu Hk awmh-(qifjcif
NyD;cg aZmw'g? BuH&mpdwjf zpfy-Hk vkYd ESm 59 -rSm) jycJw h t hJ wkid ;f b0ifpw d t f pOfrS qifjcifwhJ tm0ZÆe;f pdwjf zpfvm
w,f? ûybl;wJh ukov dk u f u
H dk jzpfap? tukov dk uf uH jdk zpfap? okYd r[kwf xku d ûH ypOfu tm½keH rd w d u
f jdk zpfap? okYd r[kwf
jzpf&rnfb h 0u tajctae *wderd w d u
f dk jzpfap qifjcifwhJ pdwyf gbJ? tJ'pD w d cf sKyfomG ;wJh tcg tJ't D m½ku
H dk tm½kûH y
pGJvrf;NyD; aZmpdwf 5-Budrjf zpfw,f? tJ'D aZmpdwt f pOfjywfomG ;wJt h cg tJ't D m½ku H bdk J tm½kûH yNyD; w'g½kaH c:wJh pdwf
2-Budrf jzpfw,f? tJ'D w'g½kpH w d f qk;H oGm;wJt h cg b0ifpw d jf yefjzpfw,f? tJ'D b0ifpw d w f Budrf ESpBf udrjf zpfNyD;,if
tJ'b D 0u pdwt f pOf jywfomG ;w,f/ tJ'v D dk pdwt f pOfjywfNyD; tJ'b D 0rS a½GUavsmoGm;wJt h wGuf tJ'aD emufq;Hk
b0ifpw d u f dk pkwpd w
d v
f Ydk ac:w,f/
'ghaMumifh jzpfqJ ½kyef mrfudk azmif;w,f ydew f ,fponfjzifh rjywf ½Irw S af ewJh a,m*Duawmh pdwu f ;l
BuHpnfrI jzpfay:vm,if tJ'gukd ½Irw S w
f ,f? tJ'vD dk ½Irw
S v
f u
dk af wmh tJ'D pdwu f ;l BuHpnfwhJ pdw[ f m csufjcif;yif
aysmufomG ;wmukd awGU&w,f? tJ'v D dk awGU&wJth wGuf aow,f qkw d m 'Dvpdk w
d u f av; aemufq;Hk taejzifh jzpfNyD;
pdwtf pOf jywfomG ;wmbJ? b0topf jzpfw,f qkw d mvJ ,cktopf topf jzpfay:vmwJh pdwu f av;rsm;vkyd if
b0topf XmetopfrmS pdwt f opfuav;pNyD; jzpfay:vmwmbJ? b0ifpw d f qkw d mvJ tJ'pD NyD; jzpfwphJ w
d rf sK;d awG
uHtpGr;f ½So
d avmuf tqufquf rjywfjzpfaewJh pdwt f opftopfawGb?J jrifw,f Mum;w,f eHw,f pm;odw,f
xdow d ,f BuHow d ,f qkw d phJ wd af wGvJ tJ'b D 0if tpOfrS xNyD; topftopf jzpfvmwJh pdwaf wGbv J Ydk odjrif
oabmusomG ;wwfygw,f? tJ'v D dk odwm[m vufawGUrSwo f &d wJph w
d u
f dk OyrmûyNyD; pkwEd iS hf y#doaE¨pw d u f ydk g
tEkrmetm;jzifh rSe;f qNyD; odomG ;ykyH gbJ/
tewåvu©Pokwf 107
tJ'v
D dk od&mrSm uHaMumifh pdwt f opf jzpfw,fvYdk odwm[m ur®0#feYJ 0dygu0#ftvkt
d m;jzifh y#dpo
ö rkygÜ 'f
ukd odwmygbJ/ 'gaMumifh 0do'k rd̈ *f ('k-238)rSm 'Dvdk jyqkx
d m;ygw,f/
tJ'o
D yd x
Hk rJ mS ur®0#faMumiffh qk&d mwGif t0dZmÆ wPSm Oyg'gef ocFg&qkw d hJ taMumif;w&m;awGvJ yg0if
oGm;ygw,f? aemufNyD;awmh tp y#doaE¨pw d ef YJ tqk;H pkwpd w d jf zpfyu
Hk dk oabmayguf odjrifjcif;jzifh tv,fyidk ;f
wpfb0vk;H u pdwaf wG jzpfyu Hk v
dk J oabmayguf odjrifomG ;w,f? ypöKyÜeb f 0u pdwtf m;vk;H jzpfyu
Hk dk oabmayguf
odjrifjcif;jzifh twdwf tem*wfb0rsm;u pdwaf wGjzpfyrHk sm;ukv d J oabmayguf odjrifomG ;w,f/ pdwu f odk ,
d if
pdwEf iS hf ,SObf ufapwodurf sm;? pdw\ f rS&D m½kyrf sm; jzpfyu
Hk v
dk J odjrifoabmaygufomG ;awmhwmygbJ/ 'gaMumifh
txufyg 0do'k rd̈ *frmS ]]oaAÁ twDwmem*wypöKyÜE"é r®m-twdwf tem*wf ypöKyÜew f &m;tm;vk;H ukd odNyD;
jzpfomG ;w,f}}vkYd jyqkw d mygbJ/
tJ'v
D dk y#doaE¨rpS NyD; pdwaf wG[m topf topfcsn;f tqufquf jzpfjzpfNyD; csKyfcsKyfomG ;Muw,fqw dk m
od&wJth wGuf a,m*DrmS a½S;b0u pdw[ f m a½S;b0wGiyf J csKyfcNhJ yD? 'Db0okYd ra&mufvmbl;qkw d m ½Si;f aeygw,f?
'Db0wGif jzpfaeqJ pdwaf wG[mvJ xkx d jdk zpfcu
dk rf mS yif csKyfcsKyfomG ;w,fqw
dk mvJ ½Si;f aeygw,f/ 'gaMumifh twdwf
tem*wf ypöKyÜepf w d rf sm;ukd uk,d yf idk Ó
f Pfjzifh oabmaygufNyD; ok;H oyfqifjcifEidk yf gw,f/ tJ'D ok;H oyfqifjcifyu Hk dk
vku
d q
f Mdk u&r,f/
'gu b0jzifh ykid ;f jcm;NyD; tMurf;tm;jzifh ok;H oyfqifjcifyb Hk /J jzpfqJ ½kyef mrfudk rjywf½rI w S af ewJh a,m*DrmS
awmh azmif;w,f ydew f ,f ponfjzifh ½Irw S af e,if; pdwu f ;l BuHpnfrI jzpfvm,if pdwu f ;l w,f BuHpnfw,f
ponfjzifh ½Irw S &f w,f? tJ'v D dk ½Irw S vf u dk af wmh tJ'D pdwu f ;l BuHpnfrI csufjcif;aysmufomG ;wmukd awGU&w,f?
Mum;,if Mum;w,f Mum;w,fvYdk ½Irw S &f w,f? tJ'v D dk ½IrwS af e,if; Mum;odwphJ w d [f m csufjcif;yif aysmufaysmuf
oGm;w,f? yuwdval wGvdk tMumBuD; Mum;aew,fvYdk rxifb;l ? Mum;vku d f aysmufvu dk çf Mum;vku d f aysmufvu dk ef YJ
wykid ;f pD jywfjywfNyD; ukeu f ek of mG ;wmukd awGU&w,f? xkYd twlyif xdow d mukd ½Irw S af e,ifvJ xdow d hJ pdw[ f m
csufjcif;yif aysmufaysmufomG ;w,f? ÓPftxl;aumif;aewJh tcgrSmqk, d if jrifow d mvJ od,if; aysmuf,if;ç
od,if; aysmuf,if;eJY wcPcsi;f aysmufaysmufomG ;wmukd awGU&w,f? eHopd w d f pm;odpw d af wGuv dk J enf;wlyif
od&w,f? ½Iow d phJ w
d u
f vdk J ½Io, d if; aysmuf,if;ç ½Io, d if; aysmuf,if;eJY csufjcif;yif aysmufaysmufomG ;wmukd
awGU&w,f? twkcd sKyfajym&,if ½Irw S w f idk ;f ½Irw S w f idk ;f ½Io&d wJh tm½kaH &m ½Iow d phJ wd af &m twGv J u dk f twGv J u dk f
aysmufaysmufomG ;wmukd awGU&w,f/
tewåvu©Pokwf 108
(2) ,ck jrifqJ Mum;qJ xdoq d J BuHoqd J ½Ioqd J pdw[ f mvJ aemufwBudrf jrifocd u
dk f Mum;odcu
dk f
ponfoYdk ra&mufyJ ,ckyif ukeq
f ;Hk csKyfysuaf eaomaMumifh tedpö 'ku© tewåoabmw&m;rQomwnf;/
(3) aemifrS jrifrnfh Mum;rnfh xdord nfh BuHord nfh ½Iord nfph wd [
f mvJ olUaemufrS jrifrnfh Mum;rnfh cP
ponfoYdk ra&mufyJ ukeq
f ;Hk csKyfysuo
f mG ;rnfom jzpfaomaMumifh tedpö 'ku© tewåoabmw&m; rQomwnf;/
rdro
d EÅmefu ½Io&d qJpw d rf sm; csKyfysufomG ;yku
H dk uk,
d w
f idk f 'd|awGUod&onft
h wGuf olwyg;wkYd oEÅmef
ua&m r½Irwd hJ rdr\
d pdwrf sm;ESiwhf uG wpfavmuvk;H u pdwrf sm;ukad &m tEkrmetm;jzifh ok;H oyfqifjcifyu
Hk dk vku
d q
f dk
Mu&r,f/
,ck½oI &d orQ pdwaf wG rNrJovkyd if olwyg;oEÅmefu pdwaf wGvJ cPrpJ csKyfysufaeMurSmbJ?
wpfavmuvk;H u pdw[ f o
l rQawGvJ csKyfysuf aeMurSmcsnf;bJ? 'gaMumifh pdw[
f o
l rQ[m tedpö 'ku© tewåoabm
w&m;rQomwnf;/
twGif;tjyiftm;jzifh ½IykH
(4? 5) uk, d x
f üJ tm½kûH yNyD;jzpfwphJ w
d [f m tjyiftm½ko H Ydk ra&muf? tjyifyü tm½kûH yNyD; jzpfwphJ w
d [
f mvJ
uk,
d x
f J tm½ko
H Ydk ra&muf? xkx
d t
dk m½ku H dk tm½kûH yodqrJ mS yif ukeqf ;Hk csKyfaysmufomG ;aomaMumifh tedpö 'ku© tewå
oabmw&m;rQomwnf;/
pdwftMurf;tEkukd ½IjrifykH
a'gopdwu f Murf;w,f? tjcm;pdwrf sm;u El;nHw h ,f? a'gopdwx f rJ mS vJ olwyg;ukd owfEidk af tmif n§O;f qJ
Ekid af tmifç olwyg;pnf;pdru f dk zsufq;D Ekid af tmifç qJa&;Budr;f armif;pum;wkYd udk ajymqkEd idk af tmif jyif;xefaom a'go
pdwu f Murf;w,f? omrefpw d q f ;dk ½krH Q a'gopdwu f El;nHw h ,f/ avmbpdwu f a'gopdwEf iS hf EIid ;f pmMunf, h if
El;nHw h ,f? 'gayrJh olUOpöm ck;d ,lEidk af vmufatmifç rawmfrw&m; ûyEkid af vmufatmifç ,kwn f w hH phJ um;ukd ajymEkid f
avmufatmif xufoefwhJ avmbpdwu f Murf;w,f? omrefvcdk sif ESpo f ufumrQ avmbpdwu f El;nHw h ,f? arm[
pdwu f avmbpdwf a'gopdwrf sm;ESihf EIid ;f pmMunfv h Qif El;nHw h ,f? 'gayrJh bk&m;ppf bk&m;rSef w&m;ppf w&m;rSef
oHCmppf oHCmrSeu f dk r½krd ao a0befpOf;pm;wJh arm[pdwu f Murf;w,f? r,kUH w,kjH zpfumrQç ysUH vGi½hf rHk Q arm[
pdwu f El;nHw h ,f? tJ'D tukov dk pf w d af wGxuf ukov dk pf w d uf El;nHw h ,f? tJ'D ukov dk pf wd af wGxrJ mS vJ 0rf;ajrmuf
wuf<uwJph w d u f Murf;w,f? rwuf<uyJ £a`E´&& jzpfaewJh ukov dk pf w
d u f odraf rGUw,f/ rjywf½rI w S af ewJh a,m*D
uawmh tJ't D Murf;tEkpwd af wG ajymif;vJNyD; jzpfwidk ;f ½Irw S af e,if; Murf;wJph w d uf El;nHw h phJ w
d jf zpfcu dk of Ydk ra&muf?
