Krąg kulturowy nazywany również cywilizacyjnym to obszar, na którym
występują wspólne dla wszystkich mieszkańców cechy kulturowe dotyczące wyznawanej religii, języka, tradycji, rozwoju społecznego. Najistotniejszy wpływ na wyodrębnienie kręgu mają wspólny język i religia.
Na skutek globalizacji oraz masowych migracji ludności, a także dzięki
upowszechnieniu się nowych form łączności oraz rozwojowi turystyki, obserwujemy obecnie zjawisko przenikania się kultur. Dawniej obserwowane ostre różnice zacierają się, pojawiają się także państwa pogranicza, które mają charakter wielokulturowy. Przykładem takiego kraju jest Turcja, która znajduje się na styku kręgu Islamskiego i Prawosławnego, z silnymi akcentami kręgu Zachodniego.
Krąg Islamski - obejmuje kraje północnej Afryki oraz południowo-zachodniej i
środkowej Azji (półwysep Arabski). Oparty jest na islamie. Pod względem swobód jest kontrastem dla kręgu zachodniego. W tym kręgu religia ma bardzo duży wpływ na zasady i normy pasujące w państwie. W krajach kręgu islamskiego nie ma rozdziału religii od państwa; Obowiązuje prawo szariatu - religia stanowi o systemie prawnym i politycznym państw. W wielu krajach tego kręgu dozwolone jest wielożeństwo (Arabia Saudyjska, Irak, Iran; lecz małżeństwa poligamiczne są znacznie rzadsze od monogamicznych), a z punktu widzenia krajów kręgu np. zachodniego - pozycja kobiet jest dalece gorsza niż mężczyzn.
Do osiągnięć ludności z tego kręgu należą:
– Istotny wkład w rozwój naukowy astronomii, matematyki, medycyny i fizyki
– Rozpowszechnienie na świecie cyfr arabskich – Znaczny dorobek w zakresie literatury i architektury
Wpływ islamu na życie:
- Szariat rządzi wszystkimi dziedzinami życia muzułmanów
- Zakaz spożywania wieprzowiny – małe znaczenie chowu trzody chlewnej w krajach
kręgu islamskiego
- Konflikty na tle religijnym osłabiają gospodarkę
- Obowiązek jałmużny – oddawanie części majątku biednym
- Obowiązkowy post w czasie Ramadanu (9 miesiąc roku)
- Architektura sakralna wpływa na rozwój turystyki
Krąg afrykański - krąg kulturowy obejmuje środkową (na południe od Sahary) i
południową Afrykę. Mieszkańcy państw reprezentują duże zróżnicowanie kulturowe, etniczne i religijne, często powiązane z plemionami z jakich się wywodzą (chrześcijaństwo głównie na południu, islam w północnej części Afryki, w środku kraju lokalne religie animistyczne z powszechną wiarą w czary). Krąg oparty jest o kulturę plemienną, wymieszaną z wpływami kolonialnymi i islamskimi. Współczesna cywilizacja afrykańska znajduje się pod ogromnym wpływem europejskiej. Mocarstwa kolonialne pozostawiły swój język, system prawny, religię. Granice państw afrykańskich często nawiązują do granic dawnych kolonii, co sprzyja konfliktom. Dodatkowo istnieją struktury plemienne z królami i wodzami na czele; obszar niestabilny politycznie, gdzie wojny, choroby i klęski naturalne (np. susze powodujące głód) powodują dużą śmiertelność ludności.
Krąg Latynoamerykański – Obejmuje Karaiby, kraje Ameryki Południowej i
Środkowej (granice z angloamerykańskim kręgiem kulturowym stanowi rzeka Rio Grande na granicy USA z Meksykiem). W tym kręgu dominuje katolicyzm (ok. 70%), ale są też grupy ludzi wyznające wierzenia rdzennej ludności tych terenów oraz wierzenia afrykańskich niewolników, które pojawiły się w Ameryce Łacińskiej i Południowej na skutek kolonializmu. Przeważa język hiszpański (wyjątkiem jest Brazylia, w której mówi się po Portugalsku). Widać dorobek kręgu zachodniego połączony z rdzennymi cywilizacjami (tj. Majowie, Indianie, Guaranie) Występują duże dysproporcje w poziomie życia mieszkańców, uwarunkowane historycznie (właściciele ziemi byli potomkami białej ludności dawnych kolonii hiszpańskich i portugalskich)
Krąg chiński – obejmuje Chiny, Wietnam i Mongolię. charakterystyczna jest duża
rola filozofii i etyki konfucjanizmu w życiu państwowym, społecznym i rodzinnym, polegający na tym, że władza dba o poddanych, a oni spełniają swoje obowiązki i są posłuszni władzy. W społeczeństwie chińskim istnieje przeświadczenie, że jednostka musi poświęcać się dla ogółu (zdyscyplinowanie i skłonność społeczeństwa do poświęceń powoduje, że Chiny odnoszą tak duży sukces ekonomiczny i mają ogromne znaczenie na arenie międzynarodowej). Jest silnie rozwinięta hierarchiczność. Panuje też kult ciężkiej pracy. Na czele Chin i Wietnamu stoją autorytarne władze, prowadzące społeczeństwa drogą szybkiego kapitalistycznego rozwoju. Głównymi wierzeniami w Chinach są taoizm i buddyzm. Taoizm może przypominać bardziej filozofię niż religię – polega na zespoleniu się z naturą, osiągnięciu harmonii. Buddyzm jest religią nieteistyczną i polega na osiągnięciu stanu przebudzenia (ważnymi elementami buddyzmu są wiara w karmę i reinkarnację).
Krąg japoński - obejmuje Japonię i półwysep koreański. W Japonii religią narodową
jest szintoizm. Początki tej religii sięgają starożytnej historii Japonii, a jednym z jej elementów jest wiara w to, że żaden teren na świecie nie jest tak doskonały, jak wyspy japońskie. Współcześnie jednak Japończycy są często sceptycznie nastawieni do spraw religijnych i w ich kraju coraz powszechniejsze jest łączenie tradycji różnych wyznań. Japończycy nadal pielęgnują tradycje narodowe zakorzenione w ich kulturze od setek lat, ale we współczesnej Japonii często widoczny jest wpływ krajów zachodnich na kulturę masową. Tak jak w kręgu chińskim, panują ścisłe stosunki hierarchiczne min. szacunek pracowników wobec przełożonego. Panuje także stosunek do władzy rządzącej państwem (wywodzące się z szintoizmu przekonanie o boskości władzy). Szczególną rolę w społeczeństwie odgrywa honor. Ważnymi wartościami są także pokora, szacunek do starszych i przodków, poszanowanie tradycji. Japończycy są wyjątkowo pracowici i ze względów religijnych i kulturowych są zaangażowani w wypełnianie powierzonych im obowiązków. Taka postawa wśród społeczeństwa zaowocowała dynamicznym rozwojem gospodarnym krajów kręgu japońskiego. W kulturze japońskiej funkcjonuje termin „karoshi”, który oznacza śmierć z przepracowania.