Matematik öğrencilerin pek de sevdiği bir ders değildir.

Öğrenciler bu derste
zorlandıkları zaman matemağin nereden çıktığını, neden öğrenmeleri gerektiğini,
matematiği kimin bulduğunu sormaya başlarlar.

Bu yazımızda “Matematiği kim bulmuştur?”, “İlk ne zaman ve nerede ortaya

çıkmıştır?”, “İlerleyen dönemlerde matematiğin gelişmesine kimler katkıda
bulunmuştur?” gibi soruların yanıtlarını arayıp, öğrencilerin meraklarını gidereceğiz.

Matematiği tek bir kişinin bulduğunu söylemek doğru olmaz. Tarihte, yaşayan her
topluluğun matematiğe az çok katkısı olmuştur. Antik Çağlardan itibaren Mayalar,
Hintliler, Yunanlılar, Çinliler ve İslam Medeniyetlerinin matematiğe katkıları oldukça
çoktur.

M.Ö. 3000'den itibaren Mezopotamya eyaletleri Sümer, Akad ve Asur, Eski Mısır ve
Ebla ile birlikte vergilendirmede, ticarette, doğayı anlamada, astronomide ve zamanı
kaydetmede aritmetik, cebir ve geometriye başvurmuşlardır.

M.Ö. 2000’li yıllarda Babilliler kendi hayatlarında ekonomik ve sosyal olarak

ihtiyaçlarını giderebilmek için matematikten yararlanmışlardır. Kök bulma, denklem
çözme, hacim hesaplama ve trigonometriyi kullanmışlardır. 60’lık sayı sistemini
insanlığa kazandırmışlardır.

M.Ö. 1900 ila 1700’lü yıllarda Mısır döneminden bulunan Golenişev papirüsü ile
Rhind papirüsü matematiğin günlük yaşamı kolaylaştırmak için kullanıldığını
gösteriyor. Bu iki papirüs günümüze kadar ulaşmış önemli belgelerdir. Yanda Rhind
papirüsünün resmi verilmiştir.

M.Ö. 4.yüzyılda matematik konusunda çok değerli olan Stoikheia (elemanlar) Öklid
tarafından yazılmıştır. İlk sayma sayılarını Yunanlılar bulmuştur.

Eski Romalılar uygulamalı matematiği ölçme, yapı mühendisliği, makine

mühendisliği, defter tutma, ay ve güneş takvimlerinin oluşturulması ve hatta güzel
sanatlar ve el sanatlarında kullandılar.

Orta çağa kadar yaşanan matematiksel gelişmeler Hindistan ve İslam ülkelerinde çok
daha yüksek gelişim göstermiştir. Abbasi halifesi Mansur’un emirleri ile Yunan bilim
yapıtları sistematik bir biçimde çevrildi. Abdülhamîd bin Vâsi bin Türk, Sabit bin
Kurra, Sind ibn Ali, El-Cezeri, Kuhi, Ebu'l-Hasan el-Uklidisi, El-Kabîsî, İbn-i
Heysem, Birûni, İbn Madâ, Gıyaseddin Cemşid matematiğe katkı sağlayan İslam
âlimlerinden birkaçıdır.

İslam dünyasındaki en önemli matematikçi Ebû Ca'fer Muhammed bin Mûsâ el-
Hârizmî’dir. Harezmî’nin en büyük keşfi, 0 rakamını açıklaması ve ondalık sayı
sistemini geliştirmesidir. Algoritma kavramlarını Harezmi, Hint numara tanıtarak
kesirler ve işlemler gibi birçok aritmetik metot geliştirmiştir. Birinci ve ikinci
denklemler üzerinde çalışma yaparak çözümlemelerini yazdığı Hesab-ül Cebir vel-
Mukabele eserinde açıklamıştır.

İslam biliminin ve Müslüman bilim adamları ve buluşlarının etkisinin Avrupa’ya

yayılması 11. yüzyılda başladı. İngiliz filozof Bath’lı Adelard ve 12. yüzyılda İtalyan
matematikçi Leonardo Pisano İslam biliminin Avrupaya taşınmasında öncü oldular.
Bu yüzyıllarda Yunan matematik ve bilim eserleri Arapça’dan Latinceye çevrildi. Bu
yapıtlar Rönesans’ın matematik ve bilim yönünden temelini oluşturdu.

Matematiğin kurucusunun tek bir kişi olamayacağını söylemiştik. Ama modern

matematiğin kurucusu olarak Descartes’i gösterebiliriz. Descartes, bir Fransız
matematikçisi, bilim adamı ve filozoftur. Modern felsefenin babası olarak da bilinir.
Descartes bilimin ve özellikle matematiğin tümevarım metodunu felsefeye
uygulamaya çalışmıştır. Optikte yansımanın temel kanununu bulmuştur; geliş açısı
gidiş açısına eşittir. Matematiğe olan en büyük katkısı ise analitik geometri üzerine
olmuştur. Cebirin geometriye uygulanması üzerine çalışmıştır. Kartezyen geometri
ifadesini ortaya atmıştır. Eğrileri onları üreten denklemlere göre sınıflandırmıştır.
Alfabenin son harflerini bilinmeyen çokluklar için, ilk harflerini de bilinen çokluklar
için kullanmıştır.

Sümeyra Sena AKTÜRK - Rumeysa DURMUŞ

10/B