El;nHw h hJ pdwuf vJ Murf;wJh pdwjf zpfcu dk o f Ydkra&muf? olUjzpfcu dk f cPrSmyif ukeq f ;Hk csKyfysuo f mG ;wmukd awGU&w,f/
tewåvu©Pokwf 109
pdwåmEkyóemt& odjrifykH
awGU&yku H awmh azmif;w,f ydew f ,fponfjzifh ½Irw S af e,if; wyfrufom,mwJh &m*pdwjf zpfay:vm,if
tJ'pD w
d u f dk wyfrufw,f om,mw,f vkcd sifw,f ponfjzifh ½Irw S &f w,f/ tJ'v D dk ½Irw
S Nf yD;odwm[m (o&m*H 0g
pdwHå o&m*H pdwEå dÅ yZmemwd)vkYd a[mxm;wJh owdy|mefa'oemawmfEiS t hf nD wyfrufom,mrIEiS w hf uG jzpfwhJ
pdwu f dk trSet f wkid ;f ½Iow d mygbJ/ tJ'v D dk ½Irw S v
f udk af wmh wyfrufom,mwJph w d uf jywfpo J mG ;w,f? tJ't D cgrSm
wyfrufuif;wJh rSwo f rd I ukov dk pf wd ef YJ ½k;d ½k;d qifjcifrI jriford I tp½Sw d hJ Bud,mpdwf 0dygufpw d f ukov dk af Zmpdwf
rsm;om qufNyD;jzpfaew,f? tJ'u D ok vdk pf wd f Bud,mpdwf 0dygufpw d rf sm;ukv d J oljzpfay:vmwJh twkid ;f bJ jrifw,f
Mum;w,f xdw,f odw,f ponfjzifh ½Io&d w,f/ tJ'g[m (0Dw&m*H 0g pdwHå 0Dw&m*H pdwEå dÅ yZmemwd)vkYd
a[mxm;wJh owdy|mefa'oemawmfEiS t hf nD wyfrufuif;wJh ukov dk pf w
d f Bud,m 0dyguf tAsmuwpdwu f dk ½Iow d m
ygbJ? tJ'v D dk wyfrufwphJ w d ef YJ wyfrufuif;wJph w d u f dk ½IrwS Nf yD; odwm[m pdwmå Ekyóem owdy|meftppfudk
yGg;apwmygbJ/
azmif;w,f ydew f ,f ponfjzifh ½Irw S af e,if; a'gopdwjf zpfvm,ifvJ tJ'aD 'gopdwu f dk ½Irw S &f w,f?
tJ'v D dk ½Irw S vf u
dk ,f if a'gopdwu f jywfpo
J mG ;w,f? tJ't D cg ½Iow d uhJ o
k vdk pf w d jf zpfap? jrifopd w d pf aom
tAsmuwpdwEf iS hf ukov dk af Zmpdwjf zpfap jzpfay:aew,f? a,m*Du tJ'D (0Dwa'go) a'gouif;wJph w d u f dk ½Irw S Nf yD;
od&w,f/ ,krH mS ;wJh ysHUvGiw hf hJ arm[pdwrf sm; jzpfvm,ifvJ tJ'D pdwrf sm;ukd ½Irw S &f w,f? tJ'v D rdk wS vf u dk af wmh
,krH mS ;pdwf ysHUvGiphf w
d uf jywfpo J mG ;w,f? tJ't
D cg ½Iowd uhJ o
k v
dk pf w
d f jzpfap? jrifopd w d f paom tAsmuwpdwEf iS hf
ukov dk af Zmpdwf jzpfap jzpfay:aew,f? a,m*Du tJ'D (0Dwarm[) arm[uif;wJph w d u f dk ½Irw S Nf yD;od&w,f/
aemufNyD;awmh rSwaf eusudk rSwaf e,if; ysUH vGiw hf phJ wd f jzpfay:vm,ifvJ tJ'pD w d u f dk ysUH vGiwhf ,f [kad &muf
oGm;w,f BuHw,fponfjzifh ½Irw S &f w,f? tJ'v D ½dk rI wS v f u dk af wmh rysHUvGiahf wmhyJ rSwaf eus tm½kw H iG o
f m pdwu f
wnfNidraf ew,f? tJ'vD dk wnfNidraf ewJph w
d u
f v
dk J ½Irw S Nf yD; od&wmbJ/
rSwaf eusudk rSwaf e,if; trSwaf umif;NyD; rSw&f m rSw&f mtm½küH om wnfNidraf e,if tJ'v D w dk nfNidraf ewJh
pdwuf vdk J tvkv d ydk if odoo d mG ;wmbJ/ rwnfNidrw f phJ wd f jzpfay:vm,ifvJ tJ'pD w d uf dk ½Irw S &f w,f? tJ'v D dk ½Irw S f
vku
d ,f if pdw[ f m rSwv f suf rSwv f suo f mjzpfNyD; wnfNidro f mG ;wmbJ? tJ'v D dk wnfNidro f mG ;wJph w
d u
f v dk J tvkv d ydk if
xif½Sm; od&ygw,f? ½Irw d phJ wd uf dk (0drw
k )å udavomrS vGww f phJ w
d af c:w,f? r½Irw
d phJ w
d uf dk (t0drw k )å udavomrS
rvGww f phJ w
d af c:w,f/ tJ'pD w d rf sm;ukvd J a,m*Du ½Irw S Nf yD;odwmbJ/
,ckajymcJw h m[m owdy|meokwrf mS bk&m;a[mxm;wJh pdwmå Ekyóem jzpfygG ;ykyH gbJ/ tJ'pD w d må Ekyóem
t& ½Ioyd x Hk rJ mS wyfrufom,mwJph w d ?f a'gopdw?f ysUH vGiw hf phJ w
d ?f rwnfNidrw
f phJ w
d f ponfawG[m Murf;wrf;wJh
pdwaf wGb?J tJ'pD w d Mf urf;awG uif;oGm;wJt h cg jzpfwu hJ ok v dk f tAsmuwpdwaf wGu El;nHw h hJ pdwaf wGb/J 'gaMumifh
jzpfqwJ &m;awGudk rjywf½rI w S af ewJh a,m*D[m Murf;wrf;wJph w d uf El;nHw
h phJ w
d f jzpfcudk o
f Ydkra&muf ponfjzifh
ok;H oyfNyD; odjrifomG ;ygw,f/ tJ'v D dk ok;H oyfyuHk dk vku
d q f Mdk u&r,f/
jrifwidk ;f Mum;wkid ;f eHwidk ;f pm;odwidk ;f xdow d idk ;f BuHow d idk ;f rjywf½rI w S af ewJh a,m*Duawmh ta0;u
pdw[f m teD;okYd ra&muf? teD;u pdwv f J ta0;okYd ra&muf? xkx d cdk PrSmyif ukeq f ;Hk csKyfysufomG ;w,f qkw
d mukd
uk,
d yf idk Ó
f Pfjzifyh if odjrif qk;H jzwfEidk yf gw,f? tJ'vD dk odjrifNyD; ok;H oyfyu Hk dk vku
d q
f Mdk u&r,f/
(10? 11) ta0;ü jriford I Mum;odrI BuHord -I paom pdwu f teD;okYd ra&muf? teD;ü jriford I BuHord I
Mum;odrI paom pdwu
f vJ ta0;okYd ra&muf? xkx
d dk jzpfcu
dk cf PrSmyif ukeq
f ;Hk csKyfysuo
f mG ;aomaMumifh tedpö 'ku©
tewåoabmw&m;rQomwnf;/
tewåvu©Pokwf 111
pdw0f n
d mPfudk (11)yg; tjym;tm;jzifh ½Iyu Hk awmh jynfph oHk mG ;ygNyD/ ,ck tJ'D ½Iyq
Hk idk &f m ygVdawmf\ jrefrm
jyefoufouf tusO;f csKyfudk qkNd yD; w&m;odr;f &r,f? uJ vku
d qf Mdk u/
owårykdif; NyD;\/
tewåvu©Pokwf 112
tewåvu©Pokwf w&m;awmfBu;D
t|rykid ;f
1325-ckESpf awmfovif;vjynfhaeYESifh vqkwf 8-&ufaeYrsm;ü a[monf/
w&m;tEkoaE¨
tewåvu©Pokwf w&m;awmfudk a[mvmcJw h m tBudrt f m;jzifh 10-Budr½f cdS NhJ yD? tykid ;f tm;jzifah wmh (7)
ykid ;f ½Scd NhJ yD? ,ck t|rykid ;f rSmawmh tNyD;owfzYdk ygbJ/ okwyf gVdawmf&if;rSmawmh (4) ykid ;f ½Sw d t hJ eufu yXrykid ;f rSm ]]½kyf
a0'em onm ocFg& 0dnmPfqw dk hJ cE¨mig;yg;[m ESyd pf ufwwfaomaMumifv h J twGi;f om; twår[kwb f ;l ? rdrt
d vkd
twkid ;f rjzpfjcif; tpk;d r&jcif;aMumifv h J twGi;f om;twå r[kwb f ;l }}vkYd odapcJyh gw,f/
'kw,
d ykid ;f rSmawmh cE¨mig;yg;[m NrJovm; rNrJovm;? qif;&Jvm; csr;f omvm;vkYd ar;awmfrNl yD;aemuf rNrJ
qif;&J ajymif;vJ azmufjyefwo hJ abmw&m;ukd igh[mbJ igbJ ightwåbv J Ydk ½Ijrifxifrw
S &f ef roifah Mumif;ukd odap
awmfrcl yhJ gw,f/
wwd,ykid ;f rSmawmh cE¨mig;yg;ukd (11) tjym;tm;jzifh cGjJ cm;a0befNyD; igh[mr[kwf igr[kwf ightwår[kwf
[k ½Ijrif&ef (tedpö 'ku© tewå[k ½Ijrif&ef) a[mMum;awmfrcl yhJ gw,f/
'DuaeYa[m&rnfh pwkwy¬ idk ;f rSmawmh tedpö 'ku© tewåvYdk ½IjrifaewJh yk*Kd¾ vfrmS 0dyóemÓPfawG tpOf
twkid ;f jzpfygG ;NyD; edAEdÁ Ó
´ Pfjzpfy?Hk tJ'Ó
D PfjzpfNyD; r*fÓPf zkv
d Ó
f Pf tpOfjzifh t&[wår*fzv dk af &mufvsuf &[EÅm
jzpfyrHk sm;ukd a[mMum;awmf rlcyhJ gw,f/ a[mMum;awmfryl Hk ygVduawmh--
0dyóem ÓPfpOfwufoGm;ykH (okwf\ tqkH;ykdif;)
tJ'g[m 0dyóemÓPfawG tpOftwkid ;f jzpfygG ;NyD;awmh NiD;aiGUwJh edAEdÁ Ó ´ PfjzpfyuHk dk jyawmfrwl mygbJ/
tJ'DrSm ]]{0H yó-þqkcd w hJ t
hJ wkid ;f ½Ijrifw,f}}qkw d phJ um;jzifh ]]tedpö 'ku© tewå[k ½Ijrif&ef ({0arwH ,xmblwH
or®yn Ü m, '|AÁ-H vkYd ) nTeMf um;awmfrw l t
hJ wkid ;f ½IjrifaewJyh *k Kd¾ vf}}vkYd qkv d ydk gw,f? tJ'v D dk ½IjrifwhJ yk*Kd¾ vf[m
okw0g-tMum;tjrifeYJ jynfph aHk eawmhwmygbJ/ ½kyf a0'em onm ocFg& 0dnmPfwYdk udk tedpö 'ku© tewå [k
½IjrifEidk af tmif jrifwidk ;f Mum;wkid ;f eHwidk ;f pm;odwidk ;f xdow d idk ;f BuHow d idk ;f ½IrwS &f r,f qkw d mvJ Mum;bl;w,f?
tJ'Dvkd ½Iod&wm[m Oyg'geu©E¨mig;yg; ½kyfemrf 2-yg;rQbJ? ½Iow d muvJ emrfw&m;rQbJ qkw d mukv d J Mum;bl;w,f?
taMumif;ESit hf usKd;w&m;rQbJ qkw d mvJ Mum;bl;w,f? cPrpJ jzpfysufaewJh tedpö 'ku© tewåw&m;rQbJqw dk mvJ
Mum;bl;w,f? tJ'v D dk Mum;bl; rSwo f m;bl;wmukd tm*rokwac:w,f? tJ'gu r½Iru D wnf;u jynfph v Hk mcJwh hJ
tMum;okwbJ/ ,ck w&m;emy&dowfrsm;vJ tJ'v D dk Mum;bl;Muw,f r[kwv f m;? (Mum;bl;ygw,fb&k m;)? tJ'v D dk
Mum;bl;,if tm*rokw ac:wJh tMum;okweJY jynfph aHk ewmbJ/
tewåvu©Pokwf 113
aemufNyD;awmh ½Irw
S af e,if; azmif;wm ydew f m auG;wm qefYwm vIy½f mS ;wm awmifw h if;wm wGe;f uefwm
cufrmwm Murf;wm Ekwm acsmnufwm ylwm at;wm jrif&wm Mum;&wm eH&wm pm;od&wm xdo&d wm-'Dv[ dk m
awGukd ½IrdwJhtcg ½Iod&wmu½kyfbJ? ½Iodwmu emrfbJ? 'D½kyfemrf 2-yg;rQom ½Sw d ,fvYdk odood mG ;w,f? jrifow
d m
Mum;odwm xdow d m BuHowd m ponfudk ½Irw d t
hJ cgrSmvJ odwmu emrfç odr\I wnf&mu ½ky-f 'D 2-yg;om ½Sdw,f
vkYd odood mG ;w,f/ ,ck w&m;emy&dowfrsm;vJ 'Dvdk odb;l Muw,fr[kwv f m;? (odb;l Muygw,fb&k m;)? tJ'v D dk
odwmu t"d*rokw wJ?h uk, d wf idk af wGUNyD; od&wJoh abmygbJ? tJ'gukd tjrifvYdk ac:w,f/
aemufNyD;awmh auG;csiw f ,f? auG;w,f? qefYcsiw f ,f? qefYw,f oGm;csiw f ,f oGm;w,fponfjzifh ½Irw S f
NyD;awmh auG;csiv f Ydk auG;w,f? qefYcsifvYdk qefYw,f? oGm;csifvYdk oGm;w,f? auG;atmif qefYatmif oGm;atmifûyvkyf
ay;aewJh taumif&,fvYdk r½Sb d ;l ? olUqkid &f mqkid &f m taMumif;eJY tusKd;rQom½Sw d ,fvYdk 'Dvv dk J odoo
d mG ;w,f/ 'gvJ
t"d*rokwac:wJh tjrifb/J r½Iryd J arhomG ;wJt h cg trSet
f wkid ;f rodvYdk ESpo f ufw,f? ESpo f ufvYdk pGv
J rf;w,f?
