Kręgi kulturowe

Krąg kulturowy nazywany również cywilizacyjnym to obszar, na którym

występują wspólne dla wszystkich mieszkańców cechy kulturowe dotyczące
wyznawanej religii, języka, tradycji, rozwoju społecznego. Najistotniejszy wpływ
na wyodrębnienie kręgu mają wspólny język i religia.

Na skutek globalizacji oraz masowych migracji ludności, a także dzięki

upowszechnieniu się nowych form łączności oraz rozwojowi turystyki, obserwujemy
obecnie zjawisko przenikania się kultur. Dawniej obserwowane ostre różnice
zacierają się, pojawiają się także państwa pogranicza, które mają charakter
wielokulturowy. Przykładem takiego kraju jest Turcja, która znajduje się na styku
kręgu Islamskiego i Prawosławnego, z silnymi akcentami kręgu Zachodniego. 

Latynoamerykanski, islamski, afrykanski, chinski, japonski,

Krąg Islamski -  obejmuje kraje północnej Afryki oraz południowo-zachodniej i

środkowej Azji (półwysep Arabski). Oparty jest na islamie. Pod względem swobód
jest kontrastem dla kręgu zachodniego. W tym kręgu religia ma bardzo duży wpływ
na zasady i normy pasujące w państwie. W krajach kręgu islamskiego nie ma
rozdziału religii od państwa; Obowiązuje prawo szariatu - religia stanowi o systemie
prawnym i politycznym państw. W wielu krajach tego kręgu dozwolone jest
wielożeństwo (Arabia Saudyjska, Irak, Iran; lecz małżeństwa poligamiczne są
znacznie rzadsze od monogamicznych), a z punktu widzenia krajów kręgu np.
zachodniego - pozycja kobiet jest dalece gorsza niż mężczyzn.

Do osiągnięć ludności z tego kręgu należą:

– Istotny wkład w rozwój naukowy astronomii, matematyki, medycyny i fizyki

– Rozpowszechnienie na świecie cyfr arabskich
– Znaczny dorobek w zakresie literatury i architektury

Wpływ islamu na życie:

- Szariat rządzi wszystkimi dziedzinami życia muzułmanów

- Zakaz spożywania wieprzowiny – małe znaczenie chowu trzody chlewnej w krajach

kręgu islamskiego

- Konflikty na tle religijnym osłabiają gospodarkę

- Obowiązek jałmużny – oddawanie części majątku biednym

- Obowiązkowy post w czasie Ramadanu (9 miesiąc roku)

- Architektura sakralna wpływa na rozwój turystyki

Krąg afrykański - krąg kulturowy obejmuje środkową (na południe od Sahary) i

południową Afrykę. Mieszkańcy państw reprezentują duże zróżnicowanie kulturowe,
etniczne i religijne, często powiązane z plemionami z jakich się wywodzą
(chrześcijaństwo głównie na południu, islam w północnej części Afryki, w środku kraju
lokalne religie animistyczne z powszechną wiarą w czary). Krąg oparty jest o kulturę
plemienną, wymieszaną z wpływami kolonialnymi i islamskimi.
Współczesna cywilizacja afrykańska znajduje się pod ogromnym wpływem
europejskiej. Mocarstwa kolonialne pozostawiły swój język, system prawny, religię.
Granice państw afrykańskich często nawiązują do granic dawnych kolonii, co sprzyja
konfliktom. Dodatkowo istnieją struktury plemienne z królami i wodzami na czele;
obszar niestabilny politycznie, gdzie wojny, choroby i klęski naturalne (np. susze
powodujące głód) powodują dużą śmiertelność ludności.

Krąg Latynoamerykański – Obejmuje Karaiby, kraje Ameryki Południowej i

Środkowej (granice z angloamerykańskim kręgiem kulturowym stanowi rzeka Rio
Grande na granicy USA z Meksykiem). W tym kręgu dominuje katolicyzm (ok. 70%),
ale są też grupy ludzi wyznające wierzenia rdzennej ludności tych terenów oraz
wierzenia afrykańskich niewolników, które pojawiły się w Ameryce Łacińskiej i
Południowej na skutek kolonializmu. Przeważa język hiszpański (wyjątkiem jest
Brazylia, w której mówi się po Portugalsku). Widać dorobek kręgu zachodniego
połączony z rdzennymi cywilizacjami (tj. Majowie, Indianie, Guaranie)
Występują duże dysproporcje w poziomie życia mieszkańców, uwarunkowane
historycznie (właściciele ziemi byli potomkami białej ludności dawnych kolonii
hiszpańskich i portugalskich)

Krąg chiński – obejmuje Chiny, Wietnam i Mongolię. charakterystyczna jest duża

rola filozofii i etyki konfucjanizmu w życiu państwowym, społecznym i rodzinnym,
polegający na tym, że władza dba o poddanych, a oni spełniają swoje obowiązki i są
posłuszni władzy. W społeczeństwie chińskim istnieje przeświadczenie, że jednostka
musi poświęcać się dla ogółu (zdyscyplinowanie i skłonność społeczeństwa do
poświęceń powoduje, że Chiny odnoszą tak duży sukces ekonomiczny i mają
ogromne znaczenie na arenie międzynarodowej). Jest silnie rozwinięta
hierarchiczność. Panuje też kult ciężkiej pracy. Na czele Chin i Wietnamu stoją
autorytarne władze, prowadzące społeczeństwa drogą  szybkiego kapitalistycznego
rozwoju. Głównymi wierzeniami w Chinach są taoizm i buddyzm. Taoizm może
przypominać bardziej filozofię niż religię – polega na zespoleniu się z naturą,
osiągnięciu harmonii. Buddyzm jest religią nieteistyczną i polega na osiągnięciu
stanu przebudzenia (ważnymi elementami buddyzmu są wiara w karmę i
reinkarnację).

Krąg japoński - obejmuje Japonię i półwysep koreański. W Japonii religią narodową

jest szintoizm. Początki tej religii sięgają starożytnej historii Japonii, a jednym z jej
elementów jest wiara w to, że żaden teren na świecie nie jest tak doskonały, jak
wyspy japońskie. Współcześnie jednak Japończycy są często sceptycznie nastawieni
do spraw religijnych i w ich kraju coraz powszechniejsze jest łączenie tradycji
różnych wyznań. Japończycy nadal pielęgnują tradycje narodowe zakorzenione w ich
kulturze od setek lat, ale we współczesnej Japonii często widoczny jest wpływ krajów
zachodnich na kulturę masową. Tak jak w kręgu chińskim, panują ścisłe stosunki
hierarchiczne min. szacunek pracowników wobec przełożonego. Panuje także
stosunek do władzy rządzącej państwem (wywodzące się z szintoizmu przekonanie o
boskości władzy). Szczególną rolę w społeczeństwie odgrywa honor. Ważnymi
wartościami są także pokora, szacunek do starszych i przodków, poszanowanie
tradycji. Japończycy są wyjątkowo pracowici i ze względów religijnych i kulturowych
są zaangażowani w wypełnianie powierzonych im obowiązków. Taka postawa wśród
społeczeństwa zaowocowała dynamicznym rozwojem gospodarnym krajów kręgu
japońskiego. W kulturze japońskiej funkcjonuje termin „karoshi”, który oznacza
śmierć z przepracowania.