pGv
J rf;vkYd pGv
J rf;wm&atmif tm;xkww f ,f? tm;xkwaf wmh tukov dk u f H ukovdk uf jH zpfw,f? tJ'u D aH Mumifh b0
topfjzpf&w,f ponfjzifh y#dpo ö rkygÜ 'f taMumif;tusKd; qufo, G yf uHk v dk J oabmaygufomG ;w,f/
aemufNyD;awmh ½Iod&wJh ½kyf a0'em onm ocFg& 0dnmPfa&mç ½Iow d hJ oabma&m topftopfjzpfNyD;
ysufysufomG ;wmukv
d J awGU&w,f? tJ'v D dk awGU&wJth wGuf tedpö 'ku© tewå oabmw&m;rQbJqwdk mukd jrwfpmG
bk&m; nTeMf um;awmfrw
l t
hJ wkid ;f rSepf mG odoo d mG ;w,f/
,ckajymcJwh t
hJ wkid ;f ½Irw
S af e,if; ½kyef mrfudk cGjJ cm;odyrHk pS NyD; tjzpftysuf tedpö ponfwYdk udk uk, d w f idk af wGU
tm;jzifh odjrifwmawG[m t"d*rokwawGb?J wqifMh um;rQjzifh r[kwyf J uk, d yf idk Ó
f Pfjzifh odjrifwmbJ? tJ'gukd
a½S;q&mrsm;u tjrifvYdk bmomjyefawmfrcl MhJ uygw,f/ ,cky&dowfxrJ mS vJ 'Dvdk uk, d wf idk af wGU tjrifÓPfeYJ jynfph Hk
aewJh yk*Kd¾ vfawGubJ rsm;w,fvYdk qkEd idk yf gw,f/ 'gaMumifh tedpö 'ku© tewåudk uk, d yf idk Ó
f Pfjzifh ½IjrifEidk wf yhJ *k Kd¾ vf
[m tMum;tjrifeYJ jynfph aHk eawmhwmbJvYdk bke;f BuD;u ajymcJyh gw,f/ tewåvu©Pokwf w&m;ukMd um;emaeMuwJh
yOö0*¾D &[ef;awmf ig;yg;uawmh aomwmyef jzpfaeMuwJt h wGuf ,ck ajymcJw h hJ tMum;tjrifrsK;d eJY jynfph aHk eMu
aMumif; ajymp&mrvkyd gbl;/
tJ'v D dk (tm*rokwac:wJ)h tMum; (t"d*rokwac:wJ)h tjrifeYJ jynfph aHk ewJh bk&m;wynfjh zpfo[ l m
jrifwidk ;f Mum;wkid ;f awGUwkid ;f odwidk ;f xif½mS ;ay:vmorQ ½kyf a0'em onm ocFg& 0dnmPfqw dk hJ cE¨mig;yg;ukd
ygVdawmft& wwd,ykid ;f u ajymcJw h thJ wkid ;f ('Dw&m;pmtkyt f & qk, d ifawmh q|rykid ;f owårykid ;f rsm;u ajymcJw h hJ
twkid ;f ) uk, d yf idk Ó
f Pfjzifh tedpö 'ku© tewå[k ½IjrifEidk w f ,f? tJ'v D dk ½IjrifEidk wf hJ yk*Kd¾ vf[m vsifjrefpmG jzpfysuw f hJ
½kyef mrfwYdk \ tjzpftysufudk odjrifwhJ O',AÁ,ÓPfudk a&mufomG ;w,f? tJ'Ó D Pfa&mufwt hJ cg 0do'k rd¨ *f ponf
rSm jyxm;wJt h wkid ;f xl;jcm;wJh ta&miftvif;awGvaJ wGU&w,f? ½Tiv f ef;csrf;omwJh pdwcf srf;omxl;ukv d aJ wGU&w,f?
tvGef 0rf;ajrmufwhJ yDwt d xl;ukvd aJ wGU&w,f? uk, d pf wd \
f Nidr;f at;rI ayghyg;rI El;nHrh I oefprG ;f rI ajzmifrh wfrI
txl;awGuv dk J awGU&w,f? 'gaMumifh uk, d af &mpdwyf g b,fvdk aumif;rSe;f rodatmif txl;aumif;aewmukv d J
awGU&w,f? trSwo f wduvJ rrSwEf idk wf m r½Sb d ;l vkYd xif&avmufatmif tvGeaf umif;aew,f? todÓPfuvJ
rodwm r½Sb d ;l vkYd xif&avmufatmif txl;aumif;aew,f/ bk&m; w&m; oHCmESihf pyfNyD; ,kMH unfrI MunfvifrçI
o'¨guvJ b,fawmhurS rjzpfpzl; txl;Munfvifaew,f/
'gayrJh tJ'v
D dk txl;awGuv dk J ½IrwS Nf yD; y,fomG ;&w,f? tJ'v D dk ½Irw S Nf yD;y,fvYdk tJ'D ÓPftqifu h
vGeaf jrmufomG ;wJth cg b*FÓPfqw dk m jzpfvmw,f? tJ't D cgrSm ½Io&d wJh tm½kaH &m ½Iord aI &m twGv J u dk f twGv J udk f
ukeuf ek f ysuyf suf oGm;wmuko d m awGUae&w,f? Oyrm azmif;w,fvYkd ½Irw S vf u dk ,
f if azmif;wmvJ aysmufomG ;
w,f? ½Iow d mvJ wygwnf;yif aysmufomG ;w,f? wazmif; wazmif;rSm w&dy&f yd ef YJ aysmufaysmufomG ;wmawGudk
rsm;pGmawGU&w,f? ½Iow d mawGuvJ rsm;pGmyif wygwnf; aysmufaysmuf oGm;wmbJ? tJ'gukv d J ½Iwidk ;f ½Iwidk ;f odod
oGm;w,f/ odp&mtm½kH ysufomG ;wmu tvsifusNyD; ½Iow d mu aemufusaew,fvYdk awmif xif&wwfw,f? tJ'v D dk
xifwm[m trSeyf gbJ? BuHw,fvYdk ½Io&d wJt h cg BuHwmaysmufomG ;NyD;rS ½Iopd w d u f jzpfvmwmbJ? tjcm;tm½kaH wG
ukd ½Io&d mrSmvJ enf;wlygbJ? odp&mu aysmufomG ;NyD;rS ½Iord u I jzpfvmwmcsnf;ygbJ/ 'gayrJh ÓPfEpk Ofuawmh
tm½keH YJ tod[m ûydiwf bl vJ Ydk xifc&hJ w,f? tJ'v D dk xifwmodwmvJ okweå f a'oemawmft& ypöKyÜeu f dk ½Iowd ,f
qkdwmeJY tnDygbJ/
tewåvu©Pokwf 114
w&dy&f yd ef YJ tvGev
f sijf refpmG ysuyf suof mG ;wmukcd sn;f awGUae&awmh b,ftcsed rf qkd aoEkid w f ,f qkw d mukd
od&wJt h wGuf aMumufp&mbJvYdk xifjrifvmw,f? tJ'gu b,ÓPfb?J aMumufp&mxifawmh raumif;bl;vkYd
tjypfjrifvmw,f? tJ'gu tm'De0ÓPfb/J tjypfjrifvmawmh tjypf½w dS hJ ½kyef mrfcE¨mawGrmS raysmfEidk af wmhb;l ?
NiD;aiGUvmw,f? tJ'gu edAEdÁ Ó ´ Pf (edA'dÁ gÓPf)bJ/ tJ'v D dk edAEdÁ Ó
´ Pfjzpfyu
Hk dk &nfNyD;awmh jrwfpmG bk&m;u
]]½lyo®drÜd edAÁdE´wd-½kyüf vnf; raysmrf arGU NiD;aiGUavawmhonf}}ponfjzifh a[mMum;awmfryl gonf/
'DeAd EdÁ Ó
´ Pf ra&mufao;rDuqk, d if vuf½½dS yk u
f , dk ef YJ vJ aysmfaew,f? aemifb0rSm &rnfh vlU ½kyu f ,
dk f ewf
½kyuf , dk ef YJ vJ ajr§mv f ifah wmifw h NyD; aysmfaew,f? vlcsrf;om ewfcsrf;omjzpfzYdk vSywJh ½kyu f , dk f usef;rmwJh ½kyuf ,dk ef YJ
jynfph b Hk Ydk ajr§mv f ifah wmifw h aew,f/ ,ckawmh tJ'v D rdk aysmaf rGUawmhb;l ? vlcsr;f om jzpfaew,f qkw d mvJ 'Dvdk
wysufxyJ sufaewJh ½kyu f ,dk ef YJ pdwef mrfrQbJ? ewfcsrf;omqkw d mvJ 'Dvw dk ysufxyJ sufaewJh ½kyef mrfrQbJvYdk xifjrif
NyD; NiD;aiGUaew,f/ Oyrmtm;jzifh ig;zrf;wJo h [
l m ig;BuD;xifNyD; a>rqk;d BuD;ukd qkyu f idk xf m;,if; a>rqk;d BuD;rSe;f
odwt hJ cg qkyu f idk rf xm;vkad wmhyJ NiD;aiGUovkyd gbJw/hJ tJ'D Oyrmtjynft h pku
H adk wmh oDv0EÅow k eå w
f &m;awmf (ESm
167)rSm Munf½h EI idk yf gw,f/
tedpöjrifvQif edAÁdE´ÓPfjzpfonf
oaAÁ-tvk;H pku
H ek af om ocFg&m-uH pdwf Owk tm[m&paom taMumif;w&m;wkYd u aygif;pk nDnw G vf suf
ûyjyifay;rS jzpfay:vmMuonfh ½kyef mrf"r® ocFg&wkYd onf? tedpmö (£wd)-rNrJuek [ f í
l ? ,'g-tMuiftcgü? ynm,
-0dyóemÓPfynmjzif?h yówd-½Ijrif\? tx-xko d Ydk ½jI rifaom tcgü? aom-xkod Ydk ½jI rifaom a,m*Donf? 'kau©
-½kyef mrfw&m;tm;vk;H [laom qif;&Jü? edAEdÁ w
´ -d raysmrf arGU NiD;aiGUavawmh\/ {o-{aom-þokYd raysmrf arGU NiD;aiGU
jcif;onf? 0do'k , d¨ m-udavomcyford ;f qif;&Jcyford ;f uif;Nidr;f pifMu,faom edAmÁ ef\? ra*¾g-a&mufaMumif;
&aMumif; vrf;aumif; vrf;rSeyf gaywnf; wJ/h
jrifwidk ;f Mum;wkid ;f awGUwkid ;f odwidk ;f ay:vmorQukd rjywf½rI w S Nf yD; odoad ewJh a,m*D[m ½Irw S af e,if;
vsijf refpmG aysmufaysmuf csKyfcsKyfomG ;wmukcd sn;f awGUae&w,f? tJ'v D dk awGUae&wJt h wGuf rNrJwmawGcsnf;bJvYdk
trSet f wkid ;f odoad ew,f? tJ'v D dk trSet f wkid ;f od&awmh ,ckvuf½dS ½kyef mrfawG[mvJ ESpo f ufp&m aysmfarGUp&m
raumif;bl;? aemiftcgrSm &Ekid w f hJ ½kyef mrfawG[mvJ 'Dvdk csKyfysuo f mG ;rSmcsn;f bJ? ESpo f ufp&m aysmaf rGUp&m
raumif;wmcsn;f bJvYdk oabmaygufNyD; tJ'D ½kyef mrfocFg&awGrmS raysmfrarGU NiD;aiGUw,f? tJ'v D dk NiD;aiGUawmh tJ'D
½kyef mrfocFg&awGudk pGeYf vw T cf sifw,f? pGeYf vw T Ef idk af tmifvJ qufNyD; ½Irw S t f m;xkwo f mG ;w,f? tJ'v D dk tm;xkwf
tewåvu©Pokwf 115
oGm;wJt
h wGuf ocFg½kayu©mÓPfjzpfNyD; t&d,r*fÓPfjzifh edAmÁ efudk rsuaf rSmufûyoGm;w,f/ 'gaMumifh NiD;aiGUwJh
0dyóemÓPfudk edAmÁ efa&mufaMumif;vrf;vkYd a[mawmfrw
l mygbJ/ xkYd twlyif 'kux © ifNyD; NiD;aiGUyku
H v
dk J 'Dvdk
a[mawmfryl gw,f/
'ku©jrifvQif edAÁdE´ÓPfjzpfonf
oaAÁ ocFg&m 'kum© wd? ,'g ynm, yówd/
tx edAÁdE´wd 'kau©? {o ra*¾g 0do'k ,
d¨ m/
oaAÁ-tvk;H pku
H ek af om? ocFg&m-uH pdwf Owk tm[m& paom taMumif;w&m;wkYd u aygif;pknn D w
G v
f suf
ûyjyifay;rS jzpfay:vmMuonfh ½kyef mrf"r® ocFg&wkYd onf? 'kum© wd-qif;&JwYdkom[lí? ,'g-tMuiftcgü? yówd-
½Ijrif\/
'D*gxmrSm yk*Kd¾ vfwOD;u ocFg&\ t&ukd tukov dk t f rI ukov dk t
f rIudk ûyvkyw f hJ apwemocFg&tjzpfjzifh
,lNyD;awmh ]]'ge oDv ukov dk af wGûyvkyw f mvJ ocFg&bJ 'kub © ?J bm0emukov dk vf J ocFg&bJ? 0dyóem½IwmvJ
ocFg&bJ? vkyo f rQ 'kuc© snf;bJ? bmrQrvkyyf J pdwu f dk pdwt f wkid ;f xm;rS at;Nidr;f wJh edAmÁ ef&w,f}}vkYd olv&dk mqGNJ yD;
tvGt J rSm;awGudk a[mw,f? tJ'gukd olUwynfah wGuvJ vufcNH yD; a[maeMuwm½Sw d ,f/ trSeu f awmh 'D*gxmrSm
a[mwJh ocFg& qkw d m[m t0dZmÆ aMumifjh zpfwhJ ukov dk f tukov dk of cFg&ukd r&nf½, G yf gbl;? uH pdwf Owk tm[m&
paom taMumif;aMumiffh jzpfaewJh ½kyef mrfw&m;rsm;uko d m &nf½, G yf gw,f? tJ'D ½kyef mrfawGxrJ mS vJ 0dyóem\
tm½kjH zpfwt hJ wGuf avmukw&å m r*fzv dk pf w
d f apwoduw f &m;awGawmh rygygbl;? bko H ;Hk yg;ü twGi;f 0ifwhJ avmuD
½kyef mrfawG tm;vk;H uko d m qkv d ydk gw,f? ckwifu ½Gwjf ycJw h hJ tedp*ö gxmrS ocFg&awGeYJ t&wlygbJ/ 'gaMumifh
jrifwidk ;f Mum;wkid ;f eHwidk ;f pm;odwidk ;f xdow d idk ;f BuHow d idk ;f xif½mS ;ay:aewJh ½kyef mrfw&m; tvk;H pk[ H m cPrpJ
jzpfysufaevkYd rNrJb;l ? rNrJwt hJ wGuf qif;&Jcsnf;bJvYdk odjrifwmukd qkv d ydk gw,f/ 'gaMumif-h -
oaAÁ-tvk;H pku
H ek af om? ocFg&m-uH pdwf Owk tm[m& paom taMumif;w&m;wkYd u aygif;pknn D w
G v
f suf
ûyjyifay;rS jzpfay:vmMuonfh jrifrI Mum;rI tp½Sad om ½kyef mrf"r® ocFg&wkYd onf? 'kum© wd-qif;&JwYdk om[lí?
,'g-b*FÓPfjzpfay:aeaom tMuiftcgü? ynm,-0dyóem ÓPfynmjzif?h yówd-½Ijrif\/ tx-xko d Ydk
½Ijrifaom tcgü? aom-xk½d jI rifaom a,m*Donf? 'kau©-½kyef mrfw&m;tm;vk;H [laom qif;&Jü? edAEdÁ w´ -d raysmrf arGU
NiD;aiGUavawmh\/ {o-{aom-þokYd raysmrf arGU NiD;aiGUjcif;onf? 0do'k , d¨ m-udavomcyford ;f qif;&Jcyford ;f
uif;Nidr;f pifMu,faom edAmÁ ef\? ra*¾g-a&mufaMumif; &aMumif; vrf;aumif; vrf;rSef ygaywnf; wJ/h
jrifqMJ um;qJponfü jzpfay:vmwJh ½kyef mrfw&m; tm;vk;H [m vsijf refpmG ysuyf suo f mG ;MuaomaMumifh
rNrJb;l ? rNrJwt hJ wGuf b,ftcsed rf qkd aoEkid af omaMumifh aMumufz, G f qif;&Jcsn;f bJvYdk a,m*Dy*k Kd¾ vfu ½Ijrifw,f?
wcgw&H tcsKdUyk*Kd¾ vfrmS anmif;vku d f ylvu dk f emusivf udk f ,m;vkud ef YJ rcHomwJh 'kua© 0'emawG[m [kt d em;u
ay:vku d f 'Dtem;u ay:vku d ef YJ xif½mS ;ay:aewwfw,f? ay:vmorQukd vku d Nf yD; ½Irw
S af e&w,f? tJ'v D tdk cgrSm
wpfu, dk v f ;Hk ukd 'kut
© pkta0;BuD; taejzifv h J xifjrif&wwfw,f? tJ'gvJ ]]'kur© '´ud© ov’awm}}qkw d hJ a'oem
awmfEiS t hf nD ajimifph ;l aeovkd tcHcufwhJ 'kut © aejzifh odjrifwhJ 0dyóemÓPfygbJ/ tJ'v D odk w
d m[m yuwd
yk*Kd¾ vfawG tcHcufwmodyeHk YJ bmxl;ao;ovJvYdk ar;bG,½f ydS gw,f? xl;yku H awmh yuwdy*k Kd¾ vfawG tcHcufwm
odyu Hk igtcHcufw,f igqif;&Jw,fvYkd igtaejzifh odwmbJ? a,m*D&UJ ½Irw S Nf yD; 'kua© 0'emodyrHk mS awmh igqkw d hJ
twåprJG ygbl;? tcHcufwhJ oabmrQ topftopf jzpfay: jzpfay:aew,f? jzpfNyD;awmhvJ csufjcif;bJ aysmufaysmuf
oGm;w,fvYdk 'Dvdk odygw,f? twåprJG ygwJh 0dyóemÓPf todtjrifygbJ/
rNrJwt
hJ wGuf aMumufp&maumif;wJh qif;&J[í l jzpfap? tcHcufaom qif;&Jtpk tykBH uD;ozG,f jzpfaom
aMumifh qif;&J[í l jzpfap ½Ijrifwt hJ cgrSm tJ'q
D if;&Jtpk ocFg&w&m;taygif;ü raysmfrarGU NiD;aiGUw,f? ,ckvuf½dS
½kyef mrfawGeYJ pyfNyD;awmhvJ raysmaf wmhb;l ? aemif&rnfh b0opf ½kyef mrfawGeYJ pyfNyD;awmhvJ raysmaf wmhb;l ? ½kyef mrf
w&m;awGudk tvkrd ½Sw d o hJ abmygbJ? tJ'g[m NiD;aiGUwJh edAEdÁ Ó ´ Pfb/J tJ'v
D dk NiD;aiGUawmh tJ'D ½kyef mrfocFg&awGudk
pGeYf vwT cf sifw,f? pGeYf vw T Ef idk af tmifvJ qufNyD;½Irw S f tm;xkww f ,f? tJ'vD dk tm;xkwaf wmh ocFg½kayu©mÓPf
jzpfNyD;awmh t&d,r*fÓPfjzifh edAmÁ efudk rsufarSmufûyoGm;w,f/ 'gaMumifh ocFg&awGudk qif;&JxifNyD; NiD;aiGUwJh
0dyóemÓPfudk edAmÁ efa&mufaMumif;vrf;vkYd a[mawmfrw l mygbJ/ xkYd twlyif tewåxifNyD; NiD;aiGUyku H v
dk J 'Dvdk
a[mawmfryl gw,f/
tewåvu©Pokwf 116
tewåjrifvQif edAÁdE´ÓPfjzpfonf
oaAÁ-tvk;H pku H ek af om? "r®m-½kyef mrfw&m;wkYd onf? (tedpö 'ku*© gxmrsm;rSm jyqkcd w hJ hJ ocFg& qkw d meJY 'D
*gxmrSm "r® qkw d m[m t&tm;jzifah wmh twlwyl gbJ? 0dyóemÓPfjzifh odjrif&wJh avmuD ½kyef mrfw&m;awGygbJ?
tewå qk, d ifvJ "r®b?J "r®- oabmw&m;qk, d ifvJ tewåb?J 'Dvdk t&wl jzpfwt hJ wGuf tewåm-yk'\ f t&jzpfwhJ
ocFg&awGudk ay:vGiaf p&ef "r®mvkYd a[mawmfrw l mygbJ? 'g[m t|uxmrSm zGijhf yxm;wJh teufygbJ oifv h J
oifah wmfygw,f/ 'gayrJh wcsKdUuawmh avmukw&å m r*fzv dk f edAmÁ ef w&m;awGvJ tewåjzpfwt hJ wGuf tJ'D
avmukw&å m w&m;awGyg odr;f êuH;NyD;awmh "r®mvkYd a[mawmfrw l t hJ aMumif; zGijhf yMuw,f? tJ'guawmh roifyh gbl;?
bmaMumifv h qJ ,
dk if yuwdy*k Kd¾ vfawGu edpö okcvkYd xifrw S pf vJG rf;aewJh jrifrI Mum;rIpaom ocFg&awGudk tedpö
'kut © jzpfjzifh a,m*Du jrifw,f? tJ'gvkb d J yuwdy*k Kd¾ vfawGu twåvYdk xifrw S pf v
JG rf;aewJh jrifrI Mum;rIpaom
avmuD½yk ef mrfawGuo dk m a,m*Du tewåtjzpfjzifh ½Ijrif&ygw,f? rlvu vk;H 0tm½kv H J rûyEkid çf twåvYdk vJ rpGv
J rf;
Ekid w
f hJ avmukw&å m w&m;awGudk a,m*Du tewåvYdk ½IjrifbYdk &m vkv d J rvkyd gbl;? ½IvJr½IEkdifygbl;/ 'gaMumifh
t|uxmrSm zGijhf yxm;wJt h wkid ;f jrifrI Mum;rIpaom 0dyóem½ItyfwhJ avmuD½yk ef mrf ocFg&awGuo dk m "r®m-vkYd
a[mawmfrw l ,fvYdk om rSw, f o
l ifyh gw,f/)
oaAÁ-tvk;H pku H ek af om? "r®m-jrifrI Mum;rIpaom avmuD ½kyef mrfw&m;wkYd onf? tewåmwd-twåaumif
igaumifr[kwu f ek [f í
l ? ,'g-b*FÓPfoYdk a&mufaeaom tMuiftcgü? ynm,-0dyóemÓPfynmjzif?h yówd
-½Ijrif\/ tx-xko d Ydk ½jI rifaomtcgü? aom-xko d Ydk ½jI rifaoma,m*Donf? 'kau©-½kyef mrfw&m; tm;vk;H [laom
qif;&Jü? edAEdÁ w´ -d raysmrf arGU NiD;aiGUav\/ {o-{aom-þokYd raysmfrarGUNiD;aiGUjcif;onf? 0do'k , d¨ m-udavom
cyford ;f qif;&Jcyford ;f uif;Nidr;f pifMu,faom edAmÁ ef\? ra*¾g-a&mufaMumif; &aMumif; vrf;aumif; vrf;rSeyf g
aywnf;wJ/h
yuwdval wGrmS jrifrI Mum;rIpaom ½kyef mrfawGudk twåaumif igaumifxifaeMuvkYd jrifMum;eHpm; xdod
aeMu&wmukd ESpo f ufom,mNyD; aysmaf eMuwmbJ? ,cka,m*DrmS awmh cPrpJ jzpfysuaf ewmukd jrif&vkYd vJ twå
r[kwb f ;l oabmw&m;rQbv J Ydk odjrifaew,f? 'Dtewåvu©Pokwrf mS a[mawmfrw l t hJ wkid ;f ESyd pf ufwwfaom
aMumifv h J twår[kwb f ;l ? rdrt
d vkt
d wkid ;f rjzpf tpk;d r&aomaMumifv h J twår[kwb f ;l vkYd odjrifaew,f? 'gaMumifh
tJ'D jrifrI Mum;rIpaom ½kyef mrfw&m;awGeYJ pyfNyD; ESpo f ufom,mjcif; aysmaf rGUjcif;r½Sad wmhb;l ? NiD;aiGUaew,f?
NiD;aiGUawmh pGeYf vw
T cf sifw,f? pGeYf vwT Ef idk af tmifvJ qufNyD; ½Irw
S t
f m;xkww
f ,f? tJ'v D t dk m;xkwaf wmh ocFg½kayu©m
ÓPf jzpfNyD;awmh t&d,r*fÓPfjzifh edAmÁ efudk rsuaf rSmufûyoGm;w,f/ 'gaMumifh jrifrI Mum;rIpaom ½kyef mrfw&m;
tm;vk;H ukd tewåxifNyD; NiD;aiGUwJh 0dyóemÓPfudk edAmÁ efa&mufaMumif;vrf;vkYd a[mawmfrw l mygbJ/
ocFg&w&m;awGudk tedpö 'ku© tewå[k odjrifNyD; NiD;aiGUwJh edAEdÁ Ó ´ Pf zj pfw,f? tJ'eD Ad EdÁ Ó ´ Pf[m edAmÁ ef
a&mufaMumif; vrf;aumif;vrf;rSeb f vJ Ydk a[mxm;wJh 'D*gxm 3-yk'u f v dk J txl;owdûyNyD; rSwx f m;Mu&r,f? jrifrI
Mum;rIpaom ½kyef mrf ocFg&w&m;awGudk cPrpJ vsijf refpmG jzpfysuaf ew,fvYdk uk, d yf idk Óf Pfjzifh rodrjrif,if
tJ'o D cFg&w&m;awGudk tedpö 'ku© tewåvYdk odwhJ 0dyóemÓPf tppfrjzpfb;l ? tedpö 'ku© tewå todÓPftppf
rjzpfao;,if tJ'D ½kyef mrfocFg& qif;&JawGrmS NiD;aiGUwJY edAEdÁ Ó ´ Pf rjzpfb;l ? tJ'ND iD;aiGUwJh edAEdÁ Ó ´ Pf rjzpf,if
edAmÁ efudk ra&mufEidk bf ;l / tedpö 'ku© tewåoabmukd uk, d yf idk Ó
f Pfjzifh jrifrS NiD;aiGUwJh edAEdÁ Ó ´ Pfjzpfw,f? NiD;aiGUwJh
edAEdÁ Ó´ PfjzpfNyD;rS t&d,r*fÓPfjzpfNyD; edAmÁ efudk rsufarSmufûyvsuf qku d af &mufEidk w
f ,f? tJ'gukd ude;f aorSwx f m;
Mu&r,f/ 'gaMumifh ,ck a[maewJh tewåvu©Pokwrf mS vJ ]]{0H yóH bdua© 0 okw0g t&d,om0aum ½lyo®rd dÜ
edAEdÁ w´ }d } ponfjzifh a[mawmfrw l mygbJ? 'DyHk 'Denf;jzifh a[mxm;wJh tjcm;okwaf wGvJ rsm;pGmyif ½Sad eygw,f/
tJ'yD gVdudk edó,enf;jzifh a½SUem;u teufjyefjycJyh gNyD? jrefrmoufouf jyef,ifawmh 'Dvdk jzpfw,f/
tewåvu©Pokwf 117
jrefrmjyef tusOf;csKyf
tJ'gukd vku
d q
f Mdk u&r,f/
edAÁdE´ÓPf\ o½kyf
'DygVdxJrSm ]]{0H yóH-þqkcd o hJ nft h wkid ;f ½Ijrif odjrif vQif}}qkwd phJ um;&yfjzifh b*FÓPftxd 0dyóem
ÓPfjzpfyuHk dk tusOf;csKH;NyD; jywmbJ? ]]edAEdÁ w´ -d raysmrf arGU NiD;aiGU avawmhonf}}qkw d phJ um;jzifh b, tm'De0
edAÁd'gÓPfwkdYrS pí 0k|me*grdeDwkdifatmif 0dyóemÓPfjzpfyu Hk dk tusOf;csKH;NyD; jywmbJ/ 'gaMumifh rlvyPÖmo
t|uxm ('k-20)rSm 'Dvdk zGijhf yxm;ygw,f/
edAEdÁ w
´ w
D d OuúPw
² /d {w¬ p edA'dÁ gwd 0k|me*grdeD
0dyóem t"dayÜwm/
edAEdÁ w
´ w
D -d NiD;aiGU\ [lonfrmS ? OuúPw
² -d ysi;f onf-raysmaf rGU ([kqv
dk \
dk )/ p-qufí zGijhf yOD;tHh? {w¬-
þygXfü? edA'dÁ gwd-NiD;aiGUonf[al om pum;jzif?h 0k|me*grde0D yd óem-0k|mernfaom t&d,r*foYdk qku d af &muf
oGm;aom 0dyóemuk?d t"dayÜwm-tvkd½Sdtyf\? 0g-qkdvkdygonfwJh/
y#dorÇ'd gr*fEiS hf 0do'k rd̈ *fusrf;rsm;rSmawmh tJ'D edA'dÁ gÓPfqw dk mukd b,ÓPf tm'De0ÓPf edAÁd'gÓPf
rkOw
dö u k rswmÓPf y#docFgÓPf ocFg½kayu©mÓPf 0k|me*grde0D yd óemÓPf-vkYd ÓPfcek pfqifjh zifh cGjJ cm;NyD;
tus,fjyqkx d m;ygw,f/ tJ'D ckepfqifx h uJ NiD;aiGUwJh edA'dÁ gÓPftxdawmh ajymcJyh gNyD/ ,ck usefwhJ ÓPfrsm;
jzpfyuHk dk qufNyD; ajym&r,f/
edAÁmefvkdcsifrI tppfESifhtwk
a,m*Dy*k Kd¾ vf[m ½Irw S wf idk ;f vsijf refpmG ysuyf suo f mG ;wmuko
d m awGU&wJt h wGuf jrifrI Mum;rI paom
½kyef mrf cE¨mwkYd EiS phf yfNyD; rESpo
f uf raysmfarGUyJ NiD;aiGUwJt h cgrSm tJ'D ½kyef mrfawGudk qkyu f idk rf xm;vkad wmhb;l ?
pGeYf vw
T cf siv
f mw,f? 'Dvdk jzpfysuaf ewJh ½kyef mrfawG r½Srd S at;Nidr;f rSmbJvYdk oabmaygufvmw,f? tJ'g[m edAmÁ ef
tppfudk wu,fvv dk m;wJh qE´ jzpfvmwmbJ/ a½S;u edAmÁ efvcdk siw f ,f qkw
d muawmh edAmÁ efudk ûrdYBuD;rsm;vkx d ifNyD;
tJ'D edAmÁ efa&mufawmh tvk½d &dS mawGudk tNrJwrf; cHpm;ae&vdrrhf ,fvYdk vJ ajr§mv f ifNh yD; tvk½d cdS w
hJ mvJ jzpfwwfyg
w,f? tJ'v D dk [muawmh edAmÁ eftppfudk vkcd sifwmr[kwb f ;l ? avmucsrf;omrsKd;ukd vkcd sifwmbJ/ ½kyef mrfawG&UJ
tjypfudk wu,frjrifao;wJh olawGu avmuDcsr;f omrsK;d cHpm;ae&wmuko d m êuduaf eMuw,f? ½kyef mrfawG tukef
csKyfuif;w,f rcHpm;&awmhb;l qk, d if vufrcHEidk b f J ½Sad ewwfMuygw,f/
tewåvu©Pokwf 118
edAÁmefcsrf;omykH
tJ'D apm'emukd t½Sio f m&dyw k &å mrax&fjrwfu ]]tJ'D cHpm;rI a0'emr½Sv d Ydk rcHpm;&wm[m csrf;omygbJ}}vkYd
ajz½Si;f awmfrv l udk yf gw,f/ [kww f ,f cHpm;&wJh csr;f omxuf bmrQ rcHpm;&yJ Nidr;f aewmu ykNd yD; csr;f omw,f?
csrf;omtppfy/J cHpm;&vkYd csrf;omw,f aumif;w,f xifaeMuwmu ESpo f ufom,mwJh wPSm½Sad evkYd b?J ESpo f uf
om,mrIr½S, d if cHpm;&wmukd csr;f omvkYd rxifEidk yf gbl;? qif;&JvYdkom xifjrifEidk yf gw,f? pOf;pm;Munfyh g? t&om
aumif;uav;ukd pm;&wmaumif;w,fvYdk xifwm[m ESpo f ufom,maevkYd ygbJ? aeraumif;vkYd rpm;csiw f thJ cg
jzpfap? tpm;pm;NyD;vkYd 0jynfah ewJt h cg jzpfap tJ'v D dk tpmaumif;ukd twif;ckid ;f vkYd pm;&r,f qk,
d if csrf;omw,f
aumif;w,fvYdk xifEidk yf ghrvm;? qif;&Jw,f raumif;bl;vkYd om xifb, G ½f ydS gw,f/ tqif;tvSuav;awGudk
r&yfrem;bJ rjywfMunfah e&r,fq, dk if b,fEpS ef m&Db,fEpS &f uf b,fEpS v
f avmuf b,fEpS Ef pS af vmuf Munfah eEkid f
yghrvJ? toHaumif;uav;ukd rjywfem;axmifae&r,f qk, d ifaum b,favmufMumatmif em;axmifaeEkid yf ghrvJ?
24-em&DcefY wpf&ufavmufawmif rjywfMunfah ebkYd rjywfem;axmifaebkYd wwfEidk rf mS r[kwyf gbl;? tcsed yf v dk eG vf m
,if rMunfv h dk em;raxmifvb dk J jzpfvmr,f? tJ't D cgrSm qufNyD; rjywfMunf½h I em;axmifae&OD;r,fq, dk if qif;&J
aMumif; xif½mS ;vmrSmbJ/ 'gaMumifh ESpo f ufvcdk sifwhJ wPSmr½S,d if rcHpm;yJae&wmu csrf;omaMumif; tvGef
xif½mS ;ygw,f/ 'DtaMumif;t&mawGudk edAmÁ efqidk &f m w&m;awmfpmtkyf (ESm 59-ponf)rSm tjynft h pkH azmfjyxm;
NyD; ½SdaeygNyD/
edAÁmefarQmfMunfhwJh ÓPf
edAEdÁ Ó
´ PfjzpfaewJh a,m*Duawmh ½kyef mrfwYdk \ tjypfudk wu,fjrifNyD; NiD;aiGUaewJt h wGuf ½kyef mrfcE¨m
r½S&d m cHpm;rI r½S&d m edAmÁ efudk csrf;om tppftaejzifh odjrifNyD; wu,fvv dk m;awmhwmbJ? tJ'g[m arQmfpifay:u
aeNyD; ta0;ukd arQmfMunfo h vkd edAmÁ eftppfudk rkOw dö u
k rswmÓPfjzifh arQmfMunfw h hJ oabmygbJ/ tJ'v D dk edAmÁ ef
tppfudk vkv d m;NyD; ½kyef mrf cE¨mawGudk pGeYf vw T cf sifawmh pGeYf vw
T Ef idk af tmif qufNyD; ½IrwS t f m;xkw&f w,f? tJ'v D dk
qufNyD; ½Iow d m[m wzefxyfNyD; ½Iow d mjzpfwthJ wGuf y#docFgÓPfvYdk ac:w,f? tJ'Ó D Pfu tedpö 'ku© tewå
oabmrsm;ukd a½S;uxuf ykNd yD;odw,f? txl;tm;jzifh 'kuo © abm 'kut © jcif;t&mawGudk ykNd yD;awGU&wwfw,f/ tJ'D
y#docFgÓPfu &ifo h eftm;aumif;vmwJt h cg ½kyef mrfocFg&awGudk vspfvsL½IEidk w f hJ ocFg½kayu©mÓPf jzpfay:vm
w,f/ ,ckajymcJw h t hJ wkid ;f or®oeÓPfrpS NyD; 0dyóemÓPfawG wqifch sif; wajz;ajz; wufvmyku H awmh ae,s
ykxZk Of yk*Kd¾ vfrsm;rSm jzpfwwfwhJ a,bk,soabmygbJ/ aomwmyefpaom t&d,myk*Kd¾ vfrsm;rSmawmh ½Irw S vf udk ,
f if
rMumrDtwGi;f rSm ocFg½kayu©mÓPfudk a&mufwwfygw,f? 'gaMumifh tewåvu©Pokww f &m;ukd emaeMuwJh
aomwmyef yOö0*¾D &[ef;awmfrsm;rSmawmh ocFg½kayu©mÓPfoYdk tvsiftjref a&mufomG ;Muw,fqw dk m ,krH mS ;bG,f
r½Sdygbl;/
ocFg½kayu©mÓPfu *kPf 6-yg;jzifh xif½mS ;ygw,f/ b,fvv dk q J adk wmh-(b,Oö eE´Od ö 0dy[ Ü m, oAÁocFg
a&ok O'godaem)vkYd qkx d m;wJh 0do'k rd̈ *fEiS t
hf nD aMumufjcif;vJr½Sçd ESpo f ufaysmfarGUjcif;vJr½Syd J vspfvsL½IaeEkid f
wmu olU*kPt f *Fgwyg;bJ/ b,fvadk Mumufjcif;uif;wmvJ? b,fvdk ESpo f ufaysmfarGUjcif; uif;wmvJvYdk qadk wmh-
b,ÓPf jzpfpOfu aMumufz, G af b;ukd qifjcifcw hJ ,f? aMumufwhJ tjcif;t&meJY todÓPf jzpfcw hJ ,f? ,ck ocFg
½kayu©mÓPf jzpfwt hJ cgusawmh tJ'vD dk aMumufwt hJ jcif;t&m r½Sad wmhb;l ? aemufNyD;awmh tm'De0ÓPf jzpfpOfu
tjypfjrifcw
hJ ,f? edA'dÁ gÓPf jzpfpOfu NiD;aiGUcJw h ,f? rkOw dö u
k rswmÓPf jzpfpOfu ½kyef mrfcE¨mawGudk pGeYf vw T vf w
dk hJ
oabm xif½mS ;cJw h ,f? y#docFgÓPfjzpfpOfu txl;aMumifMh uûyí ½Iwo hJ abm½Scd w hJ ,f? ocFg½kayu©mÓPfa&mufwhJ
tewåvu©Pokwf 119
tcgusawmh tJ'D tjypfjrifwmç NiD;aiGUwmç pGeYf vw dk mç txl;aMumifMh uûywm qkw d hJ tjcif;t&mawGvJ r½Sad wmhb;l ?
tJ'vD dk jzpfyu
Hk dk &nfNyD;awmh 0do'k rd¨ *frmS b,Oö-aMumufjcif;ukv d ?J 0dy[
Ü m,-y,fpeG Yfí -vkYd qkx d m;ygw,f?
'Dpum;t& aMumufjcif;uif;w,fvYdk qkjd cif;jzifh tjypfjrifjcif; NiD;aiGUjcif; pGeYf vwT vf jdk cif; txl;aMumifMh uûy&jcif;
qkwd mawGvJ aMumufjcif;ESit hf wl wygwnf;uif;oGm;Muw,fvYdk ,l&ygw,f/
aemufNyD;awmh O',AÁ,ÓPf jzpfpOfu vGeu f w J hJ yDwod ck wkYd jzifh ESpo f ufaysmaf rGUjcif;[m tvGet f uJ
jzpfcyhJ gw,f? ocFg½kayu©mÓPfu O',AÁ,ÓPfxuf omvGeaf umif;jrwfygw,f? 'gayrJh ocFg½kayu©mÓPf
a&mufwt hJ cgrSm tJ'v D dk ESpo
f ufaysmfarGUjcif;vJ r½Syd J uif;aeygw,f? tJ'v D dk jzpfyuHk dk &nfNyD;awmh eE´Od ö 0dy[
Ü m,-
ESpo
f ufaysmaf rGUjcif;ukv d J y,fNyD;awmh? 0g-ESpo f uf0rf;omjcif;awGvJ uif;NyD;awmh? oAÁocFga&ok O'godaem-jrifrI
Mum;rI awGUrI odro I cFg& tm;vk;H wkYd ü vspfvsLtnDtrQ ½Iaew,f-vkYd 0do'k rd¨ *frmS qkx d m;ygw,f? O',AÁ,ÓPf
jzpfcu
dk w f ek ;f uvkd ESpof uf 0rf;omrI aysmfarGUrIvJ vGev f eG uf uJ J r½Sad wmhb;l vkYd qkv d w dk mygbJ/ ,ck ajymcJw h m[m
w&m;bufu aMumufjcif; ESpo f ufjcif; uif;ykyH gbJ/
xkYd twlyif avmubufu aMumufjcif; ESpo f ufjcif; uif;ykv H J xif½mS ;ygw,f? xif½mS ;yku
H awmh-aea&;
xkid af &; avmua&;eJYpyfNyD; pk;d &drpf &mawGudk Mum;&ayrJh ocFg½kayu©mÓPf a&mufaewJh a,m*DrmS aMumuf½UHG pk;d &drf
jcif; odyrf jzpfb;l ? oufomcGihf &aewwfygw,f? 0rf;omp&mawGudk awGU&ayrJh tvGet f uJ 0rf;omwuf<urI
ESpof ufrI rjzpfb;l ? oufomcGihf &aewwfygw,f? tJ'v D dk jzpfyaHk wG[m avmubufu aMumufjcif; ESpo f ufjcif;
uif;aeykaH wGygbJ/ tJ'v D dk taMumif;t&mukd bke;f BuD;u aqmify'k pf x D m;w,f? ÓPfpOfw&m;a[mwJh tcgusawmh
vJ tJ'D aqmify'k jf zifh a[maeygw,f/ tJ'gukd qkMd u&r,f/
pu©Kem-rsufpjd zif?h ½ly-H tqif;uk?d 'domG -jrifNyD;í? ae0 okraem a[mwd-0rf;ajrmuf0rf;omvJ rjzpf? e
'kra® em-ESv;Hk romvJ rjzpfygbl;wJ/h
b,fvadk umif;wJh vSywJt h qif;ukd jrif&vkYd vJ 0rf;omjcif; rjzpfygbl;wJ?h b,fvq dk ;dk wJt
h qif;ukd jrif&
vkYd vJ ESv;Hk romjcif; rjzpfygbl;wJ/h 'gjzifh tJ'v D tdk cg pdwu f b,fvdk jzpfaeovJvYdk qkad wmh-Oayu©aum-
0rf;rom pdwrf npf tnDtrQ vspfvsL½Ivsuf? 0d[&wd-aeygw,fw?hJ bmhaMumifh tJ'v D dk tnDtrQ½INyD; aeEkid yf g
ovJvYdk qkad wmh-oawm-trSw&f vsu?f orÜZmaem-rSepf mG odaevkYd ygbJw/hJ aumif;aumif; qk;d qk;d jrifwidk ;f
jrifwidk ;f ½Irw
S Nf yD; tjzpftysuf tedpö 'ku© tewåtjcif;t&mtm;jzifh rSepf mG odoNd yD; rcspfrrke;f tnDtrQ vspfvsL
½IaeEkid yf gw,fw?hJ cPrpJ ysufysufomG ;wJh jrifroI abmukd od½Hk od½rHk Q vspfvsL½IaewJo h abmygbJ? tJ'v D jdk zpfy[
Hk m
ocFg½kayu©mÓPf a&mufaewJh a,m*DrmS uk, d w
f idk f awGUtm;jzifh xif½mS ;aeygw,f? tJ'gu jrifrEI iS hf pyfNyD; vspfvsL
tnDtrQ½IykHbJ/
xkYd twlyif Mum;&mrSmvJ taumif;tqk;d ukd tnDtrQvspfvsL½IEidk w f ,f? eH&m pm;od&m xdo&d m BuHo&d m
awGrSmvJ od½kH od½kHrQ tnDtrQ ½IaeEkdifw,f/ tJ'Dvkd½IEkdifwmukd tm½kH 6-yg;eJYpyfNyD; tnDtrQ vspfvsL½IEidk w f hJ
twGuf qV*kFayu©mvkdY ac:w,f? t*Fg 6-yg;½Sw d hJ vspfvsL½IrvI Ydk qkv
d ydk gw,f? tJ'g[m &[EÅmyk*Kd¾ vf&UJ *kPx f ;l
ygbJ/ 'gayrJh ocFg½kayu©mnPfa&mufaewJh ykxZk Of a,m*DuvJ tJ'v D ½dk EI idk yf gw,f? 'gaMumifh t*Fw
k &å t|uxm
(w-52)rSm wH-xk&d [EÅm\ *kPjf zpfwhJ qV*Fak yu©muk?d tm&'¨0yd óaum-O',AÁ, ÓPfponfoYdk a&mufaeaom
0dyóem ½Ioo l nf? umwkH oauúmwd-ûy&ef jzpfap&ef pGr;f Ekid yf gw,f-vkdYjyqkdxm;ygw,f/ 't D |uxm tqkt d &
tewåvu©Pokwf 120
wwd,*kPt f *Fguawmh txl;aMumifMh u rûy&bJeYJ ½Irw S &f wm vG,af eygw,fw/hJ tJ'D *kPyf 'k &f UJ rS&D m ygVd
uawmh ocFg&0dped ae rZÑwåH [kwmG -ocFg&wkYd udk ½Iord üI tv,ftvwf oabm½So d nf jzpfí -vkYd jyqkx d m;wJh
0do'k rd¨ *feYJ ocFga&ok 0d, awoH 0dped aeyd O'godeH [kwmG -vkYd zGijhf y axmufcx H m;wJh 0do'k rd¨ *f r[m#DumygbJ/
½Iord üI tv,ftvwf tnDtrQ jzpfw,fvYdk qkx d m;&mrSm ]]ocFg½kayu©mqkw d m t½IcH ocFg&wkYd uo dk m vspfvsL
½Ioifhw,f? ½IodrIuadk wmh vspfvsLr½Ioifb h ;l r[kwyf gvm;}}vkYd apm'emp&m½Sw d t
hJ wGuf #Dumu 'Dvdk zGijhf y
axmufcx H m;ygw,f? t½Ico H cFg&wkYd ü vspfvsL½Iovkb d J ,if; ocFg&awGudk pl;prf;½Iow d hJ 0dyóemüvJ tnDtrQ
vspfvsL½IwmygbJ wJ/h a,m*D[m atmufyidk ;f ÓPfawGwek ;f u qk, d if tm½kaH y:atmifvJ txl;aMumifMh u ûy&w,f?
½Iord I jzpfatmifvJ txl;aMumifMh u pku d &f w,f? 'DocFg½kayu©mÓPfusawmh ½Iopd &m tm½kaH y:atmifvJ aMumifMh u
rpku
d &f awmhb;l ? ½Iord I jzpfatmifvJ aMumifMh u rpku d &f awmhb;l ? tm½ku H vJ wckNyD;wck tvkv d dk xifay:aew,f?
ay:vmorQukd ½Iord u I vJ txl;aMumifMh urûy&bJ ½Io½d o I o d mG ;aew,f? ½IrwS &f wm[m tvGef vG,u f al eygw,f/
'gaMumifh aMumifMh u rûy&yJeYJ ½Irw S vf Ydk vG,u f w l ,fqw dk mukd aqmify'k w f ck pDxm;wmygbJ/ ,ck ajymcJw h hJ
*kPo f ;Hk yg;[m tnDtrQ vspfvsL½Ijcif;eJY pyfqidk w f hJ *kPt f *Fgrsm;ygbJ/ xl;jcm;wJh *kPo f ;Hk yg;uawmh aqmify'k u f
pNyD; qkMd u&r,f/
yOör*kPx f ;l uawmh okyaÜ *¾ yd|H 0¥d,rmeH 0d,-Aef;xJü qift h yf 0kid ;f tyfwhJ rkUH rIeYf [m Mumav Mumav
El;nHo
h mG ;ovkyd J odraf rGUEl;nHo
h mG ;w,f qkwd hJ 0do'k rd̈ *fEiS hf tnDygbJ? ocFg½kayu©mÓPf[m jzpfcgpuwnf;u
tjcm; atmufÓPfrsm;xuf odraf rGUygw,f? 'gayrJh jzpfcgpxuf Mumav Mumav omomNyD; odraf rGU odraf rGU
vmygw,f? tJ'gvJ a,m*DwYdk \ uk, d af wGUjzifyh if xif½mS ;ygw,f/ 'gaMumifh ]Mumav omí odraf rGUavonfvYdk }
aqmify'k rf mS qkx
d m;w,f/
tewåvu©Pokwf 121
aemufq;Hk *kPx f ;l uawmh-tm½kw H jcm; jyefYomG ;uif;onfw/hJ atmufyidk ;f ÓPfawGwek ;f uawmh pdwu f
tm½kw H yg;okYd jyefYviG hf jyefYviG o hf mG ;wwfw,f? 'DÓPfusawmh pdwu f wjcm;tm½krH sm;qDudk jyefYomG ;wm r½Sd
oavmufyJ jzpfaew,f/ tvGwt f m½kaH wGom r[kwb f ;l ? ½Ioifw h hJ tm½kaH wGxrJ mS awmif jzefYvYdk r&bJ ½Sad ewwf
w,f/ b*FÓPfponfwek ;f u wuk, d vf ;Hk u tawGUtxdawGudk jzefYNyD; ½Irw S af e,if tpOftwkid ;f wuk, d v f ;Hk rSm
jyefYNyD; odood mG ;wmbJ? 'DÓPfusawmh tJ'v D dk jzefYvYdk r&bJ ½Irw S af eus tm½kt H enf;i,frmS om ½Iov d suf ½Iov d suf
jzpfaewwfw,f? Oyrm-wuk, d vf ;Hk ukd jzefYNyD; ½Irw S af e&mu rSwaf eusjzpfwhJ azmif;wm ydew f m xkid w f m xdwm
'Dav;cküom tpOftwkid ;f odvsuf odvsuf jzpfaewwfw,f? tJ'D av;ckxu J vJ xkid w
f ,fqw dk hJ uk,
d Bf uD;u
aysmufNyD; 3-ckom useaf ewwfw,f? tJ'D 3-ckxu J vJ azmif;wm ydew f m ray:vmawmhbJ xdwmuav;om
ay:aewwfw,f? tJ'D xdwmuvJ aysmufomG ;NyD; odwphJ w d u
f av;wckwnf;uko d m odw,fow d ,fvYdk ½Irw S af e&
wwfw,f/ tJ'v D t
dk cgrSm rdrt d xl;pdw0f ifpm;wJh tm½kw H Ydk trIupd w ö Ydk udk qifjcifMunf, h ifvJ tJ'D tjyiftm½kaH wGrmS
MumMumraebl;? ½Irw S af eustwkid ;f rSwo f v d suf rSwo f vd sufom jzpfaewwfw,f/ 'gaMumifh tm½kH wjcm;jyefYomG ;
uif;onf-vkYd aqmify'k rf mS qkx d m;wmbJ/ rS&D m om"u uawmh-ywdv, D wd-wGeYf \? ywdu#k wd-qkw\ f ? e
orÜom&D,wd-jzefYaomfvJ jyefYroGm;-qkw d hJ 0do'k rd̈ *fygbJ/ tJ'D aqmify'k u f dk xyfNyD; qkMd u&r,f/
tJ'D *kPft*Fg 6-yg;eJY jynfph w Hk hJ ocFg½kayu©mÓPfu xufoefjynfph v Hk mwJh tcgusawmh tvGev f sifjref
xl;jcm;wJh todawG jzpfvmw,f? t[keef YJ ajy;vmovkv d J xif&wwfw,f? tJ'v D dk xl;jcm;wJh toduadk wmh
0k|me*grdeD 0dyóemvkYd ac:w,f/ 0k|me-qkw d m xw,fvYdk teuf½w dS ,f? wae&m&mrS xvmwmrsKd;aygh? 0dyóem
ÓPfuvJ xdord I BuHord I cHpm;rI Mum;rI jrifrI paom cPrpJ jzpfysufaewJh ½kyef mrft,OfrmS om ½Iov d suf
½Iov d suf jzpfvmcJw h ,f? ½Iwidk ;f ½Iwidk ;f jzpfysufwhJ ½kyef mrft,Ofay:rSmom ususaew,f? tJ'g[m y0wåac:wJh
½kyef mrft,Ofay:üom ususaeykyH gbJ? tJ'v D dk ½kyef mrft,Ofay:rSmom ususae,if;xJu t&d,r*fÓPfjzpfvmwJh
tcgusawmh jzpfysufwJh ½kyfemrfuif;csKyfwJhoabmxJokdY usa&mufomG ;w,f? tJ'g[m ½kyef mrft,OfrS xNyD; edAmÁ ef
tm½ko H Ydk a&mufomG ;wmygbJ? tJ'v D dk ½kyef mrft,OfrS xoGm;wwfaomaMumifh t&d,r*fudk 0k|mevkYd ac:w,f?
ckwifu ajymcJw h hJ txl;oGuv f ufvsifjrefwhJ 0dyóemqk;H oGm;,if 0k|meac:wJh 'Dt&d,r*fu edAmÁ efudk rsufarSmuf
ûyvsuf jzpfawmhwmbJ? tJ'aD wmh xl;jcm;wJh 0dyóemu 0k|meac:wJh t&d,r*fqu D dk oGm;wJoh abm jzpfaewmaygh?
'gaMumifh tJ'D 0dyóemtxl;ukd 0k|me*grdev D Ydk ac:w,f? ocFg&tm½krH S xwJh t&d,r*fxo H Ydk oGm;wJh 0dyóemvkYd
qkdvkdwmygbJ/
tJ'D 0k|me*grde0D yd óemu xkckd Pü xif½mS ;ay:vmwJh BuHord u I dk jzpfap? xdord u I dk jzpfap? Mum;odru I dk
jzpfap? jriford u
I dk jzpfap? pm;odru
I dk jzpfap? eHord u
I dk jzpfap wckcu k dk ½Iov d suf jzpfw,f? ½Ioyd u Hk awmh tvGef
vsifjrefpmG ysufysufomG ;vkYd rNrJwhJ tjcif;t&mjzifh odoo d mG ;wmvJ ½Sw d ,f? qif;&JwhJ tjcif;t&m raumif;wJh
tjcif;t&mjzifh odoo d mG ;wmvJ ½Swd ,f? tewåtjcif;t&m oabmw&m;rQ taejzifh odoo d mG ;wmvJ ½Sw d ,f/
tBudru f awmh tenf;qk;H 2-Budrf 3-Budrf jzpfw,f? rsm;,ifawmh av; ig; q,fBudrf ponfvJ jzpfEidk yf gw,f/
usr;f *ef a0g[m&eJY ajym&,if tJ'D 0k|me*grdeD aemufq;Hk tBudrrf mS y&duH Oypm tEkvHk ac:wJh ½Ioad Zm ok;H Budrf
qk;H oGm;wJt
h cg ½kyef mrfocFg& csKyfNidr;f uif;qdww
f hJ edAmÁ eftm½kq H u
D dk nTwu f idk ;f tm½kûH ywJh umrukov dk af Zm txl;
wBudrf jzpfw,f? tJ'aD Zm\ tjcm;rJrh mS t&d,r*f jzpfay:vmNyD; ½kyef mrfocFg& csKyfNidr;f uif;qdww f hJ edAmÁ eftm½kH
xJoYdk ajy;0ifusa&mufomG ;w,f? tJ'D r*faZm\ tjcm;rJhü tusKd;jzpfwJh t&d,zkdvfaZm 2-Budrf 3-Budrf jzpfw,f?
tewåvu©Pokwf 122
tm½kûH yyku
H awmh t&d,r*fEiS hf twlwyl gbJ? tJ'v
D dk t&d,r*fzv
dk f jzpfomG ;,if ykxZk Ofu aomwmyefjzpfomG ;wmbJ/
aomwmyefu ou'g*grf? ou'g*grfu tem*grf? tem*grfu &[EÅm jzpfomG ;wmbJ/
OyÜg'g-jzpfjcif;rS? 0g-jzpfjcif;½Sad om ocFg& tm½krH ?S 0k|[dwmG xí? tEkygÜ 'H-jzpfjcif;uif;aom edAmÁ eftm½kH
okYd ? yu©Ew´ w
D -d ajy;0ifomG ;wwfaomaMumif?h a*gMwbk-a*gMwbl rnf\/ y0wåm rjywfjzpfaeaom ½kyef mrft,Of
tm½krH ?S 0k|[dwmG -xí? tyÜ0wåH-½kyef mrf t,Ofuif;aom edAmÁ eftm½ko H Ydk ? yu©Ew
´ w
D -d ajy;0ifomG ;wwfaomaMumif?h
a*gMwbk-a*gMwbl rnf\-ponfjzifh jyqkx d m;ygw,f/
a,m*D[m rlvuxdord I BuHord I Mum;rI jrifrpI aom rjywfjzpfaewJh ½kyef mrfawGudk wrSwNf yD; wrSwf tqifh
qifh rjywf ½Ioad e&w,f? ½Iov d Ydk rukerf qk;H Ekid w
f hJ ½kyef mrf tjzpftysufawGucdk snf; awGUodae&w,f? tJ'v D dk rukef
rqk;H Ekid wf hJ ½kyef mrfawGudk tedpö 'ku© tewåtjcif;t&mwkYd jzifh ½Ioad e,if;xJu (y&duH Oypm tEkvaHk c:wJ)h
aemufq;Hk ½Iord \ I tjcm;rJrh mS tJ'o D pd &mawGa&m ½Iow d hJ pdwaf &m jywfpJ csKyfNidr;f jcif;oabmxJoYdk ½kww f &uf
nGwu f idk ;f usa&mufomG ;w,f? tJ'v D jdk zpf&mrSm nGwu f idk ;f qkw
d mu a*gMwblpwd yf ?J usa&mufomG ;wmu t&d,
r*fzvdk jf zifh edAmÁ efudk rsuaf rSmufûyoGm;wmbJ/
'gaMumif-h -
tJ'g[m usrf;*efrsm;t& 0k|me*grdeD 0dyóemESihf r*fzv dk jf zpfyyHk gbJ/ a,m*Drsm; tawGUeJYvJ uku d n f yD g
w,f/ uku d n f yD u
Hk awmh-a,m*D[m trsm;tm;jzifh xdord u I pNyD; BuHord I Mum;rI jrifrpI aom Oyg'geu©Em¨ ig;yg;ukd
rjywf ½Iov d mcJ&h w,f? a½SUykid ;f uajymcJw h thJ wkid ;f b*FÓPfjzifh vsifjrefpmG ysufysufomG ;wJh ½kyef mrfawGudk rjywf
awGUodae&wJt h wGuf aMumufz, G x
f if tjypfjrifNyD; NiD;aiGUvmcJw h ,f? pGeYf vw T v
f w dk t
hJ wGuf pGeYf vw
T Ef idk af tmif
qufvufNyD; ½Irw S t
f m;xkwNf yD; ocFg&awGudk tnDtrQ od½o Hk ½d ½Hk o
I ad ewJh ocFg½kayu©mÓPfa&mufvmw,f? tJ'D
ocFg½kayu©mÓPfu &ifo h efwt hJ cg txl;oGuv f ufxif½mS ;wJh 0k|me*grdeD tEkavmrÓPfrsm; jzpfvmNyD;awmh
½Iodp&ma&m ½IodrIa&m ocFg&tm;vk;H qdwo f Ok ;f csKyfNidr;f jcif;oabmxJoYdk usa&mufomG ;w,f? tJ'g[m t&d,
r*fzv
dk Óf Pfjzifh edAmÁ efudk rsuaf rSmufûyoGm;wmygbJ? tJ'v D dk rsuaf rSmufûyoGm;,if ykxZk OftjzpfrS aomwmyef
jzpfomG ;w,f? rlvu aomwmyefq, dk ifvJ ou'g*grfjzpfomG ;w,f? ou'g*grfq, dk ifvJ tem*grfjzpfomG ;w,f?
tem*grfq, dk ifawmh &[EÅm jzpfomG ;awmhwmbJ/ tJ'v D dk jzpfomG ;yku H dk 'D tewåvu©Pokwrf mS --
tewåvu©Pokwf 123
NiD;aiGUÓPfjzpfNyD; t&d,r*fzkdvfÓPfjzpfykH
a,m*DrmS or®oeÓPfrS b*FÓPftxd tedpö 'ku© tewåtjcif;&mwkYd jzifh ½IjrifyHk odyu Hk dk jrwfpmG bk&m;u
]]{0H yóH-þokYd jrifvQif}}-qkw d hJ pum;ESpv f ;Hk jzifh a[mawmfrw
l ,f/ NyD;awmh b,ÓPfrS ocFg½kayu©m tEkavmr
ÓPftxd jzpfyu Hk -dk ]]edAÁdE´wd-NiD;aiGUavawmhonf}}vkYd a[mawmfryl gw,f/ tJ'u D aemuf r*fzv dk Ó
f Pfjzpfyu
Hk dk
]]edAEdÁ H́ 0d&ZÆw?d 0d&m*g 0drpk w ö -d NiD;aiGUvQif wyfrufuif;onf? wyfrufuif;jcif;aMumifh vGwaf jrmufonf}}vkdY
a[mawmfryl gw,f? wkw d u
dk av;bJ? a,m*DrmS jzpfyeHk YJ tHusuku d af ewmygbJ/
uku
d nf yD uHk awmh-ocFg½kayu©mÓPftm; aumif;aewJt h cg xl;jcm;wJh todÓPfawG vsifjrefpmG jzpfvm,if
rdr\
d ½kyef mrfawGudk pGeYf vwT Ef idk af vmufatmif NiD;aiGUrI tm;raumif;ao;wJh a,m*DrmS ]]bmjzpfomG ;rSmygvdrrhf vJ?
aorsm; aooGm;rSmavvm;}} ponfjzifh pk;d &drw f phJ wd f jzpfwwfw,f? tJ'v D dk pk;d &drpf wd jf zpf,if trSwt f odu usJNyD;
awmh avsmhusoGm;w,f/ NiD;aiGUrI tm;aumif;ae,ifawmh tJ'v D dk pk;d &drpf w
d f rjzpfyt J vku d o
f ifh ½Iod ½IoNd yD; tpOf
twkid ;f vku d of mG ;w,f? tJ't D cg wyfrufw, G w f mjcif;r½Syd J ½kyef mrf ocFg& uif;qdwf csKyfNidr;f wJh oabmxJ
usa&mufomG ;wmyJ? tJ'v D dk usa&mufomG ;,if uif;Nidr;f oifah om udavom tmoa0gw&m;wkYd rS vGwaf jrmufomG ;
wmbJ/
&[EÅmrSm ypöa0u©PmÓPfjzpfykH
0drw
k o
å ð® 0drw
k rå w
d d ÓPH a[mwd ]]cDPm Zmwd?
0kow
d H jA[®p&d,?H uwH u&PD,?H emy&H £w¬wmå ,m}}wd
yZmemwd/
0drw
k oå -ð® vGwaf jrmufvwfaomf? 0drw
k rå w
d -d udavomrS pdwv f w G of mG ;NyD[k qifjcifvsu?f ÓPH a[mwd-
todÓPfjzpfavawmhonf/ cDPm Zmwd-b0topfjzpfrI ukeNf yD? 0kow d H jA[®p&d,-H ½Iord [
I al om tusifjh rwfudk
usio
hf ;Hk NyD; jzpfayNyD? uwH u&PD,-H odoifo h rQoad tmif ûyrIupd u
ö dk ûyavNyD? £w¬wmå ,-þudpt ö wGuf ty&H-
tjcm;ûybG,o f nf? e-r½Sad wmhNyD? £wd-þokYd qifjcifvsu?f yZmemwd-odavawmhonf wJ/h
txifrmS ;awG vk;H 0uif;ae,if om,mpGv J rf;rIvJ vk;H 0uif;oGm;w,f? tJ't D odrmS ; txifrmS ;awGEiS w
hf uG
om,mpGv J rf;rI vk;H 0uif;oGm;wmukd od&wJt
h wGuf b0opfjzpfrI ukeNf yDvYdkojd rifq;Hk jzwfwmygbJ? tJ'g[m y,fNyD;
ukeNf yD; udavomukd qifjcifwhJ oabmygbJ/
jA[®p&d,-tusifjh rwfqw dk muawmh oDv orm"d ynmygbJ? tJ't D usijhf rwf[m oDvoufoufapmifx h ed ;f
ae½keH YJ vJ rNyD;bl;? psmeform"d oufoufeYJ vJ rNyD;bl;? jzpfwidk ;f aom ½kyef mrfawGudk ½Iord jI zifh t&[wår*fwidk af tmif
a&mufomG ;rS NyD;w,f? 'gaMumifh ½Iord [ I ol m tusifjh rwfudk usifo h ;Hk NyD; jzpfayNyDvYdk y"mejzpfwhJ ½Iord u
I dk o½kyf
azmfNyD; jyvku d yf gw,f/
,ckajymcJw
h hJ &[EÅm\qifjcifyHk ypöa0u©PmxJrmS r*fzv dk ef Ad mÁ ef udavomwkYd udk oD;oefYwu
dk ½f udk f qifjcif
yku
H awmh rygbl;? 'gayrJh tJ'rD *fzv dk ef Ad mÁ efy,fNyD; udavomawGudk qifjcifNyD;awmh qufvufqifjcifyaHk wGbv J Ydk
rSwf,l&ygw,f/ tusifjh rwfudk usio hf ;Hk NyD;NyD? ûybG,[ f o
l rQûyNyD;NyDvYdk qifjcifwmawG[m r*fzv dk ef Ad mÁ efwYdkudk
qifjcifNyD;rS qufNyD;qifjcif ykaH wGygbJ? pdwv f wG o
f mG ;NyDç b0opfjzpfrI ukeNf yDvYdk qifjcifwm[m y,fNyD;uif;NyD;
udavomukd qifjcifNyD;rS qufNyD;qifjcifyyHk gbJ/ aomwmyef ou'g*grf tem*grfrsm;rSmjzpfwhJ ypöa0u©Pm
taMumif;ukad wmh oDv0EÅow k eå f w&m;awmfpmtkyf (243-ponf)rSm jyxm;NyD;½Sad eygw,f/
ed*kH;csKyfbk&m;pum;awmf
edAEdÁ -H´ edAEdÁ a´ EÅm-½kyf a0'em onm ocFg& pdw0f n d mPfwYdk ü raysmfrarGU NiD;aiGUvwfaomf? 0d&ZÆw-d ,if;
½kyef mrfwYdk ü wyfrufuif;um t&d,r*f jzpfavawmh\/ 0d&m*g-wyfrufuif;um t&d,r*f jzpfjcif;aMumif?h 0drpk w ö d
-tmoa0g udavomwkYd rS vGwaf jrmufomG ;avawmhonf/ 0drw k o
å -ð® vGwaf jrmufvwfaomf? 0drw
k rå w
d -d udavomrS
pdwv f w
G o
f mG ;NyD[k qifjcifvsu?f ÓPH a[mwd-todÓPf jzpfavawmhonf? cDPm Zmwd-b0opfjzpfru I ek Nf yD?
0kodwH Aj [®p&d,-H ½Iord [ I al om tusifjh rwfudk usifo
h ;Hk NyD; jzpfayNyD? uwH u&PD,-H odoifo h rQ odatmif ûyrIupd ö
ukd ûyNyD;ayNyD? £w¬wmå ,-þudpt ö wGu?f ty&H-tjcm;ûybG,o f nf? e-r½Sad wmhNyD? £wd-þokYd qifjcifvsuf?
yZmemwd-odavawmhonf/
ed*kH;csKyfpum;awmf\ jrefrmjyef
oH*g,emwifrSwfwrf;
tewåvu©Pokwf w&m;awmfBuD;
t|rykdif; NyD;\/
tewåvu©Pokwf w&m;awmfBuD;
þwGif tvkH;pkHNyD;\/
tewåvu©Pokwf 127
tewåvu©PokwfygVdawmf
(ed'gef;)
{0H ar okw/H {uH or,H b*0g Am&mPod,H 0d[&wd £odywae rd*'ga,/ wMw acg b*0g
yOö0*¾ad , bduL© tmraEÅod bdua© 0gwd b'aEÅwd aw bduL© b*0awm ypöaómokH/ b*0g {w'a0gp--
1/ ½lyH bdua© 0 tewåm? ½lyOö [d'H bdua© 0 twåm tb0dó? e,d'H ½lyH tmAm"m, oH0awå,s? vaAÇx
p ½lay ]]{0H ar ½lyH a[mwk? {0H ar ½lyH rm ta[moD}}wd/ ,o®m p acg bdu©a0 ½lyH tewåm? wo®m ½lyH
tmAm"m, oH0wåwd? e p vAÇwd ½lay ]]{0H ar ½lyH a[mwk? {0H ar ½lyH rm ta[moD}}wd/
2/ a0'em tewåm? a0'em p [d'H bdua© 0 twåm tb0dó? e,d'H a0'em tmAm"m, oH0awå,s?
vaAÇx p a0'em, ]]{0H ar a0'em a[mwk? {0H ar a0'em rm ta[moD}}wd/ ,o®m p acg bdua© 0 a0'em
tewåm? wo®m a0'em tmAm"m, oH0wåwd e p vAÇwd a0'em, ]]{0H ar a0'em a[mwk? {0H ar a0'em rm
ta[moD}}wd/
3/ onm tewåm? onm p [d'H bdua© 0 twåm tb0dó? e,d'H onm tmAm"m, oH0awå,s? vaAÇx
p onm, ]]{0H ar onm a[mwk? {0H ar onm rm ta[moD}}wd/ ,o®m p acg bdua© 0 onm tewåm? wo®m
onm tmAm"m, oH0wåw?d e p vAÇwd onm, ]]{0H ar onm a[mwk? {0H ar onm rm ta[moD}}wd/
4/ ocFg&m tewåm? ocFg&m p [d'H bdua© 0 twåm tb0dóo H ?k e,d'H ocFg&m tmAm"m, oH0awå,sKH?
vaAÇx p ocFga&ok ]]{0H ar ocFg&m a[mEÅK? {0H ar ocFg&m rm ta[ok}}-EÅ/d ,o®m p acg bdua© 0 ocFg&m
tewåm? wo®m ocFg&m tmAm"m, oH0wåE?dÅ e p vAÇwd ocFga&ok ]]{0H ar ocFg&m a[mEÅK? {0H ar ocFg&m rm
ta[ok}}EÅd/
5/ 0dnmPH tewåm? 0dnmPOö [d'H bdua© 0 twåm tb0dó? e,d'H 0dnmPH tmAm"m, oH0awå,s?
vaAÇx p 0dnmaP ]]{0H ar 0dnmPH a[mwk? {0H ar 0dnmPH rm ta[moD}}wd/ ,o®m p acg bdua© 0 0dnmPH
tewåm? wo®m 0dnmPH tmAm"m, oH0wåw?d e p vAÇwd 0dnmaP ]]{0H ar 0dnmPH a[mwk? {0H ar 0dnmPH
rm ta[moD}}wd/
6/ wH uð rnx bdu©a0? ½lyH edpHö 0g tedpHö 0gwd/ tedpHö baEÅ/ ,H yemedpH?ö 'ku©H 0g wH okcH 0gwd/ 'ku©H
baEÅ/ ,H yemedpHö 'kuH© 0dy&dPmr"r®?H uv’H Ek wH orEkyódwHk ]]{wH rr? {aom[ro®?d {aom ar twåm}}wd/ aem
a[wH baEÅ/
7/ a0'em edpmö 0g tedpmö 0gwd/ tedpmö baEÅ/ ,H yemedp?Hö 'kuH© 0g wH okcH 0gwd/ 'kuH© baEÅ/ ,H yemedpHö
'kuH© 0dy&dPmr"r®?H uv’H Ek wH orEkyódwHk ]]{wH rr? {aom[ro®?d {aom ar twåm}}wd/ aem a[wH baEÅ/
8/ onm edpmö 0g tedpmö 0gwd/ tedpmö baEÅ/ ,H yemedp?Hö 'kuH© 0g wH okcH 0gwd/ 'kuH© baEÅ/ ,H yemedpHö
'kuH© 0dy&dPmr-"r®?H uv’H Ek wH orEkyódwHk ]]{wH rr? {aom[ro®?d {aom ar twåm}}wd/ aem a[wH baEÅ/
9/ ocFg&m edpmö 0g tedpmö 0gwd/ tedpmö baEÅ/ ,H yemedp?Hö 'kuH© 0g wH okcH 0gwd/ 'kuH© baEÅ/ ,H
yemedpHö 'kuH© 0dy&dPmr"r®?H uv’H Ek wH orEkyódwHk ]]{wH rr? {aom[ro®?d {aom ar twåm}}wd/ aem a[wH
baEÅ/
10/ 0dnmPH edpHö 0g tedpHö 0gwd/ tedpHö baEÅ/ ,H yemedp?Hö 'kuH© 0g wH okcH 0gwd/ 'kuH© baEÅ/ ,H yemekpd Hö
'kuH© 0dy&dPmr"r®?H uv’H Ek wH orEkyódwHk ]]{wH rr? {aom[ro®?d {aom ar twåm}}wd/ aem a[wH baEÅ/
tewåvu©Pokwf 128
11/ wo®mwd[ bdua© 0 ,H udOdö ½lyH twDwmem*wypöKyÜEHé tZÑwåH 0g A[d'g¨ 0g MoVm&duH 0g okcrk H 0g
[DeH 0g yPDwH 0g ,H 'la& oEÅad u 0g? oAÁH ½lyH ]]aewH rr? aeaom[ro®?d e araom twåm}}wd {0arwH
,xmblwH or®yn Ü m, '|AÁ/H
15/ ,H udOdö 0dnmPH twDwmem*wypöKyÜEHé tZÑwåH 0g A[d'g¨ 0g MoVm&duH 0g okcrk H 0g [DeH 0g yPDwH
0g ,H 'la& oEÅad u 0g? oAÁH 0dnmPH ]]aewH rr? aeaom[ro®?d e araom twåm}}wd {0arwH ,xmblwH
or®yn
Ü m, '|AÁ/H
16/ {0H yóH bdua© 0 okw0g t&d,om0aum ½lyo®rd dÜ edAEdÁ w ´ ?d a0'em,yd edAEdÁ w ´ ?d onm,yd edAEdÁ w
´ ?d
ocFga&okyd edAEdÁ w
´ ?d 0dnmPo®rd dÜ edAEdÁ w
´ /d edAEdÁ H́ 0d&ZÆw?d 0d&m*g 0drpk w
ö ?d 0drwk o
å ð® ]0drw
k }å rdwd ÓPH a[mwd? ]]cDPm
Zmwd? 0kow
d H jA[®p&d,?H uwH u&PD,?H emy&H £w¬wmå ,m}}wd yZmemwDw/d
(oH*g,emwif rSwfwrf;)
17/ £'ra0gp b*0g? twårem yOö0*¾, d m bduL© b*0awm bmodwH tbdeE´K/H £ro®ð p ye
a0,smu&Po®ð bnrmae yOö0*¾,
d meH bduL© eH tEkyg'g, tmoa0[d pdwmå ed 0drpk ðö olw/d
tewåvu©PokwåH ed|dwH/
jrefrmjyefoufouf twkdcsKyf aqmifyk'f
&[ef;wkYd ? ½kyo f nf (twGi;f om; txnfu, dk )f twåaumif r[kw?f twåaumif [kwyf grl þ½kyo f nf
(rdrt
d m;) ESyd pf ufzYdk&m rjzpfwefav&m? xkYd jyif ]]ig\ ½kyo f nf 'Dvdk taumif;csnf; jzpfygap? 'Dvdk tqk;d awmh
rjzpfygapeJY}}vkYd ½kyüf pDrcH efYcí
JG vJ &av&m\/
trSetf m;jzifah wmh ½ky[ f m (twGi;f om; txnfu, dk )f twåaumif r[kw?f twåaumif r[kwaf omaMumifh
yif þ½kyof nf (rdrt d m;) ESyd pf ufzYdk &mvJ jzpfaeacsonf? xkYd jyif ]]ig\ ½kyo
f nf 'Dvt
dk aumif;csnf; jzpfygap? 'Dvdk
tqk;d awmh rjzpfygapeJY}}vkYd ½kyüf pDrH cefYcí
JG vJ r&yJ ½Sad csonf/
&[ef;wkYd ? 'gukd b,fvdk xifMuovJ? ½ky[ f m NrJovm;? rNrJovm;? rNrJyg bk&m;/ rNrJwm[m aMumufz,
G f
qif;&Jvm; ESpof ufz, G f csr;f omvm;? aMumufz, G f qif;&Jygbk&m;/ rNrJ qif;&J ajymif;vJ azmufjyefwwfaom
w&m;ukd ]]igh[m[k? ig[k? igh twå[}k } ½Ijrif xifrw S &f ef oifyh ghrvm;? roifyh gbk&m;/
&[ef;wkYd ? ,ck jyqkcd o hJ nft h wkid ;f igh[mbJ? igbJ? ightwåb[ J k ½Ijrif xifrw S &f ef roifah omaMumifh
twdwf jzpfap? tem*wf jzpfap? ypöKyÜef jzpfap? uk, d wf iG ;f u jzpfap? uk,
d yf u jzpfap? tMurf; jzpfap? tEk jzpfap?
t,kwt f nHh jzpfap? taumif;tjrwf jzpfap? ta0; jzpfap? teD; jzpfap? ½ky[ f o
l rQukd ]]igh[m r[kw?f ig r[kw?f
ightwå r[kwf}}[k uk, d yf idk Ó
f Pfjzifh trSet
f wkid ;f odjrifatmif ½I& tm;xkw&f rnf/ (a0'em ponfüvJ enf;wlyif)
ÓPfpOf wufykH
rSwfcsuf
ÄrSwfcsuf
rSwfcsuf
þokYd aom vufonf;uGi;f twGi;f ½Sd pmnTe;f acgif;onf ,ckrS xnfx
h m;onfh pmacgif;jzpfonf/